Die Fragmente Der - Text

DIE FRAGMENTE
DER VORSOKRATIKER
GRIECHISCH UND DEUTSCH
YA - ΝΟΝ
2 HERMANN DIELS
AO 4
NEUNTE AUFLAGE HERAUSGEGEBEN VON
WALTHER KRANZ “
ZWEITER BAND
1959
WEIDMANNSCHE VERLAGSBUCHHANDLUNG
Alle Rechte, auch die des auszugsweisen Nachdruckes,
der photomechanischen Wiedergabe und der Übersetzung, vorbehalten
Copyright 1952 by Weidmannsche Verlagebuchbandlung
Berlin-Charlottenburg 9 - Ebereschenallce 4-6
Printed in Germany 1959 by August Raabe, Berlin-Neukölln
ERKLÄRUNG DER TITELVIGNETTE
(Vgl. I 144,25.)
Der Vignette liegt das Rückseitenbild einer in Ephesos geprägten,
hier um die Hälfte vergrößerten Kupfermünze des Philippus I. aus
der Sammlung des British Museum zugrunde. Die Beschreibung der
Münze stellt sich folgendermaßen:
Vs.: AYTKMIOY links; ®IAITTIOZ rechts. Brustbild des PhilippusI.
mit Lorbeerkranz, Panzer und Mantel nach rechts.
Rs.: HPAKAEITO |Z |EOEZIWN. Stehender bärtiger Herakleitos nach
links; der Mantel ist so um Unterkörper und linke Schulter gelegt, daß
die Brust frei bleibt. Er hat die Rechte zum Reden erhoben und trägt
im linken Arm eine Keule. [Die Keule, die Heraklit auf den Münzen
und der Statue von Gortyn (Delbrück Ant. Portr. Taf. 14) trägt, erklären
Weinreich Archiv f. Rel. W. 18 (1915) 20 und Kern aus der Gleich-
stellung des Heraklit mit Herakles.]
H. v. FRrıtzE
59 [46].5. ANAXAGORAS
A. LEBEN UND LEHRE
LEBEN
1. τος. τι 6—15. (6) ᾿Αναξαγόρας Ἡγησιβούλου ἢ Εὐβούλου Κλαζομένιος.
5 οὗτος ἤκουσεν ᾿Αναξιμένους, καὶ πρῶτος τῆι ὕληι νοῦν ἐπέστησεν, ἀρξάμενος οὕτω
τοῦ συγγράμματος, ὅ ἐστιν ἡδέως καὶ μεγαλοφρόνως ἡρμηνευμένον᾽ πάντα
χρήματα ἦν ὁμοῦ’ εἶτα νοῦς ἐλθὼν αὐτὰ διεκόσμησεν᾽ [= fr. 17 Schaubach;
vgl. 59 B 1]. παρὸ καὶ Νοῦς ἐπεκλήθη, καί φησι περὶ αὐτοῦ Τίμων ἐν τοῖς Σίλ-
λοις οὕτω [fr. 24 D.]°
10 καί που ᾿Αναξαγόρην φάσ᾽ ἔμμεναι, ἄλκιμον ἥρω
Νοῦν, ὅτι δὴ νόος αὐτῶι, ὃς ἐξαπίνης ἐπεγείρας
πάντα συνεσφήκωσεν ὁμοῦ τεταραγυένα πρόσθεν.
οὗτος εὐγενείαι καὶ πλούτωι διαφέρων ἦν, ἀλλὰ καὶ μεγαλοφροσύνηι, ὅς γε τὰ
TATPWIA παρεχώρησε τοῖς οἰκείοις. (7) αἰτιαθεὶς γὰρ ὑπ᾽ αὐτῶν ὡς ἀμελῶν’
15 τί οὖν, ἔφη, οὐχ ὑμεῖς ἐπιμελεῖσθε ;᾿ καὶ τέλος ἀπέστη καὶ περὶ τὴν τῶν φυσικῶν
θεωρίαν ἦν οὐ φροντίζων τῶν πολιτικῶν. ὅτε καὶ πρὸς τὸν εἰπόντα οὐδέν σοι
μέλει τῆς πατρίδος;᾿ “εὐφήμει, ἔφη, ἐμοὶ γὰρ καὶ σφόδρα μέλει τῆς πατρίδος᾽
δείξας τὸν οὐρανόν.
λέγεται δὲ κατὰ τὴν Ζέρξου διάβασιν εἴκοσιν ἐτῶν εἶναι, βεβιωκέναι δὲ ἑβδο-
20 μήκοντα δύο. φησὶ δ᾽ ᾿Απολλόδωρος ἐν τοῖς Χρονικοῖς [FGrHist. 344 F 31 ττ 1028]
γεγενῆσθαι αὐτὸν τῆι ἑβδομηκοστῆι ὀλυμπιάδι [500—497], τεθνηκέναι δὲ τῶι
πρώτωι ἔτει τῆς ὀγδοηκοστῆς ὀγδόης [428]. ἤρξατο δὲ φιλοσοφεῖν ᾿Αθήνησιν
ἐπὶ Καλλίου [456; oder = Καλλιάδου 480] ἐτῶν εἴκοσιν ὥν, ὥς φησι Δημήτριος
ὁ Φαληρεὺς ἐν τῆι τῶν ᾿Αρχόντων ἀναγραφῆι [FGrHist. 228 F 2 τι 960], ἔνθα
25 καί φασιν αὐτὸν ἐτῶν διατρῖψαι τριάκοντα.
(8) οὗτος ἔλεγε τὸν ἥλιον μύδρον εἶναι διάπυρον [= fr. 24 Schaub.] καὶ
μείζω τῆς Πελοποννήσου (οἱ δέ φασι Τάνταλον [vgl. A 20a])‘ τὴν δὲ σελήνην
οἰκήσεις ἔχειν, ἀλλὰ καὶ λόφους καὶ φάραγγας [vgl. B 4]. ἀρχὰς δὲ τὰς “ὅμοιο-
μερείας" καθάπερ γὰρ ἐκ τῶν ψηγμάτων λεγομένων τὸν χρυσὸν συνεστάναι, οὕτως
30 ἐκ τῶν ὁμοιομερῶν μικρῶν σωμάτων τὸ πᾶν συγκεκρίσθαι. καὶ νοῦν μὲν ἀρχὴν
κινήσεως" τῶν δὲ σωμάτων τὰ μὲν βαρέα τὸν κάτω τόπον, (ὡς τὴν γῆν». τὰ δὲ
κοῦφα τὸν ἄνω ἐπισχεῖν, ὡς τὸ πῦρ ὕδωρ δὲ καὶ ἀέρα τὸν μέσον. οὕτω γὰρ ἐπὶ
τῆς γῆς πλατείας οὔσης τὴν θάλατταν ὑποστῆναι διατμισθέντων ὑπὸ τοῦ ἡλίου
τῶν ὑγρῶν. (9) τὰ δ᾽ ἄστρα κατ᾽ ἀρχὰς μὲν θολοειδῶς ἐνεχθῆναι, ὥστε κατὰ
7 νοῦς so ΒΡ (F!fehlthier) 13 γε] τε Β 14 παρεχώρησε τοῖς οἰκείοις

BPV(at.): τ. olk. map. Ausgg. 22 ὀγδοηκοστῆς Scaliger: ἑβδομηκοστῆς
Hss. (468); vgl. auch Jacoby a. O. Komm. zu F 31 25 ἐτῶν BPV: ἔτη
nach ἘΞ Cobet die Zahl stimmt eher zu 456 als zu 480 28 ἀλλὰ
fehlt ΣΦ 80 ὁμοιομερειῶν ΒΦΣ (cod. A) 31 < > ergänzt F®: fehlt BPV®
6 69 [460]1 ANAXAGORAS
κορυφὴν τῆς γῆς τὸν del φαινόμενον εἶναι πόλον, ὕστερον δὲ τὴν ἔγκλισιν λαβεῖν.
καὶ τὸν γαλαξίαν ἀνάκλασιν εἶναι φωτὸς {τῶν ὑπὸν ἡλίου μὴ καταλαμπομένων
[τῶν] ἄστρων. τοὺς δὲ κομήτας σύνοδον πλανητῶν φλόγας ἀφιέντων τούς TE
διάιττοντας οἷον στινθῆρας ἀπὸ τοῦ ἀέρος ἀποπάλλεσθαι. ἀνέμους γίγνεσθαι
5 λεπττυνομένου τοῦ ἀέρος, ὑπὸ τοῦ ἡλίον, βροντὰς σύγκρουσιν νεφῶν’ ἀστραπὰς
ἔκτριψιν νεφῶν" σεισμὸν ὑπονόστησιν ἀέρος εἷς γῆν. ζῶια γίγνεσθαι ἐξ ὑγροῦ
καὶ θερμοῦ καὶ γεώδους, ὕστερον δὲ ἐξ ἀλλήλων᾽ καὶ ἄρρενα μὲν ἀπὸ τῶν δεξιῶν,
θήλεα δὲ ἀπὸ τῶν ἀριστερῶν.
(10) φασὶ δ᾽ αὐτὸν προειπεῖν τὴν περὶ Αἰγὸς ποταμοὺς γενομένην τοῦ λίθον
10 πτῶσιν, ὃν εἶπεν ἐκ τοῦ ἡλίου πεσεῖσθαι. ὅθεν καὶ Εὐριπίδην, μαϑητὴν ὄντα
αὐτοῦ, χρυσέαν βῶλον εἰπεῖν τὸν ἥλιον ἐν τῶι Φαέθοντι [5τὰ fr. 783; να]. Α 204].
ἀλλὰ καὶ εἰς ᾿Ολυμπίαν ἐλθόντα ἐν δερματίνῶΩι καθίσαι, ὡς μέλλοντος ὕσειν᾽ καὶ
γενέσθαι. πρός τε τὸν εἰπόντα, εἰ τὰ ἐν Λαμψάκωι ὅρη ἔσται ποτὲ θάλαττα,
φασὶν εἰπεῖν" “ἐάν γε ὁ χρόνος μὴ ἐπιλίπηι. ἐρωτηθείς ποτε, εἰς τί γεγέννηται,
15 “εἰς θεωρίαν, ἔφη, ἡλίον καὶ σελήνης καὶ οὐρανοῦ". πρὸς τὸν εἰπόντα᾽ ᾿ἐστερήθης
᾿Αθηναίων’ οὐ μὲν οὖν, ἔφη, ἀλλ᾽ ἐκεῖνοι ἐμοῦ. (ἰδὼν τὸν Μαυσώλον τάφον
Eon’ τάφος πολντελὴς λελιϑωμένης ἐστὶν οὐσίας εἴδωλον᾽.) (11) πρὸς τὸν
δυσφοροῦντα ὅτι ἐπὶ ξένης τελευτᾶι “πανταχόθεν, ἔφη, ὁμοία ἐστὶν ἡ εἰς ἄιδον
κατάβασις᾽ [vgl. A 34a]. δοκεῖ δὲ πρῶτος, καθά φησι Φαβωρῖνος ἐν Παντοδαπῆι
20 ἱστορίαι [fr. 26 ΞΟ τς 581], τὴν Ὁμήρον ποίησιν ἀποφήνασθαι εἶναι περὶ ἀρετῆς
καὶ δικαιοσύνης᾽ ἐπὶ πλεῖον δὲ προστῆναι τοῦ λόγου Μητρόδωρον τὸν Λαμψακῆ-
νόν [ο. 61], γνώριμον ὄντα αὐτοῦ, ὃν καὶ πρῶτον σπουδάσαι τοῦ ποιητοῦ περὶ τὴν
φυσικὴν πραγματείαν. πρῶτος δὲ ᾿Αναξαγόρας καὶ βιβλίον ἐξέδωκε συγγραφῆς [1].
φησὶ δὲ Σιληνὸς ἐν τῆι πρώτηι τῶν Ἱστοριῶν [FGrHist. 21,2 ı 212, 7] ἐπὶ ἄρ-
25 χοντος Δημύλον [1] λίθον ἐξ οὐρανοῦ πεσεῖν (12) τὸν δὲ ᾿Αναξαγόραν εἰπεῖν ὡς
ὅλος ὁ οὐρανὸς ἐκ λίθων σνγκέοιτο' τῆι σφοδρᾶι δὲ περιδινήσει συνεστάναι καὶ
ἀνεϑέντα κατενεχθήσεσθαι. περὶ δὲ τῆς δίκης αὐτοῦ διάφορα λέγεται. Σωτίων μὲν
γάρ φησιν ἐν τῆι Διαδοχῆι τῶν φιλοσόφων ὑπὸ Κλέωνος αὐτὸν ἀσεβείας κριθῆ-
2 {τῶν ὑπὸ und 8 [τῶν] Aldobr. ἡλίου P. Von der Mühll: ἡλιακοῦ
Hss.: vgl. τὶ 16, 30£. und A 80 τι 25 3 ἀστέρων ΦΣ 4. ἀέρος] αἰθέρος
Capelle Philol. 11 (1912) 429 nach A 82 6 γενέσθαι ῬΨ 29 ποταμοῦ
B!; ποταμὸν V 14 ἐπιλίπῃ V: ἐπιλίποι P: ὑπολίπη ®: ὑπολείπη B
15f. Wanderanekdote; Capelle Gött. gel. Anz. 1914, 251 vergleicht Diog.
Ep. 1 (Ὁ. 235 Hercher); Plut. de exil. 7 p. 602 A; Diog. Laert. vı 49
16 Die Parenthese enthält ein chronologisch unmögliches Apophthegma,
das von einem Kyniker herrühren wird 18 Parallele gibt Capelle a. O.
23 ovyypagfis] σὺν γραφῆι Kohte (Fleck. Jahrb. 1886, 769 vgl. A 18. 36):
συγγράψαι Richards; s. zu τι 14, 30; hiernach διὰ γραφῆς Capelloe 25 δη-
μύλου B: διμύλον PV ;Anknoriovos) μύλου Diels [= 470]; Λυσιστράτον μύδρον
ἢ [= 467; vgl. A 11] Panzerbieter: Διφίλου [442; vgl. A 4a] Roeper; μύλον
λίθον vgl. A 19 28ff. hierüber Diels: »Geffeken Herm. 42 (1807) 127
sucht unter Zustimmung von Capelle Philol. 71 (1912) 430 und Nestle
(Zeller Phil. d. Gr. 15 1205 Anm.) zu beweisen, daß die Asebieanklage
gegen Anaxagoras auf eine Äußerung seiner Schrift über den Blitz ge-
gründet worden sei, der den Tempel des Zeus nicht verschone. Aber Luc.
Tim. 10 ist nicht von dem Buch des Anaxagoras oder einem Berichte
daraus inspiriert. Er hat vielmehr den Witz der Wolken des Aristo-
A. LEBEN I 7
ναι, διότι τὸν ἥλιον μύδρον ἔλεγε διάπυρον᾽ ἀπολογησαμένου δὲ ὑπὲρ αὐτοῦ
Περικλέους τοῦ μαθητοῦ, πέντε ταλάντοις ζημιωθῆναι καὶ φυγαδευθῆναι. Σάτυρος
δ᾽ ἐν τοῖς Βίοις [fr. 14 FaG τι 163] ὑπὸ Θουκυδίδου φησὶν εἰσαχθῆναι τὴν δίκην
ἀντιπολιτευομένου τῶι Περικλεῖ᾽ καὶ οὐ μόνον ἀσεβείας, ἀλλὰ καὶ μηδισμοῦ καὶ
δ ἀπόντα καταδικασθῆναι θανάτωι. (13) ὅτε καὶ ἀμφοτέρων αὐτῶι προσαγγελέν-
τῶν, τῆς τε καταδίκης καὶ τῆς τῶν παίδων τελευτῆς, εἰπεῖν περὶ μὲν τῆς κατα-
δίκης, ὅτι ἄρα ἱκἀκείνων κἀμοῦ πάλαι ἡ φύσις κατεψηφίσατο᾽, περὶ δὲ τῶν παί-
δων, ὅτι ᾿ἤιδειν αὐτοὺς θνητοὺς γεννήσας". (ol δ᾽ εἰς Σόλωνα τοῦτο ἀναφέρουσιν,
ἄλλοι εἰς Ζενοφῶντα.) τοῦτον δὲ καὶ θάψαι ταῖς ἰδίαις χερσὶν αὐτοὺς Δημήτριός
10 φησιν ὁ Φαληρεὺς ἐν τῶι Περὶ γήρως. Ἕρμιππος δ᾽ ἐν τοῖς Βίοις [fr. 31 FHG
ım 43] φησίν, ὅτι καθείρχθη ἐν τῶι δεσμωτηρίωι τεθνηξόμενος. Περικλῆς δὲ᾽
παρελθὼν εἶπεν, εἴ τι ἔχουσιν ἐγκαλεῖν αὑτῶι κατὰ τὸν βίον" οὐδὲν δὲ εἰπόντων
‘Kal μὴν ἐγώ, ἔφη, τούτου μαθητής εἰμι" μὴ οὖν διαβολαῖς ἐπταρθέντες ἀποκτείνητε
τὸν ἄνθρωπον, ἀλλ᾽ ἐμοὶ πεισθέντες ἄφετε᾽. καὶ ἀφείθη οὐκ ἐνεγκὼν δὲ τὴν ὕβριν
15 αὑτὸν ἐξήγαγεν. (14) Ἱερώνυμος δ᾽ ἐν τῶι δευτέρωι Τῶν σποράδην ὑπομνη-
μάτων [fr. 9 Hill.] φησίν, ὅτι ὁ Περικλῆς παρήγαγεν αὐτὸν ἐπὶ τὸ δικαστήριον,
διερρυηκότα καὶ λεπτὸν ὑπὸ νόσου, ὥστε ἐλέωι μᾶλλον ἢ κρίσει ἀφεθῆναι, καὶ
τὰ μὲν περὶ τῆς δίκης αὐτοῦ τοσαῦτα. ἔδοξε δέ πὼς καὶ Δημοκρίτωι ἀπεχθῶς
ἐσχηκέναι. ἀποτυχὼν τῆς πρὸς αὐτὸν κοινολογίας. καὶ τέλος ἀποχωρήσας εἰς
20 Λάμψακον αὐτόθι κατέστρεψεν. ὅτε καὶ τῶν ἀρχόντων τῆς πόλεως ἀξιούντων
τί βούλεται αὑτῶι γενέσθαι, φάναι, τοὺς παῖδας ἐν ὧι ἂν ἀποθάνηι μηνὶ κατ᾽
ἔτος παίζειν συγχωρεῖν. καὶ φυλάττεται τὸ ἔθος καὶ νῦν. (16) τελευτήσαντα
δὴ αὐτὸν ἔθαψαν ἐντίμως οἱ Λαμψακηνοὶ καὶ ἐπέγραψαν"
ἐνθάδε, πλεῖστον ἀληθείας ἐπὶ τέρμα περήσας
25 οὐρανίου κόσμου, κεῖται ᾿Αναξαγόρας.
ἔστι καὶ ἡμῶν εἰς αὐτόν᾽
ἠέλιον πυρόεντα μύδρον ποτὲ φάσκεν ὑπάρχειν,
καὶ διὰ τοῦτο θανεῖν μέλλεν ᾿Αναξαγόρας"
ἀλλ᾽ ὁ φίλος Περικλῆς μὲν ἐρύσατο τοῦτον, ὁ δ᾽ αὑτὸν
90 ἐξάγαγεν βιότου μαλθακίηι σοφίης.
γεγόνασι δὲ καὶ ἄλλοι τρεῖς ᾿Αναξαγόραι, ὧν [ἐν οὐδενὶ πάντα, ἀλλ᾽] ὁ μὲν ἦν
phanes 398ff. (wie die Flohsprünge u. a. dieses Stückes im Prometheus 34)

geschickt benutzt. Der Komiker selbst aber braucht dergleichen Frei-
geistereien wahrlich nicht aus Büchern zu holen. Noch weniger beweist
Luer. II 1090. Es bleibt also beim μύδρος, den Plato (A 35) und die antike
Biographie allein als Ausgangspunkt der Anklage kannte. Vgl. 82 B31.«
Dagegen wieder Capelle Gött. gel. Anz. 1914, 254f., Neue Jahrb. 22 (1219) 89
5 θανάτω Hss.: ϑανάτου d. Ausg. προσαγγελέντων PV: προσαγγελ-
λέντων B: προσαγγελθέντων Φ 7 Capelle vergleicht 82 Β 118 $ 1 Eing.
8 vgl. Sternbach Wien. Stud. 10(1888)22. Prächter Woch.f.kl. Phil.1904,119
12 εἰπεῖν (ἐκέλευσεν) Crönert Kol. und Menedem. ὃ. 112 15 ἑαυτὸν ὑπεξή-
yayev ® 21 vgl. Plut. Praec. ger. reip. 27, 9 p. 820n 22 (ἔτι) καὶ
νῦν Cobet 24 ἐνθάδ᾽ ὁ Anth. 29 ἐρρύσατο Hess. 91 [ ]tilgt als un-
verständlichen Einschub Diels. Vielleicht lautete eine Randbemerkung
des Diog. (zu ὁ μὲν): ἐν οὐδενὶ ἀπαντᾶι ἄλλωι (in nullo alio auctore occurrit),
nämlich außer Demetrios Magnes. Über dergl. Anmerkungen vgl. Usener
Epiceur. p. xx11rff.
8 59 [460]. ANAXAGORAS
ῥήτωρ ᾿Ισοκράτειος᾽ ὁ δὲ ἀνδριαντοποιός, οὗ μέμνηται ’Avriyovos [p. 10 Wilam.]
ἄλλος γραμματικὸς Ζηνοδότειος.
2. HARPOOR. ’A. σοφιστὴς Ἡγησιβούλου υἱὸς Κλαζομένιος ᾿Αναξιμένους μαθη-
τὴς Μιλησίου. Νοῦς δ᾽ ἐπεκαλεῖτο, ἐπεὶ ὕλην τε καὶ νοῦν πάντων φρουρὸν εἶπεν.
5 οὗτός ἐστιν ὁ τὸν ἥλιον μύδρον εἰττὼν διάπυρον.
3. Sup. ’A.... διάπυρον [aus n. 2], τουτέστι πύρινον λίθον.
ἔφυγε δὲ ἐξ ᾿Αθηνῶν Περικλέους αὐτῶι συνειπόντος. καὶ ἐλθὼν ἐν Λαμψά-
κωϊι ἐκεῖσε καταστρέφει τὸν βίον ἀποκαρτερήσας. ἐξήγαγε δὲ τοῦ ζῆν ἑαυτὸν
ἐτῶν Ὁ, διότι ὑπ᾽ ᾿Αθηναίων ἐνεβλήθη ἐν δεσμωτηρίωι οἷά τινα καινὴν δόξαν τοῦ
10 θεοῦ παρεισφέρων. Aus Hesych.
4. CyRILL. c. Jul. 1 p. 128 [aus Eus. Chron. = Hieron. a. Abr. 1520
= Ol. 79, 1 = 500] ἑβδομηκοστῆι ὀλυμπιάδι φασὶ γενέσθαι Δημόκριτον καὶ
’Avatayöpav φιλοσόφους φυσικοὺς ὁμοῦ τε Kal "Hodkkeıtov τὸν ἐπίκλην Σκοτεινόν.
Eus; (Hier). ἃ. Abr. 1557 [Ol. 80, 1 = 460] A. moritur. Vgl. A 18.
15 4a. MArMm. PAR. ep. 60 [FGrHist. 239 A 60 τι 1000, 22] ἀφ᾽ οὗ Evpı-
πίδης ἐτῶν ὧν AAAAII (?) τραγωιδίαι πρῶτον ἐνίκησεν ἔτη HRAATIII ἄρχοντος
᾿Αθήνησὶ Διφίλου [4421] ἦσαν δὲ κατ᾽ Εὐριπίδην Σωκράτης τε καὶ ᾿Α.
5. Dıog. ıx 41 γέγονε δὲ [Demokrit] τοῖς χρόνοις, ὡς αὐτός φησιν ἐν τῶι
Μικρῶι διακόσμωι, νέος κατὰ πρεσβύτην ᾿Αναξαγόραν, ἔτεσιν αὐτοῦ νεώτερος
20 τετταράκοντα. συντετάχθαι δέ φησιν τὸν Μικρὸν διάκοσμον ἔτεσιν ὕστερον τῆς
Ἰλίου ἁλώσεως τριάκοντα καὶ ἑπττακοσίοις. IX 84 ὕστερον δὲ Λευκίπτωι παρέβαλε
[Demokrit] καὶ ᾿Αναξαγόραι κατά τινας ἔτεσιν ὧν αὐτοῦ νεώτερος τετταράκοντα.
Φαβωρῖνος δέ φησιν ἐν Παντοδατῆι ἱστορίαι [fr. 33 rHG ττὶ 582] λέγειν Δημό-
κριτον περὶ ᾿Αναξαγόρου, ὡς οὐκ εἴησαν αὐτοῦ αἱ δόξαι αἵ τε περὶ ἡλίου καὶ σελή-
25 νης, ἀλλὰ ἀρχαῖαι᾽ τὸν δὲ ὑφηιρῆσθαι. 35 διασύρειν τε αὐτοῦ τὰ περὶ τῆς δια-
κοσμήσεως καὶ τοῦ νοῦ ἐχθρῶς ἔχοντα πρὸς αὐτόν, ὅτι δὴ μὴ προσήκατο αὐτόν.
πῶς οὖν κατά τινας ἀκήκοεν αὐτοῦ;
6. Puıtoste. V. Apoll. τὶ 5 p. 46, 22 Kayser ἀκούων, ᾿Απολλώνιε, τὸν
μὲν Κλαζομένιον ᾿Αναξαγόραν ἀπὸ τοῦ κατὰ ᾿Ιωνίαν Minavros ἐπεσκέφθαι τὰ ἐν
30 τῶι οὐρανῶι, Θαλῆν τε τὸν Μιλήσιον ἀπὸ τῆς προσοίκου Μυκάλης κτλ. EBENDA
12 9.8, θῈΚ 8.5. τίς οὐκ οἷδε τὸν ’A. ᾿Ολυμπίασι μὲν ὁπότε ἥκιστα ὗε παρελθόντα
ὑπὸ κωδίωι ἐς τὸ στάδιον ἐπὶ προρρήσει ὄμβρου (vgl. A 1 $ 10 ır 6, 12) οἰκίαν
τε ὡς πεσεῖται προειπόντα μὴ ψεύσασθαι πεσεῖν γάρ' νύκτα τε ὡς ἐξ ἡμέρας
ἔσται (vgl. A 18 τι 11, 9 Anm.) καὶ ὡς λίθοι περὶ Αἰγὸς ποταμοὺς τοῦ οὐρανοῦ
35 ἐκδοθήσονται προαναφωνήσαντα ἀληθεῦσαι; vgl. A 11.
7. STRAB. XIV p. 645 Κλαζομένιος δ᾽ ἦν ἀνὴρ ἐπιφανὴς "A. ὁ φυσικός, "Avaßı-
μένους: ὁμιλητὴς τοῦ Μιλησίου" διήκουσαν δὲ τούτου ᾿Αρχέλαος ὁ φυσικὸς καὶ
Εὐριπίδης ὁ ποιητής. Eus. P.E. x 14, 13 ὁ δὲ ᾿ΑρχέλαοςἐνΛαμψάκωι διεδέξατο
τὴν σχολὴν τοῦ ᾿Αναξαγόρου. CLEM. Strom. τ 68 [1 40, 2 St.] μεθ᾽ ὃν [Anaxi-
40 menes] ᾿Α. Ἡγησιβούλου Κλαζομένιος" οὗτος μετήγαγεν ἀπὸ τῆς ᾿Ιωνίας ᾿Αθή-
ναζε τὴν διατριβήν. τοῦτον διαδέχεται ᾿Αρχέλαος, οὗ Σωκράτης διήκουσεν. GAL.
Hist. phil. 3 (Ὁ. 699) τὸν ᾿Αναξιμένην ... ᾿Αναξαγόρου καθηγητὴν γενέσθαι Trape-
σκεύασεν [Anaximander], οὗτος δὲ τὴν Μίλητον ἀπολελοιπὼς ἧκεν εἰς τὰς ᾿Αθήνας
καὶ ᾿Αρχέλαον τὸν ᾿Αθηναῖον πρῶτον εἰς φιλοσοφίαν παρώρμησεν [s. 60 A 1—5].
9 {περὶν τ. 9. Friedländer 151. Text nach Jacoby 18 vgl. unten zu

68B5 _23ff. vgl. Kranz Herm. 47 (1912) 41}, Capelle Philol. 71 (1912) 429*?
A. LEBEN 2-13 9
8. Sımpr. Phys. 25, 19 [31 A 7 ı 283, 26] ᾿Εμπεδοκλῆς ὁ ᾿Ακραγαντῖνος

οὐ πολὺ κατόπιν τοῦ ᾿Αναξαγόρον γεγονώς. Vgl. 31 A 1 1278,12. ARISTOT.
Metaph. A 3 [s. 31 A 6. 59 A 43].
9. Procr. ad Eucl. p. 65, 21 [s. oben ı 393, 7] μετὰ δὲ τοῦτον [Pytha-
5 goras] ’A. ὁ Κλαζομένιος πολλῶν ἐφήψατο τῶν κατὰ γεωμετρίαν Kal Οἰνοπίδης
ὁ Χῖος ὀλίγωι νεώτερος ὧν ᾿Αναξαγόρου.
10. ΟἜΒΒΕΝ. ı 165, 18 Bekk. καὶ γάρ, ὡς Ἕλληνες ἱστοροῦσι, καὶ Φερεκύδης
ὁ Σύριος καὶ Πυθαγόρας ὁ Σάμιος καὶ ᾿Α. ὁ Κλαζομένιος καὶ Πλάτων ὁ ᾿Αθηναῖος
πρὸς τούτους [Ägypter] ἐξεδήμησαν θεολογίαν καὶ φυσιολογίαν ἀκριβεστέραν
10 μαθήσεσθαι παρ᾽ αὐτῶν ἐλπίσαντες. AmM. MARCELL. xxII 16, 22 hinc (sc. ex
Aegyptiorum seriptis arcanis) A. lapides e caelo lapsuros et putealem
limum contrectans tremores futuros praedixerat terrae. Vgl. xxıı 8, 5.
11. Marm. Par. ep. 57 [FGrHist. 239 A 57 τὰ 1000] ἀφ’ οὗ ἐν Αἰγὸς
ποταμοῖς ὁ λίθος ἔπεσε, καὶ Σιμωνίδης ὁ ποιητὴς ἐτελεύτησεν βιοὺς ἔτη FAAAA,
1ὅ ἔτη ΗΗΓ ἄρχοντος ᾿Αθήνησι Θεαγενίδου [4687]. Priv. N. Η. τὶ 149. cele-
brant Graeci Anaxagoran Clazomenium olympiadis LXXVIII secundo anno
[467/6] praedixisse caelestium litterarum seientia, quibus diebus saxum
casurum esset e sole, idque factum interdiu in Thraciae parte ad Aegos
flumen, qui lapis etiam nunc ostenditur magnitudine vehis, colore adusto,
20 comete quoque illis noctibus flagrante. quod si quis praedietum credat, simul
fateatur necesse est maioris miraculi divinitatem Anazxagorae fwisse, solvique
rerum naturae intellectum et confundi omnia, si aut ipse sol lapis esse aut
umquam lapidem in eo fuisse credatur. decidere tamen crebro non erit
dubium. (150) in Abydi gymnasio ex ea causa colitur hodieque modicus
25 quidem, sed quem in media terrarum casurum idem A. praedixisse narratur.
[Danach I. Lyd.d. ost. 7 5. 14,15 W.]. Eus. Chron. [Hier.] lapis in Aegis
fluvio de caelo ruit a. Abr. 1551 [ol. 78,3 = 466]. Vgl. Α1 $ 11 τι θ, 24ff.
12. Prur. Lys. 12 οἱ δὲ καὶ τὴν τοῦ λίθου πτῶσιν ἐπὶ τῶι πάθει τούτωι
σημεῖόν φασι γενέσθαι᾽ κατηνέχθη γάρ, ὡς δόξα τῶν πολλῶν, ἐξ οὐρανοῦ παμ-
30 μεγέθης λίθος εἰς Αἰγὸς ποταμούς. καὶ δείκνυται μὲν ἔτι νῦν σεβομένων αὐτὸν
τῶν Χερρονησιτῶν λέγεται δὲ ᾿Αναξαγόραν προειπεῖν, ὡς τῶν κατὰ τὸν οὐρανὸν
ἐνδεδεμένων σωμάτων γενομένου τινὸς ὀλισθήματος ἢ σάλου ῥίψις ἔσται καὶ
πτῶσις ἑνὸς ἀπορραγέντος᾽ εἶναι δὲ καὶ τῶν ἄστρων ἕκαστον οὐκ ἐν ἧι πέφυκε
χώραι: λιθώδη γὰρ ὄντα καὶ βαρέα λάμπειν μὲν ἀντερείσει καὶ περικλάσει τοῦ
35 αἰθέρος, ἕλκεσθαι δὲ ὑπὸ βίας σφιγγόμενα δίνηι καὶ τόνωι τῆς περιφορᾶς, ὥς που
καὶ τὸ πρῶτον ἐκρατήθη μὴ πεσεῖν δεῦρο τῶν ψυχρῶν καὶ βαρέων ἀποκρινο-
μένων τοῦ παντός ... τῶι δ᾽ ᾿Αναξαγόραι μαρτυρεῖ καὶ Δαΐμαχος ἐν τοῖς Περὶ
εὐσεβείας [fr. 5 ruG τι 441] ἱστορῶν, ὅτι πρὸ τοῦ πεσεῖν τὸν λίθον ἐφ᾽ ἡμέρας
ἑβδομήκοντα πέντε συνεχῶς κατὰ τὸν οὐρανὸν ἑωρᾶτο πύρινον σῶμα παμμέγεθες,
40 ὥσπερ νέφος φλογοειδὲς κτλ. Aus der Erwähnung des Meteors stammt die
Erwähnung des A. bei Psell. de lapid. 26 [s. oben ı 306, 26].
13. Pıur. Pericl. 16 [aus Ion 1] ὁ δὲ πᾶσαν αὐτοῦ τὴν τοιαύτην συνέχων
ἀκρίβειαν εἷς ἦν οἰκέτης Εὐάγγελος, ὡς ἕτερος οὐδεὶς εὖ πεφυκὼς ἢ κατεσκευα-
πος
..ϑ.ν...νϑ
ERDE ...ϑ...ϑὉὉ
2 ὉᾧὉὕὕ.5ὕὉὉῦὺΌπύπ....ϑ00ΚΚὉὉςὉθρψ..0ϑ0ο.0 0
νὉτὕὕ0δ0ὺ.ὕ00ὕ0ὕ0ὕ00ὃ0ὕ0.
7ff. νρ].τι 10,15. 27,28 20 comete] vgl. A 12 (Ζ. 839). 88 (1 26, 19). Arist.
Meteor. A7.344b 31 ὅτε ὁ ἐν Αἰγὸς ποταμοῖς ἔπεσε λίθος ἐκτοῦ ἀέρος, ὑπὸ πνεύματος
ἀρθεὶς ἐξέπεσε μεθ᾽ ἡμέραν" ἔτυχε δὲ καὶ τότε κομήτης ἀστὴρ γενόμενος ἀφ᾽ ἑσπέρας
σμένος ὑπὸ τοῦ Περικλέρυς πρὸς οἰκονομίαν. ἀπεναντία μὲν οὖν ταῦτα τῆς ’Avo-
ξαγόρονυ σοφίας, εἴ γε καὶ τὴν οἰκίαν ἐκεῖνος ἐξέλιπε καὶ τὴν χώραν ἀνῆκεν ἀργὴν
καὶ μηλόβοτον ὑπ᾽ ἐνθουσιασμοῦ καὶ μεγαλοφροσύνης. PLar. Hipp. m. 2884
καταλειφθέντων γὰρ αὐτῶι [Anax.] πολλῶν χρημάτων καταμελῆσαι καὶ ἀπολέσαι
5 πάντα’ οὕτως αὐτὸν ἀνόητα σοφίζεσθαι.
14. ΤΈΒΤΟΣ,. Apolog. 46 δὲ de fide comparem, Anazxagoras [Ὁ] depo-
situm hos<piytibus denegavit: Ohristianus etiam extra fidelis vocatur.
15. PLart. Phaedr. 2698 — Κινδυνεύει, ὦ ἄριστε, εἰκότως ὁ Περικλῆς πάντων
τελεώτατος εἷς τὴν ῥητορικὴν γενέσθαι. --- Τί δή; --- Πᾶσαι ὅσαι μεγάλαι τῶν
10 τεχνῶν προσδέονται ἀδολεσχίας καὶ μετεωρολογίας φύσεως πέρι᾽ τὸ γὰρ ὑψηλόνουν
τοῦτο καὶ πάντηι τελεσιουργὸν ἔοικεν ἐντεῦθέν ποθεν εἰσιέναι. ὃ καὶ Περικλῆς
πρὸς τῶι εὐφνὴς εἶναι ἐκτήσατο᾽ προσπεσὼν γὰρ οἶμαι τοιούτωι ὄντι ᾿Αναξαγόραι,
μετεωρολογίας ἐμπλησθεὶς καὶ ἐπὶ φύσιν νοῦ τε καὶ ἀνοίας ἀφικόμενος, ὧν δὴ πέρι
τὸν πολὺν λόγον ἐποιεῖτο ’A., ἐντεῦθεν εἵλκυσεν ἐπὶ τὴν τῶν λόγων τέχνην τὸ
15 πρόσφορον αὐτῆι. Isdor. xv 235 Περικλῆς δὲ δυοῖν ἐγένετο μαθητής, ᾿Ανα-
ξαγόροψ τε τοῦ Κλαζομενίον καὶ Δάμωνος τοῦ κατ᾽ ἐκεῖνον τὸν χρόνον φρονι-
μωτάτου δόξαντος εἶναι τῶν πολιτῶν. Puur. Pericl. 4 ὁ δὲ πλεῖστα Περικλεῖ
συγγενόμενος καὶ μάλιστα περιθεὶς ὄγκον αὐτῶι καὶ φρόνημα δημαγωγίας ἐμβρι-
θέστερον ὅλως τε μετεωρίσας καὶ συνεξάρας τὸ ἀξίωμα τοῦ ἤθους ’A. ἦν ὁ Κλαζο-
20 μένιος, ὃν οἱ τότ᾽ ἄνθρωποι Νοῦν προσηγόρενον, εἴτε τὴν σύνεσιν αὐτοῦ μεγάλην
εἷς φυσιολογίαν καὶ περιττὴν διαφανεῖσαν θαυμάσαντες εἴθ᾽ ὅτι τοῖς ὅλοις πρῶτος
οὐ τύχην οὐδ᾽ ἀνάγκην διακοσμήσεως ἀρχήν, ἀλλὰ νοῦν ἐπέστησε καθαρὸν καὶ
ἄκρατον ἐν μεμιγμένοις πᾶσι τοῖς ἄλλοις ἀποκρίνοντα τὰς ὁμοιομερείας. Vgl. hierzu
37 A 3ff. Cıc. ἃ. orat. τ 188 Periclem non declamator aliquis ad οἶθ»'
25 sydram latrare docuerat, sed ut accepimus Olazomenius ille A.
16. Prur. Pericl. 6 λέγεται δέ ποτε. κριοῦ μονόκερω κεφαλὴν ἐξ ἀγροῦ τῶι
Περικλεῖ κομισθῆναι καὶ Λάμπωνα μὲν τὸν μάντιν, ὡς εἶδε τὸ κέρας ἰσχυρὸν καὶ
στερεὸν ἐκ μέσου τοῦ μετώπου πεφυκός, εἰπεῖν ὅτι δυεῖν οὐσῶν ἐν τῆι πόλει δυνα-
στειῶν τῆς Θουκυδίδον καὶ Περικλέους sis ἕνα περιστήσεται τὸ κράτος παρ᾽ ὧι
80 γένοιτο τὸ σημεῖον" τὸν δ᾽ ᾿Αναξαγόραν τοῦ κρανίου διακοπέντος ἐπιδεῖξαι τὸν
ἐγκέφαλον οὐ πεπληρωκότα τὴν βάσιν, ἀλλ᾽ ὀξὺν ὥσπερ ὠιὸν ἐκ τοῦ παντὸς
ἀγγείον συνωλισθηκότα κατὰ τὸν τόπον ἐκεῖνον, ὅθεν ἡ ῥίζα τοῦ κέρατος εἶχε
τὴν ἀρχήν. καὶ τότε μὲν θαυμασθῆναι τὸν ᾿Αναξαγόραν ὑπὸ τῶν παρόντων,
ὀλίγωι δ᾽ ὕστερον τὸν Λάμπωνα τοῦ μὲν Θουκυδίδου καταλυθέντος [Frühj. 442],
35 τῶν δὲ τοῦ δήμον πραγμάτων ὁμαλῶς ἁπάντων ὑπὸ τῶι Περικλεῖ γενομένων.
17. -- -- 32 mepl δὲ τοῦτον τὸν χρόνον [Anfang des peloponn.
Kriegs] .. . καὶ ψήφισμα Διοπείθης ἔγραψεν εἰσαγγέλλεσθαι
τοὺς τὰ θεῖα μὴ νομί-
ζοντας ἢ λόγους περὶ τῶν μεταρσίων διδάσκοντας ἀπερειδόμενος εἰς Περικλέα 51’
᾿Αναξαγόρον τὴν ὑπόνοιαν... ᾿Αναξαγόραν δὲ φοβηθεὶς ἐξέπεμψεν ἐκ τῆς πόλεως.
40 DiovorR. xıı 39 [Archon Euthydemos 431; nach dem Prozeß des Pheidias,
den er Ephoros nacherzählt xıı 4], 1] πρὸς δὲ τούτοις ᾿Αναξαγόραν τὸν
σοφιστὴν διδάσκαλον ὄντα Περικλέους ὡς ἀσεβοῦντα εἰς τοὺς θεοὺς ἐσυκοφάν-
τουν. Vgl. A 1 ıı 6, 27.
1 ἀπεναντία Coraes: ἄπαντα Hss.: ἀπάιϊιδοντα Valckenser 2 ἀνῆκεν

Bryanus: ἀφῆκεν Has. 7 <pt) alte Ergänzung 13 ἀνοίας] die dem
vous entgegengesetzte ὕλη 17 πολιτῶν] denn A. war Ausländer 37 vgl.
Geffeken Herm. 42 (1907) 127 39 ἐξέπεμψεν] Kal προύτίεμψεν fügt zu Y
A. LEBEN 13—20c 11
18. Pur. Nie. 23 ὁ γὰρ πρῶτος σαφέστατόν τε πάντων Kal θαρραλεώτατον

περὶ σελήνης καταυγασμῶν καὶ σκιᾶς λόγον εἰς γραφὴν καταϑέμενος ’A. οὔτ᾽ αὐτὸς
ἦν παλαιὸς οὔτε ὁ λόγος ἔνδοξος ἀλλ᾽ ἀπόρρητος ἔτι καὶ δι᾽ ὀλίγων καὶ ner’ εὐλα-
βείας τινὸς ἢ πίστεως βαδίζων. οὐ γὰρ ἠνείχοντο τοὺς φυσικοὺς καὶ μετεωρολέσχας
5 τότε καλουμένους, ὡς εἰς αἰτίας ἀλόγους καὶ δυνάμεις ἀπρονοήτους καὶ Karnvay-
κασμένα πάθη διατρίβοντας τὸ θεῖον, ἀλλὰ καὶ Πρωταγόρας ἔφυγε καὶ ᾿Αναξαγόραν
εἱρχθέντα μόλις περιετπτοιήσατο Περικλῆς. Eus. chron. arm. a. Abr. 1654 0]. 79,
--- 4621] sol defecit. Anazxagoras moritur (bei Hier. a. Abr. 1557 = ΟἹ. 80,1
— 460/59).
10 19. IosepH. c. Ap. ıı 265 ’A. δὲ Κλαζομένιος ἦν, ἀλλ᾽ ὅτι νομιζόντων
᾿Αθηναίων τὸν ἥλιον εἶναι θεὸν ὅδ᾽ αὐτὸν ἔφη μύλον εἶναι διάπυρον, θάνατον
αὐτοῦ παρ᾽ ὀλίγας ψήφους κατέγνωσαν. OLYMPIOD. in Meteor. p. 17,19 Stüve
μόνα δὲ τὰ ἄστρα πυρώδη εἰσίν, ὡς καὶ τὸν ᾿Αναξαγόραν μύδρον καλέσαι τὸν
ἥλιον διὰ τὸ ἄμετρον τῆς πυρώσεως" μύδρος γάρ ἐστιν ὁ πεεπτυρακτωμένος σίδηρος.
15 διὸ καὶ ὁ ᾿Αναξαγόρας ἐξωστρακίσθη ἐκ τῶν ᾿Αθηναίων ὡς τοιοῦτόν τι τολμήσας
εἰπεῖν. ὕστερον δὲ ἀνεκλήθη διὰ τῆς Περικλέους ῥητορείας" ἀκροατὴς γὰρ ὧν
ἔτυχεν ὁ Περικλῆς ᾿Αναξαγόρου.
20. PHILODEM. Rhet. τὰ 180 Sudh. fr. 7 ᾿Αναξα[γόραν δὲ μασ]τιγωθε[{]ς
τίις Κλέ]ων[ος 1] πα[ς ἐπεδείκνυεν τοῖς δικασταῖς καὶ Πυθαγόραι μὲν Κύλων ὁ
90 Κροτωνίατης ἐπαγαγὼν [ἐγκλήματα τῆς πόλεως ἐξέβαλε, τοὺς δὲ μαθητὰς ἀθρόους
ἐνέπρησε. Vgl. ıı 6, 28.
20a. ScHoL. Pımv. Ol.ı 91 p. 38, 6 Dr. τὸν γὰρ Τάνταλον φυσιολόγον γε-
νόμενον Kal μύδρον ἀποφήναντα τὸν ἥλιον ἐπὶ τούτωι δίκας ὑποσχεῖν, ὥστε Kal
ἐπαιωρεῖσθαι αὐτῶι τὸν ἥλιον, ὑφ᾽ οὗ δειματοῦσθαι καὶ κατατττήσσειν. περὶ δὲ
25 τοῦ ἡλίου οἱ φυσικοί φασιν ὡς λίθος καλεῖται ὁ ἥλιος, καὶ ᾿Αναξαγόρου δὲ γενόμενον
τὸν Εὐριπίδην μαθητὴν πέτρον εἰρηκέναι τὸν ἥλιον διὰ τῶν προεκκειμένων᾽ “ὁ
γὰρ μακάριος... Τάνταλος κορυφῆς ὑπερτέλλοντα δειμαίνων πέτρον ἀέρι ποτᾶται
καὶ τίνει ταύτην δίκην᾽ [Eur. Or. 4--- 7]. καὶ πάλιν δι᾽ ἄλλων βῶλον λέγοντα
οὕτως" ἱμόλοιμι τὰν οὐρανοῦ μέσον χθονὸς τεταμέναν αἰωρήμασι πέτραν ἁλύσεσι
30 χρυσέαις φερομέναν δίναισι βῶλον ἐξ ᾽Ολύμπου, ἵν᾽ ἐν θρήνοισιν ἀναβοάσω γέροντι
πατρὶ Ταντάλωι᾽ [Or. 982ff. Vgl. d. Schol.: ᾿Αναξαγόρου δὲ μαθητὴς γενό-
μενος ὁ Εὐριπίδης μύδρον λέγει τὸν ἥλιον .].
20b. ΤΉΞοΟΣ,. Arithm. p. 6, 18 de Falco καὶ δὴ Εὐριπίδης ὡς ᾿Αναξαγόρον
γενόμενος μαθητὴς οὕτω τῆς γῆς μέμνηται᾽ Ἑστίαν δέ σ᾽ ol σοφοὶ βροτῶν
35 νομίζουσιν (!)’. Vgl. Eurır. fr. 944 καὶ Γαῖα μῆτερ᾽ Ἑστίαν δέ σ᾽ οἱ σοφοὶ
βροτῶν καλοῦσιν ἡμένην ἐν αἰθέρι.
20c. Satyros hat im sechsten Buche seiner Βίων ἀναγραφή, da wo er
die Viten der drei Tragiker behandelte, das Verhältnis des Euripides zu
1 τε Reiske: γε Hss.. 9 Die Epoche scheint sich ursprünglich auf die

Akme des Anax., die aus der Erwähnung einer Sonnenfinsternis erschlossen
wurde [s. 11 A 5], bezogen zu haben: »In diese Zeit fällt nur die Finsternis
vom 30. April 463 [= O1. 79, 1], die für Athen 8 ἢ nachm. 11.8 Zoll Phase
zeigt« Ginzel 11 μύλον Hss.: μύδρον Hudson vgl. Wortindex 85. v.
20 [ἐγκλήματα Diels: ὀφλήματα Sudhaus: ὀϊχλήϊματα Delatte Essai sur la
politique Pythagoricienne S. 225 29 χθονός (te) G. Hermann (καὶ χθ. ἘΠ)
33 ὡς EP: ὃς yA 34 oe alle Hss. nach de Falco
Anaxagoras in gelehrter Ausdeutung des Dichters dialogisch dargestellt
und zahlreiche Stellen zitiert, die im Papyrus (Ox. P. IX. ἢ. 1176, Arnim
Suppl. Eur. S. 3f.) nur teilweise kenntlich und lesbar sind: fr. 37 ο. 1. 22
(p. 139) ἔπειτα δὲ τὸν ᾿Αναξαγόραν δαιμονίως (ἠγάνσῴζατο ἵΣ φυσι... Nach
5 Anführung des Peirithoos von Kritias 88 B 19 (als euripideisch) wird
Eur. fr. 912 fr. 37 ο. 3, 9 zitiert: ‘ool τῶι πάντων μεδέοντι χλόην πέλανόν TE
φέρω Ζεὺς εἴθ᾽ "Aröns ὀνομάζηι᾽ ἀκριβῶς ὅλως περιείληφεν τὸν ᾿Αναξαγόρειον
διάκοσμον ζἔπεσιΣ τρισὶν περιζιών». καὶ ἄλληι γέ πηι διαπορεῖ, τί πότ᾽ ἐστι
τὸ προεστηκὸς τῶν οὐρανίων" “Zeus εἴτ᾽ ἀνάγκη φύσεος εἴτε νοῦς βροτῶν᾽ (vgl.
10 64 Ο 2). Dann wird fr. 38 c. 1, 16 Eur. fr. 913 angeführt: ζέκεσϊ λέγει τίς
ἀτιμόθεος καὶ παραδαίμων (?), ὃς τάδε λεύσσων οὐ προδιδάσκει ψυχὴν αὑτοῦ
θεὸν ἡγεῖσθαι, μετεωρολόγων δ᾽ ἑκὰς ἔρριψεν σκολιὰς ἀπάτας ;ὧν τολμηρὰ γλῶσσ᾽
εἰκοβολεῖ περὶ τῶν ἀφανῶν οὐδὲν γνώμης μετέχουσα᾽. Dann mit dem Lob des
πόνος, Verachtung des πλοῦτος Übergang zu Euripides als Schüler des
15 Sokrates fr. 38 col. 2. 3. 4. fr. 39 col. 2.
21. GELL. xv 20 Alexander autem Aetolus hos de Euripide versus com-
posuit [fr. 7 Anth. L. τὰ 231 Diehl]:
ὁ δ᾽ ᾿Αναξαγόρου τρόφιμος χαιοῦ στρυφνὸς μὲν ἔμοιγε TTPOGEITTEIV
καὶ μισόγελως καὶ τωθάζειν οὐδὲ παρ᾽ οἶνον μεμαθηκώς,
20 ἀλλ᾽ ὅ τι γράψαι, τοῦτ᾽ ἂν μέλιτος καὶ Σειρήνων ἐτετεύχει.
AEL. Var. hist. vırı 13 ᾿Αναξαγόραν τὸν Κλαζομένιόν φασι μήτε γελῶντά ποτε
ὀφθῆναι μήτε μειδιῶντα τὴν ἀρχήν.
22. ΑΤΉΕΝ. v 2208 ὁ δὲ ἱΚαλλίας᾽ αὐτοῦ [Aesch. Soecr. fr. 16 Krauss] περιέ-
χει τὴν τοῦ Καλλίου πρὸς τὸν πατέρα διαφορὰν καὶ τὴν Προδίκου καὶ ᾿Αναξαγό-
25 ρου [] τῶν σοφιστῶν διαμώκησιν. λέγει γὰρ ὡς ὁ μὲν Πρόδικος Θηραμένην μαθη-
τὴν ἀπετέλεσεν, ὁ" δ᾽ ἕτερος [näml. Anax.] Φιλόξενον τὸν ᾿Ερύξιδος καὶ ᾿Αριφράδην
τὸν ἀδελφὸν ᾿Αριγνώτου τοῦ κιθαρωιδοῦ, θέλων ἀπὸ τῆς τῶν δηλωθέντων μο-
χθηρίας καὶ περὶ τὰ φαῦλα λιχνείας ἐμφανίσαι τὴν τῶν παιδευσάντων διδασκαλίαν.
23. ALcıpamaAs bei Arist. Rhet. Β 23. 1398} 15 καὶ Λαμψακηνοὶ ᾿Αναξα-
30 γόραν ξένον ὄντα ἔθαψαν καὶ τιμῶσιν ἔτι καὶ νῦν.
24. Αι. V.H.vır 19 [nach dem ıı 7,24 angef. Epigr.) ὅτι καὶ βωμὸς
αὐτῶι ἵσταται καὶ ἐπιγέγραπται ol μὲν Νοῦ οἱ δὲ ᾿Αληθείας.
25. Ὅτοα. τι 46 [vgl. ı 103, 10. 115, 84] καθά φησιν ᾿Αριστοτέλης ἐν τρί-
τῶι Περὶ ποιητικῆς [fr. 75] ἐφιλονίκει... ᾿Αναξαγόραι Σωσίβιος.
35 26. — x 12 μάλιστα δὲ ἀπεδέχετο [Epikur Epicurea Ὁ. 365, 16 Us. vgl.
dessen Ind. S. 400], φησὶ Διοκλῆς, τῶν ἀρχαίων ᾿Αναξαγόραν, καίτοι Ev τισιν
ἀντειρηκὼς αὐτῶι, καὶ ᾿Αρχέλαον τὸν Σωκράτους διδάσκαλον.
27. Münzen von Klazomenai (Umschr. KAAZOMENIWN) zeigen wahr-
scheinlich Nachbildungen dort aufgestellter Statuen. 1. Typus (etwa um
40 100 v. Chr.) zeigt Anaxagoras linkshin sitzend auf einer Säulentrommel,
4ff. Es sind nur die letzten Ergänzungen von Diels bezeichnet 7 övo-
μάζη!] so der Pap. 8 (Ev) τρισὶν περιζόδοις» Hunt 10 ἀντλιλέγει
Wilamowitz 11 παραδαίμων] an unknown form, appears to have stood
Jor βαρυδαίμων Hunt 18 χαίου] apxaıou od. apyıavoı Hss.: verb. Valcken.
στρυφνὸς Vit. Eur. Ὁ. 5 Schw.: στρειφνὸς Hess. 24 5. zu 84 A 4b
32 (ws) οἱ μὲν ἢ Kranz 34 Σωσίβιος unbekannt
A. LEBEN 20c—-27. APOPHTHEGMATIK 28-33 13
die Rechte zum Lehren erhoben, die Linke auf dem Knie; 2. Typus
stehend, Oberkörper nackt, den linken Fuß auf
(Kaiserzeit) rechtshin
die linke
Cippus gesetzt, die rechte Hand ausgestreckt hält den Globus,
Poole Cat. of gr. coins of Ionia n. 101. 125 t.
ist in die Seite gestützt. Vgl.
5 vır 4. 9. Typus 1 als Vignette des III. Bandes.
APOPHTHEGMATIK. Vgl. A 18$ 10. 13.

ρου δὲ καὶ
28. Arıstor. Metaph. T 5. 1009b 25 [nach 28 B 16] ᾿Αναξαγό
ὅτι τοιαῦτ᾽ αὐτοῖς ἔσται τὰ
ἀπόφθεγμα μνημονεύεται πρὸς τῶν ἑταίρων τινάς,
ὄντα οἷα ἂν ὑπολάβωσιν.
Κλαζομένιον
10 99. CLem. Str. ıı 130 [11 184, 6 St.] ᾿Αναξαγόραν μὲν γὰρ τὸν
ν λέγουσιν.
τὴν θεωρίαν φάναι τοῦ βίου τέλος εἶναι καὶ τὴν ἀπὸ ταύτης ἐλευθερία
όραν καὶ Θαλῆν καὶ τοὺς
30. Arısror. Eth. Nie. Z 7. 1141} 3 διὸ ᾿Αναξαγ
ἴδωσιν ἀγνοοῦντας" τὰ
τοιούτους σοφοὺς μέν, φρονίμους δ᾽ οὔ φασιν εἶναι, ὅταν
εἰδέναι
συμφέρονθ᾽ ἑαυτοῖς, καὶ περιττὰ μὲν καὶ θαυμαστὰ καὶ χαλεπὰ καὶ δαιμόνια
ἀγαθὰ ζητοῦσιν . K 9. 1179a 13
15 αὐτούς φασιν, ἄχρηστα δ᾽ ὅτι οὐ τὰ ἀνθρώπινα
οὐδὲ δυνάστη ν ὑπολαβεῖ ν τὸν εὐδαίμον α εἴπτὼν ὅτι
ἔοικε δὲ καὶ ᾿Α. οὐ πλούσιον
Eth. Α 4.
dur ἂν θαυμάσειεν, εἴ τις ἄτοπος φανείη τοῖς πολλοῖς. Vgl. Eupem.
οὖν ᾿Αναξαγ όραν φασὶν ἀποκρίνα σθαι Trpös
1215b 6. Eb. 5. 1216a 11 τὸν μὲν
ῦντα τοιαῦτ᾽ ἄττα Kal διερωτῶν τα, τίνος ἕνεκ᾽ ἄν τις ἕλοιτο γενέσθαι
τινα διαπορο
καὶ τὴν περὶ τὸν ὅλον
90 μᾶλλον ἢ μὴ γενέσθαι, ᾿τοῦ᾽ φάναι ἱθεωρῆσαι τὸν οὐρανὸν
ὅστις τῆς ἱστορίας
κόσμον τάξιν. Vgl. τι 5, 1δ Εἴ, Danach Eve. fr. 910 ὄλβιος
μάθησιν μήτε πολιτῶν ἐπὶ πημοσύν ην μήτ᾽ εἰς ἀδίκους πράξεις ὁρμῶν, ἀλλ᾽
ἔσχε
χῶὥπως. τοῖς
ἀθανάτου καθορῶν φύσεως κόσμον ἀγήρων, T πῇ τε συνέστη χῶπηι
δὲ τοιούτοις οὐδέποτ᾽ αἰσχρῶν ἔργων μελέδημα προσίζει .
flagrasse
25 31. Var. Max. vıu 7 ext. 6 quali porro studio Anazagoram
patriam repetisse t possessi ones-
credimus ? qui cum e diutina peregrinatione
essem, inquit, ego salvus, nisi istae perissent '.
que desertas vidisset, ‘non
petitae sapienti ae compote m! nam si praedio rum potius quam ingeniv
vocem
t, non tantus
culturae vacasset, dominus rei familiaris intra penates mansisse
30 A. ad eos redisset.
λέγουσιν ἀσχο-
33. Pıur. Periel. 16 καὶ μέντοι γε τὸν ᾿Αναξαγόραν αὐτὸν
ν ἤδη γηραιὸν ἀποκαρ-
λουμένου Περικλέους ἀμελούμενον κεῖσθαι συγκεκαλυμμένο
ἐκπλαγέντα θεῖν εὐθὺς
τεροῦντα᾽ προσπεσόντος δὲ τῶι Περικλεῖ τοῦ πράγματος
οὐκ ἐκεῖνον, ἀλλ᾽ ἑαυτόν, εἰ
ἐπὶ τὸν ἄνδρα καὶ δεῖσθαι πᾶσαν δέησιν ὀλοφυρόμενον
ς σύμβουλ ον. ἐκκαλυψ άμενού οὖν τὸν ᾿Αναξαγόραν
35 τοιοῦτον ἀπολεῖ τῆς πολιτεία
πρὸς αὐτόν" “ὦ Περίκλεις , καὶ οἱ τοῦ λύχνου χρείαν ἔχοντες ἔλαιον ἐπιχέουσιν᾽.
elteiv
Poseidonios;
33. Gar. de plac. Hipp. et Plat. ıv 7 p. 392f. Müller [aus
καὶ '“προενδη μεῖν᾽ φησι τοῖς πράγμασ ι μήπω τε
vgl. 21 A 1 (1 114, 10)] διὸ
ν οἷον παροῦσι χρῆσθαι. βούλεται δὲ τὸ “προενδη μεῖν᾽ ῥῆμα τῶι Ποσει-
παροῦσι
21 τῆσδ᾽ Nauck 23 πῇ Hss.: fi

8 τινὸς EAb: verb. jüngere Hss.
529A τὴν περὶ τὰ ἄνω μάθησιν
im Sinne von qualis (vgl..Plato ἃ. rep. vıı
ἐστι) Diels: ὅθεν für ὅπηι Wil, doch vgl. Plato
λαμβάνειν παρὰ σαντῶι ἥ
x 8998, Plut. Amat. 167 p. 7624 23. 24 wohl Protest gegen d.
Legg.
Verurteilung des Anaxagoras 38 Vor φησι fügt man unütz {δεῖν zu
39 Ποσειδωνίωι!] der von Chrysip p abhängt
δωνίωι τὸ οἷον προαναπλάττειν τε Kal προτυποῦν τὸ πρᾶγμα παρὰ
ἑαυτῶι τὸ
μέλλον γενήσεσθαι καὶ ὡς πρὸς ἤδη γενόμενον ἐθισμόν τινα ποιεῖσθαι
κατὰ βραχύ.
διὸ καὶ τὸ τοῦ ᾿Αναξαγόρου παρείληφεν ἐνταῦθα, ὡς ἄρα τινὸς
ἀναγγείλαντος
αὐτῶι τεθνάναι τὸν υἱὸν εὖ μάλα καθεστηκότως εἶπεν “ἥιδειν
θνητὸν γεννήσας’
5 καὶ ὡς τοῦτο λαβὼν Εὐριπίδης τὸ νόημα τὸν Θησέα πεποίηκε
λέγοντα [fr. 964]-
ἐγὼ δὲ παρὰ σοφοῦ τινος μαθὼν
εἰς φροντίδ᾽ ἀεὶ συμφορὰς ἐβαλλόμην
φυγάς T’ ἐμαυτῶι προστιθεὶς πάτρας ἐμῆς
θανάτους τ᾽ ἀώρους καὶ κακῶν ἄλλας ὁδούς,
10 iv’, εἴ τι πάσχοιμ᾽ ὧν ἐδόξαζον φρενί,
μή μοι νεῶρες προσπεσὸν μᾶλλον δάκοι.
Vgl. Alkestis [438 aufgeführt] 803 Chor: ἐμοί τις ἦν ἐν
γένει ὧι κόρος ἀξιόθρη-
vos ὥλετ᾽ ἐν δόμοισιν μονόπαις" ἀλλ᾽ ἔμπας ἔφερε κακὸν
ἅλις, ἄτεκνος ὦν, πολιὰς
ἐπὶ χαίτας ἤδη προπετὴς ὧν βιότου τε πόρσω. Vgl. Α 1 ıı 7, ΘΕ.
15 34. Stop. Flor. ıv 52b, 39 H. ’A. δύο ἔλεγε διδασκαλ
ίας εἶναι θανάτου, τόν
τε πρὸ τοῦ γενέσθαι χρόνον καὶ τὸν ὕπνον.
34a. Cıo. Tusc. 1 43, 104 praeclare A. qui cum
Lampsaci moreretur,
quaerentibus amicis velleine Clazomenas in patrtam, δὲ quid accidisset,
auferri: ‘nihil necesse est’ inquit; “undique enim
ad inferos tantundem viae
20 est’. Vgl. τι 6, 18.
SCHRIFT. Vgl. A186.

35. PLATo Apol. p. 26D ἐπεὶ τὸν μὲν ἥλιον λίθον φησὶν
εἶναι, τὴν δὲ σελήνην
γῆν. ᾿Αναξαγόρου οἴει κατηγορεῖν .., καὶ οἴει αὐτοὺς
ἀπείρους γραμμάτων εἶναι,
ὥστε οὐκ εἰδέναι, ὅτι τὰ ᾿Αναξαγόρον βιβλία τοῦ
Κλαζομενίου γέμει τούτων
25 τῶν λόγων; καὶ δὴ καὶ οἱ νέοι ταῦτα παρ᾽
ἐμοῦ μανθάνουσιν ἃ ἕξεστιν ἐνίοτε,
εἰ πάνυ πολλοῦ, δραχμῆς ἐκ τῆς ὀρχήστρας πριαμέ
νους Σωκράτους καταγελᾶν,
ἐὰν προσποιῆται ἑαυτοῦ εἶναι.
36. Cem. Str. ı 78 [m 50, 26 8t.] ναὶ μὴν ὀψέ ποτε
εἷς Ἕλληνας ἡ τῶν
λόγων παρῆλθε διδασκαλία τε καὶ γραφή. ᾿Αλκμαίων
γοῦν κτλ, [τ 211, 1], ol δὲ
30 ᾿Αναξαγόραν ᾿Ηηγησιβούλου Κλαζομένιον πρῶτον
διὰ γραφῆς ἐκδοῦναι βιβλίον
ἱστοροῦσιν [s. τι 6,23, anders 11, 2].
37. Dıoag. ı 16 οἱ δὲ ἀνὰ ἕν σύγγραμμα Μέλισσος,
Παρμενίδης, ’A.
38. Pur. de exil. 17, 6075 ἀλλ᾽ ’A. μὲν ἐν τῶι δεσμωτ
ηρίωι τὸν τοῦ
κύκλου τετραγωνισμὸν ἔγραφε. Vgl. ο. 42, 2.
3 1 395, 25ff.
35 39. Vrrauv. vor pr. 11 primum Agatharchus Atheni
s Aeschylo docente
iragoediam scaenam fecit et de ea commentarium
reliquit. ex eo moniti
5 aus ἃ, Peirithoos (Wilam.) 6 ἐγὼ δὲ {ταῦτα nach Cicero
ım 14, 29 Nauck Tusc.
7 φροντίδ᾽ ἀεὶ Wyttenbach: φροντίδας εἰς Plut.:
τίδας νοῦν (dies Glossem) Gal. φρον-
συμφοράς τ᾽ Gal. 8 φυγὰς δὲ Gel.
ὃ κακὰς Ga. 10 ὥστ᾽ εἰ Gal. φρενὶ Plut.: ποτὲ Gel.
20 ὀρχήστρας] Büchermarkt
11 νεαρὸν Plut.
80 γραφῆς] Zeichnung. Vielleicht {μετὰ
διαγραφῆς Diels. Stählin meint, der Nachdruck liege auf ἐκδοῦναι, das
aus A 35 gefolgert sei. Vgl. Birt Buchrolle 8. 213. 33f. vgl. Luria
Quell. u. Stud. z. Gesch. d. Math. B 2,28. 111
Ῥ 'wuy 087 I
opsoN-ıofoz "3A [Sona3 7% 1 1 "I amıag :9z ‘ggI “ἃ amıagaa :'ssy
M1Q :IEUOSN) AMLQ 77 IE 8966 Ἵ g "ydegom 'ysııy "3A [Aalsrloagay 8
(91 II) φορτπταο uorwasıtioT 8DA0bnxDUuF SIB[EIBY OIM BMI9 ‘UHPIOM 4y9BP9B
UOIFNLT ΘΙΓΟΒΙ ΒΤ χΘΊ 018. ἸΙΒ oyuugy “451 yurowod ydosopyg Aop 5Π8,} L
9 noynogıouAH, "y, wısalA [ΒΘ θα ΒΤ} aoınoı xı3rl (1) [EI ὃ uoA owuyeu
-sny 411 '9suaydooys, snr “61 ΔΛ “1994 a] ἫΤ 81 'Myoy "Toaaı Φ ΟΡ
ὝΔΝ (‚aıoju Sodu ΔΟΔῸΣΙ Xno “aladlov 11.03 Δοιοι3Π οἱ,
3100 ΔΟΙΟΙΧῸΥΞ 91. 3190 por odıauy τ ούχιπο a3 ἸῸΝ 1393Äarl a3 ΤῸΧ 11919 “ınoı
ΔΒ OLAKIL 10nj3 διϑβάϑυ OLNOL XIg 91, Ὁ1.131:3. ambpdA 300. ımdaınag nodoAngoAy,
' day] τοῦ, a3 SoLondb939 por 1oıazrl por “ογίι nodaAngpay, noı Sı33v (ἃ Lumo pox
5.09) noLoıAar οἱ, 3100 [EI] 3» A0000v3 PX» A0oLDIXÄH\NOoL 1103 nodxıro gg
noıL 31n0, 119 nodoAnsony, noı SoLnouj3 91 ‘99T "BA .mdgaprlıgony, amıo
Sojoluyuodou wı3X1010 HALLONMD HL LOLEANOb 3109 .anon nd ΤῸΝ ALond nodjaup no
31 δἰ, διϑάϑΥ agıno SpXdp Spı ong Isapodrino ‘SogaÄgri ὉΔῸΝ por Sogj3 ΤῸΝ ΤῸΝ
aoLoıdgp διορὦ 1onj3 ao 1ogpvoun amıayuy ayı alzırl alı SıL 30. 13 .anon ΛΟ,
wor aojıjo SmaoznaA Suı por Smaolam Suı 39 δ, “asıou Snoduy δΧο Spain 08
ΔΒΓ 501, "Y, 9 ΔῸ na13Jog amıagnodrioy “old “az mıno τὰ, ᾿δοουλαθάξ διορῷ
AONNY amı alı por Snorloox 31 Snoı wasrlonıdamıg no ‚bon “νι, 9 anon noı B0lLLozuz3
aolLyo Smaozn3A 5.11, por Smaolunn 30 Suı "nodangdu amıapXdounng „NV amazrlonık
no δῷ ‘AOLODNI AMYYY ΛΟ. 10x 39 Smjoro „aA ‘LA 39 119 “anondX mogoanA “al
SOondX jıamı. ımı a3 ayrl 119 por “γίγγν Sodu nogosd3b LasAAno nı nodjaup noL 9%
130Jdworg ılı 13 aLolub dyA [se1odexeuy] Sonisx3 „.andoAogony, aoı διϑάϑγυ ımdganrl
-1JoAYy, 191 Smjouyundou SoLondbosg 9 anolid pınoı ἸῸΝ "[zI 41] ab or 1103
AOLODN3 43 συ ογί 9413 DınDı “1A3 OLOI3YU AMLO9, ἸῸΝ 110343 ndıor
σου ΔῸΣ ΔῸΣ, 43, 119 "W, ANOA 13Ä3V "AMLAHNZ AMLAYHAL IOLPON 11.03 A0J0NdX nyou
τῷ ΔΒ ‘onı383 woLsnpob InA SaondX "nonzmojıdumndoX ımımo ΔῈ anonodyıuz 91 0%
HLON 39 NOLOHNF ᾿ΔΟΣΛΟΛΒ ΔΙΟῸΣ, ΔΒ Aa amıayı ‘aongri 1301dwoıg ΤῸΝ 1anjdıuAno
oaarinyyoup por onarlonıA 39 ımgosnpob ‘oLdog6y or monja ΔΒΠ wılunzaAp “aoondX
Lk dau Lk ρα aojo ‘Ldarlororig pı dpA wınpu „Soolou Snodjsup SpauLorimo Δ3Π
Spı 30mdluyusay ΔῸΜ.}Ὸ anonoujsyvz alı por S059g amXdy amı [031]. 5.01. aoluLozıml
Soımdu ‘Sorbonoyıd Snonzmigony, Sur Sooluamaox ‘Soramlojoyy nownogıouAy, doA οἵ
az ν, [81H 6 !# Ἢ πάρ 'sÄygq 98e1ydooyys sne] Z “12 '᾿βάπᾳ Tanıs "Ip
‘98 'z uoyun 13Δ Ὁ nodoAnsony,
ac. 103} "Ὁ andoAngmny, 596}} [zF A "Zoig] Toq Χϑρύταθ
Πα 06} "UHaouHL,
1-07 'upess ΤΥ ΔΛ "HUHN
[az ‘8 101
τον wnz Ὁ 2 wopH 13Λ fofL ται} "SoraonomaAnay SnoL ‘oLaım)
509 *‘arzrloagaz SuoJdouong 5101. 91 ὉΪΩ MOOFWWX XLAaprj, aoınoı nınomhndA λα
-uLlL5 amdoup ıdau aoAgy Sanıı Διο 39 nndoAngony, nor "ndoAnsony, 20. 1dau
[TFT A 4Pı8H 'I3A Bousgjosım] AgSF ‘FAX 8 ‘069 'OVNOM 'aod ὋΡ
‚ınzunapın 9889 mızuaurwmosd DyD DiNuapaosgn nyyo wyoinbıf gurs enguuo4f c
anbsrumd sı9au1p ur annb 19 waWDadE 4U91PPa4 UNE wunsDusmd8 ur undowmf
-ıpan saurboun 901499 94 D4409Ur 9p un *94opuodsa4 1]DINIDU 9U01D4 8DaUNM
OMMISU0O9 OMU 0907 07499 WIUOWFUNTI anbun.torpDs WN4oNIO WIOD PD 2091
-10do wınpowpmwonb “Yuniasdıios 94 WPDa ap 'Y 19 (F ΧΙ 4 89] ϑημιμοοιθ(1
41 FI HUIHUT 09-98 LAIIHOS "BHE-8£E DIHLHAOAYV'V

MOUOIK) 'qIOA : ᾿ΒΒῊ amazrlonogriowoLor ᾿ΒΡΉ 31 :Θαθ0}}7 30 0Ρ [61 261
LW E11 9 ‘1 19Δ “ϑαμ200 [pıg por] 08 Τῷ 4867 "ET g ΟἸθ80 Ῥ 25: 13Δ
‘sodaoyy 'q1oA :'sspf alalyao ἸῸΝ acıyu 91 U942408I9A uordorygoy ποθ
sopÄyosty 4ται oIs (16 Y) BOaUEg "τ "40Ὁ puaayga ‘o9oMeLLey (66 W 89) 103djri
ΛΟ Sodu SIoL ΔΒ ΘΘΙΠΙΌΩ WEP LOA AIowecT Mur ("yBromyogi ‘JFELZ I
"uoygy 'q 'uouy 189 ‘Lg II I6 Ψ] 23 II 'poıoyj) 'vy sop ozjeuryoseouyog
JuossB[o3 JwwIsogqum YOT4IQ ΘΤΡ op ‘soAjoddıyy sop souuwusiygaen sop
um4Il] s[e 105010 ‘Ziodwon) “Ἢ pun zL9T 991 (FIET) LT 'iypf ἽΝ orfodey
ΒΘ] SroLndy (SL 94898 yosper) 5101. a3 :goumgg Zryyorı any 418Π “δ “Δ u
16 V) 8 ‘I AL suggy mjuorggy ılı a3 :'ssp Sioady :919 (7981) L 10) 6
aodeoy UOA UEFIOMIEA Joge “yowIgedloA SIoxiLXdoLAp 91 "SSH AQYıNd
:zodeog amıpgn FI 8 “Ὁ τὶ Ἴ8Δ [Soıno 51 88 9 11 y Ἴ8Δ ispra
319 ZI 'II aouosn) oLnoL pıg [9ı pıq OT 7240soduededyue Agaanı wep
pam aodbnox ΒΌΩ 8 S[IOIT 3 'F L'IAYV τοῦτ᾽ SmLapu 9 (T I 58) amaAg ayı
pılıodauo ng wındop por Soguyu 9.1. ndıauy HE 8gzg 8 Y 1100 49 "uod op
"404SLIY "8A !spoIqg amA3y nodıauy (91) amıno nıluıodamo alı pueox ἽΠΟΙΔ €
Snoazrtoyyodp Sodhgauo 1309 δόλιο Soınonmpgoısr 39 SnoL 'noyl noL oun

amazrlourloyonox lri ayı amdıop amı SOLMmb (ΟΣ, 101]3 ALODYMAAY MOJOVOA 39 noı 09
"SoAAndpb pox nıgau ılımo ΔΒ 31 ΔΙΞΧ3 alalıyao alıı non auayluA 39 Ld3 "Snorlormd
por Sıachjavaz Spı ıdau Ὁ, Sormdu s01ıdmdp Sorno (01) "nodXnh noı anody
vogomang Uri 91 pıg iogosuadı Sınpyyyou 9 alualıyao ‘Sod3p noı Qun Snonsrinogmum
alalıyao por acıylı ΤῸΝ togoisiou 39 Spuodı "SuomonnodbiLap Sualıyao Suoyalrinon
510... aoıylı 39 agı “Slalyao Sur mıyroun amı 1or 39 310148 “SluonoLıoddıLny SUA 0
alalıyao alı 39 Διβυι ϑγ (6) mogosajA δίψα οι apdodıdaun amdıoy amı. 39 alı
"nopyl noı Qup »yvp ‘a13X3 aoıgy Uri aualıyso alıı Sb 39 91 "aooluanguovajj alı
1393A3rl noıylı agı 39 aısXadaun (8) "aorlı aodsımıolyu noyyu noı mdaımıon
alalyao alı 39 moaja "anda3LodXnh aı3X3 aodaoX gı pıg ımyyk ımı pridag Scajorio
Xno 39 113 .SUA Slı aıowıo9uP alı [pıg ΠΟΛ] 1413 andworl 91. nıq amdıoy amı 0%
10903199010 Uri Sornluuoridag 39 Suı (2) "nındop aırlı wasrlodadıdaurno waıı
Yıorlmo ılalıyao 1ox τογὶ! amdıoy amı mıpxoun ‚g wa "Sododidau Sodagpo Su
gun Soıazgbuyidaurino Snodnurz monj3 Snogjv Odıoy Ὁ}. vıapu or alalıyao 1oN 39
aoıyl (9) "amagıX StoniındoLap 5101. ΔΒ AL Ομ AMLHYgN AQLND 5138 amaarlodaboLon
Sod3g OL DLOX 109.039N0 ΛΟΥΙΞΝ 39 AQL ᾿ΔΙΟΌΠΟΥΊΟΝ 5101, 13 dmgn aı3X3 or aluviox GI
alıno IpA ons ΠΑ ılı ΔΒ amı amıygn 33 por MıooLoHUN alı arsaydriov amddrio
AQL OUY ἸῸΝ SnoroLou 39 Snoı (6) “AmrIDLOL amLAp.onsddo.oN AML QUD 10
“onznoAaA Smıno nıapıooun Ὁ, (amıya3gomıo53 (am) amıygn τ ΔΒ amı 31
(a3) wäIdpun amoonypg ar δἰ, amdAn SUA 1u3 ‚Q amı (Ὁ) alA δίῳ, aluasrinoX
-ou3 n13d36 OLAg n0oLoLodnXo} Ὁ noL 91. ΤΩ ΤΟΝ ΛΟΛΒᾺ moaja url 91 pıg por Sogadarl 01
9. XIQg nodmzıarl aızaaı ΤῸΝ monj3 noısLoyu 1norlliXo ıyı aluA 39 alı (9) "oohrl
-do Sodzgjo noL moodu 91. 513 “aobnox QL 10x aadL3 91, or nodurloy oL por norldag
ΟΣ ‘SIOLNOL DAaT3NILAD 9. 3. .walLooun auA δία, amıaaAou am 33 ‘aoo3rl OL 113 A139
-\aano n3dog| HL Ὁ ΑΔ, ΤῸΝ aodXnch por nonı3LoxD HL 10x AadAn joa nonanıu. ano ayrl
9. «5 3 ΔΙᾺ noyyanndz Suı oun mogolriooxsa aonodno AgL YLoX aa Ὁ ἸῸΝ "wıorlo 4
Ὁ}, 32, AlBgV3anD ὈΛΒΠΘΟΔΙΝ ΔΟΔ NoL HUN DıAHU HL Al3X313rl 39 Smaolıaıı (5) IT A
"134 “17 ιϑάϑγ odıauy ayıno Sod3Lodyimo Spı por nıaXkdoun Snodiaup SHXdp Spxivn 9
Spı "aaolriooxsıg amgyauz Snon ‘norlo amıayıu dA amıang "alazrlonık auyn 39 alı
“oıanoıou anoA ayrl agı “aluyn por anoa Δ ΧΟ Soınou nor alı Ub3 Soıno "Sornarlojoyy
SYYUOHYYXVNYV [gr] 69 01
A. LEHRE 42-- 44 17
γίνεσθαι ἐκτῆς κινήσεως τοῦ πόλου. (11) ἀνέμους δὲ γίνεσθαι λεπττυνομένου

τοῦ ἀέρος ὑπὸ τοῦ ἡλίου καὶ τῶν ἐκκαιομένων πρὸς τὸν πόλον ὑποχωρούντων
καὶ (ἀντραποφερομένων. βροντὰς δὲ καὶ ἀστρατὰς ἀπὸ θερμοῦ γίνεσθαι ἐμπί-
“mTovTog εἰς τὰ νέφη. (12) σεισμοὺς δὲ γίνεσθαι τοῦ ἄνωθεν ἀέρος εἰς τὸν ὑπὸ
5 γῆν ἐμπίπτοντος" τούτου γὰρ κινουμένου καὶ τὴν ὀχουμένην γῆν ὑπ᾽ αὐτοῦ
σαλεύεσθαι. ζῶια δὲ τὴν μὲν ἀρχὴν ἐν ὑγρῶι γενέσθαι, μετὰ ταῦτα δὲ ἐξ ἀλλήλων"
καὶ ἄρρενας μὲν γίνεσθαι, ὅταν ἀπὸ τῶν δεξιῶν μερῶν ἀποκριθὲν τὸ σπέρμα τοῖς
δεξιοῖς μέρεσι τῆς μήτρας κολληθῆι, τὰ δὲ θήλεα κατὰ τοὐναντίον. (13) οὗτος
ἤκμασεν *** (Koi ἐτελεύτησεν» ἔτους πρώτου τῆς ὀγδοηκοστῆς ὀγδόης ὀλυι:-
10 πιάδος [428], καθ᾽ ὃν καιρὸν καὶ Πλάτωνα λέγουσξ γεγενῆσθαι. τοῦτον λέγουσι
καὶ προγνωστικὸν γεγονέναι.
43. Arıstort. Metaphys. A 3. 984a 11] ’A. δ᾽ ὁ Κλαζομένιος τῆι μὲν ἡλικίαι
πρότερος ὧν τούτου [Emped., vgl. 31 A 6], τοῖς δ᾽ ἔργοις ὕστερος, ἀπείρους εἶναί
φησι τὰς ἀρχάς. σχεδὸν γὰρ ἅπαντα τὰ ὁμοιομερῆ (καθάπερ ὕδωρ ἢ πῦρ) οὕτω
15 γίγνεσθαι καὶ ἀπόλλυσθαί φησι συγκρίσει καὶ διακρίσει μόνον, ἄλλως δ᾽ οὔτε γίγνε-
σθαι οὔτ᾽ ἀπόλλυσθαι, ἀλλὰ διαμένειν ἀίδια. de caelo Γ 3. 302a 28 ’A. δ᾽ Ἔμπε-
δοκλεῖ ἐναντίως λέγει περὶ τῶν στοιχείων. ὁ μὲν γὰρ πῦρ καὶ τὰ σύστοιχα τούτοις
στοιχεῖά φησιν εἶναι τῶν σωμάτων καὶ συγκεῖσθαι πάντ᾽ ἐκ τούτων, "A. δὲ τούὐναν-
τίον᾽ τὰ γὰρ ὁμοιομερῆ στοιχεῖα, λέγω δ᾽ οἷον σάρκα καὶ ὀστοῦν καὶ τῶν τοιούτων
20 ἕκαστον ἀέρα δὲ καὶ πῦρ μείγματα τούτων καὶ τῶν ἄλλων σπερμάτων πάντων"
εἶναι γὰρ ἑκάτερον αὐτῶν ἐξ ἀοράτων ὁμοιομερῶν πάντων ἠθροισμένον. διὸ καὶ
γίγνεσθαι πάντ᾽ ἐκ τούτων τὸ γὰρ πῦρ καὶ τὸν αἰθέρα προσαγορεύει ταὐτό.
44, Lucker. ı 830ff.
830 nunc et Anazagorae scrutemur homoeomerian,
25 quam Grai memorant nec nostra dicere lingua
concedit nobis patrii sermonis egestas,
sed tamen ipsam rem facilest exponere verbis.
principio, rerum quam dicit homoeomerian,
635 ossa widelicet 6 pauzxillis atque minutis
30 ossibus hic et de pauzillis atque minutis
visceribus viscus gigni sanguenque creari
sanguinis inter se multis coeuntibus quttis,
ex aurique putat micis consistere Posse
840 aurum et de terris terram concrescere parvis,
35 ignibus ex ignis, umorem umoribus esse,
cetera consimili fingit ratione putatque.
nec tamen' esse ulla de parte in rebus inane
concedit neque corporibus finem esse secandis ...
876 id quod Anazxagoras sibi sumit, ut ommibus ommis
40 res putet immizxtas rebus latitare, sed. illud
apparere unum, cuius sint plurima mixta
et magis in promptu primaque in fronte locata.
3 < ). Usener; ἀποφαινομένων Ο ἐμπίπτοντος B: ἐκπίτπτοντος LO

6 genauer als Diog. II 6, 6. Vgl. 31 A 72 9 vgl. Diels Rhein. Mus.
31 (1876) 28 15 ἄλλως] »in anderem Sinne« 20 μίγματα EL: μῖγμα
d. übr. Hss,. 29 6 O!Q!: de O*Q*G 37 de Diels nach Lucr. ıı 235:
den OQG: idem (ex) Lachmann
᾿αὐγ9. 4179} 3100 98
“4014 φιϑηοάαθητι Saıaonyu dmgn 9... noLdp aoıdılırluy agı Aaojo Lgisonori ος
uoged nz 456195 'xeuy wep ‘Tem Yuusyoq Iswıydosys, pun 59]9γ0 251
sne ınu (use anyıdyy UoA) uoIsyedg uap pun 488 offe4g PUTaS EIZOJoUTULIAT,
uoyosT[EJ0981IB yosıpızeds dep ur sep “madzriororio Yıoy sep um ‘ydnued
ayoru ‘o98y uSpugg uop ur 456195 yYoou dogny uop ΠΌΠΟΙ zop “dung sop
[938 ΘΒΘΤΡ 680 ‘Yuogoq Fey Toydwuntstefyas 6% "SSH 918 :"PIV Ι9 91
-HNDODLION DLNOL dmgn 91 ΤᾺ δου 119 “nıaApap arolgopo alı μ13 wıapı 129 IpA OF
no "nıdori pıldaag ımAgv nu Ὁ «δου AL ΟΝ AMm3L0Q ΤῸΝ amdnaa pox pxıLla
-n3A Sonorlio wıdorl ıubodı ılı 1103 ıluny323 ΔΒ 10% "101330 MLAHL AMLAQ AML 23
ΡΟΝ OLAQ XL 11.03 χέρα, ıluaamodaboodu. εἰμ, ıubodı εἰμ. a3 119 aogLUuAovorg amazr
-onAıA ano amınoı "nıdorl pılloy Ὁ, [0X 2109 odnan Son nıduıdp Azyb 5100 10.
-3b3dı Surnoı 33 por ‘doogn por noLdy ‘Lgiaonori ΤῸΝ auyuy ogariodaboodu anoA alıd gg
-odı "ag ri gı 513 vogoadjsgb L nogosayA 11 pomoang SoLag un μοι, 33 Syu “1ῸΛ]8 aoL
-nımdoup ıyıno dpA 131093 "ononlıbaup Sojsdarlororig 501. amıng amı SPXdp Sorazr
-ojoyy 9 nownodiouAH, 'ν. (613 A) SE L’IHV "AlLo3 Soda 9. norinamano noLD
-933 AO “AOYNY AL Por aayanrl por ordyo [or aNnoLoo nojo Διοίιθμ, wı3kıoıo (μι3η
-o1orig Ὁ: ["Iuxwuy] doA Ari 9 981 BFIE "I Y "1100 49 "uad op "ıoLsIay Τ᾽ 08
“na0oljousnz 5:1 arnolapı ἸΞΥῸΝ So13darloıorio dauy
“1413 1. lonıdawıg Snon Spiouorloox 9 Sisguynog nongdX noı οὐ, aodızuy agLı amı
-anorladu por amıprludX amıag amıapu norig 119 “ἵν, 9 Διβάϑῃ 39 1291993 Τῷ “611
-[j'qneyog 91 ἋΣ sneıep] ΔῸΣ, ı91L Smjorlo von orlAır, βόλος nNOL 39n0L ἸῸΝ
3goluı Soxdno for 39191 noLdy nQı nojo ‚anoıı9, 3109 [I 4] PurorlıdX wıayu 97
norig al, .‚SororripdAAno noı. o1wJdy Smino por gig "monlgidworg ardır aodaLodı
vogXırlarl mıag mL norlo ὍΣΑΣ, Por 13913uUN amınoL 33 ‘norio amaznAırlarl OR IMLno
amıAapXdounng orig amıapıL Sp ὍΥΥ Ὁ [ON ANOLOQ [or midpo noLdy Hp ΔΟ]Ὸ
oamlonıdang pay amamıdaznoıg and AL noLopnz ‚dp ano δορός "οὔθ SornojA
-nyodrlou. Sowgn 33 or dnu nogjv 23 dauom ὈγγῸ amıno ‚up mogoanjA amaıı Οὗ
amıagaam 9.1. for Smoı aaAluaz 39 onnoL Sodu "mogoanyA Aroıdang ὉΜῸᾺ aroanzA
alıı por nogXırlarl 34ay3 aLogu a3 wLapı. οἷο. "AQLLdox ΤῸΝ Δοιογὼ por ΔΟγ8 odga3g
pı oLiobadı ımınoı j3° ἼΜΟΘΩ 1091. ΔΒ 0X ἸῸΔ]8 aadovyzun ıudodı ılı. 13 mınoL
21g "(Imjorlg ıyı nolorig QL 89 Wısgno “oLodzu por 10Xnı mıno 13 39 pdaLu 108
S3Xnao SaXjdı ndnan Sadzvb nı09 Smidyo “ioıand wıorloap ΠΡῸΣ ὈΥΥΟΣ, noLdY ΔΟΙ͂Ο GT
Suazriodaboodu SLıno SLı 39 Subodı por ‘Onu aypıL nogiy 33 Por SOBIN SUA 33
von UA Sonogn 53 por dengn Sodap 33 por δἰ Sodnu 33 dpA por) Δι39.. HLOX ὈΥΥΡ
Smomp Uri por 13 “nonarlonıA Sorapu 23 agu ano amdo "mgpadb3dı nojoro gun
ΔῸΣ, por nogoanjA Sorng Uri nor 33 agglri SonsrinoAl ag Ἵν, 9 mpIonaz aULMOIOL
alı agri 513 ‚uvp "odıauy Simpdısuy por PUNp aonori odıauy zgno [DA oıaoXdpunag OT
AOONOXZ HLAyL IMY9 191 Smjorko δοιϑόβηοιοης AULOHN? ἸῸΝ PUVP "AHLMO λιϑάϑῃυ
1agadarl ımı LUmApay nodızuy worlAırl aoyg ΟΣ. Aonorl no 119 ALONANj2g Por ‘anıon
-oun νι, 9 aagylı alınwıoı 515 ak .ıg ἸΒΧΟΌΘΙΩ Sorllı aojıpo aluı vor noJog amdoLoı
noımdu nodoAngpay, alı “wısgjLoun SPXdp Sp ısglıyu ı9ı Sodaıpx3 Snodjsum
Snorioıy Spı SoLidyorluy 39 9 ‘Sprsdarlororio 501. "y, Ati 9 39 Lgiau3 F‘09F 35 Ῥ 94
“2 'namıg "aonarionAıÄk anono1Y 33 anoıLo δρῦς HL Xıg μιΔῸΣ, 1091, 50}9 orlAıar
nonga aıdori amı anoIL9 agrl 9 ΤΟΝ "aLonb [0418 nodıauy QL 53Xaano ıLdp ılLı “amı
-orluXo amı Spyridauonmu 5111, 33 ‚9 9 ‘adarlororig ΔῸΣ 23 aarl 9 ‘SoLidxonuy pt "Y,
daudgox oı3XioLo pı LonoIou odızıy ‚91009 61 8 50ζ FI "säydg 'LoLsIay Ὁ
SYAOHYXVNY 197] 68 81
snıyedrg
wow [wınpow Zp ΒΊΘΤΙΩ ὁ aodıauy Yypıoyppra [odıaun 6£ τυ ον 4:9
snap sie "y 'p [ıLanXlur 6ζ Εἰ Sonarlzgoun : 7,(Sonarizgoun 'dA) Suasriooagou 91
uuwunor, "ΗΠ Ὃ [awmoox] II *4038 41Π91 :4Π|4 sduıg :sperer 3aıdaaıg q
98801 9889 wnmm omurfur wauaunuo 79 unpunı nsuas wngou anbau ıpıa
uou onb ur :1n700 wıfuo9 29 1uDubrssıp auorn4 90 τῶ apgvurfur sıqusw wınpout
19 wauggdı4asıp und wnıuwo snuntd “unundısıp puaunzpuy qn ndaenv
inb “pw opur (769 'A) 95 ‘IT 1 Ῥ 'yBu op ὍΙ0 (51 4 139Δ) wohriooxmig 0F
nıanurno Ὁ, ὈΛ3Π ΚΙ3Π[3Π] pıag odıauy anoa por "alaıoda ἸῸΝ aaXdp amıapıu
ἸῸΝ 1090303 ἸῸΝ monja [ῸΧ 31 WonznoÄak nol3g] (794 'A) 999 "der Ὃ 'gerd op
᾿ΠΟἸΙΗΩ͂ 8. ΠΟΙ "IanvI ΖΦ Ὁ #9] #88 'PBoıLL 5930 ἸΟ ΟΣ a3 ΔΙ.03 ΔΩ,
doA Snon 9 5101 ἋΣ "aa "BA ᾿Δ930 ἀρὰ Δριομόποον anoa ἵν, (Ζ065 4) 91 “ἃ
"aa0ljou3 AmyYo ΔΩ, SıaozaaA 501. ἸῸΝ nosg 30Uroox31ı9g pımo 39 Snon “ὋΣ 48
-orlmo Ὁ. SpXdp non naja Sp ‘ajold "y, 39 9 (662 A) 95 “21 ταν ΒΡ
οί.οἱ
-AND DYNCL DL AmjjLorloLno por 1 1 Sorlugnz arold Sp ‘50093 anoa noL 30 "ν,,
ΙῸΝ 97 “68 'sÄUg "Tamıs "anoa L amazrlonAıX aYL 1919110 ΔΟΥΥῸΠ DLAayıL SIOVNY
5101. 39 ΔΒ ‘aoıno ı393dou 3101 ‘11.03 SuaApap 53 nojıjo ‚ayı pıg πο σοι auıa Por 08
awyıoıLorloox alıı Sodu ıma ı9ı wıldX ılLaoXuri dnA 31 "W, 51 8086 'F ν "ydeyom
"LOLSIUY "ISA ὍΔ ΟΣ [ON HYYOL OVVY ΤᾺ aonarlmıL]0 DLOgN 1oX Sodagpo mon 30 Sodzo
‘puorlApdu pı ABrloorXıg OL 513 ΛΟΛΒΠΟΣ11.10113 5}. SoniL 3gno aonsrimdX aagno ıma
az ımı wdgan do amaomaAıAnay por amıodu Lgiauz Sonariodsb aurioXım “adıoı3 ὦ
‘Sognuyg Suroprinog Lg gum "nodısk οἱ, por aoLoıLyad 91 alyagja wLolXyı Sm a 9%
“nonomnAıAann U 1, Sojo Ὁ ΟΥ̓Χ, Sm Snoydig Spı amgoy ılıgnouo napı pvvp» ‘Sog
-JULV3 SpL noVVou aluriogsup ΔῸ ano [OR .nogoAp 109030UALI923 ALOQLL ΔΟΔΙΟᾺ QL [ON
aurlıp aoLoILNad 1ML0923 HL 10QU ılalox Por ΔῸΜ1Ὸ alı mıaagıgoup Amıno ano
1MLONN3 .13X3 daUom AlLo3 ΔΙΞΧ3 Smıno Hıno noLoııyad 119 U ΔΙΒα343113 ΔῸΜ,.}Ὸ
SıoLno Δι. aluyyy ‘mogolriooxsxn pıno non οι 3A Hınonopd ‘alriıy aoıno 3L0u 0%
ap Οὐκ mo "13XopıL 9 ΔΙΒΧΟΧ. ΤῸΝ AIBIOL ION AOLODN3 A1LOF ΛΟΛΙΞΙΧ „LNMDL 310},
εἶμι, ‘amıorlugou amyNY Amı por amıuodı or Ὀγίγγο Sodu ıdau 31 SnoXpı amdıoy
AONNY amı por Sualıyao por “Sonaroonau Sminnom Aalriopnzmioadou mıno noyyl
1031. por Lg ἸῸΝ 5093 ΟΥγῸ SojLjo Sonarlonsgou 113110 Sm alrlopnaxoadon “onpob
ΤΟΙ Pınpı 1orl 13 [0x ‘ionj3 auımoıoı al aoaıaıy aluıno 119 ΠΡῸΣ nonıarlyg QL oınoÄaY GT
“ausApap alıı por ΔῸ}1.}0 δἰ, mogosolAlıguauz ‘asıaopdb 39 Loiauz “uymAAodıo U
A1LOF piBLoyu LA L aodanou a aoımdu διβϑορσᾧ ıorl ἸῸΝ nodoAnsony, aoL ImL
-norl3 ANoA ὉΣῸΣΝ AMLAQ ΛΟ, 1dau Sor1jo 5... aoyoxopgıg alrlım onzaldna " “1 Χ3
pLoILyad Ay ılug ılımoı 14301., AOLODY3 Yoii Alarloox Ὁ Δ, PLAnorlooN anon 3A
agı ‘13X3 Smıno ‚gnoı 13 “alriyolAL pox noııpp abıapı monj3 anon AoL QL ΔΙΞΧ3 ΟἿ
8 palı aouodı ıorl 33093 por algol vopLpo ılı Lg ılımoı “SorLpo amıapıu 1ox 31
amrloonnıg Ὁ Δι1.08 Snon οὐ Sm “ουλοάϑγ or Sonnonomakıkonp nodoAnsnay,
“Udz Sm ‘Sonı noy\Wdıd 33 srou as Soononp γγν τ 26 OpewByg oLvId "Ir
“as33naj300du auıjaXar agı ılyn ılı
119 “alLoz ano Sozıxsgoup „ororlApdu ον amAay oLorludX ‘a0Lrlopxsıg por saidızıq 9
pıno 39 Snon “al wınrludX nıapu norlg, (δοῦλο 39 wı3Xdy "nonarlpgoLnıg
PLApu AQL AnNoA AolLD anoıou 39 91, ‘aluyn Sojsdsriororig Δ3Π Spı por “oLwaldaun
amıag ayı SpXdp pox 303Vpx3 Spino Sojsdarloiorig Sıonzrimanak Sıor ılıdodı ılı a3
vonj3 3 Ὁ. wıorig ano noı gup "wıdorl pıldaaag ımAoy 1103 SıoLnoL a3 Ὑγ 4135
6I 87-67 MAHMT 'V

neque sensum omnino, quo non tota natura pulsa sentiret. deinde si mentem
istam quasi animal aliquod esse voluit, erit aliquid interius ex quo illud ani-
mal nominetur. quid autem interius mente? cingatur igitur corpore externo.
gquod. quoniam non placet, aperta simplexque mens nulla re adiuncta, qua
5 sentire possit, fugere intellegentiae nostrae vim et rationem videtur.
49. Cıc. Acad. Pr. τὸ 37, 118 (Ὁ. 119) A. inateriam infinitam, sed ex
ea particulas similes inter se minutas; eas primum confusas postea in
ordinem adductas mente divina.
50. Arıstor. Phys. T 5. 205b 1 ’A. δ᾽ ἀτόπως λέγει περὶ τῆς τοῦ ἀπείρου
10 μονῆς στηρίζειν γὰρ αὐτὸ αὑτό φησι τὸ ἄπειρον᾽ τοῦτο dt, ὅτι ἐν αὑτῶι" ἄλλο
γὰρ οὐδὲν περιέχειν, ὡς ὅπου ἄν τι ἦι, πεφυκὸς ἐνταῦθα εἶναι. Vgl. [Ar.] de
μχα 2. 975b 17 und 976a 14 [oben ı 264].
5l. Air. ı 14, 4 (Ὁ. 312) ’A. τὰ ὁμοιομερῆ πολυσχήμονα.
52. Arıstor. Phys. A 4. 187a 26 ἔοικε δὲ ’A. ἄπειρα οὕτως οἰηθῆναι διὰ τὸ
15 ὑπολαμβάνειν τὴν κοινὴν δόξαν τῶν φυσικῶν εἶναι ἀληθῆ ὡς οὐ γινομένου οὐδε-
νὸς ἐκ τοῦ μὴ ὄντος" διὰ τοῦτο γὰρ οὕτω λέγουσιν: Ὧν ὁμοῦ τὰ πάντα᾽ [Β 1]
καὶ τὸ γίνεσθαι τοιόνδε καθέστηκεν ἀλλοιοῦσθαι [vgl. Β 17]. de gen. et corr.
Al. 814 11 ὅσοι δὲ πλείω τὴν ὕλην ἑνὸς τιθέασιν οἷον ᾿Εμπεδοκλῆς καὶ ’A. καὶ
Λεύκιππος, τούτοις δὲ ἕτερον [nämlich ἀλλοίωσιν καὶ γένεσιν ἀνάγκη εἰπεῖν].
20 καίτοι ’A, γε τὴν οἰκείαν φωνὴν ἠγνόησεν᾽ λέγει γοῦν ὡς τὸ γίγνεσθαι καὶ ἀπόλλυ-
σθαι ταὐτὸν καθέστηκε τῶι ἀλλοιοῦσθαι. Vgl. Hipp. de vietu I 4 ἀπόλλυται μέν
νυν οὐδὲν ἁπάντων χρημάτων οὐδὲ γίνεται, ὅτι μὴ καὶ πρόσθεν ἦν᾽ συμμισγόμενα
δὲ καὶ διακρινόμενα ἀλλοιοῦται. Vgl. A 112.
53. ΞΊΜΡι,. Phys. 461, 20 [= fr. 10 Schaub.] διό φησιν ’A. μηδ᾽ ἐνδέχεσθαι
25 πάντα διακριθϑῆναι᾽ οὐ γὰρ παντελὴς διασπασμός ἐστιν ἡ διάκρισις.
54. Air. τ 17,2 (Ὁ. 315) οἱ περὶ ᾿Αναξαγόραν καὶ Δημόκριτον τὰς κράσεις
κατὰ παράθεσιν γίγνεσθαι τῶν στοιχείων.
55. PLato Cratyl. 4180. εἶναι δὲ τὸ δίκαιον ὃ λέγει ’A. νοῦν εἶναι τοῦτο᾽
αὐτοκράτορα γὰρ αὐτὸν ὄντα καὶ οὐθενὶ μεμειγμένον πάντα φησὶν αὐτὸν κοσμεῖν
80 τὰ πράγματα διὰ πάντων ἰόντα. ΑΒΊβτοΥ. de anima A 2. 405a 15 ἀρχήν γε
τὸν νοῦν τίθεται [Anaxag.] μάλιστα πάντων" μόνον γοῦν φησιν αὐτὸν τῶν ὄντων
ἁπλοῦν εἶναι καὶ ἀμιγῆ τε καὶ καθαρόν. ἀποδίδωσι δ᾽ ἄμφω τῆι αὐτῆι ἀρχῆι τό
τε γινώσκειν καὶ τὸ κινεῖν, λέγων νοῦν κινῆσαι τὸ πᾶν.
56. Arıstor. Phys. © 5. 256b 24 διὸ καὶ ’A. ὀρθῶς λέγει τὸν νοῦν ἀπαθῆ
35 φάσκων Kal ἀμιγῆ εἶναι, ἐπειδήπερ κινήσεως ἀρχὴν αὐτὸν ποιεῖ εἶναι. οὕτω γὰρ
ἂν μόνως κινοίη ἀκίνητος ὧν καὶ κρατοίη ἀμιγὴς ὦν.
57. Cem. Str. ıı 14 [πι 120, 1 St.] ’A. πρῶτος ἐπέστησε τὸν νοῦν τοῖς
πράγμασιν. ἀλλ᾽ οὐδὲ οὗτος ἐτήρησε τὴν αἰτίαν τὴν ποιητικήν, δίνους τινὰς
ἀνοήτους ἀναζωγραφῶν σὺν τῆι τοῦ νοῦ ἀπραξίαι τε καὶ ἀνοίαι.
40 58. Arıstor. Metaphys. A 8. 984} 15 νοῦν δή τις εἰττὼν ἐνεῖναι καϑάπερ ἐν
τοῖς ζώιοις καὶ ἐν τῆι φύσει, τὸν αἴτιον τοῦ κόσμου καὶ τῆς τάξεως πάσης, οἷον
1 quo] versteht als Dativ Birt Archiv f. Lexic. xv 838 ἰοία Augustin.:
ipsa Hss. 4 qua Aug.: quae Hss. 16. 17 διὰ τοῦτο... ἀλλοιοῦσθαι
hält Heidel für ein Emblem aus der aus d. gen. et corr. angeführten δύ.
(Z. 20£.), das nach τἄλλα 187a 23 seinen Platz haben sollte 38 αἰτίαν
Bywater: ἀξίαν Hs.
A. LEHRE 48--θά4 21
νήφων ἐφάνη Trap’ εἰκῆι λέγοντας τοὺς πτρότερον. φανερῶς μὲν οὖν ᾿Αναξαγόρ
αν
ἴσμεν ἁψάμενον τούτων τῶν λόγων, αἰτίαν δ᾽ ἔχει πρότερον ἙἭ ρμότιμος ὁ Κλαζο-
μένιος εἰπεῖν, [5. Diog. vru 5, oben 1 100, 16].
59. SIMPL. Phys. 1185, 9 ὁ δὲ Εὔδημος [fr. 71] μέμφεται τῶι ᾿Αναξαγόραι
Ὁ οὐ μόνον, ὅτι μὴ πρότερον οὖσαν ἄρξασθαί ποτε λεγειῖ τὴν κίνησιν, ἀλλ᾽ ὅτι καὶ
περὶ τοῦ διαμένειν ἢ λήξειν ποτὲ παρέλιπεν εἰπεῖν, καίπερ οὐκ ὄντος φανεροῦ.
“Ti γὰρ κωλύει, φησί, δόξαι 'τοτὲ τῶι νῶι στῆσαι πάντα χρήματα, καθάπερ ἐκεῖνος
εἶπεν κινῆσαι ;’ καὶ τοῦτο δὲ αἰτιᾶται τοῦ ᾿Αναξαγόρου ὁ Εὔδημος" “πῶς ἐνδέχεται
στέρησίν τινα προτέραν εἶναι τῆς ἀντικειμένης ἕξεως; εἰ οὖν ἡ ἠρεμία στέρησις
10 κινήσεώς ἐότιν, οὐκ ἂν εἴη πρὰ τῆς κινήσεως".
60. Arıstor. Metaphys. | 6. 1060} 28 διὸ καὶ οὐκ ὀρθῶς ἀπέστη ’A. εἰπτὼν
ὅτι ὁμοῦ πάντα χρήματα ἦν ἄπειρα καὶ πλήθει καὶ μικρότητι [Β 1].
ἔδειδ᾽ εἰπεῖν ἀντὶ τοῦ καὶ μικρότητι᾽ καὶ ὀλιγότητι οὐ γὰρ ἄπειρα, ἐπεὶ τὸ
ὀλίγον οὐ διὰ τὸ ἕν, ὥσπερ τινές φασιν, ἀλλὰ διὰ τὰ δύο.
15 61. — — A 2. 1069} 19 ἐξ ὄντος γίγνεται πάντα, δυνάμει μέντοι ὄντος, ἐκ
μὴ ὄντος δὲ ἐνεργείαι. καὶ τοῦτ᾽ ἔστι τὸ ᾿Αναξαγόρου ἕν (βέλτιον γὰρ ἢ ὁμοῦ
πάντα) καὶ ᾿Εμπεδοκλέους τὸ μεῖγμα καὶ ᾿Αναξιμάνδρου. A 8. 9898. 30 ᾿Αναξα-
γόραν δ᾽ εἴ τις ὑπολάβοι δύο λέγειν στοιχεῖα, μάλιστ᾽ ἂν ὑπολάβοι κατὰ λόγον...
b 4 ὅμως εἴ τις ἀκολουθήσειε συνδιαρθρῶν ἃ βούλεται λέγειν, ἴσως ἂν φανείη και-
20 νσπρεπεστέρωφ λέγων ... b 16 ἐκ δὴ τούτων συμβαίνει λέγειν αὐτῶι τὰς ἀρχὰς
τό τε ἕν (τοῦτο γὰρ ἁπλοῦν καὶ ἀμιγές) καὶ θάτερον οἷον τίθεμεν τὸ ἀόριστον
πρὶν ὁρισθῆναι καὶ μετασχεῖν εἴδους τινός.
"82. Drovor. ı 7, 7 ἔοικε δὲ περὶ τῆς τῶν ὅλων φύσεως οὐδ᾽ Εὐριπίδης δια-
φωνεῖν τοῖς προειρημένοις μαθητὴς ὧν ᾿Αναξαγόρου τοῦ φυσικοῦ" ἐν γὰρ τῆι
25 Μελανίππηι τίθησιν οὕτως [fr. aus M. ἡ σοφή π. 4847:
(κοὐκ ἐμὸς ὁ μῦθος, ἀλλ᾽ ἐμῆς μητρὸς πάρα,»
ὡς οὐρανός τε γαῖά τ᾽ ἦν μορφὴ μία"
ἐπεὶ δ᾽ ἐχωρίσθησαν ἀλλήλων δίχα,
τίκτουσι πάντα κἀνέδωκαν εἰς φάος
90 δένδρη, πετηνά, θῆρας, οὕς θ᾽ ἅλμη τρέφει
γένος τε θνητῶν.
63. Ar. ıı 1, 2 (D. 327) OoAns ... ᾿Αναξαγόρας, Πλάτων, ᾿Αριστοτέλης,
Ζήνων ἕνα τὸν κόσμον.
64. SımpL. Phys. 154, 29 τὸν ᾿Αναξαγόραν λέγειν ἅπαξ γενόμενον τὸν
35 κόσμον ἐκ τοῦ μίγματος διαμένειν λοιπτὸν ὑπττὸ τοῦ νοῦ ἐφεστῶτος διοικούμενόν τε
καὶ διακρινόμενον. 1121, 21 ἀπ᾽ ἀρχῆς δὲ χρόνου δοκοῦσι λέγειν γεγονέναι τὸν
κόσμον ᾿Α. τε Καὶ ᾿Αρχέλαος καὶ Μητρόδωρος ὁ Χῖος. οὗτοι δὲ καὶ τὴν κίνησιν
ἄρξασθαί φασιν" ἠρεμούντων γὰρ τὸν πρὸ τοῦ χρόνον τῶν ὄντων κίνησιν ἐγγενέ-
σθαι φασὶν ὑπὸ τοῦ νοῦ, ὑφ᾽ ἧς γεγονέναι τὸν κόσμον. φαίνονται δὲ καὶ οὗτοι
10 τάξεως ἕνεκα διδασκαλικῆς ἀρχὴν τῆς κοσμοποιίας ὑττοθέμενοι.
2 αἰτίαν δ᾽ ἔχει] man hat Grund von H. anzunehmen »Anax. scheint

die Legende seines Landsmannes, den im Schlafe die Seele verließ und
den daher die Feinde, die es von seiner Frau erfahren hatten, im Schlafe
ermordeten (weshalb das ihm errichtete Heroon keine Frauen betraten
[Tertull. d. an. 44]), in seiner Lehre vom selbständigen νοῦς verwertet zu
haben« Diels; vgl. aber Zeller-Nestle ı 1269, Capelle Neue Jahrb. 22
(1919) 1922 26 aus Dionys. Rhet. 9, 11
65. Air. ıı 4, 6 (Ὁ. 331) ᾿Αναξίμανδρος, ᾿Αναξιμένης, "A., ᾿Αρχέλαος, Aıo-
γένης, Λεύκιππος φθαρτὸν τὸν κόσμον. I 24, 2 (D. 320; 31 A 44).
66. — 129,7 (Ὁ. 326b 7 n.) ’A. καὶ Δημόκριτος καὶ ol Στωικοὶ ἄδηλον αἰτίαν
ἀνθρωπίνωι λογισμῶι" ἃ μὲν γὰρ εἶναι κατ᾽ ἀνάγκην, ἃ δὲ καθ᾽ εἱμαρμένην, ἃ δὲ
5 κατὰ προαίρεσιν, ἃ δὲ κατὰ τύχην, ἃ δὲ κατὰ τὸ αὐτόματον. ALEX. de fato 2
[π 165, 22 Bruns] λέγει γὰρ οὗτός γε [Anaxag.] μηδὲν τῶν γινομένων γίνεσθαι
καθ εἱμαρμένην, ἀλλ᾽ εἶναι κενὸν τοῦτο τοὔνομα. SCHOL. Aristid. Vatic. gr.
1298 (zu Arist. ıı 80, 15 Dind., ed. B. Keil Herm. 55, 1920, 65!) καὶ "A. ἔλεγε.
μὴ ὅλως εἶναι πρόνοιάν τινα τῶν θεῶν τοῖς ἀνθρώποις, ἀλλὰ πάντα τἀνθρώπεισα
10 ὑπὸ τῆι τύχην (so!) ἄγεσθαι. Vgl. 68 A 66.
67. Aürt. ıı 8,1 (Ὁ. 337) Διογένης καὶ ᾿Α. ἔφησαν μετὰ τὸ συστῆναι τὸν
κόσμον καὶ τὰ ζῶια ἐκ τῆς γῆς ἐξαγαγεῖν ἐγκλιθῆναί πως τὸν κόσμον ἐκ τοῦ αὐτο-
μάτου εἰς τὸ μεσημβρινὸν αὑτοῦ μέρος (ἴσως ὑπὸ προνοίας, ἵνα ἃ μὲν ἀοίκητα γένη-
ται ἃ δὲ οἰκητὰ μέρη τοῦ κόσμου κατὰ ψύξιν καὶ ἐκπύρωσιν καὶ εὐκρασίαν).
15 68. Arıstor. de caelo A 2. 309a 19 ἔνιοι μὲν οὖν τῶν μὴ φασκόντων εἶναι
κενὸν οὐδὲν διώρισαν περὶ κούφου καὶ βαρέος οἷον ’A. καὶ Ἐμπεδοκλῆς. Phys. A 6.
2138. 22 οἱ μὲν οὖν δεικνύναι πειρώμενοι ὅτι οὐκ ἔστιν [näml. τὸ κενόν], οὐχ ὃ
βούλονται λέγειν οἱ ἄνθρωποι κενὸν τοῦτ᾽ ἐξελέγχουσιν, ἀλλ᾽ ἁμαρτάνοντες λέ-
γουσιν ὥσπερ ᾿Α. καὶ οἱ τοῦτον τὸν τρόπον ἐλέγχοντες. ἐπιδεικνύουσι γὰρ ὅτι
20 ἔστι τι ὁ ἀήρ, στρεβλοῦντες τοὺς ἀσκοὺς καὶ δεικνύντες ὡς ἰσχυρὸς ὁ ἀὴρ καὶ ἐν-
απολαμβάνοντες ἐν ταῖς κλεψύδραις.
69. [Arıstor.] Probl. xvı 8. 914} 9 τῶν περὶ τὴν κλεψύδραν συμβαινόντων
τὸ μὲν ὅλον ἔοικεν εἶναι αἴτιον καϑάπερ ’A. λέγει" ὁ γὰρ ἀήρ ἐστιν αἴτιος ἐναπολαμ-
βανόμενος ἐν αὐτῆι τοῦ μὴ εἰσιέναι τὸ ὕδωρ ἐπιληφθέντος τοῦ αὐλοῦ, οὐ μὴν ἁπλῶς
25 γε αἴτιος" κἂν γάρ τις αὐτὴν πλαγίαν ἐνῆι εἰς τὸ ὕδωρ ἐπιλαβὼν τὸν αὐλόν, εἴσεισι
τὸ ὕδωρ. διόπερ οὐ λέγεται ὑπ᾽ αὐτοῦ ἱκανῶς, ἧι αἴτιόν ἐστιν. ἔστι δὲ αἴτιον
μέν, καϑάπερ εἴρηται, ὁ ἀήρ᾽ οὗτος δὲ ὠθούμενός τε καὶ καθ᾽ ἑαυτὸν φερόμενος
καὶ μὴ βιαζόμενος ἐττ᾽ εὐθείας πτέφυκε φέρεσθαι καθάπερ καὶ ἄλλα στοιχεῖα" πλαγίας
μὲν οὖν βαφείσης τῆς κλεψύδρας διὰ τῶν ἐναντίων τοῖς ἐν τῶι ὕδατι τρυπτημάτων
30 ἐπ᾽ εὐθείας μένων ὑπὸ τοῦ ὕδατος ἐξέρχεται, ὑποχωροῦντος δὲ αὐτοῦ τὸ ὕδωρ
εἰσέρχεται. ὀρθῆς δὲ εἰς τὸ ὕδωρ βαφείσης τῆς κλεψύδρας οὐ δυνάμενος πρὸς
ὀρθὴν ὑποχωρεῖν. διὰ τὸ πεφράχθαι τὰ ἄνω μένει περὶ τὰ πρῶτα τρυπήματα.
σάττεσθαι γὰρ εἰς αὑτὸν οὐ πέφυκεν. σημεῖον δ᾽ ἐστὶ τοῦ εἴργειν δύνασθαι τὸ
ὕδωρ ἀκινητίζοντα τὸν ἀέρα τὸ ἐπ᾽ αὐτῆς γινόμενον τῆς κλεψύδρας. ἐὰν γάρ τις
35 αὐτῆς αὐτὴν τὴν κωδύαν ἐμπλήσας ὕδατος ἐπιλαβὼν τὸν αὐλόν, καταστρέψηι ἐπὶ
τὸν αὐλόν, οὐ φέρεται τὸ ὕδωρ διὰ τοῦ αὐλοῦ ἔπὶ στόμα. ἀνοιχθέντος δὲ τοῦ
στόματος οὐκ εὐθὺς ἐκρεῖ κατὰ τὸν αὐλόν, ἀλλὰ μικροτέρωι ὕστερον ὡς οὐκ ὃν
ἐπὶ τῶι στόματι τοῦ αὐλοῦ, ἀλλ᾽ ὕστερον διὰ τούτου φερόμενον ἀνοιχθέντος.
πλήρους τε καὶ ὀρθῆς οὔσης τῆς κλεψύδρας ἀνοιχθέντος τοῦ αὐλοῦ εὐθὺς ῥεῖ διὰ
40 τοῦ ἠθμοῦ διὰ τὸ ἐκείνου μὲν ἅπτεσθαι, τῶν δὲ ἄκρων τοῦ σὐλοῦ μὴ ἅπτεσθαι.
οὐκ εἰσέρχεται μὲν οὖν τὸ ὕδωρ εἰς τὴν κλεψύδραν διὰ τὴν προειρημένην αἰτίαν,
3 Στωικοὶ] vgl. Simpl. Phys. 333, 5 6 vgl. Theiler Zur Gesch. d.

teleolog. Naturbetr. S. 47 13 vgl. Capelle Neue Jahrb. 22 (1919) 100°
22 über die Klepsydra s. zu ı 348, 1 24 τοῦ μὴ εἰσιέναι] Inf. ἃ. Zwecks
αὐλοῦ Diels: ἄλλου Hess. 25 ἐνῆι εἰς Sylburg: ἐνεὶς Hess. 33 σάττεσθαι
Diels: ἄττεσθαι Hss.
A. LEHRE 65—73 23
ἐξέρχεται δὲ ἀνοιχθέντος τοῦ αὐλοῦ διὰ τὸ τὸν ἐν αὐτῶι ἀέρα κινουμενον ἄνω
καὶ κάτω πολλὴν κένωσιν ποιεῖν τοῦ ἐν τῆι κλεψύδραι ὕδατος. ὠθούμενον δὲ
κάτω καὶ αὐτὸ ῥέπον εἰς αὐτὸ εἰκότως ἐκρεῖ, βιαζόμενον τὸν ἐκτὸς (θ1δ 8) τῆς
κλεψύδρας ἀέρα κινούμενόν τε καὶ ὄντα ἴσον τῆι δυνάμει τῶι ἐπωθοῦντι αὐτὸν
5 ἀέρι, τῆι δὲ ἀντερείσει ἀσθενέστερον ἐκείνου διὰ τὸ διὰ στενοῦ αὐτὸν τοῦ αὐλοῦ
ῥέοντα θᾶττον καὶ σφοδρότερον ῥεῖν καὶ προσπίπτειν τῶι ὕδατι" τοῦ δὲ ττωμασθέν-
τος, τοῦ αὐλοῦ, μὴ συρρεῖν τὸ ὕδωρ αἴτιον, ὅτι τὸ ὕδωρ εἰσιὸν εἰς τὴν κλεψύδραν
ἐξωθεῖ βίαι τὸν ἀέρα ἐξ αὐτῆς. σημεῖον δέ ἐστι τὸ γινόμενον ἐν ταύτηι πνεῦμα
καὶ ἐρυγμός. εἰσιόντος δὲ τοῦ ὕδατος βίαι ὠθούμενος (näml. ὁ ἀὴρ) εἰσπίτπτει
10 εἰς τὸν αὐλὸν αὐτῆς καθάπερ τὰ ἐμπιεστὰ ξύλα ἢ χαλκὸς τῆι διαιρέσει πιεζόμενος
μένει ἄνευ παντὸς ἄλλου συνδέσμου, {ῥαιδίως δὲ ἐξάλλεται, ὅταν» ἐκκρουσθῆι ἐκ
τοῦ ἐναντίου, καθάπερ τοὺς κατεαγότας ἐπιούρους ἐν τοῖς ξύλοις ἐκκρούουσιν.
συμβαίνει δὲ τοῦτο ἀνοιχθέντος τοῦ αὐλοῦ γίνεσθαι διὰ τὰ προειρημένα. ἢ οὖν
διὰ ταῦτα εἰκός ἐστιν αὐτὸ μὴ ἐκρεῖν ἢ ἐξιζέναι κωλύδοντος βιαίου ἀέρος καὶ πνευ-
15 ματουμένου. δηλοῖ δὲ ὁ ψόφος ἐπισπᾶσθαι τῶι πνεύματι τὸ ὕδωρ ἄνω, ὥσπερ
ἐπὶ πολλῶν συμβαίνει γίνεσθαι. Emiomwpevov δὲ καὶ συνεχὲς ὃν αὐτῶι πᾶν τὸ
ὕδωρ μένει πιεζόμενον ὑπὸ τοῦ ἀέρος, ἕως ἂν ἀπωσθῆι πάλιν ὑπ᾽ αὐτοῦ᾽ τῆς δὲ
ἀρχῆς μενούσης καὶ τὸ ἄλλο ἐξ αὐτῆς κρέμαται ὕδωρ ἕν καὶ συνεχές. Vgl. A 68
(1 24, 10). 115 und Emped. 31 B 100.
20 70. THEOPHR. de sens. 59 (Ὁ. 516) τὸ μὲν μανὸν καὶ λεπτὸν θερμόν, τὸ δὲ
πυκνὸν καὶ παχὺ ψυχρόν, ὥσπερ "A. διαιρεῖ τὸν ἀέρα καὶ τὸν αἰθέρα.
71. Αἴτ. τι 13, 8 (D. 341) ’A. τὸν περικείμενον αἰθέρα πύρινον μὲν εἶναι κατὰ
τὴν οὐσίαν, τῆι δὲ εὐτονίαι τῆς περιδινήσεως ἀναρπάσαντα πέτρους ἀπὸ τῆς γῆς
καὶ καταφλέξαντα τούτους ἠστερω κέναι.
25 72. — τι 20, 6 (Ὁ. 349) ’A. μύδρον ἢ πέτρον διάπυρον εἶναι τὸν ἥλιον
[s. A 19ff.]. 21, 3 (Ὁ. 351) ’A. πολλαπλάσιον Πελοποννήσου. 28, 2 (Ὁ. 352)
’A. ἀνταπώσει τοῦ πρὸς ταῖς ἄρκτοις ἀέρος, ὃν αὐτὸς συνωθῶν ἐκ τῆς πυκνώσεως
ἰσχυροποιεῖ [näml. τροπὴν ἡλίου γίγνεσθαι]. Vgl. Schol. zu Apoll. Rhod.
1 498.
30 73. XENoPH. Memor. ıv 7, 6ff. ὅλως δὲ τῶν οὐρανίων ἧι ἕκαστα ὁ θεὸς μη-
χανᾶται, φροντιστὴν γίγνεσθαι ἀπέτρεπεν" ... κινδυνεῦσαι δ᾽ ἂν ἔφη καὶ παρα-
φρονῆσαι τὸν ταῦτα μεριμνῶντα οὐδὲν ἧττον ἢ ᾿Α. παρεφρόνησεν ὁ μέγιστον φρο-
νήσας ἐπὶ τῶι τὰς τῶν θεῶν μηχανὰς ἐξηγεῖσθαι. (7) ἐκεῖνος γὰρ λέχων μὲν
τὸ αὐτὸ εἶναι πῦρ τε καὶ ἥλιον ἠγνόει, ὅτι τὸ μὲν πῦρ οἱ ἄνθρωποι ῥαιδίως καθο-
35 ρῶσιν, εἰς δὲ τὸν ἥλιον οὐ δύνανται ἀντιβλέπειν, καὶ ὑπὸ μὲν τοῦ ἡλίου κατα-
λαμπόμενοι τὰ χρώματα μελάντερα ἔχουσιν, ὑπὸ δὲ τοῦ πυρὸς οὔ" ἠγνόει δὲ καὶ
ὅτι τῶν ἐκ τῆς γῆς φνομένων ἄνευ μὲν ἡλίου αὐγῆς οὐδὲν δύναται καλῶς αὔξεσθαι,
ὑπὸ δὲ τοῦ πυρὸς θερμαινόμενα πάντα ἀπόλλνται᾽ φάσκων δὲ τὸν ἥλιον λίθον
διάπυρον εἶναι καὶ τοῦτο ἠγνόει, ὅτι λίθος μὲν ἐν πυρὶ ὧν οὔτε λάμπει οὔτε πολὺν
9 ὠθοῦν συνεισπίττει εἰς τὸν αὐλὸν αὐτοῦ Hss.: verb. Diels 10 ἐμπιεστὰ
Ya (eingezwängte Holzkeile): ἐκπιεστὰ oder πιεστὰ ἃ. übr. Hss. 11 ζῥαιδίως
... ὅταν Diels 12 ἐπιούρους Diels: ὀπιούρους Hss. 14 αὐτὸ Diels:
αὐτὸν Hss. ἐξιζέναι KwAU)ovros Diels 22ff. zur Meteorologie des A.
vgl. Capelle Neue Jahrb. 22 (1919) 92ff.
χρόνον ἀντέχει, ὁ δὲ ἥλιος πάντα τὸν χρόνον πάντων λαμπρότατος ὧν διαμένει.
Arıstor. de caelo A 8. 270b 24 ’A. δὲ κατακέχρηται τῶι ὀνόματι τούτωι [näml.
αἰθήρ] οὐ καλῶς. ὀνομάζει γὰρ αἰθέρα ἀντὶ πυρός [vgl. Β 1 und öfter]. Sımpr.
z. d. St. 119, 2 αἰτιᾶται δὲ τὸν ᾿Αναξαγόραν οὐ καλῶς ἐτυμολογήσαντα τὸ
5 τοῦ αἰθέρος ὄνομα ἀπὸ τοῦ αἴθειν. ὅ᾽ ἐστι τὸ καίειν, καὶ διὰ τοῦτο ἐπὶ τοῦ πυρὸς
αὐτῶι χρώμενον.
74. [Arıstor.] Probl. xı 33. 9088, 7 διὰ TI εὐηκοωτέρα ἡ νὺξ τῆς ἡμέρας
ἐστίν ;πότερον, ὥσπερ "A. φησί, διὰ τὸ τῆς μὲν ἡμέρας σίζειν καὶ ψοφεῖν τὸν ἀέρα
θερμαινόμενον ὑπὸ τοῦ ἡλίου, τῆς δὲ νυκτὸς ἡσυχίαν ἔχειν ἅτε ἐκλελοιττότος τοῦ
10 θερμοῦ; Puur. Quaest. conv. vırı 3, 3. 722 Α ᾿Αναξαγόραν ὑπὸ τοῦ ἡλίου λέγον-
τα κινεῖσθαι τὸν ἀέρα κίνησιν τρομώδη καὶ παλμοὺς ἔχουσαν, ὡς δῆλόν ἐστι τοῖς
διὰ τοῦ φωτὸς ἀεὶ διάιττουσι ψήγμασι μικροῖς καὶ θραύσμασιν, ἃ δή τινες τίλας
καλοῦσιν ταῦτ᾽ οὖν φησιν ὁ ἀνὴρ πρὸς τὴν θερμότητα σίζοντα καὶ ψοφοῦντα
δι᾽ ἡμέρας δυσηκόους τῶι ψόφωι τὰς φωνὰς ποιεῖν, νυκτὸς δὲ T φαίνεσθαι τὸν
15 σάλον αὐτῶν καὶ τὸν ἦχον.
75. Procr. in Tim. III 63, 26 Ὁ. Πλάτων (p. 380)... τὴν εἰς τὸν
κόσμον πρόοδον αὐτῶν [näml. ἡλίου καὶ σελήνης] ὡς συνημμένην παραδέδωκε.
καὶ οὐδὲ ταύτης ἦρξεν αὐτὸς τῆς ὑποθέσεως, ἀλλ᾽ ᾿Α. τοῦτο πρῶτος ὑπέλαβεν, ὡς
ἱστόρησεν Εὔδημος [fr. 98].
20 76. PrAr. Cratyl.p. 409 α ὃ ἐκεῖνος νεωστὶ ἔλεγεν [Anax.], ὅτι ἡ σελήνη ἀπὸ
τοῦ ἡλίου ἔχει τὸ φῶς. (4098) νέον δέ που καὶ ἕνον ἀεί ἐστι περὶ τὴν σελήνην
τοῦτο τὸ φῶς, εἴπερ ἀληθῆ οἱ ᾿Αναξαγόρειοι λέγουσι᾽ κύκλωι γάρ που ἀεὶ αὐτὴν
περιιὼν νέον ἀεὶ ἐπιβάλλει, ἕνον δὲ ὑπάρχει τὸ τοῦ πρροτέρου μηνός. Vgl. Puur.
de fac. in orbe lun. 16, 7 p. 929.
25 77. SCHOL. APoLL. I 498 τὴν δὲ σελήνην ὁ αὐτὸς ’A. χώραν πλατεῖαν ἀπο-
φαίνει, ἐξ ἧς δοκεῖ ὁ Νεμεαῖος λέων πτετττροκέναι. Alt. II 25, 9 (D. 356) ’A. καὶ
Δημόκριτος στερέωμα διάπυρον ἔχον ἐν ἑαυτῶι πεδία καὶ ὄρη καὶ φάραγγας [Sc.
τὴν σελήνην]. AcHıuı. Isag. 21 p. 49, 4 Μ. ἕτεροι δὲ γῆν πεπυρωμένην στερέμνιον
ἔχουσαν πῦρ [näml. τὴν σελήνην]7᾽ εἶναι δὲ ἐπ᾽ αὐτῆς οἴκησιν ἄλλην ποταμούς τε
30 καὶ ὅσα ἐπὶ γῆς, καὶ τὸν λέοντα τὸν Νεμεαῖον ἐκεῖθεν πτεσεῖν μυθολογοῦσιν. AbrT.30,2
(D. 361) ’A. ἀνωμαλότητα συγκρίματος διὰ τὸ ψυχρομιγὲς ἅμα καὶ γεῶδες, τὰ μὲν
ἐχούσης ὑψηλὰ τὰ δὲ ταπεινὰ τὰ δὲ κοῖλα. „Kal παραμεμῖχθαι τῶι πυροειδεῖ τὸ
ζοφῶδες, ὧν τὸ πάθος ὑποφαίνει τὸ σκιερόν᾽ ὅθεν ψευδοφανῇ λέγεσθαι τὸν ἀστέρα
[n. σελήνην, vgl. 28 B 21.]. 28,5 (D. 358) Θαλῆς πρῶτος ἔφη ὑπὸ τοῦ ἡλίου
35 φωτίζεσθαι.... ᾽Α. ὁμοίως. 29, 0. 7 (Ώ. 360, aus Poseidonios) Θαλῆς, ’A.... τοῖς
μαθηματικοῖς συμφώνως τὰς μὲν μηνιαίους ἀποκρύψεις συνοδεύουσαν αὐτὴν ἡλίωι
καὶ περιλαμπομένην ποιεῖσθαι, τὰς δ᾽ ἐκλείψεις εἰς τὸ σκίασμα τῆς γῆς ἐμπίττουσαν,
μεταξὺ μὲν ἀμφοτέρων τῶν ἀστέρων γενομένης, μᾶλλον δὲ τῆς σελήνης ἀντι-
φραττομένης. ᾿᾽Α., ὥς φησι Θεόφραστος [Phys. Opin. fr. 19], καὶ τῶν ὑποκάτω
40 τῆς σελήνης ἔσθ᾽ ὅτε σωμάτων ἐπιπροσθούντων.
78. Αἴ. ıı 16, 1 (D. 345) ’A., Δημόκριτος, Κλεάνθης ἀπ᾽ ἀνατολῶν ἐπὶ
δυσμὰς φέρεσθαι πάντας τοὺς ἀστέρας.
1 πάντα τὸν Eus., Stob.: τ. π. Hss. 14 φαίνεσθαι korrupt: ὑφίεσθαι

Döhner: μαραίνεσθαι Diels: παύεσθαι Capelle 26 Meineke: ἀποφαίνεται ἐν
ἧι L Nepeaios λέων] Anspielung Plut. d. fac. 1. 24 p. 937, vgl.3B 2
29 οἴκησιν ἄλλην] eine andere Wohnstätte, außer der Erde ποταμοῦ V
30 νεμιαῖον ΝΜ 33 καὶ weudogon E
A. LEHRE 78 -- 8ὅ 25
79. Acuııı. Isag. 1, 13 p. 40, 26 M. τοὺς ἀστέρας δὲ ζῶια εἶναι οὔτε ᾿Αναξα-
γόραι οὔτε Δημοκρίτωι Ev τῶι Μεγάλωι διακόσμωι [67 B 1] δοκεῖ.
80. Arıstor. Meteorol. A 8. 345a 2 οἱ δὲ περὶ ᾿Αναξαγόραν καὶ Δημόκριτον
φῶς εἶναι τὸ γάλα λέγουσιν ἄστρων τινῶν" τὸν γὰρ ἥλιον ὑπὸ τὴν γῆν φερόμενον
5 οὐχ ὁρᾶν ἔνια τῶν ἄστρων. ὅσα μὲν οὖν περιορᾶται ὑπ᾽ αὐτοῦ, τούτων μὲν οὐ
φαίνεσθαι τὸ φῶς (κωλύεσθαι γὰρ ὑπὸ τῶν τοῦ ἡλίου ἀκτίνων) ὅσοις δ᾽ ἀντιφράττει
ἡ γῆ ὥστε μὴ ὁρᾶσθαι ὑπὸ τοῦ ἡλίου, τὸ τούτων οἰκεῖον φῶς φασιν εἶναι τὸ
γάλα. Ast. τπι|., ὅ (Ὁ. 365; περὶ τοῦ γαλαξίου κύκλου) ᾿Α. τὴν σκιὰν τῆς γῆς
κατὰ τόδε τὸ μέρος ἵστασθαι τοῦ οὐρανοῦ, ὅταν ὑπὸ τὴν γῆν ὁ ἥλιος γενόμενος
10 μὴ πάντα περιφωτίζηι.
81. Arıstor. Meteorol. A 6. 342b 25 περὶ δὲ κομητῶν .... ’A. μὲν οὖν καὶ
Δημόκριτός [68 A 92] φασιν εἶναι τοὺς κομήτας σύμφασιν τῶν πλανήτων ἀστέρὼΩν,
ὅταν διὰ τὸ πλησίον ἐλθεῖν δόξωσι θιγγάνειν ἀλλήλων. Αἴ. τσ 2, 2 (Ὁ. 866) ’A.,
Δημόκριτος σύνοδον ἀστέρων δυεῖν ἢ καὶ πλειόνων κατὰ συναυγασμόν. Vgl.
15 ScHoL. Arat. p. 545, 20 Μ.
82. Aür. ım 2, 9 (D. 367) ’A. τοὺς καλουμένους διάιττοντας ἀπὸ τοῦ αἰθέρος
σπινθήρων δίκην καταφέρεσθαι διὸ Kal παραυτίκα σβέννυσθαι.
83. Sen. Nat. qu. vıı 5, 3 Charmander quoque in eo libro, quem de cometis
composuit, ait Anazxagorae visum grande insolitumque caelo lumen magni-
20 tudine amplae trabis et id per multos dies fulsisse.
84. Arıstor. Meteorol. B 9 (περὶ ἀστραπῆς καὶ βροντῆς) 369b 14 [nach
31 A 63] ’A. δὲ τοῦ ἄνωθεν αἰθέρος, ὃ δὴ ἐκεῖνος καλεῖ πῦρ, κατενεχθὲν ἄνωθεν
κάτω, τὴν μὲν οὖν διάλαμψιν ἀστραπὴν εἶναι τούτου τοῦ πυρός, τὸν δὲ ψόφον
ἐναποσβεννυμένου καὶ τὴν σίξιν βροντήν, ὡς καθάπερ φαίνεται καὶ γιγνόμενον, οὕτω
25 καὶ πρότερον τὴν ἀστραπὴν οὖσαν τῆς βροντῆς. Air. τι 8, 4 (Ὁ. 308) ὅταν
τὸ θερμὸν εἰς τὸ ψυχρὸν ἐμπέσηι (τοῦτο δ᾽ ἐστὶν αἰθέριον μέρος εἰς ἀερῶδες), τῶι
μὲν ψόφωι τὴν βροντὴν ἀποτελεῖ, τῶι δὲ παρὰ τὴν μελανίαν τοῦ νεφώδους χρώ-
ματι τὴν ἀστραπήν, τῶι δὲ πλήθει καὶ μεγέθει τοῦ φωτὸς τὸν κεραυνόν, τῶ! δὲ
πολυσωματωτέρωι πυρὶ τὸν τυφῶνα, τῶι δὲ νεφελομιγεῖ τὸν πρηστῆρα. SENEC.
30 Nat. qu. τι 12, 3 A. ait illum [näml. ignem] ex aethere destillare et ex tanto
ardore caeli multa decidere, quae nubes diu inclusa custodiant. τι 19 [nach
Anaximandros 5.1 87, 28) Anaxagoras ait omnia ista sie fieri, ut ex aethere
aligua vis in inferiora descendat: ita ignis impactus nubibus frigidis sonat.
at cum illas interscindit, fulget et minor vis ignium fulgurationes facit,
35 maior fulmina.
85. Alt. ııı 4,2 (Ὁ. 371) ’A. νέφη μὲν Kal χιόνα παραπλησίως [nämlich dem
Anaximenes ı 94, 7], χάλαζαν δ᾽ ὅταν ἀπὸ τῶν παγέντων νεφῶν προωσθῆι τινα
πρὸς τὴν γῆν, ἃ δὴ ταῖς καταφοραῖς ἀποψυχρούμενα στρογγυλοῦται. ARISTOT.
Meteorol. A 12 (über Hagel) 348b 18 ὁ μὲν γὰρ [näml. Anaxag.] ὅταν εἰς τὸν
40 ψυχρὸν ἀέρα ἐπανέλθηι [näml. τὸ νέφος], φησὶ τοῦτο πάσχειν, ἡμεῖς δ᾽ ὅταν εἰς
τὸν θερμὸν κατέλθη. Arısrtor. Meteor. A 12. 8488 14 τοῖς μὲν οὖν δοκεῖ τοῦ
πάθους αἴτιον εἶναι τούτου καὶ τῆς γενέσεως, ὅταν ἀπωσθῆι τὸ νέφος εἰς τὸν ἄνω
τόπον μᾶλλον ὄντα ψυχρὸν διὰ τὸ λήγειν ἐκεῖ τὰς ἀπὸ τῆς γῆς τῶν ἀκτίνων ἀνα-
κλάσεις, ἐλθὸν δ᾽ ἐκεῖ πήγνυσθαι τὸ ὕδωρ. διὸ καὶ θέρους μᾶλλον καὶ ἐν ταῖς
16 vgl. Diller Herm. 67 (1932) 36 30 distillare Hss.: verb. Kroll und

Skutsch 31 custodiunt ® 32 Anaxagoras Opsopoeus: anaxandros Hss.
88 ἃ δὴ Usener: ἤδη Hss.
ἀλεειναῖς χώραις γίνεσθαι τὰς χαλάζας, ὅτι ἐπὶ πλεῖον τὸ θερμὸν ἀνωθεῖ ἀπὸ τῆς
γῆς τὰς νεφέλας. Des Anaxagoras Namen bringt Alex. z. d. St. p. 49, 13.
86. Aät. τὰν ὅ, 11 (Ὁ. 373; περὶ ἴριδος) "A. ἀνάκλασιν ἀπὸ νέφους πυκνοῦ
τῆς ἡλιακῆς περιφεγγείας, καταντικρὺ δὲ τοῦ κατοπτρίζοντος αὐτὴν ἀστέρος διὰ
5 παντὸς ἵστασθαι. παραπλησίως δὲ αἰτιολογεῖται τὰ καλούμενα παρήλια, γινόμενα
δὲ κατὰ τὸν Πόντον.
86a. ScHoL. A zu AEScHYL. Prom. 88 [ed. Dindorf (Oxon. 1851) ııı
181, 30] οἱ ävefoı κατὰ μὲν ᾿Αναξαγόραν ἐκ τῆς γῆς γίνονται, καθ᾽ Ὅμηρον δὲ
πατρὸς Διὸς ἐκ νεφελάων᾽ [Β 146]. ἀλλ᾽ ὁ μὲν ᾿Α. τὸ ὑλικόν φησιν αἴτιον τῶν
10 ἀνέμων, “Ὅμηρος δὲ τὸ ποιητικόν, μᾶλλον δὲ ἀμφότερα τό τε ὑλικὸν καὶ τὸ ποιη-
τικόν.
87. Exc. ΑΘΤΒΟΝ. cod. Vatic. 381 [ed. Maass Aratea p. 143] ὅτι οὔτε κοίλη
ἡ γῆ ὡς Δημόκριτος [68 A 94] οὔτε πλατεῖα ὡς ’A.
88. Arıstor. de caelo Β 13. 295a 9 ὥστ᾽ εἰ βίαι νῦν ἡ γῆ μένει, καὶ συνῆλ-
15 θεν ἐπὶ τὸ μέσον φερομένη διὰ τὴν δίνησιν᾽ ταύτην γὰρ τὴν αἰτίαν πάντες λέγουσιν
ἐκ τῶν ἐν τοῖς ὑγροῖς καὶ περὶ τὸν Kipa συμβαινόντων. ἐν τούτοις γὰρ ἀεὶ φέρεται
τὰ μείζω καὶ τὰ βαρύτερα πρὸς τὸ μέσον τῆς δίνης. διὸ δὴ καὶ τὴν γῆν πάντες
ὅσοι τὸν οὐρανὸν γεννῶσιν, ἐπὶ τὸ μέσον συνελθεῖν φασιν. SIMPL.z.d. St. 611, 23
οἱ μὲν πλεῖστοι ἐπὶ τοῦ μέσου κεῖσθαι λέγουσι τὴν γῆν, ὥσπερ ᾿Εμπεδοκλῆς ...
20 καὶ ’A. 520, 28 τῶν λεγόντων μένειν αὐτὴν ἀνεχομένην ὑπὸ τοῦ ὑποκειμένου ἀέρος,
ὃν ἐπιπωματίζει πλατεῖα οὖσα καὶ τυμπανοειδὴς ἡ γῆ καὶ οὐ συγχωρεῖ ἀναχωρεῖν.
οὕτω δὲ ᾿Αναξιμένης καὶ ᾿Α. καὶ Δημόκριτος ἐδόκουν λέγειν. Vgl. ARISTOoT. de
caelo B 13 [13 A 20].
89. Arısrtor. Meteorol. B 7. 365a 14 περὶ δὲ σεισμοῦ καὶ κινήσεως γῆς ...
25 a 19 ’A. μὲν οὖν φησι τὸν αἰθέρα πεφυκότα φέρεσθαι ἄνω, ἐμπίπτοντα δ᾽ εἰς τὰ
κάτω τῆς γῆς καὶ τὰ κοῖλα κινεῖν αὐτήν᾽ τὰ μὲν γὰρ ἄνω συναληλίφθαι διὰ τοὺς
ὄμβρους, ἐπεὶ φύσει γε πᾶσαν ὁμοίως εἶναι σομφήν, ὡς ὄντος τοῦ μὲν ἄνω τοῦ δὲ
κάτω τῆς ὅλης σφαίρας καὶ ἄνω μὲν τούτου ὄντος τοῦ μορίου ἐφ᾽ οὗ τυγχάνομεν
οἰκοῦντες, κάτω δὲ θατέρου. ἃ 31 (εὔηθες) καὶ τὸ λέγειν μὲν ὡς διὰ τὸ μέγεθος ἐπὶ τοῦ
30 ἀέρος μένει, σείεσθαι δὲ φάσκειν τυτπττομένην κάτωθεν ἄνω δι᾽ ὅλης. πρὸς δὲ τού-
τοις οὐθὲν ἀποδίδωσι τῶν συμβαινόντων περὶ τοὺς σεισμούς. Ar. ıı 15, 4
(D. 379; περὶ σεισμῶν γῆς) ᾿Α. ἀέρος ὑποδύσει τῆι μὲν πυκνότητι τῆς ἐπιφανείας
προσπίπτοντος, τῶι δὲ ἔκκρισιν λαβεῖν un δύνασθαι τρόμωι τὸ περιέχον Kpa-
δαίνοντος. BEN. Nat. qu. νι 9, 1 ignem causam motus [näml. terrae] quidam
35 et quidam non <unicam causam) iudicant. inprimis A. qui existimat simili
paene ex causa et aöra concuii ei terram, cum <in) inferiore parte spiritus
crassum aera et innubes coactum eadem vi, qua apud nos quoque nubila frangi
solent, rupit, et ignis ex hoc collisu nubium cursuque elisi aöris emicuit. hic
ipse in obvia incurrit exitum quaerens ac divellit repugnantia, donec per
40 angusium aut nactus est viam exeundi ad caelum aut vi et imiuria fecit.
Vgl. Amm. Marc. xvıı 7, 11.
90. AEr. ııı 16, 2 (Ὁ. 381; περὶ θαλάττης πῶς συνέστη Kal πῶς ἐστι πικρά)
"A. τοῦ κατ᾽ ἀρχὴν λιμνάζοντος ὑγροῦ περικαέντος ὑπὸ τῆς ἡλιακῆς περιφορᾶς καὶ
36 et quidam non Φ: fehlt δ: ei quidem non Gercke (unicam cau-

sam) Diels: fehlt ®: (primariam) Gercke: (ob eandem causam) interpol.
Hss. 36 <in> ST: fehlt Φ ὃ 38 vi Fortunatus: via Hess.
A. LEHRE 86-- 92 21
τοῦ λεπτοτάτου ἐξατμισθέντος εἰς ἁλυκίδα καὶ πικρίαν τὸ λοιπὸν ὑποστῆναι.

ALEX. in meteor. 67, 17 (auch aus Theophr. fr. 23 Ὁ. 495) τρίτη δὲ δόξα
περὶ θαλάσσης ἐστὶν ὡς ἄρα τὸ ὕδωρ τὸ διὰ τῆς γῆς διηθούμενον καὶ διαπιλῦνον
αὐτὴν ἁλμυρὸν γίνεται τῶι ἔχειν τὴν γῆν τοιούτους χυμοὺς ἐν αὑτῆι" οὗ σημεῖον
δ ἐποιοῦντο τὸ καὶ ἅλας ὀρύττεσθαι ἐν αὐτῆι καὶ νίτρα΄ εἶναι δὲ καὶ ὀξεῖς χυμοὺς
πολλαχοῦ τῆς γῆς. ταύτης πάλιν τῆς δόξης ἐγένετο ᾿Αναξαγόρας τε καὶ Μητρο-
δωρος [70 A 19]. Vgl. Hipp. de aöre aqu. loc. 8 CMG ı 1 p. 62, 9. — CMG
v 10,1 (arabische Übersetzung des Galenischen Kommentars zu Epid. II)
S. 193,6 Pfaff: Wir finden ja auch das Wasser, wenn das Feuer oder die
10 Sonne es übermäßig erhitzt, sozusagen zur Salzigkeit neigend, nur daß
die Arten des Wassers im Annehmen von Salzgeschmack sich nach ihrer
ersten Natur unterscheiden; Wasser nämlich, das schnell Salzgeschmack
annimmt, wenn es erhitzt wird, und in dem er dann gründlich vorherrscht,
kann man nicht trinken. Anaxagoras nennt diesen Geschmack ‚natronisch‘
15 von dem Wort ‚Natron‘, weil Natron auch Salz ist. Und Hippokrates
sagt von diesem Geschmack, daß er von der Hitze erzeugt werde, aber
die ihn erzeugende Hitze sei nicht übermäßig stark wie die Bitterkeit
erzeugende Hitze. Darin liegt aber ein Beweis, daß man bei der Benennung
dieses Geschmackes mit „natronisch‘“ nicht richtig verfahren ist, weil das
20 Bittere im Natron das Salzige überwiegt. Wer aber diesen Geschmack
mit dem brauchbarsten Namen bezeichnet hat, ist Hippokrates und Platon.
Denn Hippokrates nennt ihn salzreich und Platon „salzig‘“.
91. Ar. ıv 1,3 (Ὁ. 228. 385; über die Ursache der Nilschwelle) ’A. ἐκ
τῆς χιόνος τῆς ἐν τῆι Αἰθιοπίαι τηκομένης μὲν τῶι θέρει, ψυχομένης δὲ, τῶι χειμῶνι.
25 Vgl. Arısrtor. de Nilo fr. 248 Ρ. 193,1 Rose. Sen. Nat. qu. τνἃ 2,17 Α. ait
ex Aethiopiae iugis solutas nives ad Niluni usque decurrere. vl eadem
opinione omnis vestutas fwit. hoc Aeschylus [Suppl. 559 Wil., fr, 300 N.],
Sophocles [fr. 797], Euripides [Hel. 3, fr. 228] tradunt. Dagegen Harop.
τι 22 ἡ δὲ τρίτη τῶν ὁδῶν πολλὸν ἐπιεικεστάτη ἐοῦσα μάλιστα ἔψευσται" λέγει
80 γὰρ δὴ οὐδ᾽ αὕτη οὐδέν, φαμένη τὸν Νεῖλον ῥεῖν ἀπὸ τηκομένης χιόνος.
92. 'THEOPHR. de sen». 97 ff. (Ὁ). 607) ’A. δὲ γίνεσθαι μὲν (τὰ αἰσθ.) τοῖς ἐναν.-
τίοις" τὸ γὰρ ὅμοιον ἀπαθὲς ὑπὸ τοῦ ὁμοίου " καθ᾽ ἑκάστην δ᾽ ἰδίαι πειρᾶται διαριϑμεῖν:
ὁρᾶν μὲν γὰρ τῆι ἐμφάσει τῆς κόρης, οὐκ ἐμφαίνεσθαι δὲ εἰς τὸ ὁμόχρων. ἀλλ
εἰς τὸ διάφορον. καὶ τοῖς μὲν πολλοῖς μεθ᾽ ἡμέραν, ἐνίοις δὲ νύκτωρ εἶναι τὸ ἀλλο-
35 xpwv* διὸ ὀξυωπεῖν τότε. ἁπλῶς δὲ τὴν νύκτα μᾶλλον ὁμόχρων εἶναι τοῖς ὀφθαλ-
μοῖς, ἐμφαίνεσθαι δὲ μεθ᾽ ἡμέραν, ὅτι τὸ φῶς συναίτιον τῆς ἐμφάσεως" τὴν δὲ
χρόαν τὴν κρατοῦσαν μᾶλλον εἰς τὴν ἑτέραν ἐμφαίνεσθαι ἀεί. (28) τὸν αὐτὸν
δὲ τρόπον καὶ τὴν ἁφὴν καὶ τὴν γεῦσιν κρίνειν. τὸ γὰρ ὁμοίως θερμὸν καὶ ψυ-
1 λεπτοτάτου Gomperz Apol.d. Heilk.? 5. 145: λιπαροῦ Hss.: λεπτοτέρου

Diels (Dox.) 6 ᾿Αναξαγόρας] ᾿Αρχέλαος Oder Philol. Suppl. vır 273
21 Die griechischen Ausdrücke sind vırpwöns, ἁλμώδης (Hippokr. a. O.),
ἁλμυρός (Plat. Tim. 64) 23 vgl. Fredrich Hipp. Unters. S. 164 Capelle
Neue Jahrb. 17 (1914) 337ff. 22 (1919) 100 Kranz Stasimon S. 100ff.
32 δὲ διαπειρᾶται Hss.: verb. Wimmer 35 διὸ... τότε G. Schneider:
διοξυωπεῖν δὲ Hss. 37 ἀεί Diels: εἰς Hss.: [εἰς] Philippson
χρὸν οὔτε θερμαίνειν οὔτε ψύχειν πλησιάζον οὐδὲ δὴ τὸ γλυκὺ καὶ τὸ ὀξὺ δι
αὐτῶν γνωρίζειν, ἀλλὰ τῶι μὲν θερμῶι τὸ ψυχρόν, τῶι δ᾽ ἁλμυρῶι τὸ πότιμον,
τῶι δ᾽ ὀξεῖ τὸ γλυκὺ κατὰ τὴν ἔλλειψιν τὴν ἑκάστου" πάντα γὰρ ἐνυπάρχειν φησὶν
ἐν ἡμῖν. ὡσαύτως δὲ καὶ ὀσφραίνεσθαι καὶ ἀκούειν τὸ μὲν ἅμα τῆι ἀναπνοῆι, τὸ
5 δὲ τῶι διικνεῖσθαι τὸν ψόφον ἄχρι τοῦ ἐγκεφάλου" τὸ γὰρ περιέχον ὀστοῦν εἶναι
κοῖλον, εἰς ὃ ἐμτπίτττειν τὸν ψόφον. (29) ἅπασαν δ᾽ αἴσθησιν μετὰ λύπης.
ὅπερ ἂν δόξειεν ἀκόλουθον εἶναι τῆι ὑποθέσει’ πᾶν γὰρ τὸ ἀνόμοιον ἁπτόμενον
πόνον παρέχει. φανερὸν δὲ τοῦτο τῶι τε τοῦ χρόνου πλήθει καὶ τῆι τῶν αἰσθη-
τῶν ὑπερβολῆι. τά τε γὰρ λαμπρὰ χρώματα καὶ τοὺς ὑπερβάλλοντας ψόφους
10 λύπην ἐμποιεῖν καὶ οὐ πολὺν χρόνον δύνασθαι τοῖς αὐτοῖς ἐπιμένειν. αἰσθητι-
κώτερα δὲ τὰ μείζω ζῶια καὶ ἁπλῶς εἶναι κατὰ τὸ μέγεθος {τῶν αἰσθητηρίων)
τὴν αἴσθησιν. ὅσα μὲν γὰρ μεγάλους καὶ καθαροὺς καὶ λαμπροὺς ὀφθαλμοὺς
ἔχει, μεγάλα τε καὶ πόρρωθεν ὁρᾶν, ὅσα δὲ μικρούς, ἐναντίως. ὁμοίως δὲ καὶ ἐπὶ
τῆς ἀκοῆς. (30) τὰ μὲν γὰρ μεγάλα τῶν μεγάλων καὶ τῶν πόρρωθεν ἀκούειν,
15 τὰ δ᾽ ἐλάττω λανθάνειν, τὰ δὲ μικρὰ τῶν μικρῶν καὶ τῶν ἐγγύς. καὶ ἐπὶ τῆς
ὀσφρήσεως ὁμοίως" ὄζειν μὲν γὰρ μᾶλλον τὸν λεπτὸν ἀέρα, θερμαινόμενον μὲν γὰρ
καὶ μανούμενον ὄζειν. ἀναπνέον δὲ τὸ μὲν μέγα ζῶιον ἅμα τῶι μανῶι καὶ τὸν
πυκνὸν ἕλκειν, τὸ δὲ μικρὸν αὐτὸν τὸν μανόν" διὸ καὶ τὰ μεγάλα μᾶλλον αἰσθά-
νεσθαι. καὶ γὰρ τὴν ὀσμὴν ἐγγὺς εἶναι μᾶλλον ἢ πόρρω διὰ τὸ πυκνοτέραν εἶναι,
20 σκεδαννυμένην δὲ ἀσθενῆ. σχεδὸν δὲ ὡς elteiv οὐκ αἰσθάνεσθα' τὰ μὲν μεγάλα
τῆς λεπτῆς ἀέρος, τὰ δὲ μικρὰ τῆς πυκνῆς. (37) ’A. μὲν οὖν, ὥσπερ ἐλέχθη,
κοινήν τινα ταύτην καὶ πταλαιὰν δόξαν ἀναφέρει. πλὴν ἴδιον ἐπὶ πάσαις λέγει ταῖς
αἰσθήσεσι καὶ μάλιστα ἐπὶ τῆι ὄψει, διότι τὸ μέγα αἰσθανόμενόν ἐστιν, οὐ δηλοῖ
δὲ τὰς σωματικωτέρας αἰσθήσεις. (59) καὶ γὰρ ’A. ἁπλῶς εἴρηκε περὶ αὐτῶν
25 [näml. τῶν χρωμάτων].
93. Aut. ıv 3, 2 (D. 387; εἰ σῶμα ἡ ψυχὴ καὶ τίς ἡ οὐσία αὐτῆς) ᾿Αναξιμέ-
νης, ᾽Α., ᾿Αρχέλοος, Διογένης ἀερώδη. ὅ, 11 (D. 892) Πυθαγόρας, ’A.... θύραϑεν
εἰσκρίνεσθαι τὸν νοῦν. 7,1 (D. 392 n.) Πυθαγόρας μὲν καὶ ᾽Α. καὶ Διογένης ...
ἄφθαρτον εἶναι τὴν ψυχὴν ἀπεφήναντο. Vgl. 28 A 47.
30 94. Arıstor. Eth. Nic. Η 15. 1164} 7 ἀεὶ γὰρ πονεῖ τὸ ζῶιον ὥσπερ καὶ οἱ
φυσικοὶ λόγοι μαρτυροῦσι τὸ ὁρᾶν, τὸ ἀκούειν φάσκοντες εἶναι λυπηρόν. ΑΒΡΑΒ.
2. d. St. S. 156, 14 ὁ γὰρ ’A. ἔλεγεν ἀεὶ πονεῖν τὸ ζῶιον διὰ τῶν αἰσθήσεων.
ταῦτα δὲ οὐχ ὡς συγκατατιθέμενος λέγει, ἀλλ᾽ ἱστορῶν, ἐπεὶ οὐκ ἐδόκει γε αὐτοῖς
ἀεὶ ἐν πόνωι εἶναι τὸ ζῶιον. καὶ τὸν ᾿Αναξαγόραν αἰτιᾶται, (ὡς Kal) Θεόφραστος
35 ἐν ᾿Ηθικοῖς, λέγων ὅτι ἐξελαύνει ἡδονὴ λύτην ἥ γε ἐναντία κτλ. nach Aristot.
weiterer Ausführung. A&r. ıv 9,16 (D. 398) ’A. πᾶσαν αἴσθησιν μετὰ πόνου.
1 δὴ Stephan.: δεῖ Hss. 3 φησὶν Diels: ἐστὶν Hss.: ἐναντία Wachtler:

tilgte Philippson 6 Da Theophr. auch ὃ 17 sagt ὡς ’A. φησίν, dei (λυπού-
μεθα κατὰ τὴν οἴσθησιν) πᾶσαν γάρ αἴσθησιν εἶναι μετὰ λύπης, 80 liegt origi-
naler Wortlaut zugrunde; vgl.Z2.31.36 8. xpövou Schneider: ὕπνου Hss.
1] < > Schneider aus ὃ 34 17. 18 τὸν πυκνόν und αὐτὸν τὸν μανόν Diels:
τὰ m. und αὐτὸ τὸ u. Hss. 21 λετττῆς ἀέρος scheint aus Anaxagoras
herübergenommen. B 12 freilich steht ὁ ἀήρ, aber in besonderer Be-
deutung konnte vielleicht ἡ ἀήρ wie bei Homer stehen; früher tilgte ἀέρος
und ergänzte öopfjis Diels 22 ἴδιον Hss. 23 διότι = ὅτι μέγα Diels:
μὲν Hess. 31 (Kol) τὸ ἀκούειν MP 34 (ws καὶ» Diels
A. LEHRE 92-101 29
95. Cıc. Acad. post. ı 12,44 earum rerum obscuritate quae ad confessionem
ignorationis adduxerant Socratem et [vel ut] iam ante Socratem Demoeritum,
Anazagoram, Empedoclem, omnes paene veteres, qui nihil cognosci, nihil
percipi, nihil sciri posse diwerunt: angustos sensus [31 B 2, 1], imbecillos
5 animos [59 B 21], brevia curricula vitae et ut Democritus in profundo veri-
tatem esse demersam [68 B 117], opinionibus et institutis omnia teneri, nihil
veritati relinqui, deinceps omnia tenebris circumfusa esse dixerunt.
96. Alt. ıv 9, 1 (Ὁ. 396) ’A., Δημόκριτος ... ψευδεῖς εἶναι τὰς αἰσθήσεις.
Vgl. A 28.
10 97. Sexr. Pyrrh. hypot. ı 33 νοούμενα δὲ φαινομένοις [näml. ἀντιτίθεμεν]
ὡς ὁ ’A. τῶι λευκὴν εἶναι τὴν χιόνα ἀντετίθει ὅτι ἡ χιὼν ὕδωρ ἐστὶ πεπηγός,
τὸ δὲ ὕδωρ ἐστὶ μέλαν, καὶ ἡ χιὼν ἄρα μέλαινά ἐστιν. Cıc. Acad. τι 31, 100
faciliorque erit, ut albam esse nivem probet, quam erat A., qui id non modo ita
esse negabat, sed sibi, quia sciret aquam nigram esse, unde illa concreta esset,
15 albam ipsam esse ne videri quidem. Anders B 10 II 37, 8.
98. Scaor. Hom. (A) zu Π 161 μέλαν ὕδωρ: ’A., ἐπεὶ φύσει μέλαν" Kal γοῦν
ὁ καπνὸς μέλας ἐστὶν ἐκ τοῦ ὕδατος τῶν ξύλων ἀνιέμενος.
98a. Pserr. de lap. 26 (vgl. 31 A 89 ı 306, 26) τούτων δὲ τῶν παρὰ τοῖς
λίθοις δυνάμεων αἰτίας πολλοὶ ἐθάρρησαν ἀποδοῦναι, τῶν μὲν ἀρχαιοτέρων σοφῶν
20 ’A. καὶ ᾿Εμπεδοκλῆῇῆς καὶ Δημόκριτος ...
99. Arıstor. de anima A 2. 404a 25 ὁμοίως δὲ καὶ ᾿Αναξαγόρας ψυχὴν
εἶναι λέγει τὴν κινοῦσαν, καὶ εἴ τις ἄλλος εἴρηκεν, ὡς τὸ πᾶν ἐκίνησε νοῦς.
100. -- — A 23.404} 1 ’A. δ᾽ ἧττον διασαφεῖ περὶ αὐτῶν πολλαχοῦ μὲν γὰρ
τὸ αἴτιον τοῦ καλῶς καὶ ὀρθῶς τὸν νοῦν λέγει, ἑτέρωθι δὲ τοῦτον εἶναι τὴν ψυ-
25 χήν" ἐν ἅπασι γὰρ ὑπάρχειν αὐτὸν τοῖς ζώιοις καὶ μεγάλοις καὶ μικροῖς καὶ τιμίοις
καὶ ἀτιμοτέροις. ᾿οὐ φαίνεται δ᾽ ὅ γε κατὰ φρόνησιν λεγόμενος νοῦς πᾶσιν ὁμοίως
ὑπάρχειν τοῖς ζώιοις, ἀλλ᾽ οὐδὲ τοῖς ἀνθρώποις πᾶσιν. 405a 13 ᾿Α. δ᾽ ἔοικε μὲν
ἕτερον λέγειν ψυχήν τε καὶ νοῦν... χρῆται δ᾽ ἀμφοῖν ὡς μιᾶι φύσει, πλὴν ἀρχήν
γε τὸν νοῦν τίθεται μάλιστα πάντων μόνον γοῦν φησιν αὐτὸν τῶν ὄντων ἁπλοῦν
80 εἶναι καὶ ἀμιγῇ τε καὶ καθαρόν. ἀποδίδωσι δ᾽ ἄμφω τῆι αὐτῆι ἀρχῆι, τό τε γιγνώ-
σκειν καὶ τὸ κινεῖν, λέγων νοῦν κινῆσαι τὸ πᾶν. 406} 19 ᾿Α. δὲ μόνος ἀπαθῆ φησιν
εἶναι τὸν νοῦν καὶ κοινὸν οὐθὲν οὐθενὶ τῶν ἄλλων ἔχειν. Γ 4. 4298 18 ἀνάγκη
ἄρα, ἐπεὶ πάντα νοεῖ, ἀμιγῆ εἶναι ὥσπερ φησὶν ’A. [B 12], ἵνα κρατῆι, τοῦτο δ᾽
ἔστιν ἵνα γνωρίζηι.
35 101. Aür. v 20, 3 (Ὁ. 432) ’A. πάντα τὰ ζῶια λόγον ἔχειν τὸν ἐνεργητικόν,
τὸν δ᾽ οἱονεὶ νοῦν μὴ ἔχειν τὸν παθητικόν [], τὸν λεγόμενον τοῦ νοῦ ἑρμηνέα.
2 [vel ut] die Variante zu et tilgte Davis 6 omnia tenebris circum-

fusa schreibt Lact. ım 28, 12 willkürlich dem A. zu 11 τῶι (Kara-
σκευάζοντι nachder lat. Übers. construenti Mutschmann 14 concreta
Manutius: congregata Hss., verteidigt v. J. Wagner de nunt. com. Diss. Bresl.
1913 5.89; doch vgl. Plasbergz.d.St. 15 [esse] Friedländer 24 τοῦτον] τὸν
αὐτὸν τῆι ψυχῆι nach dem Vorgang einiger Hss. Sylburg. Vielleicht ταὐτὸν
εἶναι τὴν ψυχήν, wie vorher ταὐτὸ λέγει ψυχὴν Kal νοῦν Diels 31 die Stelle
von Capelle zugefügt 35. 36 ist unverständlich. Mit Recht bemerkt
Zeller-Nestle ı 12441, man erwarte gerade das Umgekehrte; τὸν δ᾽ οἷον
ἔννουν μὴ ἔ. τ. μαθητικὸν Apelt
1018. Pssır. ἃ. omnif. doctr. 15 ’A. δὲ τὸν κατὰ φρόνησιν νοῦν οὐκ ἐν
πᾶσιν ἀνθρώποις τίθεται, οὐχ ὡς μὴ ἔχουσι τὴν νοητὴν οὐσίαν, ἀλλ᾽ ὡς μὴ χρω-
μένοις αὐτῆι ἀεί" δυσί τε τούτοις χαρακτηρίζεται ἡ ψυχὴ τῶι τε κινητικῶι καὶ
τῶι γνωστικῶ!ι.
5 102. Arısrtor. de partt. animal. A 10. θ87 7 ’A. μὲν οὖν φησι διὰ τὸ χεῖρας
ἔχειν φρονιμώτατον εἶναι τῶν ζώιων ἄνθρωπον" εὔλογον δὲ διὰ τὸ φρονιμώτατον
εἶναι χεῖρας λαμβάνειν. αἱ μὲν γὰρ χεῖρες ὄργανόν εἰσιν, ἡ δὲ φύσις ἀεὶ διανέμει
καθάπερ ἄνθρωπος φρόνιμος ἕκαστον τῶι δυναμένωι χρῆσθαι. Vgl. Gal.d. usu
partt. ı 3 (πὶ 5 Kühn ı 4,3 Helmr.), B 21 und ο. 61, 6.
10 103. Aür. v 25,2 (D.437)’A. κατὰ κόπον τῆς σωματικῆς ἐνεργείας γίνεσθαι
τον ὕπνον" σωματικὸν γὰρ εἶναι τὸ «τάθος, οὐ ψυχικόν᾽ εἶναι δὲ καὶ ψυχῆς θάνα-
τον τὸν διαχωρισμόν.
104. Gazen. d. natur. facult. ıı 8 [1ı 107 K., ııı 179, 12 Helmr.] εἰ γὰρ
δὴ τοῦτο καλῶς ἠπόρηται, τί οὐχὶ Kal περὶ τοῦ αἵματος ἐπισκεψόμεθα πότερον ἐν
15 τῶι σώματι λαμβάνει τὴν γένεσιν ἢ τοῖς σιτίοις παρέσπαρται, καθάπερ οἱ τὰς
ὁμοιομερείας ὑποτιθέμενοί φασι;
106. Arıstor. de partt. anim. A 2. 677 5 οὐκ ὀρθῶς δ᾽ ἐοίκασιν οἱ περὶ
Αναξαγόραν ὑπολαμβάνειν ὡς αἰτίαν οὖσαν [näml. τὴν χολήν] τῶν ὀξέων voon-
μάτων" ὑπερβάλλουσαν γὰρ ἀπορραίνειν πρός τε τὸν πλεύμονα καὶ τὰς φλέβας
20 καὶ τὰ πλευρά. σχεδὸν γὰρ οἷς ταῦτα συμβαίνει τὰ πάθη τῶν νόσων, οὐκ ἔχουσι
χολήν, ἔν τε ταῖς ἀνατομαῖς ἂν ἐγίνετο τοῦτο φανερόν.
106. Ar. ıv 19, ὅ (D. 409) ’A. τὴν φωνὴν γίνεσθαι πνεύματος ἀντιπεσόν-
τος μὲν στερεμνίωι ἀέρι, τῆι δ᾽ ὑποστροφῆι τῆς πλήξεως μέχρι τῶν ἀκοῶν προσ-
ενεχθέντος" καθὸ καὶ τὴν λεγομένην ηχὼ γίνεσθαι.
25 107. Arıstor. de gen. anim. A 1. 763b 30 φασὶ γὰρ οἱ μὲν ἐν τοῖς σπέρμα-
σιν εἶναι ταύτην τὴν ἐναντίωσιν εὐθύς, οἷον ’A. Kal ἕτεροι τῶν QuUoioAdywv* γίνε-
σθαί τε γὰρ ἐκ τοῦ ἄρρενος τὸ σπέρμα, τὸ δὲ θῆλυ παρέχειν τὸν τόπον, καὶ εἶναι τὸ
μὲν ἄρρεν ἐκ τῶν δεξιῶν, τὸ δὲ θῆλυ ἐκ τῶν ἀριστερῶν, καὶ τῆς ὑστέρας τὰ μὲν
ἄρρενα ἐν τοῖς δεξιοῖς εἶναι, τὰ δὲ θήλεα ἐν τοῖς ἀριστεροῖς. CENSOR. 5, 2 [vgl.
30 oben 24 A 18 ı 213, 29ff.].
108. CEnsor. 6, 1 (Ὁ. 190; quid primum in infante formetur) A.
cerebrum unde omnes sunt sensus.
109. — 6, 2 sunı qui aetherium calorem inesse arbitrentur, qui membra
disponat, Anazagoran secuti.
35 110. — 6, 3 (Ὁ. 191) Anazagorae enim ceterisgque compluribus per
umbilicum cibus administrari videtur.
111, Aör.v7,4(D. 420) 5. 28 A 53 1 227, 9. Censor. 6, 6 [vgl. 31 A 81
ὦ 300, 24]. 6, 8 A. autem eius parentis faciem referre liberos iudicavit, qui
seminis amplius contulisset.
1 vgl. Ruelle Annuaire de l’Assoc. p. l’encour. d. Et. gr. 1879 18 vgl.

Eurip. Seyr. fr. 682, 3 μῶν κρυμὸς αὐτῆς πλευρὰ γυμνάζει χολῆς (d. L. πλευ-
ριτικὴ Sext. adv. math. ı 308); Menekrates im Anonym. Londin. 19, 45
38. 39 Censorinus steht mit Aristoteles (oben Z. 27) im’Widerspruch
112. Aür. v 10,23 (D.430) οἱ περὶ Ἐπίκουρον ... ἐκ μεταβολῆς τῆς ἀλλή-
λων γεννᾶσθαι τὰ ζῶια" μέρη γὰρ εἶναι τοῦ κόσμου ταῦτα, ὡς καὶ ’A. καὶ Εὐριπί-
öns* ἱθνήισκει... ἀπέδειξεν. Vgl. dessen Chrysippos fr. 839 N.?:
Γαῖα μεγίστη καὶ Διὸς Αἰθήρ,
δ ὁ μὲν ἀνθρώπων καὶ θεῶν γενέτωρ,
ἡ δ᾽ ὑγροβόλους σταγόνας νοτίας
παραδεξαμένη τίκτει θνητούς,
οι τίκτει δὲ βορὰν φῦλά τε θηρῶν,
ὅθεν οὐκ ἀδίκως
10 μήτηρ πάντων νενόμισται.
χωρεῖ δ᾽ ὀπίσω
τὰ μὲν ἐκ γαίας φύντ᾽ εἰς γαῖαν,
10 τὰ δ᾽ ἀπ᾽ αἰθερίου βλαστόντα γονῆς
εἰς οὐράνιον πάλιν ἦλθε πόλον"
15 θνήισκει δ᾽ οὐδὲν τῶν γιγνομένων,
διακρινόμενον δ᾽ ἄλλο πρὸς ἄλλου
μορφὴν ἑτέραν ἀπέδειξεν. [Vgl. fr. 52 V.4; 69 Β 17.}
113. IRENAEUS τ 14, 2 (D. 171) A. autem, qui et atheus cognominatus est,
dogmatizavit facta animalia decidentibus e caelo in terram seminibus.
20 114. Arıstor. de gener. anim. T 6.-756b 13 εἰσὶ γάρ τινες ol λέγουσι κατὰ
τὸ στόμα μείγνυσθαι τούς τε κόρακας καὶ τὴν ἴβιν καὶ τῶν τετραπόδων τίκτειν
κατὰ τὸ στόμα τὴν γαλῆν. ταῦτα γὰρ καὶ ’A. καὶ τῶν ἄλλων τινὲς φυσικῶν λέ-
γουσι λίαν ἁπλῶς καὶ ἀσκέπτως λέγοντες.
115. — de respir. 2. 470b 30 ’A. δὲ καὶ Διογένης πάντα φάσκοντες ἀναπνεῖν
25 περὶ τῶν ἰχθύων Kal τῶν ὀστρείων λέγουσι τίνα τρόπον ἀναπνέουσιν. καί φησιν
’A. μέν, ὅταν ἀφῶσι τὸ ὕδωρ διὰ τῶν βραγχίων, τὸν ἐν τῶι στόματι γινόμενον
κἀέῤα ἕλκοντας ἀναπνεῖν τοὺς ἰχθῦς. οὐ γὰρ εἶναι κενὸν οὐδέν.
116. Pıur. Quaest. phys. 1. 911} ζῶιον γὰρ ἔγγειον τὸ φυτὸν εἶναι οἱ περὶ
Πλάτωνα κα ᾿Αναξαγόραν καὶ Δημόκριτον οἴονται.
90 117. ΤΉΞΟΡΗΒ. H. plant. ııı 1, 4 ’A. μὲν τὸν ἀέρα πάντων φάσκων ἔχειν
σπέρματα καὶ ταῦτα συγκαταφερόμενα τῶι ὕδατι γεννᾶν τὰ φυτά... [Vgl. d. caus.
pl.ı 5, 2; daraus Varro R. R.140, 1]. [Arıstor.] de plantis A 1. 815a 15
[31 A 70 ı 297, 1] A. autem .. . desiderıo eas [nämlich plantas] moveri
dicunt, sentire quoque et tristari delectarique asserunt. quorum A. animalia
35 esse has laetarique et tristari diwit fluxum foliorum argumentum assumens.
b16 [e. 2] A. autem . . . illas intellectum intellegentiamque habere dicebant.
EEENT
—————EEEEE
——————————
3 vgl. Aeschyl. fr. 44 N. Luer. τι 991ff. Kranz Herm. θά (1929) 497

5 ἀνθρώπων] ἀθανάτων Corssen Rhein. Mus. 68 (1913) 302; unrıchtig: daß
der Äther Vater, wie die Erde Mutter der Menschen ist, muß, gesagt sein
8 δὲ βορὰν] βοτάνην E. Müller; vgl. Herm. a. O. 498! 16 ἄλλο πρὸς ἄλλο
Philo d. aet. m. p. 3, 11; 11, 12; 48, 4 Cum. (so), Aöt.a.0O.: verb. Valcke-
naer de Aristob, p. 96 17 ἑτέραν Philo p. 3 und 43; Aet.: ἰδίαν Philo
p. 11. Vitruv. vi praef. 1 (proprietatem) 22 über das Weiterleben
dieser Fabel 5. M. Wellmann Der Physiologos Philoı. Suppl. xxıı (1931) 27
35 fluxum] flexum Meyer ‘schlecht, vgl. φυλλόροια u. ä.' Morel
816b 26 [c. 5] licet A. diwerit ipsam habere spiritum. 8178 23 [c. 6] estque
prineipium cibi plantarım a terra et principium generationis fructuum a
sole. et ideo A. dixit quod earum frious est ab are et ideo dieit Tlechineon
quod terra mater est plantarum et sol pater.
B. FRAGMENTE
ANAZATOPOY ΠΕΡῚ ΦΎΣΕΩΣ ABIT?]
1 [1 Schaubach]. SımrLic. Phys. 155, 23 ὅτι δὲ ’A. ἐξ ἑνὸς
μίγματος ἄπειρα τῶι πλήθει ὁμοιομερῆ ἀποκρίνεσθαί φησιν πάντων
μὲν ἐν παντὶ ἐνόντων, ἑκάστου δὲ κατὰ τὸ ἐπικρατοῦν χαρακτηρι-
10 ζομένου, δηλοῖ διὰ τοῦ πρώτου τῶν Φυσικῶν λέγων ἀπ᾽
ἀρχῆς: ὁμοῦ πάντα χρήματα ἦν, ἄπειρα καὶ πλῆθος καὶ
σμικρότητα’ καὶ γὰρ τὸ σμικρὸν ἄπειρον ἦν. καὶ πάν-
τῶν ὁμοῦ ἐόντων οὐδὲν ἔνδηλον ἦν ὑπὸ σμικρότητος"
πάντα γὰρ ἀήρ τε καὶ αἰθὴρ κατεῖχεν, ἀμφότερα ἄπειρα
15 ἐόντα: ταῦτα γὰρ μέγιστα ἔνεστιν ἐν τοῖς σύμπασι καὶ
πλήθει καὶ μεγέθει. Vgl. A 60. 61 π 31, 11ff.
FRAGMENTE ÜBER DIE NATUR

1. Beisammen waren alle Dinge, grenzenlos nach Menge wie nach
Kleinheit; denn das Kleine war grenzenlos. Und solange alle bei-
sammen waren, war nichts deutlich erkennbar infolge der Kleinheit.
Denn alles hielt Dunst und Äther nieder, beides grenzenlose Stoffe. Denn
dies sind die größten Stoffe, die in der Gesamtmasse enthalten sind, eben-
so an Menge wie an Größe.
3 frigus] also Ψυχρότης; die gr. Übers. ὑγρότης lechineon G! (beste

Hs.): leucineom Albertus: πρὸς Λεχίνεον gr. Übers. :λεχώιον γῆν Diels. Vgl.
Arist. de gen. anim. A 2. 716a 15 διὸ καὶ ἐν τῶι ὅλωι τὴν τῆς γῆς φύσιν ὡς
θῆλυ καὶ μητέρα νομίζουσιν, οὐρανὸν δὲ καὶ ἥλιον ἤ τι τῶν ἄλλων τῶν τοιούτων
ὡς γεννῶντας καὶ πατέρας προσαγορεύουσιν und Euripides [59 A 119 τι 31, 4]
10 ἀπ’ ἀρχῆς faßt H. Gomperz als Worte des Anaxagoras vgl. B 6 11 35,17,
aber dagegen spricht, daß Simpl. selbst 34, 28 sagt μετ᾽ ὀλίγα τῆς ἀρχῆς τοῦ
πρώτου Περὶ φύσεως (vgl. τι 33, 12) und 460, 26 οὕτως ἤρξατο τοῦ συγγράμ-
ματος" “Av ὁμοῦ... .᾿ (vgl. τι 18, 24), ferner daß kein anderes Zitat des
Wortes mit ἀπ᾽ ἀρχῆς beginnt, wohl aber auch die dox. Überlieferung das
Wort an den Buchanfang stellt vgl. A 60.46.18 6 τι 21,12. 19,4. 5, 5f.
11 ὁμοῦ πάντα] vgl. dagegen ὁμοῦ πᾶν Parm. 28 B 8, 5 vgl. 9, 3 ἄπειρα
«TA.] vgl. hierzu u. z. d. folgenden Frag. Luria in d. z. τι 14, 33 angef. Abh.
8: EILEE:
Β. FRAGMENTE 1-4 33
2 [2]. — — 155, 30 [nach B 1] καὶ μετ᾽ ὀλίγον: kai γὰρ

ἀήρ τε καὶ αἰθὴρ ἀποκρίνονται ἀπὸ τοῦ πολλοῦ τοῦ
περιέχοντος, καὶ τό γε περιέχον ἄπειρόν ἐστι τὸ πλῆθος᾽.
3 [5]. — — 164, 16 καὶ ὅτι οὔτε τὸ ἐλάχιστόν ἐστιν ἐν ταῖς ἀρχαῖς οὔτε τὸ
5 μέγιστον, οὔτε γὰρ τοῦ σμικροῦ, φησίν, ἐστὶ ... σμικρόν᾽ [vgl. 166, 15].
εἰ γὰρ πᾶν ἐν παντὶ καὶ πᾶν ἐκ παντὸς ἐκκρίνεται, καὶ ἀπὸ τοῦ ἐλαχίστου δο-
κοῦντος ἐκκριθήσεταί τι ἔλασσον ἐκείνου, καὶ τὸ μέγιστον δοκοῦν ἀπό τινος ἐξε-
κρίθη ἑαυτοῦ μείζονος [vgl. 461, 7]. λέγει δὲ σαφῶς ὅτι ‘tv παντὶ... ἔντ᾽ [Bil
τι 37, 12]. καὶ πάλιν ὅτι τὰ μὲν ἄλλα. .. οὐδενί᾽ [Β 12 τί 37, 18]. καὶ
10 ἀλλαχοῦ δὲ οὕτως φησί: ἱκαὶ ὅτε... ἐλάσσοσι᾽ [Β 6]. καὶ τοῦτο δὲ ὁ ᾿Α.
ἀξιοῖ τὸ ἕκαστον τῶν αἰσθητῶν ὁμοιομερῶν κατὰ τὴν τῶν ὁμοίων σύνθεσιν γίνε-
dal τε καὶ χαρακτηρίζεσθαι. λέγει γάρ᾽ ἀλλ᾽ ὅτωι ... καὶ Av’ [Β 12
11 39, 6].
οὔτε γὰρ τοῦ σμικροῦ ἐστι τό γε ἐλάχιστον, ἀλλ᾽
15 ἔλασσον ἀεί (τὸ γὰρ ἐὸν οὐκ ἔστι τὸ μὴ οὐκ εἶναι) —
ἀλλὰ καὶ τοῦ μεγάλου ἀεί ἐστι μεῖζον. καὶ ἴσον ἐστὶ τῶι
σμικρῶι τίλῆθος, πρὸς ἑαυτὸ δὲ ἕκαστόν ἐστι καὶ μέγα
καὶ σμικρόν.
4 [3. 10.4]. — — 34, 28 λέγει γὰρ ner’ ὀλίγα τῆς ἀρχῆς τοῦ πρώτου
20 Περὶ φύσεως ’A. οὕτως" ἱτούτων ... ἄλληι. καὶ δόξει μὲν ἴσως τισὶν οὐ
πρὸς νοερὰν διάκρισιν τὴν ἐν τῆι γενέσει παραβάλλειν, ἀλλὰ πρὸς τόπους ἄλλους
τῆς γῆς τὴν παρ᾽ ἡμῖν συκγρίνειν οἴκησιν. οὐκ ἂν δὲ εἶπε περὶ τότων ἄλλων
καὶ ἥλιον... ἡμῖν᾽ καὶ σπέρματα... ἰδέας᾽ ἐκάλεσε τὰ ἐκεῖ. 156, 1 καὶ μετ᾽
ὀλίγα [nach Β 2] τούτων... ἡδονάς. πρὶν δὲ ἀποκριθῆναι, φησί, πάν-
25 των... ἑτέρωι. 84,21 πρὶν δὲ ἀποκριθῆναι ταῦτα πάντων ... χρή-
ματα [ohne οὐδὲ... ἑτέρωι ıı 35, 2!1. 157,9 καὶ μέντοι εἰττὼν “ἐνεῖναι
πολλά... ἡδονάς, καὶ ἀνθρώπους γε συμπαγῆναι καὶ τὰ ἄλλα ζῶια
ὅσα ψυχὴν ἔχει᾽, ἐπάγει ἱκαὶ τοῖς γε ἀνθρώποισιν ... χρῶνται᾽. καὶ
ὅτι μὲν ἑτέραν τινὰ διακόσμησιν παρὰ τὴν rap’ ἡμῖν αἰνίττεται, δηλοῖ «τὸ “ὥσπερ
30 map’ ἡμῖν᾽ οὐχ ἅπαξ μόνον εἰρημένον. ὅτι δὲ οὐδὲ αἰσθητὴν μὲν ἐκείνην οἴεται,
τῶι χρόνωι δὲ ταύτης προηγησαμένην, δηλοῖ τὸ ‘av ἐκεῖνοι τὰ ὀνήιστα συν-
ενεικάμενοι εἰς τὴν οἴκησιν χρῶνται᾽. οὐ γὰρ ἐχρῶντο εἶπεν, ἀλλὰ
χρῶνται. ἀλλ᾽ οὐδὲ ὡς νῦν κατ᾽ ἄλλας τινὰς οἰκήσεις ὁμοίας Vans καταστάσεως
2, Denn Dunst und Äther scheiden sich von der umgebenden Vielheit,
und dieses Umgebende ist grenzenlos der Menge nach.
3. Denn weder gibt es beim Kleinen ja ein Kleinstes, sondern stets
ein noch Kleineres (denn es ist unmöglich, daß das Seiende [durch
Teilung ?] zu sein aufhöre) — aber auch beim Großen gibt es immer
ein Größeres. Und es ist dem Kleinen an Menge gleich; für sich ist
aber jedes Ding sowohl groß wie klein.
nen
15 τὸ un] τομῆι Zeller; dieser Begriff wird aber aus dem Vorhergehenden
leicht ergänzt. Auch würde οὐκ εἶναι auffallend sein
ToyueIy Ἢ (Ὁ 5:1 1921 198596 Ι91Δ 4184, "(#7 “68 τι Ἴσθαἢ Ῥ 'I3A) ΧὉ15 φοτα
uspuoyadusıo‘ wWep Yrur Zueyusumuesnz LI 881 (6161) 37 'quypf
ana ojfedeg "3A Zunzerstpwyor] ınz 01 xopumlıoqM 159Δ δορὶ. nz 4
yone [ewnz ‘uspyun(T sop pun uojjef] 590 ‘uogfeyy sop pun uome q 590
"u9uoyo0oL], 590 pun usyyanaT 590 ‘odurg 1918 ZunyosmunoA 9TP 9.190
-UIUI9A SEP UUELT 'OdIZUIs HUN ‘usuusy.Io yoıfmop ΘΑ 1 Fury yonz
YOIS Ol ‘Tem USWULBSIOA SOITE YDOU SIE “paryosge 199% SOIP YOIS IOAAFT
"OASIIPUB Yon® UIOPUOS ‘9yy.ımp uoqey
u9punzo33ye4s sun 196. Inu 4yoru 915 ep “Zunproyasqy 910 zoqn Zundor
-IB(] 9UT9UL IST ΟΒ] Β ΒΘῚ "yonzıqar) woAIyT nz usduLıquswuresnz Zunu
-yoM 9.01 UT 9ISYOITZInN SBP 915 UOAOM ‘4dULIYIOAIOU 50 9121} τα 8}Κ
pun sofoIA UaUYT 9pıyy OIp gep pun ‘sun 196. 91λλ usgey θυ250) uadLıqn
970 pun puop pun ouuog yoane pun ‘sun 1906. oIM uogey Toyoy oyneged
-uw pun 94p%8Ig sJuyoAmagq yane unu uUSyOSUap] 5910 gep ῬΌΩ "usgey
9[99$ 9IP "USS9MSIIT USIOPUR 9778 pun usIänFuswuresnZ UBYOSUAL yone
os yaIs gep ῬΌΩ 'usgey (yonı99) pun YOgwy9sad) =) ΘηΟΒΙΠΠΌΒ90)
pun usqIeT “1921 8259.) odıypepstuuew 90 ‘uodurg use UA ouoy
pun 481 9278 1719 sodtypejstuuep] pun sofor‘ “49τατθαθλ yoIs sea ‘waITe
ur gep “ποτα θιπιΒ UBUL en OS “218 719Λ 08 1908 5910 yoIs uam "ΠΤ
ΛΟ. oa nodurovy noL 1032 nodXnh noı 10a nordsg noı 0%

103 nodLu3 noı ιἰὸὰλ nodaıg 31 ρου 'amınprudX amLaxı
Sızınrnnao ἃ dA 3nymas3up .oınsgno alu δογίι943 LıodX
39NO AMmLAHZ norio amıapıu oınoı ıwalgıdaoup 39 nıdı
ἹΌΘΥΥῸ 10% Ὅγγν ‘ULjsgidxaoup aoaon
απ λα, an ano 119 ‘Soroıdxoup Sur ıdau 109113 V3V 1or GI
ano ΔΒΠῇΠ nınoı 'wıamdX arolyıo alı 513 1043r1oRA3A3
-ANDO OLO1UAO DL 10413313 AB ‘'N1OLADM 10 31, ὈὌγγοι, Aland
10101Nn9 aUA alı 10x ‘aınlı dou d31om 'oyvp x. 103 ala
-UV30 10% 104]3 A1O1OLND 31 aoıyaU 10x ‘aırnı Jou dau1om
‘oa3roon3n031L0X oAd3 ἸῸΝ Spaszrluxaıimano Sı3yolL 10% 190413 ΟΤ
aroıoumdgan 3A SıoL 10x '13X3 Δι χη 209 2197 OYYY OL
ı03 ıwaluApwurno 31 Snoumdgap ἸῸΝ 'SpaoglL 109 Spıodk
103 OLA0X3 SpjoLAamlL 503g] 10% amLorludX amıapu ὉΔῸΝ
-d3 10 τὸ SıoazrlonıdaAno SIoL 1091 A3 V10oLAnL ἸῸΝ 3.
DOYVouL 190A1343 Aa1320Q LIX amıaoX3 δόλο 39 AMLNOoL
"A039 διϑυ
*13X3 SOUNY 3113 SMLNO 3113 Δ3Π OLNOL OVVP "aMmÄ3N amyyy 1dau Lg Sm ‘“aırllı
‚Inu ds1nom ‘alalyao 1ox noıyl, .vvp “απ dou 10x da1o@ Sıony3aX3
‚dom 10% 10nj3 alaluyao δια 10x aoıyl agı, 313 doA no 'aırllı ὅθ, ılı
SYUOOVYXVNY 'I9#] 69 129

JA ΔῸΥ no : δῷ 990 ῬΙΥ͂ (39)
219 0 7 56 Pımmyunı:Tmımu6 ἭΡΩ (88 ΤΙ 13Δ Ἰθηπθα 1 Nopomzog
‚söysnz Ῥ 319 2 Π1Ὁ} ἪΖ 991 'FE Ἰάτππῷ Snoghyu :uroyog Soguyu 7
᾿μοβι τιθαθίπθ5 UOP UI HIM πιθαθ 60.1.5. up ur aduopy ΘΈΟΙΟ]3

ap τ [[02.' uepuapreyssqe yoıs (dunmypsıwwun 490 sn») τιὸρ uoA pun
uoyjeyguo affozg' ΘΙΘΤΔ purs Ioqe uadurT 191} up "ulos uourwestog 59118 ggnuu
yz}o[ yon® 08 ΒΦ ΘΜ oIM UIDPUOS ἽΠ9Β YoIs 10} Jyoru yon® ‘uIopuos
-q8B Yyaru YOIS SO ΘΉΠΙΟΝ OS “ἹΠΙΈΝ UIOS ΒΘΊΒΙΠΟΓΣ UN ἘΠ 'Teoyuy
ὈΘΙΠΘΒ wO][e 118 ey 5978 UIDPUOS ‘uagad uSBPISAPUog uToy so uuey
yony US 9218 Π]7π9 8598 wEI[e UT Θ9111ΠῈ|0Ρ 2974090409 OS yone ‘purs
USPUFUIOA ΘΙΠΌΓΗ WOA pun 9001.) WOA 9119, [PTAy9TaJ3 ep pun 9
51 ΠΟΙΟῚ9.89048 SOJfe UIOPuos “(195 59118 spe Iyow uuey yordouun
uuop) Iyaut yoou 251 dodruaM sIydTu wm USWUWLESNZ 5918 gJep “usuuoy
"Ὁ πὰ nur “251 USPATLISAZ ΘΒΊΘΛΛ 195910 UT 5970 196 Ὁ wopyoeN "8
‘Odurg 9118 UoeyFus “πϑῖποῦα πϑῖ {παι Ο5 “uoyuresox) op
‚„ UI ῬῸΠΒ {Π|ῈΡ “Π8Π19Δ ΟΒ Iog® 5910 015 τπιθλὴλ ἼΠΘΙΘΡ ep 5ΒΘΙΠ9ὴ
401915 uaburT uodLıqn πῸΡ UoA yon» τπ|96] "uoyord dopuzuro syyoru
ur op ‘duo [18 sojuszuaı? away] pun puefoq ULIEP yoIs opıary Tora
10000943 10X 31. 10071311 5101. 0%

a3 Soguywu 901 Amazrloanıdxoug ΔΩ, 10 110343 OYVOoL
89 109u a3 'norlo oLapu ana 10x 101213 auXdo dauomuo
KV? ‘1ogo3a3A noınoz ὧβ ΔῸ ‚gno ‘1nalgoıdmX oLıvang
ag ano 'noaj3 aıLo3 Lri aoLoıXpynoL 319 '13X313rl aodıor
SOLAXL VLApXL ὈΥΥῸ ‘10Anj3 Aa1Lo3 SıdmX 39n0 .pLapı ΟἹ
ILapı a3 013 an Smıno’ 1ox ‘Sogluva nodxıro noı 109
nowpAsn 31 noı 1013 1odıorl 1001 39 319 10x .1olb Smıno
39 noXoyvp oa [2 “68 Π 51 4 yoeu] ez #91 — — Tzıl9
"agısdarloıorio amı ΤῸΝ So_orlAım noı ıdaı
ano ΔΒΓ OLNOL '139 001 OLAXL OYYP ‘(104]3 ΟἸ3ϑγ., AMmLAHLL ΟἹ
aaıonan In No) MI3YlL 39NO AlLOF MOOHYV3 A13QNO Ὁ. ΔῸΣ,
119 ‘UIX aı3nomaıA amazrıdasamıg MıNo 39 AmıLnoL,
.amÄ3Y τογίιο ‘1103 Hıno HL 139 γὺρ ‘amdarloıorig ayı 11, poısdısgb
3gno τοιβαμί 3900 89 119 [F 4 yoeu] 6 ‘ger 'sÄyq 'orrzamıg [rt] 9
nıorludX wıapuc
ımaısa3 aı320og IX 11amurno τῷ... a3 amıaoX3 Smıno
39 amınoL 1md3ı13 τῷ A0od313 QL 3X103 A3QNO AMYYX
amı οὐκ 39n0 SIOYLyv» Amıoxıo3 asgno Soguyvu amd
-3 19 amıarldauno 10% Suonosaz Suyyvou SUA ı0a ‘nodasdbo)
GE 9-7 HLNYWOVAAI 6
yönjodue τουσπστοιαὶ'po 8625 “ἃ
᾿ΘΙΠ ΟΠ ΠΟΒΒΟΡΉΞΙ uep ὝΠΟΠΘΡ "ET Ῥ "PH θῦϊ9 ὍὯΟΔ 1965 "SUB pun 19
"JAIX 5 ΤΡ "5 "ποτιθ.) "UOXQ "PO, yon® 481 uolfoyog ΒΒ 472 ΡΨ (4761)
9 “ἋΟΗ ΟΡ ΘΒ] 22 ΟΟΩ ΘαθρΒ 4 ΦΙΘΟΙΘῊ Iıanurlao (ΩΣ 23 Z
"UOABP SOUDRF[OL A UT sn®

-TOIMP }SI UIOPUOS UHYITITZI9A ΘΘΙΠΩ UHUHPUBL.IOA USYOSUOA] Ioyun 429
19} sOWoy Moysnppuysg Aop 41π1 1018 4418] 1068 Noysjouysg 911 "Mor
-Zfpuydg 90 2}: 8005 ἀθαὉ gyony "NOyITPUgog pun Jyonq 190 odjozut
uU9PISLOSq® yaıs pun uayaıpunn 08 yaıs affoyg asorp puamyea "6
"U9ULIT A ΤῸ Δ ΘΏ7 ΒΨ Sep Y9oU Use] OA HuLIeA SEP I9paA “usneyadgqe
19PUVUD UOA HIT OP τὰ Yyoru yone ‘(anarpungsag ) affors' uauapumy.Loa
SunupIoo M USUTI 1989IP UT IP PUIS IOPUBUII UOA 419PU0saZ AydıN "8
"UOSSIM ΤΠΘΡΙΙΒῊ 89yY9827%4D.d yaınp you uauypayg yaınp
19p9M affors uopuapIsyasge yaIs 190 aduap] 9100 ILM UHUUON 10] 86 “Δ
AOIOVOAL "Y, 39 9 ΘΠ IIG6 IAXXX "UODAUH) NI "I0HOS [0] 01 45

"1103 nXnı SmIon\u
-oyyvou Smıaxu XyYy» 'Sıoumdganp a3 amıprnldX amı
-103 ana amı pılınXvı δ ıL0rludX 32103 1439N0O ΔΩ
-no SuınXvı 39 ἃ 1310... SuınXvı LU 39 alıg 'SorlLınXoı
10x 5L Sud gun amasrlonıdaoup: ἸῸΝ 31 amıanodmXıdau 0
AmınoL mıno ΠῚ .„aordaAno Sonarinoiou [PM USUSY91493
A9pueulssnYg 100 pun usyonyroyur 190 yoıweu] arobrip alıı τοι
aoAıyo .13Π ΤᾺ jo 39 noonoxp [F 4 1088] ΕἸ ce —— 'l1e] 6
'noridsgg noı oum aodXnh 91. 31N0
nodXnAh noı oup aoridag QL 31N0 13X3V31UL 1O0LALONFNOLD GI
39no IımrlooN 1413 ἰῷ 418 91 amyluyy» 1oLo1ıdmX3n no
"n„olib SIOVNY A3
Sm 1anayau *"" 1OLOIdMmX3N no 10 39 9. 895. Ὁ, "norldag '** 1011L.0X33
-OUY 39,0, NOXRYYY [Ὁ “Ὁ Λ]3 anonı ΔΒ OLAayı 91 Xıg [2 68 IIZI 4 .nod3ı3
10134) ΧῸΤΩ 39,0, nodgAnSony, nor Soraoup IT ‘eLL'sÄya — [II] 8 oL
[s ‘sg 11 51 u]
‚alu vıoug τ᾿ ririno mı 103, 119 39 1343V "aagomnA οἱ 1o1odaı
ἸῸΝ 1371dO SıomaA dnA U .nıomaAg alı Smyaıaou 'alı Sming ndızuY
13 ΠΟΣΌΝ .anon ἀρ. διβϑηοωδλάιά mLapu amÄ3Y 10XLg ‘o1a19 naarlo
-pdausu 13913 1001. 119 513 "ımAd3 3ılurı ımAoy, 3.1} Soguvug
oL ıpa3Q13 Un Ama3rlonıdxounp ΔΩ, 310M, ΔῸΣ XIQ 1OLNAYN]3QA3
doA o1noL .1343V noLomAaAYg por noLulyıdaup aırlu Sm aodıaı1y OL 30
30 "(fopug Ὁ 4] vıorudX *"ıLawurno az, 119 por [T 4]
Sörlıodxino τ τ norlo, ΠΟΘ) EZ ‘809 OJ989 ap 'orramıg [0] 4
SYAODVYXVNY 97] 69 98
[PYURLT Ἢ {ΔῸΣ az “Ἢ ΕῬΙΨ "qIoA : ἜΒΗ ag ΘΧι3.3η 15 ΤΙ 961 noLnoy
83 Soıno :Fg 921 Ἰάσπῷ (AM 08) noınm3 „u3 Soıno 07 ἭΔ (EE6L)
88. TONYyT ἀϑαθαδιζοῖοα yaau 4519 ΘΡΘῊ Joydstuurky ZunygIMmuyosN 1191
"11887 (6761) F9 "WwuoH7 ἀΘΡαΘΒ
22 οτος 13Δ, βαυπαταθ ,518 Snoa‘“ nz ἽΠΡΙ
gep 08 ‘urapury ο{05. τι94{ΟΒταιθϑτθα ΘῊΡ πΠῚΠ᾿ uspına yone foqey 43Ό05923
[ΓΟΙῸ Λ WITT 91λν “1192 ΒΓΠ1119 [TO], UTO WOLLE UOA 4581 woIfe ur uuoc] 'semga
puodur ru o1gA FUOSTULIOA 10 UUSM 192 USdUrT τι9}}8 ΙΒ 19. oyyey os
‘“wOpur SEAIO PUSDIT UL FUOSTULIOA UIDPUOS ‘olem yoıs any Iypru 19
uusm UUSCT ᾿Π018 any “Srpuwgsqfos ‘uroffe 251 urospuos ‘“odurg wu}
4: YJOSTULIOA 251 pun SOyoTLLIayIsg[eg pun soywunsog ozuem) yoınp
yyoru SBAIE 451 104} 4510Χ) ‘weife ue [reguy 280 oduıqy) 586 "SI
"usey4us 4819.) yone IST 1908 uadıur ur
4519.) WOA Jogne “1921
ἘΠ}119 1191, U wopal uoA 2581 wepel uf "II
ὁ {0519 T-FQDIN Ene YOSIoLT
pun uUSUU9Y τι91{93482119 ΙΗ IBEH-FySIN 5Π8 oyJos orm {ΠῚ ὋΙ
-LIX Soasglri 310m ‘oaanlAıarlaririno 1, aoLND aanYm33 ΔῸ

DON .LOLA3NV3Y 1orl [IT 4] a39g09du 5101. a3 da1om 'a1Loaa3
odıori SoLamu IPA 11amıu ΔΒ .ım3L oLxiarlarg 13 ‘amLon
-UIX amıapup ag asX1313rl ἸΟΥΥῸ ΟἹ Χ13Π303 1031 ὈΥΥΡ
‘al noınnz ‚63 σα Un 13 'a1L03 noLNnm3 μ18 SoLno Sonon 07
ὈΥΥΡ ‘ıLorludX 1as3gno 10ıYX13rlarl 10% S3LomdaoLno 10a nod
-1319 A1LO3 30 Snoa ‘13X3 1311 andıorl SoLamu ὈΥΥ ΔΒΓ Ὁ.
"7E ὍΔ BA ab Por 1103 *** aıLo3
39 Snoa, οΞΦοσάβά 3001. non NnoL 89 1dau [Q 41 yowu] 51 “91 ‘Jaagno kausınar
ΠΤ ΥΥΡ Δὲ RL, 119 arypu por [IT 6 ποθ] 98 91 --- — TEL Ὁ 81 51 SI
᾿͵.λ8 5noa
ΙῸΣ 89 1010 a1L03 ‘non alyıu 110343 odıorl SoLamu 1.ΔῸ
a3, 119 Sobno 39 ιϑζθγ 7 ‘FgI 'sÄyq amıg [er 2] 11
"9T ὍΘ» 'sÄyq "Tamıg "BA ἸΟΩΔΊΒΧ3 Sıgmo OLNoL
por Am)930g monj3 aoıaınrno aobnox οἱ. 1Bdog ımı “ıagıı3 amıod ΟἹ
AmL 4113 39 QLMo OL ἸΔΌΥΞΠ 1091, AONnaY OL ἸῸΝ Movarl QL 1MMnaY
1091. ἸῸΛΙ543 InA yon "13doAlLnon Ὁ... amLpnmdX amı 10x Ὀγγ amı
-ANmDo ΔΩ9.. 89 aonor no „:Soxdno Uri 33 Sdno 10x Jıdg 011043
SsoXıdı Uri 33 ‘old ‘an doA Smu, "mwgosnidawig aodyırl wo
3g »aarlonogno ‘noısdzriodvin pıqg Laobp Δ3Π nıaapXAnı 10% 9100 4
box odnaa por Soydundp 10x Sogavb on SoXnno mon monja SoXıdı 10x
ıUaoA ılımo ılı 13 dnA ma "oasrnonogno 39 1ogoanıdaoıg “wLapu
nogAırlarl Δ3Π διογαγγ doA 13duva "SmaozasA 1119 aaAUo3 39 Διοιόχϑιῳ
scılay aarl anoanzA "oıaaA ılrıogluri noL 33 a3gno 119 nrlAog amdna
LE 61-} YLNUWOVAI 8
ἜἘΒῊ Lıno τοῖος Lıno FI 1943 "A "5 XOpullloM "2A
‘“IOA 19103 ΤῸΝ 1103 ΤῸΝ al JEULIO,T U0Y]8 100 ZUNIENEAMIT 2391] ST "1103 DIOLLO
ἸῸΝ ‘1103 {Π ana 2009 * * * sB[ sporq] ‘Zıeduor) Ἢ 4101 uopungq.oA 4240[ sopreq
93 91 "ἃ 1103 ana (88 “991 "| o09u9) mog on :g ‘LT “ἃ 1103 Un ana 2ooy ΟἹ
A944 311213 :°SSIT 39 1313 :ΒΊΘΤΙΩ 39 1u3 AT woldamXıdau ΤΩ arudmXıdau
aonariandg aluXdp alı osı nodyırlo 9up 8591 "poıog "BA ‘ss noı :zıodwon
n31 ΣΒΊΘΙΩ noL L sL6T 5. ὋὋ Ὁ orfodey φοτοϑαθλ Ἢ ‘EI IE "HL
(9098 'S Ὃ Ὅ 'adypıoq, 13Δ) Τῷ “91 AyoF :Z “221 dung sıq wı 9
PH Sep ujeyung woA “θυ AM SBP USE] WOA “ΘΠ 016 Sep uouundT
UIOA YOIS JoPToyos 8589 puf) ’uoparyosqe ΠΟΘ 915 gep ‘oyynAasg ἀθαῈ
Zunyespur() eSoIp ΘΡΈΙΘΕ) "uUEPIOyoSq® Yoıs oIp “rayyy 190 pun 9sund
100 ‘puopf 190 ‘vuuog aIp ‘ouLNs9N) oIP uaıynyJoA 4Ζη9[ orıp “Zunyaıp
“ΠΏ 95910 yone pun ‘uR 2819.) 190 999UP.O 5978 “PM UIOS 59 arm pun “251
yzyol sen soppe pun ‘Ist syaw yypru gzIol sem ‘wm se om pun Θ911705
uspIoM 59 HM puf) 4519.) 190 oyuuwyLIo sopfe ‘poryos IopuwuruoA pun
poryosqw pun oyyosru ep yaIs SEA Sep puf) "UoFeId ἀθητολὶ yoou pım
pun 10oM 1908 47013 Zunyaıpur) 9170 ‘uw 92) ὈΘΌΤΟΙΣ UOSSLMEF
weU UOA ZunyaIpurf) 989Tp Fury gsıonz puf) 'qe3 gJogsuy uop Zunyaup
ἼἽΠΩ 195910 19 EP 08 “π9η91η0 5118 eyasLuef 910 2519Χ) Ip Yey Zunypıp
“ΠΏ oyuesod 970 106} yony 278 ΠΟΒΙΙΘΉ op 2519.) Top yey 9Π8 ἀθ4ῃ
‘u9s9 A ΑΘΙΠΘ]Σ ΘΤΡ0 OIM UHLEKTOIZ IP “280: θγθθῷ mu sea ῬΊΩ 181
9995913 oIp Yey pun sruyuuoxf offe weIfe uoA 42218906 19 pun 99sumı
sep pun odumc] 10118 ΘΊΒΙΠΟΙ Sep 281 19 UUSCT 251 ΠΟῚΒ ımy uroffe 19 uuom
SM SYUUON UEANENE 9STOMA 1Θ0019]5 UT JFEYOSLIOF Op ϑύτα uoy doqn 19
10% aorldag 91. nodXnAh noı gun 10x Aagaanı 91 noindp

nolL 31 Ομ 1013411dX0uU9 102 "Imgosaıdaoup aa0U101L3 91
Lıno SıoludmXıdaı 39 u "oasronıdxaoup 10 JuLgIo 9 103
dup 9 τὸν Lalyso lı 10x δοιγὶ! 9 10x odıop 31 pı 133dmX
-ıdau ana al ‘alınvı nıoudmXıdau δία 109 'snoa 30Uurlo
-ON31Q OLAHL 'IOLOZ DIOLO ἸῸΝ 1103 ana 2009 10x YıL03 {ἢ
ana 080209 ‘al V101U9 10X 1090303 A3YY3arl3 το Ὁ 103 'SnoA OL
maAz nLanı vasrloaıdanıg 10x Pa3arlonıdxoup 103 31 Haar
-oAoınrlno Ὁ. 10x 'aoavu 113 13 0 LImXıdau 10x "1admX%ıdau
ao3y.u3g 113 'aısdmXıdau o1o3dlu nodxıro noı oum noLmdı
on "alıXdp nlı 10 oLdmXıdau 310m 'asolLıoda3 Snoa Suopu
-rino SLı SoroludmXıdsu Suı 10x 131.003 Snon amLapı ‘mag
-ΟῸΥ3 PL 1OX mar Ὁ. 107 13X3 Δι χα 3A 0009 10x .noLo1Äan
ı3nX01 103 13X01 anonu SoLanu ıdau 3A alrimaA 103 'noLoı
-mdngnN 10a amıarludX amıayu 31 AHLDLOLU3SY IXA 1103
'noınoza ‚63 OıA03 noaon 10x Sm Smiorlo aı3ında SoLor
SYYOHVYXYVNY '[9#] 68 29
B. FRAGMENTE 12-14 39
ἀπὸ τοῦ ζοφεροῦ τὸ λαμπρὸν καὶ ἀπὸ τοῦ διεροῦ τὸ

ξηρόν. μοῖραι δὲ πολλαὶ πολλῶν εἰσι. παντάπασι δὲ
οὐδὲν ἀποκρίνεται οὐδὲ διακρίνεται ἕτερον ἀπὸ τοῦ
ἑτέρου πλὴν νοῦ. νοῦς δὲ πᾶς ὅμοιός ἐστι καὶ ὁ μείζων
δκαὶ ὁ ἐλάττων. ἕτερον δὲ οὐδέν ἐστιν ὅμοιον οὐδενί,
ἀλλ᾽ ὅτων πλεῖστα ἔνι, ταῦτα ἐνδηλότατα ἕν ἕκαστόν
ἐστι καὶ ἦν.
13 [18]. Sımpr. Phys. 300, 27 “᾿Αναξαγόρου δέ, φησὶν ᾿Αλέξανδρος,
οὐκ ἐμνημόνευσε [Arist. Phys. Β 2. p. 194a 20] καίτοι τὸν νοῦν ἐν ταῖς
10 ἀρχαῖς τιθέντος, ἴσως, φησίν, ὅτι μὴ προσχρῆται αὐτῶι ἐν τῆι γενέ-
er‘. ἀλλ᾽ ὅτι μὲν προσχρῆται, δῆλον, εἴπερ τὴν γένεσιν οὐδὲν ἄλλο
ἢ ἔκκρισιν εἶναί φησι, τὴν δὲ ἔκκρισιν ὑπὸ τῆς κινήσεως γίνεσθαι,
τῆς δὲ κινήσεως αἴτιον εἶναι τὸν νοῦν. λέγει γὰρ οὕτως ᾿᾽Α.: ‘Kai
ἐπεὶ ἤρξατο ὁ νοῦς κινεῖν, ἀπὸ τοῦ κινουμένου παντὸς
15 ἀπεκρίνετο, καὶ ὅσον ἐκίνησεν ὁ νοῦς, πᾶν τοῦτο διε-.
Kpiön' κινουμένων δὲ καὶ διακρινομένων ἡ TEPIXWPNCIS,
πολλῶι μᾶλλον ἐποίει διακρίνεσθα!ι᾽.
14 [23]. — — 157, ὅ ὅτι δὲ διττήν τινα διακόσμησιν ὑπο-
τίθεται, τὴν μὲν νοεράν, τὴν δὲ αἰσθητὴν ἀπ᾽ ἐκείνης (γεγονυῖαν),
20 δῆλον μὲν καὶ ἐκ τῶν εἰρημένων [Β 12], δῆλον δὲ καὶ ἐκ τῶνδε:
ὁ δὲ νοῦς, ὃς dei ἐστι, τὸ κάρτα
μ᾽] >
καὶ νῦν ἐστιν ἵνα
vom Feuchten das Trockene. Dabei sind der Teile viele von vielen
Stoffen vorhanden. Vollständig aber scheidet sich nichts ab oder aus-
einander, das eine vom andern, nur der Geist. Geist aber ist allemal
von gleicher Art, der größere wie der kleinere. Sonst aber ist nichts
dem anderen gleichartig, sondern wovon am meisten in einem Dinge
enthalten ist, dies als das deutlichst Erkennbare ist und war das
eine Einzelding.
13. Und als der Geist die Bewegung begann, sonderte er sich ab
von allem, was da in Bewegung gesetzt wurde; und soviel der Geist
in Bewegung setzte, das wurde alles voneinander geschieden. Während
der Bewegung und Scheidung aber bewirkte die Umdrehung eine noch
viel stärkere Scheidung voneinander.
14. Aber der Geist, der ewig ist, ist fürwahr auch jetzt, wo auch
5 auf οὐδενί folgt p. 165, 14 ἑτέρωι ἀπείρων ὄντων 6 ὅτων Diels:

ὅτεων Preller :ὅτω (ὅτῳ 165, 3) DE τὰ πλεῖστα πὺν F 165, 3 15 ἀπεκρί-
vero] νοῦς als Subjekt genommen mit Heidel; vgl. Zeller-Nestle ı 1235
19 < > (beispielsweise) Kranz 21 ὃς Keil) ἐστι τὸ κάρτα Diels: ὅσα ἐστί
τε κάρτα Simpl.
καὶ τὰ ἄλλα πάντα, Ev τῶι πολλῶι περιέχοντι Kal ἐν
τοῖς προσκριθεῖσι καὶ ἐν τοῖς ἀποκεκριμένοις᾽.
15 [19]. Sımer. Phys. 179, 3 [nach B 12] καὶ μετ᾽ ὀλίγα δέ᾽ τὸ μὲν π.
φησί, καὶ ... αἰθέρος. Vgl. Hipp. oben τι 16, 5ff.
δ τὸ μὲν πυκνὸν καὶ διερὸν καὶ ψυχρὸν καὶ τὸ ζοφερὸν
ἐνθάδε συνεχώρησεν, ἔνθα νῦν (ἡ γῆς, τὸ δὲ ἀραιὸν καὶ
τὸ θερμὸν καὶ τὸ ξηρὸν ἐξεχώρησεν εἰς τὸ πρόσω τοῦ
αἰθέρος.
16 [20]. -- — 179, 6 [nach Β 15] καὶ τὰ μὲν ἀρχοειδῆ ταῦτα καὶ ἁπλού-
10 στατα ἀποκρίνεσθαι λέγει, ἄλλα δὲ τούτων συνθετώτερα ποτὲ μὲν συμπήγνυσθαι
λέγει ὡς σύνθετα [3], ποτὲ δὲ ἀποκρίνεσθαι ὡς τὴν γῆν. οὕτως γάρ φησιν ᾿ἀπὸ
ον Ψυχροῦ᾽, 155, 21 λέγει γοῦν ’A. ἐν τῶι πρώτωι τῶν Φυσικῶν᾽ "ER
μὲν... ὕδατος".
ἀπὸ τουτέων ἀποκρινομένων συμπήγνυται γῆ᾽ ἐκ μὲν
15 γὰρ τῶν νεφελῶν ὕδωρ ἀποκρίνεται, ἐκ δὲ τοῦ ὕδατος
γῆ, ἐκ δὲ τῆς γῆς λίθοι συμπήγνυνται ὑπὸ τοῦ ψυχροῦ,
οὗτοι δὲ ἐκχωρέουσι μᾶλλον τοῦ ὕδατος.
17 [22] — — 163, 18 σαφῶς δὲ ᾿Α. ἐν τῶι πρώτωι τῶν
Φυσικῶν τὸ γίνεσθαι καὶ ἀπόλλυσθαι συγκρίνεσθαι καὶ διακρίνε-
20 σθαι λέγει γράφων οὕτως “ro δὲ γίνεσθαι καὶ ἀπόλλυσθαι
οὐκ ὀρθῶς νομίζουσιν οἱ Ἕλληνες: οὐδὲν γὰρ χρῆμα γί-
das andere alles ist, in der umgebenden (noch ungeschiedenen) Vielheit

und in dem, was sich daran durch Scheidung ansetzte, und in dem
bereits Abgeschiedenen.
15. Das Dichte und Feuchte und Kalte und das Dunkle drängte sich
hierher zusammen, wo es jetzt ist (wo jetzt die Erde ist?), dagegen
das Dünne und das Warme und das Trockne drang hinaus in das Weite
des Äthers.
16. Aus diesen sich abscheidenden Mengen (ver)festigt sich die Erde.
Denn aus den Wolken scheidet sich das Wasser ab, aus dem Wasser
die Erde, aus der Erde festigen sich die Steine unter Einwirkung des
Kalten, diese aber drängen sich noch mehr heraus als das Wasser.
17.. Vom Entstehen und Vergehen aber haben die Hellenen keine rich-
tige Meinung. Denn kein Ding entsteht oder vergeht, sondern aus vor-
1 vgl. Heidel Harvard Studies in cl. phil. 22, 138 6 ζἡ γῆν Ald.,
vgl. τα δ) 31ff.; Notwendigkeit der Ergänzg. mit Recht von H. Gomperz an-
gezweifelt 7 Nach ξηρὸν fügt Schorn καὶ τὸ λαμπρὸν zu (vgl. τι 38, 15f.)
11 ouv6era] λίθους Lortzing: ψυχθέντα ἢ Diels 10 λίθος συμπήγνυται
p. 155, 22 20ff. vgl. 31 B 8
Β. FRAGMENTE 15—20 41
νεται οὐδὲ ἀπόλλυται, ἀλλ᾽ ἀπὸ ἐόντων χρημάτων συμ-

μίσγεταί τε καὶ διακρίνεται. καὶ οὕτως ἂν ὀρθῶς καλοῖεν
τό τε γίνεσθαι συμμίσγεσθαι καὶ τὸ ἀπόλλυσθαι διακρί-
veodaır”.
5 18 [0]. Puur. de fac. in orb. lun. 16 p. 9298 ὁ μὲν οὖν ἑταῖρος
ἐν τῆι διατριβῆι τοῦτο δὴ τὸ ᾿Αναξαγόρειον ἀποδεικνύς, ὡς ἥλιος
ἐντίθησι τηι σελήνηι τὸ λαμπρόν᾽, εὐδοκίμησεν.
19 [0]. ὅσηοι,.. Hom. BT zu P 547 ’A. δέ φησιν: “Ἶριν δὲ
καλέομεν τὸ Ev τῆισιν νεφέληισιν ἀντιλάμπον τῶι ἡλίωι.
10 χειμῶνος οὖν ἐστι σύμβολον: τὸ γὰρ περιχεόμενον ὕδωρ
τῶι νέφει ἄνεμον ἐποίησεν ἢ ἐξέχεεν ὄμβρον᾽.
20 [0]. GALEN. in Hippocr. de aöre aqu. loc. vı 202 ed. Chartier
[W. Schultz, Archiv f. Gesch. ἃ. Phil. 24 (1911) 325ff.] Und alle
Menschen sagen, daß die Sonne aufgehe am Morgen und untergehe
15 am Abend. Was nun die Aufgänge betrifft, so kennen die Astro-
nomen dieselben und haben von ihnen ein allgemeines Erkennen.
Und zwar wenn ein Stern nicht erscheint am Anfange von den
20 Tagen oder am Himmel ist bei Untergang des Sonnenlichtes,
oder nach der Art dessen, was vom Monde während der Konjunk-
20 tion gilt: siehe, alles, was von ihnen erscheint, und sich entfernt vom
Horizonte, wird genannt Erscheinen und Aufgang. Und Vieles sprach
darüber ANSAROS (DYINDIN τὸ Anaxagoras?), der Weise. Wenn
handenen Dingen mischt es sich und es scheidet sich wieder. Und so

würden sie demnach richtig das Entstehen Mischung und das Vergehen
Scheidung nennen.
18. Die Sonne verleiht dem Monde seinen Glanz.
19. Regenbogen aber nennen wir den Widerschein der Sonne in den
Wolken. Das ist nun ein Sturmvorzeichen. Denn das um die Wolke
sich ergießende Wasser pflegt Wind zu erregen oder Regen auszugießen.
81, 31 B 50 vergleicht Capelle a. Ο. S. 197% 9 flow T: fehlt B

12 Die Echtheit der Schrift des Galen bezweifelt Bräutigam de Hippoer.
Epid. vıcomm: Diss. Königsb. 1908, 68. Allein die aus dem Griechischen
ins Arabische, dann ins Hebräische übersetzte Schrift gestattet keinen
sicheren Rückschluß auf das Original. Der obige Text beruht auf der
Übersetzung Ὁ. H. Müllers nach dem Hebr. des Bodl. MS. Oppenh. Add.
Fol. 18 (f. 16f.) s. xv, die W. Schultz a. O. veröffentlichte 22 Die
Emendation des Namens, der τὶ 42, 36 wieder anders korrumpiert er-
scheint, gab der lat. Übersetzer Alatino, sie ist aber nicht völlig sicher. Ihre
Richtigkeit bestreitet Diller Philol. Suppl.23(1932) 186, der an Hesiod denkt
der 13 (das Plejadengesturn?) aufgeht, beginnt der Mensch
die Ernte; wenn er untergeht, beginnt er mit dem
Pflügen und Eggen. Er sagte auch, daß der 1) (das
Plejadengestirn) vierzig Tage und vierzig Nächte ver-
5borgen bleibe. Und er bleibt verborgen, wie er von ihr
(der Pleias?) behauptete, lediglich in diesen vierzig
Tagen. Dann aber wird er nachts sichtbar, und bis-
weilen wird er bei Sonnenuntergang sichtbar, und bis-
weilen wird er um zwei oder drei Stunden nach dem
10 Untergang sichtbar. Er wird aber erst nach der Tag-
und Nachtgleiche, die wir erwähnten, sichtbar. Wenn
aber die Sonne untergeht und die Nacht verhüllt wird,
erscheint sie (die Pleias) in deutlicher Sichtbarkeit,
während sie den ganzen Tag vom westlichen Horizonte
15 verborgen gehalten wird. Wenn die Gleiche von Nacht
und Tag vorüber ist, wird er (das Pl.-Gestirn) im Frühling
in schwacher Sichtbarkeit erscheinen. Dann senkt er
(wie oben) sich und ist in keiner Weise sichtbar; denn
sie (die Pleias) geht gleichzeitig mit Sonnenuntergang
»0 unter, bevor die Nacht zu vollkommener Finsternis
gelangt ist. Sie wird aber nicht wieder sichtbar, bevor
die Finsternis der Nacht, die verfinstert, eintritt,
wegen eines kleinen Sternes, der zwischen sie und die
Sehstrahlen tritt. Und deshalb wird sie nicht wieder
25sichtbar und kommt nicht zum Vorscheine in vielen
Nächten von den vierzig Nächten, wie Ansaros (DYINDIN=
Anaxagoras ?) der Weise, der Gelehrte, gesagt hat. Denn er sagte,
daß unter den Sternen keiner dieser Art sei mit Aus-
nahme eines einzigen, welcher „Wächter der Gazelle“
3oheißt. Und ein Stern ist in seiner Nähe unter ihm, der ‚‚Pforte
des Abends“ heißt. Das Volk nennt ihn ‚Hund‘. ... Was aber die
berühmten späteren Gelehrten betrifft, so stimmen sie darin über-
ein, daß der Frühling die Gleiche von Nacht und Tag nach dem
Winter, der Beginn des Sommers der Aufgang der Kimah und der
35 Beginn der Fruchtreife der Aufgang des ‚Hundes‘ sei. Und es
sagte D’DYNYDN (Anazagoras?) dies, weil er Kenntnis hatte in
anderen Wissenschaften, nämlich daß der Anfang des Sommers
l und 3 ΠΩ) verm. Schultz, doch bleibt dies und der ganze Zu-
sammenhang unsicher. Diller a. O. vergleicht Hesiod Opp. 383ff.
B. FRAGMENTE 20—21b 43
der Aufgang der Kimah (Plejaden) und der Anfang des

Winters ihr Untergang sei. Und auch schon HomEros
[X 26—31], der Dichter, sagte, daß der Stern, welcher ‚‚Hund‘“
genannt wird — und das ist der ὙΦ — aufgeht in der Zeit der
5 Früchte mit helleuchtendem Aufgange.
21 [25]. SExT. vır 90 ὁ μὲν φυσικώτατος ’A. ὡς ἀσθενεῖς δια-
βάλλων τὰς αἰσθήσεις “ὑπ᾽ ἀφαυρότητος αὐτῶν, φησίν, οὐ δυ-
νατοί ἐσμεν κρίνειν τἀληθές᾽, τίθησί τε πίστιν αὐτῶν τῆς
ἀπιστίας τὴν παρὰ μικρὸν τῶν χρωμάτων ἐξαλλαγήν. εἰ γὰρ δύο
10 λάβοιμεν χρώματα, μέλαν καὶ λευκόν, εἶτα ἐκ θατέρου εἰς θάτερον
κατὰ σταγόνα παρεκχέοιμεν, οὐ δυνήσεται ἡ ὄψις διακρίνειν τὰς
παρὰ μικρὸν μεταβολάς, καίπερ πρὸς τὴν φύσιν ὑποκειμένας.
21a [0]. Sexr. vu 140 Διότιμος [c. 76, 3] δὲ τρία κατ᾽ αὐτὸν
|Demokritos, 68 A 111] ἔλεγεν εἶναι κριτήρια, τῆς μὲν τῶν ἀδήλων
15 καταλήψεως τὰ φαινόμενα᾽ ᾿“ὄψις γὰρ τῶν ἀδήλων τὰ φαινό-
μενα᾽, ὥς φησιν ’A., ὃν ἐπὶ τούτωι Δημόκριτος ἐπαινεῖ κτλ. Vgl.
vır 374. τ 23. 58. APPEND. proverb. 4, 50 (Leutsch Paroemiogr.
1 444) ὄψις ἀδήλων τὰ φαινόμενα. Vgl.c.10,3ß nr. 20163, 22.
21b [p. 188]. Pur. de fort. 3 p. 981 ἀλλ᾽ ἐν πᾶσι τούτοις ἀτυ-
20 χέστεροι τῶν θηρίων ἐσμέν, ἐμπειρίαι δὲ καὶ μνήμηι Kal σο-
φίαι καὶ τέχνηι κατὰ ᾿Αναξαγόραν σφῶν τε αὐτῶν χρώμεθα
21. Infolge ihrer (der Sinne) Schwäche sind wir nicht imstande das
Wahre zu unterscheiden.
918. Sicht des Nichtoffenbaren: das Erscheinende.
91}. In Kraft und Schnelligkeit stehen wir den Tieren nach, allein
wir benutzen die uns eigene (?) Erfahrung und Gedächtniskraft und
15 ὄψις... φαινόμενα N: fehlt ἃ. übr. Hss. Vgl. Kochalsky de Sexti

adv. log. ll. quaest. crit. Diss. Marb. 1911 p. 39 vgl. 22 C 1 ı 185, 2öff.
[Isoer.] Dem. 34 τὸ γὰρ ἀφανὲς ἐκ τοῦ φανεροῦ ἔχει τὴν διάγνωσιν. Diokles
fr. 31 Wellm. [Aöt. pl. v 29, 2. Dox. 441, 16] Philo de vita Mos. ı 280
[tv 186, 22 Cohn]. Zur Erklärung und Bedeutung des Satzes vgl. Regen-
bogen Quellen u. Stud. z. Gesch. ἃ. Maith. B 1, 2 (1930) 143. 147f., Diller
Herm. 67 (1932) l4ff., nicht richtig H. Gomperz ebd. 68 (1933) 341f.
191, vgl. Graf Uxkull Griech. Kulturentstehungslehren S. 10, Friedländer
Herm. 69 (1934) 62 20f. σοφία x. τ. „menschliches Wissen und Können“
Snell Ausdrücke f. d. Begriff des Wissens Phil. Unters. XXIX, 15, der auch
Demokrit B 59 vergleicht 21 σφῶν τι YıMITNhAn: σφῶν τε 0. „Dativus
latet, ἔργωι ci. Sauppe‘“‘ Paton
44 59 [46]. ANAXAGORAS. 60 [47]. ARCHELAOS
καὶ βλίττομεν καὶ ἀμέλγομεν καὶ φέρομεν Kal ἄγομεν συλλαμ-
βάνοντες.
22 [p. 183]. ATHeEn. epit. B p. 575 ’A. ἐν τοῖς Φυσικοῖς τὸ
καλούμενόν φησιν ὄρνιθος γάλα τὸ ἐν τοῖς wıois εἶναι
5 λευκόν.
UNECHTES
23 [0]. Ryssel graeco-syr. Philosophensprüche 30 [Rhein. Mus. 5l,
1896, 538]: Anaxagoras sagt: Der Tod, der den Menschen dem Augenschein
nach bitter erscheint, ist bei näherer Untersuchung sehr schön: er ver-
10 schafft Ruhe dem Greisenalter, das keine Kraft hat, und dem Jünglings-
alter, das Schmerzen umlauern, und dem Knabenalter, daß es sich
nicht abquält und abmüht und baut und pflanzt und einrichtet
für andere; er befreit Schuldner von den Gläubigern, die Kapital
und Zins fordern. Denn über etwas, was feststeht, sollen wir uns
15 nicht ärgern; denn der Ärger kann es nicht beseitigen, heiterer Sinn
aber kann es verdecken, wenngleich nur zeitweilig. Denn nicht gibt
es mehr Beschwerde im Hafen, wenn du darin weilst. Und wenn
er [nämlich der Tod] auch unangenehm erscheint den Augen der Zu-
schauer, so drücke deine Augen eine Zeit lang zu. Und siehe ich
20 habe gesehen, wie schön der Tod ist, um den die bitten, welche hier
gequält und gepeinigt sind. Dies legt Zeugnis ab dafür, wie ruhig und
herrlich die Wohnung der Unterwelt ist.
24 [0]. Aecuıan. V. Hist. ıv 14 = Anaxarchos 72 Β 9
60 [47]. ARCHELAOS
25 A. LEBEN UND LEHRE
Vgl. 59 A 7.26
1, Ὅτοα. ıı 16. 17 ᾿Αρχέλαος ᾿Αθηναῖος ἢ Μιλήσιος, πατρὸς ᾿Απολλοδώρου,
ὡς δέ τινες, Μίδωνος, μαθητὴς ᾿Αναξαγόρου, διδάσκαλος Σωκράτους" οὗτος πρῶ-
Klugheit und Geschicklichkeit, und so zeideln und melken wir und

bringen auf alle Weise ihren Besitz in unsere Scheunen.
22. A. behauptet in seiner Physik unter der sprichwörtlich soge-
nannten Vogelsmilch habe man das Weiße im Ei zu verstehen.
4 über ὄρνιθος γάλα s. Wackernagel Sprachl. Unters. z. Homer 8. 1651

27 ᾿Αρχέλαος] zur Namensform vgl. Wil@mowitz Glaube ἃ. Hell. τι 212!
28 μίδωνος (1 in Ras.) B?P! (Melöwvos Wilamowitz): μύσωνος V: Μύδωνος
ältere Ausgg.: MiAtwvos Epiphan. 60 A 9; vgl. τι 45, 18 οὗτος] mög-
lich, daß sich der Satz ursprünglich auf Anaxagoras bezog, doch vgl. Wila-
mowitz &. O., auch A 2sr1 45, 19
ayoru ΤΙΟΤ
yyoııdsıopım Sonarloonzıodıo ıou Uri 183 309rlogno ϑοουγὺ 31:00 %G ἃ ou
oyeld "LE ‘ZI Πα "LT ‘g6E ı WA ὍΠΡΡ Inzpjog uoyosrues um ΟΒ]Ό CE
87 ‘pr Τί ΤΖ 'T8A [Sonmgy 81 8 3: a 1407 nor 61 αἱ 39 dad
Lg gt «ἀοποζ wurddiddau (Idnu) (ΒΙΘΤΩ ἀθύπηα! 0% V OL ypwu SsamAndı)
aojoz δϑοωγίμι 9.1. 513 Aal ΟΘῸΣΝ :ZUery (or mıg 2 ‘9p 1 8] nooar) :ΘΙΘΤΩ
gr νι ΟΡ 6. 4 Δούζῃ [ὅθ 8 wogrepy soppunaz aodAn : 558}

aodXnh g smurodurg 91 Sa any Spumo :sporqt lady) τ4Ὲ 91 [ımı F
-wolrlugoup ımpyaXdy, ano aorlpz

5}3 [504 8.) 09} oıag noza jox [ΟΣ] 0 EL .1}] 501Χ 9 39 am, 87 IT Dort [Ὅλο
-101L ΤΟΝ NOLNO 39 InaznoAaA οἰϑάϑυ WOENONOIg δου aoımdu nop\3kd\y/, 39 [083 τ
DHA 0Z 11] SonsgoLoidy, :Suupdimz ΓΔ 5 sepmg yone "ydıog sny] 'odoo 08
-ογιῷ 1 μμι3 monuuodıodu nopv3Xdy, noı gun Smıno por "paXno L13 ı9ıno ‚Jou
mOgD313A Ὀγυν “nonvaXdy, aoı Sodu alı Δ ΠΟ por aı ay3na1ag alı VOgonomup ano
alındamz 39 agı „ons δἰ οὐδ nıaonoyb “alılagori nodgAngony, aQı ‘“nonvaXdy,
ımıno nısgvaoodı [59}Ὁ Ο518] Lı3 oxsgjonoLuz Ὁ, (dau 39. Lug " * * Smımpına F9no
anaomıd n3 Ano am Swu Ὁ δῷ [sogurgog] noıno 1dau 39 οὐϑάβγξ (A98I IA CZ
"np Ὃ ἽΠΗΑΟ se) 86 ‘I 'd zyoneN ZI “1: 'soptyd ‘109sIq ἜΛΒΑΒΟΣ 'E
‘Iojpy sepy snyoudı 580}
wep pun ΠΟΛΒΘῊ sny ΔΙ. ὈΥΥῸ PoX 3Joızano "ımrloa YUNP “lonj3 130n& no
nOIX019 Yox nomoxjg 91. 3503993 Por nmjAovoLong 39 3Joı3and "A}o0&b augyuıdnz por
39 10 ‘Suiydamz Suulugori 39 nor ‘nomarlojoyy noı Syulgori nodoAngoay, naAnAl 0%
norAovorond alı Sormdıu 50)ΛΟ), guy 119 “Syagluva auoadjo alı Soxuondb Sobonoyıd
Sorolyıp) Soamgyw ἢ nodagoyyouy, SoovzXdy, "SooyzXdy, "Δ 's 'anng ᾿ς
"dmıld SobpdAonXaı Sovyy ‘Spoliou Lndorg|, 9ı 9 ‘SUA Suopsguron
nodgapzayy, gun δι, SobydAodmX 9 .ıomvaXdy, 5130}, ἸΟΥγῸ ΤῸ. 39 τορλφάϑα.
"nodı3uy CI
anu 91. [or “acıylı aoı amdıoy ayı noLoıÄanN "ImAayıoaand alasrinogu SUA Suı
X1g SIOyJox 5101. a3 anıLoypg 3g alı "arzlıyu Sod3p noı alıı aıoan3A Suamb 313
39 Soımdu "molıou Snoumdgap Snoı ex Lg mıno ‚Suopinp aubodı nojo 11m0Y
-HA anjolyundou anyj por SUA δἰ, Surldag 33 019) pı τοι! 30 LOgOmANZA "WOLIBL
-ody Sodobidsu Sodnu noı Sur gun 39 9 ‘Sodap noı oun ΔΒΠ L asgg "ayanaA od» ΟἹ
“ıaddıdau 39 ogon .auA aısıou (wınıojano Ssgmdnu (OL X1Q MLHN) Οἱ 513 Δ3Π ΟΘῸΧ
‘noridsg noı oun ὅρῳ 9. τοι noasrioxlı ᾿3Χ3 Smıno ımıno δϑοάου 39 9 (LT)
ἼΟΠΟΔΛ
pvp ᾿ϑορῷ no Λφόχο)μο 91. Joa 10 413 aomajg Qı [or monlglansk Sony 5. οι
2105 ὍΣ por .aodXnh 10x noridag ‘SmaoznaA woaj3 μι} ong 39 3άβγβ "Lugbluysun 9
ausdna (aoday) οἱ 513 wohäno ımı Sumpdamz amdoy no ‚Inu .amporıg ἸῸΝ AMWOX
por ammludoooyıdau amrion 1dau InA or δ χιρι! Sur mogoorhn Soıno por 39 A3X103
-Soa9AnAnp3 alxıgl alı Snopdamz “orboooyıd Lxnond L ımıno 13 asyLuyg por ode
‘Sonuond Lgluva3 por sjwalgy, aaAmAlıarn aoıboooyıd ausıond alı 50} ΔΌΣ), Su 33 501
Gy &£-1I V SOVIHHIYV 76755 1 SVAIODVXVNV

46 60 [47]. ARCHELAOS
LEHRE
Vgl. Dıog. v 42 [Theophrasts Schrift] Περὶ τῶν ᾿Αρχελάου ἃ.
4. Hırror. Refut. ı 9 (Ὁ. 563, W. 15) (1) ᾿Αρχέλαος τὸ μὲν γένος ᾽᾿Αθη-
ναῖος, υἱὸς δὲ ᾿Απολλοδώρου. οὗτος ἔφη τὴν μίξιν τῆς ὕλης ὁμοίως ᾿Αναξαγόραι
5 τάς τε ἀρχὰς ὡσαύτως. οὗτος δὲ τῶι νῶι ἐνυπάρχειν τι εὐθέως μῖγμα. (2) εἶναι
(δ᾽) ἀρχὴν τῆς κινήσεως {τὸν ἀποκρίνεσθαι ἀπ᾽ ἀλλήλων τὸ θερμὸν καὶ τὸ ψυχρόν,
καὶ τὸ μὲν θερμὸν κινεῖσθαι, τὸ δὲ ψυχρὸν ἠρεμεῖν" τηκόμενον δὲ τὸ ὕδωρ εἰς μέσον
ῥεῖν, ἐν ὧι καὶ κατακαιόμενον ἀέρα γίνεσθαι καὶ γῆν, ὧν τὸ μὲν ἄνω φέρεσθαι,
τὸ δὲ ὑφίστασθαι κάτω. (3) τὴν μὲν οὖν γῆν ἠρεμεῖν καὶ γενέσθαι διὰ ταῦτα,
10 κεῖσθαι δ᾽ ἐν μέσωι οὐδὲν μέρος οὖσαν, ὡς εἰπεῖν, τοῦ παντός. {τὸν δ᾽ ἀέρα κρατεῖν
τοῦ παντὸς» ἐκδεδομένον ἐκ τῆς πυρώσεως, ἀφ᾽ οὗ πρῶτον ἀποκαιομένου τὴν
τῶν ἀστέρων εἶναι φύσιν, ὧν μέγιστον μὲν ἥλιον, δεύτερον δὲ σελήνην, τῶν δὲ
ἄλλων τὰ μὲν ἐλάττω τὰ δὲ μείζω. (4) ἐπικλιθῆναι δὲ τὸν οὐρανόν φησι καὶ
οὕτως τὸν ἥλιον ἐπὶ τῆς γῆς ποιῆσαι φῶς καὶ τόν τε ἀέρα ποιῆσαι διαφανῇ καὶ
1ὅ τὴν γῆν ξηράν. λίμνην γὰρ εἶναι τὸ πρῶτον, ἅτε κύκλωι μὲν οὖσαν ὑψηλήν, μέσον
δὲ κοίλην. σημεῖον δὲ φέρει τῆς κοιλότητος, ὅτι ὁ ἥλιος οὐχ ἅμα. ἀνατέλλει τε καὶ
δύεται πᾶσιν, ὅπερ ἔδει συμβαίνειν, εἴπερ ἦν ὁμαλή. (5) περὶ δὲ ζώιων φησίν,
ὅτι θερμαινομένης τῆς γῆς τὸ πρῶτον ἐν τῶι κάτω μέρει, ὅπου τὸ θερμὸν καὶ τὸ
ψυχρὸν ἐμίσγετο, ἀνεφαίνετο τά τε ἄλλα ζῶια πολλὰ καὶ οἱ ἄνθρωποι, ἅπαντα
20 τὴν αὐτὴν δίαιταν ἔχοντα ἐκ τῆς ἰλύος τρεφόμενα (ἦν δὲ ὀλιγοχρόνια), ὕστερον
δὲ αὐτοῖς ἡ ἐξ ἀλλήλων γένεσις συνέστη. (6) καὶ διεκρίθησαν ἄνθρωποι ἀπὸ
τῶν ἄλλων καὶ ἡγεμόνας καὶ νόμους καὶ τέχνας καὶ πόλεις καὶ τὰ ἄλλα συνέστησαν.
νοῦν δὲ λέγει πᾶσιν ἐμφύεσθαι ζώιοις ὁμοίως. χρῆσθαι γὰρ ἕκαστον καὶ τῶν ζώιων
τῶι νῶι, τὸ μὲν βραδυτέρως, τὸ δὲ ταχυτέρως.
25 5. SıMPL. Phys. 27, 23 [aus Theophr. Phys. Opin. fr. 4] xal’A. ὁ ᾿Αθηναῖος,
ὧι Kal Σωκράτη συγγεγονέναι φασὶν ᾿Αναξαγόρου γενομένωι μαθητῆι, ἐν μὲν
τῆι! γενέσει τοῦ κόσμου καὶ τοῖς ἄλλοις πειρᾶταί τι φέρειν ἴδιον, τὰς ἀρχὰς δὲ τὰς
αὐτὰς ἀποδίδωσιν ἅσπερ ᾿Αναξαγόρας. οὗτοι μὲν οὖν ἀπείρους τῶι πλήθει καὶ
ἀνομογενεῖς τὰς ἀρχὰς λέγουσι τὰς ὁμοιομερείας τιθέντες ἀρχάς.
90 5a. HEPHAEST. Ench. p. 8, 20 Consbr. τὸ τοῦ ᾿Αρχελάου ὄνομα Σοφοκλῆς
ἐν ταῖς ἐλεγείαις οὐκ ὦὥιετο ἐγχωρεῖν οὔτε εἰς ἔπος οὔτε εἰς ἐλεγεῖον᾽ φησὶ γοῦν
“᾿Αρχέλεως" ἦν γὰρ σύμμετρον ὧδε λέγειν᾽.
6. SEXT. adv. math. vır 14”A. δὲ ὁ ᾿Αθηναῖος τὸ φυσικὸν καὶ ἠθικόν, [näml.
μετήρχετο].
35 7. — adv. math. ıx 360 ’A. ὁ ᾿Αθηναῖος, Σωκράτους δὲ καθηγητής... ἀέρα
[näml. πάντων εἶναι ἀρχὴν καὶ στοιχεῖον]. Air. ı 3,6 (D. 280; über die ἀρχή)
nn
6 < > Gotting. ἀρχὴν Roeper: ἀρχὰς Hss. ςτὸν Ritter. Nach A 1
1 45,5 verm. ἀρχὰς τῆς γενέσεως (δύο, ἃς) Diels 8 καὶ νοῦ κατακαιόμενον
tilgt Roeper 10. 11 τὸν... παντὸς» Diels nach Roeper; vgl. oben
ıı 45, 10 17ff. Graf Uxkull Griech. Kulturentstehungslehren S. 11 ver-
gleicht Isokrates Nik. 5ff. 18 κάτω μέρει Cedren.: κατὰ μέρος Hipp. Hss.
19. 20 τά τε ἄλλα ζῷα πολλὰ καὶ ἀνόμοια πάντα τὴν αὐτὴν Hss.: verb. aus
Cedr. Diels 21 ἡ Cedr.: καὶ Hipp. 23 χρήσεσθαι (χρήσασθαι) Hss.:
verb. Zeller καὶ τῶν ζώιων τῶι νῶι! (νοῆσαι Usener) Diels: καὶ τῶν σω-
μάτων ὅσω (ὅσα) Hess. 30 vgl. Kritias B 4, 2f.
A. LEHRE 4--18 47
"A. ᾿Απολλοδώρου ᾿Αθηναῖος ἀέρα ἄπειρον, καὶ τὴν περὶ αὐτὸν πυκνότητα Kal
μάνωσιν. τούτων δὲ τὸ μὲν εἶναι πῦρ τὸ δ᾽ ὕδωρ.
8. Herm. Irris. 11 (D. 653) καὶ μὴν οὐκ ἐπιτρέπει τούτοις εὐδοκιμεῖν ’A.
ἀποφαινόμενος τῶν ὅλων ἀρχὰς θερμὸν καὶ ψυχρόν. Vgl. Praro Soph. p. 342",
5 oben 1 121, 4.
9. ΕΡΙΡΗΑΝ. adv. haer. ıı 2, 9 (D. 590, 1) ’A. ὁ ᾿Απολλοδώρου, κατὰ δέ
τινας Μίλτωνος (᾿Αθηναῖος δὲ ἦν φυσικός) ἐκ γῆς τὰ πάντα λέγει γεγενῆσθαι. αὕτη
γὰρ ἀρχὴ τῶν ὅλων ἐστίν, ὥς φησι.
10. August. de οἷν. ἃ. vııı 2 (D. 174) Anazxagorae successit auditor
10 eius Archelaus. etiam ipse de particulis inter se similibus [d. 1. ὁμοιομέρειαι]
quibus singula quaeque fierent ita putavit constare omnia, ut inesse etiam
mentem diceret, quas corpora aeterna, id est illas particulas, coniungendo
et dissipando ageret omnia. Daraus Sidon. Ap. carm. 15, 94 post hoc Arche-
leos usw.
15 11. CLem. Protrept. 5, 66 (I 50, 15 St.) τούτω μέν γε ἄμφω [Anaxagoras
und Archelaos! τὸν νοῦν ἐπεστησάτην τῆι ἀπειρίαι. Vgl. 59 A 57 (τι 20, 37).
12. Aür. ı 7, 14 (Ὁ. 302) ’A. ἀέρα καὶ νοῦν τὸν θεόν, οὐ μέντοι κοσμοποιὸν
τὸν νοῦν [sondern τὸ θερμόν vgl. ῃ. 14].
13. — ıı 1,3 (D. 327) ᾿Αναξίμανδρος, ᾿Αναξιμένης, ᾿᾽Α..... ἀπείρους κόσμους
20 ἐν τῶι ἀπείρωι κατὰ πᾶσαν περιαγωγήν. 8.186, 16.
14. — ı1 4,5 (Ὁ. 331) ’A. ὑπὸ θερμοῦ καὶ ἐμψυχίας συστῆναι τὸν κόσμον.
4, 6 ᾿Αναξίμανδρος ... ᾽Α. ... φθαρτὸν τὸν κόσμον. Vgl. oben ıı 21, 37.
15. — ıı 13,0 (D. 342) ’A. μύδρους ἔφησεν εἶναι τοὺς ἀστέρας, διαπύρους δέ.
16. — τα 3,5 (D. 368) nach ὃ 4 [oben τι 25, 29] ᾿Α. ταὐτὸ λέγει παρατι-
25 θεὶς τὸ τῶν διαπύρων λίθων καθιεμένων εἰς ψυχρὸν ὕδωρ πάθος.
16a. SEnEc. Quaest. nat. vı 12, 1{{. A. antiquitatis diligens ait ita:
'venti in concava terrarum deferuntur; deinde, ubi iam omnia spatia plen«
sunt et in quantum aer potuit densatus est, is qui supervenit spiritus priorem
premit et elidit ac frequentious plagis primo cogit, deinde proturbat; tunc
30 ille quaerens locum omnes augustias dimovet et clausira sua conatur effringere:
sic evenit ut terrae spiritu luctante et fugam quaerente moveantur. titaque
cum terrae motus futurus est, praecedit aöris tranquillitas et quies, videlicet
quia vis spiritus quae concitare ventos solet, in inferna sede retinetur'.
17. Ar. ıv 3,2 (Ὁ. 387) ᾿Αναξιμένης, ᾿Αναξαγόρας, ’A.... depwdn [näml. τὴν
35 ψυχὴν ὑποτίθενται].
18. PHıLoP. de anima p. 71, 17 Hayd. (zu Ar. A 2 p. 4048 25) ὅσοι, φη-
olv, εἰρήκασιν τὸ πᾶν ὑπὸ τοῦ νοῦ κεκινῆσθαι, καὶ οὗτοι ἐοίκασιν οἰκεῖον εἶναι λέγειν
τῆι ψυχῆι τὸ κινεῖν" ὧν ἐστι καὶ ’A.
3 nach cod. Patm. 5. xı (Knopf Z. f. wiss. T’heol. 43, 628) 7 MiX-

τῶνος] vgl. aber zu A 1 (1 44, 28) 13 Archeleos Diels (vgl. A 5a):
Archesilaus Hss. 26 antiquitatis] “ὁ. e. doctrinae Ionum’ Gercke; statt
antiquitatis: inquisitor satis (vgl. vır 3, 3) Axelson Senecastud. ὃ. 821.
33 inferni Hss.: verb. Fortunatus
-.---------..-
- ---.-.- --- --.
48 60 [47]. ARCHELAOS
B. SCHRIFTEN
POESIE
EAETEIAI
1. PLuTarce. Cimon 4 [aus Didymos] Κίμων ὁ Μιλτιάδου μητρὸς ἦν Ἥγη-
5 σιπύλης, γένος Θβάιττης, θυγατρὸς "OAöpou τοῦ βασιλέως, ὡς ἐν τοῖς ᾿Αρχελάου
καὶ Μελανθίου ποιήμασιν εἰς αὐτὸν Κίμωνα γεγραμμένοις ἱστόρηται... δῆλος
δ᾽ ἐστὶ καὶ πρὸς ᾿Ισοδίκην τὴν Εὐρυπτολέμου μὲν θυγατέρα τοῦ Μεγακλέους.
κατὰ νόμους δ᾽ αὐτῶι συμβιώσασαν ὁ Κίμων ἐμπαϑέστερον διατεθεὶς καὶ δυσφο-
ρήσας ἀποθανούσης, εἴ τι δεῖ τεκμαίρεσθαι ταῖς γεγραμμέναις ἐπὶ mapn-
10 γορίαι τοῦ πένθους ἐλεγείαις [PLG τι 259 Bergk] πρὸς αὐτόν, ὦν' Παναί-
τιος ὁ φιλόσοφος οἴεται ποιητὴν γεγονέναι τὸν φυσικὸν ᾿Αρχέλαον, οὐκ ἀπὸ
τρόπου τοῖς χρόνοις εἰκάζων.
PROSA
®YZIOAOTIA (vgl. τὰ 45, 21)
15 1a. PLur. de primo frig. 21. 964: ὅθεν οὐ κατὰ χώραν μόνον
ἐξ ἕδρας ἀκίνητον οὖσαν αὐτὴν (näml. τὴν γῆν), ἀλλὰ καὶ Kar
οὐσίαν ἀμετάβλητον, Ἑστίαν ἅτε δὴ ἱμένουσαν ἐν θεῶν οἴκωι᾽ T κλίτα
προσηγόρευσαν οἱ παλαιοὶ (Plato Phaedr. 2408) διὰ τὴν στάσιν
καὶ πῆξιν’ ἧς ἡ ψυχρότης δεσμός ἐστιν, ὡς ᾿Αρχέλαος ὁ φυσικὸς
20 εἶπεν, οὐδενὸς χαλῶντος αὐτὴν οὐδὲ μαλάττοντος, ἅτε θερομένην καὶ
ἀλεαινομένην (ἀμετάβλητον) οὖσαν.
GEFÄLSCHTES
ΠΈΡΙ ΤΗΣ IEPAZ TEXNH2
2. Berthelot Coll. des Alchim. gr. ı p. 25; 6 γίνωσκε, ὦ φίλε, καὶ τὰ ὀνό-
25 ματα τῶν ποιητῶν [Goldmacher]‘ Πλάτων... Θεόφραστος, ᾿Αρχέλαος, Πετάσιος
κτλ. Erhalten ᾿Αρχελάου φιλοσόφου περὶ τῆς αὐτῆς ἱερᾶς τέχνης (Gold-
macherkunst) διὰ στίχων ἰάμβων, 336 frühbyzantinische Iamben [abgedr.
Physieci et med. gr. m. ed. Ideler ıı 343£f.].
la. Die Kälte ist ein Band (der Erde?).
14 Als Titel verm. Περὶ φύσεως Diels 21 < > Diels: (Apen)oVoav
Crönert, der das Fr. nachwies 23 Daß eher der Verf. der ᾿Ιδιοφυῆ ge-
meint sei (vgl. A 1 τὶ 45, 17), vermutet Wilamowitz a. O. Über diese
phantastisch-naturwissenschaftliche Schrift 5. Pauly-Wiss. R.-E. τι 454.
Suppl. νι, 11
Β, 1-- C. 61 [48].METRODOROS Υ. LAMPSAKOS 1-5 49
C.
Berührungen des [Hippoer.] de vietu ı 9. 10 und de hebdom. e. 13 mit
Archelaos vermutet Fredrich Hippokr. Unters. S. 135. 139 (doch bedarf dies
erneuter Prüfung); ebenso des Petron von Aigina Anon. Londin. 20, 2
5 und Herodikos von Selymbria ebend. 9, 34.
61 [48]... METRODOROS VON LAMPSAKOS

l. Prar. Ion p. 5300 οἶμαι (Ion spricht] κάλλιστα ἀνθρώπων λέγειν περὶ
Ὁμήρου, ὡς οὔτε Μητρόδωρος ὁ Λαμψακηνὸς οὔτε Στησίμβροτος ὁ Θάσιος οὔτε
Γλαύκων οὔτε ἄλλος οὐδεὶς τῶν πώποτε γενομένων ἔσχεν εἰπεῖν οὕτω πολλὰς καὶ
10 καλὰς διανοίας περὶ Ὁμήρου, ὅσας ἐγώ. Vgl. ΧΈΝΟΡΗ. Conv. 3,6. ScHor.
Hom. A 636.
2. Dıoc. τὰ 11 [oben τὶ 6, 21] ἐπὶ πλεῖον δὲ [als Anaxagoras] προστῆναι
τοῦ λόγου Μητρόδωρον τὸν Λαμψακηνὸν γνώριμον ὄντα αὐτοῦ, dv καὶ πρῶτον
σπουδάσαι τοῦ ποιητοῦ περὶ τὴν φυσικὴν πραγματείαν.
15 3. Tarıan. c. 21 καὶ M. δὲ ὁ Λαμψακηνὸς ἐν τῶι Περὶ Ὁμήρου λίαν εὐήθως
διείλεκται πάντα εἰς ἀλληγορίαν μετάγων. οὔτε γὰρ Ἥραν οὔτε ᾿Αθηνᾶν οὔτε
Δία τοῦτ᾽ εἶναί φησιν ὅπερ οἱ τοὺς περιβόλους αὐτοῖς καὶ τεμένη καθιδρύσαντες
νομίζουσιν, φύσεως δὲ ὑποστάσεις καὶ στοιχείων διακοσμήσεις. καὶ τὸν Ἕκτορα
δὲ καὶ τὸν ᾿Αχιλλέα δηλαδὴ καὶ τὸν ᾿Αγαμέμνονα καὶ πάντας ἁπαξαπλῶς Ἕλληνάς
20 τε καὶ βαρβάρους σὺν τῆι Ἑλένηι καὶ τῶι Πάριδι τῆς αὐτῆς φύσεως ὑπάρχοντας
χάριν οἰκονομίας ἐρεῖτε παρεισῆχθαι οὐδενὸς ὄντος τῶν προειρημένων ἀνθρώπων.
4. HESYcH. ᾿Αγαμέμνονα τὸν αἰθέρα Μητρόδωρος εἶπεν ἀλληγορικῶς. ῬΗΙ-
LODEM. Voll. Herc. c.alt. vıı 81. 90 [Gomperz Wien. Sitz. Ber.ph.h.C1.116, 14]
καὶ περὶ νόμων καὶ ἐθισμῶν τῶν παρ᾽ ἀνθρώποις, καὶ τὸν ᾿Αγαμέμνονα μὲν αἰθέρα
2 εἶναι, τὸν ᾿Αχιλλέα δ᾽ ἥλιον, τὴν Ἑλένην δὲ γῆν καὶ τὸν ᾿Αλέξανδρον ἀέρα, τὸν
Ἕκτορα δὲ σελήνην καὶ τοὺς ἄλλους ἀναλόγως ὠνομάσθαι τούτοις. τῶν δὲ θεῶν
τὴν Δήμητρα μὲν ἧπαρ, τὸν Διόνυσον δὲ σπλῆνα, τὸν ᾿Απόλλω δὲ χολήν.
5. PORPHyR. Quaest. hom. zu K 252 (πλέω νὺξ) ı p. 147,18 Schrad. Mn-
τρόδωρος [?] μὲν οὖν τὸ “Asiov’ δύο σημαίνειν φησὶ παρ᾽ Ὁμήρωι" καὶ γὰρ τὸ
30 σύνηθες, ὡς ὅταν λέγηι νώτου ἀποπροταμών, ἐπὶ δὲ πλεῖον ἐλέλειτττο᾽ [0 475] καὶ
᾿ἀλλὰ τὸ μὲν πλεῖον πτολυάϊκος πολέμοιο χεῖρες ἐμαὶ διέπουσι᾽ [A 165], σημαίνειζν dE)
1 Hierax b. Stob. ım 10, 77 H. ᾿Αρχέλαος ὁ φυσικὸς geht den Verf. d.

’ISıopufjan. S. Reitzenstein Pauly-Wiss. R.-E.11 453,25 9:1. vgl. Schrader
zu Porphyr. Quaest. hom. ı 384ff. Nestle Philol. 66 (1907) 503 Wehrli Zur
Geschichte d. alleg. Deutung Homers Basl. Diss. 1928, 92ff. 26 hier sind
wie auch τι 50,5 orientalische Einflüsse deutlich; vgl. auch 44 A 14 τ 402,17
m. Anm. 28 Daß sich M. mit solchen grammatischen Fragen beschäf-
tigte, ist unwahrscheinlich ;auch der Chier [e. 70] kommt nicht in Betracht
(anders Jacoby Komment. zu FGrHist. 43, 4 ı 522). Ζηνόδωρος vermutet
Horn (de Arist. stud. Pind., These 3) 31 < > Schrader
50 61 [48]. METROD. V. LAMPS. 6. 62 [49]. KLEIDEMOS
καὶ τὸ πλῆρες ὡς ἐν τῶι "adv δὲ πλεῖον δέπας αἰεὶ ἑστηκε᾽ [A262] καὶ ἐν τῶι ᾿πλεῖαί
τοι χαλκοῦ κλισίαι᾽ [B 226]. νῦν οὖν τὸ ἱπλέον’ ἀντὶ τοῦ πλῆρες εἰρῆσϑαι, Folgt
Zitat aus Chrysippos.
6. SykxceLtus Chron. 1406. ı p. 282, 19 Dind. ἑρμηνεύουσι δὲ ol ᾿Ανα-

5 ξαγόρειοι τοὺς μυθώδεις θεοὺς νοῦν μὲν τὸν Δία, τὴν δὲ ᾿Αθηνᾶν τέχνην, ὅθεν
καὶ τὸ 'χειρῶν ὀλλυμένων ἔρρει πολύμητις ᾿Αθήνη᾽ [Orph. Frag. 347 K.].
62 [49. KLEIDEMOS
1. Arıstor. Meteor. B 9. 8704 10 εἰσὶ δέ τινες οἱ τὴν ἀστραπήν, ὥσπερ καὶ
Κλείδημος, οὐκ εἶναί φασιν ἀλλὰ φαίνεσθαι, παρεικάζοντες ὡς τὸ πάϑος ὅμοιον
10 ὃν καὶ ὅταν τὴν θάλαττάν τις ῥάβδωι τύπτηι᾽ φαίνεται γὰρ τὸ ὕδωρ ἀποστίλβον
τῆς νυκτός" οὕτως ἐν τῆι νεφέληι ῥαπιζομένου τοῦ ὑγροῦ τὴν φαντασίαν τῆς
λαμπρότητος εἶναι! τὴν ἀστραπήν. Daraus Senec. N. Q. τι 55.
2. ΤΉΞΟΡΗΒ. de sens. 38 (D. 510) zwischen Anaxagoras und Diogenes:
KA. δὲ μόνος ἰδίως εἴρηκε περὶ τῆς ὄψεως" αἰσθάνεσθαι γάρ φησι τοῖς ὀφθαλμοῖς
15 μόνον ὅτι διαφανεῖς ταῖς {δ᾽ ἀκοαῖς ὅτι ἐμπίτττων ὁ ἀὴρ κινεῖ" ταῖς δὲ ῥισὶν
ἐφελκομένους τὸν ἀέρα" τοῦτον γὰρ ἀναμείγνυσθαι" τῆι δὲ γλώσσηι τοὺς χυμοὺς
καὶ τὸ θερμὸν καὶ τὸ ψυχρὸν διὰ τὸ σομφὴν εἶναι' τῶι δὲ ἄλλωι σώματι παρὰ
μὲν ταῦτ᾽ οὐθέν, αὐτῶν δὲ τούτων καὶ “τὸ θερμὸν καὶ τὰ ὑγρὰ καὶ τὰ ἐναντία’
μόνον δὲ τὰς ἀκοὰς αὐτὰς μὲν οὐδὲν κρίνειν, els δὲ τὸν νοῦν διαπέμπειν, οὐχ ὥσπερ
20 ᾿Αναξαγόρας ἀρχὴν ποιεῖ πάντων τὸν νοῦν. |
3. -- Ἦ. plant. τὶ 1,4 [nach 59 A 117.64 A 32] Κλείδημος δὲ συνεστάναι
μὲν [näml. τὰ φυτά] ἐκ τῶν αὐτῶν τοῖς ζώιοις, ὅσωι δὲ θολερωτέρων Kal ψνχρο-
τέρων, τοσοῦτον ἀπέχειν τοῦ ζῶια εἶναι.
4. — Caus. plant. ı 10, 8 τὰ μὲν γὰρ ψυχρὰ τοῦ θέρους τὰ δὲ θερμὰ τοῦ
25 χειμῶνος βλαστάνειν, ὥστε ἑκατέραν τὴν φύσιν σύμμετρον εἶναι πρὸς ἑκατέραν
τῶν ὡρῶν" οὕτω γὰρ οἴεται καὶ KA.
δ. — — ım 38,1 σπείρειν δὲ κελεύουσιν ol μὲν πρὸ Πλειάδος... οἱ δ᾽ ἅμα
Πλειάσι δνομέναις ὥσπερ καὶ Κλ." ἐπιγίνεσθαι γὰρ ὕδατα καὶ πολλὰ τῆι ἑβδόμηι
μετὰ τὴν δύσιν... (2) τοὺς δὲ περὶ τροπὰς σπόρους Κ. φησιν ἐπισφαλεῖς εἶναι"
80 διερὰν γὰρ οὖσαν καὶ βαρεῖαν τὴν γῆν ἀτμιδώδη γίνεσθαι καὶ ἐοικέναι ἐρίοις κακῶς
ἐξαμμένοις" ἔτι δ᾽ οὐ δύνασθαι τὰς ἀτμίδας ἕλκειν οὐδὲ διαπέμπειν ἅτε θερμὸν
οὐκ ἔχουσαν ἱκανὸν καὶ ἐπαλείφειν ἔλαττον.
6. — — v 9,10 ἐξ ὑπερβολῆς δὲ [näml. ὕδατος] καὶ τὸ τραγᾶν τῆς ἀμπέλου
ονν ὡς ἐπὶ πολὺ δὲ ἐκ τῶν τοιούτων συμβαίνει συκῆ! μὲν ψωριᾶν, ἐλάαι δὲ λειχηνιᾶν,
35 ἀμπέλωι δὲ ῥεῖν, ὥσπερ καὶ Κ. φησιν" λεπτὸς γὰρ ὁ καρπὸς ἄπετττος ὧν καὶ ῥοώδης.
6 ἔρρεν πολυεργὸς wohl bessere Variante bei Orion Etymol. 163, 23

Sturz vgl. Kern a. O. 7 zur Identifizierung mit dem Atthidographen
liegt kein Grund vor, vgl. Wilam. Ar. u. Ath. ı 286. 8ff. zur Methode
vgl. Diller Herm. 67 (1932) 39 15 (δ᾽) Stephanus 16 ἐφελκόμενος
Hss.: verb. Schneider γλώσσῃ!) schrieb so Kleidemos? 18 vielleicht
τὸ ὑγρὸν Dies 28 καὶ πολλὰ [vel multa] Hss.: τὰ πολλὰ Wimmer: [καὶ]
πολλὰ Kranz
63 [50]. IDAIOS. θ4 [51]. DIOGENESV. APOLLONIA 3
63 [50]. IDAIOS
SEXT. IX 360 ᾿Αναξιμένης δὲ καὶ ᾿Ιδαῖος ὁ Ἱμεραῖος καὶ Διογένης ὁ ᾿Απολλω-
ντάτης καὶ ᾿Αρχέλαος ὁ ᾿Αθηναῖος Σωκράτους δὲ καθηγητής... ἀέρα [näml. πτάντων
εἶναι ἀρχὴν καὶ στοιχεῖον]. Damit setzt man vermutungsweise den Philo-
5 sophen des Μεταξύ in Verbindung bei Arısrtor. Metaphys. A 7. 988a 23 οἱ
μὲν γὰρ ὡς ὕλην τὴν ἀρχὴν λέγουσιν ... οὗτοί τε δὴ πάντες τῆς τοιαύτης αἰτίας
ἡμμένοι εἰσί, καὶ ἔτι ὅσοι ἀέρα ἢ πῦρ ἢ ὕδωρ, ἢ πυρὸς μὲν πυκνότερον ἀέρος
δὲ λεπτότερον. καὶ γὰρ τοιοῦτόν τινες εἰρήκασιν εἶναι τὸ πρῶτον στοιχεῖον.
de caelo Γ 5. 303b 10 ἔνιοι γὰρ ἕν μόνον ὑποτίθενται καὶ τοῦτο οἱ μὲν ὕδωρ, οἱ
10 δ᾽ ἀέρα οἱ δὲ πῦρ, οἱ δ᾽ ὕδατος μὲν λεπτότερον ἀέρος δὲ πυκνότερον" ὃ
περιέχειν φασὶ πάντας τοὺς οὐρανοὺς ἄπειρον ὄν. ὅσοι μὲν οὖν τὸ ἕν τοῦτο ποι-
οὔσιν ὕδωρ ἢ ἀέρα ἢ ὕδατος μὲν λεπτότερον ἀέρος δὲ πυκνότερον,
εἶτ᾽ ἐκ τούτου πυκνότητι καὶ μανότητι τἄλλα γεννῶσιν, οὗτοι λαν-
θάνουσιν αὐτοὶ αὑτοὺς ἄλλο τι πρότερον τοῦ στοιχείου ποιοῦντες. Phys. A 4.
15 1878 12 [5.1 85,33]. Sımer. z.d. St. 149, 5 πάντες μὲν γὰρ σωματικόν τι τὸ
ἕν ὑποτίθενται τοῦτο, ἀλλ᾽ οἱ μὲν ἕν τι τῶν τριῶν στοιχείων ὥσπερ Θαλῆς μὲν
καὶ Ἵππων τὸ ὕδωρ, ᾿Αναξιμένης δὲ καὶ Διογενης τὸν ἀέρα, Ἡράκλειτος δὲ καὶ
Ἵππασος τὸ πῦρ (τὴν γὰρ γῆν οὐδεὶς ἠξίωσεν ὑποθέσθαι μόνην διὰ τὸ δυσαλλοίω-
τον), τινὲς δὲ ἄλλο τι τῶν τριῶν ὑπέθεντο, ὅ ἐστι πυρὸς μὲν πυκνότε-
20 ρον ἀέρος δὲ λεπτότερον, ἢ ὡς ἐν ἄλλοις φησίν, ἀέρος μὲν πυκνότερον
ὕδατος δὲ λεπτότερον. καὶ ὁ μὲν ᾿Αλέξανδρος ᾿Αναξίμανδρον οἴεται τὸν ἄλλην
τινὰ φύσιν σώματος παρὰ τὰ στοιχεῖα τὴν ἀρχὴν ὑποθέμενον, ὁ μέντοι Πορφύριος
ὡς τοῦ ᾿Αριστοτέλους ἀντιδιαιροῦντος τοὺς σῶμα τὸ ὑποκείμενον ἀδιορίστως
ποιήσαντας πρὸς τοὺς ἢ τῶν τριῶν τι στοιχείων ἕν ἢ ἄλλο τι τὸ μεταξὺ πυρὸς
25 καὶ ἀέρος, σῶμα μὲν τὸ ὑποκείμενον ἀδιορίστως ᾿Αναξίμανδρον λέγειν φησὶν
ἄπειρον οὐ διορίσαντα τὸ εἶδος εἴτε πῦρ εἴτε ὕδωρ εἴτε ἀήρ, τὸ δὲ μεταξὺ καὶ
αὐτός, ὥσπερ Νικόλαος ὁ Δαμασκηνός, εἰς Διογένην τὸν ᾿Απολλωνιάτην [64 A 5]
ἀνέπεμψεν. αὐτοφυέστερον δέ μοι δοκεῖ κατὰ τὴν λέξιν μὴ ὡς ἀντιδιηιρημένου τοῦ
σώματος πρὸς τὰ στοιχεῖα καὶ τὸ μεταξὺ ἀκούειν, ἀλλ᾽ ὡς διηιρημένου μᾶλλον εἴς
30 τε τὰ τρία καὶ τὸ μεταξύ’ ἱσῶμα γὰρ τὸ ὑποκείμενον᾽ φησὶν τῶν τριῶν τι ἢ
ἄλλο ὅ ἐστι πυρὸς μὲν ττυκνότερον ἀέρος δὲ λεπττότερον᾽, καὶ μέντοι κοινῶς περὶ τῶν
προειρημένων ἐπήγαγεν, ὅτι τὰ ἄλλα γεννῶσι μανότητι καὶ πυκνότητι᾽, καίτοι
τοῦ ᾿Αναξιμάνδρου, ὡς αὐτός φησι, μὴ οὕτως γεννῶντος, ἀλλὰ κατὰ ἔκκρισιν τὴν
ἀπὸ ἀπείρου.
35 64 [51]. DIOGENES VON APOLLONIA

A. LEBEN UND LEHRE
LEBEN
1, Dıoc. ıx 57 Διογένης ᾿Απολλοθέμιδος ᾿Απολλωνιάτης. ἀνὴρ φυσικὸς καὶ
ἄγαν ἐλλόγιμος. ἤκουσε δέ, φησὶν ᾿Αντισθένης [vgl. ΒῊΘ ττ| 182], ᾿Αναξιμένους.
40 ἦν δὲ τοῖς χρόνοις κατ᾽ ᾿Αναξαγόραν: τοῦτόν φησιν ὁ Φαληρεὺς Δημήτριος ἐν
4 man] z. B. Zeller-Nestle ı 337 38 ἀπαλλοθέμιτος ΒΡ 40 Toüryv]natür-

lich Anaxagoras [59 A 1 (ὃ 12if.).17— 20], an den Diogenes das Zitat anflickt
τῆι Σωκράτους ἀπολογίαι [FGrHist. 228 F 42 τι 970] διὰ μέγαν φθόνον μικροῦ
κινδυνεῦσαι ᾿Αθήνησιν.
ἐδόκει δὲ αὐτῶι τάδε: στοιχεῖον εἶναι τὸν ἀέρα, κόσμους ἀπείρους καὶ κενὸν
ἄπειρον τόν τε ἀέρα πυκνούμενον καὶ ἀραιούμενον γεννητικὸν εἶναι τῶν κόσμων
5 οὐδὲν ἐκ τοῦ μὴ ὄντος γίνεσθαι οὐδὲ εἰς τὸ μὴ ὃν φθείρεσθαι" τὴν γῆν στρογγύ-
λην, ἠρεισμένην ἐν τῶι μέσωι, τὴν σύστασιν εἰληφυῖαν κατὰ τὴν ἐκ τοῦ θερμοῦ
περιφορὰν καὶ πῆξιν ὑπὸ τοῦ ψυχροῦ.
ἀρχὴ δὲ αὐτῶι τοῦ συγγράμματος ἧδε: (λόγον ... σεμνήν᾽ [Bl].
2. Dıoc. vı 81 [aus Demetrios Magnes] γεγόνασι δὲ Διογένεις πέντε᾽ πρῶ-
10 τος ᾿Απολλωνιάτης φυσικός, ἀρχὴ δ᾽ αὐτῶι τοῦ συγγράμματος ἥδε᾽ λόγον ...
παρέχεσθαι [Β 1].
3. STEPHAN. 8. v. ᾿Απολλωνία p. 106, 13 xy Κρήτης ἡ πάλαι ᾿Ελεύθερνα,
Λίνου πατρίς" ἐκ ταύτης ὁ φυσικὸς Διογένης. Das phrygische Apollonia (in
Φρυγίας ἡ πάλαι Μάργιον Steph. 106. 11) versteht AeL. V.H. ır 31 Εὐήμερος
15 ὁ Μεσσήνιος ἢ Διογένης ὁ Φρὺξ ἢ Ἵππων [Katalog der ἄθεοι].
SCHRIFT
4. Sımpr. Phys. 151, 20 ἐπειδὴ δὲ ἡ μὲν τῶν πλειόνων ἱστορία Διογένην τὸν
᾿Απολλωνιάτην ὁμοίως ᾿Αναξιμένει τὸν ἀέρα τίθεσθαι τὸ πρῶτον στοιχεῖόν φησι,
Νικόλαος δὲ ἐν τῆι Περὶ θεῶν πραγματείαι τοῦτον ἱστορεῖ τὸ μεταξὺ πυρὸς καὶ
20 ἀέρος τὴν ἀρχὴν ἀποφήνασθαι [5. oben c. 63]. . ., ἰστέον ὡς γέγραπται μὲν πλείονα
τῶι Διογένει τούτωι συγγράμματα (ὡς αὐτὸς ἐν τῶι Περὶ φύσεως ἐμνήσθη
καὶ πρὸς φυσιολόγους ἀντειρηκέναι λέγων οὺς καλεῖ καὶ αὐτὸς σοφιστάς,
καὶ Μετεωρολογίαν γεγραφέναι, ἐν ἧι καὶ λέγει περὶ τῆς ἀρχῆς εἰρηκέναι, καὶ
μέντοι καὶ Περὶ ἀνθρώπον φύσεως), ἐν δέ γε τῶι Περὶ φύσεως, ὃ τῶν
25 αὐτοῦ μόνον εἰς ἐμὲ ἦλθε, προτίθεται μὲν διὰ πολλῶν δεῖξαι, ὅτι ἐν τῆι ὑπ᾽ αὐτοῦ
τεθείσηι ἀρχῆι ἐστι νόησις πολλή [vgl. B3—5]... vgl. ıı 59,15.
LEHRE
Dıoc. v 43 [Theophrasts Schrift] Τῶν Διογένους συναγωγή ἃ.
5. Sımrr. Phys. 25, 1 (Ὁ. 477; Theophr. Phys. Opin. fr. 2) καὶ A. δὲ ὁ
30 ᾿Απολλωνιάτης, σχεδὸν νεώτατος γεγονὼς τῶν περὶ ταῦτα σχολασάντων, τὰ μὲν
πλεῖστα συμπεφορημένως γέγραφε τὰ μὲν κατὰ ᾿Αναξαγόραν, τὰ δὲ κατὰ Λεύκιπτπον
λέγων" τὴν δὲ τοῦ παντὸς φύσιν ἀέρα καὶ οὗτός φησιν ἄπειρον εἶναι καὶ ἀίδιον,
ἐξ οὗ πυκνουμένου καὶ μανουμένου καὶ μεταβάλλοντος τοῖς πάθεσι τὴν τῶν ἄλλων
γίνεσθαι μορφήν. καὶ ταῦτα μὲν Θεόφραστος ἱστορεῖ περὶ τοῦ Διογένους, καὶ
ὡϑοι τὸ εἰς ἐμὲ ἐλθὸν αὐτοῦ σύγγραμμα Περὶ φύσεως ἐπιγεγραμμένον ἀέρα σαφῶς
λέγει τὸ ἐξ οὗ πάντα γίνεται τὰ ἄλλα. Νικόλαος [5. τι 51, 27) μέντοι τοῦτον
ἱστορεῖ μεταξὺ πυρὸς καὶ ἀέρος τὸ στοιχεῖον τίθεσθαι. καὶ οὗτοι δὲ τὸ εὐπαθὲς καὶ
εὐαλλοίωτον τοῦ ἀέρος εἰς μεταβολὴν ἐπιτηδείως ἔχειν ἐνόμισαν διὸ τὴν γῆν
6 ἠρεισμένην (ἠρισμένην) BP!F: ἐρηρεισμένην Φ: ἠρηρεισμένην ἘΣ 10 αὖ-

τοῦ Bl 17 ἡ τῶν πλειόνων ἱστορία] Theophrasts φυσικῶν δόξαι, vgl. Α ὃ
20 vgl. Theiler Zur Geschichte der teleolog. Naturbetrachtung Zürich 1925
S. 6f. 21 ὡς] vielleicht ὧν ? Diels 23 Μετεωρολογία] »niemand wird
dies für einen alten Buchtitel halten; vgl. τὶ 59, 7. Capelle Philol. 71
(1912) 446. Herm. 48 (1913) 323« Diels 91 συμπεφορημένως] eklektisch
A. LEBEN 1-3. SCHRIFT 4. LEHRE ὅ--18 53
δυσκίνητον καὶ δυσμετάβλητον οὖσαν οὐ πάνυ τι ἠξίωσαν ἀρχὴν ὑποθέσθαι: καὶ

Be μὲν οἱ μίαν λέγοντες τὴν ἀρχὴν διηιρέθησαν.
). [Prur.] Strom. 12 (D. 583) A. ὁ ’A. ἀέρα ὑφίσταται στοιχεῖον" κινεῖσθαι
δὲ τὰen ἀπείρους τε εἶναι τοὺς κόσμους. κοσμοποιεῖ δὲ οὕτως" ὅτι τοῦ παντὸς
5 κινουμένου καὶ ἧι μὲν ἀραιοῦ ἧι δὲ πυκνοῦ γινομένου, ὅπου συνεκύρησεν τὸ πυκνὸν
συστροφῆι {τὴν γῆν» ποιῆσαι καὶ οὕτως τὰ λοιπὰ κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον, τὰ
-δὲ) κουφότατα τὴν ἄνω τάξιν λαβόντα τὸν ἥλιον ἀποτελέσαι.
1. Ar. ı 3, 20 (Ὁ. 289) Δ. δὲ ὁ ᾿Απολλωνιάτης ἀέρα ἄπειρον [näml. τὴν
ἀρχὴν ἀπεφήνατο]. Vgl. 13 A 4 (1 91, 10). Arıstor. de gen. et corr. A. 6.
10 p. 332b 12 καίτοι ἐξ ἑνὸς ἀνάγκη λέγειν τὴν ποίησιν, καὶ τοῦτο ὀρθῶς λέγει A.,
ὅτι εἰ μὴ ἐξ ἑνὸς ἦν ἅπαντα, οὐκ ἂν ἦν τὸ ποιεῖν καὶ τὸ πάσχειν ὑπ᾽ ἀλλήλων, οἷον
τὸ θερμὸν ψύχεσθαι καὶ τοῦτο θερμαίνεσθαι πάλιν" οὐ γὰρ ἡ θερμότης μεταβάλλει
καὶ ἡ ψυχρότης εἰς ἄλληλα, ἀλλὰ δηλονότι τὸ ὑποκείμενον.
3. PHıLon. de piet. ο. 6b (Ὁ. 536) A. ἐπαινεῖ τὸν Ὅμηρον ὡς οὐ μυθικῶς
15 ἀλλ᾽ ἀληθῶς ὑπὲρ τοῦ θείου διειλεγμένον. τὸν ἀέρα γὰρ αὐτὸν Δία νομίζειν φησίν,
ἐπειδὴ πᾶν εἰδέναι τὸν Δία λέγει. Cıc. de d. nat. ı 12, 29 quid? aör quo D.
Apolloniates utitur deo, quem sensum habere potest aut quam formam dei?
Ar. ı 7,17 (Ὁ. 302) Διογένης [nicht der Stoiker, der in den Plaeita nicht
vorkommt] καὶ Κλεάνθης καὶ Olvomlöns τὴν τοῦ κόσμου ψυχήν [näml. θεόν
20 φασιν] vgl. oben 13 A 23 (1 94, 38.). Aucustım. de οἷν. ἃ. vıı2 (D. 174)
1). quoque Anaximenis alter auditor [neben Anaxagoras] aörem quidem diwit
rerum esse materiam, de qua omnia fierent; sed eum esse compotem divinae
rationis, sine qua nihil ex eo fieri posset. [Daraus Sidon. Ap. ce. 15, 91.]
Vgl. Β 8. 68 Β 80.
25 9. Arıstor. Meteorol.B 2. 355a 21 τὸ δ᾽ αὐτὸ συμβαίνει καὶ τούτοις ἄλογον
καὶ τοῖς φάσκουσι τὸ πρῶτον ὑγρᾶς οὔσης καὶ τῆς γῆς, καὶ τοῦ κόσμου τοῦ περὶ
τὴν γῆν ὑπὸ τοῦ ἡλίου θερμαινομένου, ἀέρα γενέσθαι καὶ τὸν ὅλον οὐρανὸν αὐξη-
θῆναι, καὶ τοῦτον πνεύματά τε παρέχεσθαι καὶ τὰς τροπὰς αὐτοῦ ποιεῖν.
10. Ar. ıı 1,3 (Ὁ. 327; 5. oben ı 86, 16) A. ... ἀπείρους κόσμους ἐν
30 τῶι ἀπείρωι κατὰ πᾶσαν περιαγωγήν [sc. γίνεσθαι καὶ φθείρεσθαι]. 1,6 (Ὁ. 328)
Δ. καὶ Μέλισσος τὸ μὲν πᾶν ἄπειρον, τὸν δὲ κόσμον πεπεράνθαι. 4,6 (D. 331)
᾿Αναξίμανδρος ... A., Λεύκιππος φθαρτὸν τὸν κόσμον. Vgl. 13 A 11 (1 93, 16).
11. — τα 8,1 (Ὁ. 337) über die ἔγκλισις τοῦ κόσμου 5. oben τι 22, 11.
12. — ıı 13,5. 6 (Ὁ. 3411.) A. κισηροειδῆ τὰ ἄστρα, διαπνοὰς δὲ αὐτὰ
35 νομίζει τοῦ κόσμου. εἶναι δὲ διάπυρα. συμπεριφέρεσθαι δὲ τοῖς φανεροῖς ἄστροις
ἀφανεῖς λίθους καὶ παρ᾽ αὐτὸ τοῦτ᾽ ἀνωνύμους᾽ πίπτοντας δὲ πολλάκις ἐπὶ τῆς
γῆς σβέννυσθαι καθάπερ τὸν ἐν Αἰγὸς ποταμοῖς πυροειδῶς κατενεχθέντα ἀστέρα
πέτρινον. Vgl. 59 A 11. 12.
13. — 11 20, 10 (Ὁ. 349) A. κισηροειδῆ τὸν ἥλιον, εἰς ὃν ἀπὸ τοῦ αἰθέρος
40 ἀκτῖνες ἐναποστηρίζονται. 23,4 (Ὁ. 353) Δ. ὑπὸ τοῦ ἀντιπίπτοντος τῆι θερμό-
τήτι ψυχροῦ σβέννυσθαι τὸν ἥλιον.
ὃ συστροφὴν ποιῆσαι Hss.: verb. Kranz; συστραφὲν γῆν m. Diels 7 (dt)

Diels 15 vgl. z.B. Hom. W 88 16 diogenis Hss. (außer DF) 31 τὸν
κόσμον unsere gestaltete Welt 34 διαπνοάς) vgl. ἄναμμα A 14
δά 64 [51]. DIOGENES VON APOLLONIA
14. Αἴ. τι 25, 10 (Ὁ. 356) A. κισηροειδὲς ἄναμμα τὴν σελήνην.

15. — ıu 2,8 (D. 367) Δ. ἀστέρας εἶναι τοὺς κομήτας.
16. — ıı 3, 8 (Ὁ. 368) A. ἔμπτωσιν πυρὸς εἰς νέφος ὑγρόν, βροντὴν μὲν
τῆι σβέσει ποιοῦν, τῆι δὲ λαμπηδόνι τὴν ἀστραπήν᾽ συναιτιᾶται δὲ καὶ τὸ πνεῦμα.
5 Sen. Nat. qu. ıı 20 D. Apolloniates ait quaedam tonitrua igne, quaedam
spiritu fieri: illa ignis facit, quae ipse antecedit et nuntiat; illa spiritus,
guae sine splendore crepuerunt.
16a. Scuor. in Basır. Marc. 58 A. ὁ ᾿Απολλωνιάτης ὑπὸ ἀέρος φέρεσθαι
τὴν γῆν. Vgl. unten C 2.
10 17. ALEx. in Meteor. B 1 (zu p. 353a 32) p. 67, 1 Hayduck λέγει δὲ περὶ
τῶν φυσικῶν" οὗτοι δὲ γένεσιν ποιοῦσι τῆς θαλάσσης, ἀλλ᾽ οὐκ ἀγένητον αὐτὴν
λέγουσιν ἰδίας πηγὰς ἔχουσαν, ὡς οἱ θεολόγοι. οἱ μὲν γὰρ αὐτῶν ὑπόλειμμα λέγου-
σιν εἶναι τὴν θάλασσαν τῆς πρώτης ὑγρότητος. ὑγροῦ γὰρ ὄντος τοῦ περὶ τὴν
γῆν τόπου κἄπειτα τὸ μέν τι τῆς ὑγρότητος ὑπὸ τοῦ ἡλίου ἐξατμίζεσθαι καὶ γίνε-
15 σθαι πνεύματά τε ἐξ αὐτοῦ καὶ τροπὰς ἡλίου τε καὶ σελήνης, ὡς διὰ τὰς ἀτμίδας
ταύτας καὶ τὰς ἀναθυμιάσεις κἀκείνων τὰς τροπὰς ποιουμένων, ἔνθα ἡ ταύτης
αὐτοῖς χορηγία γίνεται, περὶ ταῦτα τρεπομένων" τὸ δέ τι αὐτῆς ὑπολειφθὲν ἐν
τοῖς κοίλοις τῆς γῆς τόποις θάλασσαν εἶναι’ διὸ καὶ ἐλάττω γίνεσθαι ξηραινομένην
ἑκάστοτε ὑπὸ τοῦ ἡλίου καὶ τέλος ἔσεσθαί ποτε ξηράν. ταύτης τῆς δόξης ἐγένετο,
90 ὡς ἱστορεῖ Θεόφραστος [Phys. Opin. fr. 23 D. 494], ᾿Αναξίμανδρός τε καὶ Δ."
Δ. δὲ καὶ τῆς ἁλμυρότητος ταύτην αἰτίαν λέγει, ὅτι ἀνάγοντος τοῦ ἡλίου τὸ γλυκὺ
τὸ καταλειπόμενον καὶ ὑπομένον ἁλμυρὸν εἶναι συμβαίνει. Vgl. ebend. 73, 22.
Außerdem vgl. Hippocr. de aöre aqu. loc. 8 (CMG τ, 1 p. 62, 11). Porphyr.
zu Hom. A 53. 54 p. 161 Schr.
25 18. Scmor. AroıL. RHoD. ıv 269 (Ὁ. 228) A. δὲ ὁ ’A. ὑπὸ ἡλίου ἁρπάζε-
σθαι τὸ ὕδωρ τῆς θαλάσσης, ὃ τότε εἰς τὸν Νεῖλον καταφέρεσθαι" οἴεται γὰρ
πληροῦσθαι τὸν Νεῖλον ἐν τῶι θέρει διὰ τὸ τὸν ἥλιον εἰς τοῦτον τὰς ἀπὸ γῆς
ἰκμάδας τρέπειν. SEN. N. quaest. ıva 2, 28ff. D. Apolloniates ait: ‘sol
humorem ad se rapit: hunc adsiccata tellus ex mari dueit, tum ex ceteris
30 aquis. fieri autem non potest, ut una sicca sit tellus, alia abundet. sunt
enim perforata ommnia et invicem pervia, et sicca ab humidis sumunt.
alioquin, nisi aliquid terra acciperet, exaruisset. ergo undique sol trahit,
sed ex his, quae premit, maxime: haec meridiana sunt. (29) terra, cum
exaruit, plus ad se humoris addueit. ut in lucernis oleum illo fluit, ubi
35 exuritur, sic aqua illo incumbit, quo vis caloris et terrae aestuantis
arcessit. unde ergo trahit? ex illis scilicet partibus semper hibernis: septem-
trionales exundant. ob hoc Pontus in infernum mare assidue fluit rapidus
3 ἐμπύρωσιν Hs.: verb. Canter 10 vgl. Theiler a. O. 5. 26, Diller

Herm. 67 (1932) 38 16 ἔνθεν Usener 22f. vgl. Theiler a. O. 8. 11
25ff. vgl. Diller ἃ. Ὁ. 29 vgl. Gilbert Archiv f. @. d. Phil. 21 (1908) 427
tellus <cum) Kranz tum LZ: cum Φ: ipsum Gercke 30 una nL®:
μία ®: auia, alia PTZ: ima Gercke 32 alioquin L?Z: aliquando ®:
aliqua. inde Gercke 32 uliquid <liquidi> Gertz aliquid] aliunde Diels
undique L’Z: undi N: unde nE, Madvig 33 sed] scilicet Madvig pre:
mit Z: premunt ®: premuniur Gercke 36 trahit] sc. terra aestuans
septemtrionales Gercke: septemtrionalis ®
snuwydarIg "qasA :'SSE A0oLOLNJO 6%
yeıg sqeZıo Low UL 'os odaLndns ὍΣΟ »ı ὋΒ [odaındna 1% ποτα θα
-3uo "sodgIg 9Ip 251 daupgox ὩΟΌΤΙ °’SSpf 10x :ΘΊΘΙΩ ΔῸΝ Β]9ΙΩ (9 Wr) CZ
I (os) aod31LoA310 ΒΙΊΘΤΩ nodaLodxın jyom [nodarodwor 17 "sspy vol
Σ ΒΙΘΤΩ͂ ὉΔΟΙΧῸΣ, ᾿ΕΒῊ Su :a0pIouyag 510 0% Ayspeypoyy Suono Sm3ondriz
Sur Smorlg (Smiorig)> δοὺς "ssp Xno :s[eIcy ‚Qno AOWIWI AA ΘΛ :'SSH
ıonaÄın 91 A9WUWT A 'qQIaA :'sspy Auamonındr3 Aouosn [ande] FT 'ssH
S1039 :ΒΙΘΙΩΙ SIogpıg FL (EIGT) 7L ᾿10) 6] ee τοῦθ "8A :Ayspeyooy
"yır no [1ox] Sodısrrinoy Sıoagpıg U 510 a3 39 (aoL) 'oıwıoLusy nıdayb (nı)
ἸῸΝ :ΒΙΘΙΩΙ mogonaAyr no τᾷ ἢ Ὁ <ay) 510 a3 ,g agı pıusy nıdavb yyorapata
:monja Οὐ "08 [aoLwıoLUu3YV ΒΙΘΤΩ (RL) ᾿ΘΒῊ Aonorl :sjorgg ΔΟΔῸΠ TI
ss] !ıLoxp :ıepıeuyast ılrloo OT IT ‘gg 11 ΖΔ sEoJ9gogstuy sn® 5043 *'*
3Qno 6 8 ywuumuu® 909891099p sıbpw wapınb οὐ In ‘189 988399U oumur :UOA
jlejsny p9s 10A 1θ wıopur ‘nz "Zorgg wep (LH 0299r.p» τῷ 05] ormargn mıf
snqwunungf pnbiD 81.1..101 anbonb 81.19190 ur Pas Θθ410 A IP ONY9.AL9N) 41104 22989.49
UO8N L Ju yguns sngeungaoT 7u9awnu09Gg TI quıs nssnauad ısonb τῷ SD
enzaadwoo ısonb 1 1, Funs nenyuod wma θη} F & ına :L, (1899pP oA) anb
-ına Drapppir svy 9)100 :'sspg 808 194990f 19po sry (M)onf :sporqg θοῇ z
“ΔΟΥΥῸ ΔΩ. 1u3 dauom ‘Syıuay 13X3 Sodayb SpL [Ὁ Ddap noL 31. 0209 mLoLn3o 9
nodo (ZF) "anorlsdu Sodu amıuyuoodu Um oı Ὁ nodgdnan noboh noı 108
vonja aoXl Sodzp noı nonarinonıx “ıl wdaLndna 39 ΔῸΒ "So1A3 AQL ΔΙΒΔΙΝ ὈΟ3Ὸ A10m
Sıo1 13 ἀρὰ, dpA nonarinona „oAarl por 13X3 aogdo Sno 91. SıoLnoı 5001, ἸῸΝ ng} ἸῸΝ
aoıusy ἸῸΝ nXodg mwıludızı τον ılı apa 130LULd6bo9 ılı daupgon (9 mx) ‘poLuav CZ
Sadavb 31 Jo am %wınınJa ‚Q Διβϑροῦσῦ "aoumdgay AOL ἸΌΘΟΒΛΌΘΟΙ ΔῸ ὈΣΟΙΥῸΠ
nmondn alı Sodu ıdap ımı Suriog Sur Suono 3A nodızrrino Ὄγγ» δι no .„ıonja
amumdgap amı ndımysıLnndbog amIm) amı ına daugıg .ingosnyda mıno νά
AOLLOG .NOd3LOABLDO ἸῸΝ noda3Lodwor »ıg ılıaya ΔΒ SıoLnoL Sodu ἸῸΝ „mogonakıarl
HA »ıo1Xpı .ılyodam ılı a3 dup SoLoıXpv3 510 nuımınao ano aa aıoLdbog (IF) 0%
ΔΟ ΟΣ, amı ἸῸΝ 1ὉΔ]3 Sodzıoadıday Sıaolıgojo Spı ı3apodrino 11, mıg “διϑάϑγ τοσοῦ
-131L OLNDOL Ὁ 3Π ὌΥΥ ᾿Δ|1.03 ΔΟΟΔ, 3100 500. 31ıno na0ıdmdby A3gno Subp 30 103}.
“ΔΟΥΌΔΙ ΤῸΝ ΔΟΔῸΠ gı pıg ıuLımyA ılı aıonaA 39 alı *Suono Smaondri3 οἰ. Sm
-1orlo ἄορ ‚gno 50:48 ımı vogonaAyar no “amdayb amı wılaaA wıoorlAsyb doA ΔῸ3
.39 aolsrlluo .arolugoyo aısıou ıday 501.43 ımı alasrinakıan 39 alımoı ‘audox alı GI
513 amdaznonıwdriz [a9do] aıhg 39 αἰ. ᾿δογοώβαάϑβ agı Sodu ımgaıg mJ3 noL gun
Sıaguaın Jump Διο 510. 13 9 awıg “ἰοὺ 9. alı (OF) "a9 ΔΟΛΒΠΟΛΔΌΘΟΙ 50)
aovLug ‘Sodıarirno 13 09_0x ılLı La 511. 13 Sm „Sporlog SyoL mogonaAıari no [2] ἸῸΝ “sodıan
-rinop Sıosgpıg L Sjo 13 9. no1wıoLusy "odavb (pı) por nanori agıno aoyobzaAa
IPA δορὰ .ılrlog εἴμ. aodıanriao ΤῸΝ monj3 anodgy dpA noınoı «1030 novodzmA3 aoı 01
au τοῦ, aroldbog asri auı .(Soa3 33 al Ὅλα Um 13 aı3Xoyu ΠΟΛ Lonj3 alBlou OL
IHA 39,0) ΔΙΒΙΟΙ, 1mjorlo 1091. AY 1313999 ἸῸΝ QIQ „13111019 5:30 [100}Ὁ 501, 10x ıday ımı
nısaodb οἱ ἸῸΝ δι ουα daunom 9 Ὁ (0195 'A) 1165 'suUos op "UHAOHHL 61
mas sıbpw ΒΝ enbon “τη οο θα srbouı
108 wngdhbay, "nurwngf γ.ι19 Ὁμονθιι 9907899 81007 SnqWuwo uou “γιμοθαμτοο ς
wemaur 29 DPUnd Juns nenyıad una *aumnb “99 wausbonT 9mbo4iarur (06)
" DyBpunur IND Druwo 1uU9889 DIAS IND «ιν “ıngossguusa Isasadns anbına ponb
“ıng312ppa4 1899p anbıno ponb snquaum 8200{ ısıu ponb "ϑιι9..401 99 snuo.dd
weduss warind umun ur (sngıIson 049 om SUDUL2]D Diı.LıDıU 043739 IN Uou)
GG 61-71 MUHYT Ὑ
καὶ ὅσα τὸν ὀφθαλμὸν λαμπρότατον. μάλιστα δ᾽ ἐμφαίνεσθαι τὸ ἐναντίον χρῶμα"
διὸ τοὺς μελανοφθάλμους μεθ᾽ ἡμέραν καὶ τὰ λαμπρὰ μᾶλλον ὁρᾶν, τοὺς δ᾽ ἐναν-
τίους νύκτωρ. ὅτι δὲ ὁ ἐντὸς ἀὴρ αἰσθάνεται μικρὸν ὧν μόριον τοῦ θεοῦ, σημεῖον
εἶναι, διότι πολλάκις πρὸς ἄλλα τὸν νοῦν ἔχοντες οὔθ᾽ ὁρῶμεν οὔτ᾽ ἀκούομεν.
5 (43) ἡδονὴν δὲ καὶ λύπην γίνεσθαι τόνδε τὸν τρόπον᾽ ὅταν μὲν πολὺς ὁ ἀὴρ μίσ-
ynra τῶι αἵματι καὶ κουφίζηι κατὰ φύσιν ὧν καὶ κατὰ πᾶν τὸ σῶμα διεξιών,
ἡδονήν" ὅταν δὲ παρὰ φύσιν καὶ un μίσγηται συνιζάνοντος τοῦ αἵματος καὶ ἀσθε-
νεστέρου καὶ πυκνοτέρου γινομένου, λύπην. ὁμοίως καὶ θάρσος καὶ ὑγίειαν καὶ
τἀναντία. κριτικώτατον δὲ ἡδονῆς τὴν γλῶτταν: ἁπαλώτατον γὰρ εἶναι καὶ
10 μανὸν καὶ τὰς φλέβας ἁπάσας ἀνήκειν εἰς αὐτήν᾽ διὸ σημεῖά τε πλεῖστα τοῖς
κάμνουσιν ἐπ᾽ αὐτῆς εἶναι, καὶ τῶν ἄλλων ζώιων τὰ χρώματα μηνύειν ὁπόσα
γὰρ ἂν ἧι καὶ ὁποῖα, τοσαῦτα ἐμφαίνεσθαι. τὴν μὲν οὖν αἴσθησιν οὕτω καὶ διὰ
τοῦτο γίνεσθαι. (44) φρονεῖν δ᾽, ὥσπερ ἐλέχθη [ὃ 39], τῶι ἀέρι καθαρῶι καὶ
ξηρῶι' κωλύειν γὰρ τὴν ἰκμάδα τὸν νοῦν’ διὸ καὶ ἐν τοῖς ὕπνοις καὶ ἐν ταῖς
15 μέθαις καὶ ἐν ταῖς πλησμοναῖς ἧττον φρονεῖν ὅτι δὲ ἡ ὑγρότης ἀφαιρεῖται τὸν
νοῦν, σημεῖον, διότι τὰ ἄλλα ζῶια χείρω τὴν διάνοιαν" ἀναπνεῖν τε γὰρ τὸν ἀπὸ
τῆς γῆς ἀέρα καὶ τροφὴν ὑγροτέραν προσφέρεσθαι. τοὺς δὲ ὄρνιθας ἀναπνεῖν
μὲν καθαρόν, φύσιν δὲ ὁμοίαν ἔχειν τοῖς ἰχθύσι" καὶ γὰρ τὴν σάρκα στιφράν, καὶ
τὸ πνεῦμα οὐ διἱέναι διὰ παντός, ἀλλὰ ἱστάναι περὶ τὴν κοιλίαν" διὸ τὴν μὲν τρο-
20 φὴν ταχὺ πέττειν, αὐτὸ δ᾽ ἄφρον εἶναι" συμβάλλεσθαι δέ τι πρὸς τῆι τροφῆι καὶ
τὸ στόμα καὶ τὴν γλῶτταν οὐ γὰρ δύνασθαι συνεῖναι ἀλλήλων. τὰ δὲ φυτὰ
διὰ τὸ μὴ εἶναι κοῖλα μηδὲ ἀναδέχεσθαι τὸν ἀέρα παντελῶς ἀφηιρῆσθαι τὸ φρο-
νεῖν. (45) ταὐτὸν δ᾽ αἴτιον εἶναι καὶ ὅτι τὰ παιδία ἄφρονα' πολὺ γὰρ ἔχειν τὸ
ὑγρόν, ὥστε μὴ δύνασθαι διὰ παντὸς διϊέναι τοῦ σώματος, ἀλλὰ ἐκκρίνεσθαι περὶ
25 τὰ στήθη διὸ νωθῆ τε εἶναι καὶ ἄφρονα ὀργίλα δὲ καὶ ὅλως ὀξύρροπα καὶ εὐ-
μετάπτωτει διὰ τὸ ἐκ μικρῶν κρίνεσθαι τὸν ἀέρα πολύν᾽ ὅπερ καὶ τῆς λήθης αἴτιον
εἶναι᾽ διὰ γὰρ τὸ μὴ ἰέναι διὰ παντὸς τοῦ σώματος οὐ δύνασθαι συνεῖναι" ση-
μεῖον δέ" καὶ γὰρ τοῖς ἀναμιμνηισκομένοις τὴν ἀπορίαν εἶναι περὶ τὸ στῆθος, ὅταν
δὲ εὕρωσιν, διασκίδνασθαι καὶ ἀνακουφίζεσθαι τῆς λύπης. Vgl. Aristoph.
90 Thesm. 14ff.
20. Arıstor. de anima A 2. 405a 21 A. δ᾽ ὥσπερ καὶ ἕτεροί τινες ἀέρα
In. τὴν ψυχὴν εἶναι], τοῦτον οἰηθεὶς πτάντων λετττομερέστατον εἶναι καὶ ἀρχήν" καὶ
διὰ τοῦτο γινώσκειν τε καὶ κινεῖν τὴν ψυχήν, ἧι μὲν πρῶτόν ἐστι καὶ ἐκ τούτου τὰ
81. Lactant. de op. 16, 6 vergleicht Dümmler Academica ὃ. 114, Cie.

Tusc. 1 46 Theiler a. O. S. 58 4 διότι Diels: διὸ Hss. 7 συνισάζοντος
Hss.: verb. Schneider 9 ἡδονῆς] vgl. Wortindex 11 αὐτῆς Stephanus:
αὐτοῖς Hss. 13 »Auf Diogenes könnte Plato Crat. 396c zielen, wenn
er οὐρανός (geschrieben OPANOZ Wil. Platon 113 338) erklärt ὁρῶσα τὰ ἄνω,
ὅθεν δὴ καί φασιν, ὦ Ἑρμόγενες, τὸν καθαρὸν νοῦν παραγίγνεσθαι ol μετεωρολόγοι.
Doch konnte so auch der Herakliteer Kratylos [c. 65] reden.« Diels. Vgl.
Theiler 8. O. 5. 28. 59 A 24 13ff. vgl. Heracl. ‘Ounp. προβλ. p. 22, 17
Bonn. Ausg. (Theiler) 15 ὅτι Schneider: ἔτι Hss. 16 ἀναπνεῖν Schneider
(nach Z. 17): διαπνεῖν Hss. 18 στιφρὰν Coray (sc. εἶναι): στρυφνὰν Hess.
19 διϊέναι und ἑστάναι Schneider, Subj. ist aber τὴν σάρκα 20 δέ τι Diels:
δ᾽ ἔτι Hess. 22 ἀναιρεῖσθαι Hss.: verb. Schneider 24 διϊέναι sc. τὸν ἀέρα
26 κρίνεσθαι Diels: κινεῖσθαι P, verlöscht F 29 διασκίδνασθαι] 56. τὸν ἀέρα
29f. vgl. Theiler a. Ο. 5. 30
A. LEHRE 19--2θ8 57
λοιπά, γινώσκειν, ἧι δὲ λεπτότατον, κινητικὸν εἶναι. Alt. ıv 7,1 (Ὁ. 392 not.)
Πυθαγόρας μὲν καὶ ᾿Αναξαγόρας καὶ Δ. ... ἄφθαρτον εἶναι τὴν ψυχὴν ἀπεφή-
ναντο. (Ebenda ıv 5, 7 [D. 391] Διογένης ἐν τῆι ἀρτηριακῆι κοιλίαι τῆς καρ-
δίας, ἥτις ἐστὶ πνευματικὴ In. εἶναι τὸ ἡγεμονικὸν τῆς ψυχῆς])
5 21. Ast. ıv 16, 3 (Ὁ. 406) A. τοῦ ἐν τῆι κεφαλῆι ἀέρος ὑπὸ τῆς φωνῆς
τυπτομένου καὶ κινουμένου [näml. τὴν ἀκοὴν γίνεσθαι].
22. — τν 18,2 (Ὁ. 407) Δ. τῆι ἀραιότητι τῆς γλώττης καὶ τῆι μαλακότητι
καὶ διὰ τὸ συνάπτειν τὰς ἀπὸ τοῦ σώματος εἰς αὐτὴν φλέβας διαχεῖσθαι τοὺς
χυμοὺς EAKopevous ἐπὶ τὴν αἴσθησιν καὶ τὸ ἡγεμονικὸν καθάπερ ἀπὸ σπογγιᾶς.
10 28. — τν 9, 8 (Ὁ. 397) οἱ μὲν ἄλλοι φύσει τὰ αἰσθητά, Λεύκιππος δὲ (καὶ
Δημόκριτος καὶ Διογένης νόμωι, τοῦτο δ᾽ ἐστὶ δόξηι καὶ πάθεσι τοῖς ἡμετέροις.
Das Folgende [67 A 32] bezieht sich nur auf die Erstgenannten.
24. CLEm. Paedag. ı 6, 48 [1 119, 2 St.] τινὲς δὲ καὶ τὸ σπέρμα τοῦ ζώιου
ἀφρὸν εἶναι τοῦ αἵματος κατ᾽ οὐσίαν ὑποτίθενται, ὃ δὴ τῆι ἐμφύτωι τοῦ
15 ἄρρενος θέρμη: παρὰ τὰς συμπλοκὰς ἐκταραχθὲν ἐκριπιζόμενον ἐξαφρᾳῦται κἀν
ταῖς σπερματίσιν παρατίθεται φλεψίν" ἐντεῦθεν γὰρ ὁ ᾿Απολλ. Δ. τὰ ἀφροδίσια
κεκλῆσθαι βούλεται. Vgl. Β 6.
25. ΑΒΙΒΤΟΡΗΑΝΕΒ epit. hist. anim. ı 78 [Suppl. Arist. ı 1 p. 23, 13]
διαπίπτειν δὲ Διογένην τὸν ᾿Απολλωνιάτην εἰρηκότα ταῖς κοτυληδόσι ταῖς ἐν τῆι
20 μήτραι τρέφεσθαι τὰ ἔμβρυα. CENSOR. 6, 3 [oben ı 387, 21]. Vgl. Arıstor.
de gen. anim. B 7. 746a 19 (68 A 144).
26. CENSOR. 9, 2 Ὁ. Apolloniates qui masculis corpus ait quattuor men-
sibus formari et feminis quinque. Vgl. B 9.
27. — 5, 4 (Ὁ. 190) utrumne ex patris tantummodo semine partus
25 nascatur, ut D.... , an etiam ex matris. 6,1 .D. Apoll. ex umore primum
carnem fieri existimavit, tum ex carne ossa nervosque et ceteras partes enasci.
28. Aürt. v 15,4 (D. 426) A. γεννᾶσθαι μὲν τὰ βρέφη ἄψυχα, ἐν θερμα-
σίαι [?] δέ" ὅθεν τὸ ἔμφυτον θερμὸν εὐθέως προχυθέντος τοῦ βρέφους τὸ ψυχρὸν
εἰς τὸν πνεύμονα ἐφέλκεσθαι.
90 29. — — 24,3 (D. 436) Δ. ἐὰν ἐπὶ πᾶν τὸ αἷμα διαχεόμενον πληρώσηι
μὲν τὰς φλέβας, τὸν δὲ ἐν αὐταῖς περιεχόμενον ἀέρα ὥσηι εἰς τὰ στέρνα Kal. τὴν
ὑποκειμένην γαστέρα, ὕπνον γεγενῆσθαι καὶ θερμότερον ὑπάρχειν τὸν θώρακα᾽
ἐὰν δὲ ἅπαν τὸ ἀερῶδες ἐκ τῶν φλεβῶν ErAltmı, θάνατον συντυγχάνειν.
298. [GALEN.] de humor. xıx 495 K. καὶ μὲν δὴ καὶ ἀπὸ τοῦ χρώματος
35 ὥσπερ [ἐπὶ] τοῦ χυμοῦ ἐπικράτεια οὕτω καὶ τοῦ νοσήματος διαγινώσκεται. ἔστι
δὲ καὶ αὕτη οὐδὲν ἧττον τῶν μεγίστων διαγνώσεων ἀκριβεστάτη καὶ Διογένει καὶ
3 διογένης Hss.: Διοκλῆς emendierte nach Tertullian und Theodoret Diels

(Dox. 2041) Wellmann FGÄ ı 122°. Diogenes kann den Verstand nicht in
das Herz verlegt haben, sondern eher in das Hirn als den höchsten Teil
des Menschen vgl. A 19 (τι 56, 13£f., C 1. 88), doch scheint er nach A 19
(11 56, 27) die ξύνεσις im ganzen Körper verteilt zu haben. Vgl.B6
(11 62,12) 10 < ) Kranz 11 Διογένης] nicht. der Smyrnäer [c. 71], der
in den Placita nicht vorkommt 16 omepparitiow L. Dindorf 27 ἔνθερμα
δὲ Diels 30 ἐὰν Diels: ei Hss. 31 περιχεόμενον B 32 yiyvaodaı Diels
35 [ἐπὶ] H. Schöne
sp «ΟΠ :sunig ‚guri adody (ıyı) cg Β|91 (aadAn) “ΒΗ νι !sunugg
og gg 5191 [nodugio noı] 08 ΒΘ (ano) 68 "SH !ı9ı !eydeıdody
(Sog 91 "Juugu) oL "SIT !OLıND AI3POX AD ΔΙΒΙῸΝ : ΘΙΘΤΩ͂ noıno ı31xluamap Ὁ
ΛΙΒΙῸΝ 86 ΒΙΘΤΕ Sam) 17 ("ssH Ῥ ᾿2901.0} A 31 :oduedg 99 gg STIeP
-IBUIOE] 'QI9A : ΒΒῊ SOoLONIOLU3do1L SINEPIBUIAT 423112 39 :u® oyonT auto
5o0ndAn yaeu uouıyau 9I9puR !'ssf] 39 :sporq LQ TI 071 'S PmMUAPDIY
Το] ΠΩ 'S 'Aeyyıpdxo ἸῸΝ 01 "Sf WILDANgD : ΒΊΘΤΙΩ͂ 1WOLOANg SIOICL
DI "ST nouo :s[oICT no1O 9 ouoypag ‚LvoX Logan asuos, [SorinX σον,
DET (ZIEL) LH "ua zuery "ISA g UYMT noapaz :ougyag "Ἢ OAIBNz I
"oılıodAn Suino ‚um alı noodgo 1mgomang 10903X3g Sm ΔοιὉ

aodUug10 noı ımaj3 Smıno ‚aluri (Imı) ΔΟΘΙ͂Υ alı διϑαγβ aoduglo aom3g ı13alırl “nodAn 98
IMLNO 43 noL Διϑγ8 ΔΛ φύρ alı Ὁ 1ogopıL.o113 aodlugjo ngL 10x Smaly3 noınoL
Sur ΤΩ ἸῸΝ “ılımo ΔΒ Vog03X3g or 31 nızaya (AgdAn) noınoL Qup οἱ. οἷο “aodugıo
noı LnsAAno ılıno 9. won "asgmunp S3asAAno Uri 39 91 ‘109.03X3g εἰ a3 ano
-“nonya S3naAAno ano Δ3Π οὐ, "way U Sod3p nonmmızwodou noL ο OL a0dAn 9.
AIBAY3 AOlBYUL ADCILOIgM3EA or nodugıo noı nod3Loımdp amono nogıy δἰ. aodAn 08
SoLaaıby aolayır [ΝᾺ 31 Soınoxya nodugio (ano) noı 'a9dAn SIOLND 13 91 ΔΙΞΝΟΙΥΟΔῸ
ἸῸΝ 31, AlBXV3 AO1LODN3 513 ΔΛΟΛΒΠΟΛΘΟΙΒ 39 OL ‘noıno ızınlummay Ὁ alspor ‘dnu OL
ΛΑ (am) 01 5039 01 »gprin; alı amıno 53 ΔΙΒᾺγ8 QL mIg aısXopu dyA oLnoL
.1OH.0NO} IMPOY3 POX 1399 PıLnD onarloıdX Qı ΤῸΝ “Idnu 191 ΔΒ AMLND ALP IOHENOIVOANDLLY
DON 11. 109.03P0X01LD 31 HL ΔΟΙ3Π110 no “aodugıo 10x 31 ΛΟΧΥῸΧ 1mazıdy 39 auLopvu ΟΖ
ὍΣΟΥ 3Q XL M3Yu ΔΒΠ XL 439m53 Aızıy3 por monzandau amıno ‚dp Ogpria
ὉΔΙ1, 1onaıbp ΤῸΝ nıolb HLoy3 Ὁ. mıapı. "YVouy, 9 39 Ὁ [sunag ΤΊ “82 11] (aod
-UQIO AQL 13V3 μι Ὁ ‘nogIv SowywodH, 5.11, Ida) gg II '9soBnd) "XAIY 68
"Ipınd χὰ anaaaA Ὁ agı Ὃ5] auA alı Sodu Sornonpdrioy pnıL az por SoLogn
noı nonzrioulo 39 Ὁ [LIT V 69 1088] # τα ‘fd ‘9sıy "LSVCHAOHHL "58 0%
"azaollagoum ‚ınoı pıg 10x “aoıdızrl 1LDqaN ımı 39 a3 “030 ımı
a3 ΔῸΪΥ 1ONoNy3 anvou odap ΛΟ 119 doA τοι .Sugluna Δ] ἢ ιϑάϑυ doA δι
"aLonoXopiL o1NoL 1013913 3A Subodı Lg doA no !nıonozaunay dauıs oasrokını OL
310m nLAa0jIdouom ImLAoAob 10x LONOXDIlLAgOUN 1039 1091. A3 ADILo ΔΩ, XIg 516
“+ Sod3p ı10qn ImıL ΔΒ SoLnonz Sm Ὀσϑ AQL 11019LO 1001. ΔΒ IL ἸΟΛΞΝ 1091. ΔΙΒΧΥΒ GT
Soıngn Sormıoadau orloLo gı Idau noı 33 amıXAndd amı wıq dmgn 9.1. [SangXı 10
"jugu] 10969 anı9 α Ὁ [911 V 065 yowu] g ΒΤῚΡ ‘7 “ııdser op 'zousıuy "IE
"noxınorlaAl noL SOoLONIDUBLL
-ndpu 109AUrlarl 5101, 1090138019 pıno Lg Smdab.oodu 10903499010 aLlırl 1090130RD19
3ılıri So}00dAn SLı ımrlowaosyu 39 Ὁ. fıLlıoamnu ΔΒΠ Ὁ, 01 39 2ıg ‘Sodyo por noL (I
-uon noı [019 Yı "Tugu] pımo ΔΒ arzXzır Ὁ (BER "α) 95 ‘07 A 'ıHV Ὃς
"oLnag3an Sorsasgop 5.11, nıoıdapıg Lyaıaa alı Sıonori 10011 mdX 5101, ‘“a13Xondnu
aordapıg Ldıdep δἰ, Somorluoon noL ıwıwang aoyyor (9) onı3mpa wıdaLdori 531.ΛΟ
-voLox SuaX3ı Sur pyvou Ὁ. noıg ‚gap ogjo ano Saıno/3y wodXoxnay 10x 00dX
-onovarl 10x ouorllı.oon SıoLnoı 1113 Ὁ. VodXoddnu ἸῸΝ 31 modXodgnda3 ‘SaıanovoXoup G
SprnorlAsyb Snor SnodXoxnay or ‘Sovar (9) 510 ‘SnodXonwvari por ‘SorinXk ιϑ)
-osyı Sodyuu 9 5]0 ‘SnodXoddnu joy Siagmıorijo Snox 31 SnodXodgndz “ıonariojıdar
pıorlıoon Ὁ. ἸῸΝ amıno Sindobntg 51:01. “Δοάου oınnolıous amıprimdX 1dau 1011393
Sadgan 10 Οὐκ Δ3Π anyou "Uazriojırloa 511. uxıLaori Sm Sıobo.o nodıoa ON1313 „LION SIOL
YVINOTIO4dY NOA SANWYNDOIA 119] #9 86

A. LEHRE 29-33. B. FRAGMENTE 1-2 59
B. FRAGMENTE
ΠΕΡΙ ΦΥΣΕΩΣ AB
Diels urteilte: »Die Selbstzitate des Diogenes [A 4] beziehen sich alle
auf dieselbe Schrift, die in hellenistischer Zeit in mindestens zwei Bücher
5 geteilt wurde. Περὶ ἀνθρώπου φύσεως scheint Hinweisung auf B [vgl.B9];
ob im Anfang desselben oder in einem besondern (dritten) Buche die
Μετέωρα behandelt waren, ist unsicher. Vgl. Εἰ, Krause Diog.v. Ap.ı 7
(Progr. Gnesen 1908).« Dazu vgl. aber jetzt Theiler a. O. S. θ1.
1 [1 Panzerbieter]. Dıoce. ıx 57 [s. A 1. 2] ἀρχὴ δὲ αὐτῶι τοῦ
10 συγγράμματος ἥδε: λόγου παντὸς ἀρχόμενον δοκεῖ μοι
χρεὼν εἶναι τὴν ἀρχὴν ἀναμφισβήτητον παρέχεσθαι,
τὴν δὲ ἑρμηνείαν ἁπλῆν καὶ σεμνήν.
2—5. Sımer. Phys. 151, 28 [vgl. A 4] ἐν δέ γε τῶι Περὶ φύσεως, ὃ
τῶν αὐτοῦ μόνον εἰς ἐμὲ ἦλθε, προτίθεται μὲν διὰ πολλῶν δεῖξαι ὅτι ἐν τῆι ὑπ᾽
15 αὐτοῦ τεθείσηι ἀρχῆι ἐστι νόησις πολλή. γράφει δὲ εὐθὺς μετὰ τὸ προοίμιον
[Β 1] τάδε"
2 [2]. ἐμοὶ δὲ δοκεῖ τὸ μὲν ξύμπαν εἰπεῖν πάντα τὰ
ὄντα ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ ἑτεροιοῦσθαι καὶ τὸ αὐτὸ εἶναι. καὶ
τοῦτο εὔδηλον᾽ εἰ γὰρ τὰ ἐν τῶιδε τῶι κόσμωι ἐόντα
20 νῦν, γῆ καὶ ὕδωρ καὶ ἀὴρ καὶ πῦρ καὶ τὰ ἄλλα ὅσα φαί-
νεται ἐν τῶιδε τῶι κόσμωι ἐόντα, εἰ τούτων τι ἦν ἕτερον
τοῦ ἑτέρου, ἕτερον ὃν τῆι ἰδίαι φύσει, καὶ μὴ τὸ αὐτὸ
ἐὸν μετέπιπτε πολλαχῶς καὶ ἑτεροιοῦτο, οὐδαμῆι οὔτε
FRAGMENTE ÜBER DIE NATUR

1. Wer eine Rede anfängt, bei dem muß stets, scheint mir, der
Anfang (Ausgangspunkt), den er darbietet, unbestreitbar sein, die Aus-
drucksweise aber einfach und würdig.
2. Wie mir dagegen scheint, entstehen, um das Ganze in einem zu sagen,
alle seienden Dinge durch Abänderung von demselben und sind dasselbe.
Und dies liegt auf der Hand. Denn wenn das was in dieser Weltordnung
jetzt ist, Erde, Wasser, Luft und Feuer, und das was sonst in dieser
Weltordnung in die Erscheinung tritt, wenn hiervon irgend etwas ein
anderes wäre als das andere, anderes nämlich in seinem eigenen Wesen,
und wenn es nicht bei seinen vielfachen Umschlägen und Abänderungen
dasselbe bliebe, dann könnte es sich auf keine Weise miteinander ver-
11 ἀρχὴν vgl. Z. 15 17ff. zur Naturbetrachtung des D. vgl. Theiler

a. Ὁ. 3. 13ff., zur Methode Regenbogen in ἃ. zu 59 B 21a zitierten Schrift
S. 173ff. 23 οὐδαμῆι] οὐδ᾽ ἂν Schorn in dem Anhang zu s. Anazag.
Bonn 1829
a δ ΤῈ
aim 9 81. (zuRay) ὅρλρ oa 02 "LI »oyjatyuts ge soywwmsaq ule
{ΟΊ ΠΩ uajje 411 τὸ gup “ * * saffors.ı) sp Bungrsy1o A « :o4ognop ser. ἜΖΙ
asjorqıaozueg (way) Ldayg :wioyag yaeu sporeg (noda13 '** mogo3naA) €
[Βππ|πὸ IFLIYOg AOSOIP UT 9IM “421Ἐ1)ΒΘΊΒΙΘΧ) pun 9feag uauyt 4251 sorp puf
“UT Op uowgeurg yoınp UGS] UHSIMSIIT usdLIqN 910 pun uoyosuom
ΘΙ 9yundswamag Sdıyydıa 9Pua3[oF yoou nzep 1968 uepIoemy Ὁ
"IST ΤΌΘ ΓΒ USISUQYIS ww Inu 59. om ‘uapurz
39UPA093 08 ‘fa τιοϑο]αθατ yaıs 89 uww uupm ‘“ueu uuey aauqN sep
yany "umyosusuuog pun pury pun usday “58, pun 4ypen ‘WurWog
pun ı107urMy UoA ‘9q83 ogep oyuwmsaq uaburg use uoA 89 gjep “1815
-594819%) Θῖπ|0 yoıdow Yyoru ZunfszI9A ΘΙ07]05 auld aIeM 59 UUXCT "6
"yonmZz IOP9IM 9q[essep UT U9I9Y pun 5979118
-9%) sIopue Iopala pfeq 08 pfeq ‘wayarszua Zungspueqy yoınp 9698
-wuop sne 915 [em ‘anu dur sap 918 UEPIOM IyawpaıA 981 9q[assep
59 (ep ‘aYJönJuamurBsnZ OS 2ΠΌΤῚ YaIS SI UU9M “ΘΙ [92511190 SBMIO 251108
19PO 1917, UI 1900 usgjaLıds SpıF 190 se ΘΖΕΌΠ714 9619 Bao yone yoou
ΘΙ ΟΙΘΙΘ 5.ΠΟΡΘΙΟΩ ἀ9ΡῸ uUszynN wmZ U9IPURB WAP 5119 {0011 uayostur
sm ‘Sıoloan ı0x 1103 LXnAh 10x SıoLno oınoı 12x 103Ὁ

191 1397) VOLAOZALPAP 0219) ὈΥΥῸ RL 10% dnA 101mdgan 07
Ἃ13Π0 oypAarn 3991 ἸῸΝ SıoLnoı Sodu 39 113 '[qF] F
‚Smıno amAay ‘aroloa 10x 13X3 alXnh por ılı) por “σι 9
a1103 Sıılı ‘Surnoı SUXdp 5.11, 33 0ım) ὈΥΥῸ ὉΣ 10x 101 mdgay por 119 “31.9.3
— ὉΔΟΙΥΥῸΝ AOLONAR 50 ὈΛΒΠΙΞΗΟΙΟ MLNO ΔῸ 10X01dN3
‘1090130413 19ı3Ynoda 511. 13 'OVYY 1 103 .AMWIQN3 1OX GI
ΛΟ ΒΔῸ 10% amıan 10% Sodarlu ἸῸΝ SoLana ἸῸΝ Snod3g 10%
31. Soanmnı3X ‘aı3X3 odıa amıanu 310m 'Sorolıon n3AY
10909939 mıno al 31 aoıo “Διο ‘an dnA no [er] g
— lıyvou Sıoloa ıuınoı ΧΟ ılı a3
A1L03 119 ‘033g 30 5.133Φ3 "ımınorodaı3 oLayUu no ‚69 ‘oLIEHzUuN ΔΙΟ. OLNo HL Uri ΟἹ
ἸῸΝ ‘aoX3 aıond anıgı UXdp L al amıno ıL a3 dau13 “Ὀγ ὙΥῸ 513 Δ131.}.}}}001.3Π 3glri
oLwıL 1ogonaAmoap Ur arolb 03.113 “aoaarlısnoun nonıox 91 nıskıoLo mdoLızL
δ. ndou AnoLND nı3Äay 11 ovvo augluum amXnıaz SIoımdu mA3 ἸῸΝ SIoLnoL
13dmXnpap QOLNDO OL 513 ἸῸΝ 101L311A
ὈΙΟΥΥῸ 3LOYYY Paarlno1oda3L3 NOLND NOL 33 OLNDL OVLAYLG
ὈΥΥῸ 10A]3 OLNDL 310m oLDLOoIANDO το ἢ 13 ‘a3gQno
10903413Ä ΟΥΥῸ 3100 A019) 3100 ı0and SLA SLı 2x3 aoınd
3Lno an gno ‘Ldoydg 3ıno (nod313 noı οἷν 1090313A)
ımd3ı3 τῶι Sıouv3dm 31:00 ‘oLmangl SıoyLvyvvp 109903Aoın
VINOTIO4dVY NOA SYNAH9OLA [19] 89 09

"A 'S Xoput
-J20oM 184 [Suaogu ῬῚ 1949Iq19ZuUBA 5003 noınoL ori dyA noıno : 100]
-mpt Sooa 9 noınor ıorl dyA οὐ :(6£ ‘89 "IL ‘89 τι 191) ἀϑθβῃ 'qI9A
:sspp 5003 oınoL ıorl dHA guy 9. ΟΖ ὉΘ 1 am) "ISA [imorlagoup 7
U9SIMOIIT 190 WOUTON 194. SULIBM 98910 1968 4251 yorspy "9uUuog 190
uw 910 Se acer 191λ Ἰοοροΐ ‘uspumegq sun ma 1900 ur ‘oaogne
ΟΡ SIE IST OUIBM ICMZ 900 ‘pm ‘oqjessep Θ]ΌΘ ΤΡ 251 τΙθΒΟ ΛΘ 977
Ὁ9178 194 yone pun "wabunfnzsqy oyaıypusun ΘααὉ 1 pun (yanıog pun
Yowury9soHH) =) ΠΟΘΙ 0590) uw pun uodunIopuUggqy ΘΙΘΡΙΙΈ 9]91Δ y9oU ULIRP
4612 590 pun ‘damegq aodıyyoy pfeq ‘aodıynı pjeq “192 {009} pfeq “19U9ND01}
pfeq ‘ogfey pjeq “WwIBA pfeq ‘Mopuwnasqe ΠΟΘΉΘΙΔ 251 915. ἸΌΘΩΤ
'4FEINSOISIOK) 100 9A 484J98 YFurf 1900 uedunpurmgy Θ]91Δ 4615. 59 up
-UOS ‘SOIOPUR UIO 9IM OS asıayM 190{01015 UT sous Fyaru yony 1008 20
UBIRP Π91, ᾿92281| 1192 Fydru ἀπ 5910 ur SEP ‘souro Fyoru yone 4615 so pu
-urep woIje ur 4281 pun sopje goyeArma pun offe4g ımz fersqn pun
(5) 990%) 451 “au quroyos ‘sorp opw.108 [ΠΟΤ "19 Jyasıroyoq 918 pun 4τι9192
918 uopıom fforg' wesoıp uoA pun ‘pn syuuwuodos use uUop UA
970 ‘yay YFeINSaIsIer) oIp sem ‘sep 251 ‘yumyos mw om ‘puf) “6
"Sn® 4499 4181 )591519.) 910 pun 9158
U2Q1948 ὉΠῸΡ “21Π|9115801 YoIs 5910 uuam pun ‘pım πΌΡαθλι 43ojodıep ΤῸΝ
aoridag 9. oLnoıL 39 nororlg 'Soda1odXnh aoyyou το γῳ

109... xdou 101a3rl noı (43Π03 τῷ a3 Ο)33 noL Δ8Πη Sod3ı
-oridag dup ‘aııo3 gıno oı χη ᾧ 39 ΔΙ) ΔΩ AMLSI
-apı 109 Ἰοσδιϑ SLiodX ἸῸΝ SLaoglı 10x 101343 Ssıomıod
-313 10YVOL 10YYY9 10 'amX3 nıolaın aUud3ın3o 10x 5003.
-nrlıopıo 103 SodaıodAn 1or Soda1LodL5 τοὶ SodsLodXnn
mon SodaLoridag 10x ‘Somodınyou dmA 1103 a1013 Soroloa
Sur ἸῸΝ Soda» noL noLND 10x 101L9dıL 10YYOL ὈΥΥΡ “1Ο 3.1.3 OL
ımL nod3ı3 91. Sm1orig a3 39nNo 39 13X313rl .noLnoL 13X313rl
url 11 9 43 390,0 ΔΙ103 10x ıoalaaz 11 ΔῸ, A3 103 10439
-1L01Q OLApıL 109 Τρ ΧΦ AaXıL 1113 ΤῸΝ 1043 13X0g SO3g OL
-noL τοῇ dyA oLNnD» .al31Lnda amıapı ἸῸΝ 1ng0Xudadna 10%
SoLapı noLnoL gun Ina amıumdganp amı oun Sonsrino\g
-oa σι o 10113 aoX3 nıolon alı oL 1320gQ 1orl yox 19] 9
‚„AnAlu3 Smbno Ὀά!γο .13Π Ὁ113
1auı3yıu3 Sıoluoa U ἸῸΝ 13901lU1agoup ‘ılgXoyvoup oınoL
ana 109 ‘Smandri3z ıubdmdAAno ılı 301... a3 1913 0mylLg3gQ
19 -% HLNINDVAA 8
ΤΌΠΙΘΏΘΝ (uou) gg ἀΌΌΘΙΟΝ 'q19A
ΒΗ #pv3 "SH 2272. :osoyg unnqg gg ἀΌΌΘΠΟΝ (siurwas) 0% "WLZ’S
Ὃ "8 JOJIOUL, 'IJ3A Y90OP “FF IQ (6161) ET sounuz ZI9gpny UOSTWANZYUOBU 4yons
ΟΙΩ SNB "I09SLIY SOP 94B10JoY ΘΙΘΉ19 ΛΑ CI ῬΙ, "ἃ opseyg Zungpgsregq
oyostuoyeLg 910 TA ς οζ8 (KIEL) 89 "sr "wayy uusuyurıg 092114 :'ss
3A ıoLazri goyury g O9) Ὁ. os [orolhywodou g ΖΌΘΧΥ Sıoylvvo (a3) I
‘oe U9AESWIP UOA 915 uSgey 2} 81 ΒΘΊΒ19Χ) adnsuos op yone pun

“ΘΟ pun uayas pun usage] 9118 9158 Sep yoınp ‘ogqfessep so 481 ΠΌΟΡ
puN "uouLIofsdunpusqy 100 oduspy 190 adjforur 2181 ]592519}) aaıyı
ur yooU 21 ΒΒΈΘΟΘΙ Aolyı UT YOoU ΖΒ ΠΟΙΘ] 519 Δ IOpuBuro 718980) aaayı
ur Jopem pun TojlsfprA pun Yjfepuwmadge yoepdıuuew τιϑεθλιθα 9] ap
yon puIs 08 “251 opusmadge ΠΟΘ σπαθὶ Zungspuggqy oIp 0518 unu Ὁ6
"uopI9M NZ Oq[assep nzZope1ad Juyo ‘USPIOM yarıfuyg usrpur wop “51
uopIoMISFUun FunIopugIoA‘ Aap Sep ‘dur UN uuey neuod zuwd yorfıoaz
196Ὁ "uoglorg yoruyg oIS gep ‘os UIOpuos ‘Iyos 4yoru ‘usparyosı9a 451
918 UIOPUOS “(251 Fypru Jepuwurorsyun USYOSUOTL Uap 196. yYon® 59. 918. ep)
ΟΝ 'IBA "7827700 nyauıds

sturnbuns vunds wonb pn?» 180 <uou) ponb Διο [ uawas 19 soıa
91PDD S9]Durwoas ur SUDAIÄNS DI7D ungrgrq 9U4D9 s4nd Dı]D snınd
"npuodsns waurınbuns snyrurds 8ngonppD» auorID4rds wru972 :0918
-Äyd osqe] maıp swunnduns wunwnds sopwuns (swurwas) wmauass9 83IDru0] 0%
-jody warm sauobou (8) “ * * sunuasuoo sı71o0Jd swuabort Nxrp WD1U9889
sa svunbuns wmunds aunwas aT own.d ouqı] sıppıdapsy snndhasıp “engoy
-j9ddo [Sugluvoxio Ἢ 0] 2400 somwpr 4apuneayy [zZ ‘807 1 972.7 "ab "Ὁ 41 uuswu
"TOM 'W) HI 'F'b'nvioıanı1 "1oıaajA τ" 536|3γΦ 30 10, οἸϑάϑγ 3991 ὝγοΙ,
939 'V 08 AIIE 'Z J στ 'Isty “LoLsIuy χορ l aııo3 oınoL odap aLonoAay GI
10 mdgan ag 119 ‘amAzy moLsapmb SHbno Sıoınoı Lg a3 "nLomgıgndou amdayb amı
Ldıdap alırlonony por 510 δῷ 'nmdayb amı. οἱ SoLnonpgrioyoLnx orimo aovg 91 ὉΠ
"wo ı9ı ano Sodzp noL 1wLaonıA Sıaolıoa [0X 1103 SZgMLorinaau amım) amı vorldau.o
QL ΤῸΝ 119 aronanıag [9 61 yowu] Su3363 jox EI ‘EST 'sÄyq "ramıg [2] 9
DLADL NOLNO NOL QUXOI
13X3 aroloa aluyvp alı 10x ‘13noxp 10x 19do 10% ıuU) 10%
Imınn τῶ. nLanu 39 Smio 'aAm30mıodaı3 amı Sosguyvu
noL οὐ aroloa 31:00 ADLIDIQ 3100 OLOXN103 Sıoyluvvo
AD3Q} 31:00 ΤῸΝ ὈΥΥΟΙ, 10X 019) DL ἸῸΝ pıLodınvou 5010
-mıodaı3 δια. Suonoz nouodınyou ano 319 191LUa3Ä oLnDg
9. ardu ımdaız τῷ, nodaı3 amaarinoıodaı3 amı 19090
-313A 31 A9]0 a3gno ao1orlg 3A Sm3x13dıy 10LAÄA3rl no ῸΔᾺ3
pıolLyundou 310m Xvp ‘no aarl wAarl 13d3doıg Ὀγγὺ ‘(Sıov
ταν amumdgap amyı 8900 1313) A1LOF amım) ayı Soaagno
VINOTIO4dV NOA SYINH9OIA LIE] +9 69
B. FRAGMENTE 5-6 63
αἱ δὲ φλέβες ἐν τῶι ἀνθρώπωι ὧδ᾽ ἔχουσιν’ εἰσὶ δύο

μέγισται αὗται τείνουσι διὰ τῆς κοιλίας παρὰ τὴν νῶτι-
alav ἄκανθαν, ἡ μὲν ἐπὶ δεξιά, ἡ δ᾽ ἐπ᾽ ἀριστερά, εἰς τὰ
σκέλη ἑκατέρα τὰ παρ᾽ ἑαυτῆι καὶ ἄνω εἰς τὴν κεφαλὴν
5 παρὰ τὰς κλεῖδας διὰ τῶν σφαγῶν. ἀπὸ δὲ τούτων καθ᾽
(512a) ἅπαν τὸ σῶμα φλέβες διατείνουσιν, ἀπὸ μὲν τῆς
δεξιᾶς εἰς τὰ δεξιά, ἀπὸ δὲ τῆς. ἀριστερᾶς εἰς τὰ ἀριστερά,
μέγισται μὲν δύο εἰς τὴν καρδίαν περὶ αὐτὴν τὴν νω-
τιαίαν ἄκανθαν, ἕτεραι δ᾽ ὀλίγον ἀνωτέρω διὰ τῶν στη-
10 θῶν ὑπὸ τὴν μασχάλην εἰς ἑκατέραν τὴν χεῖρα τὴν παρ᾽
ἑαυτῆι: καὶ καλεῖται ἡ μὲν σπληνῖτις, ἡ δὲ nmarirtıs.
σχίζεται δ᾽ αὐτῶν ἄκρα ἑκατέρα, ἡ μὲν ἐπὶ τὸν μέγαν
δάκτυλον, ἡ δ᾽ ἐπὶ τὸν ταρσόν, ἀπὸ δὲ τούτων λεπταὶ
καὶ πολύοζοι ἐπὶ τὴν ἄλλην χεῖρα καὶ δακτύλους. ἕτεραι
δὲ λεπτότεραι ἀπὸ τῶν πρώτων φλεβῶν τείνουσιν, ἀπὸ
μὲν τῆς δεξιᾶς εἰς τὸ ἧπαρ, ἀπὸ δὲ τῆς ἀριστερᾶς εἰς
τὸν σπλῆνα καὶ τοὺς νεφρούς. αἱ δὲ εἰς τὰ σκέλη τείνου-
nn nn απ ασσς- «ἀπο ee
πε δες a > nn
πα στ 50. 5 Ὅν
6. Mit den Adern aber im Menschen verhält es sich folgendermaßen:

Es gibt zwei Hauptadern; diese ziehen durch die Bauchhöhle am Rück-
grat entlang, die eine rechts, die andere links, jede von beiden in den ent-
sprechenden Schenkel, und nach oben in den Kopf an den Schlüssel-
beinen vorbei durch die Kehle. Von diesen aus ziehen Adern durch den
ganzen Körper hin, von der rechten nach der rechten Seite, von der
linken nach der linken, und zwar gehen zwei besonders große in das
Herz in unmittelbarer Nähe des Rückgrates, zwei andere etwas weiter
oben durch die Brust unter der Achsel her je in die entsprechende Hand;
man nennt die eine Milzader, die andere Leberader. Es spaltet sich bei
ihnen beiden die Spitze so, daß die eine zum Daumen, die andere zur
Handwurzel geht und von diesen aus feine Adern mit vielen Verästelungen
zur übrigen Hand und den Fingern. Zwei andere dünnere ziehen ferner
von den erstgenannten Adern aus, von der rechten in die Leber, von
der linken in die Milz und die Nieren.
Die in die Schenkel ziehenden spalten sich an der Verbindungsstelle
ν.ν.
4 ΄΄“ἝΞἝἕ...΄-
-.--ρρνρνρνρ ν...
΄ἝὯἷ“΄ἷ΄.... ....
-ςοὌΦΡ:---.- -.-Ἐ-ς-.
] ausführliche Erläuterung des Fr. bei Krause a. O. τὶ (Gnesen 1909;

vgl. Janus 1909) al δὲ] αἱ Aa Ca; vorher ging also eine Beschreibung
anderer Körperteile des Menschen (veüpa? ὀστᾶ 1) εἰσὶ δύο μ.} εἰσὶ δὲ
δύο αἱ μέγισται Ca: εἰσὶν αἱ δύο u. PDa 6 αἱ φλέβες PDa 7 εἰς] ἐπὶ
PAa eis] ἐπὶ Aa
®Gd AlononLano LI ÄNS[BUDONY Spıno aıonoaXano 91
9 ‘gg 11 15Δ "ϑιγήοτα Fyyoru ‘s[orgy Y028 uapLay.iaa [anonoapzıaig } ®(Im2 8
MD
ep
T9P®.I999] 100 pun 1ΘΡΖΙΠΑ Top UogoUu τι9η9.11 yony ΘΡΌΒΗ 910 ur pun
1316 1927 ΠΊΠΟ Ὁ;sep aoyun auapun uoyoIz uoPIog uUeuyT UoA pun uauur yoru
yo 910 yaımp uaprag asaıp uayaIz Iemz pun !uodrursI9A UEPUSWLWON
35998 oJdoyy woA uegsIoW Ip yoIs 190 τῇ ‘ouol spe 451 ΤΟΙΠΟΓΣ 58λ149 orp
᾿ΘΙΘΡΙΓΒ Θ1Π9 9219. Iopol ne ΟΡ τι] 01 190 uagau ΘΒ] ΒῊ we 2391 5
ὍΖΠΟ WSOP τιθαϑῖι ΘΡΙΘα τπΙΘΡτι9 915 52 091 yoeu
UHPUSULUION SAU] UOA 910 'ΒΥΠΠ ΠΟΘΙ UHPUSUWMON 52 Π09α UOA 910 emz pun
“48 Jdoy] uap ur oforA ‘uspuo 915 0M ‘ep yoIs τι941 85 uopıoq uoA 9384
"NZ 71898 ΘΒ]ΒῊ We 19991} uopusyorz Jdoyy umz ofyay] Ip yoınp 916
'qe (wioapogdnpy up) usuyr
UoA UIOPY 9UIOF ofolA pusdodusddryg oıp ur pun ofyoyyoneg sıp ur yone
yaıs uoyjeds sy "ueyez uep nz 516. sne ἘΡ uoA uoyaIz pum qeurg Jozma
"NT 1Π2 918 uoyed 1emz pun ‘opugH 910 ur 9IA osToM JIopuoyoaıdsyuo ur
"INT Uop pun ursquoryog Sep UT [oq,IoA 9TUyf We OIS ΤΙΘΊ[9ΤΖ url] 451
gual spe 5010 odtuem 58λλ49 Ip ‘sTOyUEYOSLIIO 500 Θ4ΙΘΒΈΘΙΠΙΥ 190 yosu
ΘΉ19 Δ. Θ1Π0 ‘odeynz 7010 2100 4211 pun STOYUSYOSIOIO) 590 ΘΏ19ΒΙΘΏΙΠῊ op
yowu 4012 99918 aıyı :Toyuayosıogg uazur uep yaınp uayaız pun
EEE ER N er σεις; τν οὐ. 0. «τ τὰν ne ες «9 ὦν m Aw
190313 aıı1Loul alı 10% aıııauyuo alı 31. pdou. ı0Laon
το ἸῸΝ 'Swdı3X Spı 513 10x 10noAJ31 auıpyuoro alı gun
Sod31LoN3 ΔΙῸ up 101 0013 AYAndbo δῷ. pıq 10oNnOoA13L
1oıno ΤῸΝ ‚Sun aıonoX3ano SLyob3x Suı 33 1010131 10
au 513 ‘aoAıyg Sluajsxy amııyava ‘asgmd3ınoaa auypAar alı gr
pdou ımylLXodı ımı a3 εγὼ wd3ı13 9 1103 "1odaLyaa Sno
OL ὉΟῸΔ, 89 10WLNaV3L .91339 Ὁ. 513 amdaLoıdo amı 23 9
10 'pdaLoıdp ὍΣ 513 ΔΟΙ539 ΔΩ 23 naar 10 ‘joyvou aly
-o63x alıı 513 1010071Xo 'ıyınayaL τῷ ‘amına 9 5Ὸ 318
dp .10ypAan ᾿ἸλβΧρὺ τ... Δ8 τἸουδολιμθφ amAndo amı D1Q 01
10.0non}31 alyoda3y alı Sj39 10 S3d3vd 1I0LU3Y Io AMLndD
‚UP OVWVou AQdnasYu QL 10% ΔΌΪΥΙΟΝ alı 113 ἸῸΝ 39 10L
-A07)}X0 -"A1ONOA}3LDIG SNOYNLAOQ SNOL [113 A3Q9N3LA3 10%
ıonoxlLgn» Sogou noı aoodoı aoı [13 Io 'Sodı3X 50.
513 10% daupgox mgou Aaoı 109 31 alrllay alı 513 aıonong
-}31 naoA oLı pdnou wııau3 'Suaısaz o13Xou aoLık aodyır
nodUuri noı moy3 39 »d313 .wı3Xou 1013110633 ΤῸΝ nodun
ΛΟ. 134131 A390119 amınn LLo1Aarl 39 L "aronoaysaı nodur
ΟΣ SoLanu Xnıg ΤῸΝ ‘nıondoodu alı »ıoX 1011071X0 100
VINOTIOdV NOA SAINUY9YOIA 19] '#9 y9

"SSH 'ıaqn Ῥ wıanJ Ag Βα (27 ‘79 11 13) wıaaun? 2 OdmA Δολῦϑο :wquIdT
angmadno 81 gI v sg uoddıg "ZA LEI v ἘΦ] uorwwmy any 'q 'z
oIM 480 Zungnepog] ΘΟ]ΘΒΘῚΡ Iypru τι any Joe oyaıqrem sup ydlopdgo
‘uo4feyogqrog *AT OS[® Fey HIZOJoUTULIOT, 919478 OTp [ioıanovox 53011}1
ὉΠ03.1.0 IT
yosıopjqfey » 298 5τι7 dodLıpyod ἀΘΌ 1010 Fyoru« (MI3ag """ po) 8 eyey Lunv
uripdgoun a0ı9 10 0noX3daun [Ὸ (ALONOFJX00UN) aLonojIX0ouR ["VıX ALOMXoouPp 1
a9yorqIogsun pun Iodıma ur 481 unu [forg‘ 195910 opew@3 puN “2

(wog =) Zrumeyos pun
ULI®A ‘uunp SO PITM ΟΝ ‘uUS]JEIg ΘΒΘῚΡ 118 sneurg 918 1961} 1906Ὁ 59 4duw[od
‘usdosoöfme ὈΘ197, ἘΘΘΙΠΠΠΌΟΒΊΘῚΙ ΠΘΡ UOA ΘΊΏΒΥΟΤΡ Sep pam os Ἅ1Π1|1296
ang sep seq "UPpeusuweg usw Yuuou ΘΒΘΙΩ ("uoyadıoqnury τΙΘ4 {091
90 Y9eU 1989070 UoA pun uayUI 190 yowu 91og ΤΙ02 091 I9P UOA 918 SIq
‘“IOUUNp 9185 UPP.IOA ὑπΠῚῸΡ 1921916ᾳ pums ‘uswwoy ofyoyyaneg 1900 5188
Ip “παρ᾽ U99SI9 AIG) "IOyynwIRgq) 190 ΠῚ uoneIT uop 196. “ΠΠΙΟΙΠΙΈΤΑ
u9p 196. USPOH Π9Ρ UI USpus pun USISIN UPP nz yosIoLy sep yaımp pun
ne 910 1921Π| USYaIZ 919pu® yYooN ὙΠῈΡ puıs 915 !uoyaIz ΠΘΡΟῊ 910 ur
NIBWUINONY SEP yamp uapIagq UOA 910 859 213 91a9pue Y9oN 'Aysnıg 9Tp
dayun ΠΟΤ Β UASIIP UOA UHYAIZ UIOPY 919puy '7n7 I9pezIIpy I9p pun -1949T
190 Au qIofIoYuf we ZIOWyOg 196. 89 umw pusıyea ‘nyyaa ne 190
Joyun SBAI9 UU9A ‘(49UFFO) 42{{8]68 τιθτα 9TP ‘IOAIOU ΘΙΘΌΤΟΙΣ SEAYI 9.19pUuR
aari OLNDO 102, .amAay Lob oLno Smrio nolgpp WOHO3MA ὈΥγῸ PL
AmA3N βου up alı aLomiodsı3 HıoX ‘119 39 aaLonrinng [91 ‘39 UI
usgo LXdo UL aııo3 oınoı yoeu]) 21 ‘get 'sÄygq amıs [elı 91
1.341 Ssgmddbrp τὸ aorldag 10% AQLUL3Y SnOoLNOL
SnouoL Snoı 513 39 aoyypdgdaun .10ı311 193 AMQaMmAdno ΔΩ.
oun aoLmınXkvu aan 01 Xrjo Q 9. '10LANOYOX 5301111
-orndauo 39 ınıno (1339 Ὁ. 513 amınoL 33 10% Xd3L01dY
91 513 AM133Qg ΔΩ. 33 ΔΙοΟγΥ Ὁ 1.37 an 5093 ‘1nıaoaÄ 01
-1A ındaıLoLusay pLı3u3 ‘A103 jodaındna Spıyıox SuL 23
ınımdu ΔΓ ın Sadavb 39 10) 'Sodaıon Spı 513 a1ıgıoanA
39 5101 ‘ıomdaan 5101. Sı3Xdo SnoL 513 A1OMLN3aV3L [ON
Snoddsa Snoı 513 aıononı3L Soxdoo Suı wıyg 10x orldag QL
oun 9 10d313 .yoLusy Sı3Xdgo SnoL 513 novanri nolwıLmag
ΛΟ. ὉΙΟ 100NOAI131L SOd3LON3 OLD Io 11013 9 10d313 "ıodaıla
AMLNOL OLD SnoLonN SnoL ΟΣ 10 39 10NOAI3L "AILIAUYALO
auı 109 aııııwul δα. ‘anıyıox alı ıdau 11. 39 an Ἣν
orid3ag 91. oun 11 awıo n10omXooum Sp ‘SnoLLpv3 ncA1YYQ
G9 L-9 HLNYWOVAA 8
τοῦτο καὶ ἀίδιον καὶ ἀθάνατον σῶμα, τῶν δὲ τὰ μὲν

γίνεται, δὲ ἀπολείπε!ι".
τὰ
8 [3]. Smer. Phys. 153, 20 [nach B 7] καὶ ἐν ἄλλοις" ἀλλὰ
τοῦτό μοι δῆλον δοκεῖ εἶναι, ὅτι καὶ μέγα καὶ ἰσχυρὸν
ὃ καὶ ἀίδιόν τε καὶ ἀθάνατον καὶ πολλὰ εἰδός Eorti.
9 [8.126]. Garten. in Epid. vı comm. τὸ (xvır A 1006, 8 Kühn)
καὶ μέντοι καὶ ὡμολόγηται σχεδὸν ἅπασι τοῖς ἰατροῖς οὐ μόνον δια-
πλάττεσθαι θᾶττον, ἀλλὰ καὶ κινεῖσθαι τὸ ἄρρεν τοῦ θήλεος ...
Ῥοῦφος δέ φησι Διογένη τὸν ᾿Απολλωνιάτην μόνον ἐναντίως ἀπο-
10 φήνασθαι κατὰ τὸ Περὶ φύσεως δεύτερον. ἐγὼ δὲ οὐκ ἐνέ-
τυχον τῶι βιβλίωι. Vgl. A 26.
10 [0]. Heropsan. TI. μονήρ. λέξ. ı p. 7, 8 τὸ δὲ ᾿πλῆ᾽ εἰρημέ-
νον παρὰ Διογένει τῶι ᾿Απολλωνιάτηι ἀντὶ τοῦ πλέη θηλυκοῦ EITI-
θετικῶς ἄγνωστον τοῖς ἄλλοις.
α. NACHWIRKUNG
1. ArıstopH. Nub. 225ff. [vgl. auch τὶ 68, 5]
Σωκρ. ἀεροβατῶ καὶ περιφρονῶ τὸν ἥλιον.
Στρεψ. ἔπειτ᾽ ἀπὸ ταρροῦ τοὺς θεοὺς ὑπερφρονεῖς
ἀλλ᾽ οὐκ ἀπὸ τῆς γῆς, εἴπερ; --- οὐ γὰρ ἄν ποτε
ἐξηῦρον ὀρθῶς τὰ μετέωρα πράγματα,
εἰ μὴ κρεμάσας τὸ νόημα καὶ τὴν φροντίδα
230 λεπτὴν καταμείξας εἰς τὸν ὅμοιον ἀέρα᾽
Körper, von den anderen Dingen aber entsteht das eine, das andere
vergeht.
8. Doch dies ist, scheint mir, klar, daß der Urstoff groß und ge-
waltig, ewig und unsterblich und vielwissend ist.
9. Der Meinung, die männliche Frucht bewege sich eher als die weib-
liche, da sie sich auch schneller bilde als jene, tritt Diogenes allein entgegen.
10. Volle (contrahierte Form).
LLL— .....ϑὕ0.Ὁὄὕ..ὕ..ϑθὕὅ.σκΧκΚ'.“τ͵'ΠΠ'πΠΠ'ΠτΠὲ͵'Π'' τ τ οϑοἰτοἨοἰἰττἰἰτἰττἰτἰτττττἰἰἰ΄οἰἰὦἰἰἨῴὕὕ.ὦὦὕ)ἰἰ,ἅἅἅἰἰ.ἰἨκ»σΣὥρρϑρμὥὕὕὕὕῇΦΦ ὔΔΦἷρ-ΣτὩο»ε.ι!ψεοιι. .{--
1 σῶμα] vgl. 44 Β 12 1 412, 16 m. Anm. τῶν δὲ Aldine: τῶ δὲ DE:

τὸ δὲ ' 9. Ῥοῦφος] der Ephesier, den Gal. hier ausschreibt. Vgl.M. Well-
mann Herm. 47 (1912) 14, Ilberg Abh. Sächs. Akad. 1930, 1ff. 15 vgl.
Diels Verh. ἃ. 35. Philologenwers. Stettin 1880, 96ff., Rhein. Mus. 42
(1887) 1ff. Theiler a. O. S. 8ff., 14ff. Die Beziehung von Ar. Ach. 50
auf Diogenes, die H. Weber Philol. 63 (1904) 231 annimmt, beruht auf
unrichtiger Auffassung der Stelle 18 ὑπερφρονεῖς] περιφρονεῖς R: {σὺν
περιφρονεῖς Blaydes
Β. FRAGMENTE 7---10. C. NACHWIRKUNG 1-2 67
εἰ δ᾽ ὧν χαμαὶ τἄνω κάτωθεν ἐσκόπουν,

οὐκ ἄν ποθ᾽ ηὗρον" οὐ γὰρ ἀλλ᾽ ἡ γῆ βίαι
ἕλκει πρὸς αὑτὴν τὴν ἰκμάδα τῆς φροντίδος.
πάσχει δὲ ταὐτὸ τοῦτο καὶ τὰ κάρδαμα.
δ 235 -- τί φής;
ἡ φροντὶς ἕλκει τὴν ἰκμάδ᾽ εἰς τὰ κάρδαμα;
Στρεψ. Δῖνος βασιλεύει τὸν Δί᾽ ἐξεληλακώς.

Φειδ. αἰβοῖ, τί ληρεῖς ; — ἴσθι τοῦθ᾽ οὕτως ἔχον.
10 980 -- τίς φησι ταῦτα; -- Σωκράτης ὁ Μήλιος
καὶ Χαιρεφῶν ὃς οἷδε τὰ ψυλλῶν ἴχνη.
2. Hırpoor. de flatib. 8 (CMG 1,1 92] πνεῦμα δὲ τὸ μὲν ἐν τοῖσι σώμασιν
φύσα καλέεται, τὸ δὲ ἔξω τῶν σωμάτων ἀήρ. οὗτος δὲ μέγιστος ἐν τοῖσι πᾶσι
τῶν πάντων δυνάστης ἐστίν. ἄξιον δ᾽ αὐτοῦ θεήσασθαι τὴν δύναμιν. ἄνεμος γάρ
15 ἐστιν ἠέρος ῥεῦμα καὶ χεῦμα’ ὅταν οὖν πολὺς ἀὴρ ἰσχυρὸν ῥεῦμα ποιήσηι, τά
τε
δένδρεα ἀνασπαστὰ πρόρριζα γίνεται διὰ τὴν βίην τοῦ πνεύματος τό τε πέλαγος
κυμαίνεται ὁλκάδες τε ἀπείραντοι μεγέθει διαρριπτεῦνται. τοιαύτην μὲν οὖν ἐν
τούτοις ἔχει δύναμιν: ἀλλὰ μὴν ἔστι γε τῆι μὲν ὄψει ἀφανής, τῶι δὲ λογισμῶι
φανερός. τί γὰρ ἄνευ τούτου γένοιτ᾽ ἄν; ἢ τίνος οὗτος ἄπεστιν ἢ τίνι οὐ ξυμ-
20 πάρεστιν; ἅπαν γὰρ τὸ μεταξὺ γῆς τε καὶ οὐρανοῦ πνεύματος ἔμπλεών ἐστιν.
τοῦτο καὶ χειμῶνος καὶ θέρεος αἴτιον, ἐν μὲν τῶι χειμῶνι πυκνὸν καὶ ψυχρὸν
γινόμενον, ἐν δὲ τῶι θέρει πρηὺ καὶ γαληνόν. ἀλλὰ μὴν ἡλίου τε καὶ σελήνης
καὶ ἄστρων ὁδὸς διὰ τοῦ πνεύματός ἐστιν" τῶι γὰρ πυρὶ τὸ πνεῦμα τροφή, πῦρ
δὲ ἠέρος στερηθὲν οὐκ ἂν δύναιτο ζῆν ὥστε καὶ τὸν τοῦ ἡλίου βίον ἀέναον ὁ
25 ἀὴρ λεπτὸς ἐὼν παρέχεται. ἀλλὰ μὴν ὅτι καὶ τὸ πέλαγος μετέχει πνεύματος,
φανερόν" οὐ γὰρ ἄν ποτε τὰ πλωτὰ ζῶια ζῆν ἐδύναντο μὴ μετέχοντα πνεύματος"
μετέχοιεν δὲ πῶς ἂν ἄλλως ἀλλ᾽ ἢ διὰ τοῦ ὕδατος κἀκ τοῦ ὕδατος ἕλκοντα τὸν
ἠέρα; ἀλλὰ μὴν καὶ ἡ γῆ τούτωι βάθρον οὗτός τε γῆς ὄχημα, κενόν τε οὐδέν ἐστιν
τούτου. Vgl. Eurır. Troad. 884,
30 Ἑκάβη: ὦ γῆς ὄχημα κἀπὶ γῆς ἔχων ἕδραν
885 ὅστις ποτ᾽ el σύ, δυστόπαστος εἰδέναι,
— een ἀππλπῃῃἝῃἝὯῃ’ρυὮὯὮυτρὌὈὃὈΌὉὃὖὃΘθΘθῬθῬγἯΨΘυἥέΨωΝΘΟΘΟΘΟἝὃἝὃ
3 vgl. ıı 57, 9. 58, 231. 8 Der δῖνος des Diog. erklärt sich aus den An-
deutungen des Diog. Laört. τι 52, 7 περιφορὰν [vgl. τι 68, 10] und Plut.
11 53, 5. Diog. unterschied sich hier nicht von Anaxagoras (περιχώρησις
59 B 12), Leukippos (δίνη 67 A 1 $ 31) und Demokrit (δῖνος 68 B 167)
10 Μήλιος] Scherz wegen Diagoras Zur Frage:nach dem Verhältnis
von „Hippokrates“ zu D. vgl. auch F. Willerding Studia Hippoeratica
Diss. Gött. 1914; Deichgräber D. Epidemien u. d. Corp. Hipp. Abh. Berl.
Ak. 1933, 112ff. 15 ῥεῦμα Α: τὸ ὁ, ΜῈ 16 τεΜ: δὲ Α 17 ἀπείραντοι
Diels: ἀπείρατοι A: ἄπειροι M 24 und 26 ζῆν A: ζώειν M 27 so M:
μετέχοι δ᾽ ἂν (woraus αὖ Diels) A ἂν ἄλλως Μ: ἐν ἄλλος Al: ἐν ἄλλοις A2
ἕλκοντα] vgl. Wortindex 28 ToVTwı] τοῦτο A: τουτέωι M τε (pr.) A:
γε τῆς M κενεόν M 28. 30 vgl. A 16a. ὄχημα nicht nur hier Z. 28
und 30, sondern auch Hipp. de nutr. 55 [1x 120] ὑγρασίη τροφῆς ὄχημα
[daraus Erasistratus bei Plut. Symp. vı 3, 2. p. 6904. vır 1,1. p- 698].
Ist fr. adesp. 565 αὔρα θεῶν ὄχημα τιμιώτατον von Eurip. ἢ
Ζεύς, εἴτ᾽ ἀνάγκη φύσεος εἴτε νοῦς βροτῶν,

προσηυξάμην ge: πάντα γὰρ δι᾽ ἀψόφου
βαίνων κελεύθου κατὰ δίκην τὰ θνήτ᾽ ἄγεις.
Μενελ. τί δ᾽ ἔστιν; εὐχὰς ὡς ἐκαίνισας θεῶν.
τὴν γῆν
δ ARISTOPH. Nub. 264 & δέσποτ᾽ ἄναξ, ἀμέτρητ᾽ ’Anp, ὃς ἔχεις
μετέωρον κτλ.
3, Hrerocr. de carnib. 2 [vıu 584 L.] δοκέει δέ μοι ὃ καλέομεν θερμόν,
ἐόντα
ἀθάνατόν τε εἶναι καὶ νοέειν πάντα καὶ ὁρῆν καὶ ἀκούειν καὶ εἰδέναι πάντα,
ὅτε ἐταράχθη ἅπαντα, ἐξεχώρησε ν εἰς
τε καὶ ἐσόμενα. τοῦτο οὖν τὸ πλεῖστον,
10 τὴν ἀνωτάτω περιφορὴν καὶ αὐτό μοι δοκέει αἰθέρα τοῖς παλαιοῖς εἰρῆσθαι.
δύνα-
3a. Hıprock. de morho sacr. 16 κατὰ ταῦτα νομίζω τὸν ἐγκέφαλον
μιν ἔχειν πλείστην ἐν τῶι ἀνθρώπωι. οὗτος γὰρ ἡμῖν ἐστι τῶν ἀπὸ τοῦ ἠέρος γινο-
οἱ δ᾽
μένων ἑρμηνεύς, ἢν ὑγιαίνων τυγχάνηι" τὴν δὲ φρόνησιν ὁ ἀὴρ παρέχεται.
ὀφθαλμοὶ καὶ τὰ ὦτα καὶ ἡ γλῶσσα καὶ αἱ χεῖρες καὶ οἱ πόδες, οἷ᾽ ἂν ὁ ἐγκέφαλος
φρονήσιός
15 γινώσκηι, τοιαῦτα πρήσσουσι᾽ γίνεται γὰρ ἐν ἅπαντι τῶι σώματι τῆς
ν.
τι, ὡς ἂν μετέχηι τοῦ ἠέρος, ἐς δὲ τὴν ξύνεσιν ὁ ἐγκέφαλός ἐστιν ὁ διαγγέλλω
ὅταν γὰρ σπάσηι τὸ πνεῦμα ὥνθρωπος ἐς ἑωυτόν, ἐς τὸν ἐγκέφαλον πρῶτον
τῶι
ἀφικνεῖται καὶ οὕτως ἐς τὸ λοιπὸν σῶμα σκίδναται ὁ ἀὴρ καταλελοιπὼς ἐν
ἐγκεφάλωι ἑωυτοῦ τὴν ἀκμὴν καὶ ὅ τι ἂν ἧι φρόνιμόν τε καὶ γνώμην ἔχον. εἰ γὰρ
καὶ
90 εἰς τὸ σῶμα πρῶτον ἀφικνεῖτο καὶ ὕστερον ἐς τὸν ἐγκέφαλον, ἐν τῆισι σαρξὶ
ἐὼν
ἐν τῆἤισι φλεψὶ καταλελοιπὼς τὴν διάγνωσιν ἐς τὸν ἐγκέφαλον ἂν ἴοι θερμὸς
καὶ
καὶ οὐχὶ ἀκραιφνής, ἀλλ᾽ ἐπιμεμειγμένος τῆι ἱκμάδι τῆι ἀπό τε τῶν σαρκῶν
τοῦ αἵματος, ὥστε μηκέτι εἶναι ἀκριβής. 17. διό φημι τὸν ἐκγέφαλον εἶναι τὸν
ἑρμηνεύον τα τὴν ξύνεσιν ... ὡς οὖν καὶ τῆς φρονήσιος τοῦ ἠέρος πρῶτος αἰσθά-
95 νεται τῶν ἐν τῶι σώματι ἐόντων, οὕτω καὶ ἤν τις μεταβολὴ ἰσχυροτέρη γένηται
ἐν τῶι ἠέρι ὑπὸ τῶν ὡρέων, καὶ αὐτὸς ἑωυτοῦ διάφορος γίνεται" διὸ καὶ τὰ νοσή-
ματα ἐς αὐτὸν ἐμπίπτειν φημὶ ὀξύτατα καὶ μέγιστα καὶ θανατωδέστατα καὶ δυσκρι-
τώτατα τοῖς ἀπείροισιν.
3b. Hıprocr. de morb. ıv 34 (vıı 544L.) ἔχει γὰρ ὧδε ἡ γῆ ἐν ἑωντῆι
30 δυνάμιας παντοίας καὶ ἀναρίϑμους᾽ ὁκόσα γὰρ ἐν αὐτῆι φύεται, πᾶσιν ἰκμάδα
παρέχει ὁμοίην ἑκάστωι, οἷον καὶ αὐτὸ τὸ φυόμενον αὐτῶι ὁμοίην κατὰ ξυγγενὲς
ἔχει καὶ ἕλκει ἕκαστον ἀπὸ τῆς γῆς τροφήν, olovrrep καὶ αὐτό ἐστι κτλ., vgl.
64 A 33. C 1 (απ 67, 1ff.).
4. ῬΗΠΕΜ. fr. 91 [m 505 K.]
35 ὃν οὐδὲ εἷς λέληθεν οὐδὲ Ev ποιῶν
οὐδ᾽ αὖ ποιήσων οὐδὲ πεποιηκρὸς πάλαι,
οὔτε θεὸς οὔτ᾽ ἄνθρωπος, οὗτός εἰμ᾽ ἐγώ,
᾿Αήρ, ὃν ἄν τις ὀνομάσειε καὶ Δία.
5 ἐγὼ δ᾽, ὃ θεοῦ ᾽στιν ἔργον, εἰμὶ πανταχοῦ,
τς ὦ Στ en δ΄ τ τὸ see
11 »Hipp. hat die Pneumatik des Diog. [vgl. zu A 20] durch seine
scharfe Betonung des Gehirns als Sitz der ξύνεσις nach dem Vorgang des
Alkmaion [24 A 58] ausgebaut.« Diels; vgl. Diller Philol. Suppl. xxv1 113
Text nach®© 19 rı Wilamowitz: te Hss.. 21 τὴν ἰδίην γνῶσιν? Diels
22 ἰκμάδι] vgl. τι 56, 14. 58,24. 67,3. 0b. 2.30 u.Ö. 31 αὖ Wakefield: ἂν Hss.
36. 37 οὐδ᾽... ἄνθρωπος Stob. (interpoliert 1): οὔτε κακὸν οὔτε γ᾽ [οὔτ᾽ ἄρ᾽
Meineke] ἐσθλόν Aratus latinus p. 178, 5 Maaß
C. NACHWIRKUNG 2—4. 65 [62]. KRATYLOS 69
ἐνταῦθ᾽ ἐν ᾿Αθήναις, ἐν Πάτραις, ἐν Σικελίαι,

ἐν ταῖς πόλεσι πάσαισιν, ἐν ταῖς οἰκίαις
πάσαις, ἐν ὑμῖν πᾶσιν οὐκ ἔστιν τόπος,
οὗ μή ᾽στιν ᾿Αήρ᾽ ὁ δὲ παρὼν ἁπανταχοῦ
5 10 πάντ᾽ ἐξ ἀνάγκης οἶδε πανταχοῦ παρών.
65 [52]. KRATYLOS
l. PLaro Cratyl. 4290 Zw. "Apa ὅτι ψευδῆ λέγειν τὸ παράπαν οὐκ ἔστιν,
ἄρα τοῦτό σοι δύναται ὁ λόγος; ... Κρατ. Πῶς γὰρ ἄν, ὦ Σώκρατες, λέγων γέ
τις τοῦτο ὃ λέγει μὴ τὸ ὃν λέγοι; ἢ οὐ τοῦτό ἐστιν τὸ ψευδῆ λέγειν τὸ μὴ τὰ
10 ὄντα λέγειν; — Κομψότερος μὲν ὁ λόγος ἢ κατ᾽ ἐμὲ καὶ κατὰ τὴν ἐμὴν ἡλικίαν,
ὦ ἑταῖρε. ὅμως μέντοι εἰπέ μοι τοσόνδε’ πότερον λέγειν μὲν οὐ δοκεῖ σοι εἶναι
Ψευδῇ, φάναι δέ; --- Οὔ μοι δοκεῖ οὐδὲ φάναι. --- Οὐδὲ εἰπεῖν οὐδὲ προσειττεῖν ;
οἷον εἴ τις ἀπαντήσας σοι ἐπὶ ξενίας, λαβόμενος τῆς χειρὸς εἴποι ἱχαῖρε, ὦ ξένε
᾿Αθηναῖε ὑὲ Σμικρίωνος Ἑρμόγενες᾽, οὗτος λέξειεν ἂν ταῦτα ἢ φαίη ἂν ταῦτα
15 ἢ εἴποι ἂν ταῦτα ἢ προσείποι ἂν οὕτω σὲ μὲν οὔ, Ἑρμογένη δὲ τόνδε; ἢ οὐδένα; ---
᾿Εμοὶ μὲν δοκεῖ, ὦ Σώκρατες, ἄλλως ἂν οὗτος ταῦτα φθέγξασθαι. 440} Sokr.
zu Krat. ἔτι γὰρ νέος el καὶ ἡλικίαν ἔχεις.
2. Arıstor. Rhetor. Γ 16. 1417} 1 καὶ ὡς περὶ Κρατύλον Αἰσχίνης [der
Sokratiker, fr. 22 Krauss], ὅτι διασίζων καὶ τοῖν χεροῖν διασείων᾽ πιθανὰ γάρ,
20 διότι σύμβολα γίνεται ταῦτα ἃ ἴσασιν ἐκείνων ὧν οὐκ ἴσασιν.
3. — Metaph. A 6. 987 29 μετὰ δὲ τὰς εἰρημένας φιλοσοφίας [Vorsokra-
tik] ἡ Πλάτωνος ἐπεγένετο πραγματεία τὰ μὲν πολλὰ τούτοις [Pythagoreer]
ἀκολουθοῦσα, τὰ δὲ καὶ ἴδια πααρὰ τὴν τῶν ᾿Ιταλικῶν ἔχουσα φιλοσοφίαν. ἐκ νέου
τε γὰρ συνήθης γενόμενος πρῶτον Κρατύλωι καὶ ταῖς Ἡρακλειτείοις δόξαις, ὡς
25 ἁπάντων τῶν αἰσθητῶν ἀεὶ ῥεόντων καὶ ἐπιστήμης περὶ αὐτῶν οὐκ οὔσης, ταῦτα
μὲν καὶ ὕστερον οὕτως ὑπέλαβεν" Σωκράτους δὲ κτλ. Ὅτοα. Im 6 τοὐντεῦθεν δὴ
γεγονώς, φασίν, εἴκοσιν ἔτη [Plato] διήκουσε Σωκράτους" ἐκείνου δ᾽ ἀπελθόντος
προσεῖχε Κρατύλωι τε τῶι Ἡρακλειτείωι καὶ Ἕρμογένει τῶι τὰ Παρμενίδου φιλο-
σοφοῦντι.
30 4. — Metaphys. T 5. 1010a 7 ἔτι δὲ πᾶσαν ὁρῶντες ταύτην κινουμένην
τὴν φύσιν, κατὰ δὲ τοῦ μεταβάλλοντος οὐθὲν ἀληθευόμενον, περί γε τὸ πάντηι
πάντως μεταβάλλον οὐκ ἐνδέχεσθαι ἀληθεύειν. ἐκ γὰρ ταύτης τῆς ὑπολήψεως
ἐξήνθησεν ἡ ἀκροτάτη δόξα τῶν εἰρημένων, ἡ τῶν φασκόντων ἡρακλειτίζειν καὶ
οἵαν Κ. εἶχεν, ὃς τὸ τελευταῖον οὐθὲν ὥιετο δεῖν λέγειν, ἀλλὰ τὸν δάκτυλον ἐκίνει
35 μόνον, καὶ Ἡρακλείτωι ἐπετίμα εἰπόντι [22 Β 91], ὅτι δὶς τῶι αὐτῶι ποταμῶι
οὐκ ἔστιν ἐμβῆναι αὐτὸς γὰρ ὥιετο οὐδ᾽ ἅπαξ. “
4 [πάνταχοῦ παρῶν] Wachsmuth: πάντα πανταχοῦ Hense: πανταχοῖ

φέρων Diels (’Anp ist Prologus) 14 Plato scheint anzudeuten, daß Kpa-
τύλος Σμικρίωνος ᾿Αθηναῖος der richtige Name sei 18 Aeschines führte
zur Charakteristik des Kratylos jene Äußerlichkeiten an 19 διασίζων
und dıacelov] im Kampf mit den Gegnern 24 Te fehlt Ab συνήθης
γενόμενος Ah: συγγενόμενος E 35 ὅτι Ab: fehlt E
10 65 [ὅ9]. KRATYLOS. 66 [53]. ANTISTHENES
5. Praro Cratyl. 383 A Κρατύλος φησὶν ὅδε, ὦ Σώκρατες, ὀνόματος ὀρθότητα

εἶναι ἑκάστωι τῶν ὄντων φύσει πεφυκυῖαν καὶ οὐ τοῦτο εἶναι ὄνομα ὃ ἄν τινες
ξυνθέμενοι καλεῖν καλῶσι, τῆς αὑτῶν φωνῆς μόριον ἐπιφθεγγόμενοι, ἀλλὰ ὀρθό-
τητά τινα τῶν ὀνομάτων πεφυκέναι καὶ Ἕλλησι καὶ βαρβάροις τὴν αὐτὴν ἅπασιν.
5 Vgl. Ammon. d. interp. p. 34, 22 Busse.
| -ἐ-ς.-.-.-
66 [55.. ANTISTHENES DER HERAKLITEER

1. Dios νι 19 γεγόνασι δὲ καὶ ἄλλοι [außer dem Sokratiker] ᾿Αντισθένεις
τρεῖς" Ἡρακλείτειος εἷς καὶ ἕτερος Ἐφέσιος καὶ ἱῬόδιός τις ἱστορικός [5Ὲ6 ıı 174ff.].
Vgl. ıx 15 (22 4 1 8 16).
10 %. ANDERE HERAKLITEER [Arıstor.] Probl. 23, 80. 934b 33 διὸ καί
φασί τινες τῶν ἡρακλειτιζόντων ἐκ μὲν τοῦ ποτίμου ξηραινομένου καὶ πηγνυμένον
λίθους γίνεσθαι καὶ γῆν, ἐκ δὲ τῆς θαλάττης τὸν ἥλιον ἀναθυμιᾶσθαι.
3. Prarto Theaet. p. 179n οἱ γὰρ τοῦ Ἡρακλείτου ἑταῖροι χορηγοῦσι τού-
τον τοῦ λόγον μάλα ἐρρωμένως [sc. οἴσθησιν καὶ ἐπιστήμην ταὐτὸν elvan).
1ὅ 67---78. ABDERITEN
67 [54]. LEUKIPPOS
A. LEBEN UND LEHRE
1. Dioc. ıx 301. Λεύκιπτπος Ἐλεάτης, ὡς δέ τινὲς, ᾿Αβδηρίτης, Kat’ ἐνίους
δὲ Μήλιος" οὗτος ἤκουσε Ζήνωνος.
20 ἤρεσκε δ᾽ αὐτῶι ἄπειρα εἶναι τὰ πάντα καὶ εἰς ἄλληλα μεταβάλλειν, τό τε
πᾶν εἶναι κενὸν καὶ πλῆρες σωμάτων. τούς τε κόσμους γίνεσθαι σωμάτων εἰς
τὸ κενὸν ἐμπιπτόντων καὶ ἀλλήλοις περιπλεκομένων ἔκ τε τῆς κινήσεως κατὰ
τὴν αὔξησιν αὐτῶν γίνεσθαι τὴν τῶν ἀστέρων φύσιν. φέρεσθαι δὲ τὸν ἥλιον ἐν
μείζονι κύκλωι περὶ τὴν σελήνην’ τὴν γῆν ὀχεῖσθαι περὶ τὸ μέσον δινουμένην.
25 σχῆμά τε αὐτῆς τυμπανῶδες εἶναι. πρῶτός τε ἀτόμους ἀρχὰς ὑπεστήσατο. (Kal)
κεφαλαιωδῶς μὲν ταῦτα’ ἐπὶ μέρους δὲ ὧδε ἔχει. (31) τὸ μὲν πᾶν ἄπειρόν
φησιν, ὡς προείρηται’ τούτον δὲ τὸ μὲν πλῆρες εἶναι, τὸ δὲ κενόν, (A) καὶ στοι-
χεῖά φησι. κόσμους τε ἐκ τούτου ἀπείρους εἶναι καὶ διαλύεσθαι εἰς ταῦτα. γίνε-
σθαι δὲ τοὺς κόσμους οὕτω" φέρεσθαι κατὰ ἀποτομὴν ἐκ τῆς ἀπείρον πολλὰ
80 σώματα παντοῖα τοῖς σχήμασιν εἰς μέγα κενόν, ἅπερ ἀθροισθέντα δίνην ἀπερ»
.-.-ρρριιὖὃή.͵,..΄'ἃ :'.
ὀὄ...-ΟἘἘ --ς
7 ἀντίσθεναι B 8 εἷς καὶ ἕτερος ΒΡ: καὶ ' 19 Μήλιος Hss.: 1. Μιλή-
σιος; 8. A 8. 12. 33. 68 A 1 $ 34 20 die Doxographie aus Theophrast
21 πλ. [σωμάτων] Diels vgl.2z.27 24 περὶ ΒΡΦ: παρὰ F 25 (καὶ Cobet
27 ὡς προείρηται fehlt ἘΦ (δ) Hoelk 28 τούτου unklar vgl. das fol-
gende εἰς ταῦτα (sc. τὰ στοιχεῖα) :man erwartet τούτων 299 κατὰ ἀποτομήν]
opp. κατὰ συμπλοκήν Simpl. phys. 44θ, 8; vel. zu 67 A 24 τῆς ἀπείρου
so die Hss. (sc. χώρας vgl. 68 A 49 Mitte): τοῦ ἀπείρου Epikur [67 A 24]
:T91 (TOBIT) 98 "wuorg ἀϑϑθιας ΠΤ (LEST) SF RW "UT "96 Ὃ881 "auabororryT
"p'y4s04 SIPIq "908 1 Hfauyosı ἽΝ OPyoy "ISA OdBayyarrg osoIp θα “ἢ VW SL
ἀπ τ zoqe "A ddıyno] nz ἪΡ 880 ὃ 51} SdBuopy "qIoA : τὰ noxovodna
: 4: aoxogndna Fg Δαοοθρ [3001 por] gg smurydagg (no) 1Ζ ΘΡΌΟΗ
amrloor 0% Dz4AI 5SmXsano τς 13Xsano :sporet 53Xsano 61 4 aoııdo
:ΦΙ͂Φ lmındo 91 τ! 9. φᾷ ὧν usqey nz yuwumsoq JonBusad
uorygumyoc ΟἿΡ yuroyds soprdoumg ἐ(ζ 5. Y ZI) Juueyoq Jopuwunxeuy
syorogq 451 ὙΠ dop eoruag op aoqy (96 V 89 151) uosomad opoyy
Ip ΘΖΦΠῊ uepuayasıloy τιθα7, Uop UI 1900 UoA τὸβ Iyouıaıla I(FZ ‘gGE ı
Δ ΤΡ Ὁ) aqey usgqarıyasog SLomJoy orp *ddıynerT spe 198 aodunl 1ap ‘soprdourg
3sıonz ep ‘zıedumon) Ἢ YFAIoA Zunzuwdug ‘sppiq <> LI 268 V 89
BA 91] τῶ HUOF amdzıop * "mg Ddsny Ῥ pun 1 209} : 46: wmgo
-nodnu GI "pay 'z Ἴ 5916 snusydeIs ποθ amyyYy amı 10A (3Q SnoL)
ΔῈ ἩΠῸῚ τῷ amına 98 Y 89 Auyoweq uedodep 8 ῬῚ © amdıop 61
(„«TIM os pun) & 1ox 39 »ınsganduS ZI aodatıgg anonddiuz :808 I 19}
-Aıyası ἽΣ PPyoyl mondopus τῷ διοι όχι : TA arondazu3 :Toproff nıoıda
U 6 (64 ‘SL I) FI y nz uogum ΖΛ 4 (amıagnıodrino ‘a “1 amıaonadrino
: Id amıanoasnrno 8 τά8 Aalsnohıu3L0X Φ;α διοηϑήν3 „won ἢ, oystoyy
sjart [0A ankou [aoaLusy UESUEF-IOUIWEBFH "I noosm noı (1u3) 9 dtyouum
pyoY WOgoXLOIKKD *** ımınoL !OoNSTOg] Φ 1OgowLoIEn :(} uauuauggD yaıs uoR)
HA mgowı0)69 G 'SSFLOYLYWP :90905 SIoYlLywp # GILT 80 "BA φατε
OnM9LLMIQ :τᾶτε Paarloıınıg € 10deoy Smunddon; 7 HJ τοροϑρούχοιο
SOLL SSIOYLYWp) mınonodnoodu oPpumgI Y 19 13Δ zodeoy wid [Δ I
-[eZ1 Ἢ !uvonoıu3 aoXoyndnz σού, ılı a3 noLNDz γὺν “aLolidb no 39 SoLno .Snonpb
-ı30d]] por L0Lb joonoxp Snonpbionon [ZEOT II IF A ΡΖ 5ΤΗ1ῸI] 5ιοχιδλοῦχ 43
Sodmgpyyouy, [Στ] aoınoı ["uos 61 ‘ggg ᾿α poınaıdgq] ELX ΘΟΙΩ 'z
"160019 (NO) A1LOF ©Jo1o alı “aluApap onıL Hıoa Spdogb jox Sıaojgb por Sıaolı3no
ΟΣ MıNo ‘norloon Sıa0313A 031: οὐ 31 porn "aAmıno Snoyanx SnoL 1onj3 Sno0}Ap OL XIg 0%
53X3ano alaalıyao 39 alı ‘SmjaoıLo araufayaz aoıylı aarl agı yox "iogonnAlu jox nonja
OOXnAYLON pox Τρ ΦΊΛ 31 130 ımındp Sodu 39 Ὁ, .anıdgriluosrn Sodu auA alı mogo
“OR τον, (VOHOFA3A NOXDINIM) NOL ALOMJON 39. Αἰ, ὁ „> aUualıyao por aoıylı 30
ABujaUr3 "asapgrlowoıarl aoAıyo Sodnu noı alalyao 39 alı .uogonodnuxs amd
"3109 AL un [0x aoıylı 30 agı ‘Sodod SLı SoXpı οἱ. Ὁ iogonodnu xdıop κα, aarl GT
VOLAHL ΤῸΝ "AMLAg AMLNoL NZOL3r AMYNY aı “noıwıoıaAoodu Sualıyao 5.11. 39 aoL
“AOLOLMZF aoyanx nojyl noı ΛΟ. 30 10173 (66) "ALONb 1003V3L0U9 amd3Lop amı
alı oıazgmdnung „23 “ılayg λόγο noı ılı ano wasrodadıdau. por wınagandug “530
-oylur por aodAngpx noımdı aarl 91 ‘orluLono arzıou oAaarlox3yurlnd DOAlL 30 AMLNOL
ἽΟΘΟ 1.8. oınoı “lomorhıuz Δ am ‘agıno nonsrodad 31 ılLayqg -Amıprimo ΔΒ00)33 ΟἹ
ayı aroıdyanzu3 alı HLoX Nogo3Sno wasrin A0jo wınoXzIdau AL nıypı 31 aoLnD
"aoozri HL juF amıazgXsa3 amı amıagaaıırnd “auA alıı 1ogoaasA mıno 1ox "sung
Suı anonoAyuz ΔῸΣ amXaano ayı 139 amıagaddno mazrin Jıdau. aoL 1Og0MM3AX noLıL
-3y amazrinonıgıdau a1o13d31Ap noozri NoL alı ὉΔῸΝ am .DLOmo ὈΙΟ ΔῸΣ, IMLNDF
a3 OLnoX3ıdau 1Og0DL0]6Y oaarln A0jo ‚Q oLnoL (ze) "S3g130dı06o prluLono 1. q
agımdı ABlou Pox SIOYLYvp nı3X3dLonoiAnD waarloxsyaıdau ΤῸΝ alsaarrıno pıLloy
39 PL .maarpıLog HBLom ‘aoası Ο733 QL 513 ΔΙΒΟΟΧ pıusy as Ὁ. “wogosdadıdau
amazrimang 1.3) Sogluyu 9., pıg 39 amuoddon; "pıorig pı Sodu wıorig »ı SıdmX
mgosadamıg oasrinoyina Spinogolanu por wıaonodyoodu al ‚gox “noırl MOg03j0A
I ὅς Y&SHAT ANN NYIUT 'V 'SOAIIMNAT re] ı9

GEL (EIGT) SH OS Ὁ Θ᾽ {0 0} 91 fo 9047 [PPIOH yowu Sowup Yyaııdsyuo so
‘rt 4119} ımAov iaa gg "SSH ᾿Φ Ἃ SıoL :aoyfoz aıond pıoa δ, 8g 2qyızadoun
EIS (6681 2417) unguawayg ΒΊΘΙΩ "BA "SSH (Z UEN1lopuyI1oA sop uodom
uoryejodısyugf oyeds) N Δ “ἃ 0681 2200 Δι δ wwon zyaourfM H F7
pupurausgun Bunaynaag [μάθοι TH 1o0lb dA 13dadnıg Τῷ "17691 Ὁ
"μοβο μῆς "bos "pn 0997] θα ἢ "5 NIISTWOFY ΘΤΌ 10} uogegsyang 19} Jungnop
-9g nz Ἤζ A9PUBXOLY 196. 4001 "IBA amxıLorllugon amı dauom 1oX :AQL IOA
αν 'gou 'ı yosu 'gıLSoXdn 56T qw3A 9ınoı LI SNUOANBSB/) ΔΟΛΒΝ NOL
orl9o 91 39n0 :(6 “FL LI) 8 V yowu spoicg “0197 <aoLLovg) 91] AV 21Π9} agworl
PoX "SSH "Zunl 3A agası : 31 ΔΟΛΒᾺ 6] U A0J0 SaraoAay αν 53ιλοάϑῃ FI
[6 29 ὯΖ BA 691 “ῬΕΘΙ 100.) "S afuyostsog PIrAOH
aoqnaaıy I290mZ ἭΘ7 'S 6761 Pisuauuog vıuay uusuneddg ἭΤΛ "8
"my 'F 1408104 opaLıoA S[OLCT '(TIGI Yedıoq) adnı T-ddıynoT BOUmMoyNog
-ıdmX31 nonax SoLao Uri 1ogomang ΔῸ ano 9 tmalglamm ‘ao ano nonaa dpA Δ3Π OL
.noLlaap 10x nonja 43 συ Δ 33 ng οἱ 39093 ΛΟ ΧΟ amı Οὐ, 510143 44.03 6381}
aond ὉΔῸΝ 1onarpoliou auXdo ‘SoLidxorluy por "y Ἰοολ θοιο ımÄoy [18 amLayı
(1 θ979) 1dau pox wıLoıyorl 39 1999 95. QPZE 8 Y ᾿1100 49 "uod ap "LOLSIAY 'L
"orluXo 01 39 ısaporlluo “σαν, 41.083 Sı33y Sorond g‘gg 'd wunuw op ᾿ΔΟΊΓΗΩ 08
"Διορῷ por Sur δοιαὶ U 39 odaLon “nıond ὉΔῸΝ no pox Sıolapı 1103 5010}6]ΔῸΜιΙ,
-NLOVLYVp alı wıon IpA U "alonoAay no ‘nıondb pıoa δι, Smaolaı Sur LXdp ἃ
101A3rl aagou ‘Snorio1y Spı 1ogo1anın SoyLyvp Sodu Spazrionodx 10x Soono.AunLoyluyvp
aronoA3y ὅρα 101mo .nolidyorluy pox 31 nouupnay jdau as ιϑάϑγ Τῷ “98
98 'p 'z "ydeyow ur 'xaıy [’F g 99 38107] "woo13by Soringiwd δου 5101. 97
Smroluyundou 101N0 pox ‘1ono 5101. 13Xdpun Smu U aagg ‘Smaohaım 80 1dau "13039 H
noL Τ 39 QL ‘13$pL YN nOL NY 39 91 “ΟΠ ΧΟ N πον ν᾽ Δ3Π οἱ. dpA ıadabung .51:030
Luodı 30 L ‘Sı9pı LAıgorg 30 U “aııo3 priuXo Sorlond ayrl 9 39 amınoı "aonorl ıLLodı
103% ıUAıgoıg 109% ımrlond ao oı 1006 dyA nıada3boıg .«Δι030 ΤῸΝ AIZYL Por 3ı
orluXo ‘ıonoAay ıwaj3 Sıadı 1oLazrl SoLnoL "aLoOb Jonj3 AMYNY AYL SOLO Spdod 0%
-pIg 501. 101NO 10X nouodı aoıno aoı ‘amıprlugou amı ἸΟΛ3Π3011. δΧΟ nonanıL
91 10x ΔΟΔῸΠ 91. ‘1ıomanaA δι aroagpu 5101, OYWpı AnJono Aalazrlızaoun δία,
SaLanoıou 43 10 daupgox Por "alyn Sm DınoL amıAag AML 39 OLL1O ‘(Soıormo μος
(nOLLDV3) AOAM QL 39n0 119 “Διοὺφ Jona SoLng Uri noı ag 91 ΛΟΥΥῸΠ aagno ΤῸΝ 919)
ag Ur 91 ‘aoanri por ΔΟΛΒᾺ 39 91 ‘ao QL ‘agadaıo por Saduyu ΛΠ 91 39 amınoL GI
‘ao Uri 39 οἱ no Δ3Π QL Saıaoday ‘ı0ob yonj3 aoazı 91 por Saduyu 91, aa wı3kıoLo
SoLidaorluy noıno Sodıwı3 9 ἸῸΝ 39 Ἢ P QG86 ἜΝ 'sÄydegoW "LouLsıuy ὁ
"NODOINay NOL
-ugorl. nor nouupnay 086 11 ἽΠΠ "ZLaZL 'Aaporayy, por 31 Souumnay '"" SoL
-ndyg ΤῸΝ 31 Sopvyoyip 1034 ıluıngosdu modoAogny| ıyı SauamonsLlgori por 53.
ΔὉ 01
-1nodXAno 19110 ΤῸΝ 10LOLOIDYOLL 10 39 DLOIypri “NOLNOL ΛΟΙΒΥΟΝΟΌΘΙΌ NOL 33 10
ΤΟΙ '“4 ‘A "TamvI 'Sormdu sxLugnanıuz auoadna amrioıp ayı αἰ. Suuononp Surjdug
ον, 9 'v 39 [worst ‘A ouoZ] noınor (6 “109 6) 8 'sontyd "5ΤΗ [’naTvg] “9
"FE XI'GLL'HOIA "3A SoLidaonluy oıj3 "\y oıj3 (amalız 39 noıLnoL ‘woıaayA SluLo
-nomp Snonpbonsz anaıoı Sugyardojj [Ὁ #7 ‘OF 1 F9 L wong "NAT, 'F 9
"AMÄ3Y aolLıNaNay PLOX 39 HL nodoAngony, PLox naar Ὁα, 3bodA3A Smnzrludodsurng
pLolsyu aa pı “αν Δ sauedoreg [4 y #9 uago [3A] ς 95 'sÄyq "Tanıg 'E
"vogolunsA3A noLjdxorluy aoyoronpgıg (Solsdnonuz, 9 Sodmgoyyoly, PoX) το jolaz ag
‘soXdorld7, 31n0 SoLno 3ıno noboooyıd 10Lb pogolasA3A ὍΔ... Δφα umma\y 39gNo „UN?
SOd4dIMNAT [76] 129 Gh

A, LEBEN UND LEHRE 2-8 75
σμένου, οὐδ᾽ αὖ πολλὰ εἶναι μὴ ὄντος τοῦ διείργοντος ... [folgt die 28 A 25
mitget. St.].... 325a 23 A. δ᾽ ἔχειν ὠιήθη λόγους, οἵτινες πρὸς τὴν αἴσθησιν ὁμο-
λογούμενα λέγοντες οὐκ ἀναιρήσουσιν οὔτε γένεσιν οὔτε φθορὰν οὔτε κίνησιν
καὶ τὸ πλῆθος τῶν ὄντων. ὁμολογήσας δὲ ταῦτα μὲν τοῖς φαινομένοις, τοῖς δὲ
5 τὸ ἕν κατασκευάζουσιν ὡς οὐκ ἂν κίνησιν οὖσαν ἄνευ κενοῦ, τό τε κενὸν μὴ ὃν
καὶ τοῦ ὄντος οὐθὲν μὴ ὄν φησιν εἶναι: τὸ γὰρ κυρίως ὃν παμπλῆρες ὄν. ἀλλ᾽
εἶναι τὸ τοιοῦτον οὐχ ἕν, ἀλλ᾽ ἄπειρα τὸ πλῆθος καὶ ἀόρατα διὰ σμικρότητα τῶν
ὄγκων. ταῦτα δ᾽ ἐν τῶι κενῶι φέρεσθαι (κενὸν γὰρ εἶναι), καὶ συνιστάμενα μὲν
γένεσιν ποιεῖν, διαλυόμενα δὲ φθοράν. ποιεῖν δὲ καὶ πάσχειν ἧι τυγχάνουσιν
10 ἁπτόμενα- ταύτηι γὰρ οὐχ ἕν εἶναι. καὶ συντιθέμενα δὲ καὶ περιτπιλεκόμενα γεννᾶν"
ἐκ δὲ τοῦ κατ᾽ ἀλήθειαν ἑνὸς [s. 28 A 25] οὐκ ἂν γενέσθαι πλῆθος οὐδ᾽ ἐκ τῶν
ἀληθῶς πολλῶν ἕν, ἀλλ᾽ εἶναι τοῦτ᾽ ἀδύνατον ἀλλ᾽, ὥσπερ ᾿Εμπεδοκλῆς [31 A 87]
καὶ τῶν ἄλλων τινές φασι πάσχειν διὰ πόρων, οὕτω πᾶσαν ἀλλοίωσιν καὶ πᾶν τὸ
πάσχειν τοῦτον γίνεσθαι τὸν τρόπον, διὰ τοῦ κενοῦ γινομένης τῆς διαλύσεως καὶ
15 τῆς φθορᾶς, ὁμοίως δὲ καὶ τῆς αὐξήσεως, ὑπεισδυομένων στερεῶν. σχεδὸν δὲ
καὶ ᾿Εμπεδοκλεῖ ἀναγκαῖον λέγειν ὥσπερ καὶ A. φησιν. εἶναι γὰρ ἄττα στερεά,
ἀδιαίρετα δέ, εἰ μὴ πάντηι πόροι συνεχεῖς εἰσιν. τοῦτο δ᾽ ἀδύνατον’ οὐθὲν γὰρ
ἔσται ἕτερον στερεὸν παρὰ τοὺς πόρους, ἀλλὰ πᾶν κενόν. ἀνάγκη ἄρα τὰ μὲν
ἁπτόμενα εἶναι ἀδιαίρετα, τὰ δὲ μεταξὺ αὐτῶν κενά, οὗς ἐκεῖνος [Empedokles]
20 λέγει πόρους. οὕτως δὲ καὶ A. λέγει περὶ τοῦ ποιεῖν καὶ πάσχειν. ... 325b 24
ὥσπερ ἐν τῶι Τιμαίωι γέγραφε Πλάτων: τοσοῦτον γὰρ διαφέρει τοῦ μὴ τὸν
αὐτὸν τρόπον Λευκίτττωι λέγειν, ὅτι ὁ μὲν στερεά, ὁ δὲ ἐπίπεδα λέγει τὰ ἀδιαί-
ρετα, καὶ ὁ μὲν ἀπείροις ὡρίσθαι σχήμασι τῶν ἀδιαιρέτων στερεῶν ἕκαστον, ὁ δὲ
ὡρισμένοις, ἐπεὶ ἀδιαίρετά γε ἀμφότεροι λέγουσι καὶ ὡρισμένα σχήμασιν. ἐκ δὴ
25 τούτων αἱ γενέσεις καὶ αἱ διακρίσεις Λευκίπτπωι μὲν δύο τρόποι ἂν εἶεν διά τε
τοῦ κενοῦ καὶ διὰ τῆς ἁφῆς (ταύτηι γὰρ διαιρετὸν ἕκαστον), Πλάτωνι δὲ κατὰ
τὴν ἁφὴν μόνον’ κενὸν γὰρ οὐκ εἶναί φησι. [Aus A 7 oben Z. 2ff. [Ar.] de
MXG 6. 980a 7 ἐν τοῖς Λευκίππου καλουμένοις λόγοις]. Zu ἁφή, vgl. PHILOPON.
de gen. et corr. p. 158, 26 οὐ .. κυρίως τὴν ἁφὴν ἔλεγεν ὁ Δημόκριτος λέγων
30 ἄπτεσθαι ἀλλήλων τὰς ἀτόμους..., ἀλλὰ {τὸ πλησίον εἶναι ἀλλήλων τὰς
ἀτόμους καὶ μὴ πολὺ διεστάναι, τοῦτο ἁφὴν ἐκάλει" κενῶι γὰρ πάντως διείργεσθαι
αὐτάς. ib. p. 160, 10 τὴν ἁφὴν οἱ περὶ A. οὐ κυρίως ἔλεγον.
8. SımpL. Phys. 28, 4 [aus Theophr. Phys. Opin. fr. 8; D. 483] A. δὲ ὁ
’EAearns ἢ Μιλήσιος (ἀμφοτέρως γὰρ λέγεται περὶ αὐτοῦ) κοινωνήσας Παρμενίδηι
2 λόγους] eine Theorie, ein System ὃ οὐκ E: οὔτε FHL τό τε]

ποιεῖν E 6 μὴ ὃν] μεῖον Heidel ἃ. O. 5. 734 unrichtig, wie die folgende
Begründung zeigt yöpfehltE x«.öv]e.evE maumAfips EFH: παμ-
Andes vulg. Hss. 15 εἰσδυομένων ἑτέρων E 16ff. darauf, daß hier ein
Zitat aus dem Μέγας διάκοσμος vorliegt, weist mit Recht hin Philippson
Gött. gel. Nachr. 1929, 1331; Zitat hieraus nach seiner sehr unsicheren Er-
gänzung ebd. 131f. in Epicuri et Epicureorum scripta ed. Vogliano (Berlin
1928) Fr.1 vol. 2, 177. 16 στερεὰ καὶ dd. E 18 ἕτερον fehlt E 226
μὲν στερεά] Leuk. ὁ δὲ ἐπίπεδα] Plato Tim. 53 ΟΥ̓. 23 ὁ μὲν ἀπείροις]
Leuk. ὁ δὲ ὡρισμένοις] Plato 28ff. vgl. Luria Quell. u. Stud. 5. Gesch.
d. Math.B 3,2 5.166 30 <) Aldine 84 κοινωνήσας Παρμενίδηι τῆς φιλο-
σοφίας7 als Schüler Zenons A 1. 4.10. Vgl. Kranz Herm. 47 (1912) 19
(das. über die Lebenszeit des L.)
74 67 [54]. LEUKIPPOS
τῆς φιλοσοφίας, οὐ τὴν αὐτὴν ἐβάδισε Παρμενίδηι καὶ Zevopäve περὶ τῶν ὄντων
ὁδόν, ἀλλ᾽ ὡς δοκεῖ τὴν ἐναντίαν. ἐκείνων γὰρ ἕν καὶ ἀκίνητον καὶ ἀγένητον καὶ
πεπερασμένον ποιούντων τὸ πᾶν καὶ τὸ μὴ ὃν μηδὲ ζητεῖν συγχωρούντων, οὗτος
ἄπειρα καὶ ἀεὶ κινούμενα ὑπέθετο στοιχεῖα τὰς ἀτόμους καὶ τῶν ἐν αὐτοῖς σχη-
5 μάτων ἄπειρον τὸ πλῆθος διὰ τὸ μηδὲν μᾶλλον τοιοῦτον ἢ τοιοῦτον εἶναι καὶ
γένεσιν καὶ μεταβολὴν ἀδιάλειπτον ἐν τοῖς οὖσι θεωρῶν. ἔτι δὲ οὐδὲν μᾶλλον
τὸ ὃν ἢ τὸ μὴ ὃν ὑπάρχειν, καὶ αἴτια ὁμοίως εἶναι τοῖς γινομένοις ἄμφω. τὴν γὰρ
τῶν ἀτόμων οὐσίαν ναστὴν καὶ πλήρη ὑποτιθέμενος ὃν ἔλεγεν εἶναι καὶ ἐν τῶι
κενῶι φέρεσθαι, ὅπερ μὴ ὃν ἐκάλει καὶ οὐκ ἔλαττον τοῦ ὄντος εἶναί φησι. παρα-
10 πλησίως δὲ καὶ ὁ ἑταῖρος αὐτοῦ Δημόκριτος ὁ ᾿Αβδηρίτης ἀρχὰς ἔθετο τὸ πλῆρες
καὶ τὸ κενόν κτλ. Cıc. Acad. pr. ıı 37, 118 (Ὁ. 119) L. plenum et inane;
Democritus hwic in hoc similis, uberior in ceteris.
9. Arıstor. de gen. et corr. Α 1. 314a 21 Δημόκριτος δὲ καὶ A. ἐκ σωμά-
τῶν ἀδιαιρέτων τἄλλα συγκεῖσθαί φασι, ταῦτα δ᾽ ἄπειρα καὶ τὸ πλῆθος εἶναι
15 καὶ τὰς μορφάς, αὐτὰ δὲ πρὸς αὑτὰ διαφέρειν τούτοις ἐξ ὧν εἰσι καὶ θέσει καὶ τάξει
τούτων. 315b 6 Δημ. δὲ καὶ A. ποιήσαντες τὰ σχήματα τὴν ἀλλοίωσιν καὶ τὴν
γένεσιν ἐκ τούτων ποιοῦσι, διακρίσει μὲν καὶ συγκρίσει γένεσιν καὶ φθοράν, τάξει
δὲ καὶ θέσει ἀλλοίωσιν. ἐπεὶ δ᾽ ὥιοντο τἀληθὲς ἐν τῶι φαίνεσθαι, ἐναντία δὲ καὶ
ἄπειρα τὰ φαινόμενα, τὰ σχήματα ἄπειρα ἐποίησαν, ὥστε ταῖς μεταβολαῖς τοῦ
20 συγκειμένου τὸ αὐτὸ ἐνοντίον δοκεῖν ἄλλωι καὶ ἄλλωι, καὶ μετακινεῖσθαι μικροῦ
ἐμμειγνυμένου καὶ ὅλως ἕτερον φαίνεσθαι ἑνὸς μετακινηθέντος" ἐκ τῶν αὐτῶν γὰρ
τραγωιδία καὶ κωμωιδία γίνεται γραμμάτων.
10. Hırror. Ref. ı 12 (D. 564, 16 W.) (1) A. δὲ Ζήνωνος ἑταῖρος οὐ τὴν
αὐτὴν δόξαν διετήρησεν, ἀλλά φησιν ἄπειρα εἶναι καὶ ἀεὶ κινούμενα καὶ γένεσιν καὶ
25 μεταβολὴν συνεχῶς οὖσαν. στοιχεῖα δὲ λέγει τὸ πλῆρες καὶ (TO) κενόν. (2) κό-
σμους δὲ (ὧδε γίνεσθαι λέγει: ὅταν εἰς μέγα κενὸν ἐκ τοῦ περιέχοντος ἀθροι-
σθῆι πολλὰ σώματα Kal συρρνῆι, προσκρούοντα ἀλλήλοις συμπλέκεσθαι τὰ ὁμοιο-
σχήμονα καὶ παραπλήσια τὰς μορφάς, καὶ περιπλεχθέντων ἄστρα γίνεσθαι, αὔξειν
δὲ καὶ φθίνειν διχ τὴν ἀνάγκην. τίς δ᾽ ἂν εἴη ἡ ἀνάγκη, οὐ διώρισεν.
30 11. Cıc. Acad, pr. τὶ 37, 118 (Ὁ. 119; zwischen Parmenides und Demo-
krit) L. plenum et inane. de deor. nat. I 24, 66 ista enim flagitia Demo-
criti, sive etiam ante Leucippi, esse corpuscula quaedam levia, alia aspera,
rutunda alia, partim autem angulata vel hamata, curvata quaedam et quasi
adunca, ex ἐδ effechum esse caelum atque terram nulla cogente natura, sed
35 concursu quodam fortuito: hanc tu opinionem, Οὐ. Vellei, usque ad hanc
aetatem perduzisti. Vgl. Lacr. de ira 10, 3 inst. div. ııı 17, 22 und 68 A 80.
4 ἐν αὐτοῖς] ἐν αὐταῖς zu erwarten nach 68 A 38 (τ| 94, 13); schwerlich

richtig Th. Gomperz Griech. Denk. 13 453 (zu S. 283) 22 vgl. Diels Ble-
mentum S. 13? 25 ovvexfj verm. Diels nach ἀδιάλειπτον Z. 6 < > Wolf
26 < ) Usener σγενέσθαι Hss.: verb. Roeper μέγα κενόν Roeper: μετά-
koıwov Hess. 28 ἄστρα Diels: εἰς ἕτερα Hss.: περιπλεχθέντων (Ertpwv) εἰς
ἕτερα (ἄστρα γίνεσθαι Kochalsky (aber περιπλέκεσθαι els?); evidente Verb.
noch nicht gefunden αὔξειν] intrans. Vgl. Bonitz Ind. Ar. p. 122b 35
32 quaedam (et alia quidem) Plasberg 33 vel hamata Diels (vel =);
firamata AP (daraus φυράματα unrichtig H. Gomperz): foramata C: ipira-
mata N: piramata O; forma hamata Madvig: figura h. Forchhammer: et
hamata Plasberg
A. LEBEN UND LEHRE 8-15 75
12. Aür. ı 3, 15 (D. 285) A. Μιλήσιος ἀρχὰς καὶ στοιχεῖα τὸ πλῆρες καὶ
τὸ κενόν vgl. ı 14,3. Cuem. Protr. 66 (1 50, 15 St.)
13. Sımpr. Phys. Ὁ. 925, 10 οἱ δὲ τῆς ἐπ᾽ ἄπειρον τομῆς ἀπεγνωκότες, ὡς
οὐ δυναμένων ἡμῶν ἐπ᾽ ἄπειρον τεμεῖν καὶ ἐκ τούτου πιστώσασθαι τὸ ἀκατάληκτον
ὅ τῆς τομῆς, ἐξ ἀδιαιρέτων ἔλεγον ὑφεστάναι τὰ σώματα καὶ εἰς ἀδιαίρετα διαιρεῖ-
σθαι. πλὴν ὅτι Λ. μὲν καὶ Δημόκριτος οὐ μόνον τὴν ἀπάθειαν αἰτίαν τοῖς πρώ-
τοις σώμασι τοῦ μὴ διαιρεῖσθαι νομίζουσιν, ἀλλὰ καὶ τὸ σμικρὸν καὶ ἀμερές, ᾿Επί-
κουρος [fr. 268 Us.] δὲ ὕστερον ἀμερῆ μὲν οὐχ ἡγεῖται, ἄτομα δὲ αὐτὰ διὰ τὴν
ἀπάθειαν εἶναί φησι. καὶ πολλαχοῦ μὲν τὴν Λευκίππου καὶ Δημοκρίτου δόξαν
10 ὁ ᾿Αριστοτέλης διήλεγξεν, καὶ δι᾽ ἐκείνους ἴσως τοὺς ἐλέγχους πρὸς τὸ ἀμερὲς
ἐνισταμένους ὁ ᾿Επίκουρος ὕστερον μὲν γενόμενος, συμπαθῶν δὲ τῆι Λευκίππου
καὶ Δημοκρίτου δόξηι περὶ τῶν πρώτων σωμάτων, ἀπαθῆ μὲν ἐφύλαξεν αὐτά,
τὸ δὲ ἀμερὲς αὐτῶν παρείλετο, ὡς διὰ τοῦτο ὑπὸ τοῦ ᾿Αριστοτέλους ἐλεγχομένων.
14. — — p. 36, 1 οἱ δὲ περὶ Λεύκιπτπον καὶ Δημόκριτον τὰ ἐλάχιστα
15 πρῶτα σώματα ἄτομα καλοῦντες κατὰ τὴν τῶν σχημάτων αὐτῶν καὶ τῆς θέσεως
καὶ τῆς τάξεως διαφορὰν τὰ μὲν θερμὰ γίνεσθαι καὶ πύρια τῶν σωμάτων, ὅσα
ἐξ ὀξυτέρων καὶ λετττομερεστέρων καὶ κατὰ ὁμοίαν θέσιν κειμένων σύγκειται τῶν
πρώτων σωμάτων, τὰ δὲ ψυχρὰ καὶ ὑδατώδη, ὅσα ἐκ τῶν ἐναντίων, καὶ τὰ μὲν
λαμπρὰ καὶ φωτεινά, τὰ δὲ ἀμυδρὰ καὶ σκοτεινά. de caelo p. 242, 15 οὐδὲ ὡς
20 διωρισμένα ἄπειρα τῶι πλήθει δυνατὸν εἶναι τὰ στοιχειώδη σώματα, ὡς οἱ περὶ
Λεύκιτπον καὶ Δημόκριτον ὑπετίθεντο πρὸ αὐτοῦ γεγονότες καὶ μετ᾽ αὐτὸν ᾽Επί-
κουρος. οὗτοι γὰρ ἔλεγον ἀπείρους εἶναι τῶι πλήθει τὰς ἀρχάς, ἃς καὶ ἀτόμους
καὶ ἀδιαιρέτους ἐνόμιζον καὶ ἀπαθεῖς διὰ τὸ ναστὰς εἶναι καὶ ἀμοίρους τοῦ κενοῦ"
τὴν γὰρ διαίρεσιν κατὰ τὸ κενὸν τὸ ἐν τοῖς σώμασιν ἔλεγον γίνεσθαι, ταύτας δὲ
25 τὰς ἀτόμους ἐν ἀπείρωι τῶι κενῶι κεχωρισμένας ἀλλήλων καὶ διαφερούσας σχήμασί
τε καὶ μεγέθεσι καὶ θέσει καὶ τάξει φέρεσθαι ἐν τῶι κενῶι καὶ ἐπικαταλαμβανούσας
ἀλλήλας συγκρούεσθαι καὶ τὰς μὲν ἀποπάλλεσθαι, ὅπηι ἂν τύχωσιν, τὰς δὲ περι-
πλέκεσθαι ἀλλήλαις κατὰ τὴν τῶν σχημάτων καὶ μεγεθῶν καὶ θέσεων καὶ τάξεων
συμμετρίαν καὶ συμμένειν καὶ οὕτως τὴν τῶν συνθέτων γένεσιν ἀποτελεῖσθαι.
90 15. Aür. ı 18, 3 (Ὁ. 316) A. Δημόκριτος... ᾿Επίκουρος τὰ μὲν ἄτομα ἄπειρα
τῶι πλήθει, τὸ δὲ κενὸν ἄπειρον τῶι μεγέθει. ARISTOT. de caelo Γ 4. 8038 4
οὐδ᾽ ὡς ἕτεροί τινες λέγουσιν, οἷον N. τε καὶ Δημ. ὁ ᾿Αβδηρίτης, εὔλογα τὰ συμβαί-
vovra- φασὶ γὰρ εἶναι τὰ πρῶτα μεγέθη πλήθει μὲν ἄπειρα, μεγέθει δὲ ἀξ'αίρετα,
καὶ οὔτ᾽ ἐξ ἑνὸς πολλὰ γίγνεσθαι οὔτε ἐκ πολλῶν ἕν, ἀλλὰ τῆι τούτων συμγλοκῆι
35 καὶ περιπαλάξει πάντα γεννᾶσθαι. τρόπον γάρ τινα καὶ οὗτοι πάντα τὰ ὄντα
ποιοῦσιν ἀριθμοὺς καὶ ἐξ ἀριθμῶν: καὶ γὰρ εἰ μὴ σαφῶς δηλοῦσι. ὅμως τοῦτο
βούλονται λέγειν. καὶ πρὸς τούτοις, ἐπεὶ διαφέρει τὰ σώματα σχήμι τιν, ἄπειρα
—— ρδοηοτδεἅροιττ τ τιιιτ τ τ ττορ͵-«-ῇἕῇΠ ὀοτττἰτϑἰττἰχἨττοτ᾽ὔ ͵πε͵σπσ͵πκρπτππτπὩτπ!ίνλλπἙΣτπεηοι....
4 τεμεῖν ( ; τέμνειν AF ἀκατάληπτον CF 5 ὑφίστασθαι F - 7 ἀμερές]

zu diesem Begriff vgl. Luria a.0.8.172ff. 8 vgl. v. Amim Epikureische
Lehre vom Minimum. YFestvortr. ἃ. Wien. Ak. 1907 8. 19 9 δημοκρίτου
καὶ λευκίτπτου stellt um F 11 μὲν fehlt F 12 ἀσωμάτων F 17 ὁμοίων
Ea 18 καὶ vor τὰ 610 DE 27 ὅποια 29 συμμένειν Diels nach 67 A 1
(τ 71, 4.8); 68 A 37 (m 93, 33. 37): συμβαίνειν Hss.: συμβαίνειν [καὶ]
Heiberg nach der lat. Übers. des Morbeka 35 περιπαλάξει Simpl. de
cael. 609, 25 DE: ἐπαλλάξει oder περιπλέξει Ar. Hss. Vgl. 68 A 58 (τι 99, 10);
A 135 $ 66 (m 118, 20. 23); B 168. Diels Herm. 40 (1905) 307
δὲ τὰ σχήματα, ἄπειρα Kal τὰ ἁπλᾶ σώματά φασιν εἶναι. ποῖον δὲ Kal τί ἑκάστου
τὸ σχῆμα τῶν στοιχείων, οὐθὲν ἐπιδιώρισαν, ἀλλὰ μόνον τῶι πυρὶ τὴν σφαῖραν
ἀπέδωκαν : ἀέρα δὲ καὶ ὕδωρ καὶ τἄλλα μεγέθει καὶ μικρότητι διεῖλον, ὡς οὖσαν
αὐτῶν τὴν φύσιν οἷον πανσπερμίαν πάντων τῶν στοιχείων.
5 16. Arıstor. de caelo Γ 2. 300b 8 διὸ καὶ Λευκίπτπωι καὶ Δημοκρίτωι τοῖς
λέγουσιν ἀεὶ κινεῖσθαι τὰ πρῶτα σώματα ἐν τῶι κενῶι Kal τῶι ἀπείρωι, λεκτέον
τίνα κίνησιν καὶ τίς ἡ κατὰ φύσιν αὐτῶν κίνησις. ΞΊΜΡΙ,. Ζ. ἃ. St. 583, 20 ἔλεγον
ἀεὶ κινεῖσθοι τὰ πρῶτα κατ᾽ αὐτοὺς σώματα, τουτέστι τὰς ἀτόμους, ἐν τῶι
ἀπείρωι κενῶι βίαι.
10 17. Herm. Irris. 12 (D. 654) ταῦτα γάρ τοι πάντα ὁ A. λῆρον ἡγούμενος
ἀρχὰς εἶναί φησι τὰ ἄπειρα καὶ ἀεικίνητα καὶ ἐλάχιστα: καὶ τὰ μὲν λεπττομερῆ
ἄνω χωρήσαντα πῦρ καὶ ἀέρα γενέσθαι, τὰ δὲ πιαχυμερῆ κάτω ὑποστάντα ὕδωρ
καὶ γῆν.
18. Arıstor. Metaph. A 6. 1071} 31 διὸ ἔνιοι ποιοῦσιν ἀεὶ ἐνέργειαν οἷον
15 A. καὶ Πλάτων: αἰεὶ γὰρ εἶναί φασι κίνησιν. ἀλλὰ διὰ τί καὶ τίνα, οὐ λέγουσιν
οὐδ᾽, εἰ ὡδὶ ἢ ὧδί, τὴν αἰτίαν.
19. — de caelo A 7. 275b 29 εἰ δὲ μὴ συνεχὲς τὸ πᾶν, ἀλλ᾽ ὥσπερ λέγει
Δημόκριτος καὶ Λ., διωρισμένα τῶι κενῶι, μίαν ἀναγκαῖον εἶναι πάντων τὴν κίνησιν.
διώρισται μὲν γὰρ τοῖς σχήμασιν" τὴν δὲ φύσιν εἶναί φασιν αὐτῶν μίαν, ὥσπερ
20 ἂν εἰ χρυσὸς ἕκαστον εἴη κεχωρισμένον. Phys. A 6. 2188 27 [nach 59 A 68]
ol δ᾽ ἄνθρωποι βούλονται κενὸν εἶναι διάστημα, ἐν ὧι μηδέν ἐστι σῶμα αἰσθητόν"
οἰόμενοι δὲ τὸ ὃν ἅπαν εἶναι σῶμα φασίν, ἐν ὧι ὅλον μηδέν ἐστι, τοῦτ᾽ εἶναι
κενόν. διὸ τὸ πλῆρες ἀέρος κενὸν εἶναι. οὔκουν τοῦτο δεῖ δεικνύναι, ὅτι ἔστι τι
ὁ ἀήρ, ἀλλ᾽ ὅτι οὐκ ἔστι διάστημα ἕτερον τῶν σωμάτων οὔτε χωριστὸν οὔτε
25 ἐνεργείαι ὄν, ὃ διαλαμβάνει τὸ πᾶν σῶμα, ὥστ᾽ εἶναι μὴ συνεχές, καθάπερ λέγει
Δημόκριτος καὶ A. καὶ (218Ὀ) ἕτεροι πολλοὶ τῶν φυσιολόγων, ἢ καὶ εἴ τι ἔξω τοῦ
παντὸς σώματός ἐστιν ὄντος συνεχοῦς. οὗτοι μὲν οὖν οὐ κατὰ θύρας πρὸς τὸ
πρόβλημα ἀπαντῶσιν, ἀλλ᾽ οἱ φάσκοντες εἶναι [nämlich τὸ κενόν] μᾶλλον. λέγουσι
δ᾽ ἕν μὲν (1) ὅτι κίνησις ἡ κατὰ τόπον οὐκ ἂν εἴη (αὕτη δ᾽ ἐστὶ φορὰ καὶ αὔξη-
30 σις)... ἕνα μὲν οὖν τρόπον ἐκ τούτων δεικνύουσιν ὅτι ἔστι τι κενόν. ἄλλον δ᾽ (2)
ὅτι φαίνεται ἔνια συνιόντα καὶ πιλούμενα ... ἔτι δὲ (3) καὶ ἡ αὔξησις δοκεῖ πᾶσι
γίγνεσθαι διὰ κενοῦ.... μαρτύριον δὲ καὶ (4) τὸ περὶ τῆς τέφρας ποιοῦνται, ἣ δέχε-
ται ἴσον ὕδωρ ὅσον τὸ ἀγγεῖον τὸ κενόν.
20. SımpL. Phys. 648, 12... οἱ περὶ Δημόκριτον καὶ Λεύκιτττον ἔλεγον, οὐ
35 μόνον ἐν τῶι κόσμωι κενὸν εἶναί τι λέγοντες, ἀλλὰ καὶ ἔξω τοῦ κόσμου.
21. — de caelo 202, 16 A. δὲ καὶ Δημόκριτος ἀπείρους τῶι πλήθει τοὺς
κόσμους ἐν ἀπείρωι τῶι κενῶι καὶ ἐξ ἀπείρων τῶι πλήθει τῶν ἀτόμων συνίστασϑαί
φησι. Vgl. 12 A 17.
22. Ar. τὶ 2,2 (Ὁ. 329) Λ. καὶ Δημόκριτος σφαιροειδῆ τὸν κόσμον. 3, 2
40 (Ὁ. 330) A. δὲ καὶ Δημόκριτος καὶ ᾿Επίκουρος οὔτ᾽ ἔμψυχον οὔτε προνοίαι διο!ι-
11 ἀκίνητα Hss. (auch Patm.): verb. Gale 15 τίνα] sc. κίνησιν

16 οὐδ᾽ ei ὡδὶ ἢ ὡδί Diels: οὐδὲ ὡδὶ οὐδὲ Hss. vgl. [Al.] 690, 35 διὰ τί ὡδὶ μὲν
τάδε κινοῦντας ὡδὶ δὲ τάδε, τούτων τὴν αἰτίαν οὐ λέγουσιν 20 κεχωρισμένον
FHLM: κεχωρισμένος E 23 ὅτι ἔστι τι ὁ ἀήρ] wie Anaxag.a.0. 26 εἴ τι
τῶν ἔξω E 29, 1—3 gibt Th. Gomperz dem Leukippos, 4 dem Demo-
kritos ἡ κίνησις ἡ F 33 ἴσον fehlt F
a9uosn apa [or
ıolyyo M 2311} vor ıorloox aa AIepIouyog [pox] 119 ΤῸΝ : ΒΒΗ ἸῸΝ 119 ἸῸΝ CE
Ipuoss®r) "q19A :'SSE] aoonoALy gg IOeyasadsne 08 62 "Z NZ ᾿ΠΌΓΟΒ 510
woıschluv * * * nonarlony no jox pun 'yır monoÄly φᾷ “2 nz ZY8SNZ 518 ΒΩ 2591
ımaanı ὁ ©onoAlyoıoX Τῷ "Sn An» :'ssy Sodnn A9UASN) AMdıoY
(19uosN) "sn amıprimo :’sspy amuprinsau F7 ἀϑιοθ FIUONIOA 3LLIV
-1363 [3110,nd3 1% sn 311.Uyu3u3 61 "Sn amdıoy 91 STOICT "Q.I9A
:'Sspf 3111333 ZI d9uas() "qIoA : "SSH mıoındaod "GOSNH AMLNODOL AML
-noL ΟἹ θάθβθῃ (amdıog por) amgsAan Asuasn) [mr] 6 1005 I uafııydg'
ἽΣ opyoy Bag (4 Δ m) TV WA "(GET ΤΙΛ ῬΟΔΘΗ Ssaogın amyÄızı
ἐ(Ἴ ἪΡ 989 ΧΙ) αὶ "ureo op "ddıg amııX “(Ἢ IG— ET ‘88F IITA) ZI "Fur 3890
-ddıpg alriq nz "13Δ) 8410 4 oyosıddıyne] yaıyqnunıoa [pazrn por oamLıX 9
-O13rl DON 1MrlooX 13 ἸῸΝ Nogo3nJA Sorlo9X loLmAang SoLNolOL 9 ἸῸΝ 119 1OX ‘“aadov 98
-pL0N 1103 ‘Sogluyu 91. 10dıaumy ΔΈΟ]3 ἸΟΠΟΟᾺ 101no10L ΟΝ 99 119 (68) "alıbodA
-ıdau 3Loulg ano L [6 01 1 91 9] aoamAydı L auymAAodıo por 1110X3 ALOYLO
3 u ımaarloAoıdan a3 U oonoAly por [moıshluy aLonkAno ıyıno a3 Ὁ. pıapu noazr
-onY no por ımasnıL U τοι U 1nodau a3 OonoAlLyoLox pox] nodjsup noL ΘΗ
oonoX3 [65 ὍΔ !I v 131] alnorouy woonoXzıdau wasrlonımb HL wıapı ΤῸΝ ‘DE
auA por 31 odıoy nonndno 511. LXordau 1103 Sorloox [50 ἃ ‘LE ἃ 7788 x 'Zorgq)
τ dp unoıay "LglansA3 aoınoı nouodı agı norloox noı Ldar pıwımıdna ano azrl
Ὁ, .SnouoL Snonzmnimmoun SNMOL Ξ3ΛΙΌΥΤΟΝΒ ADLOOUN dman 91. gıno ‚gor U ‘w33ıo
por 31. mooldmX Snonzrioang jox Snougı Snoyjor Snoı Sodu o13d3b310x (ΛΒ ΠΙΞΥΟΙΩ
uno 39 Spsulonad „oan3X3 nuond apdAn δία, por Sluunoı SoriornorluXo 5: ϑηοόχιη 97
o Su orsdjvgaoodu Sodno amd3ıop amı oup Spı por SpAlyu amuorinzau amı
ΘΙ 50.. ὉΔῸΝ Suunoı 31, Suazrinonanu ıuA ılı δὲ Suayrinluyisıdau 113 Suyn 39 SUN
-you (Ὁ) "dup “Inu ‘Sonodno amazrlojıdmanari ayı 39 33 ‘UA ᾧ LglunasA3 amıagjıgor
-oON AML ΔΒΓ 33 OL1319 -3L.oynd3 aodmzıarl amıno apdobıdau ana alı por Yıno
aaAlıdaurlng odıoy Ὁ. amapdrioyıdaurino por arolap alı ὉΔῸΝ Soıno 39 Sonarl 0%
-noworinzau "3dıyg333 aoınoL ΤῸΝ Ὁ aoı 3Lıluyu3 amıarimo amaznaınngoap ΛΩΝ,
Soguyar 39 91 "anoyaLauy aıond amd3Lop ayı alı warinogmS3 nodmzıarl 91 Sodu.
“oıldız Sagox “oono ΤΟΥ ΧΊΟΣ, 10rloıy po Smaonb waarloX3 Suıno 9 51... (6) "30la
«4313 nonndno agı aLooyajdau alı HLoX SIoylyyp 31 Hpasrloxsyaıdau ᾿ΟΙΟΥΆ3ΙΟ31),
amıorimo amı Soguyu 91. Sıonoı Sodu or “Jıdzu 10 ΔΘ, 89 101no .WOgon33g GI
Snonarioang 5001: Snougı Snoı Sodu o13j31u3 '1ogo3d3b MıpX MLNDL 39 OL3NNOX?
‘aodenzıarl 1 Sodu LAlyu U asAl 31 119110 Donojjdmaan Sırkoang usiualyu U asrl
31 13γ353 ano 9 δῷ "oısdabanp nodmzıarl OL 31, 513 amrio1y amyı nogonno alı Ho
o1adıy353 Por wınoı ogoıyona pox oıay por ULdadıdau por Hd 39 009 .43210
-onaun Smıapıu odaındog ΤῸΝ al waojlar 209 aa HL amınoL Imınoı a3 ,g amazd OT
-oSıodgr (zZ) "amgaAan por amupriuXo por oınoX3 anıyınıou oınoı xıq [por] Lgo}0dg
-uano oLorimo pyyou 91m Οἱ, 513 “amazrinonın Ὁ ΟΥ̓Χ, ΤῸΝ 31 SmXsano arolapı δἰ,
amıaoX3 aooXnı por aoLluonodun amıyrimo amrio1p ayı „noLnoL aouodı agı Sonzito
-1norluXo3 110rluXo ımaarlooyassıdau Lmoaano Sorloox anajoı 9 (T) (Sorloonpig
SoAzy wop 5Π8 Inzeny “808 “1 ποιά "uas() 6085 'A) WI FI ζ 9
-nonarlÄsyuaurno amrioıy Δ οιϑοσχοιλ AamL HIg 1MrlogX 1091. 10NoAj3L
-ıdau oaarln OR 1mvanı VamııX Soridyoriluy por ἐν (9EE A) Z ΔῈ — ὃς
"aorloon ἀρὰ. ngıdogb ΝΟ ""* Sodganriigony, (TEE 'A) 9
-[aorloox aoL yoıpumgu] DıYıosAano amrio1y amı 23 ‘IMÄHYY InlL 39 13016 ‘nogo131
LL Ῥό- "91 WMYHYT ΟΝ NYIUHT V

'ssH lwı3j0 :ῬΡΆΌΙΡΟΘΛΑ 31 9j0 FE Β51 (2061) ST UI
pH '[ anydapy a0][0Z "dA susyog SOP OLIOSAULT, UOYOSTISTULOIB 100 aoqayay
818 *ynorJ goqn pun 'Ty sop ὈΘΖΙΖΟΝ usdıyyaım dop offen®) 518 258 ΘῈ],
zanıg M 9 516 [sg 05 sTwoyg Ἢ anu am 61 82 9 ΟΤ RUN
PyT Man y99qaoduer] [RA y9op !sperq od [OF 4 se] 91 8ror ypeu
WIOSSO]JX) 518 OZuUBr) ΒΈΩΠ 'DIAPRBW 925112 am 61 pun 1343y "A 'x "u Lgisodındo
xı 2 usdtoz nz Aofnyag pun A9IyorT UHYOSIMZ HPaIyasıogu() ἘΘΌΤΘΙΝ
ΘΙΡ τὰ “dönpdnz puıs ταῦτ Fne uodunstwMmaoA ΟἹΩ ΠΟΙ sonay
-ΟἸΠΘΩ ‘oyuuwu Sorloompig SoAay 590 το uop ἀπ τα oIm ‘ıopo soddıyne]
[5.5.2 "SSH aonag 9 dd ἃ ᾿ς] ἸῸΝ ug τα "1109 Διοχῷ ‘snuoq
-ΠΒΒΩ 5341. τς διορῷ ὍΔ ᾿ΒΒΗ ἸῸΝ 13ΔΙΟΧΙΥ3 : ΒΙΟΤΩ͂ sad ΤῸᾺ Z
ΛΟ, 5101. ΔΙϑβυ 1.13 (HLodo Ὁ, 1103 39 wınnı) ısddoup am ὧν 5101, υφθοηοιοηρ
vıno3ddoup pnıı Hymgız ΔΟΟΛΟΧΜΙΠ, ΛΟ (da jo 39 aodaLon 10% "y noıno odu gg
ἸῸΝ 31 SoLno 39 wıı3Äl *SIoLNo 13 alaLıy nd aLondriz alıı 31 9j0 009 *amandnıg
ΠΆΘΟΣ, SIOYVY 5101. a3 ἸῸΝ 30 Smjorlo “ıldox ılıı a3 Sogj3 aonsrlonımdri3 QL Sıondri3 39
1103 .10903X39 amaaımdg amı ou alıı anondriz αἰ. οἱ on audo οἱ SoLidyorluy
IpA 1343v FI ‘pz ᾿α nsuos op 'xwıry “5000: nıaapogrino agxıında 91. ΤΌ ΛΟΙΟ ΔΙῸ
-1d4013 Amyapgj3 puox Sodnoxjug, Soridxorluy ἦν (EOF "CO 181 AL'IEV 67 08
"aluXnh δίμ,
vonja Sodnu 53 "y (885. A) ἃ “δ AL ΤῸ 'AalBlou oLNoL IwLamang ΔῸ 5003 ‘39 AU)
por .nonaAlu por aoApano 91, wıaoÄdisnmano “ogosnjdanz SIOLm) 5101, ΔΒ DıAaoX
-ΟΛΒ 91 ON XLNd INA ΔΙΒΑΎΟΟΝ «ΔΙΒΔΙ Δ 1021. 13 AMLNOIOL AMYNY AMLAHLOIBUF
asgodng Wogo3nAyA anıagLog βουβοί ararisdu pıno ‚guri gı pıq arnolapı δἰ, διοιοῦ 97
Sıoı vınoX3dou »ı amıorluXo ayı Soraodjvgx3 or muorlmo Ὁ. SoLnoXzıdau noı
oA SoraoApano "alonumayp alı 1onj3 aodo als noı por gig "arolaya alı διοιοῦ
510. noX3dou oı von auXnh alı Ssınonpgriovoun pıno 10x ὈΛΒΠΔΟΔΙᾺ PALIOY
pL Aalsaıı ἸῸΝ Snorlond SnoınoloL SnoL AlBAangnıg IngoXAng Solanu p!g DLoypn
oı οἷο ‘“aluXnh Ugisodıwdo pı 39 amınoı .("yY 10x 39 5mJorlg) Smaonb SLuyo SLı 07
1343 013X1010 moyridauoaou Δ3Π akı [am “Διο amgjdng amı mıqg 51:01. ΔΒ 10134
ἰοῦ 9 pıorlong waarlnowor pı 1030 ımı a3 aojo 1343y alXnh wor dau Lgisodındo
nı] amrioıy por amupriuXo amıag ὅρα amdıaup .[auXnAh δἰ, "Tuugu] von alıno
arold agridsg vox 1. dnu aarl Soridyorluy I eF0F zZ y BwTUB op 'LIOLSIAY "87
96 vsp pın ("1 Δ Πὸ} Ὁ 91
"IA awaarodnusu amıagıLay 39 amı ‘Sıorindx 5101. ᾿ὈθΧη31:ῸΣΝ 91. mıq amjadod
amı amıoAlusu Lg 319 wılnomdp Sıonidgrluosn 5101. a3 alıı pıg Ldar oaıddrluosr
Ὁ, 513 auA alıı a1303uUx3dou "y (SUA δουβοι γί 1dau !LLE A) II — — "Δ
"76
7 89 'I3A "Lgisonmurnı ἐν (SuA σου ΟΠ ΧΟ 63:1. “LE °A) FOL — — "97
86V 89 "ISA woısapoboup aıay3Loup alıaodd andnXo} nıomLuN3 ΟἹ
SıoıyınXou 103631 Sorasgbuyoumaz Sodnu "y (698 A) ΟἹ ‘g III "LAY 92
"Sıonsrlonıob SIOL
1103 aonaoXori dpA oınoı 'Sır 1oLb amazrinoymX Amxıond ΔΩ)... d3ULYHON
“uonodyoodu ımdaıa au 5003 ‘31 10903In0 ‘SunApap 33 ΛΟΛΒΠΟ,ΌΞΟΩ OL ὉΣῸΝ ἸΟΛΒᾺ
nOg.0311A A0rlo9X 1013X3943 IM 43 AONIQ 3960 10g0313A aonon 139 Δοη οιούρν νά 9
no (06) ᾿᾿ a0U9L ΔΟΥΥῸ .113 amLanolol 5130
1. ΟὉ1.3Π ΤῸΝ Sıaomdgdaıg [ῸΝ 31 5130
-3900Jdu. aodyır ὉΔῸΝ amagıayı. Ομ ΤῸᾺ L nojrloonmLarl U norloox Sonz ὧν amıaand
Cnmıprdauo amaı ampgluLıuz “Διο 53411, daupgox “ἸΟΔΒᾺ ΙΞΔΙΟΧΙΥ8 Por ΤΟΥ
-pAarl a3 ano 1OX ΙΟ10., ımaaanyou a3 orluLopıg amrioox nJoLarl ἀϑήοάϑυ 9 1mIrLooN
SO4d4IMNHT Tre] 19 8),

ὁρώντων ὀφθαλμοῖς καὶ οὕτως τὸ ὁρᾶν γίνεσθαι. 56, 12 εἴδωλα γάρ τινα ὁμοιό-
μορφα ἀπὸ τῶν ὁρωμένων συνεχῶς ἀπορρέοντα καὶ ἐμπίπτοντα τῆι ὄψει τοῦ
ὁρᾶν ἠιτιῶντο. τοιοῦτοι δὲ ἧσαν οἵ τε περὶ Λεύκιττπτον καὶ Δημόκριτον, ol καὶ
ἐκ τῆς τῶν ἀοράτων διὰ μικρότητα παραθέσεως τὴν τῶν μεταξὺ χρωμάτων φαν-
5 τασίαν ἐποίουν.
90. — ıv 8,5 (D. 394) A., Δημόκριτος τὰς αἰσθήσεις καὶ τὰς νοήσεις ἕτε-
ροιώσεις εἶναι τοῦ σώματος. 8, 10 (D. 395) A., Δημόκριτος, ᾿Επίκουρος τὴν
αἴσθησιν καὶ τὴν νόησιν γίνεσθαι εἰδώλων ἔξωθεν προσιόντων: μηδενὶ γὰρ ἐπι-
βάλλειν μηδετέραν χωρὶς τοῦ προσπίπτοντος εἰδώλου.
10 91. — — 14,2 (Ὁ. 405) Λ., Δημόκριτος, ᾿Επίκουρος τὰς κατοπτρικὰς ἐμφά-
σεῖς γίνεσθαι κατ᾽ εἰδώλων ἐνστάσεις, ἅτινα φέρεσθαι μὲν ἀφ᾽ ἡμῶν, συνίστασθαι
δὲ ἐπὶ τοῦ κατόπτρου κατ᾽ ἀντεπιστροφήν. Vgl. 31 Β 1098.
92. — — 9,8 (D. 397) οἱ μὲν ἄλλοι φύσει τὰ αἰσθητά, A. δὲ (Koi) Δημόκριτος
καὶ Διογένης νόμωι, τοῦτο δ᾽ ἐστὶ δόξηι καὶ πάθεσι τοῖς ἡμετέροις. μηδὲν δ᾽ εἶναι
15 ἀληθὲς μηδὲ καταληπτὸν ἐκτὸς τῶν πρώτων στοιχείων, ἀτόμων καὶ κενοῦ. ταῦτα
γὰρ εἶναι μόνα φύσει, τὰ δ᾽ ἐκ τούτων θέσει καὶ τάξει καὶ σχήματι διαφέροντα
ἀλλήλων συμβεβηκότα.
33. ΠΡΙΡΗΑΝ. adv. haer. ıı 2, 9 (Ὁ. 590) A. ὁ Μιλήσιος, κατὰ δέ τινας
᾿Ἐλεάτης, καὶ οὗτος ἐριστικός. ἐν ἀπείρωι καὶ οὗτος τὸ πᾶν ἔφη εἶναι, κατὰ φαν-
20 τασίαν δὲ καὶ δόκησιν τὰ πάντα γίνεσθαι καὶ μηδὲν κατὰ ἀλήθειαν, ἀλλ᾽ οὕτω
φαίνεσθαι κατὰ τὴν ἐν τῶι ὕδατι κώπην.
34. Aür. v25,3 (Ὁ. 4837; ποτέρον ἐστὶν ὕπνος καὶ θάνατος, ψυχῆς ἢ σώμα-
T05;) A. ὕπνον σώματος γίνεσθαι ἀποκρίσει τοῦ λετττομεροῦς πλείονι τῆς εἰσκρίσεως
τοῦ ψυχικοῦ θερμοῦ: <Tis) τὸν πλεονασμὸν αἴτιον θανάτου: ταῦτα δὲ εἶναι πάθη
25 σώματος, οὐ ψυχῆς. Vgl. A 38.
35. — ν 4,1 (Ὁ. 417; εἰ σῶμα τὸ σπέρμα) A. καὶ Ζήνων σῶμα’ ψυχῆς γὰρ
εἶναι ἀπόσπασμα.
36. — -- 7, δὰ (Ὁ. 420; πῶς ἄρρενα γεννᾶται καὶ θήλεα ;) A. διὰ τὴν παραλ-
λαγὴν τῶν μορίων καθ᾽ ἣν ὁ μὲν καυλόν, ἡ δὲ μήτραν ἔχει" τοσοῦτον γὰρ μόνον
90 λέγει. Vgl. 68 A 143.
37. CLeEm. Strom. τι 129 [τὰ 183, 19 St.] ναὶ μὴν Λύκος ὁ Περιπατητικὸς τὴν
ἀληθινὴν χαρὰν τῆς ψυχῆς τέλος ἔλεγεν εἶναι, ὡς Λεύκιμος [] τὴν ἐπὶ καλοῖς.
Vgl. 68 Β 207.
3 nırıövro Ald.: ἠτέων oder αἰτίων Hess. 11 ἐνστάσεις Meineke nach

Aöt. ıv 13, 2 (Ὁ. 403, 6): ἐμφάσεις Stob.: ἐπιστάσεις Gal.: ὑποστάσεις Plut.:
ἀποστάσεις Usener (vgl. Epic. fr. 320) 13 vgl. zu ıı 57,10 23 ὕπνον
Bernardakis: οὐ μόνον Hss. ἀποκρίσει Diels: ἀλλὰ κράσει Hss.: ἅμ᾽ ἐκκρίσει
Bernardakis: ἀλλ᾽ ἐκκρίσει schon Heimsoeth 24 fs) Diels se. ἀποκρίσεως :
<oü) Studemund; ςἀποκρίσεως δὲν τὸν πλεονασμόν H. Gomperz Taüta...
ψυχῆς] vgl. Zeller-Nestle Phil. d. Gr. I 1119! 32 Λεύκιππος Sylburg:
Λυκίσκος Bywater wahrscheinlicher
B. FRAGMENTE
AEYKITTIOY METAZ AIAKOZMOZ
Vgl. 68 A 33 (Tetral. ım.ıv); B4b.
1. Actırı. Isag. 1, 13 (aus Eudoros) τοὺς ἀστέρας δὲ ζῶια εἶναι
σι οὔτε ᾿Αναξαγόραι [59 A 79] οὔτε Anporpitwi Ev τῶι Meyarwı
διακόσμωι δοκεῖ.
1a. Par. HercuL. 1788 (Coll. alt. vol. VIII) fr. 1 (Crönert Kolotes
u. Mened. ὃ. 147):
γράφων {ὅτι 6 τῶν ἄλλ»ων (ἰσδιοποιούμενος
10 aaa TA) αὐτὰ πρότεζρον ἐλέγχετ᾽ O)U μόνον ἐν τῶζι
εἴρηται Ev) τῶι Μεζγ)άλωςι Μικρῶι δισακόσμωι τιθείςς
διακόσμωνι, ὅν φασιν εἶναι ἃ κἀν τῶι» Μεζγάλωι κεῖται
5 Λευκίππου.» κἀπὶ» τοζσ)γοῦτο τὸ
Weitere wörtliche Zitate aus dem Μέγας διάκοσμος sind nicht
--οι erhalten -- wohl aber eine Inhaltsangabe, vgl. A 7 τι 73, 16ff. —,
einzelne Termini wie ἄτομοι, ναστά, μέγα κενόν, ἀποτομή,
ῥυσμός, διαθιγή, τροπή, περιπάλαξις, δῖνος τι. ἃ. sind aus
den doxographischen Berichten (unter A) nachweisbar. Epiku-
reische Excerpte 67 A 24.
m—m—m—m—
hmmm m 0 mm .-.- ὁὃΘῸΘ6ΣῈ L -L_ILUÖ —— _ θὃ-ξΞ--«-Κ. ...
LEUKIPPS GROSSE WELTORDNUNG

l. In der Gr. Welt. war geleugnet, daß die Gestirne lebende Wesen seien.
Atomistische Teermini daraus: Atome, Massive (= Atome), die Welten-
leere, Abtrennung, Gestalt, gegenseitige Berührung (d. h. Reihenfolge),
Lage, Verflechtung, Wirbel x. a.
2 Die Schriften der älteren Abderiten scheinen im vierten Jahrh.

bereits ohne Unterschied der Verf. in einem a potiori genannten Corpus
Democriteum vereinigt gewesen zu sein. Aristoteles und Theophrast, die
in Makedonien wie in Assos mit der Schule der Abderiten in Verbindung
getreten zu sein scheinen, hatten Genaueres von dieser über den Stifter
und seine Schriftstellerei erfahren. Daher erscheint bei ihnen und fast
nur bei ihnen eine deutliche Sonderung des Leukippischen und Demo-
kritischen Nachlasses, Auch konnte vermutlich aus der Klage wegen
Plagiats, die Demokrit im Μικρὸς διάκοσμος gegen Anaxagoras erhoben
zu haben scheint [68 B 5], die Autorschaft des Leukippos für den Μέγας
διάκοσμος und Περὶ νοῦ bestätigt werden. Vgl. dazu 67 A 2. 24.68 A 1 8 40,
A 2.14 und die zu oben τι 71, 24 angeführte Literatur 10 Die Be-
schuldigung des Plagiates ist gegen Demokrit gerichtet, der in Col. 217
genannt wird. 11 εἴρηται Diels: ἐρρήθη Crönert, der alles übrige ergänzte
außer 12 (9)
B. FRAGMENTE 1-2. 68 [55]. DEMOKRITOS 81
ΠΕΡῚ ΝΟΥ
Vgl. 67 A 28ff., 68 A 33; Β 5e.
2. Alt. τ 25, 4 (Ὁ. 321) Λεύκιππος πάντα κατ᾽ ἀνάγκην, τὴν
δ᾽ αὐτὴν ὑπάρχειν εἱμαρμένην. λέγει γὰρ ἐν τῶι Περὶ νοῦ’
ὅ οὐδὲν χρῆμα μάτην γίνεται, ἀλλὰ πάντα ἐκ λόγου τε
᾿ € 3 3 4
Kal ὑπ AVvayknSs.
68 [55]. DEMOKRITOS
A. LEBEN UND LEHRE
LEBEN
10 1. Dıoc. ıx 34ff. Δημόκριτος Ἡγησιστράτου, οἱ δὲ ᾿Αθηνοκρίτου, τινὲς
Δαμασίπτπου ᾿Αβδηρίτης ἤ, ὡς ἔνιοι, Μιλήσιος [vgl. 67 A1 8. 80; A 33]. οὗτος
μάγων τινῶν διήκουσε καὶ Χαλδαίων, Ζέρξου τοῦ βασιλέως τῶι πατρὶ αὐτοῦ
ἐπιστάτας καταλ πόντος, ἡνίκα ἐξενίσθη Trap’ αὐτῶι, καθά φησι καὶ Ἡρόδοτος:
παρ᾽ ὧν τά τε περὶ θεολογίας καὶ ἀστρολογίας ἔμαθεν ἔτι παῖς ὦν. ὕστερον δὲ
15 Λευκίπππωι παρέβαλε καὶ ᾿Αναξαγόραι κατά τινας, ἔτεσιν ὧν αὐτοῦ νεώτερος
τετταράκοντα |FGrHist. 244 F 30} τι 1030]. Φαβωρῖνος δέ φησιν ἐν Παντοδα-
πῆι ἱστορίαι [fr. 33 FHG IT 582] λέγειν Δημόκριτον περὶ ᾿Αναξαγόρου, ὡς οὐκ
εἴησαν αὐτοῦ αἱ δόξαι αἵ τε περὶ ἡλίου καὶ σελήνης, ἀλλ᾽ ἀρχαῖαι, τὸν δὲ ὑφηιρῆσθαι:"
(35) διασύρειν τε αὐτοῦ τὰ περὶ τῆς διακοσμήσεως καὶ τοῦ νοῦ, ἐχθρῶς ἔχοντα
20 πρὸς αὐτόν, ὅτι δὴ μὴ προσήκατο αὐτόν. πῶς οὖν κατά τινας ἀκήκοεν αὐτοῦ;
φησὶ δὲ Δημήτριος ἐν Ὁμωνύμοις καὶ ᾿Αντισθένης ἐν Διαδοχαῖς [FHG ΠῚ
188 n.] ἀποδημῆσαι αὐτὸν καὶ εἰς Αἴγυπτον πρὸς τοὺς ἱερέας γεωμετρίαν μαθησό-
μενον καὶ πρὸς Χαλδαίους εἰς τὴν Περσίδα καὶ εἰς τὴν ᾿Ερυθρὰν θάλασσαν γενέσθαι.
τοῖς τε Γυμνοσοφισταῖς φασί τινες συμμῖξαι αὐτὸν ἐν ᾿Ινδίαι καὶ εἰς Αἰθιοτίαν
25 ἐλθεῖν. τρίτον τε ὄντα ἀδελφὸν νείμασθαι τὴν οὐσίαν: καὶ οἱ μὲν πλείους φασὶ
τὴν ἐλάττω μοῖραν ἑλέσθαι τὴν ἐν ἀργυρίωι, χρείαν ἔχοντα ἀποδημῆσαι, τοῦτο
κἀκείνων δολίως ὑποττευσάντων " (36) ὁ δὲ Δημήτριος ὑπὲρ ἑκατὸν τάλαντά
φησιν εἶναι αὐτῶι τὸ μέρος, ἃ πάντα καταναλῶσαι. λέγει δὲ ὅτι τοσοῦτον ἦν
ÜBER GEIST
2. Kein Ding entsteht planlos, sondern alles aus Sinn und unter
Notwendigkeit.
3 λευκίττπου (als Lemma) Stob.: verb. Heeren 5»L. folgerte ver-

mutlich daraus, daß die Wahrnehmungen auf eine mit Notwendigkeit
wirkende Ursache zurückgeführt werden müßten. « Diels 13 ἐπιστάτας
vor τῶι πατρὶ (Z. 12) F αὐτοῦ F Ἡρόδοτος] die Geschichte ist nach
Herodot ναι 120. vıı 109 frei erfunden (vgl. τι 85, 34); das Citat also
irreführend 14 Te] γε Reiske 26f. handschr. Lesart jetzt mit
H. Gomperz gehalten; (διὰ T6) ἀποδημῆσαι τούτον (dies mit Reiske) Diels
ἀποδημῆσαι BP: καὶ ἀποδημῆσαι F
UHHTIEALE NZ EHPOLIOT θαθη18645 ἀορ θα ΟΣ ΟΡ UT τ|ο078]4 Ypınp 5}11.
-owegq Zunzinusg οΤΡ ῬΌΤΗ τοιοῦ UOA IBJUSEWWONSNIBULTL, τιορ y9ınp
gdorodue ‘Yey ZunydsIog 8Isnsu oT 95. 9698 = 17 2 13Δ ‘Tolsoudem 1900
[sordihriuy 95 ἀξ 1191} ἢ 9 FE πάθη gungg zAAF9 95 58} 910
os nodgAngnu noıno 61 ("dxorluy “Δ 8) Z ImugL τῶν pun nouor noL 91
(soygoınzu "A 8) Z you sporqt (oLluucy) ZI 2 ZufyosIoA oystoyg oIa ‘Sodıoız
ayoru [Soda13 8 gI 'z uoyun sa “ΘΟ ΙΏΘΌΙΘΩ 509 Ydısoxy] 580 Fydtıq
aoyum SOoffÄssIyL sus odepug op 8 eysıayy noulx nojdınu no 1
ny3AnAroano Lglang3 %09.19 "nuoririodAAno noLjdxorluy Ὁ. τοϑϑγώηλο wolvag vamı

-ὌΥ}} τοῖν [06 IL 9858 68 1} yoorlartoun SıommdoLoj 5102, 13 9. Sonssgnoidy,
"aoub Sorodasu, 10% 36
Hınoı. "Wonlglriı amLapVoL ΛΟΧῸΧ3 ΔΟΛΟΠ ao “aorlooryıg anÄayı AQL InamaÄony
anolıd noıno SomasAAno Snpı Sordıurluy 39 9 (05) ᾿...3 ao10x3 Ὁ... daun vınoomıd 98
“onldoı 1n}oorlug nınoolsınayaL ἸῸΝ »1O9N]3 5:ΟΥΥῸΧ [ON ὈγΥ 35. aonorl rl .ıonlig
-Urliı StoLa9YoL SIOLDONXLAB1L ἸῸΧ -13X30dı. amıaririodAAno ayı nOLND AMLAPLLY
so ‘norloompig noÄayy noı StoLno imnmaAmap “amıanoLanborno 0x amLAanonogb
an Sodıu UysglunsA Soangnaun ὉΠ 'oınzano “SlasgoiLay, 9 arolib. “στοὰ, 1.
a3 Submı wogonorsp Url anjono normdınu δἰ, nınoomyoAy Δ9., Song 89 norlon 08
-Lgmsh SıoLoysyu 5101, adou SUSHg nozgnF anıLıoy “anlırinogna amLaoyvarl ΔῸΣ OnıL
amıızodı. 39 Sp "nooprioy nobyagpı Qup anıdoup alıı nıg 31 Jogpabzdı ΟὍΣΟᾺ
-MVPADLON AO}ONO al Amon 319 “aaÄyıg Ὁ. ΟΔΙ31.01, Sopjugounp Suı 33 ΔΟΣΔῸ
aolud Lg wıapgvz (68) amdjdımıgaz Sıobpı 5101, [oa 31013 amjorludg ‘So owLand
Spr amaprxog Scoypmou ἸῸΝ τ ELI III HH] SluasgoıLay, ἡ old 39 uch 67
*(uon3a0A3AAno AgıN? IMPYoNıp Spoausuiny 9
Sodmgoyvouy, por 39 joub "SmnoAsA τὸ SnongdX Sno1no 5501, HıoX “SonyAlid, 9
ΦΟΧΔῸΥ 1 naaLno nıolb μόρον Son amsıdoAngnij amı 1oLazıl Smıayu "oL3Xpriz
amaodX amı Ὁ} Url j3 “mazorlmp ΔῸ 9. none por adv noıLnoı »dioiL 130g 39
oıapıL ΠῚ [eyguegpIyog 80 gr 's] LnoriigdAAno worinacıtg 191 13 agıno ΛΟ 07
-nog “worlarizri nodoAngnij noLno 0X DYvp -amsıdoAngni amı tonznoAaA SluumylL)
sonpndg 9 nolub 36 130g "al 5010 amupririodAAno amı pr 39 noxlıg) (88)
“Sonsrioysodır mwalsgıdau ΛΌΞΟΩ ımıuoı HUNp ‘Sonsrlovnod aydoy Angog nouoL
x3 ano aanlunoddsdaun Smaygou Suumoooı 5.13 “aojisn or 39 oınoı "Soalgy, 5,3
aoıno διοίιΦ asgyz zglri [026 I IF A 83% ἍΒΤΗΧΡ 1] 10fAovoup Snonpdanz τ. a3 91
Snadumoo9 39 Sordihrluy ([σὉΡῚ 4 ‚kino noAd3 SOÄoN, ον [OR 1103 noLnoL
‚noydiaurig ask noogu amaXaı 0031, for ‘SnoAoy 5ΛΟ ΙΝ 3 Snoı por Hauorl
εἴθ 91 [OA Ὀγὺ Korlmoly> mug 91 por purondb IpA pı .Sovgonzu 1orbonoyıd
48 Saguywp So ak por "[z ἽΡ Ὃ "8A !vggr ᾿α 'Isersyuy] Sobonpyıd 9 Aamıoz
1ovapıaau So ‘nrold τῷ “Sorbonoyib jdau SonsrioAsvorg το]γιήρ alıpdımz Sad. ΟἹ
εἰ. 13 “Sodaız aodgAngony, ΤῸΝ algjuongg 1dau amı ‘Sorinamayp SonaronsAodou
9 Up ΔῸ Somno ‘Soynondg (old “1ο18 Spamiypyjj mLoodaay, jo dauı,) (LE)
[HIT 4] aarmaAg 3Π Sıryo
10x Spahgy, 513 “old “να aogyh, -NoLm un 39. Ἰοθοιϑβολάρ uUmdamz
Δ3Π wonagjs por "amnodbnıoi SLJHg ioahgomnA inopgnouo {μη 1oR aisgyz Sjonlgy. ©
or old “9 ımog, [6 ‘98 τί 91 V 13Δ] omwolAlıg anog agı ıdau yı jo
Sojong Suı 1aopbodu SooliLonanıg Sonn nano 56 ἢ ‘wagaA {Π nonpdX ΔΟΔῸΧΙ
sSornwolgoodu 199110 por SoLngAnARp nnog among Sodu, noLno Sodıoıu ΔῸΣ 31011 JOX
al 5ΟΣΟΙΞΥΧΌΔῸΣ SonmlorizLoup 11. aptLeriog ΠΟΙ 635, noL 3109 “Sonouoyıdb
SOLIUNOWAA ᾿[99] 89 79
Zag alıno : 1 Line
sorqwvy Line ὃς Φ amjdoborlosg ἧς τῷ uslsıfodısyur Amonogy3 AaLND
Sodu Snorypdxouu oıarl auı δυσον δ 85 Φζ won SoAo : 5588: SoAo por
:SNUOGHVSB) SOAo wa ΤΖ τάς amıaoıu ıdau 0% d wılUAovorn : Tg
boLı3Aovorgo I amaarnomwodadoıg 91 ἃ Aa 9 50 : 61 am 50) II oysI0y
ζ»Ὸ JAH Pmıno :I9907 Imınd oystay (110) J msımuıan Ὁ
odwuom <ano) U 66 48 39
Δ. ἬΕΙ 5 (2861) 5 8. Wow ‘pP “ψ080}) "2 "past Ἢ "and wLımT
yoan® "WA "Zunjpuwyagr Ionsu Jıepaq odeıT ozued arg 'yonanz 012 911
"987 zI U0D]F ZYMOULBSILAM FO ur IStoMm “ΦΠΌΟΤΩΘΑ LIT Ὁ (6681 ᾿α101γ)
(I Ῥ Ῥχϊ daogen sıopuosaq ἸΘΖΙΤΗ you 910 ‘suoyeLT TEISTJOISIFLIyOg
9dlayniF ep ne guyzurg *(6Z 9 11 11020).1 AOpupjpatız 'Zodep "yLıy) 422101
-19A uodunIymIagL ΘΒΘῚΡ “Ὁ Ἢ wıssed δα ‘dos "pn 09077 ΠΌΑ ‘79% zII
"#99 039 'L8S zI UT zynowegM ‘68 (0761) 87 "Aiywf ana [9zuegg
ἬἭΔΒΙ 8 wduoy "mid fund βαρ Bag ‘1ER 268 518 95 949 'S 4.807
070,7 wuewıgdg “77709 ΑΘ 4paeyury “LEI (ZIEL) LI "ua Zzuery
uoquy (ἪΤΤΦ 56 [0161] 8 "44 'P 'y9809 "Γ "9477 wu yospnap) 8061 uadey
-usdoy] ‘4aDWw.oJF 948P]9» ua U9sUaf-IwweH ’'f nei] yYOoeN "4yonsod
ID.ON3Y3R ΤῸΝ Δ13}3 a1lsddiog 89 agı .aıaolııou no Lıno noxlgox OL 1939 ılıı PoXx 109.033
-LAagaı τογγ3η ıuıdoz amdoborlosg amı ıluı a3 119 1ogo13ULnYy albvagp ano alıı "WoAi3
aabadıooLon το... Sodu wıag amduAd3un ugu "aouodı λον noınor [85 y uz ταν
ΘΔ !gp III OMA 67 1} Souudg, and aguıdaoriluy agı 39 woolLnaysı (6)
"Laardogbsig Soıana GT
Sur udox u al por " moanA adıoX, ıluaarloX3 ‚g εἰ, ‘“ULdox adıoX, mıno 10950 OH1LOY
md ıuımdu Δ3Π ıuı 1aupdxouu), ımı Suonognovoxp Sudox ox pyvp "aluupda
-OlLUL], AOL Inoprinog noıno aoıadjdap alı asgg »Suapovari por nongLoLmdu SoAıo
nonj3 Δ13.13 OVYA QL AOnarY0n3g ΤῸΝ -oYpA oAalgoıriox 1oon3V33 ‘aoıno Sodıu SnoL
-odxoumj, Sornogvz ‘amıoıunday) L ΔῈ [τ0 89 ὉῚΤΙ 101197Χ] Sodmggalgy, g ioud 07
"monzaoÄaA aumydamz DLoN
1WoL134ovorlg SQ ‘nouıdugdy. μοι. nodoAnımdı | por ‘amasrlogsgoıg pıoıyori agıno
‚wor Sm namalız por alugjasridojj (dau amı SUSog 5943 noı Sur 103}, pox 3g voLlarl
“3 (5 }) [8 ΠΡ Ὃ] worlarnan noLnoı IRA 10% .alugjuong 1031. SnoL por alılgorl
nodoAnZmAYy, ἀφ. aoov3Xdy, „on ano ΔῸ Li "Snopdamz am Sodaungosdu “oud 6]
oınoraz *[69/0LF] SoayLurnyg Surooxluriogda por Suriogda3 5.11, 5013 noıjıdı oı »Lox
‘aoyydıdg norydaorluy amı Sma0omaAnap δ... odu Ὁ} ımaarlododAıuz ımı a3 Soynondg
39 Sp Τ29}-- 09#] PgpLurinyg auıoonlogAo alı H1oX "[HEOT LIE ΡΟ ISTHD A]
Sıonmnodx δῇ Sodmgoyvouy, aaıl Sm ‘ay 9 10npA3A "SI0L00NDLU3 ἸῸΝ ὈΧΛΟΧΌΙΟΣ,
SM30MYYp noyyj. Sur nodaıon Δ10313 aorloonpıg agdxıyy aoıL τοι 39 ogXpLaLAnD 0]
"DLAONHdnLL3L SodaLmaa noıno Δ|0313 ‘andoAngony, auındosdu puox Som [4 4
89] Imrlopmoıg ımdaıy 1091. 48 διοι ὦ Soıno Sm ‘SIonodX 5101. 39 310A3A (IF)
"λολάϑδρ asıoLmdu Xıarl mauXo3y aoonıdrip
‘ang wazrıo onodbidau 31 AgLıdaorluy aoıo
ΓΟ ΘΡ 1 13X3 AouHdı aQı 5Ὸ Ο3Δ1Ὸ..3 AOLNoL amrl) | ΤῸᾺ 3A ΔῸ »011003 (ΛΑ 9) amb G
-ορογιῷ AYı IL noLoıdy adı Sodu Sp 509913 (ILg) noyLg “103g 1MLND IL AlBıLıaLan
©9423 ,gNo Ὑγν “ıanaaorllarioıg noııdaonluy norlogno amıyyL |9 Sonarluariari ampoXdo amı
n0g3X0 HA ΛΟ ΔῸΣ, .39 aovlg or "oyydıd pı Lglı 10113 dpA Sıoyyou odou .Sovabo
agno Sp “noıno oonyeon [g “ῬῸ Ὃ] SnomidoAngnyj Snoı anyaayy 10x 39 ΔΟΎΛΗ
&8 INYIdYT τ
ΠῚ Sea ᾿ΘΡΙΓΟῊ Swaodoıg noıno 9 wılgor ΦΙΘΡῸΒ 9£ 'Z nzom ‘zyımouu
-ὍΠΛΛ Suiydxouu, por SoXdospny, σού LE 91 Κ᾽ ἼΛλο 810
68 ὃ I v 5100 οϑθαο]χ Imoprioy 5 EU Ztyguun my „IM sea ‘onstog
<Sspohriinogna)> 67 49907) "SSH 910 aepım Snorioıy "ss orlırloa 39 pılıou
:toppoz 1orloa 3g Sorlioiou ἐς ἀπῇ OrnmohAl 07 Φ AD (9. :ded
amag !Zrdzl (581 ur 13) ana τ 41Π91 Aahıgt ZRPaıcı (dmA)Z 'Φ
ag azgluri (Ὁ 'ῬΟΟ) Z aoxg Uri : er ag 39 Url ©. aa In gı Adel 10903)
-p30g 1Mgojrionsa :Φ Wogojrionsa [I ἅς vıaoddoun :'yyuy AT Xınoadou ἢ
snaodosdg 'qu1oA :'ssg sonaAhl 9 :ἀ 9:9 ὲ 48 919} :τα 87
9 Suipdxouu, ἸῸΝ SoXdospay, pwıwodap aıypu no ‘Sorıx 9 Sodmgodılyy o1313/3

SuLandoıg noıno 39 Surlgori "Sjagurlir a0Jboo noınnz alı pıg Sıodugdy, a3 39 3536}
"ılıoprloy ἸῸΝ ımıogody, alano Sıobyagp 5101. ΤῸΝ sgylLaouz oıj3 "pboo Lgnagiou3 GE
SIOoLOHN3 ΟἿ. 91 por SnolLundıy por Snogal, por 50 0031 513 10x IpA θυ »amoda]]
AMJOQYOX Por amAnr por ‘SanıL 30 Sm “nouupanay ἸῸΝ nodoAnSpAay, SpalL HLON
Suılgor ‘Sobonpyıd ‘Susmpdg 23 Suuydugdy, -(anonb [187 —097] 1: αἷμ. μον 30
10) [69# —ZL#] Pgyıurayg jo alı pına δοφοοογιὼ 9 Sumydamz por 319 SmaoAaA
(ρου ΟΠ LU noıjdyoalgy, 39 10) noıpdıoıoluAy, SoLidyorluy svarag "7 08
*(Soolriinogns)> amAoy ammıdoLud φρο SoalurioA
-dayj Soın3 ‘Sodugap por Suboo amuprriodAıuz Suıliou Sorurzu ‘Susmpdgorloz pox
Smayou Sur por SmbodA3A ım0367, 13 noı nodsj noı ıdau Soıdoızı ‘[zI1Mourz]eM
ΟἹ 5] SonoAjLay, mwoılariari no ‘SgiomoLanıdgap 50.1.01, “ΔΟΔΟΟΧ AHınD AOL ὉΔῸΝ
Soxionorl Soıx Sodaunag ‘Soıno Son» Somdu .33 1oLıdxorluy 99 1omagAaA (65) 9%
"SE V 89 = 6797 $8 "Val noıne sopydid 39 PL "191993 ımınd ayrl oınoı por
[971 41 agası por wrloıy ‚g 130n& ‘ioaj3 ıcorloa 39 Sorlioiou Ὃς 41 Kooriong
SIOVVY SIOYVoL 0X WLo3N3 ἸῸΝ aluıno ‚gQ 13008 "Snogpu 5941. ΛΟΥΥῸ 1 Soraorliog
-10139 u nogob Uazrloıodor Sonaglur oun “ızApıg LXnAh Lk SogoLona por SyalıyoA alı
HON Ὀγγ» ‘OLNVS3g333 Saınoonomndou 10113 Sm “ılaogl τ, noono alıno alı no 0%
‘anırıngna alı wong ‚g Sovzı ᾿ϑάϑΥ auxARap al famıapıu SmaozasA δι... Suono
5.9}. Sunyg Sur nogoanıA alsApap ΔῸΣ 31. oıapu (GH) "SBomLurz amyagl3 ΔῸΣ
sorlu 9 audo wonja agımoı anon or al .Smjoro alXnAh alı por ‘nogojdnsxAnD
amyAo amdabıdau ΤῸΝ amızy amınoıoı 23 alalyao alı or aoıylı 31 agı "oılı
-oddaıo alıı Hg OLmjoyyonp por Lgoup moaj3 daup „onorlluuono amaıı amrioLy GT
53 oınoı por IpA on «Διὰ dan ‘dngn ‘dnu “ayanaA wuorljdaAno pı. nıayıL
H1nNo or ‘Sonzrinong IMVg 191 13 ‚g logoad3b ‘Sogluyu por SogaAzri PLox 1.413 Snod
-131.9 39 Snorlo1y Spı ἸῸΝ "nog.oadjsgb ἀρ Uri 91 513 agluri 1og.o3n1A SoLng {Π noL 33 31
azgluri "Snordiogb por SnoLlasA ΤῸΝ Snorloox 10A]3 31 Snodij3um "Wog.oirlonsa OLAYIL
ὈΥΥῸ (9 Ὁ. 'aoaaa ΤῸΝ Snorlo1LY AMNO AML 10413 δΧΟ .3991 ımLıND 30 130g (FF) ΟΙ
᾿ϑο Δ. 5016] 9 ayrl SoLnoloL
"A3011333 aloorig09 amıdy Sıorldag [ῸΝ
n3X03 nnoorimg nor ıdı wınoadou noLmayg 50
βου χρη) 30naL SluogoLamı 9 A0009
"aoLNnoooL 39383 a0Ad3 5.1. 300) Sabo nd3 SjL por 4
.nouodı ngL aarivolıouz aoınoL Imdızrirlojj 111. a3 ΔΟΙΛῸ 513 31. Sınlı "Snorg
13 no103 SıoL Sodu wannz ‘SoXdouuj, 9 anolud Sp “ononlodı nojg agı DInıgunyp
“(nooh ‚g Sısdı) modarlu yo aogyldou 39. (9133 -auıdog alı agınD aa0luLoda3ıg
nodaboodu. 101d Siwı Lg Snoınoı "wodarluog Snoridag Sno1dy nıadzbood.u 1yınm
SOLIUMONAHA [99] 89 78
A. LEBEN 1-10 85
ἰατρός. ἐπεκλήθη δὲ Σοφία ὁ Δημόκριτος καὶ Γελασῖνος δὲ διὰ τὸ γελᾶν πρὸς τὸ

κενόσπουδον τῶν ἀνθρώπων: γνήσια δὲ αὐτοῦ βιβλία εἰσὶ δύο, ὅ τε Μέγας διά-
κόσμος καὶ τὸ Περὶ φύσεως κόσμου. ἔγραψε δὲ καὶ Ἐπιστολάς. Soweit aus
Hesych.
5 3. Ar. ı 3, 16 (Ὁ. 285; vgl. das. Theodor.) A. Δαμασίππου ᾿Αβδηρί-
τῆς κτλ.
4. ΕΌΒΕΒ. Chron. a) Cyrill. e. Jul. ı p. 13 Spanh. ἑβδομηκοστῆι ὀλυμπιάδι
[500497] φασὶ γενέσθαι Δημόκριτον καὶ ᾿Αναξαγόραν φιλοσόφους φυσικοὺς ὁμοῦ
τε καὶ Ἡράκλειτον τὸν ἐπίκλην σκοτεινόν. Ὁ) Akme: Cyrill. ὀγδοηκοστῆι ἕκτηι
[0 ὀλυμπιάδι [436—-433] γενέσθαι φασὶ τὸν ᾿Αβδηρίτην Δημόκριτον, ᾿Εμπεδοκλέα
τε καὶ Ἱπποκράτην κτλ., Arm. a. Abr. 1681 [0]. 86, 2. 435] vgl. 2541].
6) Tod Ol. 94 [404 ---401]: Hier. a. Abr. 1616 [Ol. 94, 4. 401], Armen. a.
Abr. 1613 [Ol. 94, 2.403]. Curon. Pascn. 317,5 A. τελευτᾶι ζήσας ἔτη ἑκατόν
[0]. 105, 2. 359].
15 5. Dion. xıv 1], ὅ περὶ δὲ τὸν αὐτὸν χρόνον [Ol. 94, 1. 404] καὶ Δ. ὁ φιλό-
σοφος ἐτελεύτησε βιώσας ἔτη ἐνενήκοντα.
6. [Luc.] Macrob. 18 Δ. μὲν ὁ ᾿Αβδηρίτης ἐτῶν γεγονὼς τεσσάρων καὶ ἑκα-
τὸν ἀποσχόμενος τροφῆς ἐτελεύτα. CENSOR. 15, 3 Democritum quoque Ab-
deriten et Isocraten rhetorem ferunt prope ad id aetatis pervenisse quo Gor-
Ὁ gean Leontinum, quem omnium veterum mazxime senem Jwisse et octo supra
centum annos habuisse constat. Vgl. τι 82, 35. 84, 3.
7. ArISTOT. Meteor. B 7 (περὶ σεισμοῦ) p. 365a 17 ᾿Αναξαγόρας τε γὰρ ὁ
Κλαζομένιος καὶ πρότερος ᾿Αναξιμένης ὁ Μιλήσιος ἀπεφήναντο καὶ τούτων ὕστερος
Δημόκριτος ὁ ᾿Αβδηρίτης. Anaxagoras von Demokrit gelobt 59 B 21a, go-
5 tadelt 68 B 5.
8. SEXT. vr 389 [A 114] ὅ τε A. καὶ ὁ Πλάτων ἀντιλέγοντες τῶι Πρωτα-
γόραι ἐδίδασκον [vgl. Β 156].
9. ATHEN. ντπ p. 3540 ἐν δὲ τῆι αὐτῆι ἐπιστολῆι [fr. 172 p. 168. 2 Us.] ὁ
᾿Επίκουρος καὶ Πρωταγόραν φησὶ τὸν σοφιστὴν ἐκ φορμοφόρου καὶ ξυλοφόρου
Ὁ πρῶτον μὲν γενέσθαι γραφέα Δημοκρίτου: θαυμασθέντα δ᾽ ὑπ᾽ ἐκείνου ἐπὶ ξύλων
τινὶ ἰδίαι συνθέσει ἀπὸ ταύτης τῆς ἀρχῆς ἀναληφθῆναι ὑπ᾽ αὐτοῦ καὶ διδάσκειν ἐν
κώμηι τινὶ γράμματα, ἀφ᾽ ὧν ἐπὶ τὸ σοφιστεύειν ὁρμῆσαι. PHILOSTR. Vit.
sophist. 10 p. 13, 1 Kayser Πρωταγόρας δὲ ὁ ᾿Αβδηρίτης σοφιστὴς καὶ Δημο-
κρίτου μὲν ἀκροατὴς οἴκοι ἐγένετο, ὡμίλησε δὲ καὶ τοῖς ἐκ Περσῶν μάγοις κατὰ
5 τὴν Ζέρξου ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα ἔλασιν. Vgl. τι 81,12. 86, 38. 94, 30.
10. Sup. 8. v. Ἱπποκράτης ... οὗτος μαθητὴς γέγονε τὸ μὲν πρῶτον τοῦ
πατρός, μετὰ δὲ ταῦτα Ἡ ροδίκου τοῦ Σηλυβριανοῦ καὶ Γοργίου τοῦ Λεοντίνου
verständnis ist auf seiten des Suidas oder seiner Vorlage, die aus d. Artikel
Ἱπποκράτης (A 10) eine dann falsch verstandene Randnotiz καὶ ‘lm. 6.1.
sc. μαθητὴς ἦν Δημοκρίτου dem Artikel Δημόκριτος angefügt hatte, die zur
Änderung von ἀκροατής in den Plural führte
7 zur Chronologie vgl. Diels Rhein. Mus. 42 (1887) 1ff. Anders andere,
zuletzt Kranz Herm. 47 (1912) 42. Warum der auf abderitischen Münzen
vorkommende Beamtenname AHMOKPITOZ nicht hierher gehört (v. Sallet),
zeigt H. v. Fritze Nomisma ττὶ (1909) 231.
86 68 [ὅδ]. DEMOKRITOS
ῥήτορος καὶ φιλοσόφου, ὡς δέ τινες, Δημοκρίτον τοῦ ᾿Αβδηρίτου" ἐπιβαλεῖν γὰρ

αὐτὸν νέωι πρεσβύτην" ὡς δέ τινες καὶ Προδίκου.
10a. SuID. s. v. Διαγόρας ... ὃν εὐφυᾶ θεασάμενος Δ. ὁ ᾿Αβδηρίτης ὠνήσατο
αὐτὸν δοῦλον ὄντα μυρίων δραχμῶν καὶ μαϑητὴν ἐποιήσατο. ὁ δὲ καὶ τῆι λυρικῆι
ὅ ἐπέθετο τοῖς χρόνοις ὧν μετὰ Πίνδαρον καὶ Βακχυλίδην, Μελανιππίδον δὲ πρε-
σβύτερος: ἤκμαζε τοίνυν on ὀλνυπιάδι [468—465]. Vgl. zum Φρύγιος λόγος
[68 B 2999].
11. Var. Max. vım 7 ext. 4. Athenis autem conpluribus annis moratus
omnia temporum momenta ad percipiendam et exercendam doctrinam con-
10 ferens ignotus il; urbi vixit, quod ipse quodam volumine testatur [B 116].
12. STRAB. xv p. 703 [aus Megasthenes] ἐν δὲ τῆι ὀρεινῆι [Indiens] Σίλαν
ποταμὸν εἶναι, ὧι μηδὲν ἐπιπλεῖ. Δημόκριτον μὲν οὖν ἀπιστεῖν ἅτε πολλὴν τῆς
᾿Ασίας πεπλανημένον. καὶ ᾿Αριστοτέλης δὲ ἀπιστεῖ.
18. Cıc. de fin. v 19, 50 quid de Pythagora? quid de Platone aut de
15 Democrito loquar ? a quibus propter discendi cupiditatem videmus ultimas
terras esse peragratas.
RoMAN
14. PuıLo de prov. ıı 13 p. 52 Aucher. D. autem alter [neben Anaxa-
goras, vgl. Z. 31] opulentus et possessor multorum, eo quod ortus esset ex
20 illustri familia, desiderio sapientiae familiarissimae deditus caecam invi-
samque opulentiam quae pravis et vilibus tribui consuevit inhibuit; eam vero
quae haud caeca est ac constans eo quod cum bonis solis assuescat aoquisivit.
propterea universas palriae leges dimovere visus est ei quasi malus gemius
repulahıs, ita ut perichtatus fuerit ne sepulero ipso privaretur ob legem
25 apud Abderitas vigentem quae insepultum proisciendum statuebat qui patrias
leges non observasset. id sane subeundum erat Democrito, nisi misericordiam
sortitus esset benignitate, quam ergo eum habuit Hippocrates Cous; aemula-
tores enim sapientiae inter se erant. porro ex suis operibus celebratis quod
appellatur Magnus diacosmus centum, ut nonnulli diount adhuc amplius
30 Atticis talentis ccc, aestimatum fuit. Vgl. A 183 39. 40.
15. — de vita contempl.p.473 M. (v149 C.-W.) ᾿Αναξαγόραν καὶ Δ. Ἕλληνες
ἄιδουσιν ὅτι φιλοσοφίας ἱμέρωι πληχθέντες μηλοβότους εἴασαν γενέσθαι τὰς οὐσίας.
Dio 54,2 p. 113, 21 Arn. Ciıc. de fin. v 29, 87 [s. A 169]. Hoxar. Ep.
ı 12, 12 miramur, si Democriti pecus edit agellos cultaque, dum peregre est
35 animus sine corpore velox.
16. Aer. V. H. ıv 20 Δημόκριτον τὸν ᾿Αβδηρίτην λόγος ἔχει τά τε ἄλλα
γενέσθαι σοφὸν καὶ δὴ καὶ ἐπιθυμῆσαι λαθεῖν, καὶ ἐν ἔργωι θέσθαι σφόδρα πάνυ
τοῦτο. διὰ ταῦτά τοι καὶ πολλὴν ἐπήιει γῆν. ἧκεν οὖν πρὸς τοὺς Χαλδαίους καὶ
εἷς Βαβυλῶνα καὶ πρὸς τοὺς μάγους καὶ τοὺς σοφιστὰς τῶν ᾿Ινδῶν [vgl. A 9. 40, 1].
40 τὴν παρὰ τοῦ Δαμασίττπου τοῦ πατρὸς οὐσίαν ἐς τρία μέρη νεμηθεῖσαν τοῖς
ἀδελφοῖς τοῖς τρισίν, τἀργύριον μόνον λαβὼν ἐφόδιον τῆς ὁδοῦ τὰ λοιπὰ τοῖς
2 so die 8.-Überlieferung (αὐτῶι νέον rpsoßurm las nicht richtig Diels)

3 vgl. 38 A 8. 80 A 12. 23. Wilamowitz Abh. d. Gött.@G.d. W. (Phil. h. Cl.)
N.F. ıv 3,80 12 ἅτε] κατὰ Dies 31 Daraus Clem. quis div. salv. 1]
τι 167, 9 St.; Lact. Inst. ııı 23, 4; Orig. co. Cels. τὶ 84 32 μηλοβότους]
vgl. 59 A 13
A. LEBEN 10-20 87
ἀδελφοῖς εἴασεν: διὰ ταῦτά τοι καὶ Θεόφραστος [in Περὶ εὐδαιμονίας ?] αὐτὸν
ἐπήινει, ὅτι περιήιϊει κρείττονα ἀγερμὸν ἀγείρων Μενέλεω καὶ ᾽Οδυσσέως [y 301.
5 80. 90]. ἐκεῖνοι μὲν γὰρ ἠλῶντο, αὐτόχρημα Φοινίκων ἐμπόρων μηδὲν δια-
φέροντες: χρήματα γὰρ ἤθροιζον καὶ τῆς περιόδου καὶ τοῦ περίπλου ταύτην
ὃ εἶχον τὴν- πρόφασιν.
17. Prim. N. H. xvıu 273 ferunt Democritum, qui primus intellexit
ostenditque caeli cum terris societatem, spernentibus hanc curam eius opu-
lentissimis civium praevisa olei caritate futura ex vergiliarum ortu (qua diwi-
mus ratione ostendemusque iam planius) magna tum vilitate propter spem
10 olivae coömisse in toto tractu omne oleum, mirantibus qui paupertatem
quietemque doctrinarum ei sciebant in primis cordi esse. atque ut adparuit
causa et ingens divitiarum cursus, restituisse mercedem anziae et avidae
dominorum poenitentiae, contentum ita probavisse opes sibi in facili, cum
vellet, fore. Vgl. B 14.
15 178. PLuT. Quaest. conv. 110,2 p. 6280 ταὐτὸ πεισόμεθα Δημοκρίτωι τῶι
σοφῶ!: διὰ φιλολογίαν. καὶ γὰρ ἐκεῖνος ὡς ἔοικε τρώγων σίκυον, ὡς ἐφάνη μελιτώ-
öns ὁ χυμός, ἠρώτησε τὴν διακονοῦσαν, ὁπόθεν πρίαιτο: τῆς δὲ κῆπόν τινα φρα-
ζούσης, ἐκέλευσεν ἐξαναστὰς ἡγεῖσθαι καὶ δεικνύναι τὸν τόπον: θαυμάζοντος δὲ
τοῦ γυναίου καὶ πυνθανομένου τί βούλεται" τὴν αἰτίαν᾽ ἔφη ‘dei με τῆς γλυκύτητος
20 εὑρεῖν, εὑρήσω δὲ τοῦ χωρίου γενόμενος θεατής.᾽ “κατάκεισο En” τὸ γύναιον
εἶπε μειδιῶν, “᾿ἐγὼ γὰρ ἀγνοήσασα τὸ σίκυον εἰς ἀγγεῖον ἐθέμην μεμελιτωμένον᾽᾽.
ὁ δ᾽ ὥσπερ ἀχθεσθείς ᾿ἀπέκναισας᾽ εἶτε ‘kai οὐδὲν ἧττον ἐπιθήσομαι τῶι λόγωι
καὶ ζητήσω τὴν αἰτίαν᾽, ὡς ἂν οἰκείου καὶ συγγενοῦς οὔσης τῶι σικύωι τῆς
γλυκύτητος.
25 18. CLEMm. Strom. vı 32 [πὶ 446, 28 St.] A. de ἐκ τῆς τῶν μεταρσίων παρα-
τηρήσεως πολλὰ προλέγων Σοφία ἐπωνομάσθη ὑποδεξαμένου γοῦν αὐτὸν φιλο-
φρόνως Δαμάσου τοῦ ἀδελφοῦ τεκμηράμενος ἔκ τινων ἀστέρων πολὺν ἐσόμενον
προεῖπεν ὄμβρον. οἱ μὲν οὖν πεισθέντες αὐτῶι συνεῖλον τοὺς καρποὺς (καὶ γὰρ ὥραι
θέρους ἐν ταῖς ἅλωσιν ἔτι ἧσαν), οἱ δὲ ἄλλοι πάντα ἀπώλεσαν ἀδοκήτου καὶ
30 πολλοῦ καταρρήξαντος ὄμβρου. Prin. N.H. Χνπ 341 tradunt eundem Demo-
critum metente fratre eius Damaso ardentissimo aestu orasse, ut reliquae
segeti parcerei raperetque desecta sub tectum, paucis mox horis saevo imbre
vaticinatione adprobata. Vgl. 68 A 1 8ὃ 39.
19. PHILosTRar. V. Apoll. vırı 7 p. 313, 17 Kayser τίς δ᾽ ἂν σοφὸς ἐκλι-
35 πεῖν σοι δοκεῖ τὸν ὑπὲρ πόλεως τοιαύτης ἀγῶνα, ἐνθυμηθεὶς μὲν Δημόκριτον ἐλευ-
θερώσαντα λοιμοῦ ποτε ᾿Αβδηρίτας, ἐννοήσας δὲ Σοφοκλέα τὸν ᾿Αθηναῖον, ὃς λέ-
γεται καὶ ἀνέμους θέλξαι τῆς ὥρας πέρα πνεύσαντας κτλ.
20. Iuzian. Ep. 201 B.—C. φασὶ γὰρ Δημόκριτον τὸν ᾿Αβδηρίτην, ἐπειδὴ
Δαρείωι γυναικὸς καλῆς ἀλγοῦντι θάνατον οὐκ εἶχεν ὅτι ἂν εἰττὼν εἰς π᾿ταραμυθίαν
40 ἀρκέσειεν, ὑποσχέσθαι οἱ τὴν ἀπελθοῦσαν εἰς φῶς ἀνάξειν, ἢν ἐθελήσηι τῶν εἰς
τὴν χρείαν ἡκόντων ὑποστῆναι τὴν' χορηγίαν. κελεύσαντος δ᾽ ἐκείνου μὴ φείσα-
6 Wanderanekdote vgl. 11 A 10 8 futura ex Pintiani: ex futuro Hss.

10 qui Ausgg.: quibusque Hss. 12 concursus verm. Mayhoff avidae
Ausgg.: audire oder auidire Hss. 15 Parodie der aetiologischen Methode
des D. Vgl. A 130 22 Amervancas] sc. με. Vgl. Ruhnken z. Tim. p. 42
32 saevo imbre Ausgg.: seu cimbrae oder seva imbre Hss.
88 68 [δδὅ]ὕ. DEMOKRITOS
σθαι μηδενὸς ὅτι ἂν ἐξῆι λαβόντα τὴν ὑπόσχεσιν ἐμπεδῶσαι, μικρὸν ἐπισχόντα
χρόνον εἰπεῖν, ὅτι τὰ μὲν ἄλλα αὐτῶι πρὸς τὴν τοῦ ἔργου πρᾶξι: συμπορισθείη,
μόνου δὲ ἑνὸς προσδέοιτο ὃ δὴ αὐτὸν μεν οὐκ ἔχειν ὅπως ἂν λάβοι, Δαρεῖον δὲ ὡς
βασιλέα τῆς ὅλης ᾿Ασίας οὐ χαλεπὸν ἂν ἴσως εὑρεῖν. ἐρομένου δ᾽ ἐκείνου, τί ἂν
ὅ εἴη τοσοῦτον ὃ μόνωι βασιλεῖ γνωσθῆναι συγχωρεῖται, ὑπολαβόντα φῆσαι τὸν
Δημόκριτον, εἰ τριῶν ἀπενθήτων ὀνόματα τῶι τάφωι τῆς γυναικὸς ἐπιγράψειεν,
εὐθὺς αὐτὴν ἀναβιώσεσθαι τῶι τῆς τελετῆς νόμωι δυσωπουμένην. ἀπορήσαντος
δὲ ἐπὶ πολὺ τοῦ Δαρείου καὶ μηδένα ἄνδρα δυνηθέντος εὑρεῖν, ὅτωι μὴ καὶ πα-
θεῖν λυπηρόν τι συνηνέχθη, γελάσαντα συνήθως τὸν Δημοκριτον εἰπεῖν: τί οὖν
10 ὦ πάντων ἀτοπώτατε, θρηνεῖς ἀνέδην ὡς μόνος αλγεινῶι τοσούτωι συμπλακεὶς
ὁ μηδὲ ἕνα τῶν πώποτε γεγονότων ἄμοιρον οἰκείου πάθους ἔχων εὑρεῖν ;᾿.
21. Cıc. de orat. τὶ 58, 235 atque illud primum quid sit ipse risus, quo
pacto concitetur ...viderit Democritus. HORAT. Ep. 1, 194 si foret in terris,
rideret D. Sorıon [Lehrer Senecas] Περὶ ὀργῆς B b. Stob. Flor. (1π1) 20, 53
15 τοῖς δὲ σοφοῖς ἀντὶ ὀργῆς Ἡρακλείτωι μὲν δάκρυα, Δημοκρίτωι δὲ γέλως ἐπήιει
[vgl. Α 40 End.]. Iuven. 10, 33 perpetuo risu pulmonem agitare solebat D.;
47 tunc quoque materiam risus invenit ad omnis occursus hominum, cuius
prudentia monstrat summos posse viros et magna exempla daturos verve-
cum in patria crassoque sub aere nasci. SCHOL. z. ἃ. St. Abderita nam fwit
20 D., ubi stulti solent nasci. Vgl. A 74 am Ende.
22. Cıc. Tusc. v 39, 114 D. luminibus amissis alba scilicet discernere
et atra non poterat: at vero bona mala, aequa iniqua, honesta turpia, utilia
inutilia, magna parva poterat, et sine varietate colorum licebat vivere beate,
sine notione rerum non licebat. atque hic vir impediri etiam animi aciem
25 aspectu oculorum arbitrabatur, et cum alii saepe quod ante pedes esset non
viderent, ille Kin) infinitatem omnem peregrinabatur, ut nulla in extremitate
consisteret.
23. GELL. X 17 Democritum philosophum in monumentis historiae
graecae scriptum est, virum praeter alios venerandum auctoritateque antiqua
30 praeditum, luminibus oculorum δα sponte se privasse, quia ewistimaret
cogitationes commentationesque animi sui in contemplandis naturae ratio-
nibus vegetiores et exactiores fore, si eas videndi inlecebris et oculorum im-
pedimentis liberasset. id factum eius modumque ipsum, quo caecitatem facile
sollertia subtilissima conscivit, Laberius poeta in mimo quem .scripsit
35 RESTIONEM versibus quidem satis munde atque graphice factis descripsit,
sed causam voluntariae caecitatis finzit aliam vertitque in eam rem, quam
tum agebat, non inconceinniter. est enim persona, quae hoc apud Laberium
dieit, divitis avarı et parci, sumptum plurimum asotiamque adulescentis
filii deplorantis. versus Laberiani sunt [ΟΕ 72ff. p. 353 Ribbeck]:
1 μηδενὸς fehlt C 4 χαλεπῶς © 5 φασι 77 τελετῆς τ: τελευτῆς ΤΟ

8 ἐπὶ π΄. fehlt © ἄνδρα]ἄρα Hercher 9 τίοὖντ: ὅτι Οὐ, ἔ61017, 12vgl.
Philippson Rhein. Mus. 77 (1928) 317 16 vgl. Reitzenstein Herm. 59
(1924)5f. 19 Abdera als Schildburg zuerst bei Machon Ath. vırı 349 B,
V.29ff. Vielleicht gab eine Bemerkung Demokrits selbst dazu den Anlaß.
Vgl. auch Philippson a. O. 5. 323ff. 21 vgl. Usener Anm. zu Epicurea
fr. 599 S. 336, 19; anders Philippson a. O. S. 314 26 ille in recc.: ille
FB: illa X 39 filii vulg.: viri Hss.: vivide plorantis Bothe
A. LEBEN 20 -- 29 89
Democritus Abderites physicus philosophus

clipeum constitwit contra exortum Hyperionis,
oculos effodere ut posset splendore aereo.
ita radiis solis aciem effodit luminis,
5 5 malis bene esse ne videret civibus.
sic ego fulgentis splendorem pecuniae
volo elucificare exitum aetati meae,
ne in re bona esse videam nequam filium.
24. Lucr. ııı 1039 [daraus Lact. Inst. ııı 18, 6]
10 denique Democritum postquam matura vebustas
admonuit memores motus languescere mentis,
sponte sua leto caput obvius optulit ipse.
25. Hımer. ΕΠ]. 3, 18 ἑκὼν δὲ ἐνόσει σῶμα Δημόκριτος, ἵνα ὑγιαίνηι τὰ
κρείττονα.
15 26. TERT. Apolog. 46 D. excaecando semetipsum, quod mulieres sine
concupiscentia aspicere non posset et doleret, si non esset potitus, incontinen-
tiam emendatione profitetur.
27. Pur. de curios. 12 p. 521D ἐκεῖνο μὲν ψεῦδός ἐστι τὸ Δημόκριτον
ἑκουσίως σβέσαι τὰς ὄψεις ἀπερεισάμενον εἰς ἔσοπτρα πυρωθέντα Kal τὴν ἀπ᾽
20 αὐτῶν ἀνάκλασιν δεξάμενον, ὅπως μὴ παρέχωσι θόρυβον τὴν διάνοιαν ἔξω καλοῦ-
σαι πολλάκις, ἀλλ᾽ ἐῶσιν ἔνδον οἰκουρεῖν καὶ διατρίβειν πρὸς τοῖς νοητοῖς ὥσπερ
παρόδιοι θυρίδες ἐμφραγεῖσαι.
28. ΑΝΟΝ. LoNDiImn. c. 37, 34ff. κἀνταῦθά φησιν [Asklepiades], ὡς λόγος
ἔχει Δημόκριτον ἀσιτήσαντα τέσσαρας ἡμέρας πρὸς τῶι ἀναιρεῖσθαι γίνεσθαι καὶ
25 αὐτὸν παρακληθέντα πρός τινων γυναικῶν ἐπιμεῖναι ἡμέρας τινὰς ἐν τῶι βίωι, καὶ
ἵνα μὴ γένωνται ταύταις δυστυχῶς τὰ κατὰ κείνους τοὺς χρόνους Θεσμοφόρια
λελυμένα, φασὶν αὑτὸν ἀπαλλάττειν κελεῦσαι, καθίζειν δὲ πρὸς τοὺς ἄρτους, καὶ
τούτους καταπνεῖν ἀτμὸν τὸν γινόμενον. καὶ ὁ Δ. ἀποσπασάμενος τὸν ἀπὸ τοῦ
ἱπνοῦ ἀτμὸν ῥώννυταί τε τὰς δυνάμεις καὶ ἐπιβιοῖ τὸ λοιπόν. CAELIUS ÄUREL.
30 Acut. morb. τι 37 sit igitur polenta infusa atque panis assus aceto infusus
vel mala cydonia aut myrta et his similia. haec enim defectu extinctam
corporis fortitudinem retinent, sicut ratio probat atque Democriti dilatae
mortis exemplum fama vulgatum.
29. ATHEN. epit. τι p. 46= Δημόκριτον δὲ τὸν ᾿Αβδηρίτην λόγος ἔχει διὰ
35 γῆρας ἐξάξαι αὑτὸν διεγνωκότα τοῦ ζῆν καὶ ὑφαιροῦντα τῆς τροφῆς καθ᾽ ἑκάστην
7 (V.T) aetatis Nonius 19 so GJV: ἔσοπτρον πυρωθέντα Χὶν:

ἔσοτττρον πυρωθέν Ὁ; ἔσοπτρον πυρί τ᾽ ἀντιτεθὲν und Z. 20 αὐτοῦ Diels,
doch vergleicht Pohlenz p. 9374 u. 9348 (,,πυρωθέν -- παθὸν ὑπὸ πυρός“)
20 δεξάμενον ἀνάκλασιν Bernardakis 26 Θεζσμοφόρια λελγυμένα erg. Diels
28 (x)ara<ııveiv ἀτμὸν» erg. Diels 29 ἰζπνοῦ ἀτμὸνν erg. Diels «καὶ
ἐπιβοιζοῖ τὸν erg. Diels 33 Diese Anekdote stammt wahrscheinlich aus
dem parodischen Buche Περὶ θανάτων, dasHermippos [s.zu 1 140, 17.11 83, 27]
auszuziehen pflegt. Der Verfasser knüpft an das Wort des D, an: ἐν τῶι
ἀναπνεῖν καὶ ἐκπνεῖν εἶναι τὸ ζῆν Kal τὸ ἀποθνήισκειν [A 106; τι 110, 10]. Über
jenes Buch 5. Diels Heraklit? S. 818 34 Variante der Parodie nach
A 161
90 68 [55]. DEMOKRITOS
ἡμέραν ἐπεὶ al τῶν Θεσμοφορίων ἡμέραι ἐνέστησαν, δεηθεισῶν τῶν οἰκείων γυναι-
κῶν μὴ ἀποθανεῖν κατὰ τὴν πανήγυριν, ὅπως ἑορτάσωσι, πεισθῆναι κελεύσαντα
μέλιτος ἀγγεῖον αὑτῶι πλησίον παρατεθῆναι καὶ διαζῆσαι ἡμέρας ἱκανὰς τὸν ἄνδρα
τῆι ἀπὸ τοῦ μέλιτος ἀναφορᾶι μόνηι χρώμενον καὶ μετὰ τὰς ἡμέρας βασταχθέντος
5 τοῦ μέλιτος ἀποθανεῖν. ἔχαιρε δὲ ὁ Δ. ἀεὶ τῶι μέλιτι, καὶ πρὸς τὸν πυθόμενον,
πῶς ἂν ὑγιῶς τις διάγοι, ἔφη, εἰ τὰ μὲν ἐντὸς μέλιτι βρέχοι, τὰ δ᾽ ἐκτὸς ἐλαίωι.
30. Marc. Anton. ııı 3 Δημόκριτον δὲ οἱ φθεῖρες [nämlich ἀπέκτειναν.
Verwechslung mit Pherekydes 7 A1 καὶ 118].
SCHRIFTEN 8.A 2.
10 81]. Swıp. Δημόκριτος [A 2; τι 85, 2]. γνήσια δὲ αὐτοῦ βιβλία εἰσὶ δύο,
ὅ τε Μέγας διάκοσμος [67 Β 1] καὶ τὸ Περὶ φύσεως κόσμον [68 Β 50]. ἔγραψε
δὲ καὶ ᾿πιστολάς [68 C 2-6]. Aus Hesych.
32. Suıp. Καλλίμαχος [Schriftenverzeichnis]. Πίναξ τῶν Δημοκρίτου γλωσ-
σῶν καὶ συνταγμάτων. Aus Hesych. SterH. ΒΥΖ. p. 640, 5 Mein. Ἡγησιάναξ
15 γραμματικὸς [Susemihl Al. L. τὶ 31] γράψας Περὶ τῆς Δημοκρίτου λέξεως βιβλίον
ἕν καὶ Περὶ ποιητικῶν λέξεων. ἦν δὲ Τρωιαδεύς. Aus Hesych.
33. Dıoca. ıx 46--49 TETRALOGIEEN-ORDNUNG DES Tarasyıuos [Vgl.
68 B0a—28c].
τὰ δὲ βιβλία αὐτοῦ καὶ Θρασύλος ἀναγέγραφε κατὰ τάξιν οὕτως ὡσπερεὶ Kal
20 τὰ Πλάτωνος κατὰ τετραλογίαν.
(46) Ἔστι δὲ ᾿Ηϑικὰ μὲν τάδε"
I. 1. Πυθαγόρης 2. Περὶ τῆς τοῦ σοφοῦ διαθέσεως 3. Περὶ τῶν ἐν Αιδον
4, Τριτογένεια (τοῦτο δέ ἐστιν, ὅτι τρία γίνεται ἐξ αὐτῆς ἃ πάντα ἀνθρώ-
πῖνα συνέχει).
25 11.1. Περὶ ἀνδραγαϑίας ἢ Περὶ ἀρετῆς 2. ᾿Αμαλθείης κέρας 3. Περὶ εὐθυμίης
4. Ὑπομνημάτων ἠθικῶν [Bücherzahl 16}}0]" ἡ γὰρ Εὐεστὼ οὐχ εὑρί-
σκεταὶῖ. καὶ ταῦτα μὲν τὰ ᾽Ηθικά.
4 βαστ.] vgl. Liddell-Scott s.v. 6θ διάγει CE: verb. Musurus βρέχει

CE: verb. Mus. 8 Das in der ersten Aufl. irrtümlich mitgeteilte Apoph-
thegma des Gnomol. Paris. 134 [ed. Sternbach Krak. Ak. xx S. 157] n. 214
ist gestrichen. Vgl. Freudenthal Rhein. Mus.35 (1880) 429. Auch die andern
dort stehenden Apophthegmen Nr. 116. 169 [= B 272]. 181 [vgl. 23 B 29]
verdienen nicht den Abdruck, so wenig wie die vielfach anderen Autoren
zugeschriebenen Anekdoten des Gnomol. Vatic. 743 n. 265 267 (ed. Stern-
bach Wien. Stud. 16 [1888] 231) 13 γλωσσῶν] also das Werk des Kalli-
machos verband ein Glossar der idiomatischen Wörter mit einem Ver-
zeichnis der in der alex. Bibliothek vorhandenen oder in der Literatur
sonst bekannt gewordenen Schriften Demokrits 17 Die Tetralogieen-
ordnung der alexandrinischen Musterausgabe des Demokrit stammt nicht
erst von Thrasyllos (Zeit des Tiberius): vgl. Usener Altes Lehrgeb. der Philo-
logie, Münch. Sitz. Ber. 1892, 582ff.; Diels Einleitung zu Didymos Comm.
z. Dem. (Berlin 1904) S. xxı; M. Wellmann Abh. Berl. Ak. 1921, 4, 3
22ff. zu den Buchtiteln vgl. die Anmerkungen zu ıı 1801. 22 ὅδου 2
(8. v. τριτογένειο): ἄιδη P: ἀίδη B: ἄδη F 25 ἀμαλθείας F 26 ἠθικῶν
Steph. Monachius: ἣ οἴκων Hess. 27 καὶ F: καὶ γὰρ BP
A. LEBEN 29-30. SCHRIFTEN 31—33 91
Φυσικὰ δὲ τάδε:
III. 1. Μέγας διάκοσμος (ὃν οἱ περὶ Θεόφραστον Λευκίππου φασὶν εἶναι) 2. Μι-
κρὸς διάκοσμος 8ὃ. Κοσμογραφίη 4. Περὶ τῶν πλανήτων.
IV. 1. Περὶ φύσεως πρῶτον 2. Περὶ ἀνθρώπου φύσιος (ἢ Περὶ σαρκός) δεύ-
τερον 3. Περὶ νοῦ 4. Περὶ αἰσθησίων (ταῦτά τινες ὁμοῦ γράφοντες Περὶ
ψυχῆς ἐπιγράφουσ!).
V.1. Περὶ χυμῶν 2. Περὶ χροῶν (47) 3. Περὶ τῶν διαφερόντων ῥυσμῶν
4. Περὶ ἀμειψιρυσμιῶν.
VI. 1. Κρατυντήρια (ὅπερ ἔστιν ἐπικριτικὰ τῶν προειρημένων) 2. Περὶ εἰδώλων
A Περὶ προνοίας 8. Περὶ λογικῶν κανὼν BY 4. ᾿Απορημάτων [Bücher-
zahl fehlt]. ταῦτα καὶ περὶ Φύσεως.
Τὰ δὲ ᾿Ασύντακτά ἐστι τάδε:

1. Αἰτίαι οὐράνιαι 2. Αἰτίαι ἀέριοι 8. Αἰτίαι ἐπίπεδοι 4. Αἰτίαι περὶ
πυρὸς καὶ τῶν ἐν πυρί ὅ. Αἰτίαι περὶ φωνῶν 6. Αἰτίαι περὶ σπερμάτων
καὶ φυτῶν καὶ καρπῶν 7. Αἰτίαι περὶ ζώιων ἀβ Ὺ 8. Αἰτίαι σύμμικτοι
9. Περὶ τῆς λίθου. ταῦτα καὶ τὰ ᾿Ασύντακτα.
Μαθηματικὰ δὲ τάδε:
VII. 1. Περὶ διαφορῆς γνώμης ἢ Περὶ ψαύσιος κύκλου καὶ σφαίρης 2. Περὶ yew-
μετρίης 8. Γεωμετρικῶν [Bücherzahl ?] 4. ᾿Αριθμοί.
20 VIII. 1. Περὶ ἀλόγων γραμμῶν καὶ ναστῶν ἃβ 2. Ἐκπετάσματα (48) 8. Μέγας
ἐνιαυτὸς ἢ ᾿Αστρονομίη, παράπηγμα 4. ἄμιλλα κλεψύδραι [1].
IX. 1. Οὐρανογραφίη 2. Γεωγραφίη 3. Πολογραφίη 4. ᾿Ακτινογραφίη.
τοσαῦτα καὶ τὰ Μαθηματικά.
Μονυσικὰ δὲ τάδε:
DDσι X. 1. Περὶ ῥυθμῶν καὶ ἁρμονίης 2. Περὶ ποιήσιος 3. Περὶ καλλοσύνης ἐπέων
4. Περὶ εὐφώνων καὶ δυσφώνων γραμμάτων.
XI. 1. Περὶ Ὁμήρου ἢ ᾿Ορθοεπείης καὶ γλωσσέων 2. Περὶ ἀοιδῆς 3. Περὶ
ῥημάτων 4. ᾿Ονομαστικῶν [Bücherzahl ]. τοσαῦτα καὶ τὰ Μουσικά.
nutzen
2 λευκιππίου BP (Εἰ fehlt): verb. P? 4 φύσιος (nach ἀνθρώπου) B:
compend. PF δεύτερον] αὶ PF: ἢ B 5 αἰσϑήσιων BP: compend. F
7 ῥυσμῶν P?: ῥουσμῶν BP!; die Stelle fehlt F 8 ἀμειψιρυσμιῶν P:
ἀμιψειρισμῶν B (F fehlt) 9 ἐπικριτικὰ BP (F fehlt): ἐπικριτικὸν 2: Em-
κρατυντικὰ Bywater εἰδώλων] εἰδώλου BP: εἰδώ (über ὦ: A) F 10 Aoyı-
κῶν F: λοιμῶν BP!. Das Zitat Περὶ λοιμῶν bei Gell. ıv 13, 2 [68 B 300, 7]
hat keine handschriftliche Gewähr. Die Logik war konsequent (wie
schon ΤΥ 3, oben Z. δ) der Physik eingeordnet 12 ᾿Ασύντακτα] nicht
in die Tetralogieenordnung aufgenommene, also wohl später eingereihte
und verdächtige Schriften. Vgl. Nietzsche Philologica τ (Werke xvır) 203,
Rohde Kl. Schriften ı 215, Diels Herm. 40 (1905) 316 16 τῆς λίθου]
Magnet 18 γνώμονος Cobet, 5. zu B 111 σφαίρος F 19 γεωμετρι-
κὸν F 20 ναστῶν BP: νωστῶν F;s. unten zuB1llp 21 ἄμιλλα κλεψύ-
Spa (κλεψίδραι) Hss.: ἅμιλλα κλεψύδρας Froben, certamen clepsydrae Am-
bros.; s. zu B 148 22 ἀκτινογραφίη. πολογραφίη stellt B 28 ὀνο-
μαστικῶν BF: ὀνομαστικὸν P
Τεχνικὰ δὲ τάδε:
XII. 1. Πρόγνωσις 2. Περὶ διαίτης ἢ Διαιτητικν 8, [ἢ] ᾿Ιητρικὴ γνώμη
4. Αἰτίαι περὶ ἀκαιριῶν καὶ ἐπικαιριῶν.
XIII. 1. Περὶ γεωργίης ἢ Γεωμετρικόν 2. Περὶ ζωγραφίης 3. Τακτικὸν καὶ
5 4. Ὁπλομαχικόν. τοσαῦτα καὶ τάδε.
τάττουσι δέ τινες κατ᾽ ἰδίαν ἐκ τῶν Ὑπομνημάτων καὶ ταῦτα
[68 Β 2989 --299}}}"
(49) 1. Περὶ τῶν ἐν Βαβυλῶνι ἱερῶν γραμμάτων 2. Περὶ τῶν ἐν Μερόηι
3. ᾿Οὐκεανοῦ περίπλους 4. Περὶ ἱστορίης 5. Χαλδαϊκὸς λόγος 6. Φρύγιος
10 λόγος 7. Περὶ πυρετοῦ καὶ τῶν ἀπὸ νόσου βησσόντων 8. Νομικὰ αἴτια
9. Χερνικὰ [1] ἢ προβλήματα.
τὰ δ᾽ ἄλλα, ὅσα τινὲς ἀναφέρουσιν εἰς αὐτόν, τὰ μὲν ἐκ τῶν αὐτοῦ
διεσκεύασται, τὰ δ᾽ ὁμολογουμένως ἐστὶν ἀλλότρια. ταῦτα καὶ περὶ τῶν
βιβλίων αὐτοῦ καὶ τοσαῦτα.
15 STIL
34. Cıc. de orat. ı 11, 49 si ornate locutus est, sicul et fertur et mihi vi-
detur, physicus ille D., materies illa fuwit physici de qua αἰαὶ, ornatus vero
ipse verborum oratoris putandus est. Orat. 20, 67 quicquid est enim, quod
sub aurium mensuram aligquam cadat, etiamsi abest a versu (nam id quidem
20 orationis est vitium), numerus vocatur, qui graece ῥυθμὸς dieitur. itaque
video visum esse non nullis Platonis et Democriti locutionem etsi absit a
versu, tamen quod incitatius feratur et clarissimis verborum luminibus utatur,
potius po&ma putandum quam comicorum poetarum. de divin. τι 64, 133
valde Heraclitus obscurus, minime ἢ. Dıonys. de comp. verb. 24 im mitt-
25 leren Stile ragen hervor φιλοσόφων δὲ κατ᾽ ἐμὴν δόξαν A. τε Kal Πλάτων καὶ
᾿Αριστοτέλης: τούτων γὰρ ἑτέρους εὑρεῖν ἀμήχανον ἄμεινον κεράσαντας τοὺς
λόγους. Vgl. Timon A 1 (rm 83, 5).
LEHRE. Vgl. durchweg Leukippos [e. 67]!

SIMPL. de caelo 294, 33 ὀλίγα δὲ ἐκ τῶν ᾿Αριστοτέλους Περὶ Δημοκρίτου
90 [8.11 93, 20]. Dıoc. v 26 [Katal. der Arist. Schr. ἢ. 124 Rose] Προβλήματα ἐκ
τῶν Δημοκρίτου β. v 49 [Katalog der Schr. des Theophrast] Περὶ Δημο-
κρίτου ἃ. Ebenda 43 Περὶ τῆς Δημοκρίτου ἀστρολογίας ἃ. ν 87 [Katalog der
Schr. des Herakleides Pontikos] Περὶ ψυχῆς καὶ περὶ φύσεως καὶ περὶ εἰδώ-
λων πρὸς Δημόκριτον. Ebenda 88 Πρὸς τὸν Δημόκριτον ἐξηγήσεις &. PHILoD.
2 [ἢ] Diels 4 γεωμετρικῶν junge Hss.: Γεωργικῶν M. Wellmann; man

erwartet Γεωργικόν (Menag.) oderTewpyırk vgl.B26f 6 Auch die folgenden
Hypomnemata waren nicht in die Musterausgabe aufgenommen und ver-
mutlich als verdächtig besonders (κατ᾽ ἰδίαν) gestellt 8 περὶ τῶν ἐν
βαβυλῶνι B: τὸ περὶ τ. ε. β. PF μερόη BP!: βερόη FP? der Zusatz
ἱερῶν γραμμάτων auch nach Μερόηι (Froben) fehlt BPF 11 χέρνικα BP®:
χέρνιβα PIF ἢ ΡῈ"; fehlt B; χειρόκμητα προβλήματα [vgl. B 800] Salmasius
14 καὶ Stephan.: ἢ Hss. 31ff. über die polemischen Schriften ἃ. Theo-
phrast und Herakleides vgl. Capelle Herm. 48 (1913) 333? 34 (ὃ 88) Πρὸς
τὸν Δημόκριτον Vulgathss.: πρῶτον δημόκριτον BP: πρώτων δημοκριτίων F
A. SCHRIFTEN, STIL, LEHRE 33—37 93
schol. Zenon. de lib. die. VH! v 2 ἔν. 20 [Usener Epic. p. 97, 10] ὡς ἔν re τοῖς
Πρὸς Δημόκριτον ἵσταται διὰ τέλους ὁ ᾿Επίκουρος. τοῦ. X 24 [Katal. der Schr.
des Epikureers Metrodoros] Πρὸς Δημόκριτον. Vgl. Kolotes zu B 1. 156.
Dıoc. vır 174 [Katal. des Kleanthes] Πρὸς Δημόκριτον. vır 178 [Katal.
5 des Sphairos] Περὶ ἐλαχίστων, Πρὸς τὰς ἀτόμους καὶ τὰ εἴδωλα.
35. Arıstor. de gen. et corr. A 2. 31ὅδ 84 ὅλως δὲ παρὰ τὰ ἐπιπολῆς
περὶ οὐδενὸς οὐδεὶς ἐπέστησεν ἔξω Δημοκρίτου. οὗτος δ᾽ ἔοικε μὲν περὶ ἁπάν-
τῶν φροντίσαι, ἤδη δὲ ἐν τῶι πῶς διαφέρει.
35a. Prur. de virt. mor. 7 p. 448 a αὐτός τε ᾿Αριστοτέλης Δημόκριτός
10 Te καὶ Χρύσιππος ἔνια τῶν πρόσθεν αὐτοῖς ἀρεσκόντων ἀϑορύβως καὶ ἀδήκτως
καὶ μεθ᾽ ἡδονῆς ἀφεῖσαν.
36. ΑΒΊΒΤΟΥ. de partt. anim. Al. 642a 24 αἴτιον δὲ τοῦ μὴ ἐλθεῖν τοὺς προ-
γενεστέρους ἐπὶ τὸν τρόπον τοῦτον [die wissenschaftliche Methode des Ar.],
ὅτι τὸ τί ἦν εἶναι καὶ τὸ ὁρίσασθαι τὴν οὐσίαν οὐκ ἦν, ἀλλ᾽ ἥψατο μὲν Δ. πρῶτος,
1ὅ ὡς οὐκ ἀναγκαίου δὲ τῆι φυσικῆι θεωρίαι, ἀλλ᾽ ἐκφερόμενος ὑπ᾽ αὐτοῦ τοῦ πρά-
ynaros- ἐπὶ Σωκράτους δὲ τοῦτο μὲν ηὐξήθη, τὸ δὲ ζητεῖν τὰ περὶ φύσεως ἔληξε.
πρὸς δὲ τὴν χρήσιμον ἀρετὴν καὶ τὴν πολιτικὴν ἀπέκλιναν οἱ φιλοσοφοῦντες.
Metaph. Μ 4. 1078} 19 τῶν μὲν γὰρ φυσικῶν ἐπὶ μικρὸν Δ. ἥψατο μόνον καὶ
ὡρίσατό πως τὸ θερμὸν καὶ τὸ ψυχρόν.
20 37. Sımreuic. de caelo p. 294, 33 Heib. ὀλίγα δὲ ἐκ τῶν ᾿Αριστοτέλους
Περὶ Δημοκρίτου [fr. 208 Rose] παραγραφέντα δηλώσει τὴν τῶν ἀνδρῶν ἐκείνων
διάνοιαν. ‘A. ἡγεῖται τὴν τῶν ἀιδίων φύσιν εἶναι μικρὰς οὐσίας πλῆθος ἀπείρους"
ταύταις δὲ τόπον ἄλλον ὑποτίθησιν ἄπειρον τῶι μεγέθει. πρροσαγορεύει δὲ τὸν
μὲν τόπον τοῖσδε τοῖς ὀνόμασι τῶι τε κενῶι καὶ τῶι οὐδενὶ καὶ τῶι ἀπεί-
ὄντι. νομί-
25 pwı, τῶν δὲ οὐσιῶν ἑκάστην τῶι τε δενὶ καὶ τῶι ναστῶι καὶ τῶι
ζει δὲ εἶναι οὕτω μικρὰς τὰς οὐσίας, ὥστε ἐκφυγεῖν τὰς ἡμετέρας αἰσθήσεις. ὑπάρ-
χειν δὲ αὐταῖς παντοίας μορφὰς καὶ σχήματα παντοῖα καὶ κατὰ μέγεθος διαφοράς.
ἐκ τούτων οὖν ἤδη καθάπερ ἐκ στοιχείων γεννᾶι καὶ συγκρίνει τοὺς ὀφθαλμο-
φανεῖς καὶ τοὺς αἰσθητοὺς ὄγκους. στασιάζειν δὲ καὶ φέρεσθαι ἐν τῶι κενῶι διά
30 τε τὴν ἀνομοιότητα καὶ τὰς ἄλλας εἰρημένας διαφοράς, φερομένας δὲ ἐμπίπτειν
καὶ περιπλέκεσθαι περιπλοκὴν τοιαύτην, ἣ συμψαύειν μὲν αὐτὰ καὶ πλησίον ἀλλή-
λων εἶναι ποιεῖ, φύσιν μέντοι μίαν ἐξ ἐκείνων Kat’ ἀλήθειαν οὐδ᾽ ἡντιναοῦν γεννᾶι"
κομιδῆι γὰρ εὔηθες εἶναι τὸ δύο ἢ τὰ πλείονα γενέσθαι ἄν ποτε ἕν. τοῦ δὲ συμ-
μένειν τὰς οὐσίας μετ᾽ ἀλλήλων μέχρι τινὸς αἰτιᾶται τὰς ἐπαλλαγὰς καὶ τὰς
ῃ,
35 ἀντιλήψεις τῶν σωμάτων: τὰ μὲν γὰρ αὐτῶν εἶναι σκαληνά, τὰ δὲ ἀγκιστρώδη
τὰ δὲ κοῖλα, τὰ δὲ κυρτά, τὰ δὲ ἄλλας ἀναρίθμους ἔχοντα διαφοράς" ἐπὶ τοσοῦτον
οὖν χρόνον σφῶν αὐτῶν ἀντέχεσθαι νομίζει καὶ συμμένειν, ἕως ἰσχυροτέρα τις
ἐκ τοῦ περιέχοντος ἀνάγκη παραγενομένη διασείσηι καὶ χωρὶς αὐτὰς διασπείρηι᾽.
λέγει δὲ τὴν γένεσιν καὶ τὴν ἐναντίαν αὐτῆι διάκρισιν οὐ μόνον περὶ ζώιων, ἀλλὰ
40 καὶ περὶ φυτῶν καὶ περὶ κόσμων καὶ συλλήβδην περὶ τῶν αἰσθητῶν σωμάτων
U .ς͵ςἘςἘςς.; ς-ς-- ΄.--:
8 διαφέρειν E 12 vgl. Regenbogen Seientia 25 (1931) 351 25 δενὶ
Diels: δὲ A: Lücke DE: δὲν schrieb Heiberg vgl. A 49 28 ἤδη DE: ἤδει
A, Heib. ἐκ A: εἰ DE ἐκ στοιχείων] daher der Begriff ‘Element’
γεννᾶν καὶ συγκρίνειν Hss.: verb. Diels 31 τοσαύτην Hss.: verb. Karsten
36 τὰ δὲ κοῖλα, τὰ δὲ κυρτά fehlt Hss.: erhalten in Wilhelm v. Mörbekes
lat. Übers.
ἁπάντων. εἰ τοίνυν ἡ μὲν γένεσις σύγκρισις τῶν ἀτόμων ἐστίν, ἡ δὲ φθορὰ διάκρισις,
καὶ κατὰ Δημόκριτον ἀλλοίωσις ἂν εἴη ἡ γένεσις.
38. ΒῚΜΡΙ,. Phys. 28, 15 nach 67 A 8 [aus Theophr. Phys. Opin. fr. 8,
wie A 39. 40, 2--4] παραπλησίως δὲ καὶ ὁ ἑταῖρος αὐτοῦ [Leukippos] Δ. ὁ
ὅ ᾿Αβδηρίτης ἀρχὰς ἔθετο τὸ πλῆρες καὶ τὸ κενόν, ὧν τὸ μὲν ὃν τὸ δὲ μὴ ὃν ἐκάλει"
ὡς ζγὰρ» ὕλην τοῖς οὖσι τὰς ἀτόμους ὑποτιθέντες τὰ λοιπὰ γεννῶσι ταῖς δια-
φοραῖς αὐτῶν. τρεῖς δέ εἰσιν αὗται, ῥνσμὸς τροπὴ διαθιγή, ταὐτὸν δὲ εἰπεῖν
σχῆμα καὶ θέσις καὶ τάξις. πεφυκέναι γὰρ τὸ ὅμοιον ὑπὸ τοῦ ὁμοίου κινεῖσθαι καὶ
φέρεσθαι τὰ συγγενῇ πρὸς ἄλληλα καὶ τῶν σχημάτων ἕκαστον εἰς ἑτέραν ἐγκοσμού-
10 μενον σύγκρισιν ἄλλην ποιεῖν διάθεσιν" ὥστε εὐλόγως ἀπείρων οὐσῶν τῶν ἀρχῶν
πάντα τὰ πάθη καὶ τὰς οὐσίας ἀποδώσειν ἐπηγγέλλοντο, ὑφ᾽ οὗ τέ τι γίνεται
καὶ πῶς" διὸ καί φασι μόνοις τοῖς ἄπειρα ποιοῦσι τὰ στο χεῖα πάντα συμβαίνειν
κατὰ λόγον. καὶ τῶν ἐν ταῖς ἀτόμοις σχημάτων ἄπειρον τὸ πλῆθός φασι διὰ τὸ
μηδὲν μᾶλλον τοιοῦτον ἢ τοιοῦτον εἶναι. ταύτην γὰρ αὐτοὶ τῆς ἀπειρίας
15 αἰτίαν ἀποδιδόασι. Arıstor. de gen. et corr. A 9. 3976 16 ὁρῶμεν δὲ τὸ αὐτὸ
σῶμα συνεχὲς ὃν ὁτὲ μὲν ὑγρὸν ὁτὲ δὲ πεπηγός, οὐ διαιρέσει καὶ συνθέσει τοῦτο
παϑὸν οὐδὲ τροπῆ!ι καὶ διαθιγῆι, καθάπερ λέγει Δ." οὔτε γὰρ μετατεθὲν οὔτε
μεταβαλὸν τὴν φύσιν πεπηγὸς ἐξ ὑγροῦ γέγονεν.
39. [PLuTArcH.] Strom. 7 (Ὁ. 581) Δ. ὁ ᾿Αβδηρίτης ὑπεστήσατο τὸ πᾶν
20 ἄπειρον διὰ τὸ μηδαμῶς ὑπό τινος αὐτὸ δεδημιουργῆσθαι, ἔτι δὲ καὶ ἀμετάβλητον
αὐτὸ λέγει καὶ καθόλον οἷον πᾶν ἐστιν ῥητῶς ἐκτίθεται- μηδεμίαν ἀρχὴν ἔχειν τὰς
αἰτίας τῶν νῦν γιγνομένων, ἄνωθεν δ᾽ ὅλως ἐξ ἀπείρου χρόνου προκατέχεσθϑαι
τῆι ἀνάγκηι πάνθ᾽ ἁπλῶς τὰ γεγονότα καὶ ἐόντα καὶ ἐσόμενα. ἡλίου δὲ
καὶ σελήνης γένεσίν φησι.ο κατ᾽ ἰδίαν φέρεσθαι ταῦτα μηδέπω τὸ παράπαν ἔχοντα
25 θερμὴν φύσιν, μηδὲ μὴν καθόλου λαμπροτάτην, τοὐναντίον δὲ ἐξωμοιωμένην τῆι
περὶ τῆν γῆν φύσει" γεγονέναι γὰρ ἑκάτερον τούτων πρότερον ἔτι κατ᾽ ἰδιαν
ὑποβολήν τινα κόσμου, ὕστερον δὲ μεγεθοποιουμένου τοῦ περὶ τὸν ἥλιον κύκλου
ἐναποληφθῆναι ἐν αὐτῶι τὸ πῦρ.
40. Hırroryr. Refut. ı 13 (Ὁ. 565, W. 16) (1) Δ. δὲ Λευκίππου γίνεται
80 γνώριμος. Δ. Δαμασίππου ᾿Αβδηρίτης πολλοῖς συμβαλὼν γυμνοσοφισταῖς ἐν
Ἰνδοῖς καὶ ἱερεῦσιν ἐν Αἰγύπτωι καὶ ἀστρολόγοις καὶ ἐν Βαβυλῶνι μάγοις.
(2) λέγει δὲ ὁμοίως Λευκίππωι περὶ στοιχείων, πλήρους καὶ κενοῦ, τὸ μὲν
πλῆρες λέγων ὄν, τὸ δὲ κενὸν οὐκ ὄν- ἔλεγε δὲ ὡς ἀεὶ κινουμένων τῶν ὄντων ἐν
τῶι κενῶτ- ἀπείρους δὲ εἶναι κόσμους καὶ μεγέθει διαφέροντας. ἐν τισὶ δὲ μὴ εἶναι
35 ἥλιον μηδὲ σελήνην, ἐν τισὶ δὲ μείζω τῶν παρ᾽ ἡμῖν καὶ ἐν τισὶ πλείω. (8) εἶναι
δὲ τῶν κόσμων ἄνισα τὰ διαστήματα καὶ τῆι μὲν πλείους, τῆι δὲ ἐλάττους καὶ
τοὺς μὲν αὔξεσθαι, τοὺς δὲ ἀκμάζειν, τοὺς δὲ φθίνειν, καὶ τῆι μὲν γίνεσθαι, τῆι
δ᾽ ἐκλείπειν. φθείρεσθαι δὲ αὐτοὺς ὑπ᾽ ἀλλήλων προσπίπτοντας. εἶναι δὲ ἐνίους
κόσμους ἐρήμους ζώιων καὶ φυτῶν καὶ παντὸς ὑγροῦ. (4) τοῦ δὲ παρ᾽ ἡμῖν κόσμου
40 πρότερον τὴν γῆν τῶν ἄστρων γενέσθαι, εἶναι δὲ τὴν μὲν σελήνην κάτω, ἔπειτα
τὸν ἥλιον, εἴτα τοὺς ἀπλανεῖς ἀστέρας. τοὺς δὲ πλανήτας οὐδ᾽ αὐτοὺς ἔχειν ἴσον
ὕψος. ἀκμάζειν δὲ κόσμον, ἕως ἂν μηκέτι δύνηται ἔξωθέν τι προσλαμβάνειν.
οὗτος ἐγέλα πάντα, ὡς γέλωτος ἀξίων πάντων τῶν ἐν ἀνθρώποις.
nn
6 γὰρ Ald.: fehlt Hess. 9 ἐκκοσμούμενον Hss.: verb. Usener 23 zur
„Seinsformel‘‘ 8. Wortindex s. v. εἶναι 25 λαμπρότητα Dies 26 yeyo-
vevan A: γέγονεν BON 38 ἐκλείπειν Ritter: λείπειν Has.
A. LEHRE 38—46a 95
41. Arıstor. Phys. T 4. 2032 33 A. δ᾽ οὐδὲν ἕτερον ἐξ ἑτέρου γίγνεσθαι

τῶν πρώτων φησίν. ἀλλ᾽ ὅμως γε αὐτῶν τὸ κοινὸν σῶμα πάντων ἐστὶν ἀρχή,
μεγέθει κατὰ μόρια καὶ σχήματι διαφέρον.
42. -- Metaphys. Z 13. 10398 9 ἀδύνατον γὰρ εἶναί φησιν \Demokr.] ἐκ
δ δύο ἕν ἢ ἐξ ἑνὸς δύο γενέσθαι: τὰ γὰρ μεγέθη, τὰ ἄτομα, τὰς οὐσίας ποιεῖ. Vgl.
εἶναι,
de gen. et corr. Α 3. 318b 6 Παρμενίδης λέγει δύο τὸ ὃν καὶ τὸ μὴ ὃν
φάσκων πῦρ καὶ γῆν.
43. Dioxys. bei Eus. Ρ. E. xıv 23, 2.3 οἱ μὲν γὰρ ἀτόμους προσειπόντες
ἄφθαρτά τινα Kal σμικρότατα σώματα πλῆθος ἀνάριθμα, καί τι χωρίον κενὸν μέγε-
10 θος ἀπεριόριστον προβαλόμενοι, ταύτας δή φασι τὰς ἀτόμους ὡς ἔτυχεν ἐν τῶι
καὶ συμ-
κενῶι φερομένας αὐτομάτως TE συμπιττούσας ἀλλήλαις διὰ ῥύμην ἄτακτον
πλεκομένας διὰ τὸ πολυσχήμονας οὔσας ἀλλήλων ἐπιλαμβάνεσθαι, καὶ οὕτω τόν
τε κόσμον καὶ τὰ ἐν αὐτῶι, μᾶλλον δὲ κόσμους ἀπείρους ἀποτελεῖν. ταύτης δὲ
τῆς δόξης ᾿Επίκουρος γεγόνασι καὶ Δ.: τοσοῦτον δὲ διεφώνησαν ὅσον ὁ μὲν ἔλα-
ἀτόμους
15 χίστας πάσας καὶ διὰ τοῦτο ἀνεπαισθήτους, ὁ δὲ καὶ μεγίστας εἶναί τινας
ὁ Δ. ὑπέλαβεν. ἀτόμους δὲ εἶναί φασιν ἀμφότεροι καὶ λέγεσθαι διὰ τὴν ἄλυτον
στερρότητα. Vgl. Erıcur. Ep. 155 [Ρ. 15, 12 Us.] ἀλλὰ μὴν οὐδὲ δεῖ νομίζειν
πᾶν μέγεθος ἐν ταῖς ἀτόμοις ὑπάρχειν, ἵνα μὴ τὰ φαινόμενα ἀντιμαρτυρῆι, παραλλα-
γὰς δέ τινας μεγεθῶν νομιστέον εἶναι.
20 44. Herm. Iıris. 13 (D. 654) A. ... ἀρχὰς τὸ ὃν καὶ τὸ μὴ ὄν, καὶ τὸ μὲν
ποιεῖ
ὃν πλῆρες τὸ δὲ μὴ ὃν κενόν. τὸ δὲ πλῆρες ἐν τῶι κενῶι τροπῆι καὶ ῥυθμῶι
τὰ πάντα.
καὶ
45. Arıstor. Phys. Α ὅ. 1888 22 A. τὸ στερεὸν [πλῆρες Simpl. 44, 16]
ὧν τὸ μὲν ὡς ὄν, τὸ δ᾽ ὡς οὐκ ὃν εἶναί φησιν" ἔτι θέσει, σχήματι, τάξει. ταῦτα
κενόν,
εὐθὺ
25 δὲ γένη ἐναντίων: θέσεως ἄνω κάτω, πρόσθεν ὄπισθεν, σχήματος γωνία
περιφερές.
εἶναι].
46. Air. ı 3, 16 (Ὁ. 285) Δ. τὰ ναστὰ καὶ κενά [nämlich ἀρχὰς
δηλοῖ τὸ ναστοτέρ αν᾽ (bei Archigen es) οὐ πάνυ σαφῶς
GALEN. vın 931 K. τί
πράγματος
οἶδα διὰ τὸ μηδὲ σύνηθες εἶναι τοῖς Ἕλλησιν ὄνομα κατὰ τοῦ τοιούτου
ἄρτον μὲν γάρ τινα ναστὸν ἐκάλουν, οὐ μὴν ἄλλο γέ τι σῶμα πρὸς
30 λέγεσθαι
νον ἐπίσταμαι . αὐτὸς δὲ ὁ ᾿Αρχιγένη ς ... δοκεῖ μοι τὸ
αὐτῶν οὕτως ὠνομασμέ
ναστὸν ἀντὶ τοῦ πλήρους ὀνομάζειν.
A. Aav-
46a. Arıstor. de caelo F 7. 305b 1 οἱ μὲν οὖν περὶ ᾿Εμπεδοκλέα καὶ
ην γένεσιν
θάνουσιν αὐτοὶ αὑτοὺς οὐ γένεσιν ἐξ ἀλλήλων ποιοῦντες ἀλλὰ φαινομέν
δὲ τοῦτό γε
85... (12) τὸ δὲ λεπτομερέστερον ἐν πλείονι τόπωι γίγνεται. φανερὸν
τῆι μεταβάσει : διατμιζομ ένου γὰρ καὶ πνευματου μένου τοῦ ὑγροῦ ῥήγνυται
καὶ ἐν
ὥστ᾽ εἰ μὲν ὅλως μὴ
τὰ περιέχοντα τοὺς ὄγκους ἀγγεῖα διὰ τὴν στενοχωρίαν.
[Εἴτα-
ἔστι κενὸν μηδ᾽ ἐπεκτείνεται τὰ σώματα, καθάπερ φασὶν οἱ ταῦτα λέγοντες
Anaxagor as], φανερὸν τὸ ἀδύνατον" εἰ δ᾽ ἔστι κενὸν καὶ ἐπέκτασις
pedokles,
νειν τὸ χωριζόμενον.
40 [Demokrit], ἄλογον τὸ ἐξ ἀνάγκης ἀεὶ πλείω τόπον ἐπιλαμβά
EEE mn ——
richtig
2 αὐτῶν Ἐῶ, Simpl. 462, 12: αὐτὸ übr. Hess.: αὐτῷ Bonitz nicht
ἀεὶ Hess. 91 καὶ Patm., Angl.: ἢ übr. Hss. ποιεῖν
17 δεῖ Gassendi:
Wolf 25 {τάξεως πρόσθεν ὄπισθεν Kranz (wie Prantl übersetzt), doch
lasen Themist., Simpl. und Philop. unsern Text 33 περὶ fehlt E 34 οὐ)
35 πλείονι E: μείζονι FHM 37 ἀγγεῖα fehlt E
οὔτε E: etwa οὐδὲ ? Diels
47. Alt. ı 3, 18 (Ὁ. 285) A. μὲν γὰρ ἔλεγε δύο, μέγεθός τε καὶ σχῆμα, ὁ δὲ
᾿Επίκουρος τούτοις καὶ τρίτον βάρος προσέθηκεν: ἀνάγκη γάρ, φησί, κινεῖσθαι τὰ
σώματα τῆι τοῦ βάρους πληγῆι. 12,6 (Ὁ. 311)Δ. τὰ πρῶτά φησι σώματα (ταῦτα
δ᾽ ἦν τὰ ναστά) βάρος μὲν οὐκ ἔχειν, κινεῖσθαι (δὲν κατ᾽ ἀλληλοτυπίαν ἐν τῶι
5 ἀπείρωι. δυνατὸν (δ᾽ εἶναι κοσμιαίαν ὑπάρχειν ἄτομον. C.c. de fato 20, 46
declinat, inquit, atomus. primum cur? aliam enim quandam vim motus
habebant a Democrito impulsionis quam plagam ille appellat, a te Epicure
gravitatis et ponderis [vgl. Usener Epicur. p. 378]. Sımepr. Phys. 42, 10
Δ. φύσει ἀκίνητα λέγων τὰ ἄτομα πληγῆι κινεῖσθαί φησιν. Αἕτ. ı 23, 3
10 (Ὁ. 319) A. ἕν γένος κινήσεως τὸ κατὰ παλμὸν ἀπεφαίνετο.
48. Ar. τ 16, 2 (Ὁ. 315) οἱ τὰς ἀτόμους, περὶ τὰ ἀμερῆ ἵστασθαι καὶ μὴ εἰς
ἄπειρον εἶναι τὴν τομήν.
488. ScHoL. in Euclid. x 1; v 436, 16 Heib. οὐκ ἔοτιν ἐλάχιστον μέγεθος,
ὡς οἱ Δημοκρίτειοί φασιν.
15 480. Arıstor. de gen. et corr. A2. 316a 13 A. δ᾽ ἂν φανείη οἰκείοις καὶ
νι
φυσικοῖς λόγοις πεπεῖσθαι. δῆλον δ᾽ ἔσται ὃ λέγομεν προϊοῦσιν. ἔχει γὰρ ἀπορίαν,
εἴ τις θείη, σῶμά τι εἶναι καὶ μέγεθος πάντηι διαιρετὸν καὶ τοῦτο δυνατόν. τί γὰρ
ἔσται ὅπερ τὴν διαίρεσιν διαφεύγει; εἴ γὰρ πάντηι διαιρετὸν καὶ τοῦτο δυνατόν,
κἂν ἅμα εἴη τοῦτο πάντηι διηιρημένον, καὶ εἰ μὴ ἅμα διήιρηται. κἂν εἰ τοῦτο γέ-
20 νοιτο, οὐδὲν ἂν εἴη ἀδύνατον. οὐκοῦν καὶ κατὰ τὸ μέσον ὡσαύτως. καὶ ὅλως δὲ
εἰ πάντηι πέφυκε διαιρετόν, ἂν διαιρεθῆι, οὐδὲν ἔσται «ἀδύνατον γεγονός, ἐπεὶ
οὐδ᾽ ἂν εἰς μυρία μυριάκις διηιρημένα ἦι, οὐδὲν ἀδύνατον: καίτοι ἴσως οὐδεὶς ἂν
διέλοι. — ἐπεὶ τοίνυν πάντηι τοιοῦτόν ἐστι τὸ σῶμα, διηιρήσθω. τί οὖν ἔσται
λοιπόν ; μέγεθος ;οὐ γὰρ οἷόν τε’ ἔσται γάρ τι οὐ διηιρημένον, ἦν δὲ πάντη): διαι-
25 ρετόν. ἀλλὰ μὴν εἰ μηδὲν ἔσται σῶμα μηδὲ μέγεθος, διαίρεσις δ᾽ ἔσται, ἢ ἐκ στιγμῶν
ἔσται, καὶ ἀμεγέθη ἐξ ὧν σύγκειται, ἢ οὐδὲν παντάπασιν, ὥστε κἂν γίνοιτο ἐκ
μηδενὸς κἂν εἴη συγκείμενον, καὶ τὸ πᾶν δὴ οὐδὲν ἀλλ᾽ ἢ φαινόμενον. ομοίως δὲ
κἂν ἦι ἐκ στιγμῶν, οὐκ ἔσται ποσόν. ὁπότε γὰρ ἥπτοντο καὶ ἕν ἦν μέγεθος καὶ
ἅμα ἦσαν, οὐδὲν ἐποίουν μεῖζον τὸ πᾶν" διαιρεθέντος γὰρ εἰς δύο καὶ πλείω, οὐδὲν
30 ἔλαττον οὐδὲ μεῖζον τὸ πᾶν τοῦ πρότερον, ὥστε κἂν πᾶσαι συντεθῶσιν, οὐδὲν
ποιήσουσι μέγεθος. --- ἀλλὰ μὴν καὶ εἴ τι διαιρουμένον οἷον ἔκπρισμα γίνεται τοῦ
σώματος καὶ οὕτως ἐκ τοῦ μεγέθους σῶμά τι ἀπέρχεται, ὁ αὐτὸς λόγος: ἐκεῖνο γὰρ
πῶς διαιρετόν ; εἰ δὲ μὴ σῶμα, ἀλλ᾽ εἶδός τι χωριστὸν ἢ πάθος ἀπῆλθεν, καὶ ἔστι
τὸ μέγεθος στιγμαὶ ἢ ἁφαὶ τοδὶ παθοῦσαι, ἄτοπον ἐκ μὴ μεγεθῶν μέγεθος εἶναι. ἔτι
35 δὲ ποῦ ἔσονται καὶ ἀκίνητοι ἢ κινουμέναι αἱ στιγμαί; ἁφή τε ἀεὶ μία δυοῖν τινῶν,
en
1 Die Berichte in n. 47 stammen alle aus Epikureischer Quelle, nicht
aus Theophrast. Daher verdienen n. 60. 61 mehr Zutrauen. Den Wider-
spruch erklärt vielleicht Theophr. A 135 $ 61 4 {δὲ P?: fehlt P!F
5 (8°) Heeren 13 zur Bedeutung des Wortes vgl. H. Vogt Bibl. Math.
ıı 14 (1914) 18; Luria in der zu τὶ 82, 38 angef. Abh. 5. 124 15 Zur
Bedeutung dieser Beweisführung s. I. Hammer-Jensen Arch. 7. Gesch. d.
Phil. 23 (1910) 103ff. 241ff., Frank Plato u.d. 809. Pythag. ὃ. 52£., Luria
a. Ο. S. 130ff., der auch Übersetzung und Erläuterung gibt; vgl. auch den
Kommentar in Joachims Ed. Oxford 1922 p. 76ff. 19 πάντηι nur F
21 ἄν] ἐὰν De: κἂν FL 22 διηιρημένα (dimpedyfiı Joachim 32 γὰρ
fehlt EHJL 33 πάθος ὃ H, in marg. FJ?
A. LEHRE 47-50 97
ὡς ὄντος τινὸς παρὰ τὴν ἁφὴν Kal τὴν διαίρεσιν καὶ τὴν στιγμήν. εἰ δή τις θήσεται
ὁτιοῦν ἢ ὁπηλικονοῦν σῶμα εἶναι πάντηι διαιρετόν, ταῦτα συμβαίνει. ἔτι ἐὰν
διελὼν συνθῶ τὸ ξύλον ἤ τι ἄλλο, πάλιν ἴσον τε καὶ ἕν. οὐκοῦν οὕτως ἔχει δηλονότι
κἂν τέμω τὸ ξύλον καθ᾽ ὁτιοῦν σημεῖον. πάντηι ἄρα διήιρηται δυνάμει. τί οὖν
ὅ ἔστι παρὰ τὴν διαίρεσιν; εἰ γὰρ καὶ ἔστι τι πάθος ἄλλο, πῶς εἰς ταῦτα διαλύεται
καὶ γίνεται ἐκ τούτων ; ἢ πῶς χωρίζεται ταῦτα; --- ὥστ᾽ εἴπερ ἀδύνατον ἐξ ἁφῶν
ἢ στιγμῶν εἶναι τὰ μεγέθη, ἀνάγκη εἶναι σώματα ἀδιαίρετα καὶ μεγέθη.
49. GALEN. de elem. sec. Hipp. ı 2 [1 417 K., 3, 20 Helmr.] νόμωι γὰρ
xpoın, νόμωι γλυκύ, νόμωι πικρόν, ἐτεῆι δ᾽ ἄτομα καὶ κενόν᾽ [Β 125]
10 ὁ Δ. φησιν ἐκ τῆς συνόδου τῶν ἀτόμων γίγνεσθαι νομίζων ἁπάσας τὰς αἰσθητὰς
ποιότητας ὡς πρὸς ἡμᾶς τοὺς αἰσθανομένους αὐτῶν, φύσει δ᾽ οὐδὲν εἶναι λευκὸν
ἢ μέλαν ἢ ξανθὸν ἢ ἐρυθρὸν ἢ πικρὸν ἢ γλυκύ: τὸ γὰρ δὴ νόμωι ταὐτὸ
βούλεται τῶι οἷον ἱνομιστί᾽ καὶ πρὸς ἡμᾶς, οὐ κατ᾽ αὐτῶν τῶν πραγμάτων τὴν
φύσιν, ὅπερ αὖ πάλιν ᾿ἐτεῆι᾽ καλεῖ, παρὰ τὸ “ἐτεόν᾽, ὅπερ ἀληθὲς δηλοῖ, ποιήσας
15 τοὔνομα. καὶ εἴη ἂν ὁ σύμπας νοῦς αὐτοῦ τοῦ λόγου τοιόσδε: νομίζεται μέν τι
παρὰ τοῖς ἀνθρώποις λευκόν τε εἶναι καὶ μέλαν καὶ γλυκὺ καὶ πικρὸν καὶ τᾶλλα
πάντα τὰ τοιαῦτα, κατὰ δὲ τὴν ἀλήθειαν δὲν καὶ μηδέν ἐστι τὰ πάντα [vgl.
Β 166] καὶ γὰρ αὖ καὶ τοῦτ᾽ εἴρηκεν αὐτός, ἱδέν᾽ μὲν τὰς ἀτόμους ὀνομάζων,
ἱμηδέν᾽ δὲ τὸ κενόν. αἱ μὲν οὖν ἄτομοι σύμπασαι σῴματα οὖσαι σμικρὰ χωρὶς
20 ποιοτήτων εἰσί, τὸ δὲ κενὸν χώρα τις, ἐν ἧι φερόμενα ταυτὶ τὰ σώματα ἄνω τε
καὶ κάτω σύμπαντα διὰ παντὸς τοῦ αἰῶνος ἢ περιπλέκεταί πως ἀλλήλοις ἢ προσ-
κρούει καὶ ἀποπάλλεται, καὶ διακρίνει δὲ καὶ συγκρίνει πάλιν εἰς ἄλληλα κατὰ τὰς
τοιαύτας ὁμιλίας κἀκ τούτου τά τε ἄλλα συγκρίματα πάντα ποιεῖ καὶ τὰ ἡμέτερα
σώματα καὶ τὰ παθήματα αὐτῶν καὶ τὰς αἰσθήσεις. ἀπαθῆ δ᾽ ὑποτίθενται τὰ
25 σώματα εἶναι τὰ πρῶτα (τινὲς μὲν αὐτῶν ὑπὸ σκληρότητος ἄθραυστα, καθάπερ
οἱ περὶ ᾿Επίκουρον [Epicur. p. 205, 29 Us.], ἔνιοι δὲ ὑπὸ σμικρότητος ἀδιαίρετα,
καθάπερ οἱ περὶ τὸν Λεύκιπτπον), ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἀλλοιοῦσθαι κατά τι δυνάμενα ταύτας
δὴ τὰς ἀλλοιώσεις, ἃς ἅπαντες ἄνθρωποι πεπιστεύκασιν εἶναι, διδαχθέντες ὑπὸ
τῶν αἰσθήσεων, οἷον οὔτε θερμαίνεσθαί τί φασιν ἐκείνων οὔτε ψύχεσθαι, κατὰ δὲ
30 τὸν αὐτὸν τρόπον οὔτε ξηραίνεσθαι οὔθ᾽ ὑγραίνεσθαι, πολὺ δὲ δὴ μᾶλλον ἔτι μήτε
λευκαίνεσθαι μήτε μελαίνεσθαι μήτ᾽ ἄλλην τινὰ ὅλως ἐπιδέχεσθαι ποιότητα κατὰ
μηδεμίαν μεταβολήν.
50. DIOGENES v. Oinoanda fr. 33c. 2 [p. 41 William Lpz. 1907] ἂν γὰρ
τῶι Δημοκρίτου τις χρήσηται λόγωι, μηδεμίαν μὲν ἐλευθέραν φάσκων ταῖς ἀτόμοις
35 κείνησιν εἶναι διὰ τὴν πρὸς ἀλλήλας σύνκρουσιν αὐτῶν, ἔνερθεν δὲ φαίνεσθαι
κατηνανκασμένως πάντα κεινεῖσθαι, φήσομεν πρὸς αὐτόν οὔκουν οἶδας, ὅστις ποτὲ
2 πάντα ταῦτα L 5 ἄλλο I. Hammer-Jensen: ἀλλὰ Hess. 8 νόμῳ

πικρὸν nach χροιή codd. dett. 9 ἄτομα Hss. außer M (ἄτομον) 12 ἢ
γλυκὺ ἢ πικρόν stellt nach der lat. Übers. Helmreich ταὐτὸ] τοῦτ᾽ αὐτὸ
d. meist Ηβ5. 13 αὐτῶν τ. π. τὴν φύσιν 1: αὐτὴν τ. m. τὴν φ. dett.
14 ὅπερ δ᾽ αὖ... τοὔνομα tilgt nach lat. Übers. unrichtig Helmreich
ὅπερ αὖ IM: ὅπερ δ᾽ αὖ dett. 15 αὐτοῦ νοῦς 5 τι Ald.: τοι Hss.: tilgte
Diels (1. 2. Aufl.) 16 τε M: τι dett.: fehlt 1 καὶ τἄλλα... τοιαῦτα
fehlt dett. 17. 18 δὲν Mullach: ἕν Gal. 21 σύμπαντα fehlt dett. und
e (lat.) 22 διακρίνεται δὲ καὶ συγκρίνεται nachc Helmreich δὴ καὶ LMce
30 οὔθ᾽ ὑγραίνεσθαι οὔτε ξηρ. dett. 30. 31 μήτε μελ. μήτε λευκ. dett.
98 68 [66ὅ]. DEMOKRITOS
el, καὶ ἐλευθέραν τινὰ ἐν ταῖς ἀτόμοις κείνησιν εἶναι, ἣν Δημόκριτος μὲν οὐχ εὗρεν»
᾿Επίκουρος δὲ εἰς φῶς ἤγαγεν, παρενκλιτικὴν ὑπάρχουσαν ὡς ἐκ τῶν φαινομένων
δείκνυσιν;
51. Cıc. de nat. deor. I 26, 73 [s. 75 A δ] quid est in physicis Epicuri
5b non a Democrito? nam etsi quaedam commutavit, ut quod paulo ante de
inclinatione atomorum dixi, tamen pleraque dieit eadem, atomos, inane, ima-
gines, infinitatem locorum innumerabilitatemque mundorum, eorum ortus in-
teritus, ommia fere quibus naturae ratio continetur.
52. Ῥιοα. x 2 φησὶ δ᾽ Ἕρμιππος [fr. 40 FHG τι 45] γραμματοδιδάσκαλον
10 αὐτὸν [Epikur] γεγενῆσθαι, ἔπειτα μέντοι περιτυχόντα τοῖς Δημοκρίτου βιβλίοις
ἐπὶ φιλοσοφίαν ἄιξαι.
53. Pıur. adv. Colot. 3 p. 1108 καίτοι πολὺν χρόνον αὐτὸς ἑαυτὸν ἀνηγό-
peve Δημοκρίτειον ὁ ᾿Επίκουρος, ὡς ἄλλοι τε λέγουσι καὶ Λεοντεύς, εἷς τῶν ἐπ᾽
ἄκρον ᾿Επικούρου μαθητῶν, πρὸς Λυκόφρονα γράφων, τιμᾶσθαί τέ φησι τὸν Δημό-
15 κριτον ὑπ᾽ ᾿Επικούρον διὰ τὸ πρότερον ἅψασθαι τῆς ὀρθῆς γνώσεως, καὶ τὸ σύνο-
λον τὴν πραγματείαν Δημοκρίτειον προσαγορεύεσθαι διὰ τὸ περιπεσεῖν αὐτὸν
πρότερον ταῖς ἀρχαῖς περὶ φύσεως. ὁ δὲ Μητρόδωρος ἄντικρυς (ἐν τῶι» Περὶ φιλο-
σοφίας εἴρηκεν, ὡς εἰ μὴ καθηγήσατο Δ., οὐκ ἂν προῆλθεν ᾿Επίκουρος ἐπὶ τὴν
σοφίαν. D10oG. x 8 (Epikur nannte) Δημόκριτον Ληρόκριτον.
20 55. STRAB. XVI p. 757 εἰ δὲ δεῖ Ποσειδωνίωι πιστεῦσαι, καὶ τὸ περὶ τῶν ἀτό-
μῶν δόγμα παλαιόν ἐστιν ἀνδρὸς Σιδωνίου Μώχου πρὸ τῶν Τρωικῶν χρόνων
γεγονότος. SEXT. adv. math. ıx 363 Δ. δὲ καὶ ᾿Επίκουρος ἀτόμους, εἰ μή τι
ἀρχαιοτέραν ταύτην θετέον τὴν δόξαν, καὶ ὡς ἔλεγεν ὁ Στωικὸς Ποσειδώνιος ἀπὸ
Μώχου τινὸς ἀνδρὸς Φοίνικος καταγομένην. DioG. pr. 1 τὸ τῆς φιλοσοφίας ἔργον
25 ἔνιοί φασιν ἀπὸ βαρβάρων ἄρξαι... Φοίνικά τε γενέσθαι Μῶχον καὶ Θρᾶικα
Ζάμολξιν καὶ Λίβυν "Arkavra.
56. Cıc. de fin. ı 6, 17 ille [Demokr.] atomos quas appellat, id est
corpora individua propter soliditatem, censet in infinito inani, in quo nihil
nec summum nec infimum nec medium nec ultimum nec extremum sit, ita
30 ferri, ut concursionibus inter se cohaerescant, ex quo efficiantur ea, quae
sint quaeque cernantur, omnia; eumque motum atomorum nullo a principio,
sed ex aeterno tempore intellegi convenire.
57. ScHoL. Basırı [ed. Pasquali Gött. Nachr. 1910, 196] A. ἰδέας.
[CLem.] Recogn. vırm 15 [Dox. 250 de principiis] ἢ. ideas. Puur. adv.
35 Colot. 8 p. 1110Or TI γὰρ λέγει A.; οὐσίας ἀπείρους τὸ πλῆθος ἀτόμους TE
κἀδιαφόρους, ἔτι δ᾽ ἀποίους καὶ ἀπαϑεῖς ἐν τῶι κενῶι φέρεσθαι διεσπταρμένας" ὅταν
δὲ πελάσωσιν ἀλλήλαις ἢ συμπέσωσιν ἢ περιπλακῶσι, φαίνεσθαι τῶν ἀθροιζο-
μένων τὸ μὲν ὕδωρ τὸ δὲ πῦρ τὸ δὲ φυτὸν τὸ δ᾽ ἄνθρωπον εἶναι δὲ πάντα τὰς
6 inanes Hss.: alte Verb. 9 γραμματοδιδάσκαλον P®: πραγματοδιδ. B:

πραγματιδιδ, F 17 (ἐν Tal) Menage 24 Mwyxou Fabricius: μόσχου Hss.
(auch Laur. 85, 19) 25 Möxov] ὦχον Hss. Vgl. Zeller-Nestle ı 1047 Anm.,
der nachweist, daß die Schrift Fabrikat hellenistischer Zeit ist. Mochos
auch bei Joseph. Ant. ı 107, Ath. ııı p. 1264, Damasc. 125 ı 323, 6 Ruelle,
Iambl. V. P. 14. Vielleicht stammt die Schrift aus den Kreisen des Tyriers
Diotimos [c. 76], doch vgl. Diels Herm. 40 (1905) 315? 36 κἀδιαφόρους]
καὶ διαφόρους Hss.: καὶ ἀδιαφόρους Emperius
A. LEHRE δ0-- 608 ᾿ 99
ἀτόμους ἰδέας ὑπ᾽ αὐτοῦ καλουμένας, ἕτερον δὲ μηδέν ἐκ μὲν γὰρ τοῦ μὴ ὄντος
οὐκ εἶναι γένεσιν, ἐκ δὲ τῶν ὄντων μηδὲν ἂν γενέσθαι τῶι μήτε πάσχειν μήτε
μεταβάλλειν τὰς ἀτόμους ὑπὸ στερρότητος: ὅθεν οὔτε χρόαν ἐξ ἀχρώστων οὔτε
φύσιν ἢ ψυχὴν ἐξ ἀποίων καὶ (ἀπαθῶν» ὑπάρχειν. ARISTOT. Metaph. A 2.
5 1069b 22 καὶ ὡς A. φησιν, ἦν ὁμοῦ πάντα δυνάμει, ἐνεργείαι δ᾽ οὔ.
58. Arıstor. Phys. © 9. 266} 24 διὰ δὲ τὸ κενὸν κινεῖσθαί φασιν" καὶ γὰρ
οὗτοι τὴν κατὰ τόπον κίνησιν κινεῖσθαι τὴν φύσιν λέγουσιν. ΞΊΜΡΙ, z.d. St.
1318, 33 τουτέστι τὰ φυσικὰ καὶ πρῶτα καὶ ἄτομα σώματα: ταῦτα γὰρ ἐκεῖνοι
φύσιν ἐκάλουν καὶ ἔλεγον κατὰ τὴν ἐν αὐτοῖς βαρύτητα κινούμενα ταῦτα διὰ τοῦ
10 κενοῦ εἴκοντος καὶ μὴ ἀντιτυποῦντος κατὰ τόπον κινεῖσθαι" περιπαλάσσεσθαι
γὰρ ἔλεγον αὐτά. καὶ οὐ μόνον πρώτην ἀλλὰ καὶ μόνην ταύτην οὗτοι κίνησιν
τοῖς στοιχείοις ἀποδιδόασι, τὰς δὲ ἄλλας τοῖς ἐκ τῶν στοιχείων: αὐξάνεσθαι γὰρ
καὶ φθίνειν καὶ ἀλλοιοῦσθαι καὶ γίνεσθαι καὶ φθείρεσθαι προσκρινομένων καὶ ἀπο-
κρινομένων τῶν πρώτων σωμάτων φασίν.
1ὅ 59. SEXT. vom 6 οἱ δὲ περὶ τὸν Πλάτωνα καὶ Δημόκριτον μόνα τὰ νοητὰ
ὑπενόησαν ἀληθῆ εἶναι, ἀλλ᾽ ὁ μὲν Δ. διὰ τὸ μηδὲν ὑποκεῖσθαι φύσει αἰσθητόν,
τῶν τὰ πάντα συγκρινουσῶν ἀτόμων πάσης αἰσθητῆς ποιότητος ἔρημον ἐχουσῶν
φύσιν, ὁ δὲ Πλάτων διὰ τὸ γίγνεσθαι μὲν ἀεὶ τὰ αἰσθητά, μηδέποτε δὲ εἶναι κτλ.
60. Arıstor. de gen. et corr. A 8. 82θ8 9 καίτοι βαρύτερόν γε κατὰ τὴν
20 ὑπεροχήν φησιν εἶναι Δ. ἕκαστον τῶν ἀδιαιρέτων. de caelo A 2. 3098 1 τοῖς δὲ
στερεὰ [nämlich τὰ πρῶτα λέγουσιν im Gegensatz zu Platon] μᾶλλον ἐνδέχεται
λέγειν τὸ μεῖζον εἶναι βαρύτερον αὐτῶν. τῶν δὲ συνθέτων, ἐπειδήπερ οὐ φαίνεται
τοῦτον ἔχειν ἕκαστον τὸν τρόπον, ἀλλὰ πολλὰ βαρύτερα ὁρῶμεν ἐλάττω τὸν ὄγκον
ὄντα καθάπερ ἐρίου χαλκόν, ἕτερον τὸ αἴτιον οἴονταί τε καὶ λέγουσιν ἔνιοι" τὸ
25 γὰρ κενὸν ἐμπεριλαμβανόμενον κουφίζειν τὰ σώματά φασι καὶ ποιεῖν ἔστιν ὅτε τὰ
μείζω κουφότερα: πλεῖον γὰρ ἔχειν κενόν... λέγουσι μὲν οὖν τοῦτον τὸν τρόπον,
ἀνάγκη δὲ προσθεῖναι τοῖς οὕτω διορίζουσιν μὴ μόνον τὸ κενὸν ἔχειν πλεῖον, ἂν
ἦι κουφότερον, ἀλλὰ καὶ τὸ στερεὸν ἔλαττον: εἰ γὰρ ὑπερέξει τῆς τοιαύτης ἀνα-
λογίας οὐκ ἔσται κουφότερον. διὰ γὰρ τοῦτο καὶ τὸ πῦρ εἶναί φασι κουφότατον,
80 ὅτι πλεῖστον ἔχει κενόν. συμβήσεται οὖν μικροῦ πυρὸς πολὺν χρυσὸν πλεῖον ἔχοντα
τὸ κενὸν εἶναι κουφότερον, εἰ μὴ καὶ στερεὸν ἕξει πολλαπλάσιον. Ὁ 84 ἐναντίας
δὲ [nämlich τῆς ὕλης οὔσης) (310 8) καθάπερ οἱ τὸ κενὸν καὶ πλῆρες, οὐκ ἔσται
τὰ μεταξὺ τῶν ἁπλῶς βαρέων καὶ κούφων διὰ τίν᾽ αἰτίαν βαρύτερα καὶ κουφό-
τερα ἀλλήλων καὶ τῶν ἁπλῶν ἐστιν. τὸ δὲ μεγέθει καὶ μικρότητι διορίζειν πετλα-
35 σμένωι μὲν ἔοικε μᾶλλον τῶν πρότερον ... καὶ μήθ᾽ ἁπλῶς εἶναι μηθὲν κοῦφον
μήτε φερόμενον ἄνω ἀλλ᾽ ἢ ὑστερίζον ἢ ἐκθλιβόμενον καὶ πολλὰ μικρὰ ὀλίγων
μεγάλων βαρύτερα εἶναι.
602. — de caelo Γ 4. 8088 25 ἀδύνατον γὰρ ἀτόμων ὄντων τῶν στοιχείων
μεγέθει καὶ μικρότητι διαφέρειν ἀέρα καὶ γῆν καὶ ὕδωρ" οὐ γὰρ οἷόν τ᾽ ἐξ ἀλλήλων
1 ἄτομοι ἰδέαι unteilbare Formen (woraus nach Diels sich sogar die
Femininform al ἄτομοι erklärt) ;ἀτόμους (ἢν ἰδέας Diels früher, von H. Gom-
perz mit Recht bekämpft 4 ζἀπαθῶν» Xylander: Lücke v. 5 Buchst.
Hss. 5 φησιν] natürlich kein Zitat, sondern eigne Interpretation
10 περιπαλαίσεσθαι Hss.: verb. Diels vgl. Herm. 40, 306 32 οὐκ ἔσται] ist
danach etwa elteiv oder dgl. ausgefallen ? Vgl. Simpl. 691,30 39 οἷόν τ᾽
οἴονται falsch E
γίγνεσθαι: ὑπολείψει γὰρ ἀεὶ τὰ μέγιστα σώματα ἐκκρινόμενα, φασὶ δ᾽ οὕτω
γίγνεσθαι ὕδωρ καὶ ἀέρα καὶ γῆν ἐξ ἀλλήλων.
61. ΞΊΜΡι,. de caelo 569, 5 οἱ γὰρ περὶ Δημόκριτον καὶ ὕστερον ᾿Επίκουρος
τὰς ἀτόμους πάσας ὁμοφυεῖς οὔσας βάρος ἔχειν φασί, τῶι δὲ εἶναί τινα βαρύτερα
5 ἐξωθούμενα τὰ κουφότερα ὑπ᾽ αὐτῶν ὑφιζανόντων ἐπὶ τὸ ἄνω φέρεσθαι, καὶ οὕτω
λέγουσιν οὗτοι δοκεῖν τὰ μὲν κοῦφα εἶναι τὰ δὲ βαρέα. 712, 27 οἱ περὶ Δημό-
κριτον οἴονται πάντα μὲν ἔχειν βάρος, τῶι δὲ ἔλαττον ἔχειν βάρος τὸ πῦρ ἐκθλι-
βόμενον ὑπὸ τῶν προλαμβανόντων ἄνω φέρεσθαι καὶ διὰ τοῦτο κοῦφον δοκεῖν.
τούτοις δὲ τὸ βαρὺ μόνον εἶναι δοκεῖ καὶ ἀεὶ φέρεσθαι πρὸς τὸ μέσον τοῦτο. Gegen
10 Demokrit Ἑρισυκ. Ep. ı [Dıoc. x 61 p. 18, 15 Us.] καὶ μὴν καὶ ἰσοταχεῖς
ἀναγκαῖον τὰς ἀτόμους εἶναι, ὅταν διὰ τοῦ κενοῦ εἰσφέρωνται μηθενὸς ἀντικόπτον-
τος: οὔτε γὰρ τὰ {μεγάλα Kal) βαρέα θᾶττον οἰσθήσεται τῶν μικρῶν καὶ κούφων,
ὅταν γε δὴ μηδὲν ἀπαντᾶι αὐτοῖς, οὔτε τὰ μικρὰ ζβραδύτερον) τῶν μεγάλων
πάντα πόρον σύμμετρον ἔχοντα, ὅταν μηθὲν μηδὲ ἐκείνοις ἀντικόπτηι. Vgl.
15 Lucr. ıı 215ff.
62. Arıstor. de caelo A 6. 3138. 21 περὶ δὴ τούτων ἁπάντων [Schwim-
men von Metallplättchen u. dgl. auf dem Wasser] τὸ μὲν νομίζειν αἴτιον εἶναι
ὥσπερ A. οὐκ ὀρθῶς ἔχει. ἐκεῖνος γάρ φησι τὰ ἄνω φερόμενα θερμὰ ἐκ τοῦ ὕδατος
ἀνοκωχεύειν τὰ πλατέα τῶν ἐχόντων βάρος, τὰ δὲ στενὰ διαπίττειν: ὀλίγα γὰρ
90 εἶναι τὰ ἀντικρούοντα αὐτοῖς. ἔδει δ᾽ ἐν τῶι ἀέρι ἔτι μᾶλλον τοῦτο ποιεῖν, ὥσπερ
ἐνίσταται κἀκεῖνος αὐτός. ἀλλ᾽ ἐνστὰς λύει μαλακῶς: φησὶ γὰρ οὐκ εἰς ἕν ὁρμᾶν
τὸν σοῦν, λέγων 'ἱσοῦν᾽ τὴν κίνησιν τῶν ἄνω φερομένων σωμάτων.
63. -- de gen. et corr. A 7. 323b 10 A. δὲ παρὰ τοὺς ἄλλους ἰδίως ἔλεξε
μόνος" φησὶ γὰρ τὸ αὐτὸ καὶ ὅμοιον εἶναι τό τε ποιοῦν καὶ τὸ πάσχον. οὐ γὰρ ἐγχῶ-
25 ρεῖν τὰ ἕτερα καὶ διαφέροντα πάσχειν ὑπ᾽ ἀλλήλων, ἀλλὰ κἂν ἕτερα ὄντα ποιῆι τι
εἰς ἄλληλα, οὐχ ἧι ἕτερα ἀλλ᾽ ἧ ταὐτόν τι ὑπάρχει, ταύτηι τοῦτο συμβαίνειν αὐτοῖς.
64. ALEX. de mixt. 2 [rı 214, 18 Bruns] A. μὲν οὖν ἡγούμενος τὴν λεγο-
μένην κρᾶσιν γίνεσθαι κατὰ παράθεσιν σωμάτων, διαιρουμένων τῶν κιρναμένων
εἷς μικρὰ καὶ τῆι παρ᾽ ἄλληλα θέσει τὴν μίξιν ποιουμένων, οὐδὲ τὴν ἀρχήν φησιν
80 εἶναι πρὸς ἀλήθειάν τινα κεκραμένα, ἀλλ᾽ εἶναι τὴν δοκοῦσαν κρᾶσιν παράθεσιν
σωμάτων ἀλλήλοις κατὰ μικρὰ σωιζόντων αὐτῶν ἑκάστου τὴν οἰκείαν φύσιν, ἣν
εἶχον καὶ πρὸ τῆς μίξεως" δοκεῖν δ᾽ αὐτὰ κεκρᾶσθαι τῶι τὴν αἴσθησιν διὰ μικρό-
τητα τῶν παρακειμένων μηδενὸς αὐτῶν αἰσθάνεσθαι δύνασθαι μόνου. Vgl. oben
59 A δά.
35 65. Arıstor. Phys. © 1. 252a 32 ὅλως δὲ τὸ νομίζειν ἀρχὴν εἶναι ταύτην
ἱκανήν, ὅτι ἀεὶ ἔστιν οὕτως ἢ γίγνεται, οὐκ ὀρθῶς ἔχει ὑπολαβεῖν, ἐφ᾽ ὃ A. ἀνάγει
τὰς περὶ φύσεως αἰτίας ὡς οὕτω καὶ τὰ πρότερον ἐγίνετο" τοῦ δὲ ἀεὶ οὐκ ἀξιοῖ
ἀρχὴν ζητεῖν.
66. Cıc. de fato 17, 39 omnia ita fato fieri, ut id fatum vim necessitatis
40 adferret: in qua sententia D., Heraclitus, Empedocles, Aristoteles [Anazxagoras
5 φέρεται Hss.: verb. Dies 8 προλαμβανόντων F: λαμβανόντων A (ὁ

προλαμβάνων einfach -- ὁ πρότερον ὥν schon in einer augusteischen Inschr.
Ath. Mitt. 24 (1899) 289 ν. 37) 11 μηθενὸς B:undevösPF 12.13 ) Usener
19 ἀνοκωχεύειν Pearson: ἀνακωχεύειν Hss. (wie alt die weitverbreitete Miß-
form ist, müßte noch festgestellt werden) 28 [τῶν κιρναμένων] Kranz
37 τὰ πρότερον Simpl. 1186, 20: τὰ πρότερα K: τὸ πρότερον vulg. Hss.
A. LEHRE 61—70 101
Karsten] fwit. Arıstor. de gen. animal. E 8. 789b 2 A. δὲ τὸ οὗ ἕνεκα ἀφεὶς

λέγειν, πάντα ἀνάγει εἰς ἀνάγκην οἷς χρῆται ἡ φύσις. Aürt.126, 2 (Ὁ. 321;
περὶ οὐσίας ἀνάγκης) Δ. τὴν ἀντιτυπίαν καὶ φορὰν καὶ πληγὴν τῆς ὕλης. Vgl.
A 83 und 28 A 32.
5 67. Sımpu. Phys. 327, 24 ἀλλὰ καὶ A. ἐν οἷς φησι δῖνον ἀπὸ τοῦ παν-
τὸς ἀποκριθῆναι παντοίων ἰδεῶν᾽ [Β 167] (πῶς δὲ καὶ ὑπὸ τίνος αἰτίας
μὴ λέγει), ἔοικεν ἀπὸ ταὐτομάτου καὶ τύχης γεννᾶν αὐτόν.
68. Arıstor. Phys. Β 4. 196} 36 ἔνιοι γὰρ καὶ εἰ ἔστιν ἢ μὴ [die τύχη] ἀπο-
ροῦσιν: οὐδὲν γὰρ δὴ γίνεσθαι ἀπὸ τύχης φασίν, ἀλλὰ πάντων εἶναί τι αἴτιον
10 ὡρισμένον ὅσα λέγομεν ἀπὸ αὐτομάτου γίγνεσθαι ἢ τύχης. Vgl.zu 196} 14
ΞΊΜΡΙ,. p. 330, 14 τὸ δὲ “καθάπερ ὁ παλαιὸς λόγος ὁ ἀναιρῶν τὴν τύχην᾽᾽ πρὸς
Δημόκριτον ἔοικεν εἰρῆσθαι" ἐκεῖνος γὰρ κἂν ἐν τῆι κοσμοποιίαι ἐδόκει τῆι τύχηι
κεχρῆσθαι, ἀλλ᾽ ἐν τοῖς μερικωτέροις οὐδενός φησιν εἶναι τὴν τύχην αἰτίαν ἀνα-
φέρων εἰς ἄλλας αἰτίας, οἷον τοῦ θησαυρὸν εὑρεῖν τὸ σκάπτειν ἢ τὴν φυτείαν
15 τῆς ἐλαίας, τοῦ δὲ καταγῆναι τοῦ φαλακροῦ τὸ κρανίον τὸν ἀετὸν ῥίψαντα τὴν
χελώνην, ὅπως τὸ χελώνιον ῥαγῆι. οὕτως γὰρ ὁ Εὔδημος ἱστορεῖ [fr. 22].
θ9. --- — Β 4. 1θθ8 24 εἰσὶ δέ τινες οἱ καὶ τοὐρανοῦ τοῦδε καὶ τῶν
κόσμων πάντων αἰτιῶνται τὸ αὐτόματον: ἀπὸ ταὐτομάτου γὰρ γίγνεσθαι τὴν
δίνην καὶ τὴν κίνησιν τὴν διακρίνασαν καὶ καταστήσασαν εἰς ταύτην τὴν τάξιν
20 τὸ πᾶν ... λέγοντες γὰρ τὰ μὲν ζῶια καὶ τὰ φυτὰ ἀπὸ τύχης μήτε εἶναι μήτε
γίγνεσθαι, ἀλλ᾽ ἤτοι φύσιν ἢ νοῦν ἤ τι τοιοῦτον ἕτερον εἶναι τὸ αἴτιον (οὐ γὰρ
ὅ τι ἔτυχεν ἐκ τοῦ σπέρματος ἑκάστου γίγνεται, ἀλλ᾽ ἐκ μὲν τοῦ τοιουδὶ ἐλαία,
ἐκ δὲ τοιουδὶ ἄνθρωπος), τὸν δ᾽ οὐρανὸν καὶ τὰ θειότατα τῶν φανερῶν ἀπὸ τοῦ
αὐτομάτου γενέσθαι, τοιαύτην δ᾽ αἰτίαν μηδεμίαν εἶναι οἷαν τῶν ζώιων καὶ τῶν
25 φυτῶν. Bezieht Simpl. Phys. 331, 16 auf Demokr. Auf diesen hauptsäch-
lich bezieht sich auch Erıcur. Περὶ φύσεως Pap. 1056 (ed. Gomperz Wien.
Stud. τ p. 2111.) cdl. 25 (οἵδ δ᾽ αἰτιολογήσαντες ἐξ ἀρχῆς ἱκανῶς καὶ οὐ μόνον
τῶν προτέρων πολὺ διενέγκαντες, ἀλλὰ καὶ τῶν ὕστερον, πολλαπλασίως ἔλαθον
ἑαντούς, καίπερ ἐν πολλοῖς μεγάλοι, κουφίσαντες ἐν τῶι τὴν ἀνάγκην καὶ ταὐτό-
30 ματον πάντα δύνασθαι.
70. — — Β 4. 196b 5 εἰσὶ δέ τινες οἷς δοκεῖ εἶναι μὲν αἰτία ἡ τύχη,
ἄδηλος δὲ ἀνθρωπίνηι διανοίαι ὡς θεῖόν τι οὖσα καὶ δαιμονιώτερον. Αἴδπ. τ 29,7
(D. 326 n.; 5. 59 A 66). Lacrtanr. Inst. Div. I 2 αὖ illa quaestione princi-
pium sumere, quae videtur prima esse natura, sitne providentia quae rebus
35 omnibus consulat an fortuitu vel facta sint omnia vel gerantur. cuius senten-
tiae auctor est D., confirmator Epicurus.
5 δεῖνον in römischer Orthographie Simpl. 6 ἀποκριθῆναι ἘΠ: ἀπο-

κρίνεσθαι DF. Bezieht sich auf die Kosmogonie, vgl. Simpl. 330, 15 (A 68)
εἰδέων Simpl.: verb. H. Gomperz 18 κόσμων ἘΠ: κοσμικῶν übr. Hss.
24 vgl. Bllbm. Anm. 27<) Th. Gomperz 29 μεγάλα Pap.: verb.
Gomperz τῶι Gomperz: τὸ Pap. 30 Epikur meint, obgleich die
Abderiten in vielen Dingen Großes geleistet, sei es ihnen doch selbst noch
nicht klar gewesen, welche Erleichterung der Gedanke der ἀνάγκη und
τύχη der Welterklärung gebracht habe. Die Tatsachen (ἔργα), die Epikur
neu gefunden zu haben glaubt, beseitigen vollends die ξόξα (vulgäre Auf-
fassung einer göttlichen πρόνοια) und führen die mechanische Theorie der
Abderiten zum Siege
71. Arıstor. Phys. © 1. 251b 16 ἀγένητον γὰρ εἶναι λέγουσιν, καὶ διὰ
τούτου Δ. γε δείκνυσιν ὡς ἀδύνατον ἅπαντα γεγονέναι: τὸν γὰρ χρόνον ἀγένητον
εἶναι. SımruL. Phys. 1153, 22 ὁ μέντοι Δ. οὕτως ἀίδιον ἐπέπειστο εἶναι τὸν
χρόνον, ὅτι βουλόμενος δεῖξαι μὴ πάντα γενητὰ ὡς ἐναργεῖ τῶι τὸν χρόνον μὴ
5 γεγονέναι προσεχρήσατο.
72. SEXT. x 181 δοκεῖ δὲ καὶ εἰς τοὺς περὶ ᾿Επίκουρον [ἔτ. 294, ». 362, 32 Us.]
καὶ Δημόκριτον φυσικοὺς τοιαύτη τις ἀναφέρεσθαι τοῦ χρόνου νόησις ἱχρόνος ἐστὶν
ἡμεροειδὲς καὶ νυκτοειδὲς pävraona’. Vgl. Ericur. Pap. 1413 (Crönert Kolot.
u. Mened. S. 104501) οὐδ᾽ ἂν ὀκνήσαιμι χρόνον εἶναι τὰς ἡμέρας φῆσαι Kal τὰς
10 νύκτας.
73. THEOPHR. d. ign. 52 ἀπορεῖται δὲ τοῦτο, διὰ τί τὸ τῆς φλογὸς σχῆμα
πυραμοειδές ἐστι" καί φησι Δ. μὲν περιψυχομένων αὐτῶν τῶν ἄκρων εἰς μικρὸν
συνάγεσθαι καὶ τέλος ἀποξύνεσθαι.
74. Αὔτ. τ 7,16 (Ὁ. 302) Δ. νοῦν τὸν θεὸν ἐν πυρὶ σφαιροειδεῖ. TERTUTL.
15 ad nat. II 2 cum reliquo igni superno 608 ortos D. suspicatur, ceuwius instar
vult esse naturam Zenon [fr. 171 Arnim]. Cıc. de deor. nat. ı 12, 29 quid D.,
qui tum imagines eorumque circumitus in deorum numero refert, tum illam
naturam quae imagines fundat ac mittat, tum sententiam intellegentiamque
nostram, nonne in mazximo errore versatur? cum idem omnino, quid nihil
20 semper suo statu maneat, negat esse quicquam sempiternum, nonne deum
omnino ita tollit, ut nullam opinionem eius reliquam faciat? 43, 120 mihi
quidem etiam D., vir magnus in primis cuius fontibus Epicurus hortulos
suos inrigavit, nutare videtir in natura deorum. tum enim censet vmagines
divinitate praeditas inesse in universitate rerum, tum principia mentis, quae
25 sunt in eodem universo, deos esse dieit, tum animantes imagines, quae vel
prodesse nobis solent wel nocere, tum ingentis quasdam imagines tantasque,
ut universum mundum conplectantur extrinsecus: quae quidem omnia sunt
patria Democriti quam Demoecrito digniora. Vgl. B 25. 166.
75. SEXT. IX 24 εἰσὶ δὲ ol ἀπὸ τῶν γιγνομένων κατὰ τὸν κόσμον παραδόξων
30 ὑπονοήσαντες εἰς ἔννοιαν ἡμᾶς ἐληλυθέναι θεῶν, ἀφ᾽ ἧς φαίνεται εἶναι δόξης καὶ
ὁ A.» ὁρῶντες γάρ, φησί, τὰ ἐν τοῖς μετεώροις πιαθήματα οἱ παλαιοὶ τῶν ἀνθρώ-
2 τούτου EH: τοῦτο übr. Hss. ἅπαν Εἰ χρόνον] kühne Vermutungen

zur abderitischen (Raum- u.) Zeitauffassung bei Luria a. O. 5. 162 εἴ.
12 αὐτῆς [näml. τῆς φλογός] Münzel 14 Der befremdliche Bericht des
Aötios wird durch Tert, (aus Varro, der danach zitiert wird) etwas auf-
geklärt 17 eorumque Hss.; deutet vielleicht auf ausgefallenes (εἴδωλα
vocat) hin: earumque alte Correetur 18 sententiam Hess. (ἃ. 1. γνώμην):
scientiam alte, sensum neueste Conjectur, beides überflüssig 20 negat
Bl: neget B®?, übr. Hss. 24 mentes B!: verb. B? 25 sunt Hss.: sint
Heindorf 26 soleant deterior. 29 Reinhardt Herm. 47 (1912) 510 ver-
gleicht Luer. v 1188 und weist dieses Exzerpt aus Poseidonios Περὶ θεῶν dem
Μικρὸς διάκοσμος zu. Vgl. 68 B 5. 30 und Norden Agnostos Theos ὃ. 398,
Kleingünther Πρῶτος εὑρετής Philol. Suppl. xxvı, 1, 112 31 ,,τοῖς
μετεώροις (Sternenwelt u. Atmosphäre umfassend) entspricht dem Sprach-
gebrauch des D., nicht des Poseidonios‘‘ Capelle; im übrigen ist aber der
Stil poseidonisch
A. LEHRE 71—77 103
πῶν καϑάπερ βροντὰς καὶ ἀστραπὰς κεραυνούς τε Kal ἄστρων συνόδους ἡλίου τε
καὶ σελήνης ἐκλείψεις ἐδειματοῦντο θεοὺς οἰόμενοι τούτων αἰτίους εἶναι. PHILOD.
de piet. 5a p. 69 Gomp. [Crönert Kolot. S. 130] θέρος (ἐν τῆι γῆι καὶ» χειμὼν
Kal Elap Kal) μεθόπτωρον καὶ πάντα ταῦτα ἄνωθεν διειπετῆ γείνεται: διὸ δὴ καὶ
ὅ τὸ ἐξεργαζόμενον γνόντας σέβεσθαι. οὐ φαίνεται δ᾽ ἐμοὶ Δ. ὥσπερ ἔνιοι τὸν ...
Lvucr. v 1186ff.
ergo perfugium sibi habebant omnia divis
tradere et illorum nutu facere omnia flecti.
in caeloque deum sedes et templa locarunt,
10 per caelum volvi quia sol et luna videtur,
1190 luna dies et nox et noctis signa severa,
noctivagaeque faces caeli, flammaeque volantes,
nubila ros imbres nix venti fulmina grando
et rapidi fremitus et murmura magna minarum.
15 76. Prim. N. Hıst. τι 14 innumeros quidem credere [nämlich deos]
atque etiam ex vitiis hominum, ut Pudicitiam, Concordiam, Mentem, Spem,
Honorem, Clementiam, Fidem, aut, ut Democrito placuit, duos omninsc,
Poenam et Beneficium, maiorem ad socordiam accedit.
77. Pur. Quaest. conv. vızı 10, 2 p. 734F (διὰ τί τοῖς φθινοπωρινοῖς ἐνυ-
20 πνίοις ἥκιστα πιστεύομεν) ὁ δὲ Φαβωρῖνος... . λόγον τινὰ τοῦ Δημοκρίτου παλαιὸν
ὥσπερ ἐκ καπνοῦ καθελὼν ἠμαυρωμένον οἷος ἦν ἐκκαϑαίρειν καὶ διαλαμπρύνειν,
(735A) ὑποθέμενος τοῦτο δὴ τοὐπιδήμιον ὅ φησι Δ. ἐγκαταβυσσοῦσθαι τὰ
εἴδωλα διὰ τῶν πόρων εἰς τὰ σώματα καὶ ποιεῖν τὰς κατὰ ὕπνον ὄψεις
ἐπαναφερόμενα’ φοιτᾶν δὲ ταῦτα πανταχόθεν ἀπιόντα καὶ σκευῶν καὶ ἱμα-
25 τίων καὶ φυτῶν, μάλιστα δὲ ζώιων ὑπὸ σάλου πολλοῦ καὶ θερμότητος οὐ
μόνον ἔχοντα μορφοειδεῖς τοῦ σώματος ἐκμεμαγμένας ὁμοιότητας᾽ (ὡς ᾿Επίκουρος
[fr. 326 Us.] οἴεται μέχρι τούτου Δημοκρίτωι συνεπόμενος, ἐνταῦθα δὲ προλιττὼν
τὸν λόγον), ᾿ἀλλὰ καὶ τῶν κατὰ ψυχὴν κινημάτων καὶ βουλευμάτων ἑκάστωι
καὶ ἠθῶν καὶ παθῶν ἐμφάσεις ἀναλαμβάνοντα συνεφέλκεσθαι καὶ προσπίτττοντα
80 μετὰ τούτων ὥσπερ ἔμψυχα φράζειν καὶ διαγγέλλειν τοῖς ὑποδεχομένοις τὰς τῶν
μεθιέντων αὐτὰ δόξας καὶ διαλογισμοὺς καὶ ὁρμάς, ὅταν ἐνάρθρους καὶ ἀσυγχύτους
φυλάττοντα προσμίξηι τὰς εἰκόνας. τοῦτο δὲ μάλιστα ποιεῖ δι᾽ ἀέρος λείου τῆς
φορᾶς αὐτοῖς γιγνομένης ἀκωλύτου καὶ ταχείας. ὁ δὲ φθινοπωρινός, ἐν ὧι φυλ-
λοχοεῖ τὰ δένδρα, πολλὴν ἀνωμαλίαν ἔχων καὶ τραχύτητα διαστρέφει καὶ παρα-
35 τρέπει πολλαχῆ τὰ εἴδωλα καὶ τὸ ἐναργὲς αὐτῶν ἐξίτηλον καὶ ἀσθενὲς ποιεῖ τῆι
βραδυτῆτι τῆς πορείας ἀμαυρούμενον, ὥσπερ αὖ πάλιν πρὸς ὀργώντων καὶ διακαο-
1 ἄστρων συνόδους] Kometen vgl. A 92 10 sol Lambin: nox (aus

V. 1190) OQ 11 luna] alma Bockemüller 13 ros Lambin: sol OQ
(vgl. V. 1189) fulmina It.: flumina OQ 14 rapidi]) rabidi? Diels
15 wollte dem Mendesier zuschreiben, der als Pythagoreer die Lehre von
der Vergeltung kannte, M. Wellmann; an Stob. Ecl. ıv 1, 72H. und Ker-
kidas fr. 1, 34 Wilamowitz erinnert Immisch Berl. Phil. Woch.39, 1919, 598;
doch vgl. auch Wilamowitz Griech. Verskunst ὃ. 420! 28 (Ev) ἑκάστωι
Diels, doch 5. Kuehner-Gerth Griech. Gr. τὶ 1? 428 (H. Gomperz) 30 d1ay-
γέλλειν Wyttenbach: διαστέλλειν Hess. 33 φυλλοροεῖ E; vgl. ol φυλλοχόοι
μῆνες das. 735 DE
μένων ἐκθρώισκοντα πολλὰ καὶ ταχὺ Kopılöneva τὰς ἐμφάσεις νεαρὰς Kal σημαν-
τικὰς ἀποδίδωσιν. Ebenda v 7,6 p. 682: τῶν δὲ Δημοκρίτου, ἔφη, εἰδώλων,
ὥσπερ Αἰγιέων ἢ Μεγαρέων, ἀριθμὸς οὐδεὶς οὐδὲ λόγος: ἅ φησιν ἐκεῖνος ἐξιέναι
τοὺς φθονοῦντας, οὔτ᾽ αἰσθήσεως ἄμοιρα παντάπασιν οὔθ᾽ ὁρμῆς ἀνάπλεά τε τῆς
5 ἀπὸ τῶν προϊεμένων μοχθηρίας καὶ βασκανίας, μεθ᾽ ἧς ἐμπλασσόμενα καὶ παρα-
μένοντα καὶ συνοικοῦντα τοῖς βασκαινομένοις ἐπιταράττειν καὶ κακοῦν αὐτῶν τό
τε σῶμα καὶ τὴν διάνοιαν: οὕτω γὰρ οἶμαί πως τὸν ἄνδρα τῆι δόξηι, τῆι δὲ λέξει
δαιμονίως λέγειν καὶ μεγαλοττρετῶς.
78. HERMIPPUS de astrol. [[IOANN. CATRARES] I 16, 122 p. 26, 13 Kroll-
10 Viereck τὸ μέντοι τοῦ Δημοκρίτου (ol) καλῶς ἂν ἔχοι παραλιπεῖν, ὃς εἴδωλα
αὐτοὺς [näml. τοὺς δαίμονας] ὀνομάζων μεστόν τε εἶναι τὸν ἀέρα τούτων
[vgl. Ο 5] φησί.
79. CLEM. Strom. v 88 [π 383, 25 St.] καθόλου γοῦν τὴν περὶ τοῦ θείου
ἔννοιαν Ζενοκράτης ὁ Καλχηδόνιος [fr. 21 Heinze] οὐκ ἀπελπίζει καὶ ἐν τοῖς
15 ἀλόγοις, Δ. δέ, κἂν μὴ θέληι, ὁμολογήσει διὰ τὴν ἀκολουθίαν τῶν δογμάτων: τὰ
γὰρ αὐτὰ πεποίηκεν εἴδωλα τοῖς ἀνθρώποις προσπίπτοντα καὶ τοῖς ἀλόγοις
ζώιοις ἀπὸ τῆς θείας οὐσίας. Vgl. A 116. 117.
80. Cıc. Ac. pr. τὶ 37, 121 ecce tibi e transverso Lampsacenus Strato,
qui det isti deo immunitatem (magni quidem muneris; sed cum sacerdotes
20 deorum vacationem habeant, quanto est aequius habere ipsos deos): negat
opera deorum se uti ad fabricandum mundum, quaecumque sint docet omnia
esse effecta natura, nec ut ille qui asperis et levibus et hamatis uncinatisque
corporibus concreta haec esse dicat interiecto inani: somnia censet haec esse
Demoeriti non docentis sed optantis. ipse [Strato] autem singulas mundi
25 partes persequens, quidquid aut sit aut fiat, naturalibus fieri aut factum esse
docet ponderibus et motibus.
81. — — 17,55 dein confugis ad physicos eos, qui maxime in Academia
inridentur, a quibus ne tu quidem iam te abstinebis, et ais Democritum dicere
innumerabiles esse mundos et quidem sic quosdam inter 8686 non solum si-
30 miles, sed undique perfecte et absolute ita pares, ut inter eos nihil prorsus inter-
sit [et eo quidem innumerabiles], itemque homines.
82. SIMPL. de cael. p. 310, 5 ‘ob γὰρ εἰς ὕλην τοῦ κόσμου, φησίν [Alex-
ander], ἡ διάλυσις αὐτοῦ Kal φθορά, ἥτις δύναμιν εἶχεν τοῦ γενέσθαι κόσμος, ἀλλ᾽
εἰς ἄλλον κόσμον, ὧν ἀπείρων ὄντων καὶ ἀλλήλους διαδεχομένων οὐκ ἀνάγκη
35 πάλιν ἐπὶ τὸν αὐτὸν τὴν ἐπάνοδον γίνεσθαι᾽. οὕτως δὲ ἐδόκει τοῖς πτερὶ Λεύκιπτπον
καὶ Δημόκριτον ... οἱ δὲ Δημοκρίτου κόσμοι εἰς ἑτέρους κόσμους μεταβάλλοντες
ἐκ τῶν αὐτῶν ἀτόμων ὄντας οἱ αὐτοὶ τῶι εἴδει γίνονται, εἰ καὶ μὴ τῶι ἀριθμῶι.
9 Den bisher anonymen Dialog Hermippus wies Elter Byz.Z. vı (1897)

164 auf Grund zweier Turiner Hss. (Pasini Codd. bibl. Taur.ı p. 151. 384,
wo ᾿Ιωάννου τοῦ Κοτρώνη steht) dem Johannes Katrares (8. xıv) zu. Vgl.
Diehl zu Procl. in Tim. ıı p.ım?. Boll Neue Jahrb. 16 (1913) 119 Sitz. Ber.
Heid. Ak. 1912 n. 18. Reitzenstein im Poimandres S. 352, 27 wies nach,
daß die auf unser Exzerpt folgenden Worte aus Hermes c. 16, 14 entlehnt
seien. Sie haben mit Demokrit nichts zu tun 10 <ob) Fabricius
30. 31 [et 608 quidem innumerabiles] korrigierte und tilgte Manutius. Viel-
leicht Rest einer Variante zu Z. 29
A. LEHRE 177--9] 105
83. SEXT. Ix 113 ὥστε κατ᾽ ἀνάγκην μὲν καὶ ὑπὸ δίνης, ὡς ἔλεγον ol περὶ
τὸν Δημόκριτον, οὐκ ἂν κινοῖτο ὁ κόσμος,
84. Akt. τι 4, 9 (Ὁ. 331) Δ. φθείρεσθαι τὸν κόσμον τοῦ μείζονος τὸν μικρό-
τερον νικῶντος.
5 85. — — 13, 4 (Ὁ. 341; περὶ οὐσίας ἄστρων) A. πέτρους.
86. — --- 15, 3 (Ὁ. 344; περὶ τάξεως ἀστέρων) A. τὰ μὲν ἀπλανῆ πρῶ-
τον, μετὰ δὲ ταῦτα τοὺς πλανήτας, ἐφ᾽ οἷς ἥλιον φωσφόρον σελήνην. Vgl.
59 A 78; 67 Α1 ὃ 33.
87. — — 20, 7 (Ὁ. 349) Δ. μύδρον ἢ πέτρον διάπυρον [nämlich εἶναι τὸν
10 ἥλιον]. Cıc. de fin. ı 6, 20 sol Democrito magnus videtur.
88. Luor. v 621ff.
DEMOCRITI DE SOLE
nam fieri vel cum primis id posse videtur,
Democriti quod sancta viri sententia ponit:
15 quanto quaeque magis sint terram sidera propter,
tanto posse minus cum caeli turbine ferri.
625 evunescere enim rapidas illius et acris
imminui supter viris ideoque relinqui
paulatim solem cum posterioribu’ signis,
20 inferior multo quod sit quam fervida signa.
DE LUNAE CURSU
et magis hoc lunam: quanto demissior evus
630 cursus abest procul a caelo terrisque propinquat,
tanto posse minus cum signis tendere cursum.
25 flaceidiore etiam quanto iam turbine fertur
inferior quam sol, tanto magis ommia signa
hanc adipiscuntur circum praeterque feruntur.
635 propterea fit ut huaec ad signum quodque reverti
mobilius videatur, ad hanc quia signa revisunt.
30 89. Aür. τα 23,7 (Ὁ. 353; περὶ τροτῶν ἡλίου) A. ἐκ τῆς περιφερούσης αὐτὸν
δινήσεως.
89a. Pıur. ἃ. fac. in orb. lun. 16 p. 9290 ἀλλὰ κατὰ στάθμην, φησὶ N;;
ἱσταμένη τοῦ φωτίζοντος ὑπολαμβάνει καὶ δέχεται [der Mond] τὸν ἥλιον: ὥστε
αὐτήν τε φαίνεσθαι καὶ διαφαίνειν ἐκεῖνον εἰκὸς ἦν. Vgl. 81 Β 42.
35 90. Air. τα 25, 9 (Ὁ. 356; über den Mond) 8. 59 A 77. 30, 3 (D. 361; διὰ
τί γεώδης φαίνεται σελήνη) A. ἀποσκίασμά τι τῶν ὑψηλῶν ἐν αὐτῆι μερῶν: ἄγκη
γὰρ αὐτὴν ἔχειν καὶ νάπας.
91. ArıstorT. Meteorol. A 8. 345a 25 (über die Milchstr.) s. 59 A 80;
ALEX. z. ἃ. St. p. 37, 23 ᾿Αναξαγόρας δὲ καὶ A. φῶς εἶναι τὸ γάλα λέγουσιν
40 ἄστρων τινῶν. ὁ γὰρ ἥλιος νύκτωρ ὑπὸ γῆν ἰὼν ὅσα περιλάμπει τῶν ὑπὲρ γῆς
ὄντων ἄστρων, τούτων μὲν μὴ γίνεσθαί φασιν φανερὸν τὸ οἰκεῖον φῶς ἐμποδιζό-
συ τ τ ν ERGEBEN ΞΕ
6f. vgl. Capelle Herm. 60 (1925) 387ff. Eisler Arch. f Gesch. ὦ. Phil.
31 (1917) 53 Boll Paul.-Wissow. R.-E.s. v. Hebdomas 20 etiam) etenim
Lachm. 32 κατὰ στάθμην] gerade gegenüber s. Zeller-Nestle τ 1107; als
babylonisch will den Ausdruck deuten Eisler a. O.
μενον ὑπὸ τῶν τοῦ ἡλίου ἀκτίνων -ὅσοις δὲ ἡ σκιὰ τῆς γῆς ἐπιπροσθοῦσα ἐπισκοτεῖ,
ὡς μὴ ἐπιλάμπεσθαι τῶι ἀπὸ τοῦ ἡλίου φωτί, τούτων δὲ τὸ οἰκεῖον φῶς ὁρᾶσθαι,
καὶ τοῦτο εἶναι τὸ γάλα. Αἴτ. ται 1, 6 (Ὁ. 365; περὶ γάλακτος) Δ. πολλῶν καὶ
μικρῶν καὶ συνεχῶν ἀστέρων συμφωτιζομένων ἀλλήλοις διὰ τὴν πύκνωσιν συναυ-
5 γασμόν. AcHızr. 15. 24 [p. 55, 24 M.; περὶ τοῦ γαλαξίου] ἄλλοι δὲ ἐκ μικρῶν
πάνυ καὶ πεπυκνωμένων καὶ ἡμῖν δοκούντων ἡνῶσθαι διὰ τὸ διάστημα τὸ ἀπὸ τοῦ
οὐρανοῦ ἐπὶ τὴν γῆν ἀστέρων αὐτὸν εἶναί φασιν, ὡς εἴ τις ἁλάσι λεπτοῖς καὶ πολλοῖς
καταπάσειέ τι.
92. ALEX. zu Arist. Meteor. [s. 59 A 81] p. 26, 11 περὶ δὲ τῶν κομητῶν
10 ᾿Αναξαγόρας μὲν καὶ A. λέγουσι τὸν κομήτην λεγόμενον ἀστέρα 'σύμφασιν᾽ εἶναι
τῶν πλανήτων ἀστέρων οὗτοι δέ εἰσιν ὅ τε τοῦ Κρόνου καὶ ὁ τοῦ Διὸς καὶ ὁ τῆς
᾿Αφροδίτης καὶ ὁ τοῦ Ἄρεος καὶ ὁ τοῦ Ἑρμοῦ. τούτους γάρ, ὅταν ἐγγὺς ἀλλήλων
γένωνται, φαντασίαν ἀποτελεῖν ὡς ἄρα ἅπτονται ἀλλήλων καὶ ἔστιν εἷς ἀστήρ, ὁ
καλούμενος κομήτης. ἱσύμφασιν᾽ γὰρ λέγει τὴν ἐκ πάντων τῶν συνελθόντων ὡς
15 ἐξ ἑνὸς φαντασίαν γενομένην. SEN. Ναῦ. quaest.vır3,2.D. quogue, subtilissimus
antiquorum omnium, suspicari se ait plures stellas esse quae currant, sed nec
numerum illarum posuit nec nomina, nondum comprehensis quinque siderum
cursibus.
93. Aür. ım 3, 11 (D. 369) A. βροντὴν μὲν ἐκ συγκρίματος ἀνωμάλου τὸ
20 περιειληφὸς αὐτὸ νέφος πρὸς τὴν κάτω φορὰν ἐκβιαζομένου: ἀστραπὴν δὲ σύγκρου-
σιν νεφῶν, ὑφ᾽ ἧς τὰ γεννητικὰ τοῦ πυρὸς διὰ τῶν πολυκένων ἀραιωμάτων ταῖς
παρατρίψεσιν εἰς τὸ αὐτὸ συναλιζόμενα διηθεῖται: κεραυνὸν δέ, ὅταν ἐκ καθαρω-
τέρων καὶ λεπτοτέρων ὁμαλωτέρων τε καὶ πυκναρμόνων, καθάπερ αὐτὸς γράφει,
γεννητικῶν τοῦ πυρὸς ἡ φορὰ βιάζηται: πρηστῆρα δέ, ὅταν πολυκενώτερα συγκρί-
25 ματα πυρὸς ἐν πολυκένοις κατασχεθέντα χώραις καὶ περιοχαῖς ὑμένων ἰδίων σωμα-
τοποιούμενα τῶι πολυμιγεῖ τὴν ἐπὶ τὸ βάθος ὁρμὴν λάβηι.
988. SENEC. Nat. quaest. v 2 D. ait: ‘cum in angusto inani multa sint
corpuscula quae ille atomos vocat, sequi ventum. at contra quietum et placi-
dum aöris statum esse, cum in multo inani pauca sint corpuscula. nam
30 quemadmodum in foro aut vico, gquamdiu paukcitas est, sine tumultu ambulatur,
ubi turba in angustum concurrit, aliorum ın alios incidentium rixa fit: sie
in hoc quo circumdati sumus spatio, cum exiguum locum multa corpora
impleverint, necesse est alia aliis incidant et impellant ac repellantur impli-
centurque ei comprimantur, ex quibus nascitur ventus, cum illa quae colluc-
35 tabantur, incubuere et diu Jluctuata ac dubia inclinavere se. at ubi in magna
lawitate corpora pauca versantur, nec arietare possunt nec impelli’.
94. Ar. ım 10, 5 (Ὁ. 377; περὶ σχήματος γῆς) A. δισκοειδῇ μὲν τῶι πλάτει,
κοίλην δὲ τῶι μέσωι. EUSTATH. zu H 446 p- 690 τὴν δὲ οἰκουμένην γῆν Ποσει-
δώνιος μὲν ὁ Στωικὸς καὶ Διονύσιος (v. 7 Geogr. min. ıı 105 M.) σφενδονοειδῇ
40 φασι, Δ. δὲ προμήκη. Vgl. 59 A 87 und 68 Β 15.
nn je W292 BESTER EEE EEE EEE ὁ ας τς ποτε
11 vgl. Boll-Gundel Sternenglaube u. Sterndeutung‘ 8. 48. 125ff. mit
weiterer Literaturang. 15ff. vgl. Boll-Gundel a. Ο. S. 121 17 quinque
siderum] Planeten 20 σύγκρουσιν Diels: σύγκρασιν Hss. 22 συναυλιζό-
μενα Hss.: verb. Meineke 24 βιάζηται Diels: βιώσηται Hss.: βιάσηται
Gaisford 26 βάρος ὁρμὴν Hss.: verb. Diels: βάρος ῥοπὴν Usener. βάρος
erkl. Wachsm. quo pondus vergit (Schwerpunkt 1). Dann müßte es wohl
aber διὰ τὸ βάρος heißen wie A 99 (Ir 109, 5)
A. LEHRE 9] --- 99 107
95. ΑΕτΤ. τι 13, 4 (D. 378) Δ. κατ᾽ ἀρχὰς μὲν πλάζεσθαι τὴν γῆν διά τε
μικρότητα καὶ κουφότητα, πυκνωθεῖσαν δὲ τῶι χρόνωι καὶ βαρυνθεῖσαν κατα-
στῆναι.
96. — — 12,2 (D. 377) Δ. διὰ τὸ ἀσθενέστερον εἶναι τὸ μεσημβρινὸν τοῦ
5 περιέχοντος αὐξομένην τὴν γῆν κατὰ τοῦτο ἐγκλιθῆναι: τὰ γὰρ βόρεια ἄκρατα,
τὰ δὲ μεσημβρινὰ κέκραται" ὅθεν κατὰ τοῦτο βεβάρηται, ὅπου περισσή ἐστι τοῖς
καρποῖς καὶ “τῆι αὔξηι.
97. Arıstor. Meteorol. B7.365a 1 Δ. δέ φησι πλήρη τὴν γῆν ὕδατος οὖσαν
καὶ πολὺ δεχομένην ἕτερον ὄμβριον ὕδωρ ὑπὸ τούτου κινεῖσθαι: πλείονός τε γὰρ
10 γινομένου διὰ τὸ μὴ δύνασθαι δέχεσθαι τὰς κοιλίας ἀποβιαζόμενον ποιεῖν τὸν
σεισμόν, καὶ ξηραινομένην καὶ ἕλκουσαν εἰς τοὺς κενοὺς τόπους ἐκ τῶν» πληρε-
στέρων τὸ μεταβάλλον ἐμπῖπτον κινεῖν.
98. ΞΈΝΕΟ. Nat. qu. vı 20 [aus Poseidonios] (1) D. plura putat [Ur-
sachen der Erdbeben]. ait enim motum aliquando spiritu fieri, aliquando
15 aqua, aliquando utroque, et id hoc modo prosequitur: “aliqua pars terrae
concava est; in hanc aquae magna vis confluit. ex hac est aliquid tenue et
ceteris liquidius. hoc cum superveniente gravitate reiectum est, illiditur terris
et illas movet ;nec enim fluctuari potest sine motu eius, in quod impingitur’ ...
(2) “δὲ in unum locum congesta est et capere se desiit, aliquo incumbit et
20 primo viam pondere aperit deinde impetu. nec enim exire nisi per devexum
potest diu inclusa nec in derectum cadere moderate aut sine concussione
eorum, per quae vel in quae cadit. (3) si vero, cum iam rapi coepit, aliquo
loco substitit et illa vis fluminis in se revoluta est, in continentem terram
repellitur et illam, qua parte maxime pendet, exagitat. praeterea aliquando
DDσι madefacta tellus liquore penitus accepto altius sedit et fundus ipse vitiatur:
tunc ea pars premitur, in quam mazxime aquarum vergentium pondus in-
clinat. (4) spiritus vero nonnumquam impellit undas et si vehementius
institit, eam scilicet partem terrae movet, in quam coactas aquas intulit;
nonnumquam in terrena itinera coniectus et exitum quaerens movet omnia;
30 ut terra autem penetrabilis ventis est, ita spiritus subtilior est quam ut possit
excludi, vehementior, quam ut sustineri concitatus ac rapidus’. Vgl. Afr.
1| 15,7 [28 A 44].
99. Aür. ıv 1,4 (D. 385; περὶ Νείλου ἀναβάσεως) A. τῆς χιόνος τῆς Ev τοῖς
πρὸς ἄρκτον μέρεσιν ὑπὸ θερινὰς Tpomäs ἀναλυομένης TE Kal διαχεομένης νέφη
35 μὲν ἐκ τῶν ἀτμῶν πιλοῦσθαι: τούτων δὲ συνελαυνομένων πρὸς μεσημβρίαν καὶ
2 μικρότητα wohl richtig, die Erde war noch so wenig voluminös, daß
sie wie ein Stäubchen im Weltall hin und her flog. Also μανότητα (Dyroff)
und ὑγρότητα (W. A. Heidel) überflüssig 16 aliquid] näml. das Regen-
wasser 17hoc5 ET:huc® reiectum dp: rectum δ: eiectum X: deiectum
verm. Gercke terrenis zweifelnd Gercke 18 fluctuare & L in fehlt 5
20 viam Φ: illam viam ὃ 21 directum Hess. 22 vel in] et in ὃ
25 sedit Φ: sedetd5 funditus δ 80 ut Diels: et ®: fehlt δ est (nach
ventis) tilgte Skutsch, est nach subtilior tilgte cod. B ita Diels: οὐ Hss.
33 Über Demokrit als Quelle des Aristoteles Περὶ τῆς Νείλου ἀναβάσεως
vgl. Bolchert Neue Jahrb. 14 (1911) 150; zum Sachlichen Capelle ebd.
17 (1914) 341. Vgl. auch Gisinger Στοιχεῖα vı 37ff.
mısolnaA LaXzı u (σιοζίμι ΛΔ 5101. "05) an SoLoUdXY ‘dmgn oL ALS ΛΟΙΠΟῚ,
Q1 por ılımo ıLU3og 39 ap} „aaomarlnÄsuy ojgau Ὁ, [or wowolıbodsz 30 nodaunag 23
“aaald333 LUdg pı aoımdu ΔΒΠ 91 ULasroSdp Lamp ᾿ΔΟΘΟΟΥῸΘ Aalıı ılolıboda3
510. juz Smug “lıno woznodou WSlsgonp n013X1oLo SLA Slı 9, po aoaarlovnod
27 39 AQL „mogozasA dagn ox SopX agıwyou οι, 61 "u weg] Toq {Π96Ὁ 1 916
᾿ΒΊΘΙΩ [Smıno Sonmmiorsusu 9] 59 J0oA usepuedon) usufoiurs ur mu epIN
Top ne yon® 075098 UIopuossq ΘΒΘῚΡ UEWWON ‘(sodsopf sop uorfegg uop
-uomeF uop 196 oA) uoJFer τ|015 uemmdLy ueusdouoy oIp umey uoBus ne
anu Jroq :uug *(yomZourun ‘Io wep yoeu »dnriyvp) 4 ‘or ‘9 Je 'mey 'g "2
19470 488.
ΔΟΘ 01, 109 JIoM SBCL ᾿ΒΙΘΙΩ vıaarlvp 9T ποηϑραι yydıu gun
yOBu 481 Wgos)pV3ÄAyp ‘sport arolb yogoandaoup Sluasrlouısy Lıayup Sonogau
το :estomsyonsuoA "yoıdourum ersdogny ouyo Zungjpegsiogg "wısulo nXoı
Lazrinodınıg srl Sodari pıoa woopypg UL Ὁ G6LE ἽΝ "20999 5τατσ yosu 1a}
uus #71 [rer ὋἋ δ “Δ (2) do 'sÄyg “aydooyL) JE 29 "10090 "xofw
yosu ser ogzusdle ( > 1 [00 "OT 48. A mıskıoız oyfede,) 'IdA €
IpA por "[Soaıgo Sonzrioızusu 9] amıoz Διϑόϑφοιο aagno amgarl nouUmoYy amı “Λιϑήνϑυ
-oun Soyzı por “y jold dauom ‘Sogluyu 9.1. 1ogoamAlA 31, mLıyy3 ΔΙ3) ΠΟΛ 30 Οἱ
"aozıulyoun Smıno Surıpymg 51. [0531. por “ayu 91, noıgpp (31:13 Sm noylıg aLom "Διο 08
-an3A alı. διοβοιῖουι, Suuno dyA oriy .Sorlopx 9 5011. por 0313 ᾿βαοάϑά 119 “Διβζογοήρ
S3LAPAL 100303 ANO Azrl o1noL ᾿53411. poLAaojo Smıno σά pox »1schjavomn γὺρ “10103
no ab no αὶ hıno I alıoz Jap aodangu pox aozınay [Surıypyog Sr yorurgu]
Suuno Sorlusdnrnwp SuL 39 108, F q9gE “δ g "Toroogem "nousıuy "001
"<ıuııpvog ılı apı οὗ
daung nıluıochriyp alıı nougdı agıno agı nogoaajA aA) Alı Ida Sau. aoAovy ano
“angizormA por amypAarl A3 agdariyp 9... por “wnorluXo Ὁ, pıg SnoynX Snoı (aA)
uanoiou 13 ὃ ‘Spdobong ıLA ılı ΔΒ Soono Spyyou no dauom Smaond SLı Ὁ...
-pAoyndnu pı ἸῸΝ PLonrinng Ὁ. ἸῸΝ 1090313X (old noupdı aoınn
AQL norloox noı nnLLoypg alıı amıou Sodar 11919 “Wogoohzno ‘ovvp aaglri 108 07Z
[5 ‘aodıazkodu ano azrl ımınoı ὃ "SUA 5ἰμ, 1ogosayA noXoyvou pLonrinng 1ox
Ὀγράϑη 209 3110 ΛουγοΦοὺ 3100 anjdLuLunıo 3190 aoıbyjo 3190 nol3g 31n0 naLma
-odıy dpA 8100 .andanob monj3 amyyY 33 [or OLLOWpg MILo3 amasÄorlo amL 33 30
119 ὃ "amynborlo ayı amıazgXaasano wLAapu DL/amrl>Vp PL OYYYL PX AOLLOVDG
mogoznaA Smıno por “μιΔῸΣ. τορι. a3 dauypgon wıorlg pı Spodu wıorlg Ὁ. ımd/n ımı a3 GI
aroLd mogoau' "gu Suasrlonıy'v'ouo Songgauluo) g [09 *[uoryoy τιϑποζ 97
“τ amdLdja [or ΛΟ ΔΟ]Ὸ „Suuno aroaazA alı) aısıou ıKUA ılı 3 SIOL 138108 Syjorio)
39 Soiduorikuy "SUA Suı wa „umdgj) 89 10 -Amipg/n amLojsyu amLaggom1oS3)
SorluıodAn Suı<odı 5... nıond priray>oun dpA Ay 10 <.Sorluodnrivp Sur 5093. οϑαϑά.
Syı jdau CwoılazÄsk nou Hıo)ıypri ano ayrl ojamdaıg> 1 [00 [61 V OL ‘06 V 68 ΟἹ
Ὁ1Τ΄ 88 I) δ V GL Ὃ BA CP A Bol Sorogn Ida] "aydooyL, sop ag yornurıoa
“soydjopsfyg oyum 'ıy0s03] yuny-[jegusag) 59 “ἃ 91 “πλανα Hua "866
"anonaA alıı Διϑχ3 Διο aojLaon? por 919 »nonsrlorhaby Sonorinox noL Qu. por nodou
noı Soxlri 91 por orlluıopıg HL Ὁ. dmgn 91. 39 logoanpoanyAoup “nonXju3 alı
aoyıaN AQL alsaydriov SnoApyau nonsrlıaydaun aoyddriuosr ὉΔῸΝ noL οὐ Soxuond ς
9°" Ν PPUOM 4695 AL 'poyg "TIody ἽἼΟΗΟΣ sIopuy (arjuomgiy Aalı
dau vonjs arolud 9 “aluazrinonjo alıı ὉΔῸΝ amı 10389 5101.
ον 3Π 5101. * ** unıep) 651
"a0AOI(T Joyarpaynjsny ᾿ΔΟΠῸ ΟΣ, noYiaN AQL PoX Soarlv 31. 501. ΙΌΘΟῸΥ ΜΠ non
am „don ‘Snoddrig SnopogAnd nogojsy3Louyp ncri3ay amjolıı3 amı gun aoLunkıy alı
SOLIUMONMHA [99] 89 801

A. LEHRE 99--10 109
ἐκεῖνος [vgl. fr. 19 Halm] ἐμυθολόγησεν ὡς δὶς μὲν ἡ Χάρυβδις ἀναρροφήσασα

τὸ μὲν πρῶτον τὰ ὄρη ἐποίησε φανερά, τὸ δὲ δεύτερον τὰς νήσους, τὸ δὲ τελευ-
ταῖον ῥοφήσασα ξηρὰν ποιήσει πάμπαν. ἐκείνωι μὲν οὖν ἥρμοττεν ὀργιζομένωι
πρὸς τὸν πορθμέα τοιοῦτον εἰπεῖν μῦθον, τοῖς δὲ τὴν ἀλήθειαν ζητοῦσιν ἧττον’
5 δι’ ἣν γὰρ αἰτίαν ἔμεινε τὸ πρῶτον εἴτε διὰ βάρος, ὥσπερ τινὲς καὶ τούτων φασίν ...;
εἴτε καὶ δι’ ἄλλο τι, δῆλον ὅτι διὰ τοῦτο διαμένειν ἀναγκαῖον καὶ τὸν λοιπὸν
χρόνον αὐτήν. Vgl. 31 A 66.
101. Arıstor. de anima A 2. 4048, 27 [nach 59 A 99] οὐ μὴν παντελῶς γ᾽

ὥσπερ Δ." ἐκεῖνος μὲν γὰρ ἁπλῶς ταὐτὸν ψυχὴν Kal νοῦν [s. 28 A 45]° τὸ γὰρ
10 ἀληθὲς εἶναι τὸ φαινόμενον διὸ καλῶς ποιῆσαι τὸν Ὅμηρον ὡς “Ἕκτωρ κεῖτ᾽ ἀλλο-
φρονέων᾽. οὐ δὴ χρῆται τῶι νῶι ὡς δυνάμει τινὶ περὶ τὴν ἀλήθειαν, ἀλλὰ ταὐτὸ
λέγει ψυχὴν καὶ νοῦν. 405a 5 ἔδοξέ τισι πῦρ εἶναι" καὶ γὰρ τοῦτο λεπτομερέ-
στατόν τε καὶ μάλιστα τῶν στοιχείων ἀσώματον, ἔτι δὲ κινεῖταί τε καὶ κινεῖ τὰ
ἄλλα πρώτως. Δ. δὲ καὶ γλαφυρωτέρως εἴρηκεν ἀποφηνάμενος, διὰ τί τούτων
15 ἑκάτερον: ψυχὴν μὲν γὰρ εἶναι ταὐτὸ καὶ νοῦν. τοῦτο δ᾽ εἶναι τῶν πρώτων καὶ
ἀδιαιρέτων σωμάτων, κινητικὸν δὲ διὰ μικρομέρειαν καὶ τὸ σχῆμα" τῶν δὲ σχη-
μάτων εὐκινητότατον τὸ σφαιροειδὲς λέγε!" τοιοῦτον δ᾽ εἶναι τόν τε νοῦν καὶ τὸ
πῦρ. PuıLor.z.d. St. p. 88, 27 ἀσώματον δὲ εἶπε τὸ πῦρ, οὐ κυρίως ἀσώματον
(οὐδεὶς γὰρ αὐτῶν τοῦτο ἔλεγε), ἀλλ᾽ ὡς ἐν σώμασιν ἀσώματον διὰ λετττομέρειαν.
20 102. Ar. ıv 3,5 (Ὁ. 388; über die Seele) A. πυρῶδες σύγκριμα ἐκ τῶν
λόγωι θεωρητῶν, σφαιρικὰς μὲν ἐχόντων τὰς ἰδέας, πυρίνην δὲ τὴν δύναμιν, ὅπερ
σῶμα εἶναι. Vgl. 28 A 45.
103. Macro. in Κ΄. Scip. ı 14, 19 (über die Seele) D. spiritum insertum
utomis hac facilitatn motus ut corpus illi omne sit pervium.
25 104. Arısrtor. de anima A 3. 406b 15 ἔνιοι δὲ καὶ κινεῖν φασι τὴν ψυχὴν
τὸ σῶμα ἐν ὧι ἐστιν, ὡς αὐτὴ κινεῖται, οἷον A. παραπλησίως λέγων Φιλίπτπτωι
τῶι κωμωιδοδιδασκάλωι [τι 172 fr. 22 K.]. φησὶ γὰρ τὸν Δαίδαλον κινουμένην
ποιῆσαι τὴν ξυλίνην ᾿Αφροδίτην ἐγχέαντ᾽ ἄργυρον χυτόν- ὁμοίως δὲ καὶ Δ. λέγει"
κινουμένας γάρ φησι τὰς ἀδιαιρέτους σφαίρας, διὰ τὸ πεφυκέναι μηδέποτε μένειν,
30 συνεφέλκειν καὶ κινεῖν τὸ σῶμα πᾶν.
1048. -- — Α 5. 4098 32 Δ. κινεῖσθαί φησιν ὑπὸ τῆς ψυχῆς [nämlich τὸ
σῶμα] .... εἴπερ γὰρ ἔστιν ἡ ψυχὴ ἐν παντὶ τῶι αἰσθανομένωι σώματι, ἀναγκαῖον
ἐν τῶι αὐτῶι δύο εἶναι σώματα, εἰ σῶμά τι ἡ ψυχή.
105. Air. ıv 4,6 (Ὁ. 390; verm. aus epikur. Quelle) A., ᾿Επίκουρος διμερῆ
35 τὴν ψυχήν, τὸ μὲν λογικὸν ἔχουσαν ἐν τῶι θώρακι καϑιδρυμένον, τὸ δὲ ἄλογον καθ᾽
ὅλην τὴν σύγκρισιν τοῦ σώματος διεσπαρμένον. ὅ, 1 (Ὁ. 391 not. Theodoret.)
Ἱπποκράτης μὲν γὰρ καὶ A. καὶ Πλάτων ἐν ἐγκεφάλωι τοῦτο [nämlich τὸ fıye-
μονικὸν] ἱδρῦσθαι. PHILor. de anima p. 35, 12 ἀμερῆ γάρ φησιν αὐτὴν [n. τὴν
ψυχήν] Δ. εἶναι καὶ οὐ πολυδύναμον, ταὐτὸν εἶναι λέγων τὸ νοεῖν τῶι αἰσθά-
40 veodoı καὶ ἀπὸ μιᾶς ταῦτα προέρχεσθαι δυνάμεως.
«νι... ΄΄΄΄΄ἷἝ“-΄΄΄ .
10 <xal) καλῶς Langerbec k Neue Phil. Unters. 10 8. 105 der aus D.s
Homer genommene Vers fehlt in unsern Ausgg. Vgl. La Roche Hom.
Textkr. S. 31, Düntzer Zenodot S. 45, Ludwich Homervulg. ὃ. 152; vgl. auch
Philippson Herm. 64 (1929) 1691. ἀλλοφρονέων] vgl. A’ 135 [πὶ 116, 30]
14 ἀποφαινόμενος E 16 μικρομέρειαν vulg. Hss., Themist., Philop. 84, 18ff.:
λεπττομέρειαν E!T aus Philop. a. O. 84, 17; 83, 28; 87,5
("TV ἩπΠΘ 05 se era 08 °n) zuery Sorlg :qy Sojorlg : τ SOXQ LE ΑΥ̓͂ AQınD
[aoıno FE UOZIOSNZ SIONNOL YOBU ADYYY amı oIp “ss UIHpUg τι00 YyoJ
AL ayı γθϑιι, “LononporAn “por :qy amıno amı Ida DLADAPL LONOANOIÄN δι
AL SIOYYolL PX 39 113 88 ΔΡΒ [won 87 ABO stud :Aopuog
ud 37 ΒΙΘΙ(Ω 2 (91) up 11 ᾿58ετιν ANA :SSEL 1anyom 6
TEE
“yon !aoAayz won ΔΟΙΒΧ}Ὸ nrolapı alı ılıXnch Por 119 asggu “ΛῸΣ, HL moolınıy aoAayz
anoa 5 ("7793 8909 "ὁ V 'ıy nz) 61 ἼΔ ἃ θαπιθ ep 'noaomag 'EIT ΟΡ
"Διο yonzs SSgLyp SWAnnp
533 molgopo altı ὍΝ nonsrlonmod Q1 “aLomjovvY maj3 ‚9 alınoı “Διο βου δἰ, ayrl
aolunodh atsapdriovoun 91919 39 SOVg "noylgy A ayriı h SzgLuvp monja aagno τον;
mob ZA ν glg "Smjorio γὺρ “θυ sgpı 4 3991, noyvor IRA nagno „noylgy
“ugnach 4 Lguwp amınoı ano wtou "Amiog 39 Aarolgopo al ὍΣΟΝ pınoı 20 95
aaınD SOdu IMLOPAZ 39 Immo por “ara Yon τοθοϑλμροώ AYyıno amı 1dau njLamApL
1OnoAPOLÄN Ami) SIOYYouL PoX 39 113 4 46001 'Q | "ydegom "Loxsrey "ZIEL
"MLOF Agımnad o1noL “ogarinoidioyvooodiu τῷ 39 οἡ
“MLOF A91300 o1yoL ‘ogerinoimmooodu τῷ dYA ΛΞ oL sugpu Ὁ, SluAnd por 39 Smao
-3djo (8. ° ** “noionaz al 89 Smachıls (zZ """ “Οὐϑηρλιοφ 21 Smahuyonox amylıgn HE
ayı az Syı (T widhuda wong askayg [’aNoweq] noıno ‚won xıdı 39 [92 Ὃ 's]
Sorlaıy [8 ὋΣ Ὃ “917 41 66 Ἰ3Δ ST 81 89 yoeu] ΟΡΙ Im ἌΧΟΣ "III
ΤΩ 8. 604 1948 ΒΛ [66 vs] 9 ΠΙΔ "aonıda
-oruy jdau 20 Sp wnarlonınd pı Loosludılumn XLAapı Ayrl 10 608 IIA χα ὍὋΤΙ
"alazrlodısgbpigano 110rlmo τῶν 67
LauXnh αἷμ, yorwgu] αδἱμ σορῷ Sodnomug, “ν (568 "A Ῥ“ὁ δὲ παν ΘΟΙ
"DIQWOU 949209) ID B4DI4DR SrU1aD Ὃμϑοζάν
suarıd oindburs "mrpsounid χων anbıo s140d.409
“πο DizUSTUR8 An DmuDs Pond 19.00W0LT
'sıs80d assuns wonbonbau engas ey ur pn 02
OLE DI 1200] 801
"nouıdyonluy por 53411, dampgon
-[wioapıg alıı 1oaj3 yonurgu] 1norlpo 1991 Ἰῶγῳ δῷ 39 10 GPE πιὰ 'ıxag “01
"ABI.
"439 aggno ‘arond pdou 39 mod] “nodyA ΔῈΠ anond Yıox pywp “naXnız ag 1ouai 21
no “ΙΒ βου aoponÄnnp ΔΒΠ τον 3101 jL Ὁ ‘anjıp 9 δ, "Smaryvgmz SonoX
‚au noL Sl 33 n0g033 Sororoo noL 23 ‚amıprluXo amınoroı ncı alıı NOLDAHH
aQL IRA 10aj3 -SIOIp) 5101. noLmayg Δ. asapodrino 3191 ‘alsaumayp nonzrivang Url
“ansÄdjaay moılang agıoy3 aagodng tızalır pas aodıygano aoXzıdau 92, ılıadı dA
anıy .nmiorAagoup QL Fox auf OL ΤῸΔ]8 AlBauz ΡΟΣ AlBALLoAp 191 ΔΒ OLNOL 21 ON ΟἹ
"auXnh wagug SIom) 5101. a3 aoonong alıı aranyoon αἰχ9 alıı wınoAdjsny μὰ
DLNDL DLAHLOIBANDO σοῦϑο NOL 5ΟΧ 9103 1oX ano Sonozaunnp -alıXnch por anoa Son
“DR 1BWOR Ὁ ΔΌΣΔΟΙΟΣ, ayı toajs agrigidp anyou τόρ τῷ, IPA δὰ "anolid alıonu
"oap alıı vogosnA awısglog ‘Sornogjvgz SornoXzidau noL oun AYıNo ano amazı
-oniduAno “amgısodiobo amı wuorluXo wıadı. yı “a9ınoı aortdsg 91. or ἔχη 9
μι δῷ .g Ιϑάβγ SojLpo Sluumoor Sr [01.31.11 ageno SoLno ἸῸΝ) “oxıonb 10YNY 10
por dauLom IRA Soyg .naxldjs azgno nuond αἷμ, oınoıL anonolıou ὈΣ343 „A noınoL
Sp rorazri no .alknh al. mogoscivgnz Δίβαγον δωχορᾧ ἰϑάϑγ 10NO3AULDAY 5102. IL
tsapodrino Shonuonp Su 23 agri 119.9 Ὁ 08 ΑΤΔΡ 'F "ser op "LoLsrey 0]
SOLIYMONHA 149] 89 ΟἹΤ

A. LEHRE 106--118 111
φησί: ταὐτὸν γὰρ ὑπελάμβανον εἶναι ψυχὴν καὶ νοῦν, ὥσπερ Kal A. ἔχομεν οὖν
τοῦτο ἐναργῶς παρ᾽ αὐτῶν εἰρημένον ὅτι ταὐτὸν νοῦς καὶ ψυχὴ οὐδαμῶς, ἀλλ᾽ ἐκ
συλλογισμοῦ τοῦτο κατασκευάζει. ὁ μὲν γὰρ Δ., φησί, καὶ πρόδηλός ἐστι τοῦτο
βόυλόμενος: ἄντικρυς γὰρ εἶπεν ὅτι τὸ ἀληθὲς καὶ τὸ φαινόμενον ταὐτόν ἐστι,
5 καὶ οὐδὲν διαφέρειν τὴν ἀλήθειαν καὶ τὸ τῆι αἰσθήσει φαινόμενον, ἀλλὰ τὸ φαινό-
μενον ἑκάστωι καὶ τὸ δοκοῦν τοῦτο καὶ εἶναι ἀληθές, ὥσπερ καὶ Πρωταγόρας ἔλεγε,
κατά γε τὸν ὀρθὸν λόγον διαφερόντων, καὶ τῆς μὲν αἰσθήσεως καὶ τῆς φαντασίας
περὶ τὸ φαινόμενον ἐχούσης, τοῦ δὲ νοῦ περὶ τὴν ἀλήθειαν [vgl. B 11]. εἰ τοίνυν
νοῦς μὲν περὶ τὴν ἀλήθειαν, ψυχὴ δὲ ἔχει περὶ τὸ φαινόμενον, τὸ ἀληθὲς δὲ
10 ταὐτόν ἐστι τῶι φαινομένωι, ὡς Δημοκρίτωι δοκεῖ, καὶ ὁ νοῦς ἄρα ταὐτὸν τῆι
ψυχῆι. ὡς γὰρ ἔχει ὁ νοῦς πρὸς τὴν ἀλήθειαν, οὕτως ἡ ψυχὴ πρὸς τὸ φαινόμενον"
οὐκοῦν καὶ ἐναλλὰξ ὡς τὸ φαινόμενον πρὸς τὴν ἀλήθειαν, οὕτως ὁ νοῦς πρὸς τὴν
ψυχήν. εἰ τοίνυν ταὐτὸν τὸ φαινόμενον καὶ τὸ ἀληθές, καὶ ὁ νοῦς ἄρα καὶ ἡ Ψυχὴ
ταὐτόν.
15 114. Sexr. ναι 389 πᾶσαν μὲν οὖν φαντασίαν οὐκ (Av) εἴποι τις ἀληθῆ διὰ
τὴν περιτροπήν, καθὼς ὅ τε Δ. καὶ ὁ Πλάτων ἀντιλέγοντες τῶι Πρωταγόραι ἐδί-
δασκον. εἰ γὰρ πᾶσα φαντασία ἐστὶν ἀληθής, καὶ τὸ μὴ πᾶσαν φαντασίαν εἶναι
ἀληθῇ κατὰ φαντασίαν ὑφιστάμενον ἔσται ἀληθές, καὶ οὕτω τὸ πᾶσαν φαντασίαν
εἶναι ἀληθῆ γενήσεται ψεῦδος.
20 115. Αὔτ. ıv 10, 5 (Ὁ. 399; πόσαι εἰσὶν αἱ αἰσθήσεις) Δ. πλείους μὲν εἶναι
τὰς αἰσθήσεις τῶν αἰσθητῶν, τῶι δὲ μὴ ἀναλογίζειν [] τὰ αἰσθητὰ τῶι πλήθει
λανθάνειν. Vgl. Lucr. Iv 800 quia tenuia sunt, nisi se contendit acute,
cernere non potis est animus.
116. Αἴ. ıv 10, 4 (Ὁ. 399) A. πλείους εἶναι αἰσθήσεις [nämlich τῶν πέντε
25 5. Β 11], περὶ τὰ ἄλογα ζῶια καὶ--περὶ τοὺς σοφοὺς καὶ περὶ τοὺς θεούς. Vgl.
Simpl. de anima p. 178, 7. Vgl. 68A 79. 28 Β 4.
117. — ıv 4, 7 (Ὁ. 390) ὁ δὲ Δ. πάντα μετέχειν φησὶ ψυχῆς ποιᾶς, καὶ τὰ
νεκρὰ τῶν σωμάτων, διότι ἀεὶ διαφανῶς τινος θερμοῦ καὶ αἰσθητικοῦ μετέχει
τοῦ πλείονος διαπνεομένου [νρ]. 9, 20]1.0 Arex. Top. 21, 21 τὰ νεκρὰ τῶν
30 σωμάτων αἰσθάνεται, ὡς ὦιετο A. Vgl. A 160.
118. Cıc. Epist. xv 16, 1 (an Cassius) fit enim nescio qui, ut quasi coram
adesse videare, cum scribo aliquid ad te, neque id κατ᾽ εἰδώλων φαντασίας,
ut diceunt tui amici novi qui putant etiam διανοητικὰς φαντασίας spectris
Catianis excitari — nam, ne te fugiat, Catius Insuber Epicurius, qui nuper
35 est mortuus, quae ille Gargettius et iam ante D. εἴδωλα, hic ‘spectra’ nominat —
his autem spectris etiamsi oculi possint feriri, quod velis (nolis) ipsa incurrunt,
animus qui possit, ego non video: doceas tu me oportebit, cum salvus veneris,
8 5. jedoch zu dem Vergleich Langerbeck Neue Phil. Unters. 10 8. 80.

15 <äv)> Bekker 21 ἀναλογίζειν] die aktive Form selten und nie in-
transitiv; ἀνὰ λόγον εἶναι oder ἀναλογεῖν vermutet Diels τῶι πλήθει]
nämlich τῶν αἰσθήσεων; τὸ ἀληθὲς Hart, gewiß nicht richtig 24 vgl.
Rohde Kl. Schriften ı 220 A. Die seine Auffassung bestätigende Stelle des
Simpl. scheint auf Demokrits Lehre anzuspielen 28 διαφανῶς] vgl. Diels
Herm. 13 (1878) 4 32 vgl. Usener Epicurea p. 220 36 <nolis)
H. A. Koch ineurrunt FHD: currunt Με: occurrunt Vietorius nach
Ir 112,1
in meane potestate [ut] sit spectrum tuum, ut simulac mihi conlibitum sit
de te cogitare, illud occurrat, neque solum de te, qui mihi haeres in medullis,
sed si insulam Britanniam coepero cogitare, eius εἴδωλον mihi advolabit ad
pecius.
5 119. Arıstor. de sens. 4. 4423 29 A. δὲ καὶ ol πλεῖστοι τῶν φυσιολόγων,
ὅσοι λέγουσι περὶ αἰσθήσεως, ἀτοττώτατόν τι ποιοῦσιν: πάντα γὰρ τὰ αἰσθητὰ
ἁπτὰ ποιοῦσιν. καίτοι εἰ οὕτω τοῦτ᾽ ἔχει, δῆλον ὡς καὶ τῶν ἄλλων αἰσθήσεων
ἑκάστη ἁφή τίς ἐστιν. 'THEOPHR. de caus. pl. νἹ 1, 23 αὐτὸ γὰρ τοῦτο πρῶτον
ἔχει τινὰ σκέψιν, πότερον γὰρ τοῖς πάθεσιν τοῖς κατὰ τὰς αἰσθήσεις ἀποδοτέον
10 ἢ ὥσπερ Δ. τοῖς σχήμασιν ἐξ ὧν ἕκαστοι.
120. ΘΊΜΡΙ,. de caelo p. 564, 24 Δ. δέ, ὡς Θεόφραστος ἐν τοῖς Φυσικοῖς
[fr. 18. 1), 491] ἱστορεῖ, ὡς ἰδιωτικῶς ἀποδιδόντων τῶν κατὰ τὸ θερμὸν καὶ τὸ
Ψυχρὸν καὶ τὰ τοιαῦτα αἰτιολογούντων ἐπὶ τὰς ἀτόμους ἀνέβη, ὁμοίως δὲ καὶ οἱ
Πυθαγόρειοι ἐπὶ τὰ ἐπίπεδα νομίζοντες τὰ σχήματα αἴτια καὶ τὰ μεγέθη τῆς θερ-
15 μότητος καὶ τῆς ψύξεως: τὰ μὲν γὰρ διακριτικὰ καὶ διαιρετικὰ θερμότητος συναί-
σθησιν παρέχεσθαι, τὰ δὲ συγκριτικὰ καὶ πιλητικὰ Ψψύξεως.
121. Arısror. de sens. 2. 4388 5 Δ. δ᾽ ὅτι μὲν ὕδωρ εἶναί φησι [nämlich
ὧι ὁρῶμεν], λέγει καλῶς, ὅτι δ᾽ οἴεται τὸ ὁρᾶν εἶναι τὴν ἔμφασιν οὐ καλῶς ...
ἀλλὰ καθόλου περὶ τῶν ἐμφαινομένων καὶ ἀνακλάσεως οὐδέν πω δῆλον ἦν, ὡς
20 ἔοικεν. ἄτοπον δὲ καὶ τὸ μὴ ἐπελθεῖν αὐτῶι ἀπορῆσαι, διὰ τί ὁ ὀφθαλμὸς ὁρᾶι
μόνον, τῶν δ᾽ ἄλλων οὐδέν, ἐν οἷς ἐμφαίνεται τὰ εἴδωλα.
122, — de anima Β 7. 419a 15 οὐ γὰρ καλῶς τοῦτο λέγει Δ. οἰόμενος εἰ
γένοιτο κενὸν τὸ μεταξύ, ὁρᾶσθαι ἂν ἀκριβῶς, εἰ μύρμηξ ἐν τῶι οὐρανῶι εἴη.
128. — de gener. et corr. A 3. 31θ8 1 διὸ καὶ χροιὰν οὔ φησιν [Demokr.]
25 εἶναι τροπῆι γὰρ χρωματίζεσθαι.
124. Aürt.ı 15, 11 (Ὁ. 314) οἱ δὲ τὰ ἄτομα, πάντα συλλήβδην ἄχροα,
ἐξ
ἀποίων δὲ τῶν λόγωι θεωρητῶν τὰς αἰσθητὰς ἀποφαίνονται γίνεσθαι ποιότητας.
125. — τ 15,8 (Ὁ. 314) Δ. φύσει μὲν μηδὲν εἶναι χρῶμα: τὰ μὲν γὰρ στοι-
χεῖα ἄποια, τά τε ναστὰ καὶ τὸ κενόν: τὰ δὲ ἐξ αὐτῶν συγκρίματα κεχρῶσθαι
80 διαταγῆι τε καὶ ῥυθμῶι καὶ προτροπῆι, ὧν ἡ μέν ἐστι τάξις ὁ δὲ σχῆμα
ἡ
δὲ θέσις: παρὰ ταῦτα γὰρ αἱ φαντασίαι. τούτων δὲ τῶν πρὸς τὴν φαντασίαν
χρω-
μάτων τέτταρες αἱ διαφοραί, λευκοῦ μέλανος ἐρυθροῦ ὠχροῦ.
126. ARISTOT. de 56η8. 4. 442} 1] τὸ γὰρ λευκὸν καὶ τὸ μέλαν τὸ μὲν
τραχύ φησιν [Demokr.] εἶναι τὸ δὲ λεῖον, εἰς δὲ τὰ σχήματα ἀνάγει τοὺς χυμούς.
35 Vgl. A 135 (πὶ 118, 5ff.).
126a. ῬΟΒΡΗ. in Ptolem. Harm. p- 32,6D. οὐ... καθάπερ ἡ ὅρασις ἐκ-
πέμπουσα ἐπὶ τὸ ὑποκείμενον τὴν ὄψιν κατὰ διάδοσιν, ὥς φασιν οἱ μαθηματικοί
,
τ ὌἜ-ὸ ΄΄ἷ΄΄΄Π ἑἝὯὋ- ΠἷὋἷἝἷἝἷ“ἷΠἷὋὃΠἷἕἧἷἧἷἧἷἧ΄Νἧ ἝὃΒΒΒΒ᾽᾽͵͵͵᾽᾽ δ8δὃ8οἮχοχ͵χ͵ϑ͵
1 [ut] vulg. 7.8 ἁπτά, ἀφή] vgl. A 135 8 55; 28 A 48; Frank Plato
u. ὦ. sogen. Pythagor. Anm. 238 9 γὰρ] vgl. Ind. z. Dox. 24 χροιὴν
FH, schwerlich Überrest des Dialekts 28 φύσιν Hss,.: verb. Meineke
29 ποιὰ Hss.: verb. Heeren ναστὰ Diels: μεστὰ Hess. κέχρωσται Hss.:
verb. Canter 30 Tporrfji nach A 123 Meineke. po ist wohl nur Ditto-
graphie ὁ Meineke: ἡ P: fehlt F 32 ὠχροῦ] ionisch statt χλωροῦ (auch
umgekehrt 5. Gal. xv 554 K.), später such vulgär [Arist.] 615b
32. 932a 31
37 κατὰ διάδοσιν] also astrologisch gedacht
ῬΙΨ monja
: A 10Δ430]3 TE 'ssH »dou :ΘΙΘΤΩ Ida IE OIL'S Ὁ '® ποθαχοϑαθη '[DA
ΠΌΟΡ “ΒΙΘΙΩ < > 67 "SSH (SmınNo) SoLno :I9opIeuy>S nınoLı 87 "wuy ur
19 ὃ 9981 V "BA SpduLono oytoyy op ur 41Π|0} 51 98 [61 ὃ 951 W] 23 “219
ΧΟΩ͂ 'S UNO, T OYOSTENINOWEP JyoMm ‘999PIII9Z SoamA uoA aIp a9q) 'SSH
ΘΤΡ τότ Lgizsoama [LUgisoamA gg "SSH OÄINO : Β]ΊΘΤΩ͂ ΔῸ Αγ LI δῷ οι IOpo
ῬΘΙ I 198τ| }1Ἐ0 1167 ΛΟΟΛΒΠΟΛΒΛΊΝΟΟΝ GT (108 IIAX 505 yoewquaeıg) 6 αΘΟΖΙ
"IT g θαι 'ygg [1Ὁῷ]} 19Δ [var Soiovox ZI SOTUOPIESOT 5Π8 "usa “uodıoz
(L1'Z) 198 pun Θ4 8412 om “uropuos “ıydooyLgyoru 061] &GEZ'Ipowyg'reld
yyoropBa1oA Zum '6% V L9 13Δ [wısadaog ZUBIY 'qaoA : 55} (31102211}0
"orıq sdutine] yoeu 39 ᾧ 1opo) 39. U 48 900 "TFA amgari noıXognz 7
βοή 39 AMYNY ΔΩ. 1u3 Por aodaıı ma AMIm5 ce

amı 1011 Sıodzı3 anınyA amlı agı ıanyox Οὐ, nagno "ajoldb dampgon 1 1.3Δ1]Ὸὦ
sm}orlg [SorinX "05] SOLN? 9 aıonu Uri 10x 13, „1 δΟγγ ‘aoXoplL OL 10X PU
“anorou 9ı ΔΟΛΟΙ͂ ini 1ma3gj3 doA 139 "IL aHlou WAHgIgoum nonarljaxoun Q1 TOR
3109 ‘amınoı 103... 130hılUjIu3 511. Ay ὈΔΙΞᾺΒ Scaoı akyu "ıydg o1noloL ıL ΟΥ̓ΥῸ 1oX
13X01g ΠΟΣᾺ Ι3ΔΙΟᾺΧΞ 39 9 “Διο ΟἸΘῸΝ pox 1aanyorlo ΤῸΝ 13npav 39 9 “aronaAlu vor 05
ı3apodug pox 136n1o ΔΒΠ 9 50 19 “Wnogigoup SpiLjo Spı ἸὉ1310 (Spdobng SpL)
Snogigoum SmıNo amamyang amı IHA amınd .nıdoX 10nj3 amajarz DLNDL 10x “UgX3v3
dam ‘aa1339g a9 9 oXpı [ΤΙ] ΟΌΙΘΩ u08o3 wood] 1 “2 IA — — 081
[29 ὃ 9961 v 132]
ΛΟΟΣ ἢ por aoymAAodıo jox aaLuay agL 39 aodouıy "aodaır 30 SogaAarl mLlLoıyoxo 97
o1noX3 noısy por Ldabıdau aoı 89 aadyıı "LUva1000| 10x Δοιγολο jo Lg3Aarina 10x
Lgı30nmA agı 39 Andnriyp "aoynurlon por LgisonmA yox aoLuay pox Ldadidau aoL 30
anrııdg "Ldadıdauy por agLusy por noynurlox por LgisonmA 10x τοῦλάο ımL anJo noL
orloanoı ΤῸΝ 39 an39 "Ldadıdaup por notamAnyou por 31 anXodı norluXoovoAan
ΛΟΣ 39 anndndıo “1310, UgzAarina por noynAAodıo ngı δϑη ananyA [ıorinX os] Oz
IMLoHN3 Siagiuidau orluXo 39 'y 9 ‘I IA 'gusld 'sneo op "uHdoakHL ‘671
"OT 41 ΘΛ “aoduozg
yoduyunz aodganıdnri Somorinsnu wuorlonodg ap ‚Ag sau -aaujs SnoinoL Sodu
51. a9 9. 10X3 "Snogajdadz por Snoripna Snor monjs SIdmX.310m “waorluXooıorlo
ὍΣ MOL3JINDAND HLNO QL 113 39 AMLAHNZANDON ΛΟ 113 pox -Sızrlırlıua Po 39 OVVY 97
or Sısgisodindo jo Δ3Π ΟΥγὺ ‚won loLamdo Snoupı Snoınn SnoL »ıwa ıoblum
1oLorig po SIoymıApo 5101. a3 dnA por 812 9] ‚aororig agı Sp 5930 1349 nolorlg aoL 1310
Sp, por 13Δ} agıovox pdou, dpA Sorovor, "ıonrionodg Sunmb SuL 23 5101. 10g0
-139nıyoxAno ἸῸΝ wıorpo 1ogo31undg waorllıXoo1orlg 513 atold do aoı 1ox
‘v (soruopiosog sne yoryynunıoa ‘Suamb 1dau !80F A) Ξ1 “ΤΙ ΔΙ ἀν 87 ΟΙ
"alamdb alı 1006 Hrlmo 10x1mız j0
ἸῸΝ "y 9 por Sodnoxju3, 39 9 “ΠΗ EL ‘787 'd “ΟΥΈΗΙ, 'SANOICL "TOHOS 271
“δ λοῦσα alı SLoxp
5... SuazrioX3g23 δου alıı 1uz mogosapAodou alınodd 39 alı ‘smb οἱ. ΛΟ. Δ Ὁ
acarllı 1achg azrl ıLı 91 pdou U aonmodrino 11. oyyy ‚dou no “aarlonosp nvou wıarl u q
asrlononp ano 9 alı “mgozasA ımı ὉΠ narimdo Δ3Π alı SlunarlonsA Ὀπ Suunodd
yon dpA SuLumdıop "asrlonomp U asrimdg noLıng Iox anııjo al ‚dou “1390 ΛΒ ἸῸΝ 101
-341d20]3 dpA agl "alsıg noJ3AAp alamdb alı 139301 Ὅομο amgnrl 1013X0g23
“Ὁ anold Sp “χὺρ “μοχρ L por nou mıno ‘nonsrlızroun noL 10113101 arhluyırap alı
gIl 081-8II TJUHYTI Ὑ

Ὃ Ὁ ἀϑΟΘαΌΘθΣ 0951 wessofs) spe [Sodomy ὁ“ 5 ΑΔ; ὉΛ3Ὰ] gauosf)
SpdbiLo : 55Ὲ sodnXo) gg ΠῚ (EIGT) GE "pnag' "ua 1oyosqueoe] Ἴ5Λ
-zıedu1osn) ,"E SıodAn aronriro (SioL 13) 5101, ZE Ad Δ :pıeyamg amınoı
II νι !snyoweg 9ıg 9g sera [89 V 89] EI AE7E 2 Ὁ "100 49 "uod
op 'ıy yoeu 'qıea : Id 13Xoypu 11 agınoı 1} .uVp ‘oda Xno ayzıou LA oda13
ΣΝ ἅ οι 4 ὧν :aofoz Ὁ. gg uosddyg (Ὁ) demurnm (13) 97
snyowe,) (01) 77 ἬΤΟΙ °S Ὃ Ὁ θα οϑΌθη "3A UoZusH) 5900 AIAIM
1ΏῺ2 Τό Ὃ 8 Joplouyog ΒΉΘαΘα yaıuyg ‘sfelg { > EI sjollT "QI0A
INA ΙΒ aodaıodu ayı Ὁ 9.948 nz wongi53 ayrıı pı U 'ssH uop ur Yuloyos
vogosajdung ἘΠ pı 0 Λ (ZEIT A Tepleuyog 's) WA yosu ZungegsıcH "7701
"priv »anorluXoororig :'sspL »uoriXoorortg :sjerct vınoı ὉΠ Χοφιοήο 9
ἸῸΝ 31 HoysKou. Sogari 39 113 ‘Sonden SpdnXoy ἸῸΝ Suatnu pasa por n6rloo Ὅλοιγ GE
-ἊΠ Sp Spin? ‚g 9ı ὍὋ13 Sologminu or SomoLgLusy Sp amııX 53 ayrl 9 13 ‘agdo
oL Sodı ons Snonjarp agrivogbg amduypio ayı SnodAn SnoL ἸῸΝ gıg "Wonzlig
a0dAn 9 QL 10g03X3g no agmınır agıt Ὁ, por .SIodin aıonırig 5101, vogoaapab
«ri3 amdXgYNp ἸῸΝ mag agadaLo aoınoı wıiaug -aloddouy marı jogoanjd 180 IHA
SoLamun .SoLnmdo noL or nonzriadg noı Hun aonsroYNaLOND ἸΌΘΟΏΟΔΔΙ, noaaimdo 0E
noı 10x Swarhg 511. njwıar agı nd3g aoı HuNp “wmgoanA ıldan ılı ag 5,603 no
anoodria IPA αἷμ, .13Ä3v 500191 39 alınmı οἸϑοχ τ ılı 13101 ano δϑῇ ande (09)
Διϑάϑυ wonadıau 1sdyrl a3 amınoı Ugly ‚g SuLopaz dan “aBgovoun alLoz
SodaLodrip amınoı narl 1dau arg “διοίοήο 510. ᾿ϑχόρινα 11 agınoı τὰ „NP od313
(iu) Xno ılıou mıng nda13 ΔῸΣ HUND “n3Xopı pınoı Ir Ὁ. “old 39 nomwangp 97
a13XoH1 (IML) IOKENOIONNY SYYLLY ἸῸΝ ἸΌθΘΟΞΔΌΘΟΙΟ Ayrl OL (13) „g ANAL «δοϊοὴρ NOL
gun aolorlg QL TOLNOLOYNP dnA no ‚Sıodobaig SjoL ΔᾺ 1313399 “ἸΟΘΟΞΛΌΘΟΙΟ QL 13101.
ΔῸΛΒ 5101 odaroı. *13jjdorg
τοϑοηοιογυ (ImL) IRA aa 15. "aj103 Siojorio 5101. 1 510...
no Smaohgoo ayri 1dau 39 “Ὁ (67) (EIS ᾿α) 4767 "SUos op "UHAOSHL "SEI
-aodınu al wa ΟΣ many sılr Ud3 ν aa 9 1ogoanpob 07
nAANVA 89 39001 nodNL ΔΒΠ 390101 ıyzrl GL NOL 33 80 IT’y "yakd 'IXaS ῬΕΙ͂
‚amıprluXo amı 23 do 1393
‘Sta0L 9010 Spayrizxoun 502. Sodır Smjorio Xno SopdX Spı or Sprlog „g Sp 10MIIG
-oun aronaA alı Sodır SnorinX δϑὴ Snoı “Ὁ 8101. lg jı ῬῸ ἼΟΡΟ 90 — ΣΙ
"IL ‘LT IA ΘΛ agolou 91
Don ὉΖΔῸΖ, nonarlojoAd3 QL 21. ΤῸΝ 139 dA wanogounnodu „DÄONY XINDL 30 adriy
-<wagız (9. ὍΔ. asazrloun ΔΒΠ OL > moAn3ı53 (9. ὍΣ ἸΌΔΒΙΟΙΒ ΔΒ DL AQLION *(s3g01y
aorloıy dA 9.1) 109035] vorluXooLıarl noLwangp 9. 1318 "mWagloıau? 9. PL von3133
ag 9ı aoıjdı 4 “αιϑαθηίο 30 X2daLyg *(n0LODN3 ‚gOR DIMO 9. Ὁ. ‘ap „ng 31.
-odıL AmL(ONX3) 91) LOgo3aJdaNz ΔΒΓ Dı SosinyA or 50339 por nondndıo noı a1 aQı ΟἹ
aojo amınoXkdounng amıapu U mgoanA Ldadıdan amtamAnZg or amalymro 23
wox mpgosjjrignddonsn wuorilıiXo Ὁ. ı dnA LApap 511. ΔῸ «aaolıdoup “Tacorıink amı
-98] 5103134 U δωγίγγ 33 sLou Sau 3A azrl wıjdvorluy Z‘L IA — — 'ZEI
“SIOYV9 5101. 13 por dauop “noXdoun gı [18 ΔῸ agınoı pınoı prluXogiorig IpA 5
"Sıripang po ΔΙΟῸΠΙ ΧΟ 5:0. a3 jauz ‘aoAoyna ano asıou 80 Logomang ΦΙΛΟ. une
91 39 Sp “LIogoup Sır ay ‚Kpı noLıl GL ἸῸΝ ΔΟΥΥΟΥ͂ OL ΞΟ» ἸῸᾺ VOEMWDONIKOIg
oL aarl 513 580 “arlpang Po δά δῶν Ὄγυ Subdor Slu juz Οὐαὶ no "ariwang
n13X3 auıno δία, {Π οἱ 513 Sogadar por wıluuodui pur Mdosnrg amjorto amı ἢ
nıonoÄay ὉΣΌΠΧΟ Ὁ2. 5101. ΟΛΙΞΥῸΣ 89 ΔΌΛΙΟΣ 8 “Ὁ IA do Ῥ "aHaoaHL ἼΕῚ
SOLIANOWHA [49] 89 FIl

A. LEHRE 131-134. 135 (THEOPHR. d. sens. 49—54) 11
λιπαρᾶς {μεστά», καὶ αἱ φλέβες (al) κατὰ τοὺς ὀφθαλμοὺς εὐθεῖαι καὶ ἄνικμοι, ὡς
ὁμοσχημονεῖν τοῖς ἀποτυπουμένοις: τὰ γὰρ ὁμόφυλα μάλιστα ἕκαστον γνω-
ρίζειν. (51) πρῶτον μὲν οὖν ἄτοπος ἡ ἀποτύπωσις ἡ ἐν τῶι ἀέρι. δεῖ γὰρ ἔχειν
πυκνότητα καὶ μὴ θρύπτεσθαι τὸ τυπούμενον, ὥσπερ καὶ αὐτὸς λέγει παραβάλλων
5 τοιαύτην εἶναι τὴν ἐντύπωσιν οἷον εἰ ἐκμάξειας εἰς κηρόν. ἔπειτα μᾶλλον
ἐν ὕδατι τυποῦσθαι δυνατὸν ὅσωι πτυκνότερον: ἧττον δὲ ὁρᾶται, καίτοι προσῆκε
μᾶλλον. ὅλως δὲ ἀπορροὴν ποιοῦντα τῆς μορφῆς ὥσπερ ἐν τοῖς περὶ τῶν εἰδῶν
τί δεῖ τὴν ἀποτύπωσιν ποιεῖν ;αὐτὰ γὰρ ἐμφαίνεται τὰ εἴδωλα. (52) εἰ δὲ δὴ
τοῦτο συμβαίνει καὶ ὁ ἀὴρ ἀπομάττεται καθάπερ κηρὸς ὠθούμενος καὶ πυκνού-
10 μενος, πῶς καὶ ποία τις ἡ ἔμφασις γίνεται; δῆλον γὰρ ὡς ἐπὶ προσώπου (6)
τύπος ἔσται τῶι ὁρωμένωι καθάπερ ἐν τοῖς ἄλλοις. τοιούτου δ᾽ ὄντος ἀδύνατον
ἐξ ἐναντίας ἔμφασιν γίνεσθαι μὴ στραφέντος τοῦ τύπου. τοῦτο δ᾽ ὑπὸ τίνος ἔσται
καὶ πῶς δεικτέον: οὐχ οἷόν τε γὰρ ἄλλως γίνεσθαι τὸ ὁρᾶν. ἔπειτα ὅταν ὁρᾶται
πλείονα κατὰ τὸν αὐτὸν τόπον, πῶς ἐν τῶι αὐτῶι ἀέρι πλείους ἔσονται τύποι;
1δ καὶ πάλιν πῶς ἀλλήλους ὁρᾶν ἐνδέχεται ;τοὺς γὰρ τύπους ἀνάγκη συμβάλλειν
ἑαυτοῖς, ἑκάτερον ἀντιπρόσωπον ὄντα ἀφ᾽ ὧν ἐστιν. ὥστε τοῦτο ζήτησιν ἔχει.
(53) καὶ πρὸς τούτωι διὰ τί ποτε ἕκαστος αὐτὸς αὑτὸν οὐχ ὁρᾶι; καθάπερ γὰρ
τοῖς τῶν πέλας ὄμμασιν οἱ τύποι καὶ τοῖς ἑαυτῶν ἐμφαίνοιντ᾽ ἄν, ἄλλως τε καὶ
εἰ εὐθὺς ἀντιπρόσωποι κεῖνται καὶ ταὐτὸ συμβαίνει πιάθος ὥσπερ ἐπὶ τῆς ἠχοῦς.
20 ἀνακλᾶσθαι γάρ φησι καὶ πρὸς αὐτὸν τὸν φθεγξάμενον τὴν φωνήν. ὅλως δὲ ἄτο-
πος ἡ τοῦ ἀέρος τύπωσις. ἀνάγκη γὰρ ἐξ ὧν λέγει πάντα ἐναποτυποῦσθαι τὰ
σώματα καὶ πολλὰ ἐναλλάττειν, ὃ καὶ πρὸς τὴν ὄψιν ἐμπόδιον ἂν εἴη καὶ ἄλλως
οὐκ εὔλογον. ἔτι δὲ εἴπερ ἡ τύπωσις διαμένει, καὶ μὴ φανερῶν [ὄντων] μηδὲ πλη-
σίον ὄντων τῶν σωμάτων ἐχρῆν ὁρᾶν εἰ καὶ μὴ νύκτωρ, ἀλλὰ μεθ᾽ ἡμέραν. καίτοι
25 τούς γε τύπους οὐχ ἧττον εἰκὸς διαμένειν νυκτός, ὅσωι ἐμψυχότερος ὁ ἀήρ"
(64) ἀλλ᾽ ἴσως τὴν ἔμφασιν ὁ ἥλιος ποιεῖ [καὶ] τὸ φῶς ὥσπερ (ἀκτῖναν ἐπιφέρων
ἐπὶ τὴν ὄψιν, καθάπερ ἔοικε βούλεσθαι λέγειν. ἐπεὶ τό γε τὸν ἥλιον ἀπωθοῦντα
ἀφ’ ἑαυτοῦ καὶ ἀποπληττόμενον πυκνοῦν τὸν ἀέρα, καθάπερ φησίν,
1 {μεστὰ Kranz: μεστὰ statt ἔτι (τι 114,35) Diels al) Diels εὐθεῖαι
καὶ {κεναὶ Kal) ἄνικμοι Lackenbacher 1. 2 ὡς ὁμοσχημονεῖν Diels: καὶ μὴ
εὐσχημονεῖν PF: καὶ ὁμοιοσχημονοῖεν Schneider, vgl. A 128 (nm 113, 11. 16);
nach ἄνικμοι Z. 1 (καὶ ὁ ἐγκέφαλος» καὶ al) μήφζνιγγες αὐτοῦν εὐσχήμονες
Lackenbacher; sichere Wiederherstellung unmöglich, wie nicht selten in
diesem Text 4 θρύπτεσθαι] vgl. A 128 (τπι 113, 11) τυπούμενον Zeller:
πυκνούμενον PF 5 κηρόν Burchard: σκληρόν PF zu diesem Bild vgl.
Theaetet p. 161c und die Diskussion E. Hoffmann Jahresber. d. Phil. Ver.
zu Berlin (Sokrates) 1921, 56 — P.Friedländer Platon ıı 448: 6 ὁρᾶσθαι
PF: verb. Wimmer 7 εἰδῶν PF (wie Arist. phys. A 2. 184b 21 von den
Atomen des Demokrit sagt τὸ γένος Ev, σχήματι δὲ ἢ εἴδει διαφερούσας):
εἰδώλων (vgl. zu A 118) Schneider 8 τί δὴ τ. ἀ. ποιεῖ, αὐτῶ γὰρ ἐμφαίνει
τῶ τὰ εἴδωλα Hss.: verb. Schneider 10 ἀντιπρόσωπος (nach Z. 16. 19)
Diels (ὁ) Schneider 16 ἂν πρόσωπον Hss.: verb. Stephanus 18 καί
τοι γε αὐτῶν :verb.nach Schneider Diels 23 [ὄντων] Schneider 25 ἐμψυ-
xötepos PF (vgl. A 106 3): ἐμψυχρότερος Wimmer 26 [kai] Kranz; fehlt
Vossian. «ἀκτῖνος Diels; notwendig ? 2Tf. τὸν ἥλιον ἀπωθοῦντα Schnei-
der: τὸν ὅτι ἀπαθοῦντα PF 28 ἀποτλαττόμενον PF: verb. Usener, vgl.
[Ar.] 899b 24 πυκνὸν PF: verb. Schneider
aouos() [pdou] gg ΟἿΈΘΟΙ τι 13Δ [αιϑαοσφογγρ og (depreuyag aronda
aluı 910%) II arolapı alı »ıarl :sporqg Διο alı ὍΣΟΝ 97 GIG6I 2921Θ9ΈΘΤ,
Ο4 84 FU9TOJZI19A Ὃ '"e uuwwu]JoH Ἢ 'HLZ snugydagg θοῆς : Τα Smjorlo 97
A9pIouyag 'qIaA : TA WgO3APg0 m 5101 'QI0A : Τα 13Xopurlno or Jd»B
:@9pIWwuyag no τς s[oICT {91 Hd 49 ἰῷ pox :aojfpz aoıgı Adamwmy
SYbnD no βίοι 'q10A : JA δῶρο IE Id AaLujuNg 3gno :S[oIcT AlBLU}UNalg
no 0% ueisson 9423111 : Τα ΔῸ 81 (δ)͵
Τα 39 Br ἢ ὈΠΧΙΔΒ © orlmay 91
'ΧΟΩ͂ 5910 VıwınJa «ἀθριθιπίος <ıhonp ıLı) mınocı 611 Y nz uuy [ZA
Iıudp FI 5191 SYbRoY 10Po Smu (SOymob) FydTojjata ! ya 5Yu :Toprouyag
ano uosddiyg 'qısa : gg wısamd 9 Hd Smyorig :snusIsso A am}orid 9
39 nog3X0o ndagjo ἀρὰ τοὶ mdap agı 1sdıwıg SodoAngony, dauom ‘npdXnh nXoıL
10% AQnanıL 39. 91 ‘norldag agıusy por ΔΟΛῸΠ agrl 91 119 aojo “aLonoAay nodXnAh pox
noridag {or nobnox por Sogdiog (da Δι alı Qun dpA ar ayı "alonoujsyodou gg
IOVVY ar 10 “AlLOF ΛΟΣΟῸΣ3 nolou (or Sıond U 5.4. ‘amılgopo δον, 99 Idau (66)
"aodaLodu amı pdou 190nN0 al ononpXAnı OL
-ND.DOL 10 IOLND A9g3X0 10Jog nıznodb noL pox Smaolıgopo ıdau ano ar 10 "alıknm
alı 1ıanolou HrlMo 11.03 AOAHY Ὁ. ἸῸΝ IMLNO 5020] daug *‘nısaodd οἱ 13101 ΘΟ ὉΠ
-mD NOL 13000X ılı 119 ‘nodanodb 310m "nı3aodboyyp AlLOF 119 alsgovoun ‚gnoL 08
Scoyon SnomwymıL SnoL ἸῸΝ 1L 9 .Ig "old nıaLupyymuarl wılazk SodXndycau U 5...
Soridagıdau 39 any .nıoudx δ ὉΔῸΝ SLÄnh 50. SuonoX3 Smdısrrndo
1wı3n1A 119 amldıa aoınoooL 1u3 aizaodb noL 39. ıdau (80) "SIOLOI3YLL SIOL
1101. Smyorlo aQg3Xo Sıaolıgoo 5ΌΥΥῸ 39 SpL Lomgigomp 501 0 Suomp mx Smarhg
Δ3Π (da por "ılXn τ. por ὈΥγ “aoaolıgojo 51:01. aongri no ΤῸΝ ‘13lou Smjorig 3A cz
oınoı dyA Smopu "WL3APH0W 1oX oLnoL xıg Loxp ılı 11 ıUXopurino ΔῸᾺ doA no
-aoono nıolgoyo alıı 1Lorimo τῷ. IMY9 Υὺρ ‘Spoon 51:01. no d3uom ‘apı DLON
vogo13Xoıg Suoxp 5... pıg ıUgvaoj3 anmıg por “woazıoja noborh agı ariyo QL AyıL
HLDX (OL) ΔΟΙΩῚ ἸΟᾺ 39 noloıy δου 5101. 1ι3Χ3 Smjorio asjıdodp Smdnop ano
aarı 91 (LG) "053 Al3LUJUNBIQ NO [OR Orlmo QL XLoX δογοηρ ἸῸΝ 1OHPAGIND 0%
nXoL or ‘nmonorojs noLhdına ΤῸΝ noriajap ἸῸΝ NoAM NONXOL PIg 319 abamd alı
waalo3 Smıno δῸ ImA nogdgp .noıwıodug Sp ngLnD |dau QL ΤῸᾺ Soındana 50
-0b3X/3 9 ἸῸΝ PaaNnlL YL0Q DL 30 113 'SpoXp 501. ἸῸΝ auyodbax alı por orimo ογγῷ
91 31 pına wıldına pox ὈΠΧΙΔῸ wLo1yorl Sp por pam migayb 39. Ὁ1. “Spaanu Lı3
amLıX mJ3 aarl 9 13 (alanonp 9 noLwın3Y9 (06) -SoLaz ΤΟᾺ mıno “anolgoro alıL GT
εἰ ılı 13101 Soın3 ano dam "SoLAg10]3 5}! Ὁ..3Π por δοῦϑ noı nonsrinonanu
vonja alamdb doA alı .SoXpL οι. zig 1OgOmAg}No “wılazA SQLaz 39 anıg "aonon
39 τ1, ὈΘΟΞΔΌΘΟΙΟ ANO OrlMo OYNY QL aarl ὉΣῸΝ ἸῸΝ olg "ı3anıroıg oıoıalU
nor WOL3XdZIg ΔΟΛΒᾺ 31 noLojayu Kg 119 nm AyL Pig NOLDIBYAL [OR 39 MLOIN
"ori ἸΌΛΒΙΟΙΒ orlYo QL Smiorg aa ΔῸΜ ὉΔῸΝ 110 alyu ‘amourz aroluaya od3p aoı O1
DLAOLUNUrIZ ΔΟΛΒᾺ OL O9A 53 "δ ΟΥΥ Ὁ SIOL 131011 Snroluyundou alomp ‚g alı
"arolLl)
10Mgjgodou jsyı διϑάϑν Sonarioynog mia? 509}61 Sarg ano azrl ıdau (064) Alomg
-1goup ano δἰϑάβϑγ SmoldıaXıuz da1por “oıanjodrl3 Syu muorluLonig pı por 031
-arl 39 Ὁ... 'amyorlo amı amazrlonıodriz ano Sp nOMdXoYNp 5105 azlou ALomdr? 39 4
alıı “oyndorig Ὁ: manb δοὺς az Ὁ οι OL ἸῸᾺ 39 aoAoyp "Imgigndou 110rla.o
LOYVY IL 10 MoLUX3g nozyu 113 a} ᾿λφηγοθθρ AQL N13Q aı3X3 oıluıodAn or wılı
-οὐϑὰ O1NOL οἱ InA τοιὦ "Smaolgopo Sur monogignuäari LLOrIMD ἸΟγγ 194 PR PN?
“aıonrirlo 510. aongri ri οἱ ΤῸᾺ 39 ao1L019 ᾿ΔΟγγῸΠ ϑ3υλῴϑι, οὐά Διϑλι 10 »AO1LOLY
SOLIUMONAA [969] 89 ΟΤ1

Id por :ypioouadeg YıoX
Id 101da [ıaouda 9£ ἅ ἰὼν :T δι 86 ἴα noı :ϑυπθάθης ‚ınoı TE
6 4 9A [aoruuoısn 18 (1 yorurayosayemun) syeipp 500 uodeom ΒΊΘΤΩ
;[a3] ἀορτοτος (ano) gg Β]9ΤΩ͂ ; (Wwgomannusu) Smjorio S[OITT ΔῸΣ, XLOX
(BON) LE IA PLOR pox :s[orq] PLoX 29 Gz ῬΠὃ Ἴ2Λ JA amızyguonz SIOIA
DLIOY XL :oLoIVorl 272825 77 AI ΔῸ :aouas() Δ3Π 981 a9uos() apdobaoıg
:c07fpIT aroıda 2 6ΤΙ IE [8A [aond YpıooauadeT norigoLo snuwIssoA 'P
Θ42114. ayıamz sep : IT \3dabong 10dadong LT ἥα Δ3043 :sporqy a3 gear 5916
*Q.I9A : IT ὑριόχοι smuwydaag "qasa : Ta awdıoıg 91 sppIq "q19A : IA
("puodwoo) amamd g ἃ Muay Sodu 10a 1ox Ad \u3 :aoplouyag 1131
no "alsapdgriovoun Διβ9 mıno amılgow amı 1031}. ano naar Sayup "Solowınod SLı
2110 Sıosgoig L Sm aodaanb or τ} .Soriyl 501. por Lgpu Ὁ. non ΙΞ0 0. ılı
ΔΙϑΥΥ Εἰ .1.3Π SnoLn» (4 113 (9) "Smımoom 4 ὈΥΥῸ Ὁ ἸῸΝ “aondndıo 39 5101. CE
nrlııdg διουγ 1ox n39 5100 313 109 aadyıu SIovyy ‚ınoı ‘nanyA all 9 ὙΥν ‘S1010)
SIoL 10903106 1091 pınnı Ur οἱ, 130n6 1013 390 Sm 4. nolarluo "ıoaja aoLlgooAay
aonarllurisnsanıg odawori 513 9 Q1L “ImLopN3 aramXoına „ınoL ἅμ anodgn ΔῸ doA τὰ. 9
«Διο ογγν modaLarlu δἰ, 109 1090359Ad3 aoL u umLar orlıXo oı oyvp ‘alsXdoun
aond norldag noı vor nodXnh μου dYA 39no "nolomıaodb alı 1ogo3nıA Su 33 ‘Slam 06
-NOLOYVY Smaolıg00 Sur Lugou mıapıL ὈΥΥῸ “aLond 10A]3 Sonagno AmılUg010 AMYNY 39
amı 13jjdobp SıoLnoıL a3 nonmyorl ἸῸΝ noduyxo 10% nobnox ἸῸΝ So3dod (ano) Δ3η
ıdau (69) "nodugıo noı wa ‚g aodaıLmanyor “Δ3Π aodaındog] 919 .SmIotlo am Ho
Wg0131Ano Smworlg Aa9A3X DmLA0X3 n0oLLOY3 aogdnvori 39 aoı 'ΔΟΛΒᾺ A13X3 AO3YLL
39 SHvun “olna ὉΔῸΝ 39 logomamnusu ovoAarl ὉΧῸΣΝ ἸῸΝ ıUXoyvol ΔΙ3Χ3 non CZ
ΟΣ ἸῸΝ 1090131Ano Smvorimap nodugIo doA aarl aoı .noggnvori 39 nodaındog) “aod
-UgQ10 10Δ]3 Δ3Π aodaLoduyao οἷς 'nobnox ἸῸΝ Soadiog] 10% ΔΟΝΟΥῸΠ ἸῸΝ noduyxo noL
amaaı AmıL arhluyguoaz auı 10x Δι030 alı 11 39 alad3bnıg ᾿Δοάου ὉΔῸΝ wLoıverL
por aoLıl PoX 39 ΛΟΥΥῸΠ 9.1. ἸῸΝ ‘aonorl OL 39 aoxovyorl *aonanı 9. 10413 οὐκ ayr
aoduyao "noxoyorl por noduyxo ıdau 10% 39 Smjouyundou "Aa9LusY OL SMYuX 0%
αἰοἰιᾧ joaj3 aobnox 39 διουγὺ 13 (79) "aanldız Smıno Δ3Π 510143 a3 "AOLLOV3 ΟΣ 30
nodaındog ‘aonaa noX3 aoyy.ı O1 10nj3 Δ3Π aodaıLoadnoN 510. 13Π 510... 34 3 γὺρ alrl
no “(2) διϑχ3 διορῷ alı 1393X3rl 1u3 ΔῸ aorigoLo “iodabaıg ὉΠ ΧΟ Ὁ ΣΝ ΤῸΝ 13 “noLo
-ὌΣ3 13 ΘῸΣ Lysgidamıg σά 13 ."y 13duoıg 3033 ımı nobnox 10x ano Δ3Π μος
Lomgıooup SmaolLgoyo Sur Ugpu mı Sodu Sim) ono SinL ΛΊΘΟΣ. Xıno ‚goX GI
39 9 .aıond alı 13jpdorg vıno ‚gon Smaolgoo Suı amıou ἱρὰ. doA Ar 9 (10)
᾿Διϑάϑγ' 130390
UN ılı SmjLamaa Sod3LmX3 ΔῸ 4313399 310m 'ALOMgIgoup nrolugo1o
auı por Lgou Ὁ. Sodu wınmun A0g3XD0 39 ΛΌΧΟΥ} 13jjdorg 13039 1OX 13391 30
ana “aroorlıXo 5101, 39 Ὁ. ‘10393Aarl 5101. Δ3Π OL ὈΥΥῸ ‘amıapı ıdau 13/34 Smyorlo
Xno ano ayrıl ν "nod3ıo23 aogodb3 δίιγο alı Saraouıs aodaLodu “ioanogoup aarlmg 0]
-odıau ΞΜ: ΟΦ Smu por woLulı Sodaıpx3 39 n000 ‚63 "SoAoy ἰι13 np ano Sagluvoı 13X3
ano Δ8Π SmdzLou "amıou Smaolgop Suı Lgou wıapu 39 'y ‘aıond alı amılgoyo
amı amdaLooup Ano ayrl 9 alıyu »LonosIdodp IA noLonx3 ΘῸΝ “ionzririu Δι13
AOLDOISYU 1113 AMıpYL] ΤῸΝ 39 'y (09) amıno ıdau zuldjs Spyup SodoAngony,
IpA or "nmınoL mwıand amaarinakıar DYVY 9 Ὁ. ‘WXdo noyarl 9.1. 10x Aoanay G
31 Q1L 119 “ΔΟΛΟῚ AOLNOOOL 10YY9 9 10 0 I "869 Y IE] Sorogn noı aoyarl
39 91. Sodnu noL noxnay ΔϑΠ OL 119 ΠΟᾺ ‘amorimdX amı ıdau 1ῸΝ 39 Suyaogaurz,
5... hLoddoup 119 Suriog ıdau 1ox ‘Sodzp nor Sıoluaya 119 Suamb 31 ıdau SıoLnoL
Sodu jor ‘Spodob mıypa ΤῸΝ may Siwı 113 ΤῸᾺ SioLmo SıoL nobnoN oL or ndog οι. 10x
LIT (79-79 'sues op "'YHAOAHL) SEI AUHAT 'V

μὴν ἀλλ’ ὥσπερ καὶ τὰ ἄλλα καὶ ταῦτα ἀνατίθησι τοῖς σχήμασι" πλὴν οὐχ ἁπάν-
τῶν ἀποδίδωσι τὰς μορφάς, ἀλλὰ μᾶλλον τῶν χυλῶν καὶ τῶν χρωμάτων, καὶ
τούτων ἀκριβέστερον διορίζει τὰ περὶ τοὺς χυλοὺς ἀναφέρων τὴν φαντασίαν πρὸς
ἄνθρωπον.
δ (65) τὸν μὲν οὖν ὀξὺν εἶναι τῶι σχήματι γωνοειδῆ τε καὶ πολνκαμπῆ
καὶ μικρὸν καὶ λετττόν. διὰ γὰρ τὴν δριμύτητα ταχὺ καὶ πάντηι διαδύεσθαι, τρα-
χὺν δ᾽ ὄντα καὶ γωνοειδῇ συνάγειν καὶ συσπᾶν" διὸ καὶ θερμαίνειν τὸ σῶμα
κενότητας ἐμποιοῦντα" μάλιστα γὰρ θερμαίνεσθαι τὸ πλεῖστον ἔχον κενόν. τὸν
δὲ γλυκὺν ἐκ περιφερῶν συγκεῖσθαι σχημάτων οὐκ ἄγαν μικρῶν" διὸ καὶ διαχεῖν
10 ὅλως τὸ σῶμα καὶ οὐ βιαίως καὶ οὐ ταχὺ πάντα περαίνειν: τοὺς (δ᾽) ἄλλους
ταράττειν, ὅτι διαδύνων πλανᾶι τὰ ἄλλα καὶ ὑγραίνει: ὑγραινόμενα δὲ καὶ ἐκ
τῆς τάξεως κινούμενα συρρεῖν eis τὴν κοιλίαν’ ταύτην γὰρ εὐπορώτατον εἶναι
διὰ τὸ ταύτηι πλεῖστον εἶναι κενόν. (66) τὸν δὲ στρνυφνὸν ἐκ μεγάλων σχῆ-
μάτων καὶ πολυγωνίων καὶ περιφερὲς ἥκιστ᾽ ἐχόντων: ταῦτα γὰρ ὅταν εἰς τὰ
16 σώματα ἔλθηι, ἐπιτυφλοῦν ἐμπλάττοντα τὰ φλεβία καὶ κωλύειν συρρεῖν" διὸ καὶ
τὰς κοιλίας ἱστάναι. τὸν δὲ πικρὸν ἐκ μικρῶν καὶ λείων καὶ περιφερῶν τὴν περι-
φέρειαν εἰληχότα καὶ καμπὰς ἔχουσαν" διὸ καὶ γλισχρὸν καὶ κολλώδη. ἁλμν-
ρὸν δὲ τὸν ἐκ μεγάλων καὶ οὐ περιφερῶν, ἀλλ᾽ ἐπ᾽ ἐνίων μὲν σκαληνὥν, (ἐπὶ
δὲ πλείστων οὐ σκαληνῶνν, διὸ οὐδὲ πολνυκαμπῶν (βούλεται δὲ σκαληνὰ
90 λέγειν ἅπερ περιπάλαξιν ἔχει πρὸς ἄλληλα καὶ συμπλοκήν) μεγάλων μέν, ὅτι
ἡ ἁλμυρὶς ἐπιπολάζει" μικρὰ γὰρ ὄντα καὶ τυπτόμενα τοῖς περιέχουσι μείγνυσθαι
ἂν τῶι παντί: οὐ περιφερῶν δ᾽ ὅτι τὸ μὲν ἁλμυρὸν τραχὺ τὸ δὲ περιφερὲς λεῖον"
οὐ σκαληνῶν δὲ διὰ τὸ μὴ περιπαλάττεσθαι, διὸ ψαφαρὸν εἶναι.
(67) τὸν δὲ δριμὺν μικρὸν καὶ περιφερῆ καὶ γωνιοειδῆ, σκαληνὸν δὲ οὐκ ἔχειν.
96 τὸν μὲν γὰρ δριμὺν πολυγώνιον ἵ ποιεῖν τῆι τραχύτητι θερμαίνειν καὶ διαχεῖν διὰ
τὸ μικρὸν εἶναι καὶ περιφερῆ καὶ γωνιοειδῆ- καὶ γὰρ τὸ γωνιοειδὲς εἶναι τοιοῦτον.
ὡσαύτως δὲ καὶ τὰς ἄλλας ἑκάστου δυνάμεις ἀποδίδωσιν ἀνάγων εἷς τὰ σχήματα.
ἁπάντων δὲ τῶν σχημάτων οὐδὲν ἀκέραιον εἶναι καὶ ἀμιγὲς τοῖς ἄλλοις, ἀλλ᾽ ἐν
ἑκάστωι πολλὰ εἶναι καὶ τὸν αὐτὸν ἔχειν λείου καὶ τραχέος καὶ περιφεροῦς καὶ
80 ὀξέος καὶ τῶν λοιπῶν. οὗ δ᾽ ἂν ἐνῆι πλεῖστον, τοῦτο μάλιστα ἐνισχύειν πρός
τε τὴν οἴσθησιν καὶ τὴν δύναμιν, ἔτι δὲ εἰς ὁποίαν ἕξιν ἂν εἰσέλθηι διαφέρειν
1 ταῦτα] sc. τὰ πάθη ἀντιτίθησι P(?)F?: ἀντίθησι ΕἸ: verb. Stephanus

2 μᾶλλον] μόνων verm. Dies 5 σχήματι Coray: ὄμματι PF δα. 780 Ἐ:
γωννοειδῆ ἘΠ: γωνιοειδῆ F? 6 διαδύνεσθαι PF!: verb. ΕΞ 9. κοὐκ Diels
10 ὅλως} vieli. λείως Diels δ᾽ Schneider 18 τὸ ταύτηι Diels: τοῦτο
PF: τὸ ταύτης Schneider: τὸ π΄. ἐνεῖναι Diels Dox. 17 εἰληκότα P: elAnn-
μένα F: verb. Burchard dApupol δὲ τῶ PF: verb. Stephanus 18 μὲν
σκαληνῶν so PF 18. 19 < > Diels, anders Kafka Philol. 72 (1913) 78
20 περιπάλαξιν] vgl. Dyroff Demokritstud. 8. 34°; Diels Herm. 40 (1905) 307
23 περιπλάττεσθαι PF: verb. Dies 24 μικρὰ Usener 25 für ποιεῖν:
te övra Diels 26 ἀγωνιοειδῆ PF: verb. Diels 27 ὡσαύτως KTA.] die
Ausführung über die zwei fehlenden χυμοί, Armapös und αὐστηρός (Theophr.
d. caus. pl. ıv 4, 1, vgl. Arist. de anima B 10), hat Theophr. sich erlassen.
In den Hss. ist nichts ausgefallen, wie Herm. a. O. 8. 314 angenommen
war 28 ἀμιγῆ PF: νοῦ». Vossian. 29 ἑκάστωι] sc. xuAöı πολλοὺς PF:
verb. Wimmer; sc. σχήματα μέτεχειν Th. u. H. Gomperz 30 οὐ δ᾽
(oder ὦ δ᾽ ἂν ἕνι PF: verb. Wimmer 31 ὁποίαν ἄν stellte Usener
A. LEHRE 135 (THEOPHR. de sens. 64—71) 119
γὰρ οὐκ ὀλίγον καὶ τοῦτο διὰ τὸ αὐτὸ τἀναντία, καὶ τἀναντία τὸ αὐτὸ πάθος
ποιεῖν ἐνίοτε. (68) καὶ περὶ μὲν τῶν χυλῶν οὕτως ἀφώρικεν.
ἄτοπον δ᾽ ἂν φανείη πρῶτον μὲν τὸ μὴ πάντων ὁμοίως ἀποδοῦναι τὰς αἰτίας,
ἀλλὰ βαρὺ μὲν καὶ κοῦφον καὶ μαλακὸν καὶ σκληρὸν καὶ μεγέθει καὶ σμικρότητι
5 καὶ τῶι μανῶι καὶ πυκνῶι, θερμὸν δὲ καὶ ψυχρὸν καὶ τὰ ἄλλα διορίσαι» τοῖς
σχήμασιν. ἔπειτα βαρέος μὲν καὶ κούφου καὶ σκληροῦ καὶ μαλακοῦ καθ᾽ αὑτὰ
ποιεῖν φύσεις (μέγεθος μὲν γὰρ καὶ σμικρότης καὶ τὸ πυκνὸν καὶ τὸ μανὸν οὐ
πρὸς ἕτερόν ἐστι), θερμὸν δὲ καὶ ψυχρὸν καὶ τὰ ἄλλα πρὸς τὴν αἴσθησιν, καὶ
ταῦτα πολλάκις λέγοντα διότι τοῦ θερμοῦ τὸ σχῆμα σφαιροειδές. (69) ὅλως
10 δὲ μέγιστον ἐναντίωμα καὶ κοινὸν ἐπὶ πτάντων, ἅμα μὲν πάθη ποιεῖν τῆς αἰσθή-
σεῶς, ἅμα δὲ τρῖς σχήμασι διορίζειν" καὶ τὸ αὐτὸ φαίνεσθαι τοῖς μὲν πικρὸν τοῖς
δὲ γλυκὺ τοῖς δ᾽ ἄλλως: οὔτε γὰρ οἷόν (Te) τὸ σχῆμα πάθος εἶναι οὔτε ταὐτὸν
τοῖς μὲν σφαιροειδὲς τοῖς δ᾽ ἄλλως (ἀνάγκη δ᾽ [εἴπερ] ἴσως, εἴπερ τοῖς μὲν γλυκὺ
τοῖς δὲ πικρόν) οὐδὲ κατὰ τὰς ἡμετέρας ἕξεις μεταβάλλειν τὰς μορφάς. ἁπλῶς
15 δὲ τὸ μὲν σχῆμα καθ᾽ αὑτό ἐστι, τὸ δὲ γλυκὺ καὶ ὅλως τὸ αἰσθητὸν πρὸς ἄλλο
καὶ ἐν ἄλλοις, ὡς φησιν. ἄτοπον δὲ καὶ τὸ πᾶσιν ἀξιοῦν ταὐτὸ φαίνεσθαι τῶν
αὐτῶν αἰσθανομένοις καὶ τούτων τὴν ἀλήθειαν ἐλέγχειν, καὶ ταῦτα εἰρηκότα
πρότερον τὸ τοῖς ἀνομοίως “διακειμένοις ἀνόμοια φαίνεσθαι καὶ πάλιν τὸ μηθὲν
μᾶλλον ἕτερον ἑτέρου τυγχάνειν τῆς ἀληθείας. (70) εἰκὸς γὰρ τὸ βέλτιον τοῦ
20 χείρονος καὶ τὸ ὑγιαῖνον τοῦ κάμνοντος: κατὰ φύσιν γὰρ μᾶλλον. ἔτι δὲ εἴπερ
μή ἐστι φύσις τῶν αἰσθητῶν διὰ τὸ μὴ ταὐτὰ πᾶσι φαίνεσθαι, δῆλον ὡς οὐδὲ
τῶν ζώιων οὐδὲ τῶν ἄλλων σωμάτων" οὐδὲ γὰρ περὶ τούτων ὁμοδοξοῦσι. καίτοι
εἰ μὴ καὶ διὰ τῶν αὐτῶν γίνεται πᾶσι τὸ γλυκὺ καὶ τὸ πικρόν, ἀλλ᾽ fi γε φύσις
τοῦ πικροῦ καὶ τοῦ γλυκέος ἡ αὐτὴ φαίνεται πᾶσιν. ὅπερ καὶ αὐτὸς ἂν δόξειεν
25 ἐπιμαρτυρεῖν. πῶς γὰρ ἂν τὸ ἡμῖν πικρὸν ἄλλοις ἦν γλυκὺ καὶ στρυφνόν, εἰ μή
τις ἦν ὡρισμένη φύσις αὐτῶν; (71) ἔτι δὲ ποιεῖ σαφέστερον ἐν οἷς φησι γίνε-
σθαι μὲν ἕκαστον καὶ εἶναι κατ᾽ ἀλήθειαν, ἰδίως δὲ ἐπὶ πικροῦ μοῖραν ἔχειν
συνέσεως. ὥστε διά τε τούτων ἐναντίον ἂν φανείη τὸ μὴ ποιεῖν φύσιν τινὰ τῶν
αἰσθητῶν, καὶ πρὸς τούτοις ὅπερ ἐλέχθη καὶ πρότερον, ὅταν σχῆμα μὲν ἀποδιδῶι
30 τῆς {πικρᾶς» οὐσίας ὥσπερ καὶ τῶν ἄλλων, μὴ εἶναι δὲ λέγηι φύσιν: ἢ γὰρ
οὐδενὸς ὅλως ἢ καὶ τούτων ἔσται, τῆς αὐτῆς γε ὑπαρχούσης αἰτίας. ἔτι δὲ τὸ
θερμόν τε καὶ ψυχρόν, ἅπερ ἀρχὰς τιθέασιν, εἰκὸς ἔχειν τινὰ φύσιν, εἰ δὲ ταῦτα,
καὶ τὰ ἄλλα. νῦν δὲ σκληροῦ μὲν καὶ μαλακοῦ καὶ βαρέος καὶ κούφου ποιεῖ
1 γὰρ tilgte Schneider, indem er ἔτι δὲ von διαφέρειν abhängen ließ.

Interpunktion Diels διὰ {τὸν τὸ αὐτὸ grammatisch korrekt Kochalsky
4 βαρὺ Philippson: δριμὺ PF σμικρότητι Wimmer: σκληρότητι PF
5 (διορίσαι Schneider 8 θερμῶν δὲ Kal ψυχρῶν καὶ τῶν ἄλλων PF: verb.
Usener (sc. ποιεῖν) 9 θερμοῦ Zeller: χυμοῦ PF 12 ἄλλως Diels: ἄλλοις
PF οὔτε γὰρ οἷόν (Te) Diels: οἷον οὔτε γὰρ PF 13 ἄλλως P: ἄλλοις F
[εἴπερ] Stephanus Vgl. Natorp Forschungen z. Gesch. d. Erkenntnisproblems
S.188. Brieger Hall. Progr. 1884 S. 6. Hart Berl. Phil. Wochenschr. 1887
S.173 118 τὸ τοῖς ἀνομοίως Wimmer: τούτοις ἀνομοίως (-oıs) PF ἀνόμοια
Coray: ὅμοια PF φαίνεται PF: verb. Stephanus 27 ἕκαστον] sc. ὃ
αἰσθανόμεθα vgl. oben Z. 23 πικροῦ Schneider: μικροῦ PF ἔχειν Stepha-
nus: ἔχει (ἔχη) PF 28 τε Schneider: τι PF Οἐναντίον] sc. τοῖς ἄρτι λεγο-
μένοις 29 πρότερον] ὃ 60. 63. 68 30 {πικρᾶς» οὐσίας Diels: θερμασίας
Usener 32 τιθέασιν] Leute wie Parmenides? Vgl. 28 B16
(31 ‘Ig1 [1 nz 2Δ)
gel 'S 'O "e zueiy aorldag : 55Ἢ nodgnda z£ ἃ !dau amıo : αὶ o dauamıo
:s[otgg ἸῸΝ dauamıo TE Ad 91 πάθης ımı 67 da {5 Ὁ) 1089... ἘΒΟᾺ
Snogoigna 8585 5916 08 6 "EL ὃ ποθ aısapınoLu3 Lg “Τα διογᾷγγῳ :ρόμλροήν
pun pdLyo ΘῊΡ "08 “ΒΙ914 AmYLyv? Fz 5|916 '41θλ : gg 5ι3ϑρϑῆηθπο πᾷ ᾿ὰ
:I9UOS(]) ὉΔῸΝ 15 HToplouyag (39) 0g AIPPIOUYOg “αολ : Jg wundındna 9]
SIOLCT "qI9A : 7a aoınoloL 5. aogorgong zglri L5pIınooup 1 "FFOET (ZI6T) ΔῈ
sou4af] ZusIs] ‘8A 91 d9pIuyag waısdou FI "xoq s[erq. ayaynuı
-19A InA nınoı .momylug aıonaA 1dau 9ı *uurouoour “wanogoup “05 [aLonaA
ıdau Ὁ. 61 Πα Διοφπη : ΒΊΘΙΩ amjorloay TI ἀϑαπιπλὴ "QI9A : JA ΔΟΛΆΠ
-133 (4 ı θα παρ px) mıoX OL ἸῸΝ ἼἼΟΙ Hd 510. a3 (5...) 5101. : I9preuyags
5101, a3 alı 8 Hd }OX9gıgouy :IOPIeuyds 10MmgIgoup L sporqr [10] 9
(9 "2 SOyQ 13Δ) uEWUIOU9Z auumg UIeI9NOM UT IoIy pım asaodb : aodıyyarı
‘s19yo3 86 ὃ nz yoıyuedte ΟΡ “oqeduy o43ueıdsıaa 6, ἢ 'O “8 BYJBy ποῦ
aaodb οἱ. L—RYWF Hd daug :aopIouyag daug {4 alı :sjorgq (Δ 1
23 119 4. noımluo "ways aodandz ΔΟΥΥῸΠ “amıprluXo amı amıng amjorlo Snojjar
109 SıapydaAno jo dpA any "amaofıarl 33 alıyu “aoridag gL or daunmio 33 9
aodandz3 (4}) "AOJOWNP Sodzp noı aıhluyguoaz alı pıg mogoanA al ‘anıonı 09
-nnb alı Sodu non apıou ımı aloddoup alı ἸῸΝ τὰ. dA nıadaboig .SIHgmXodoL
por 513000Ὶ Sojoddoup SpL 89 113 "Snogoigna ‚gno Snodou SnoL hon]3 Sisgna ano 1X
ΔΙΞΩΘΙΝΟ ΔῸ IRA mıno .nmjorlonp 10x amalyoao 10x am3Xodı 33 “amjLama? amı
23 aovarl 39 91 "amupriuXo 10aj3 amınoloL 33 AganaV ano Δ3Π QL (FL) "alaar
-ud3 alıı aoyvorl ΔΙΞΧ3 arozg alı por aıSpı alıı por moaj3 wda1oaAırlp μὰ odaLoad Cr
-ıdap 10x oaarludjs Ὁ. wıorluXo Hı το. amylyvp 9 mdaLoNnaV -03LOVIL [ON ὈΙ3Υ
11919 ‘39 OINOY .mıa3ı Smjorlo 119 39 oıundgna .Sıdhwano L aodyırl ὉΔῸΝ 11019
“won3 Δ8Π Kongo amıng ‚g amınoıoı "Anjorio oLoıypri 119 ΔΙΞΧ3 Δι3.. auvo 9
auı 33 3200 ong PLox por oyluyvp Sodu 13039 ılı 39 amJoy ‘ar amdadıdau 23
wıundgna por pdngon (39) pı "wonja wdoungna 108 LAn3 10x wınop an dvA mıno 0%
.acaıunXkAox amı Zpyu SoLnz L ΔΟΙΟ mogo131Ano nmıprluXo amınoloL 23 amanay
amı XdLYaD ano ΔΒΠ pı "monj3 Pdurlov Ὁ. LUAnnıg 10x wundıngna jox 39 139 ᾿1ὉΔ]3
andurloy agu o1noloıL QL ‘aogojgong zguri τ: ΔΟ ΙΝ Ο 13.‚guri mXndı Un ap doA 9
"aol3V QL 1on]3 ano ΔΒΠ aoanay "odoLı3L 13Ä3y Δ3Π DYUy amıprimdX 39 amı (62)
.Δ13113 91
Smyoro no ΛΟΙΌΔΩΘ ΤῸ 1130 Ὁ. pox U “alsyaıg 1393 Δί! ‘SnownX Snoı Sodu. 13X3 ὉΔΙ1,
andobaıg 101 ΔΒΠ wınoL ΤῸΝ pyyp "aLonaA 1dau Ὁ, aongri uri 10% Sub 5.11. pıqg amı
1OANOgOUP ΛΟ ΔῸΣ, 13. Smjorlg SıoLnoL Sodu 109 “Land SIOMIOoVYP AMm30UL900
ΛΟ. LU Su por ‘103 amyorloap 33 L amjorlo 33 aodaıou “ΔΙ ) ΟἹ 1393 aoaarlızaoun
QL HLOX 1OX 3100 “alrloang 13X3 alıno alı Ὁ ΟΠ ΧΟ ὈΥγῸ mı 39no Ssgıaodıod.o (11
9.1. ΔῸΣ, doA no "AlLO3 amınoL Lgpu 13 ΤῸΝ 31 Smvyo aapogrin.o 1393 amıduLlgoyo
AL 33 ἸῸΧ ὈΥΥῸ “amajaa3 33 aonorl no daug .aroagpu 5101. a3 Δία, amıorlobp aırloa
-ng alı Sodu 1omgıgoup orluXo 9. 1ımLoPN3 amynX 39 amı "aaodb 91 1000919
ὍΣ ΔΙΟΒΘΌΙΟ al ὉΔῸΝ 10don ΤῸΝ wılıou [10] 1ox 101wymıu jo dnA Saıapu "039g
LLDLOIDXdp nı103 daul “Δι οο ογγν δἰ. XıoX διβλοῦῷ 91 Smyo nıonolou 5101. ΓΔ 0 19
-noVoxluand 38103 AMmLNOoL Δ3Π 103... Ὀγγὺ (2) ‘Sm3ondb δι Sur mx Us Suyn
ng 5011... Soirl 31Lom ‘Ssodob 5.1. alıridg aı3X3 alıno δία. vıapu oyun Ὁ. LumApap
“Δι 3033 5101. ıL5Idorg A0L9 aobnox 10x ndiog] 3A 91 101101 "Son3gno AMYNY ΔΩ.
102 nodXnAh por 39 norldag “δπὶ! Sodu nogo3A3v 35093 aoııl Xno daunp "anIono ΔΙ,
SOLINMONHA [66] 89 0%1

10Xdp amyarl OL ἸῸΝ ΔΟΧΛβν 31. 01 600 ὃ [8A [oXdo 86
"4 nod3ıag : τορτοιος ımdaıog ZE τοριοτρῳῷ "WA τς διϑάοιη IE
I 91 :4 (9. 10A) mr 08 τϑρτοιοῷ "QIOA : JA WoLzınarlıu3 AOLNODOL
'ΧΟΩ͂ S[OIqL 19GO3PWXOIg :[ ‘p III ZT “51 AL 'guepd Ὃ Ῥ 129 ὃ 184 [mogo1X
τοῖς 67 pıeyaıng aodayX (oL) 17 A9PPUy9g nodmyX <aoayu) :ZuBIy
aodmyX 39848 aoanay ἸῸΝ :Β]ΊΘΙΩ { > 95 S[PIAT ἃ ΒΦΌΓΗ sOp uUodom 1novarl IL
ıua3 ος ΧΟ( 5|916 "unIoA nQ} IRA agı "47wygofomz [aoıg 5 ([4Ό1Η) A
(yoıpyuuoyun 458} JIOoM 594519) 13Xdpunng Hıno ἃ 1ı3Xdpunang 61 ἃ δοοϑη
ἢ δίοη Hd apdwor : τᾷ ΔΌΟΧΙΠ 91 snugydagg "q19A : Ja Swodobong GI
a9pmwuyag 'QIA : Πα, 139 FI pleyamg 'q19A : IT norldag noı ou
SWIIOUIB/) 'qQIOA Τα 13X3 ZI sptq <> 8 Id λωγράϑη :sjorqy agıaım 1
'ssoA 993114 [ar] 9g smuwydaeyg "qasa : Jg odaınXou G 1oıaongob 1odgndz
‘Inu 10mX3 ΔῸ ano aarl 5093 GL ΘΌΖΙ op Ioypezura ἡ wılLX3 8249 [oı ıuX3 z
oL1313 .AMAOr AMLAQ AMVUY AamınoL Sp “nowarl QL ἸῸΝ AQAN3V 91. 10VX2 doA
10 -anıdoump »aıL 13X3 σου 501. 1OANogoup Snojsyu ον, ano Δ3Π noımdu (62)
"ımd3ıyg nodanyg 109.0303
aororig IRA azgno “ΛΟ, 39 amı εκ ΟἹ aoLLova aarl amı por ılgıLoodu 39 XL
εἰσιν Δ3Π Ὁ, 511. a3 ‘Sıalırl 5.1, Pıoa SnovnX SnoL ἸῸΝ »LorimdX Ὁ. 10x 1043 39 08
odıaup “amıariadX moLlarlariıu3 amınoooL ΔΒΠ ıagluyu ΤῸΝ "10g013Xnıg por monlugmori
-dag noı odıu ıonj3 aoımdu 91, ndmyX »aarlondb »ı ἸῸΝ QIg .novarl no ἸῸΝ 531 Ὁ3
nızıou aadmyX nagXıarl Imanay το... aodgnda QL or 39 A0Q3Xo "mogo3Adı333 amdXoa
-ὈΥ3Π ἸῸΝ A009 σά gı .imgoanA SaqızoAoyb “lugXıarl (aaanaV ΤΟΝ nodmyX 39
93 .SNOgI30AONX [or NodmyX 23 aonındoX 39 QL (81) "ılaz ἸΔῸΥ3Π τῷ. aogyILo CT
91 Smug ‘amgısonovadg ἸῸΝ amdadbıdau 39 ΛΠ Χο ‘snogmdnu ΤῸΝ SoQıLpo} 33
anonona 39 9. "nodurloy noı nı3X31arl ΤῸΝ noLnNoIOL 1ὉΛ]3 nolsg IYA οι. "Snogısod
-nbdou 10x nodmyX 33 L ‘Sogınpoı Sur or nod.ıbdou 23 aonıopdı 39 91 .Sonoyarl
noı a13X3 andıorl 39 maojsyvu ‘nodmyX por mdgobo Sonoyzn 33 Διο 9 auı 'ΛΟᾺ
-NaV OL a13louL dpA wınoı .aizaporiluo S3Annıg por agdurlov QL ‘A9ANaY QL 39 11919 (G
“ıachg ıluı 1ὉΔ]3 agdanand “13Xdopunag aodgnd3 οἱ, ἸῸΝ nova 91. ano Δ3Π 119 "aLolugo1o
alı Sodu 1ogoanob ngl 1oX Οἷῷ .noinaY noL 39 alosr ‘Sonoyar noL 39 apdsın
“nodgnd3 noı SoLaoX3 ΔΊΟΥ ΔΒΠ auLoyyu ‘nodgnd3 10x Sonovarl 10x noxnavy 23
anodnddou 39 οι (LL) ᾿ΔΙΞΔΟΘΠῸΥ nOLLOV3 10x ao3yu Iımı SO9dX Spı 19090303
.g Snododoıg "nodgndz noL 10% nonnaV ΔῸΣ mıno amanarlızaAno 31 1910 Xno doA ΟἹ
SovpAarl .ıoaj3 SıaoıdaAno Spı nodmyX noı δΟΣ 39 ag “orlmdX noLoıyyoa OL
vogoan]A ‘aodmyX oı Sıoınoı ılgaLoodu 39 aw3 "aodanda 9., 1331Π τ. noxnay noL
ὈΛΒΝ Ὁ 513 doA aısıuyu .nodgndz3 ΔῸΣ οι aodgndaun 39 OL “nonnay NoL 33 A13X3
aodunoy doA Δ3Π 91 .nodgnd3 noL 1oX noxnaY NOL 23 AOLNOIOL OL ADLL 104 ΔΟΥΥΟΧ
nOL OL ΤῸΝ S3g1300ndX Δ3Π QL nojo 'alzırl amınoı al XLox ὈΥγῸ 39 Ὁ. ılı amd 01
-3103Äırlo 33 ΔῸ ım09 “nodaLmdogox 39 N0100%3 «ΔΙΟῸΠ ΧΟ Sıor 1ogoldXax SıoLnoL
oLorimdX oyup ano Δ8Π Ὁ. (9) amodX alı amıno (A3LLHVVOIQ) 13991 10X 30
13039 ıuı ‘atobrip 33 aoıNıarl IOAYLOSAND ΔΟΛΒῚ NoL ἸῸΝ No3d3Lo noL 23 nodmyX
39 9. "aoLuaV OL IpA [ar] aoridag „mdarodgndz »ı wridag ıon3 aoLıl 104 οἷο
"AOLLON3 ἸῸΝ nodaınXou Ὁ... 39 odaLodgndz ‘dnu aAoLwıoLU3Y 10% DLAOX3 AOLOI3YL XL €
1413 dpA Δ3Π wınLodurloy „onarlnodnu HL DYYY DL ΤῸΝ 39 nodUugo noı IoX "amnn
amı ἃ amynz amdmyX amı wnodgay agıL 10% VAoyb alı nojo amıprluXo nıno amy
-pAan 33 ὍΣ 39 mdsıodgnd; "Snogizodnu nor 9.1. ılUX3 no ax SıdXarl ‘onarinodnu Ὁ,
ὈΥΥῸ RL ΤῸΝ mogosapodendz Snonsrionipridag doA 31 Sorlu .nodgnd3 01 amınoıoL
Tel (62 --Ἴδ 'suos op "YHAOAHL) SEI AMHAT Ὅτ

τὸ μὴ πᾶσι τοῖς λευκοῖς μίαν ποιῆσαι τὴν μορφήν, ἀλλ᾽ ἑτέραν τοῖς σκληροῖς καὶ
τοῖς ψαθυροῖς. οὐ γὰρ εἰκὸς ἄλλη αἰτίαν εἶναι τοῖς διαφόροις κατὰ τὴν ἁφήν,
οὐδ᾽ ἂν ἔτι τὸ σχῆμα αἴτιον εἴη τῆς διαφορᾶς, ἀλλὰ μᾶλλον ἡ θέσις. ἐνδέχεται
γὰρ καὶ τὰ περιφερῆ καὶ ἁπλῶς πάντα ἐπισκιάζειν ἑαυτοῖς. σημεῖον δέ: καὶ γὰρ
ὅ αὐτὸς ταύτην φέρει τὴν πίστιν, ὅσα τῶν λείων μέλανα φαίνεται. διὰ γὰρ τὴν
σύμφυσιν καὶ τὴν τάξιν ὡς τὴν αὐτὴν ἔχοντα τῶι μέλανι φαίνεσθαι τοιαῦτα. καὶ
πάλιν ὅσα λευκὰ τῶν τραχέων. ἐκ μεγάλων γὰρ εἶναι ταῦτα καὶ τὰς συνδέσεις
οὐ περιφερεῖς, ἀλλὰ προκρόσσας, καὶ τῶν σχημάτων τὰς μορφὰς μιγνυμένας
ὥσπερ ἡ ἀνάβασις καὶ τὰ πρὸ τῶν τειχῶν ἔχει χώματα- τοιοῦτον γὰρ ὃν ἄσκιον
10 εἶναι καὶ οὐ κωλύεσθαι τὸ λαμπρόν. (80) πρὸς δὲ τούτοις πῶς λέγει καὶ ζώϊων
τὸ λευκὸν ἐνίων γίνεσθαι μέλαν, εἰ τεθείησαν οὕτως, Sort’ ἐπισκιάζειν ; ὅλως δὲ
τοῦ διαφανοῦς καὶ τοῦ λαμπροῦ μᾶλλον ἔοικε τὴν φύσιν ἢ τοῦ λευκοῦ λέγειν.
τὸ γὰρ εὐδίοπτον εἶναι καὶ μὴ ἐπαλλάττειν τοὺς πόρους τοῦ διαφανοῦς ἐστι, [ἐπὶ]
πόσα δὲ λευκὰ τοῦ διαφανοῦς ; ἔτι δὲ τὸ μὲν εὐθεῖς εἶναι τῶν λευκῶν τοὺς πόρους,
15 τῶν δὲ μελάνων ἐπαλλάττειν, ὡς εἰσιούσης τῆς φύσεως ὑπολαβεῖν ἔστιν. ὁρᾶν
δέ φησι διὰ τὴν ἀπορροὴν καὶ τὴν ἔμφασιν τὴν εἰς τὴν ὄψιν. εἰ δὲ τοῦτ᾽ ἔστι, τί
διοίσει τοὺς πόρους κεῖσθαι κατ᾽ ἀλλήλους ἢ ἐπαλλάττειν ;οὐδὲ τὴν ἀπορροὴν
ἀπὸ τοῦ κενοῦ πως γίνεσθαι ῥάιδιον ὑπολαβεῖν: ὥστε λεκτέον τούτου τὴν αἰτίαν.
ἔοικε γὰρ ἀπὸ τοῦ φωτὸς ἢ ἀπὸ ἄλλου τινὸς ποιεῖν τὸ λευκόν. διὸ καὶ τὴν παχύ-
20 τητα τοῦ ἀέρος αἰτιᾶται πρὸς τὸ φαίνεσθαι μέλαν. (81) ἔτι δὲ πῶς τὸ μέλαν
ἀποδίδωσιν, οὐ ῥάιδιον καταμαθεῖν: ἡ σκιὰ γὰρ μέλαν τι καὶ ἐπιπρόσθησίς ἐστι
τοῦ λευκοῦ" διὸ πρῶτον τὸ λευκὸν τὴν φύσιν. ἅμα δὲ οὐ μόνον τὸ ἐπισκιάζειν,
ἀλλὰ καὶ τὴν παχύτητα τοῦ ἀέρος καὶ τῆς εἰσιούσης ἀπορροῆς αἰτιᾶται καὶ τὴν
ταραχὴν τοῦ ὀφθαλμοῦ. πότερον δὲ ταῦτα συμβαίνει διὰ τὸ μὴ εὐδίοπτον ἣ καὶ
25 ἄλλωι γίνοιτ᾽ ἂν καὶ ποίωι [ἢ μέλαν], οὐ διασαφεῖ. (82) ἄτοποϑ δὲ καὶ τὸ τοῦ
χλωροῦ μὴ ἀποδοῦναι μορφήν, ἀλλὰ μόνον ἐκ τοῦ στερεοῦ καὶ τοῦ κενοῦ ποιεῖν.
κοινὰ γὰρ ταῦτά γε πάντων καὶ ἐξ ὁποιωνοῦν ἔσται σχημάτων, χρῆν δ᾽ ὥσπερ
κἀν τοῖς ἄλλοις ἴδιόν τι ποιῆσαι. καὶ εἰ μὲν ἐναντίον τῶι ἐρυθρῶι, καθάπερ τὸ
μέλαν τῶι λευκῶι, τὴν ἐναντίαν ἔχειν μορφήν. εἰ δὲ μὴ ἐναντίον, αὐτὸ τοῦτ᾽ ἄν
--------
ἦτορein .. rn . nn nn
1 τὸ μὴ corr. Fl: τὸ μὲν PF 2 εἰ γὰρ Diels Dox. 3 οὐδ᾽ ἂν] οὐ δᾶν
(= δὴ ἂν) Diels Dox. εἴη Diels: εἶναι PF ΑΛδιαφορᾶς Mullach: φορᾶς PF
7 μεγάλων F: μεγάλου P 8 οὐ περιφερεῖς F: ὑπερφερεῖς P προκόσσας PF:
verb. Stephanus μιγνυμένας PF nicht verständlich: ἀγνυμένας in ge-
brochener Linie fortlaufend wie bei den Zinnen (κρόσσαι), Stufen, Pali-
saden Diels (Dox.), vgl. Herod. ı 178 ὁ ποταμὸς... περὶ καμπὰς πολλὰς ἀγνύ-
μενος 9 ἡ ἀνάβασις] vgl. Aen. Tact. 8, 8 κατὰ ἀνάβασιν ἑκάστην τοῦ τείχους.
Danach verm. αἱ ἀναβάσεις Dies χώματα Mullach: σώματα PF; der ἀνά-
Paoıs der Belagerten entspricht der Damm (agger) der Belagerer, der oft
mit Palisaden und Türmen versehen wurde 10 τοῦ λαμπροῦ PF: verb.
Schneider ζώιων Usener: ἐξ ὧν PF; vgl. Aristot. 7858 21 13 ἀπαλ-
λάττειν PF: verb. Schneider ἔστι Diels: ἐπὶ PF [ 1 Diels 15 φύσεως]
Gegens. ἀπορροή 18 πῶς γίνεται verm. Diels Dox. 19 διὸ... μέλαν
tilgte als Var. zu Ζ. 23 Diels Dox. 20 αἰτιᾶσθαι PF: verb. Schneider
πῶς Usener: ὡς PF 426 ἄλλωι Diels: ἄλλως PF [ἢ μέλαν] Diels: τὸ
μέλαν Wimmer τὸ τοῦ Schneider: τὸ, τὸ PF 27 γε Voss.: τε PF
28 κἀν Diels: καὶ PF 29 ἐναντίω PF: verb. Schneider ἔχει PF: verb.
Dies δὲ Diels: δ᾽ A PF
A. LEHRE 135 (THEOPHR. de sens. 79 -- 83). 136—143 123
τις θαυμάσειεν, ὅτι τὰς ἀρχὰς οὐκ ἐναντίας ποιεῖ: δοκεῖ γὰρ ἅπασιν οὕτως. μά-
λιστα δὲ χρῆν τοῦτο διακριβοῦν, ποῖα τῶν χρωμάτων ἁπλᾶ καὶ διὰ τί τὰ μὲν
σύνθετα τὰ δὲ ἀσύνθετα: πλείστη γὰρ ἀπορία περὶ τῶν ἀρχῶν. ἀλλὰ τοῦτο μὲν
ἴσως χαλεπόν. ἐπεὶ καὶ τῶν χυμῶν εἴ τις δύναιτο τοὺς ἁπλοῦς ἀποδοῦναι, μᾶλλον
5 ἂν ὅδε λέγοι. περὶ δὲ ὀσμῆς προσαφορίζειν πταρῆκεν πλὴν τοσοῦτον, ὅτι τὸ λετττὸν
ἀπορρέον ἀπὸ τῶν βαρέων ποιεῖ τὴν ὀδμήν:" ποῖον δέ τι τὴν φύσιν ὃν ὑπὸ τίνος
πάσχει, οὐκέτι προσέθηκεν, ὅπερ ἴσως ἦν κυριώτατον. (83) Δ. μὲν οὖν οὕτως
ἔνια παραλείτει.
136. TERTULL. de anima 43 D. indigentiam spiritus [nämlich somnum
10 esse]. Air. v 2,1 (D. 416) A. τοὺς ὀνείρους γίνεσθαι κατὰ τὰς τῶν εἰδώλων
παραστάσεις.
137. Cıc. de div. ıı 58, 120 utrum igitur censemus dormientium animos
per sene ipsos in somniando moveri an, ut D. censet, externa et adventicia
visione pulsari ?
15 138. — — 13,5 (Ὁ. 224) cum . . . plurumisque locis gravis auctor D.
praesensionem rerum futurarum comprobaret, Dicaearchus Peripateticus
cetera divinationis genera sustulit, somniorum et furoris reliquit. 57, 131
[aus Poseidonios] D. autem censet sapienter instituisse veteres ut hostiarum
inspicerentur exta quorum ex habitu atque ex colore tum salubritatis tum
20 pestilentiae signa percipi, non numquam etiam quae sit sterilitas agrorum
vel fertilitas futura. Vgl. ebd. ıı 13, 30.
_—
139. CENSoR. 4, 9 Democrito vero, Abderitae ex aqua limoque primum

visum esse homines procreatos. Aür. v 19, 6 (Ὁ. 431 n. vgl. 645, 6) A. ye-
γενημένα εἶναι τὰ ζῶια συστάσει F εἰδεεναστρον πρῶτον τοῦ ὑγροῦ Lwioyovoüv-
25 τος. Lacr. Inst. div. vıı 7,9 hominum causa mundum et omnia quae in
eo sunt esse facta Stoici loquuntur: idem nos divinae litterae docent. erravit
ergo Democritus, qui vermiculorum modo putavit effusos esse de terra nulto
auctore nullaque ratione.
140. Aür. v 4, 3 (Ὁ. 417/8) Στράτων καὶ A. καὶ τὴν δύναμιν [nicht bloß
30 die ὕλη τοῦ σπέρματος] σῶμα: πνευματικὴ γάρ.
141. -- — 3,6 (Ὁ. 417) Δ. ἀφ᾽ ὅλων τῶν σωμάτων καὶ τῶν κυριωτάτων
μερῶν οἷον ὀστῶν σαρκῶν καὶ ἰνῶν [nämlich τὸ σπέρμα εἶναι]. 5. Β 32; vgl.
CENSOoR. 5,3 (24 A 13).
142. — — 5,1 (Ὁ. 418) ’Emikoupos, A. καὶ τὸ θῆλυ προΐεσθαι σπέρμα" ἔχει
35 γὰρ παραστάτας ἀπεστραμμένους: διὰ τοῦτο καὶ ὄρεξιν ἔχει περὶ τὰς χρήσεις.
143. Arısror. de gen. animal. A 1. 7048 6 Δ. δὲ ὁ ᾿Αβδηρίτης ἐν μὲν τῆι
μητρὶ γίνεσθαί φησι τὴν διαφορὰν τοῦ θήλεος καὶ τοῦ ἄρρενος, οὐ μέντοι διὰ θερ-
μότητά γε καὶ ψυχρότητα τὸ μὲν γίγνεσθαι θῆλυ τὸ δ᾽ ἄρρεν, ἀλλ᾽ ὁποτέρου ἂν
κρατήσηι τὸ σπέρμα τὸ ἀπὸ τοῦ μορίου ἐλθόν, ὧι διαφέρουσιν ἀλλήλων τὸ θῆλυν
40 καὶ τὸ ἄρρεν. ÜENSOR. 6, 5 utrius vero parentis principium sedem prius
1 ἅπασιν Diels: ἐν πᾶσιν P: ἐκ πᾶσιν F 3 Ameipia PF: verb. Camotius

5 παρῆκεν Schneider: εἴρηκέ γε PF 6 ἀπὸ τῶν θερμῶν Usener 7 @orep
PF: verb. Stephanus οὕτως Stephanus: ὅπως PF 12ff. vgl. Rein-
hardt Kosmos u. Sympathie 8. 256ff. 24 εἰδέων ἀνάρθρων ver. Diels
vgl. Emped. 31 A 72. Β 57{f.
124 68 [δὅ]. DEMOKRITOS
occupaverit, eius reddi naturam D. rettulit. Aut. v 7,6 (D. 420) A. τὰ μὲν
κοινὰ μέρη ἐξ ὁποτέρου ἂν τύχηι, τὰ δ᾽ ἰδιάζοντα [καὶ] κατ᾽ ἐπικράτειαν. Dem-
nach unrichtig ΝΈΜΕΒ. de nat. hom. 247 Matth. ᾿Αριστοτέλης μὲν οὖν Kal
Δ. οὐδὲν βούλονται συντελεῖν τὸ τῆς γυναικὸς σπέρμα πρὸς γένεσιν τέκνων.
5 144. Arıstor. de gen. animal. Β 4. 740a 33 αἱ δὲ φλέβες οἷον ῥίζαι πρὸς
τὴν ὑστέραν συνάπτουσι δι᾽ ὧν λαμβάνει τὸ κύημα τὴν τροφήν. τούτου γὰρ
χάριν ἐν ταῖς ὑστέραις μένει τὸ ζῶιον, ἀλλ᾽ οὐχ ὡς Δ. φησιν, ἵνα διαπλάττηται τὰ
μόρια κατὰ τὰ μόρια τῆς ἐχούσης. 7. 746a 19 οἱ δὲ λέγοντες τρέφεσθαι τὰ παιδία
ἐν ταῖς ὑστέραις διὰ τοῦ σαρκίδιόν τι βδάλλειν οὐκ ὀρθῶς λέγουσιν. Adım. v 16,1
10 (Ὁ. 426) A., ᾿Επίκουρος τὸ ἔμβρυον ἐν τῆι μήτραι διὰ τοῦ στόματος τρέφεσθαι.
ὅθεν εὐθέως γεννηθὲν ἐπὶ τὸν μαστὸν φέρεσθαι τῶι στόματι" εἶναι γὰρ καὶ ἐν τῆι
μήτραι θηλάς τινας καὶ στόματα, δι᾽ ὧν τρέφεσθαι.
145. — -- Β 4. 7408 18 ὅσοι λέγουσιν, ὥσπερ Δ., τὰ ἔξω πρῶτον διακρί-
νεσθαι τῶν ζώιων, ὕστερον δὲ τὰ ἐντός, οὐκ ὀρθῶς λέγουσιν. CENSOR. 6, 1
15 (Ὁ. 190; quid primum in infante Jormetur) D. alvum cum capite quae
plurimum, habent ex inani.
146. — — A 4. 769b 30 A. μὲν οὖν ἔφησε γίγνεσθαι τὰ τέρατα διὰ τὸ δύο
γονὰς συμπίπτειν, τὴν μὲν πρότερον ὁρμήσασαν τὴν δ᾽ ὕστερον. καὶ ταύτην
ἐξελθοῦσαν ἐλθεῖν εἰς τὴν ὑστέραν, ὥστε συμφύεσθαι καὶ ἐπαλλάττειν τὰ μόρια.
20 ταῖς δ᾽ ὄρνισιν ἐπεὶ συμβαίνει ταχεῖαν γίνεοθαι τὴν ὀχείαν, ἀεὶ τά τ᾽ ὠιὰ καὶ τὴν
χρόαν αὐτῶν ἐπαλλάττειν φησίν.
141. — — Ε 8. 7880 9 εἴρηκε μὲν οὖν περὶ αὐτῶν [Zähne] καὶ
A. ... φησὶ γὰρ ἐκπίπτειν μὲν διὰ τὸ πρὸ ὥρας γίνεσθαι τοῖς ζώιοις: ἀκμαζόντων
γὰρ ὡς εἰπεῖν φύεσθαι κατά γε φύσιν: τοῦ δὲ πρὸ ὥρας γίνεσθαι τὸ θηλάζειν
25 αἰτιᾶται.
148. — de partt. anim. T 4. 665a 80 τῶν 8 ἀναίμων οὐδὲν ἔχει
σπλάγχνον. Δ. δ᾽ ἔοικεν οὐ καλῶς διαλαβεῖν περὶ αὐτῶν, εἴπερ ὠιήθη διὰ
μικρότητα τῶν ἀναίμων ζώιων ἄδηλα εἶναι ταῦτα. Vgl. Lucr. ıv 116ff.
149. — de gen. animal. B 8. 7478, 29 [vgl. oben 31 A 82. B 92] A. μὲν
30 γάρ φησι διεφθάρθαι τοὺς πόρους τῶν ἡμιόνων ἐν ταῖς ὑστέραις διὰ τὸ μὴ ἐκ συγ-
γενῶν γίνεσθαι τὴν ἀρχὴν τῶν ζώιων.
160. [Arıstor.]hist. anim. | 39 p. 623 ἃ 30 δύνανται δ᾽ ἀφιέναι οἱ ἀράχναι
τὸ ἀράχνιον εὐθὺς γενόμενοι, οὐκ ἔσωθεν ὡς ὃν περίττωμα, καθάπερ φησὶ
A., ἀλλ᾽
ἀπὸ τοῦ σώματος οἷον φλοιὸν ἢ τὰ βάλλοντα ταῖς θριξίν, οἷον αἱ ὕστριχες. Vgl.
35 PLım. N. H. xı 80.
150a. Acer. H. N. vı 60 Μασσαγέται μέν, ὡς Ἡρόδοτος λέγει [1 216], τὸν
φαρετρεῶνα πρό γε ἑαυτῶν κρεμάσαντες, εἶτα μέντοι ὁμιλεῖ τῆι θηλείαι ὁ ἄρρην
a
2 [καὶ] Reiske 18 πίπτειν Hss.: verb. Diels 19 ἐξελθοῦσαν] ἐπελ-
θοῦσαν (sc. τῆι πρότερον γονῆι vgl. [Philop.] de gen. anim. 186, 1ff.) ἢ Diels
20 [Philop.] a. O. 186, 10 ἔλεγε δὲ ὁ A. καὶ τὰ ὠιὰ τῶν ὀρνίθων τέρατα εἶναι.
ταχείας γάρ, φησί, καὶ ἐν μιᾶι ὥραι πολλάκις ἐπὶ τούτων γινομένης τῆς ὀχείας
πολλαὶ εἰσέρχονται γοναί, καὶ διὰ τοῦτο τοῦ ὠιοῦ τὸ μέν ἐστι λευκὸν τὸ δὲ
ὦχρόν 29 »Vgl. Mich. Glyk. Ann. 5. 117, 21« M(ax) W(ellmann) (so sein
Name im folg. abgekürzt) 32 »Vgl. Plin. ἢ. ἢ. xı 80 (mit Zitat aus
Apollodor), Herm. Koiranid. bei Μέϊν Les lapid. Tom. ıı 290, 23. Georg.
Pis. Hex. 1168«M.W. 36ff. vgl. Diller Philol. Suppl.xxvı44f. 37 πρό
γε ἑαυτῶν] Herod. πρὸ τῆς ἁμάξης, also Fälschung Aelians
Aysjey9oy] Θ211935
-um : ΒΒῊ »oaarloanoridag 104{ππῚ 301383 pox odnag FE zIr 's Ὃ 8 oa
"8A ἪΤΕ ᾿ΘΒῊ 59 1000 Snoopy 13%3 Snounı :(6 "zZ uogo 'I3A) zusIy] 5no
13X3 SnouoL Lg ᾿Β5Ὴ Lnyrloun 0% -SSE] Sonariponıg :spotct nonzrioonıd GI
GFT (9161) 09 “ΘΗ aoyfpowıg "BA "ET ὠ ΘΥΒΙΘῈ "qIoA :’ssp aoıgyX
-orl ῬῚ "MW »doregsypruyog uoyıyngodun 97 "2 N Τῷ "2 91Ὁ uordoyas 'q
sny« Ἃς 2 uoyun yon® '[3A) SnoYXou SnouNoX vodılrl 10 aLono%3 any neuodun
Sodılri 501, 13Χ3 pyvou 6 ΤΟΙΟΧΘῊ AY9YI9A 9YZ]1} 1090310 (yırg) ue
spINoWaLCL 4pIYaS ΘΤΡ Joynop [Sojıpo F ᾿ΒΒῊ ΔΟΔΙΒΝ8 : ΤΟΙΓΟΔΘῊ 101? I
Dt — -΄-
a3 “ıaaarinno ‘Suyydugdy. 9 aroub *azrl ımrindx a3 anonno "SoaoAoım) 51}.
nongdX nıond Pıox noı Sodu 13XIp1g ON nonOLAMD 1.03 ΤῸΝ 31 mındd3 ag ıLalyoA
13 VON AOLONYNY 39 319 ‘Sonmgnya Ομ Sp Wı3LindpL no 1oX 1103 39 noLluayxong
“aonddri3 91 ΔΒ »Auuzurno “1o3auonoX Sgddog por SoApu {118 30 13 .norod alaLujun? CE
TON Διβλοθοιγοῖς masrionuoridag por 30123 por odnag ὈΛΒΠΟΛΝ Ὁ. {Er ἸΌΘΟΌΔΌΥΙΙ,
5100
nonarlooridu Xno or noaarnXauoıg Snoaluao ΔῸΣ AnAjOL 319 "WOHOPLONG ἸῸΝ
-ΔΟΔᾺ 5101. OLOTIMDO XL NOLOA NOL QUN ὅρα wogonoanoX .SmLoN]3 ἸῸΝ ‘sıoysdog SıoL
43 U ı34av *y ondgriz 9ı arzıujun3 aoyvon SıopLon 5101, Δ LI ΙΧ — — "681
-(gFT “ἃ aoyun uoyos) amp) amı alXdp δία, wgo3nA 08
noaaAAno »3 Uri 91 pıg Siodaıon 51... 13 amagırlı ayı Snodou SnoL nogdiogssig τοὶιΦ
ρα δϑὴ "y 68 BLHL 'g g "wiue "uod op "LoLsIay aojıamanoL 39 RL ‘unoA U
3 ΧΟ Ὁ 513 por 1arlngıuz Dogomyurju ἸῸΝ Sno 13X3 Snou9L ἸῸᾺ Sodılrn Spyvou ΛΠ
1.
ὯΔ 119 U Samay ‘Soumdgay nojo ‘no 39 Ὁ. ‘SmAny 'ammx ‘Sn A0JO KAMM) AL OANBL
-nYouL Δ3Π Ὁ... Ὁ. 8E 8508 "FL OT TAI ["Lo1sıay] "aoLoısyu ΟἹ. 13 5 nıapLu οζ
ıudarlı ıuıno ıuı 131841 ὉΔῸΣ, por onarlonıA amo3dg 10110 mınoL or ‘1.03 Lazrin por
Imuvox a3 aroıludıhr 101UL 13 amım) Amı ΛΟ ΟῸΣ3 por "onojsyu ἸῸΝ omg ΤῸΝ 131]
SororinanAny Son? „69 209 DIN) ὈΥΥῸ ἸῸΝ Sn ἸῸᾺ amd „103 3991 nordo1o} *WoLanrA
oringıg SonorinanAoy Song ὧρ 39 119 (I OFG IA) IE "Fur 'yeu op "WDOddIH
"Διο SnoripA amınoı Snoı 10600 jo “alızrioA agagıoı agı 31anjarloun Ay AO Suriox 0%
sur οἱ alı nopoVAp Suunoz alı ὅρα wonoX3 .SioamdoNaN ὈΥΥῸ Swoomrior NO
So 51:01. arapogıız Song SnoLp}Aan Snong amndıy ayı SnoL 3A HL01yporl ἸῸΝ
anısguano amına SLuaoA δ. δὰ 1u3 aısgywaodu Ἰολλ3Πη Ὁ113 Snonarllua
«3.131 Suınpı Sud Sur Snoumdgap 39 Spılgorn ‘ımolna auXnı oLıoN
nonaroopıda nouuj noag ‘59 9 u ΟΠ 39 13%0g ᾿ὈΠΠΞΥΝ ἸῸΝ oLNOL orlunX3L GI
-113 norgiXıori 510113 ΔῸ Sm Suriygı por Suayumdgap SPjoniuz DUNP “nonoinlu δἰ,
orllyou Smaond monj3 ὅρα Urt .uogonS3g nlınoA Swazrioang oLoıRl 39 Snobdorlod313
‘S10195 Sıoyyap 5101. Sodılrl Sojorio aıaX3 IRA Uri .araıajı Ur ᾿Βάϑγ 90 Snonoirlu "HxLLa3g
nonoA μον Ἂν ıupmduyu wı3X3an L on, Woınadagiuz mI9) HL OLNoL Sıdı 10x 31
sIq ὌγΥ» “oduyunz Spıno Sooyup Surido Spirl 33 ano Sadog anajoL 9 "Soworid3uo (I
noı $noxi1nag SnoL Snougı Snoı por Sodılrl Spı 13%3 SPYYolL 119 *amAay τοῦθ!»
-oodur ΔῸ 1} alı 10x mama por an honja waoAnyou "y ιϑάϑγ 91 IX — — "IST
"1coybrina ΤᾺ 31 Iudrina aorloypg 53 auonordou SonaripLo1dp
ano dauoo ‘aurdo alıı Snoyuyyp Sodu δι. Sion SmaolLıodrino Sur mılgoo
ADLO “ΟΣ, JOLZLLYYVOUY Snarlon 9 ΤῸΝ 39 Lualı ‚anıluydrino no pox 31 amıdarmsıp αὶ
amı daun ΘΙΟΔῸΣΙ 109030 Διβάϑγυ SP}L]O SOL ΤῸΝ 31 arsXA3y3 Aaalmu3V0LOX SIONNY
SıoL 1ox 31 ımıjdaorluy wınoı ‘norlddoup nodag Smaond 3173 asrlob Mgpo 3113
DyVp "amdnıdori 131040 amıamdo 3910 oLIonzA σελ θη 3101 ΔῸ ano Ὀγγιῆρ 39 AMU
-Urlon 31 jonan3 n3gnNo SaLonıLnodbau ‘SaLapı 10 SMOLNO aaımdo (or 13 ‘Sonmodriz
Gel 691. ΦΡῚ HIHYT V

126 08 [ὅδ]. DEMOKRITOS
ἀλέαι δὲ ὡς τὰ πολλὰ ἐκπτύεται. ἀνάγκην δὲ εἶναι λέγει τῆς θέρμης πλεο-

ναζούσης διίστασθαι καὶ τὰς φλέβας καὶ τὰ ἄρθρα.
153. ΔἘΠπ.. ΗΟ Ν, χτὶ 18 αἰτίαν δὲ ὁ αὐτὸς λέγει τοῖς ἐλάφοις τῆς τῶν κεράτων
ἀναφύσεως ἐκείνην εἶναι. ἡ γαστὴρ αὐτοῖς ὥς ἐστι θερμοτάτη ὁμολογεῖ, καὶ τὰς
5 φλέβας δὲ αὐτῶν τὰς διὰ τοῦ σώματος πεφυκυίας παντὸς ἀραιοτάτας λέγει καὶ
τὸ ὀστέον τὸ κατειληφὸς τὸν ἐγκέφαλον λεπτότατον εἶναι καὶ ὑμενῶδες καὶ ἀραιόν,
φλέβας τε ἐντεῦθεν καὶ ἐς ἄκραν τὴν κεφαλὴν ὑπανίσχειν παχυτάτας. τὴν γοῦν
τροφὴν καὶ ταύτης γε τὸ γονιμώτατον ὥκιστα ἀναδίδοσθαι καὶ ἡ μὲν πιμελὴ
αὐτοῖς ἔξωθεν, φησί, περιχεῖται, ἡ δὲ ἰσχὺς τῆς τροφῆς ἐς τὴν κεφαλὴν διὰ
10 τῶν φλεβῶν ἀναθόρνυται ἔνθεν οὖν τὰ κέρατα ἐκφύεσθαι διὰ πολλῆς ἐπαρδό-
μενα τῆς ἰκμάδος. συνεχὴς οὖν οὖσα ἐπιρρέουσά τε ἐξωθεῖ τὰ πρότερα. καὶ τὸ
μὲν ὑπερίσχον ὑγρὸν ἔξω τοῦ σώματος σκληρὸν γίνεται, πηγνύντος αὐτὸ καὶ
κερατοῦντος τοῦ ἀέρος, τὸ δὲ ἔνδον ἔτι μεμυκὸς ἁπαλόν ἐστι" καὶ τὸ μὲν σκληρύ-
νεται ὑπὸ τῆς ἔξωθεν ψύξεως, τὸ δὲ ἁπαλὸν μένει ὑπτὸ τῆς ἔνδον ἀλέας. οὐκοῦν
15 ἡ ἐπίφυσις τοῦ νέου κέρατος τὸ πρεσβύτερον ὡς ἀλλότριον ἐξωθεῖ θλίβοντος τοῦ
ἔνδοθεν καὶ ἀνωθεῖν τοῦτο ἐθέλοντος καὶ ὀδυνῶντος καὶ σφύζοντος ὥσπερ οὖν
ἐπειγομένου τεχθῆναι καὶ προελθεῖν. ἡ γάρ τοι ἰκμὰς πηγνυμένη καὶ ὑπανατέλ-
λουσα ἀτρεμεῖν ἀδύνατός ἐστί: γίνεται γὰρ καὶ αὐτὴ σκληρὰ καὶ ἐπωθεῖται τοῖς
προτέροις. καὶ τὰ μὲν πλείω ἐκθλίβεται ὑπὸ τῆς ἰσχύος τῆς ἔνδον, ἤδη δέ τινα
20 καὶ κλάδοις περισχεθέντα καὶ ἐμποδίζοντα ἐς τὸν ὠκὺν δρόμον ὑπὸ ῥύμης τὸ θηρίον
ὠθούμενον ἀπήραξε. καὶ τὰ μὲν ἐξώλισθε, τὰ δὲ ἕτοιμα ἐκκύτττειν ἡ φύσις προάγει.
154. — — xm19 οἱ τομίαι βόες, Δ. λέγει, σκολιὰ καὶ λετττὰ καὶ μακρὰ φύε-
ται τὰ κέρατα αὐτοῖς, τοῖς δὲ ἐνόρχοις πταχέα τὰ πρὸς τῆι ῥίζηι καὶ ὀρθὰ καὶ πρὸς
μῆκος προήκοντα ἧττον. καὶ πλατυμετώπους εἶν χι λέγει τούτους τῶν ἑτέρων
25 πολὺ μᾶλλον: τῶν γὰρ φλεβῶν πολλῶν ἐνταῦθα οὐσῶν, εὐρύνεσθαι τὰ ὀστᾶ
ὑπ᾽ αὐτῶν. καὶ ἡ ἔκφυσις δὲ τῶν κεράτων παχυτέρα οὖσα ἐς πλάτος τὸ αὐτὸ
τῶι ζώιωι μέρος προάγει καὶ ἐκείνη οἱ δὲ τομίαι μικρὸν ἔχοντες τὸν κύκλον τῆς
ἕδρας τῆς τῶν κεράτων πλατύνονται ἧττον, φησίν.
155. -- — xıı 20 οἱ δὲ ἄκερωι ταῦροι τὸ τενθρηνιῶδες (οὕτω δὲ ὀνομά-
80 ζει Δ.) ἐπὶ τοῦ βρέγματος οὐκ ἔχοντες (εἴη δ᾽ ἂν τὸ σηραγγῶδες λέγων) ἀντιτύπου
τοῦ παντὸς ὄντος ὀστέου καὶ τὰς συρροίας τῶν χυμῶν οὐ δεχομένου γυμνοί τε
καὶ ἄμοιροι γίνονται τῶν ἀμυντηρίων. καὶ αἱ φλέβες δὲ αἱ κατὰ τοῦ ὀστέου τοῦδε
ἀτροφώτεραι οὖσαι λεπτότεραί τε καὶ ἀσθενέστεραι γίνονται. ἀνάγκη δὲ καὶ
ξηρότερον τὸν αὐχένα τῶν ἀκεράτων εἶναι. λεπτότεραι γὰρ καὶ αἱ τούτου φλέβες,
35 ταύτη! τοι καὶ ἐρρωμέναι ἧττον. ὅσαι δὲ ᾿Αράβιοι βόες θήλειαι μέν εἰσι τὸ γένος,
εὐφυεῖς δὲ τὰ κέρατα, καὶ ταύταις fi γε πολλὴ ἐπίρροια τῶν χυμῶν, φησί,
τροφὴ τῆς εὐγενοῦς βλάστης τοῖς κέρασίν ἐστιν. ἄκερωι δὲ καὶ αὖται ὅσαι τὸ
δεκτικὸν τῆς ἰκμάδος ὀστέον στερεώτερόν τε ἔχουσι καὶ δέχεσθαι τοὺς χυμοὺς
ἥκιστον. καὶ συνελόντι εἰπεῖν αὔξης ἡ ἐπιρροὴ αἰτία τοῖς κέρασι" ταύτην δὲ ἄρα
40 ἐποχετεύουσι φλέβες πλεῖσταί τε καὶ παχύταται καὶ ὑγρὸν κύουσαι ὅσον καὶ
δύνανται στέγειν.
1558. — — ıx 64 [31 A 66 Mitte] Δ. ... μὴ τῶι ἁλμυρῶι τρέφεσθαι
τοὺς ἰχθῦς, ἀλλὰ τῶι πταρακειμένωι τῆι θαλάττηι γλυκεῖ ὕδατι.
a
10 ἀναθόρνυσθαι oft bei Aelian, daher nicht sicher aus Demokrit
s. ıı 125, 10 16 olödvavros Pauw 17 ῥηγνυμένη Triller 18 γίνεται δὲ
ἄρα Hercher 20 ῥώμης Hss.: verb. Gesner 23 πρὸς] ἐς Hercher 25 πολὺ
H. Gomperz: πολλῶν Hess. 29 θρηνῶδες Hss.: verb. Schneider
A. LEHRE 152-161 127
155b. THEOPHRAST. fr. 171, 12 W. ἐκεῖνο δ᾽ ἄν τις σκέψαιτο περὶ ἀμφοτέ-

ρων τῶν γενῶν τῶν τε ἐν τῶι ξηρῶι καὶ τῶν ὀρυκτῶν ἄρά γε εἰς ὕδωρ ἀφιέμενα
ζώιῃ ἄν, ἢ τὴν οἰκείαν ζητοίη χώραν καὶ τοῦτο αὐτοῖς ὥσπερ φύσις καθάπερ καὶ
τοῖς ἐν θαλάττηι καὶ τοῖς ἐν ποταμοῖς: οὐδὲ γὰρ ταῦτα δέχεται τὰς μεταβολὰς
5 πλὴν ὀλίγων: ἐπεὶ ὅσοι γε διὰ τὴν ἀναξηρασίαν καταδύονται καὶ ὅσοι περιλαμ-
βάνονται τοῖς πάγοις, φανερὸν ὡς τούτοις γε οἰκεῖον τὸ ὑγρόν. εἰκὸς δὲ μᾶλλον
καὶ τοῖς ὀρυκτοῖς καὶ τοῖς ἑτέροις, τοῖς μὲν ἁπλῶς, τοῖς δ᾽ ὡς ἀμφιβίοις κατὰ Δ..
ὃ καὶ ἐπ᾿ ἄλλων συμβαίνει" χρῆται γὰρ ἔνια τῶι ἀέρι καθάπερ ἐρρέθη πρότερον.
156. ϑσποσ,. Hom. T zu A 554 ἐπειδὴ δὲ πολὺ ἔχει τὸ θερμόν [d. Löwe], δέδιε
10 τὸ πῦρ’ ὅθεν οὐδὲ μύει κοιμώμενος οὐδ᾽, ὡς ὁ Δ. φησι, τικτόμενος. ΑἘπ:,.. H.N.
v 39 λέγει Δ. τῶν ζώωιν μόνον τὸν λέοντα ἐκπεττταμένοις τίκτεσθαι τοῖς ὀφθαλ-
μοῖς ἤδη τρόπον τινὰ τεθυμωμένον καὶ ἐξ ὠδίνων δρασείοντά τι γεννικόν.
157. ETYM. GENUIN. γλαύξ... ἔστι γὰρ ὀξυωπέστατον τὸ ζῶιον ἐν νυκτὶ
ὁρᾶν δυνάμενον. Δ. δὲ ἱστορεῖ, ὅτι μόνον τῶν γαμψωνύχων καὶ σαρκοφάγων
15 μὴ τυφλὰ τίκτει, ὅτι πολὺ τὸ πυρῶδες καὶ θερμὸν περὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς ἔχει, ὃ
σφοδρῶς ὀξὺ καὶ τμητικὸν ὑπάρχον διαιρεῖ καὶ ἀναμίγνυσι τὴν ὅρασιν" διὸ καὶ
ἐν ταῖς σκοτομήνηισιν ὁρᾶι διὰ τὸ πυρῶδες τῶν ὄψεων.
168. Cıc. de divin. ıı 26,57 D. quidem optumis verbis causam explicat,
cur ante lucem galli canant. depulso enim de pectore et in omne corpus diviso
20 et mitificato cibo cantus edere quiete satiatos.
159. SorAan. Giynaec. ııı 17 p. 105, 1 Ilberg ἡ φλεγμονὴ κέκληται μὲν ἀπὸ
τοῦ φλέγειν καὶ οὐχ, ὡς ὁ A. εἴρηκεν, ἀπὸ τοῦ αἴτιον εἶναι τὸ φλέγμα.
160. Cıc. Tusc. ı 34, 82 fac enim sic animum interire ut corpus: num
igitur aliquis dolor aut ommino post mortem sensus in corpore est?! nemo id
25 quidem dieit, etsi Democritum insimulat Epicurus [fr. 17 Us.], Demoecritii
negant. TERTULL. de an. 5l Plato.... in Politia tamen [X 614ff.] cwiusdam
insepulti cadaver opponit longo tempore sine ulla labe prae animae scilicet
individuitate servatum. ad hoc et D. crementa unguwium et comarum in se-
pulturis aliquanti temporis denotat. CELSUS II 6 quin etiam vir iure magni
30 nominis D. ne finitae quidem vitae satıs certas notas esse proposuit, quibus
mediei eredidissent: adeo illud non reliquit, ut certa aliqua signa futurae
mortis essent. Vgl. A117. Bl.
161. Varro Sat. Cyenus περὶ ταφῆς fr. 81 Buech. quare Heraclides
Ponticos plus sapit qui praecepit, ut comburerent, quam Democritus qui ut
35 in melle servarent. quem si vulgus secutus esset, peream si centum denariüis
calicem mulsi emere possemus. Vgl. A 29. Herod. I 198. Luor. τὺ 891
Heinze.
PER τ ἈΦ SEE BE ΘΟ ΡΟΝ δ τ “ΠΟ U m,
1 will Bolos Demokritos zuschreiben M. Wellmann Philol. Suppl.
xxıı (1931) 78 13 vgl. auch Schol. I. Y 172 (M. W.) 18 vgl. Mich.
Glyk. Ann. ı $. 89, 20 (aus Alex. v. Aphr.) Heliodor. Aeth. ı 18 (M. W.)
21 vgl. 44 A 27 22 »gehört dem Bolos Demokritos, wie die aus Soran
übersetzten Stellen des Caelius Aurel. in Rose Anecd. τὶ 219. 231 und
Q. Seren. Sammon. de med. praec. sal. c. 30 v. 572 beweisen. Soran hat
die Τέχνη ἰατρικὴ ἃ. Bolos benutzt.« M.W. Vgl. Heeg Pseudodem. Stud.
(Abh.d. Berl. Akad. 1913 n. 4) 5. 271. K. Sudhoff Mitt. z. Gesch. ἃ. Mediz.
xvn.5(1915) 8.315 23 vgl. Alex. Aphr. Problem. ıv 54 Usener (M.W.)
25 democritiei Hss.: verb. Bentley
[9ϑπαθάς, "q18A :'spy ι3ΔΙᾺ ce S[OITT 'Q.I9A : "sy aoııng andaıoLlamna gg
"SH W@AJ3 119 :S[orc] nonyamz gg Toduedg "quoa :"sp ausapdrioy IE 'sH non
-10X :S[OICT AQA3X 09 (69 19 ὃ 951 Y 89 'I2A) 51.014 "unıoA 5130.100}Ὁ SpL 1ox
“ue1olpuemo nz AOOIS IyoTu ᾿ΒΒῊ 100 stuyuuoyy onwuod ouyo «(2 4119} N)
"olpemw ** Δ ἸῸΝ ΤΡ ano 3X 101 0x 0% "SSH »asnAoıaL : ΒΊΘΤΩ SonsrlAoL
-3L 6] ἐ ϑιγίζοτα 51 "2 sne sprg <> mn SIT] "q19A :'sspy mwgonaAlu ı
nn
ἌΧ Q1 10x nodınayl 91. 10x 80. 509. ‘SIL ΔῸ 1153. 1ogo1s1AnDo amyorlo 33 aodugIo IF
agı ΤῸΝ aogıy alı asrl QL Ὀγγ» 'SogIv 209 Ὁλϑὰ Sodugjo 9 wınwocı 13X3 Url ı10
‘wıad36b nodUugıo agı Sodu Sopyv l 39 11mıno "nogıy alıı Sodu AOLND 10x 109.03d36
andob 10x 31 ajoıdanz anodgp alıı οἱ aodlgıo aQL ΛΟΛΒΠΟ.3 510 'miayıL a13X3 paar
QL ng ἸῸΝ oLluuoiorig 31 Hpıg nogıy alı Sodu vor oınoaddoun nog03dab 31 0033
orazglaın 39 9ı 'oLlLLOLUSY PIg AmınD „IQ oaarlongoıg VLOIMDO 1MAJ333 ΔΒ DL Al3aıı GE
nodugıo noı Snodou SmoL 513 waarlongnz 10x (pdod U pıorig Ὁ.. doA Sodu) mogo
‚3036 aodLgjo ngL μι8 aoLıag (orloıy Ὁ. oı)ao ‚Jaroılamna „ınoL Xıq ΤῸΧ 1ῸΛ]3
alıno amdzLmaminyou ΤῸΝ 31 Mod3Lolodp nonjas3 10x ΔΟΘΥ δία, 39 amdaLoLuay
“mogo13XAno amrioıy amjorio 33 nodUugjo ΛΟ... on ΛΟΘΙ͂Υ auı 91 13andriov Sonarl
PHOUN ‚gnoL ᾿Ιοροβόπβῷ mınpu Adam QL 513 IoX Ὄγγ» wiorlg Ὁ. Scdu 1mgo3d3b IE
ıorig Yı ΤῸΝ 10 1.3ρ}.. hogoanjk 31 Spjoddoum Son» 10x 39 'y 9 (nodugjo aoı ı29V3 14.
pIg ΛΟΘΙ͂Υ SojsynodH, Sur ıdau ἔβας 8% ‘ZL II) EZ IL “2509 πὸ ΧΕῚΡ 'C9I
"68 69 V IE IA "wauorgn.tauad
91)Μ98. 20 811M998 PD o4gDf Ὁ snajjpw ungaaow onb *opow 09 auoryn.1auob sıpıdmy
ur ODOTDUL SNIISUNAUL WILODI auanoWu oDsdı 79 194 ODpuDsauob aunuss 090 9Z
raqyyonb ur Inaıs opıdoy ur 2889 umunun Norp ponb 4do4d “wnprdo swuorgda
-auab susnno 9889 suscdı 19 Smumun a4aqnıy Junaıp ung Dyuawal3 1} umpınb
10 wog» Ἃ [Awwep qgiz I] F‘T ı 'prdef op "udew ἘΠΕ ῬΟΙ
Ὃ 8 0; Ψ Ig uogo 'g “δ ν “λυ op
[‘1sIay] ἼΟΟΙΝ ΘΙΘΘΒΙΙΘΖΕΌΓΕ Alp θα 0 "awıou aUdX3 [ano 3A 101703] ugou 21 07
por wazrlAoısı Spbdori 5.01. Ὁ.
ΛΟΧ3 SonzriAoıaı “LugXava daumgonx “noııdyorluy ouorl
-UXo 3A pı jau3 "Soono 3A Sızvorlmap Sıaopda 50}. OLIOOHILIO SIL ΔῸ ‚Loivprl am
‘Swbodı 5:01. ngna Simıno a3 aojo nonipdrino Sıodaız ‚63 wor o1noL ano ‚Q aarlado
"aoloLy ANo ‚g oXpı "WwıanAıA norloons [U9AOL], 1190] Sıonjaxz aorlooy ΤᾺ SIZYgMHON
anllı 91 13 ‘aarlous aodaLodu or 9 “aolLoLY onı3X3 NN? IT 'LIIA — — 01 ΟἹ
“Δι οί Sp “501. ΟἹ09 Υ8ΔῸ por pdob L doA Snodna ἐν dauom “no3ıLuly amdou amı
Sprlungns Spı ὉΔῸΝ mdalgu gg L'[dA AlLoF pınmı 13Xay ano Δ3Π Ὁ "andogb
αἰ, nogosaA}A ımdaazg ımyg 1021. aAmınoL Qup ox woponoduu. or wgonaAlddoup
Sornonpogrino 39 noınoL “50 2) Spı ΔΙΞΔΊΧ amuprinzau amı oun OnroLuron oLluL
-HLusy alı pıg SUA daun pı 39. 113 "amaıd amı awıznagop alı pıg AMOHdUA 1090 01
-3XIg ABgMLHN AMLNOIOL AYL PVYOL 91 39 Smvg "ataaarloun Xno Soono ‚g SI313909
“woydoungns alıı οἷο 52) Spı μ13 ΔΌϑγ δίῃ, por SoXndh οι ἸῸΝ LOAFIQ MAY NOL 23
INA mXoı .apdogb alı (τ οϑδάμά ımdaaag ımı 10x) mogonnAud amd3Lodrip am 33
amzgn3 amyı 1ῸΔ]3 aLolb Sıansgop 50} Spı dYA por (8) ᾿Δδιϑάϑγ Sovox no ΔῈ 4313399
MwjıddnXou por non wınoı wjıddodwor dpA 10x -ALBNDOVOoUY 500) 5... Spıno Υ 4
5.1 daun oı 104] anodya Ur Ὁ pıg Smzgodg 30 5101. “oudox jo ἸῸΝ SıoluLopvd
u 54. dp aldodı alı mogoaurizung mXoı IPA ΔΒ SıoL) wong 5 ΑΛ SHıno SpL
pıg ndargıopydımdu por wdanmıdnXodg amıyoxo amı oagna XL 10191110 Ὁ 39
Sp (1) [uozuegzq op wungsyppeqy] 2 ΠΙ 1 ‘[d 'sn89 op "uHaoaH], 'Z9I
SOLIUMOWHA [99] 89 821

A. LEHRE 16θ2--170 129
pov; ὅταν δὲ καὶ Em’ ἐκείνων λέγηι τις ταύτην τὴν αἰτίαν, ἔστι πολλὰ ἑλκόμενα
ὑπὸ τοῦ ἠλέκτρου. οἷς πᾶσιν εἰ ἐξ ὁμοίων σύγκειται, κἀκεῖνα ἐξ ὁμοίων ἀλλήλοις
συγκείμενα ἕλκοι (ἂν ἄλληλα. DERS. b. Simpl. Phys. 1056, 1 ἢ γὰρ ἀπόρροιαί
τινές εἰσιν ἀπὸ τῶν ἠρεμούντων καὶ οὕτως ἑλκόντων σωματικαί, δι᾽ ὧν ἁπττομένων
5 καὶ ἐμπλεκομένων, ὥς τινες λέγουσιν, ἕλκεται τὰ ἑλκόμενα ἢ ...
166 [8 n. Natorp]. ΕΡΙΡΗΑΝ. adv. haer. ııı 2, 9 (Ὁ. 590) Δ. ὁ τοῦ Δαμασίτ-
που ᾿Αβδηρίτης τὸν κόσμον ἄπειρον ἔφη καὶ ὑπὲρ κενοῦ κεῖσθαι. ἔφη δὲ καὶ ἕν
τέλος εἶναι τῶν πάντων καὶ εὐθυμίαν τὸ κράτιστον εἶναι, τὰς δὲ λύπας ὅρους
κακίας. καὶ τὸ δοκοῦν δίκαιον οὐκ εἶναι δίκαιον, ἄδικονδὲ τὸ ἐναντίον τῆς φύσεως.
10 ἐπίνοιαν γὰρ κακὴν τοὺς νόμους ἔλεγε καὶ οὐ χρὴ νόμοις πειθαρχεῖν τὸν σοφόν,
ἀλλὰ ἐλευθερίως ζῆν, Vgl. Αἄ.ὦΥ ὃ 461 Ν.].
167 [2 N.]. SroB.ıı 7, 81 p. 52, 13 W. [aus Didymos Areios] A. καὶ Πλά-
τῶν κοινῶς Ev τῆι ψυχῆι τὴν εὐδαιμονίαν τίθενται. γέγραφε δ᾽ ὁ μὲν οὕτως: “εὐὖ-
δαιμονίη... κακοδαιμονίη᾽ [Β 170]. ᾿ὐδαιμονίη .... δαίμονος [Β 171].
15 τὴν δ᾽ (εὐδαιμονίαν Kal) εὐθυμίαν καὶ εὐεστὼ καὶ ἁρμονίαν, συμμετρίαν
τε καὶ ἀταραξίαν καλεῖ. συνίστασθαι δ᾽ αὐτὴν ἐκ τοῦ διορισμοῦ καὶ τὴς δια-
κρίσεως τῶν ἡδονῶν, καὶ τοῦτ᾽ εἶναι τὸ κάλλιστόν τε καὶ συμφορώτατον ἀνθρώ-
ποῖς, Vgl. B3u. 4.
168 [4.n.N.]. STRABO Ip. 61 προστιθέασι δὲ Kal τὰς ἐκ τῶν μεταστάσεων
20 μεταβολὰς ἐπὶ πλέον τὴν ἀθαυμαστίαν ἡμῖν κατασκευάζειν ἐθέλοντες, ἣν ὑμνεῖ Δ.
καὶ οἱ ἄλλοι φιλόσοφοι πάντες.
169 [4 N.]. Cıc. de fin. v 8, 23 Demoecriti autem securitas quae est animi
tamquam tranquillitas, quam appellant εὐθυμίαν, eo separanda fuit ab hac
disputatione, quia ista animi tranquillitas ea est ipsa beata vita. 29, 87
25 Democritus, qui (vere falsone quaerere (noluymus) dieitur se oculis privasse;
certe ut quam minime animus a cogitationibus abduceretur, patrimonium
neglexit, agros deseruit incultos, quid quaerens aliud nisi vitam beatam?
quam si etiam in rerum cognitione ponebat, tamen ex illa investigatione
naturae consequi volebat, bono ut esset animo. ideo enim ille summum bonum
30 εὐθυμίαν et saepe ἀθαμβίαν appellat, id est animum terrore liberum.
(88) sed haec etsi praeclare, nondum tamen perpolita; pauca enim neque ea
ipsa enucleate ab hoc de virtute quidem dicta.
170. CLEMm. Strom. ıı 138 {ıı 189, 15 St.] [170 N.] A. δὲ γάμον καὶ παιδο-
ποίαν παραιτεῖται διὰ τὰς πολλὰς ἐξ αὐτῶν ἀηδίας τε Kal ἀφολκὰς ἀπὸ τῶν
35 ἀναγκαιοτέρων. συγκατατάττεται δὲ αὐτῶι καὶ ᾿Επίκουρος [fr. 526 Usen.].
1 ὅταν... λέγηι τις Diels: ὅτι... λέγεται Hs. ἔστι Diels: ἔτι Hs.
2 σύγκειται] nämlich τὸ ἤλεκτρον 3 <äv) Bruns 6 vgl. Natorp Ethica
d. D. Marb. 1893 10 χρῆναι Dindorf 15 < > Meineke 25 quere-
remus BE: queremus V: verb. Mueller vgl. A 32 (τι 88,21) 29 ideo BE:
id R(V) (falsch aufgenommen von Madvig u.a.) 32 ab hoc enucleate BE
Man erwartet ab hoc quidem: es folgt nämlich Sokrates
B. FRAGMENTE
ECHTE SCHRIFTEN IN THRASYLLS TETRALOGIEENAUSGABE
Als echt können die in Tetralogieen geordneten Schriften zunächst nur
insoweit gelten, als sie Kallimachos [A 32], dem Thrasyli [A 33] folgt,
5 als Corpus Democriteum d. h. als Nachlaß der abderitischen Schule des
ΜΝ. Jahrh. überliefert vorfand, also im Gegensatze zu den alexandrini-
schen und späteren Fälschungen. Auf die Titel, die zudem oft variieren,
ist kein Verlaß.
I. II. AHMOKPITOY HOIKA
i0 0a [Thrasyllı 1]. ΠΥΎΘΑΓΟΡΗΣ. Vgl. c. 14, 6; 68 Al (m 82, 20).
Ob [1 2]. ΠΈΡΙ ΤῊΣ ΤΟΥ ΣΟΦΟΥ ΔΙΑΘΈΣΕΩΣ. Vgl. A 166.
Oe [τ 3]. ΠΈΡΙ TWN EN AIAOY <AB..?).
ATHEn. ıv 168 8 Δημόκριτον δ᾽ Αβδηρῖται δημοσίαι κρίνοντες ὡς κατεφθαρ-
κότα τὰ πατρῶια, ἐπειδὴ ἀναγνοὺς αὐτοῖς τὸν Μέγαν διάκοσμον καὶ τὰ Περὶ
15 τῶν ἐν "Aıdou εἶπεν εἰς ταῦτα ἀνηλωκέναι, ἀφείθη. Vgl. Α1 ὃ 39. Ο 2.
1. ῬΒΟΟΙ, in remp. τὶ 113, 6 Kroll τὴν μὲν περὶ τῶν ἀποθα-
νεῖν δοξάντων ἔπειτα ἀναβιούντων ἱστορίαν ἄλλοι τε πολλοὶ τῶν
παλαιῶν ἤθροισαν καὶ Δ. ὁ φυσικὸς ἐν τοῖς Περὶ τοῦ Ἅιδου
γράμμασιν. καὶ τὸν θαυμαστὸν ἐκεῖνον Κωλώτην, τὸν Πλάτωνος
20 ἐχθρόν, ᾿Επικούρειον ὄντα πάντως ἔδει (τὰ τοῦ» καθηγεμόνος τῶν
᾿Επικούρον δζογμάτων» μὴ ἀγνοῆσαι μηδὲ ἀγνοήσαντα ζητεῖν, πῶς
τὸν ἀποθανόντα πάλιν ἀναβιῶναι δυνατόν. οὐδὲ γὰρ ὁ θάνατος ἦν
ἀπόσβεσις, ὡς ἔοικεν, τῆς συμπάσης ζωῆς τοῦ σώματος, ἀλλ᾽ ὑπὸ
- —
I. II. ETHISCHE SCHRIFTEN

0e [1 3]. ÜBER DAS LEBEN NACH DEM TODE.
1. Es wird erörtert, wie das Wiederaufleben eines Verstorbenen möglich sei.
In diesem Falle war der Tod offenbar kein Erlöschen der gesamten Lebens-
kraft des Körpers, sondern nur eine Ohnmacht infolge eines Schlages oder
einer Verwundung, wobei die Bänder der Seele am Mark noch festgewurzeli
10 »Voralexandrinische Fälschung ?« Diels. »Die Schrift weist auf den

Pythagoreer Bolos, der ebenso wie sein Nachtreter Anaxilaos historische
Interessen hatte« M. W. Dies keineswegs zwingend, vgl. die Angaben in
6. 14, 6 (Glaukos v. Rhegion!); Jacoby zu FGrHist. 76 F 23 Kom. τὶ 122;
Frank Plato u. d. sog. Pythagor. 8. 185}. 355£.; Philippson @ött. gel. Nachr.
1929, 132 12 vgl. Wilamowitz Glaube d. Hellen. τ 8041, aber auch
Wellmann Die Georgika des D. (Abh. d. Berl. Ak. 1921 n. 4) S. 12f. und
unten C 2 17 ἔπειτα (6°) ἀναβ. Kochalsky 20 {τὰ τοῦ» Kroll
21 emıc. p. ου las Kroll, der ᾿Επικουρείων ergänzt δζογμάτων») Diels:
δζόγματα Kroll
sap mdm, eIp yone 5. 509 ᾿ῷ 89, ΟῊ DBungnaq "Bao "Ρ ᾿ψ050}) Anz τ|ππ|9 A
‘I 98 yorlAoıd] suo] 13Δ 218 1π| pun 19217, wnz ᾿Φ9Ραπαβοατπὶ puıs wızazÄA
-oLıd] 190 4101} 100 oIp uodod 9 'S ELST "IZOIT "TI 82) οὐμ9(07 "wbns,T 19
Ῥ 439] SZUIZQIOTT ΠΟΥ ΘΡΘΩ͂ 910 ΟΖ 3.590 yonegg up pun ) sep uedog
us7y99r uop Ajeyyuo "asqyyuepun 451 aıdodrinooıg Zumsor] ourag »᾽251
ΘΣΝΌΤΙΓΙ ΘΕΟΣ yaıuıoTz HuTd ) UOA 450}} wep pun αὶ usyosIaz ΒΡ ‘uogey
uopuwgsod suıkdeg wm J) yon® 0JUuUgy SYT« '0EL'S 890707 YIaUQI9) yoeu
"deg NB4O®WADIIV :’ayosqy Todeon NIIdO®W3.|IV :Zzıedwon arsdobriz Sıq
:sjoIq] aısdodri3 ‚0.019 191 ((deq IVIM :sjeIq] 05) pwıno $ Jogne o9zugZıo
doydıs uofloz uepuasloF ΟΡ IOp ‘oo Solıbdyorlong> 4 LP I 819104
ἼΠΟΟ ΠΟΛ ῬαΘῊ A spIq {) ἃ ΠΟΙ SoasronsA g pun Sorsgluus p
VISNID0LIUAL ἽΡ 1 41
“ΠΟΙ ἀογθηΖιπο πθμολμ0.1 9719 ΟΡ τ|015 “yanıpsny 5.64
yDu “ψ990. y9ou “uadunnzad pun Nadwnısgn byyjoa ayı uon uupp uoPIoM
IS UONUYISNZIIPATU JuawumjsaL, Ayı pun uayuop nz apungssapoL 91}
un y9ıs uanayds Iy9ın/sopo,Lz uayoyuyonab aoıyı ur uay9suapr auT 1
wopaım 9097] 9U9y9s0].19 50} aybun].ıa pun bunpoasasy “ὩΣ
yonbn»z adıgy 410p yas sowm4a ΘΠ «9891 donDpyL1oy “90 abjofur Pu]
"ayıynmaq afaıL 9} ur y90u suagaT 89} uayunT 110 ziaf] SPP pun uagarg
Ὃς ‘06 πὶ TOA 'vIANZlOLIdL FI 41 03

"noLıdyoruy ὉΔῸΝ 10 Δο ΚΔ Aa13dobriz
‚00,9 por wıaonA 101ulUypLoxıdau 1090369dA Saraonaroun Sorug
-DIQ 39NO ΔῸ1Ὸ al ‚dou .ısıutıloun SıoLno Sojogpdou "oıdmag 101
-Un3A [noıyang noı yorpıueu] noıno SuAdoa3 awıo 913 6 “65. "noonoX
-nLoodıL 10% alııy Ὀγγν ‘aoLusydıdau por alboı Lysınyou no alı ΟἹ
Snonzrimdoodıu 1ogol31Lny OL A1103 AnajoL noLwıonax "Sorbdorlong Su
Smyoano vox SwodXonmy SuL 1dau Box wAoypap Sıonarludi3 5101, Δ310
ΛΟγ 9 39 no3Lonomoun .Sıazond WwLaonvonp Soımdu Spı 513. Sodzu
39 OL ‘wıaonÄk 1013320 nonodX aarl noAıyo Stoxdpons amyıy) 5m
5101, orig S3LapıL 119 ‘aonourzuodou ΤῸΝ 1 ‘08’ * amıaoxolagoms ΟἹ
SNOVYPX noL ἸῸΝ Somdoons SuL Χ1.3Π AmL 10180 Sogpu. oLNoIOL [113
HA wınod3bnıny .Soibdorlong 10x (am) onLı/aob amı)nor amkaı)ı
-no<(d)boo alıı Xıg WgOWBUMENg 9.1. (1A) noLıdyorluy Ho 1013X3
Sonogsuluo no 9 Sur IOPfOW LE ‘6g oylom op 'aolıad "CI
Δ τι dTSA "aonsronsk διοοχλήν ὁ
alıı Sodu ΔΟΙ80 {11.1.13 au) noınaugosup alı o1oolınaap Sıyno amı
-noAarl AMLNOL ἸῸΝ «13006, 1091. nonarıaad3 a3Xj3 Su) 5.11. vorinadnu
3 91 nıgdon UL ΤῸΝ 1onarlojıddaıoy 10rlo3g 113 nonarla aovanrl aoL
1031. 10 SuXnA 39 Sur ‘oLısdou Sonorinodı 10x Smoı Sonıı SuAuyu agri
161 α1- 80 HLNYWOVAI 8

2. Erym. ORIoX. p. 153, 5 Τριτογένεια ἡ ᾿Αθηνᾶ κατὰ Δημό-

κριτον φρόνησις νομίζεται. γίνεται δὲ ἐκ τοῦ φρονεῖν τρία
ταῦτα: βουλεύεσθαι καλῶς, λέγειν ἀναμαρτήτως καὶ πράττειν ἃ δεῖ.
ScHoL. GEneEv. ı 111 Nie. Δ. δὲ ἐτυμολογῶν τὸ ὄνομά [sc. Τριτογέ-
5 vera] φησιν, ὅτι ἀπὸ τῆς φρονήσεως τρία ταῦτα συμβαίνει" τὸ εὖ
λογίζεσθαι, τὸ εὖ λέγειν καὶ τὸ πράττειν ἃ δεῖ. Vgl.
ScHoL. BT zu © 39.
2a [ur 1]. ΠΈΡΙ ANAPATABIAZ ἢ ΠΈΡΙ APETHZ.
2b [tt 2]. AMAABEIHZ KEPAZ. Über den Titel Gell.pr.6. 18.Plin.
10 N. H. praef. 24.
ὃς [11 3]. ΠΈΡΙ EYOYMIHZ ἢ EYEZTW. Vgl. A 1,46. 166ff.; CT.
3 [163 N]. Pur. de tranqu. an. 2 p. 465cC ὁ μὲν οὖν εἰττὼν
ὅτι δεῖ τὸν εὐθυμεῖσθαι μέλλοντα μὴ ... ξυνῆι πρῶτον μὲν
ἡμῖν πολυτελῆ τὴν εὐθυμίαν καθίστησι, γινομένην ὥνιον ἀπραξίας....
15 Stop. Iv 39, 25 H.
τὸν εὐθυμεῖσθαι μέλλοντα χρὴ μὴ πολλὰ πρήσσειν,
μήτε ἰδίηι μήτε ξυνῆι, μηδὲ ἅσσ᾽ ἂν πράσσηι, ὑπέρ τε
.--.......
.ε... ἧ . θ“ἅεἃ..΄΄΄.΄΄ΠΡρ ὃ-΄ἷὮἝὮἷὟ΄ς.
2. Tritogeneia (Athena die “Dreigeborene’) = Klugheit. Es entsteht

aber aus dem Klugsein dieses Dreifache: Wohl denken, wohl reden
und tun, was Pflicht ist.
%e [u 3]. ÜBER WOHLGEMUTHEIT.
3. Wer wohlgemut leben will, soll nicht vielerlei treiben weder im
eigenen noch im Gemeinschaftsleben und, was immer er treibt, nicht
Prodikos 84 Bl. Mit der Tritogeneia möchte P. Friedländer Herm. 48

(1913) 616 die Ὑποθῆκαι gleichsetzen (vgl. Anm. zu B 119), aber es weist
nichts darauf hin, daß die ‚„Dreiheit‘ in diesen Bedeutung hatte, was
doch notwendig wäre (vgl. dazu besonders τὰ 90, 23)
1 Vgl. Sen. de tranqu. an. 13, 1 hoc secutum puto Democritum ta coe-
pisse [cepisse Hss., vgl. dazu Friedländer a. O. 8. 6072] ‘qui tranquille volet
vivere nec privatim agat multa nec publice’. de ira 3, 6, 3 proderit nobis
illud Demoecriti salutare praeceptum quo monstratur tranquillitas, st neque
(sine quo A) privatim neque publice multa aut maiora viribus nostris egerimus.
Epikur. bei Diog. v. Oinoanda [fr. 56 p. 54 William, Lpz. 1907] οὐδὲν οὕτως
εὐθυμίας ποιητικὸν ὡς τὸ μὴ πολλὰ πράσσειν μηδὲ δυσκόλοις ἐπιχειρεῖν πράγ-
μασιν μηδὲ παρὰ δύναμίν τι βιάζεσθαι τὴν ἑαυτοῦ: πάντα γὰρ ταῦτα ταραχὰς
ἐνποιεῖ τῆι φύσει. Auf Marc. Anton. ıv 24 verweist Wil.*, auf Plato
Rep. ıv 433a Philippson Herm. 59 (1924) 386 16 εὐθυμεῖν falsch einige
Plut.hss πρήσσειν μήτε löinı hat Plut. im Dialekt erhalten, Stob. hat
manches verloren 117 &00’ ἂν πράσσῃ A: ὅσ᾽ ἂν προσῇ S: ἀσσαν τι προσῆ M
ὍΟΙ ‘08 τὸ nz wuy 15Δ 'y0g (99
Ὃ 8 οθααθϑα θη 312 0τ1Ἀαἀππ1} 4reyfayeaz “3ΊΠΘΩ 'n "Zzugdig Β]914 πιθλΔ
amıoxworisudou ΤΊ ΤΟΑΟῊ amasmıaaıdau amı Sodo : (1048 Ν᾽ {({0510425)} amzınludı
uri γολ amzırnldu amı Sodno : 1911975 amzırldu amı Sodno :β]Ή ΤΩ] 9581 4 ydasu
amıoworialuidau amı ( > Sodno "16 GLL'S dry anf oqnbrsad Tyıanw'Pp'A'd
"3A ‘sjo4tL UsIy99 sap Zungrarypswun) 998793 yasıaımyıda 451 Snoyzı 1dau
IL ΔΒ} 19 '°S :Ὃ 8 199q1adurr] 1968 "TA “Β]ΊΘΙΩ y9Du aurayagt Wuap "A0Q
IL VIS aog :ıj[ag aozyu g Ὁ Slonoyodıuz :py Sluonoyvod'us 7
᾿ζπ0 0598.
-qy pun 90] 90.207 sap) 97 91.) 910 251 25 780 pun 257 ΠΩ Ῥ
ΘΠΠΉΘΑΩ 910 SIE SOAAOYOIS SBAIO 251 ΘΠ} ΘΙ Βα
ΘΙ uuocg '4yprıdsyus Fer ἀθῖπῸ8 Sem 5]8 “2[ὈΠῚῸ Iyaw yyaru pun
(222
81|05 Zııparu) 2597]. Ὁ sep 19 ‘uaqne]x) uautss yoınp IA USIUNLIOA
gpwaogq g unz uyı pun 438 Π|ΌΘΤΙΤΘ yonyy) sep uuam 4sgJos ‘ep ‘uros uf
JOUTIS NE IY9S OS UIOPUOS *U9QIL4SI9 ΤΠ ΖΝ pun IFe.ryy 9uasTe auras 06
"3 ‘16 "1327 ‘08 IT usgo "BA "SKo)Lıdyorluy sweN 190 41[945 g “2 1
τ τ QBOLIM IMVHA)IW (1091. ΔῸΣ Ὁ 5.}13011, Imrloowolıg ımdaup 1)mL 13 nonori no
„13XA3v3) Sonarinolouorg(1) amlYYY amı) QL o1no(oyoL (I) uupx <'noLupinay ı)oA13
aronb 19 Krlogamıg ymyp<Ayay ı9ı (a3 moLldız aodyaLodu pıno (pı ὙΠ 11 1LQ)
ambndcA [LFI 'S 8920)
0 Yaugaj)] 1 1} g9—8G Π1Δ “18 [JO ὍΜΠΗ "ToA Οὗ
"<AOLLUINAIV> ZOWZONVIV Φν3νν "IT 1π| 4Ρ
ΔΙΑ ΤᾺ ΤΠ
[667 I] eyewouwodig usyyaaun uap yıuı
yosıyuapt JydaIN "EVD NMAIOH NMLVWHNWOULA ἽΡ Π| BF
"984 85 "SER ὍΘΙ "I6L "FLT ΔΙ ὍΔΙ 4 210196η91λ: Sugyesnz 61
10903/43y auıdrlogp nouıdaorluy oun
udb3 doA alınoı .[8 4 92] oıguvwoLoxp alı Suaodbıonon da1L0g09
[T #2] woıAmAoXnA alı Soaluxmyny 9 SoLogoyvouy, ug wa [Ὁ ν᾽ 82]
ADIZNIHLNDO 39 SoWLONZ, "amLoworsluidau amı (ION nmaa 31 AYL
amumdgayp amı ımıd) το... SovzL mogo1sxodu Q [881 4] amdodrinop ΟἹ
ΛΟ). 10x amdodrino amı) Sodno Liudsım ἸῸΝ doA Sıhdaı,
13 3γ1113 Simpyvou 10% "aaonsdoAloodu mıoana τοὶ au ‘anırlng
-n3 Δία, Snov3L 1032}. 1091. a3 Δ8Π “7 .alonoxopgıg ΔΙΞΧΟΌΜ 50 γ3., το Ὁ
τἰιοθν, 10 por ou [5 07 Ὑ81 IE] 051 πὶ wong war) UNE) Υ
SuınAovoAarn Sur nod3Lo3Yn6on c
umAons σα ἃ 'amımwang amı 1090311900du m3yu Uun ἸῸᾺ
'109039110ınX ‘Aa13x0og τῷ... SluazriosALun ao3ayu 91. 53 103
Suonoyyodıua SuXnı Sur 10x 310m ‘alnownd nı3X3 alı
-NDDOL ὌΥΥΡ -Διορῷ 10% noLnm3 δἰ 199013010 aırloang
661 4775 HLNYWOVAA 6

4e [m 2]. MIKPOZ AIAKOZMO2.

5. Dıoce. ΙΧ 41 [s. τὶ 83, 9] γέγονε δὲ [Demokrit] τοῖς χρόνοις,
ὡς αὐτός φησιν Ev τῶι Μικρῶι διακόσμωι, νέος κατὰ TIPE-
σβύτην ᾿Αναξαγ όραν, ἔτεσιν αὐτοῦ νεώτερος τετταράκοντα, συν-
τετάχθαι δέ φησι τὸν Μικρὸν διάκοσμον ἔτεσιν ὕστερον
τῆς Ἰλίου ἁλώσεως τριάκοντα καὶ ἑπτακοσίοις. IX 34. 35
[n 81, 10] Φαβωρῖνος δέ φησιν ἐν Παντοδατπῆι ἱστορίαι [FHG zu
582 fr. 33] λέγειν Δημόκριτον περὶ ᾿Αναξαγόρου, ὡς οὐκ εἴησαν
αὐτοῦ αἱ δόξαι αἵ τε περὶ ἡλίου καὶ σελήνης, ἀλλὰ ἀρχαῖαι,
10 τὸν δὲ ὑφηιρῆσθαι" διασύρειν τε αὐτοῦ τὰ περὶ τῆς διακοσμή -
σεῶς καὶ τοῦ νοῦ, ἐχθρῶς ἔχοντα πρὸς αὐτόν, ὅτι δὴ μὴ προσή-
κατο αὐτόν.
Anfang der Schrift: B 165?
Inhalt des Μικρὸς διάκοσμος (Kosmologie und Zoogonie, Kulturge-
15 schichte des Menschen) zu erschließen aus den Bearbeitungen der Demo-
kritischen Lehre durch Hekataios von Abdera (Diog. L. und Diodor 1),
Epikur (Lukrez v und Diogenes Oenoandensis) und dem Autor, den
Katrarios in seinem Hermippos und Jo. Tzetzes in den Schol. z. Hesiod
III—VI. PHYSIKALISCHE SCHRIFTEN

4e [m 2]. KLEINE WELTORDNUNG.
5. D. berichtet, er habe diese Schrift 730 Jahre nach Troias Eroberung
verfaßt. Er sei jung gewesen, als Anaxagoras bereits bejahrt war. Dessen
Ansichten über Sonne und Mond seien alt, er habe sie sich von früheren
Philosophen angeeignet. Namentlich verspottet er seine Weltordnung und
Lehre vom Geiste. Denn er war Anazxagoras feindlich gesinnt, weil er
keine Aufnahme bei ihm gefunden hatte.
2 Die Bedeutung der Berechnung nach dem trojanischen Krieg ist

zweifelhaft: vgl. Reinhardt Herm. 47 (1912) 509, dagegen V.d. Mühll a.O.
S. 174. Über das Verhältnis vom Μέγας zum Μικρὸς διάκοσμος 5. ebenda
9 &pyoiaı] bezieht besonders auf Leukippos (s. τὶ 71. 14ff. 105, 9) Diels;
ἀρχαῖοι von der früheren Generation vgl. Aristoph. Equ. 507. Anders
Kranz Herm. 47 (1912) 41 11 Die Ausdeutung des Motivs durch Favo-
rinus mag falsch sein, aber die Tatsache der Entlehnung muß er alten
Quellen, vermutlich Theophrast entnommen haben. Vgl. 64 A 5. Die
Worte τὰ περὶ τῆς διακοσμήσεως καὶ τοῦ νοῦ, die sich zunächst auf Anaxa-
goras beziehen, klingen merkwürdig an die beiden von Theophrast an-
erkannten Schriften des Leukippos Μέγας διάκοσμος und Περὶ νοῦ [πι| 80, 2.
81,1]an 14ff. nachgetragen auf &rund der zu oben Z. 2 genannten Arbeit
Reinhardts. Vgl. dazu auch Graf Uxkull Griech. Kulturentstehungstehren
S. 25ff., Philippson Phil. Woch. 49 (1929) 667ff.
vage dl ΤῸ ϑθηοας "BA [anoogdarg 68
‚ng SuonoXdoun [Suono (ἬΤτο9 'S 'O 9 4pıeyuroy) 97 41 89 02 62
(x “πὶ 'Zorgq) τ "ἀπ anııdg [8A SE 104999 Ὁ AIXX 'qumiog "ἢ "8104
"yosabsuordiyay AONOTNEFH ' p "wuy ητι 97 €] ΒΌΠΙΤΣΙ BA NEE FOL 89
BA ὡς 49υοτοζοα sopyopodum sop ΘΙΠ9Ὶ spe 5.) Ψ' IE Pia Ἢν
aystag molgionp GI ΟΕ ῬΡΟΟ „1 Ἢ "ἃ 'qosnz Auriwdgwap 8
-οὴρ Xno ‘alunarinoxjo alı AVonıLy9 ‚gor amAsrlonıA amıorlluıono 39 amınoloL (F)
"norsaurid3 amıayuy ıdau αἰ, woliou δου aloıbo norlıdmaA amasmızzoun amı ΟΡ
noLop»3 1031, ovogrino SprasgiL SnovLyyp Sodu or ‘Sıa3ay 50. anodgdnıg noAg
ΔῸΣ noL 23 Suono SuasrinXaxAno or norluıop 9 Sunmd Sur (6) "Snounı amvluvup
Snoı aodyırl pıoa noı 33 alzaomaıÄıu3 aodob AQL pıq 39 Snonsrlofiodgp ‘Snonarioxo
-og12 Sornodadrino noı oun aısguog Sıovuyvp amıdug amı gun naar Snonzrnori
-3vou ἸῸΝ (zZ) "Snoudox amdaasg amı Ομ SnoLyprioLno SnoL ἸῸΝ aluıyıosnloodıu 46
αἰ. Suapıog] 31 Suı mogoad3boodu 1ox 1013133 Sorion Spı 113 augpdouo SHLMLOSg
-D 10}6)138g mıdug TON ImLÄpL9 13 alond amumdgayp nmı SoıanagluansA δ χορ 33 39
Snoı “aarodlLyıadou mınoıoL Sm30313A amyo amı Surmdu Sur ΔΒΠ 1dau. vor 1 ‘8
‘(87 “τ πὴ 29 V 69 PIoA
"amXnhri3 Amı VOg0XAA3A 910033 502331Π γι γγο Sodu Sur 33 ,vVp “aBa0oAom) AmAo5 08
-13rl AmıL azgluri 10g0Xang ı133lri aowınayaL 91 amıprınaau amı ἸῸΝ Sodnu noıyl
ΛΟΣ, 1031}, ΔΟΣ 31 oun alasrinosdaLo aovvon 139 auA 39 alı ὍΣΟΥ, DLnagoorlondo
“asrlodgano nougı LasAorlo aoı Sodu wıobuyisıar oıoıyon SodAin Smaond 3q Ὁ.
“walglurigido1ox 13391 amj3Äıu3 AML ΔΟΥγ amı por amıauda amı ılı a3 Smaoıdy
-Ano vnarloX31a9 Snogm3A 39 Ὁ.. palıu onarloasA aagvauy SnougıL Snodmanarl SnoL 67
Sodu nıorluamnıoxsa So)ooridag Surosyu aari mı 39 amınor (4) -AMImSJ Snounı
Snoupgoıanu woalndbonp amınaÄnddıdaun por 31 AmLAasgneNXIg amasarın ΔῸΣ ΤῸΝ
amıaoandriov aıou3no amyayaı δία, amaarinododony amı A01L0X03 9. 9. .Ing.onoad
-3L0 ΟΣ ΟΠ ΔῸΣ noı oun Sodarlı 9 Spı ‘SuyXino SornoXziıdau non Ομ SuonoLutu
Suı 33 alıbodı alıı orjıno arsapgrloy Sorsna Δ8Π Spı nouodı ΔΟΛ3Π 1013 agı Sooorl ΟΖ
-dag 5... pıg amdAn amı 39 amazrinonoA0om) (F) "noAıygo ‚oa noıL 33 alvogoıar
αἰ, amgdoy ur mwılazA dup 9 δούλοις mad SluaarAnhaıon SodoX Sur amgıaua
“aonarlonıA 1090909 ana ΤῸΝ 113 AMUHL AMı 1ONOSHYArlıY SIOL 1OX 1.0343 5101, 13 daug
‚SpnzrioXsidau SıoLusy ı03r[in Sonoggulo pıno 10.3.11. nogoanaA 10x “Snougı Snoyvyou
ὉΔῸΝ AMdAn amı oaıLı poolgıoano Sojsnndıus Sur Sunarinornsonp anjonridsg δία, GT
ng pLıau3 “ΔΙΞΘῸΥ διϑίμι, Sornohripyonox Sodnu noıylı aoı 1dau noı noımdıu Δ3Π QL
3g alınoı (6) "alywup Sovaıaou por Lgmylu auA δία, woliou amdaımıarladaLo
AML 39 33 ‘An00nYpg alıı amdAn amı Δ3Π 23 aonariobadıono or SmXsano το. ΛῸ3 a3
«9 aoasrnovp (5) «δοῦρα 91. pıqg waluLopLox oınoı 113 SmaoıdaAno amdAn amı
δ... pasrl aodayog ΤῸΝ Saganyj 39 9.. ‚ılajg ıuopu εἰ, monlgbluyomon: amdıoy amı (I
Soguyu aouioy 9.1. mx noıylı Δ3Π aoı 50.1.10 Su ‚dp „oıluobnox alı οἱ Smaonb
Suinoior Sur Sluono Snodabmap “asriodgano Snougı SnomyıodmaLsri 5001, 500},
non Ssgadnıur aarl 91 ΤῸΝ SnoXsano’aısXnı Smaolıaıı 0d39 ‚Q aoL noLAND IMLN0 ΔΒ
alazrimdo alı λοι nısdloyıdau norloox aa aoı acylLyvp up amuprimo ayı amL
-AYLODIQ OLNDL 39 Ὁ13Π .Smaond Suı amıno SlaanAıarları fauA por 31 a9nodno nung} 4
a13X3 Aoır ALDDLoND amyo amı SUXdp 33 alı dpA ὉΔῸΝ 1 2 I 'Toaoıd "I
:pUIS 99x97, τι945 91} 101. ΘΙΩ
(19 48 4 08 nz 12ΔΛ) 4101} seIodegorg pun (85 ‘geT ἴα 'n 'yFZ 7 nz wuy
usyun 'J3A) sopJopadumm 59Ρ 4196 ΤῸ OIP 942998 uMIOPOIM AIYOUIOLL !uozynuog
Gel 9-07 HLNYWDVAH 8

(6θΡ “Φ Ὃ 8 Ipıwyurmy) ΖΟΙ V 69 SB1odexeuy τιοϑο. Ἡταιθ]ο ἜΡΙ
aoıyıririno ıLogn aUA AagLoXTrInog a3gno ΤῸΝ (8) ἸΌΣΟΘΩΒΆΟ3.3Π ΔΥῸ QL Sodu
Suridag noj3g13 OLApLOOLN nojLamanoL 39 Ὁ.. *3noA3A odaLoridag por 31 paaddp aıhzu GF
pıodUuyis alnox} ΔΒ pı 39 amınoı (1) "aona13Uy mim) mı 10013Aoddong ımnadX
onarouvogidau nmd3ıop amyyy nmı ΤῸΝ Sualyao Sur Qun 39 dvımna ‘nonarloanori
-dagorg nojvu noı Qun aan aodanllı ‚gar Lg eo ‘aı3nvodrlou S3L9xLo3 53Λ3Π0
Saaıı por mınd 10x 31 odanag mıno noımdu Lg wwınond ‘nogripvsup ΛΟΟΧΙΠ PLoR
SornpLoigari nodaLodug 91 Sodu 0x Sornoyypdloodu noyylk noı oun albdori anaxjo OF
alı oono SoXodgapıg 39 Line ‘aadovzuz nodmX aojsno δία, SUA μι3 dogn 9.1. 13113
δὰ (9) oraujayg Udo Ὁ. “aluz aoAyyo ᾧ aagno 39 no ‘o1anaA3 LxJoX por 31, Yısgod
“ο1.3731.}138 noLN® ‚un nozyu agrl no ‘SuAınnno 1nogn ıyı (Fe 'd) 39 LA (6) "go
.a3d3b o1awJdu andodb noıxlyp alıı σοῦ
μιΔ 8 Sarlayyu [0 por 31, Sonodno Lg mıno
“ΔΘ ΔΝ aoonoxloodu alıı 13a Snogoup “ogariagaun SuXdo 33 Sp “aouoı nol3mjo GE
AOL IMLOHN} amınoL por -Sisguagoodu Suyn naged3ı3 ΘΠ nonodX aılın 134dno
-ılug amd31Lop amı Sizamyuy 5001. 10x 31 Spılapyu διά. ΤᾺ 31 aonodno Smıno
‚013 ‘Sonsripoluıono Sıarlıpang SnomoonA3 or 31 Snoyrloondaun 31 5.0.1. 30 noLmdu
ΓΑ ΠΟῪ SL ‘gg dr Ἵ τι [Βα νπαν 'NNVO]] '[04958 9Ρ snaaImaayH ᾿ς
ἽΠΟΞΙΟΖ wieIfM OT “11: βιβαορτιθοῖιθο SEUsdoLg pun 1582 A ZINN] 91 08
“pumadnz ΤΠ Τὰ 0439] 9LIOOQL Βα] 9 '7L V IE "WA "yuroyas usgey
nz 9z2nUag AYOWOLT PL1IOHUT, τ9580}0 ‘sopyopodumy sop ursydegom yo
-UUB τι 4aouurıo “(IT ὃ wog) uopIom τιθτ[01|319Δ 9IOLL, 190 uogng uop yıuı
o9sy op ‘Idoyy wap 411 uppzmy ΟΡ wopur ‘o1p) 910 aoyun UaZUuRIFT 190
Zunuyooautg OXxopeaed auasseppdddm AaIy ΘΙΩ "TOP9IM G “Δ 2 Ὁ U9GO ΖΟΡΟΙΩ 67
-SOIBIBYOH θα “(OT 6 8) PduLıqaoaasy AyauL HIOLL, U9LOKOLZ HUTEN ΘΡΑ Ip
ep “Zungyowgooagg 910 yon® 4ıyoy Sara uap aogny *(gz# ‘xıx Ἰάάπῷ
Yopyg ΠΟ) yes gsıonz uspIoN Ola θα OIy9T OYOSITYLINOWELT Θ1Ρ ut
yoıpynop G ὃ 1oq 41{03. aIdojowsoyy Ayyaıpystıyd sureg "Fuy τι041
9 10 yueudarT
SOWUYITIZOI yaıquoweu uro ('S AM) 92 Y 89 yane op “ursasqn soddıuney 07
ΘΟΙΌΙΤΩ HUSqHLAJOSH3NZ (AIX 8) ΒΘα ΒΑΘ ἼΟ 0 woP JoydIs yowunu I9p ΘΒΤΘΔΑ
-[14 γ4ππι1π45 ‘yey 41οτ05093 Sorloompıg Soda SINOWELL 508 ἀθΘηΤα οἴ 9607
1ῸΡ 910 ‘ordojowsoy]f τιθτιθ5801103 BEI—9 A EL eyerydAdry BIopqy τιολ
somweyoH sue ‘guy τπιϑϑότλλαθ '7]76F 'S Ὃ Ὁ IPAeyuray 91m ‘“aosoIp IM
"noronyXAp SuXnAh por 91
ΔΌΛΟΥ 10x SodısX wıamun Sodu 11n0X3 SnoAdaano pox ımIp) Isndna Διο θ᾽ ΛΟ. ΟΣ
alı Sojsxjo alazrinoAludn ‘Sıoumdgap SıoL 1ogoznsA noWoropgıg alıno noj3dX
alı amıapu doA novogon "wolyadm no ΔΟΔΙΟΝ AQL onarlpang PL OYNYL 1OX
nonlgadna SonX31 SpL mon aodyırl ὉΔῸΝ amrijoUdX amı amyyy amı poa Sodnu noL 80
SoLa3g0mAA "Wgo3gjLoup Snonarionng 1OgO3LıPYnd SnoL amudox amyı ἸῸΝ 1aprlıak ΟἹ
ı01 13 aısAnabo1ox oioyl.uo »ı 31 513 Snonzrioxopogıg Spdjau Suı Qum aoAjyo „WON
noınoL 39 33 (1) "Sudodı Suı nıapıo alı por SoXnh 91 31 pıg SmagriiaX SnoL YLoX
1OHONYVOLYP AMLNDO SnOYYoLL ΤΟΣ 91 - ΔΙ ΟΞΘΌ ΘΙ, mogo1stol 503913 SYL 513 ΛΟ ΟἿΣ Amı
aomaqluri SoranoonAp Subodı SoIdAy Sur algırlonAno alı θά por (9) "Snoxlon
-nany δ γ 3.Δ, nodarilı 9 Subodı ‘Sıaglup Sodnu 10x 31 Smaolno “Soıng SoLlgo3 ΛΠ 9
SnonrinA “aızApıg Smnguıuz nonarludas amriloUdX noıg Sodu amı Sonsgluri amumdgap
amı SnoLmdu ano SnoıL (6) wogozasA onoA3Xdp amagz aAmLAapyuy ayı pLorluıond
onaronaA nımdu Ὁ} 10% amıxzyorg SoduLmodoX 10Jdpun 31 Snojoıamu ἸῸΝ QIg
.S13J3V 501, nmıayfoLano 3Xnı3 SQ amLopNz ‘noıxaypig alıı a13X3 Soıapu nonmb
SOLIAMOWAA [es] 89 0991

3ΙΡῸΒ85
-α195 199% 451 592292}, ᾿ΒΟΤΒΖΘΣΘΉ 518 ς ‘I 1 TOpotq 194 yane Fy99s YydLıag]
oyostydA3R das] FE 5191 Saoyuen) I@ TOT 39,0 alırl Du ©
agııov "oLnodjsgbsrg 10Yvou δοιολοάϑά SonaprısX aodarlıdz alıı aubodı 531101903

aluaori nyup ‘SaLogjs aıaAmAnano Soxrlgoup Sodu ondgadap pox Snoudox 30 1Π 109
Sı33Q113 SaLag amıyrludX yox Suupo por SaıaonpXAnı mıno 39 joarlnk .1003X 510..
SioarinA joarinA oLnoXpriaano 10x anoglogaoodu amydLug pıoX SIoylLuyp por "Lonarl
-odadı SıonyXmy 5101. or Sanıox Sıondgodap 5101. ex 531. Δ0133 Sprion juz amjarlıou OF
ausıg aoıd noL AMjzIg nopovsAp Ssıanonpp aonori 39 Δ γρογιὼ .10NOXop.1L Ὁ
S310013 ano aoXnhzuy Saınoruyu auA alı 1u3 doLlox μι3 Sm γὺρ “noromajÄauz
SoLonog L So09n 11.03 IL 9 31N0 ‘A3gNO OVNY „LNO OLADLOLLF awıAdm3A 3ıno aluaX3ıL
31no nojrlagno 101031919 Sojdıauy ΤῸΝ SaLag δου λον Ὁ amumdgap AML 39 3191 10
noludoXoun Smaopgonp Sur noysy nor alı Ὁ13Π amnr amazrimansk wopLundy gg
ılı ıgwgLo 13 amı ἈΞ. ΤῸΝ nagpXoyyou ıononanıag ‘UA aagjo amansA 019) 39
119 "mogozasA nıolanzA alıı 1006 SopnoAoylyvp 33 Sluasrioang amansA 1ızalırı or
μον ‚dn SLA Sur 39 Su.ojsgovorisijaımn "Lgmday por LgmaA wor Lugmdnu por lud
Lgmıogon alı ‘nmızıpdanuz almoızXıoLo alıı Sodu 5891 amıy) amjoLamu Por 1090
-3na3A Udaano Snoumdgap amıazAndaz aıolz3nn alı Ὁ 1.3 ἸῸᾺ aoluıodAn Sıomalyao (8
Sıoı amnarlobadı 39 Soımna ‘Soda amazrionnordsg noyylı no gun am .uoaligog
-ὈΔῸ Surnoı 33 Spazrin SıagmAnyobrlou 10x Sıagmaogsulo alymuy SYV3LADLU
yox Lgmylu auA alı walıooun por monlıono odap agı or Sogadz ον 1oalAnd
-doirg oL mus 119 “nnonoAay wong agılanaA Anorloor AOL 1009 53ΔΌΥΥΞ, Διο
(89 ττι "urur “13 "9007 PAoJsten)) PoIsoH 2 '[0y9S SAZLAZL 196. SOWSONBITL 67
UOYOSTITINOWIOCL UOJOFMULIHA SOTBIBYOH yaanp sop dopnejsny 194299] '$
"oıwoluansdunp oıag Xı ἸῸΝ 3Xo31a1l SHIOoAnDIg 10x noAoy ἸῸΝ non Q ΘῸΧ
“aoınD 513 nodaıgıag pox ıL 39 Undd3 .mwı3LUu9 SUA noAıyo Sodu por Sogdo orluXo oı
OL3NA AMIM) AMYYY ΛΟ. Songri 104 OLNOL OLND ‚IQ 310m .norldag noı <(aovvan)
Suxıınag por ‘LuLosano jo pr9o 91. Su ὧρ ‘Suyn 5.1, Suono Sodyımdogor τ βλροῷ 07
noridsg amXomıarl Soumdgny 9 noyvarl amınor or (EI) 'Smaondn amıno Su
aoAoy »ıoX wıaoXoı δι γοφϑὰ alı o1No ὅϑ 9 Ὁ. ‘Sonorimo noy9 noı ngn3 Δ3Π DL
‘alu “ΔΟΥΥῸΤ 3X.0313rl noridag pox Snogmday no1 39 2.09 ΤῸΝ «{113 ΔῸ ὈΙΟΟΟ3Χ wınoL
“1Losıarl ΔΛΟΥΥῸΠ norldag 10x SnogwaA noı 39 510 (ZI) "waarljanmıg n9g3X0 Sıonjan3
Suoıu3 ‘oıawopuol aıyly Sorogn ΘῸΝ alı ‘nodAn μοι 39 0209 «δἱολδοῦβῷ waarl GI
-nonın aAuınoı SUA m33 ὈΔΙΞᾺ3 A009 „deu wıaodabnıg amım) amggup por amdaLori
«ἰδ amı aoınoooL ‘wınoX3 alyodar alı auasrimjıddg mıya πὰ ılı Sodu 3n0A3A
pdanag 0X 3. pınd ‘3X03131l Snogm3Ä noL noLoj3y.LL aarl 909 ‚NNP »o13n343 Sıonda U
51. wıorlo Xno “wıldız nodaLodu 10x Sm “amım) 39 amı (TI) "Wıoxyujuriz Suriod
10x 31 Suridag 13Xnch 1021. mıaaAou por wıazgmdasa n0g3X0 019) PL ἸῸΝ ‘Snoudox OT
vor χρῷ 10x mdga3Q 10x 39 SonpLog ‘1103 „1 ©ıo nıznd 1131n0 owıA0X3 SogaAar ayrl
0195 monogovodou nonjax3 33 aorlıogganoı dauom alıyu „mujzwodou “1360 SoAoy
500 “ana noı ıdXar1 Lu yogoanıA dnA 9. (01) 100rluXo asıogvzano SıoLnDo SıoL 13
Sad31op 10 ‚gno ἼΘΙ ımı Lisgodawnmano ΔῸ Smiorlo 113 LA ἃ ρα 3100 -oL1oAng
VOHEDLOIAND MLNO ana ΤᾺ un [3 “ΔῸ 511. woldoup vorljo „ınoL 39n0 alırl 39n0 ‚XV? (6) €
"ΔΙΌ. JouUpgoN amıno nmbo δἰ, ı13nlodri3 am omriInog XLANLOND MLNO da1joN
oLapu 9 .Smahlıo Ομ Ὁ 113 ἸῸΝ SıorloduX SUA Suı 5101. 43 019) waarlonıA HL ΤῸᾺ
39 ıonoylg “alısıXnAh wıluordag ımınoL 39 13 “orinanu Soxja Nogo3X3and 1109n 10...
HA naar a3 .ımAdnomlug ımı anoa H1oa Dınd ἸῸΝ 31 mım) alXdo δἰ. ImgomolLLıono
LEI LNUNWNDVAA 8
κατὰ μικρὸν τὴν ἀνάγκην σχόντες διδάσκαλον τὰ κοῖλα τῶν δένδρων Kal τὰ δασέα
καὶ τὰς σχισμὰς τῶν πετρῶν καὶ τὰ σπήλαια ὑπεδύοντο καὶ τοὺς καρπῶν δυνα-
μένους φυλάττεσθαι μόλις γνωρίσαντες καὶ ἅπαξ αὐτοὺς συναγείραντες ἐν τοῖς
σπηλαίοις ἐναπετίθεντο, καὶ τούτοις ἐτρέφοντο δι᾽ ὅλου ἐνιαυτοῦ. τοιαύτηι συ-
5 ζῶντες τῆ! εἱμαρμένηι βίον ἁπλοῦν καὶ ἀπέριττον καὶ φιλάλληλον εἶχον δίχα πυρὸς
ἐπιγνώσεως, οὐ βασιλεῖς, οὐκ ἄρχοντας, οὐ δεσπότας κεκτημένοι, οὐ στρατείας,
οὐ βίας, οὐχ ἁρπαγας, ἀλλὰ φιλαλληλίαν μόνον καὶ τὸν ἐλεύθερον καὶ ἀπέριττον
τοῦτον βίον ζῆν εἰδότες. ἐπεὶ δὲ πτρομηθέστεροι γεγονότες καὶ προβουλευτικώτεροι
τὸ πῦρ ἐφεῦρον, καὶ θερμοτέρων, ἤγουν πανουργοτέρων, πραγμάτων ὠρέχθησαν
10 καὶ τὴν τοῦ ἀπερίττου καὶ ἐλευθέρου βίου μετέστρεψαν διαγωγὴν καὶ εἱμαρμένην,
δι᾿ ὧν ὁ κόσμος κοσμεῖται καὶ τὰ ἡδέα ἡμῖν καὶ τερπνὰ καὶ ἁβρότατα γίνεται δίκην
γυναικὸς ἡμᾶς καταθέλγοντα καὶ τρυφερωτέρους ἀπεργαζόμενα, ὃ καλεῖ πλάσιν
γυναικὸς ὁ ποιητής.
5a [m 8]. ΚΟΣΜΟΓΡΑΦΙΗ. Vgl. Ο δ.
15 5b [πι 4]. ΠΈΡΙ ΤῶΝ ΠΛΑΝΉΤΩΝ. Vgl. πὶ 94, 40ff. 106, 16,
de [vı 1]. ΠΈΡΙ ΦΎΣΕΩΣ A (ἢ TIEPI ΚΟΣΜΟΥ ΦΎΣΙΟΣ». Vgl. A 23
τὶ 85, 3]; Ὁ 5.
dd [Iv 2]. ΠΈΡΙ ΦΎΣΕΩΣ B ἢ ΠΈΡΙ ANOPWNOY ΦΥΣΙΟΣ ἢ ΠΕΡΙ ZAP-
ΚΟΣ. Vgl. A 138ff., Ο 6.
20 ὅθ [τν 8]. ΠΈΡΙ ΝΟΥ (AEYKITITIOY). Vgl.ıı 81,1 ἢ ΠΈΡΙ ΨΥΧΗΣ
ὅϊ [τν 4]. ΠΈΡΙ AISOHZIWN. τ A 1005,
ög [v 1]. ΠΈΡΙ ΧΥΜΩΝ. Vgl. A 1297.
5h [v 2]. ΠΈΡΙ ΧΡΟΩΝ. Vgl. A 1935.
5i [v 3]. ΠΈΡΙ TWN AIABEPONTWN PYEZMWN (ἢ ΠΕΡΙ IAEWN),
25 Vgl. A 57. 135 $ 68.
6. ΒΈΧΤ. vor 137 [nach B 10] ἐν δὲ τῶι Περὶ ἰδεῶν: Ὑγιγνώ-
σκειν τε χρή, φησίν, ἄνθρωπον τῶιδε τῶι κανόνι, ὅτι
ἐτεῆς ἀπήλλακται".
ἢ. καὶ πάλιν᾽ δηλοῖ μὲν δὴ καὶ οὗτος ὁ λόγος, ὅτι ἐτεῆι
m --- .-
bi [v 3]. ÜBER DIE FORMVERSCHIEDENHEIT (DER ATOME)

oder ÜBER DIE GESTALTEN.
6. Und erkennen muß der Mensch mit Hilfe der vorliegenden Regel,
daß er von der Wirklichkeit (Wahrheit) entfernt ist.
ἡ. Auch diese Darlegung macht ja klar, daß wir in Wirklichkeit
4 συναπετίθεντο Hss.: verb. Trine. 8 Der Schluß ist auf die Inter-
pretation des Hesiod umgebogen 16 < >) Diels 26 Brandis hat er-
kannt, daß die ἰδέαι sich auf die Formen der Atome beziehen, die in der
Schrift περὶ τῶν διαφ. ῥυσμῶν dargestellt waren 21 κανόν!] vgl. Β 10};
andere Deutg. versucht Langerbeck ἃ. Ο. 5.118 28 ἐτεῆς Menage: αἰτίης
Hss. (αἰτίας N) 29 δὴ LE: fehlt NS ἐτεῆι Menage: αἰτίη Hess.
B. FRAGMENTE ὅ--10 139
οὐδὲν ἴσμεν περὶ οὐδενός, ἀλλ᾽ ἐπιρυσμίη ἑκάστοισιν f

δόξις᾽.
8, καὶ ἔτι καίτοι δῆλον ἔσται, ὅτι ἐτεῆι οἷον ἕκαστον
γιγνώσκειν ἐν ἀπόρωι ἐστ᾽.
5 8a [v 4]. ΠΈΡΙ AMEIYIPYZMIWN. Vgl. B 139.
8b [vı 1]. KPATYNTHPIA. Vgl. A 33 (m 91, 9).
9. SEXT. adv. math. vır 135 A. δὲ ὁτὲ μὲν ἀναιρεῖ τὰ φαινόμενα
ταῖς αἰσθήσεσι καὶ τούτων λέγει μηδὲν φαίνεσθαι κατ᾽ ἀλήθειαν,
ἀλλὰ μόνον κατὰ δόξαν, ἀληθὲς δὲ ἐν τοῖς οὖσιν ὑπάρχειν τὸ ἀτό-
10 μους εἶναι καὶ κενόν «νόμωι γάρ φησι γλυκύ, [καὶ] νόμωι πι-
κρόν, νόμωι θερμόν, νόμωι ψυχρόν, νόμωι χροιή, ἐτεῆι δὲ ἄτο-
μα καὶ κενόν᾽ |= Β 125] (ὅπερ (ἔστι: νομίζεται μὲν εἶναι καὶ
δοξάζεται τὰ αἰσθητά, οὐκ ἔστι δὲ κατ᾽ ἀλήθειαν ταῦτα, ἀλλὰ τὰ
ἄτομα μόνον καὶ τὸ κενόν). (136) ἐν δὲ τοῖς Κρατυντηρίοις,
15 καίπερ ὑπεσχημένος ταῖς αἰσθήσεσι τὸ κράτος τῆς πίστεως ἀναθεῖναι,
οὐδὲν ἧττον εὑρίσκεται τούτων καταδικάζων. φησὶ γάρ᾽ ἡμεῖς δὲ
τῶι μὲν ἐόντι οὐδὲν ἀτρεκὲς συνίεμεν, μεταπῖπτον δὲ
κατά τε σώματος διαθήκην καὶ τῶν ἐπεισιόντων καὶ
τῶν ἀντιστηριζόντων᾽.
20 10. καὶ πάλιν φησίν’ ᾿ἐτεῆι μέν νυν ὅτι οἷον ἕκαστον
ἔστιν (ἢ) οὐκ ἔστιν οὐ συνίεμεν, πολλαχῆι δεδήλωται".
von nichts irgend etwas wissen, sondern Zustrom (der Atome oder Wahr-
nehmungsbilder) ist allen einzelnen Menschen ihr Meinen.
8. Und doch wird es klar sein, daß, wie in Wirklichkeit ein jedes
ist, zu erkennen nicht zugänglich ist.
8b [νι 1]. BEWÄHRUNGEN.
9. Wir aber erfassen in Wahrheit nichts Untrügliches, sondern nur
was wechselt entsprechend der Verfassung unseres Körpers und der
ihm zuströmenden oder entgegenwirkenden Atome.
10. Daß wir nun, wie in Wirklichkeit ein jegliches beschaffen oder
nicht beschaffen ist, nicht erfassen, ist vielfach klargelegt worden.
11. vgl. Langerbeck Neue Phil. Unters. 10 pass. 7 ὁτὲ Usener: ὅτι Hss.
10 νόμωι] vgl. Papadopulos Erkenntnisl. ἃ. D. Diss. Leipz. 1933, 23. 4lff.;
Langerbeck a. O. S. 112 [καὶ] Brieger 11 ἐτεῆι Stephanus: αἰτίη Hss.
12 ὅπερ] ἅπερ V <Eorı) Bekker 16 ἡμεῖς δὲ] war der Gegensatz οἱ μὲν
θεοί wie Hom. Β 484ff.? (Kranz) 18 διαϑιγὴν (διαθηγὴν) Menzel z. Herm.
Irris. p. 94 und andere, falsch: τὸ σῶμα διατίθεται, ἀλλ᾽ οὐ διαθιγγάνει ὥσπερ
τὰ σχήματα ἀλλήλων 20 ἐτεῆι Fabricius: τίη NLE: τοίη ς 21 (fi) fügte
zu ed. princ.
10a [vı 2]. ΠΈΡΙ EIAWAW@N ἢ ΠΈΡΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ [1]. Vgl. A 7779.
B 166. 67 A 29ff.
10b [vı 3]. ΠΈΡΙ AOTIK@N ἢ Κανὼν ΒΓ.
Vgl. Epikur Περὶ κριτηρίου ἢ Κανών Diog. x 27. SEXT. ναι 327 οἱ μὲν
5 δογματικοὶ τῶν φιλοσόφων ... τιθέασιν αὐτήν [nämlich τὴν ἀπόδειξιν], οἱ δὲ
᾿Εμπειρικοὶ ἀναιροῦσιν, τάχα δὲ καὶ A. ἰσχυρῶς γὰρ αὐτῆι διὰ τῶν Κανόνων
ἀντείρηκεν. Der Plural des Titels wegen der 3 Bücher, über die vgl.
A 111, ferner c. 75 B und ο. 76.
11. SwxrT. νὴ 138 [nach B 8] ἐν δὲ τοῖς Κανόσι δύο φησὶν
10 εἶναι γνώσεις’ τὴν μὲν διὰ τῶν αἰσθήσεων τὴν δὲ διὰ τῆς διανοίας,
ὧν τὴν μὲν διὰ τῆς διανοίας γνησίην καλεῖ προσμαρτυρῶν αὐτῆι
τὸ πιστὸν εἰς ἀληθείας κρίσιν, τὴν δὲ διὰ τῶν αἰσθήσεων σκοτίην
ὀνομάζει ἀφαιρούμενος αὐτῆς τὸ πρὸς διάγνωσιν τοῦ ἀληθοῦς ἀπλα-
νές. (139) λέγει δὲ κατὰ λέξιν: «γνώμης δὲ δύο εἰσὶν ἰδέαι,
Ιὅ ἡ μὲν γνησίη, ἡ δὲ σκοτίη᾽ καὶ σκοτίης μὲν τάδε σύμ-
παντα, ὄψις, ἀκοή, ὀδμή, γεῦσις, ψαῦσις. ἡ δὲ γνησίη,
ἀποκεκριμένη δὲ ταύτης. εἶτα προκρίνων τῆς σκοτίης τὴν
γνησίην ἐπιφέρει λέγων: ὅταν ἡ σκοτίη μηκέτι δύνηται μήτε
ὁρῆν ἐπ᾽ ἔλαττον μήτε ἀκούειν μήτε ὀδμᾶσθαι μήτε γεύε-
20 σθαι μήτε ἐν τῆι ψαύσει αἰσθάνεσθαι, ἀλλ᾽ ἐπὶ λεπτότε-
--ΤοῦὔᾶοᾶΠοθρϑ9ϑΜᾶρρρ΄΄ἷ΄ἷ΄ἷἿἷ
ὁ Ἦ“ἝἝ ἝἿἝἽἝἽ. . ..... ....
10b [vı 3]1.0. ÜBER DENKREGELN oder RICHTSCHEIT.

11. Von der Erkenntnis aber gibt es zwei Formen, die echte und die
dunkle (unechte); und zur dunklen gehören folgende allesamt: Gesicht,
Gehör, Geruch, Geschmack, Getast, die andere aber ist die echte, von
jener abgesonderte. /m Folgenden setzt er den Vorrang der echten
vor der dunklen Erkenntnis auseinander und fügt die Worte hinzu: Wenn
die dunkle nicht mehr ins Kleinere sehen oder hören oder riechen
oder schmecken oder in der Berührung wahrnehmen kann, sondern
1 προνοίας] wahrsch. &moppoins, wie Krische sah 3 8.2.11 91,10;

Frank Piato u. «ἃ. sogen. Pythagor. Anm. 205. 253. 287 11 yvnoinv Fa-
bricius: γνῶσιν Hss. καλεῖ Bekker: κατάγει Hss. 15 σκοτίη (γνώμη)
»vgl. Platons νόθος λογισμός Tim. 528 (aber auch z. B. νόθη παιδεία Legg.
V 741A)« Diels, doch vgl. Friedländer Platon τὰ 6111; 68 Β 125 16 nach
γνησίη verm. Lücke Brieger 17 ἀποκεκριμένη VR: ἀποκεκρυμμένη übr.
Hss., VR yp.; ἀποκεκρυμμένα δὲ {τὰν ταύτης Langerbeck a. O. 5. 114
18 δύνηται N: δύναται übr. Hss. 19 öpfim ἐπ᾽ ἔλαττον (d. i. ἔλασσον)
eig. seinen Blick auf ein kleineres Objekt richten vgl. Plato Phaedr. 2668
δυνατὸν εἰς Ev Kal ἐπὶ πολλὰ πεφυκότα ὁρᾶν (vom Dialektiker). Vgl. auch
Thuk. vır 36, 2 ξυντέμνειν ἐς ἔλασσον. (Gegen Wilamowitz Platon II? 393)
20 ἀλλ᾽ tilgt Brieger
B. FRAGMENTE 108-- 11α 141
ρον {δέηι ζητεῖν, τότε ἐπιγίνεται ἡ yvnoin ἅτε ὄργανον

ἔχουσα τοῦ νῶσαι λεπτότερον». Vgl. ΗτρΡ. de arte 11 ὅσα
γὰρ τὴν τῶν ὀμμάτων ὄψιν ἐκφεύγει, ταῦτα τῆι τῆς γνώμης ὄψει
κεκράτηται.
δ 118 [vı 41.-. ΑΠΟΡΗΜΑΤΩΝ (AB...?).
AZYNTAKTA
[nicht in die Tetralogienordnung der Physika eingereihte Problemschriften].
11b [’Ac. 1]. AITIAI OYPANIAI.
116 [’Ac. 2]. AITIAI AEPIOI.
10 11d [’Ao. 3]. AITIAI ΕἘΠΙΠΕΔΟΙ.
116 [’Ao. 4]. AITIAI ΠΈΡΙ ΠΎΡΟΣ ΚΑΙ ΤΩΝ EN TIYPI.
11f [’Ao. 5]. AITIAI ΠΈΡΙ @WNWN.
11g [’Ao. 6]. AITIAI ΠΈΡΙ STIEPMATWN ΚΑΙ ®YTWN ΚΑΙ KAPTIWN.
11h [’Ao. 7]. AITIAI ΠΈΡΙ ZWIGN ABF. Vgl. A 146ff.
11i [’Ao. 8]. AITIAI ZYMMEIKTOI.
11k [’Ao. 9]. ΠΈΡΙ ΤΗΣ ΛΙΘΟΥ. Vgl. A 165; zu π 91, 16.
VII—-IX. MAOHMATIKA
111 [vır 1]. ΠΈΡΙ ΔΙΑΦΟΡΗΣ ΓΝΏΜΗΣ ἢ ΠΈΡΙ ΨΑΥΣΙΟΣ ΚΎΚΛΟΥ
20 ΚΑΙ ΣΦΑΙΡΗΣ.
11 [vır 2]. ΠΈΡΙ ΓΕΩΜΕΤΡΙΗΣ. Vgl. B 155.
iln [vır 3]. ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΩ͂Ν (AB?).
110 [vı 4]. APIOMOI.
110 [vıu 1]. ΠΕΡΙ ANOTWN ΓΡΑΜΜΩΝ ΚΑΙ NAZTWN AB.
11gq [vu 2]. EKTIETAZMATA.
— . .:..--
(die Untersuchung) ins Feinere (geführt werden muß, dann tritt an

ihre Stelle die echte, die ein feineres Erkenntnisorgan besitzt).
E nn mn .-.---.
EEnn
confugie ndum)
1.2 <> Diels; τι δέηι καταφεύγειν (nach Hervetus
Kochalsky 6 ᾿Ασύντακτα 5. oben zu τί 91,12. Zu 8ff. vgl. auch
A 69. 150a. B 118; Diller Philol. Suppl.xxv1ı,44 181. Über Verschieden-
Vogt Bibl.
heit der Auffassung oder über Kreis- und Kugelberührung H.
Er sieht darin (nach Tannery, La geometrie
Math. τὰ 10 (1910) 146.
eine Polemik gegen den Angriff des Protagor as auf die
grecque 8. 123)
(vgl. B 11)
Geometer [80 B 7]; γνώμη faßt richtig als Erkentnisweise
d. Math.
Philippson Herm. 64 (1929) 182, Luria Quell. u. Stud. z. Gesch.
B 2,2 (1932) 120 28 Über verhältnislose (nicht irrationale ) Linien und
25 vgl. Ptol.
Atome erklärt H. Vogt a.O. 5. 147; vgl. Luria a. O. 5.168
τος. ὑπογραφὴ δ᾽ ἔσται καὶ τῆς τοιαύτης
Geogr. νὰ 7 ὑπογραφὴ τοῦ ἐκπετάσμα
ἐκπετάσεως ἁρμόζουσά τε καὶ κεφαλαιώδης. ἧ τοιαύτη τῆς κρικωτῆς σφαίρας ἔπι -
πέδωι καταγραφή κτλ. Also Projektion der Armillarsphäre auf die Ebene
ilr [ΝΠ 3]. METAZ ENIAYTOZ ἢ AZTPONOMIH. TIAPATIHFMA.
Vel.B 14, 5; 115a. τοῦ, v 43 Theophrasts Schrift Περὶ τῆς
Δημοκρίτου ἀστρολογίας ἃ.
12. CENSoR. 18, 8 est et Philolai annus [44 A 22]... et Demo-
5 critı ex annis LXXXII cum intercalariis [nämlich mensibus] perinde
[wie Kallippos] viginti octo.
13. AroLLon. de pronom. p. 65, 15 Schneid. kai Φερεκύδης ἐν
τῆι Θεολογίαι [7 B 10] καὶ ἔτι Δ. ἐν τοῖς Περὶ ἀστρονομίας καὶ
ἐν τοῖς ὑπολειπομένοις συντάγμασι συνεχέστερον χρῶνται
10 τῆι ἐμεῦ καὶ ἔτι τῆι ἐμέο. Vgl. B 29a.
14, ÜBERRESTE DES PARAPEGMA DER ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΗ.
1, VIrruv. ıx 6, 3 de naturalibus autem rebus T’hales Milesius, Anaxa-
goras Olazomenius, Pythagoras Samius, Kenophanes OColophonius, D. Ab-
derites rationes, quibus eae res natura rerum gubernarentur quemadmodum-
15 cumque effectus habeant, excogitatas reliquerunt. quorum inventa secuti
siderum Zortus) et occasus tempestatumque significatus Eudoxus, Huctemon,
Callippus, Meto, Philippus, Hipparchus, Aratus ceterique ex astrologia
parapegmatorum disciplinis invenerunt et eas posteris explicatas reli-
queruni. IX 5, 4 quae figurata conformataque sunt siderum in mundo simu-
20 lacra natura divinaque mente designata, ut Democrito physico placuit,
exposut, sed tantum ea quorum ortus et occasus possumus animadvertere
et
oculis contueri.
VII—IX. MATHEMATISCHE SCHRIFTEN

ilr [va 3]. WELTJAHR oder ASTRONOMIE SAMT STECK-
KALENDER.
12. Das Weltjahr Demokrits besteht aus 82 gewöhnlichen Jahren mit
28 Schaltmonaten.
13. Meiner [kontrahierte und unkontrahierte Form).
rn
1 TTAPATIHTMA] »Steckkalender«, ein ehernes oder marmornes Verzeich-
nis der Tage des Sonnenjahres nach dem Zodiakus nebst den üblichen
Episemasien (Wetterzeichen). Neben den Tagen befanden sich Löcher, in
die die Tage des bürgerlichen Monats eingesteckt werden konnten. $. Diels
Parapegmenfragmente aus Milet, Berl. Sitz. Ber. 1904, 92. 266; Heron de
Villefosse Comt. Rend. de l’Ac. des Inscript. 1898 p- 267. Das Parapegma
des Meton und Euktemon (27. Juni 432) zeigt bereits genau die Einrichtung
des Demokritischen 11»Wie weit diese Bruchstücke dem Abderiten zu-
gehören, ist schwer zu entscheiden; der Mendesier ist Verf. eines Bauern-
kalenders und trieb auch sonst astronomische Studien. Vgl. Abh.d. Berl.
ΑΚ. 1921, 42«. M.W. Vgl. auch Pfeiffer Studien (Bolls Στοιχεῖα 2) Κ΄. 93ff.
14 quibus erebus natura Hss.: verb. Rose 15 habeat excogitatus Hss.:
verb. Rose 16 <ortus) Machaeropoeus euchemon (euzemon). callistus.
mello Hss.: verb. Rose 18 disciplinas Hss.: verb. Jocundus
B. FRAGMENTE 11r—14 [PARAPEGMA] 143
2. Evpox. Ars astron. coll. 22, 21 [p- 25 Blass] Εὐδόξωι Δημοκρίτωι

χειμεριναὶ τροπαὶ ἀθὺρ ὁτὲ μὲν Κ ὁτὲ δὲ 10. 23, 3 ἀπὸ ἰσημερίας μεθοτπτωρινῆς ἐπὶ
χειμερινὰς τροπὰς Εὐδόξωι ἡμέραι PB, Δημοκρίτωι ἡμέραι Pa ..., ἀπὸ τροπῶν
χειμερινῶν εἰς ἰσημερίαν ἐαρινὴν Εὐδόξωι καὶ A—wı ἡμέραι Pa, Εὐκτήμονι PP.
δ. 8. [Gemm.] Isag. (Kalender etwa aus dem 2. J. v. Ch.) p. 218, 14
Manit. [Skorpion] ἐν δὲ τῆι δ ἡμέραι Δημοκρίτωι Πλειάδες δύνουσιν ἅμα
ἠοῖ" ἄνεμοι χειμέριοι ὡς τὰ πολλὰ καὶ ψύχη ἤδη καὶ πάχνη ἐπιπνεῖν φιλεῖ"
φυλλορροεῖν ἄρχεται τὰ δένδρα μάλιστα.
p. 220, 5 ἐν δὲ τῆι ἴγ Δ--ἱ Λύρα ἐπιτέλλει ἅμα ἡλίωι ἀνίσχοντι" καὶ ὁ ἀὴρ
10 χειμέριος γίνεται ὡς ἐπὶ τὰ πολλά.
p. 222, 9 (Schütze) ἐν δὲ τῆι 15 A—wı ᾿Αετὸς ἐπιτέλλει ἅμα ἡλίωι" καὶ ἐπι-
σημαίνειν φιλεῖ βροντῆι καὶ ἀστραπῆι καὶ ὕδατι ἢ ἀνέμωι ἢ ἀμφότερα ὡς ἐπὶ
τὰ πολλά.
p. 224, 5 (Steinbock) ἐν δὲ τῆι ıB A—wı νότος πνεῖ ὡς ζἐπὶ τὰ πολλά).
15 p. 224, 22 (Wassermann) ἐν δὲ τῆι Y Εὐκτήμονι ὑετία. A—wı ἄλογχος,
χειμών.
p. 226, 4 ἐν δὲ τῆι τς A—wı ζέφυρος πνεῖν ἄρχεται καὶ πταραμένει. ἡμέραι
y καὶ H ἀπὸ τροπῶν.
p. 226, 15 (Fische) ἐν δὲ τῆι δ A—wı ποικίλαι ἡμέραι γίνονται ἁλκνονί-
20 δες καλούμεναι.
p. 226, 23 ἐν δὲ τῆι 18 A—wı ἄνεμοι πνέουσι ψυχροί, οἱ ὀρντθίαι καλού-
μενοι, ἡμέρας μάλιστα ἐννέα.
p. 228, 23 (Widder) A—wı Πλειάδες κρύπτονται ἅμα ἡλίωι ἀνίσχοντι καὶ
ἀφανεῖς γίνονται νύκτας M.
25 p. 232, 16 (Zwillinge) ἐν δὲ τῆι τ A—wı ὕδωρ γίνεται.
p. 232, 21 ἐν δὲ τῆι κθ A—wı ἄρχεται ’Wplov ἐπιτέλλειν καὶ φιλεῖ ἐπιση-
μαίνειν ἐπ᾽ αὐτῶι.
4. Ῥιαν. N. H. xvmu 231 D. talem futuram hiemem arbitratur qualis
fuerit brumae dies & circa eum terni, item solstitio aestatem. (Vgl. TuEoPHR.
30 q. f. de sign. 57.) 312 dein consentiunt, quod est rarum, Philippus ...
Democritus, Eudoxusım Kal. Oct. [28. Sept.] Capellam matutino exoriri
et τι Kal. [29. Sept.] Haedos. Aus Plin. durch Apuleius Geopon. I 5, 3.
5. Sckor. Arorz. Ruop. B 1098 ‘Zeus δ᾽ ἀνέμου βορέαο μένος κίνησεν
ἀῇναι, ὕδατι σημαίνων διερὴν ὁδὸν ᾿Αρκτούροιο᾽] τοῦτο δὲ ἔφη, ἐπεὶ κατὰ τὴν
35 ἐπιτολὴν τοῦ ᾿Αρκτούρου σφοδροὶ καταχέονται ὄμβροι, ὥς φησι Δ. ἐν τῶι Περὶ
ἀστρονομίας καὶ Ἄρατος [Phaen. 745].
6. CLODII CALEND. in Lydus de ost. ed. Wachsm.? p. 157, 18 καὶ ταῦτα
μὲν ὁ Κλώδιος ἐκ τῶν παρὰ Θούσκοις ἱερῶν πρὸς λέξιν" καὶ οὐκ αὐτὸς μόνος, ἀλλὰ
5ff. vgl. Pfeiffer ἃ. Ο. S. 84ff. 7 ἠοῖ] ἡλίωι ἀνίσχοντι Manitius πάχνη

ἐπιπνεῖν Unger: πάχνη" ἐπιπνεῖν vulgo; π΄. ἐπισημαίνειν Man. 9 ἐπιτέλλει
ψϑ; ἐπιβάλλει übr.Hss. 12 βροντὴν καὶ ἀστραπὴν Hss.: verb. Wachsmuth
14 nach ὡς Lücke in den Hss.: erg. Ascherson 15 ἄλευχος V: ἀλεοχος V?:
ἄλοχος ed. princ.: fehlt V!: verb. Diels = dies nefasius [vgl. B 166], so
schon Böckh Sonnenkr. S. 90, aber ohne Komma danach 19 ἡμέρας Hoss. :
verb. Diels: ἡμέραις Unger 23 ἀνίσχοντι Hss.: δύνοντι Manit. 27 Em’
αὐτῶι] ὑετῶι Manit. 28 vgl. Pfeiffer Studien (Στοιχεῖα 2) S. 93ff.
μὴν καὶ Εὔδοξός τε ὁ πολύς, Δημόκριτος πρῶτος αὐτῶν, Βάρρων τε ὁ Ρω-
μαῖος κτλ.
7. PTOLEM. Apparit. epileg. ebenda p. 275, 1 καὶ τούτων ἀνέγραψα τὰς
ἐπισημασίας καὶ κατέταξα κατά τε Αἰγυπτίους καὶ Aooldeov.... An μόκριτον.
5 τούτων δὲ Αἰγύπτιοι ἐτήρησαν παρ᾽ ἡμῖν... Δ. ἐν Μακεδονίαι καὶ Θράικηι. διὸ
δὴ μάλιστα ἄν τις ἐφαρμόζοι τὰς μὲν τῶν Αἰγνπτίων ἐπισημασίας ταῖς περὶ τοῦ-
τον τὸν παράλληλον χώραις, ... τὰς δὲ Δημοκρίτου...., καθ᾽ ὃν ἡ μεγίστη τῶν
ἡμερῶν ὡρῶν ἐστιν ἰσημερινῶν τε.
p- 213, 19 Thoth τζ [14. Sept.] ... A—wı ᾿Αβδηρίτηι ζἐπισημαίνει Kal)
10 χελιδὼν ἀφανίζεται.
p- 215, 18, Thoth κθ [26. Sept.] A—wı ὑετὸς καὶ ἀνέμων ἀταξία.
Ρ. 217, 12. Phaophi ἢ [5. Okt.] A—wı χειμάζει: σπόρου ὥρα.
p- 220, 18. Athyr βὶ [29. Okt.] A—wı ψύχη ἢ πάχνη.
p- 223, 14. Athyr τ [13. Nov.] A—wı χειμὼν καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θά-
15 λασσαν.
Ρ. 227,5. Choiak & [27.Ν ov.] A—wı ὁ οὐρανὸς ταραχώδης καὶ ἡ θάλασσα
ὡς τὰ πολλά.
p- 229, 10. Choiak θ [5. Dez.] Δ--ωι χειμών.
Ῥ. 230, 11. Choiak ıd [10. Dez.] A—wı βρονταί, ἀστραπαί, ὕδωρ. ἄνεμοι.
20 ». 238,8. Tybi ἃ [27. Dez.] A—wı μέγας χειμών.
p- 233, 15. Tybi Y [29. Dez.] Δ--ὧτ ἐπισημαίνει.
Ρ. 234, 17. Tybi 9 [4. Januar] A—-wı νότος ὡς τὰ πολλά.
p- 237, 17. Tybi κε [20. Jan.] A—wı ἐφύει.
p- 238, 6. Tybi κθ [24. Jan.] A—oı μέγας χειμών.
25 ». 240, 12. Mechir ıB [6. Febr.] A—wı ζέφυρος ἄρχεται πνεῖν.
Ρ. 241, 6. Mechir 18 [8. Febr.] A—wı ζέφυρος πνεῖ.
p- 243, 5. Mechir ἃ [24. Febr.] Δ--ὧι ποικίλαι ἡμέραι αἱ καλούμεναι ἁλ-
κυονίδες.
p- 245, 1. Phamenoth ia [7. März] A-wı ἄνεμοι wuxpoi- ὀρνιθίαι ἐπὶ
80 ἡμέρας 8.
p- 246, 16. Phamenoth κβ [18. März] Δ--ωἱ ἐπισημαίνει, ἄνεμος ψυχρός.
Ρ. 247,18. Pharmuthi ἃ [27. März] A—wı ἐπισημαίνει.
p- 252, 2. Pharmuthi κθ [24. April] A—oı ἐπισημαίνει.
p- 258, 10. Payni Y [28. Mai] A—oı ὑετία.
p- 259, 9. Payni 9 [3. Juni] A—wı ὕδωρ ἐπιγίνεται.
Ρ. 262, 19. Payni Κη [22. Juni] Δ--τ ἐπισημαίνει.
Ρ. 263, 18. Epiphi 5 [28. Juni] Δ--ἱ ζέφυρος καὶ ὕδωρ ἑῶιον, εἶτα βο-
ρέαι πρόδρομοι ἐπὶ "ἡμέρας ζ.
Ρ. 267, 4. Epiphi κβ [16. Juli] Δ--ωἱ ὕδωρ, καταιγίδες.
40 p- 268, 21. Mesori ß [26. Juli] Δ--ι, Ἱππάρχωι νότος Kal καῦμα.
p- 271, 22. Mesori κς [19. August] A—wı ἐπισημαίνει ὕδασι Kal ἀνέμοις.
8. Ioann. Lyp. de mens. ıv 16ff. (Kalender).
p- 78, 15 Wünsch [Jan. 15] A—os δὲ τὸν λίβα μετὰ ὄμβρον φησὶ γίνεσθαι.
Ρ. 79, 5 [Jan. 18] Δ--ος λέγει δύεσθαι τὸν Δελφῖνα καὶ τροπὴν ὡς ἐπὶ
45 πολὺ γίνεσθαι.
nn nn sn 0ΟΝΝ
] Δημόκριτός τε Hase 9X ) ausder lat. Übers. Wachsmuth 20 μέγας]
μέσος einige Hss. 35 ἐπιγίνεται Wachsm.: ἐπὶ γῆν LP: γίνεται S
Β. FRAGMENTE 14 [PARAPEGMA]. 14a—15c 145
p- 79,16 [Jan. 23] A—os ἄνεμον λίβα πνεῦσαι λέγει.

p. 109, 3 [März 17] ἐν δὲ τῆι ἡμέραι τῶν Βακχαναλίων A—os δύεσθαι τοὺς
Ἰχθύας λέγει.
p. 159, 16 [Sept. 2] ἐν ταύτηι τῆι ἡμέραι ὁ Δ. λέγει ἐναλλαγὴν ἀνέμων συμ-
5 βαίνειν καὶ βροχῆς ἐπικράτειαν.
p- 163, 10 [Okt. 6] ὁ Δ-ος τοὺς ’Epipous ἀνίσχειν καὶ βορρᾶν πνεῖν διισχυ-
ρίζεται.
Ρ. 169, 3 [Nov. 25] ὁ Δ--ος λέγει τὸν ἥλιον (Ev) Τοξότηι γίνεσθαι.
148 [vu 4]. AMIAAA KAEYYAPAI[?].
10 14b [ıx 1]. OYPANOTPAOIH.
14e [ıx 2]. ΓΕΩΓΡΑΦΙΗ.
15. AGATHEM. 11. 2 εἶτα [nach Anaximander (12 A 6. ı 82, 27),
Hekataios, Hellanikos] (1) Δαμάστης ὁ Σιγειεὺς [FGrHist. 5 T 4
1 153] τὰ πλεῖστα ἐκ τῶν Ἑκαταίου μεταγράψας TlepitAouv Eypawerv
15 ἑξῆς Δ. καὶ Εὔδοξος [fr. 1 Gisinger Στοιχεῖα νι, 10] καὶ ἄλλοι τινὲς
γῆς περιόδους καὶ περίττλους ἔπραγματεύσαντο. (2) οἱ μὲν οὖν
παλαιοὶ τὴν οἰκουμένην ἔγραφον στρογγύλην, μέσην δὲ κεῖσθαι τὴν
Ἑλλάδα καὶ ταύτης Δελφούς: τὸν ὀμφαλὸν γὰρ ἔχειν τῆς γῆς. πρῶ-
τος δὲ Δ. πολύπειρος ἀνὴρ συνεῖδεν, ὅτι προμήκης ἐστὶν ἡ γῆ
90 ἡμιόλιον τὸ μῆκος τοῦ πλάτους ἔχουσα: συνήιϊινεσε τούτωι καὶ
Δικαίαρχος ὁ Tlepittarnrıxös. Vgl. A 94.
15a [ix 3]. ΠΟΛΟΓΡΑΦΙΗ. Vgl. C5.
15h [ıx 4]. AKTINOFTPAOIH. Bezieht sich hierauf Vırkuv. vıı
pr. 11 [59 A 39]? Vgl. Damran. Opt. ed. R. Schoene (Berl. 1897)
25 Anh. S. 28, 10ff.
X. XI. MOYZIKA
15e [x 1]. ΠΈΡΙ PYEMWN ΚΑΙ APMONIHZ.
14. [Ix 2]. GEOGRAPHIE.,

15. Die Erde sei nicht rund, sondern länglich gestreckt; ihre Länge
betrage das anderthalbfache der Breite.
X. XI. PHILOLOGISCHE SCHRIFTEN

l5e [x 1]. ÜBER RHYTHMEN UND HARMONIE.
na αν σσονν οὐδσσυδνονοαναννοον
8 <&v) Böckh 9 „Wettlauf nach der Wasseruhr‘ Philippson Herm.
64 (1929) 183: etwa ἅμιλλα κλεψύδρας (kai obpavoü) ? Diels, vgl. Ars Eudoxi
14, 13 p. 21 Blass 13 Σιγειεὺς Creuzer: κητιεὺς Hess. 17 δὲ κεῖσθαι
Gronow: δ᾽ ἡγεῖσθαι Hss. 18 τῆς γῆς EFG: τοῦ γὰρ ΒΟ
146 τ 68 [55]. DEMOKRITOS
16. Marius THEODOR. de metr. VI 589, 20 Keil metrum dacty-
licum hexameirum inventum primitus ab Orpheo Critias [88 B 3]
asserit, D. a Musaeo (vgl. 2 A 10).
16a [x 2]. ΠΈΡΙ ΠΟΙΗΣΙΟΣ.
5 17. Cıc. de orat. τὶ 46, 194 saepe enim audivi poetam bonum ne-
minem (id quod a Democrito et Platone in scriptis relictum esse.
dicunt) sine inflammatione animorum existere posse ei sine quodam.
adflatu quasi furoris. de divin. I 38, 80 negat enim sine furore D.
quemquam poelam magnum esse posse, quod idem dicit Plato.
10 HorAr. d. art. poet. 295 ingenium misera quia fortunatius arte credit.
et excludit sanos Helicone poetus Democritus etc. Vielleicht identisch
mit:
18. CLem. Strom. vı 168 [πὶ 518, 20 St.] καὶ ὁ A. ὁμοίως [wie
Plato Ion 5348] ποιητὴς δὲ ἅσσα μὲν ἂν γράφηι μετ᾽
15 ἐνθουσιασμοῦ καὶ ἱεροῦ πνεύματος, καλὰ κάρτα ἐστίν . .ἢ
Vgl. B 21. 112.
18a [x. 3]. ΠΈΡΙ KAAAOSYNHE ETIE@N.
180 [x. 4]. ΠΕΡῚ EYOWNWN ΚΑΙ AYZOWNWN TPAMMATUN.
19. EusTATtaH. ad. T 1 p. 370, 15 τὸ γάμμα στοιχεῖον γέμμα
20 φασὶν Ἴωνες Kal μάλιστα A., ὃς Kal τὸ μῦ μῶ λέγει aus Photius,
dessen Glosse μῶ: τὸ uU στοιχεῖον Δ. erhalten ist.
20. ScHoL. Dionys. ΤΉΒΑΟ. p. 184, 3ff. Hilg. τὰ ὀνόματα τῶν
στοιχείων ἄκλιτά εἰσιν... παρὰ Δημοκρίτωι δὲ κλίνονται" λέγει.
γὰρ δέλτατος καὶ θήτατος.
16. Nach 1). hat Musaios den Hexameter erfunden.

16a [x 2]. ÜBER POESIE.
17. Kein Dichter sei ohne einen Anhauch von Wahnsinn.
18. Ein Dichter aber, was immer er mit Verzückung und gött-
lichem Anhauch schreibt, das ist gewiß schön, (was er aber ohne diese
schreibt ... .)
18b [x 4. ÜBER WOHL UND ÜBEL KLINGENDE BUCH-
STABEN.
19. Gemma (statt Gamma), Mö (statt My).
20. Des Deltas, des Thetas.
1 ἃ. h. auch diese beiden haben die altorphische Poesie vor die ho-
merische gesetzt vgl. 1 A 5 ı 1,16ff. Vgl. auch Kleingünther Πρῶτος
εὑρετής Philol. Suppl. xxv1ı, 1, 108 17 ff. vgl. Diels D. Anfänge d. Philol.
ὃ. ἀ. Griechen Neue Jahrb. 13 (1910) 9£. 20 μῶ auch auf einer delischen
Inschrift des ıı. Jahrh. v. Chr. BCH. 29, 483
B. FRAGMENTE 16—25 147
20a [xı 1]. ΠΈΡΙ OMHPOY ἢ OPOOETIEIHZ ΚΑΙ TAWIZEWN. Vgl.

auch A 101.
21. Dıo 36, 1 [11 109, 21 Arnim] ὁ μὲν A. περὶ Ὁμήρου φησὶν
οὕτως: Ὅμηρος φύσεως λαχὼν θεαζούσης ἐπέων κόσμον
ὅ ἐτεκτήνατο παντοίων᾽, ὡς οὐκ ἐνὸν ἄνευ θείας καὶ δαιμονίας
φύσεως οὕτως καλὰ καὶ σοφὰ ἔπη ἐργάσασθαι. Vgl. Β 18.
22. PORPHYR. Quaest. hom. ı 274, 9 Schrad. [zu ® 252] οἱ δὲ
κατεψεύσαντο τοῦ ποιητοῦ ὡς ἱμελανόστον᾽ (statt μέλανος τοῦ)
ὑφ᾽ ἕν ὡς ᾿Ορέστου εἰρηκότος διὰ τὸ καὶ Δημόκριτον ἱστορεῖν ἐπὶ
10 τοῦ ἀετοῦ τὰ ὀστᾶ μέλανα εἶναι καταψευδόμενοι τῆς ἀληθείας.
23. SCHOL. Hom. A zu H 390 τὸ ὡς πρὶν ὥφελλ᾽ ἀπολέσθαι᾽ εἴτε
καὶ τοῖς Ἕλλησιν εἰς ἐπτήκοον λέγει ὁ κῆρυξ πρὸς τὸ συγγνωμονεῖν
τοῖς ἄλλοις Τρωσὶν ὡς καὶ αὐτοῖς ὀργιζομένοις, εἴτε καθ᾽ ἑαυτὸν
καὶ ἠρέμα, ὡς Δ. ἀξιοῖ ἀπρετὲς ἡγησάμενος τὸ φανερῶς λέγεσθαι,
15 ἀμφότερα προστικτέον.
24. EUSTATH. zu o 376 p. 1784 ἱστέον δὲ ὅτι ἐς τοσοῦτον ἠξιώ-
θη λόγου τοῖς παλαιοῖς ὁ εὐνοϊκὸς οὗτος δοῦλος Εὔμαιος, ὥστε καὶ
μητέρα αὐτοῦ ἐξευρίσκουσι. Δ. μὲν Πενίαν, Εὐφορίων δὲ Πάν-
θειαν, Φιλόξενος δὲ ὁ Σιδώνιος Δανάην.
20 25. — zu u 62 p. 1713 ἄλλοι δὲ Δία μὲν νοοῦσι τὸν ἥλιον
..., ἀμβροσίαν δὲ τὰς ἀτμίδας αἷς ὁ ἥλιος τρέφεται, καθὰ δοξάζει
καὶ Δ.
20a [xı 1]. ÜBER HOMER oder ÜBER SPRACHRICHTIGKEIT
UND DUNKLE WÖRTER.
21. Homer, dem ein göttliches Wesen zu teil ward, hat einen wohl-
geordneten Bau mannigfaltiger Verse gezimmert.
22. D. berichtet, der Adler habe schwarze Knochen.
23. Homers Worte: »O wär’ er doch früher gesiorben« (Alexandros)
spricht der troische Herold für sich und leise, wie D. meint, der es für un-
schicklich hält, diese Worte offen vor den Achaiern auszusprechen.
24. D. nennt des Eumaios Mutter Penia (Armut).
25. Unter Ambrosia versteht auch D. die Dünste, von denen sich die
Sonne nährt.
lff. vgl. Fronmüller Demokrit, seine Homerstudien u. -ansichten Diss.

Erl. 1901 Philippson Herm. 64 (1929) 167ff. 4 ἐπέων κόσμον] vgl. 1 Β1
7 Die Zuweisung des Fr. ist zweifelhaft; dasselbe berichtet von Aristo-
teles Schol. BT z. St. 15 ἀνυποκρίτως στικτέον L. Friedländer Nic. 192
16ff. vgl. Guil. Weber Laudes inopiae Diss. Gött. 1915 S. 34f., Philippson
a. Ο. S. 175 (dessen Schlüsse sonst zu weit gehen). Der Vater des Eumaios
heißt Ktesios! 20f. Dem D. Bolos schreibt das Fr. zu Pfeiffer Studien
25a [xı 2]. ΠΈΡΙ AOIAH2.

25b [xı 3]. ΠΕΡῚ PHMATUWN.
26. Procı. in ταῦ. 16 p. 5, 25 Pasqu. ὅτι τῆς Κρατύλου δόξης γέ-
yove Πυθαγόρας τε καὶ ᾿Επίκουρος, A. δὲ Kal ᾿Αριστοτέλης τῆς Ἕρμο-
5 γένους... Ῥ. 6, 10 διὰ δὲ τοῦ θεμένου τὰ ὀνόματα τὴν ψυχὴν ἠινίτ-
tero [Pythagoras], ἥτις ἀπὸ νοῦ μὲν ὑπέστη καὶ αὐτὰ μὲν τὰ
πράγματα οὐκ ἔστιν ὥσπερ ὁ νοῦς πρώτως, ἔχει δ᾽ αὐτῶν εἰκόνας
καὶ λόγους οὐσιώδεις διεξοδικοὺς οἷον ἀγάλματα [vgl. Demokrit
B 142] τῶν ὄντων ὥσπερ τὰ ὀνόματα ἀπομιμούμενα τὰ νοερὰ εἴδη,
10 τοὺς ἀριθμούς: τὸ μὲν οὖν εἶναι πᾶσιν ἀπὸ νοῦ τοῦ ἑαυτὸν γινώ-
σκοντος καὶ σοφοῦ, τὸ δ᾽ ὀνομάζεσθαι ἀπὸ ψυχῆς τῆς νοῦν μιμου-
μένης. οὐκ ἄρα, φησὶ Πυθαγόρας, τοῦ τυχόντος ἐστὶ τὸ ὀνοματουρ-
γεῖν, ἀλλὰ τοῦ τὸν νοῦν ὁρῶντος καὶ τὴν φύσιν τῶν ὄντων φύσει
ἄρα τὰ ὀνόματα. ὁ δὲ Δ. θέσει λέγων τὰ ὀνόματα διὰ τεσσάρων
15 ἐπιχειρημάτων τοῦτο κατεσκεύαζεν ἐκ τῆς ὁμωνυμίας" τὰ γὰρ διά-
φορα πράγματα τῶι αὐτῶι καλοῦνται ὀνόματι" οὐκ ἄρα φύσει τὸ
ὄνομα: καὶ ἐκ τῆς πολυωνυμίας" εἰ γὰρ τὰ διάφορα ὀνόματα ἐπὶ
τὸ αὐτὸ καὶ ἕν πρᾶγμα ἐφαρμόσουσιν, καὶ ἐπάλληλα, ὅπερ ἀδύ-
varov‘ τρίτον ἐκ τῆς τῶν ὀνομάτων μεταθέσεως. διὰ τί γὰρ τὸν
20 ᾿Αριστοκλέα μὲν Πλάτωνα, τὸν δὲ Τύρταμον Θεόφραστον μετῶνο-
μάσαμεν, εἰ φύσει τὰ ὀνόματα; ἐκ δὲ τῆς τῶν ὁμοίων ἐλλείψεως"
διὰ τί ἀπὸ μὲν τῆς φρονήσεως λέγομεν φρονεῖν, ἀπὸ δὲ τῆς δικαιο-
σύνης οὐκέτι παρονομάζομεν; τύχηι ἄρα καὶ οὐ φύσει τὰ ὀνόματα.
καλεῖ δὲ ὁ αὐτὸς τὸ μὲν πρῶτον ἐπιχείρημα πολύσημον, τὸ δὲ
25 δεύτερον ἰσόρροπον, {τὸ δὲ τρίτον μετώνυμονΣ, τὸ δὲ τέταρτον
vovuyov.
26a [x 4]. ONOMAZTIKWN. [Buchzahl fehlt.]
25b [xı 3]. ÜBER WÖRTER.

26. D. unterscheidet vielbedeutende, gleichwertende, umbenennende
und unbenennende Bezeichnungsweisen und erweist daraus den konven-
tionellen Ursprung der Sprache.
(Στοιχεῖα II) 5. 25. Vgl. Geopon. τι 6 p. 40,18 Beckh.; 68A 74. 7B13a
ı 57, 7; anders will deuten Philippson a. O. S. 169. Zuweisung des Fr. zu
dieser Schrift unsicher.
3 vgl. Steinthal Gesch. d. Sprachw.? S.176 ff. Diels Neue Jahrb.13 (1910) 9
Philippson Phil. Woch. 49 (1929) 923; Kap. 1 der Kategorien des Aristot.
vergleicht E. Hoffmann bei Frank Plato u. d. sog. Pythagor. Anm. 253
26 <> Diels 27 oder ’Ovopaorıköv ? Inhalt zweifelhaft. Vgl. 1A1132,5
B. FRAGMENTE 25a-—-27a 149
ΧΙ. XIII. TEXNIKA

26b [xıı 1]. ΠΡΟΓΝΩΣΙΣ.
Im Vatic. gr. 2304 5. xv/xvI f.6r δημοκρίτου ἀβδηρίτου προγνωστικά
(Cap. 1 περὶ οἰδημάτων) wahrsch. Rückübers. aus ἃ. lat. Traktat Ypocratis
5 Pronostica Democrito summo philosopho. So Sangall. 44 s.ıx f. 220. Pro-
gnostica Democriti Cod. Augiensis lat. 120 (Karlsruhe, früher Kl. Reichenau)
s.Ix f. 187v. Pseudhippokr. Schwindelschr. ἃ. r. Kaiserzeit, nicht die
Πρόγνωσις, liegt zugrunde.
26e [xıı 2]. ΠΈΡΙ AIAITHZ ἢ AIAITHTIKON.
10 Vgl. Hipp. Περὶ διαίτης Anf. [νι 466 L.] el μέν μοί τις ἐδόκει τῶν πρό-
τερον συγγραψάντων περὶ διαίτης ἀνθρωπίνης τῆς πρὸς ὑγίειαν ὀρθῶς ἐγνωκὼς
συγγεγραφέναι πάντα διὰ παντὸς... . ἱκανῶς ἂν εἶχέ μοι... τούτοισι χρέεσθαι...
νῦν δὲ πολλοὶ μὲν ἤδη συνέγραψαν κτλ.
26d [χπὶ 3]. IHTPIKH TNWMH. Vgl. Β 11] m. Anm.
15 26e [xıı 4]. AITIAI ΠΈΡΙ AKAIPIWN ΚΑΙ ETIIKAIPIWN. Vgl. Bllbff.
262 (—28) [ΧΠῚ 1]. ΠΈΡΙ TEWPFIHZ ἢ TEWPTIKON (TEWPTIKA). VARRO
der.rust.11,8[47B8]. CoLUmELLA der. rust. I praef. 32 accedit
huc quod illi, quem nos perfectum esse volumus agricolam, si quidem
artıs consummatae sit et in universa rerum natura sagacitatem Demo-
20 crıtv vel Pythagorae fwerit consecutus ..., ... profecerit, 3...
27. CoLUM. II 12, 5 status caeli, cuius regionem quam spectare de-
beant vineae vetus est dissensio ..... Democrito et Magone laudantibus
caelı plagam septentrionalem, quia existiment ei subiectas feracissi-
mas fieri vineas, quae tamen bonitate vini, superentur.
25 RTa. — IX 14, 6 progenerari posse apes wuvenco perempto Demo-
crıtus et Mago nec minus Vergilius prodiderunt.
XII. XIII. TECHNISCHE SCHRIFTEN

261 [x 1]. ÜBER ACKERBAU.
27. D. meint, die Weinberge sollten nach Norden angelegt werden,
weil sie so am ertragreichsten würden, ohne freilich in der Güte des Weins
die erste Stelle einzunehmen.
9 gehört wohl dem Mendesier; die Diätmedizin der Pythagoreer ist be-
kannt (M.W.) 14 TNWMHC Th. Gomperz 16 vgl.zu 11 92,4. Die Schrift
gehört dem Mendesier nach M. Wellmann Die @eorgika des Demokritos
Abh..d. Berl. Ak. 1921, 4; daselbst Untersuchung der Quellenfrage und
S. 42ff. eine vollständige Sammlung der Fragmente der pseudodemo-
kriteischen Schrift (einschl. der obigen). Aber ob es nicht auch echte
Georgika des D. gab, fragt mit Recht Kroll Herm. 69 (1934) 230 18 ille sö
22 Mago] vgl. Krolla. 0.8. 232 28 existiment so die Überl.
28. CoLUM. xI 3, 2 Democritus in eo libro quem Georgicon

appellavit parum prudenter censet eos facere, qui hortis exstruant
munimenta, quod neque latere fabricata maceries perennare possit
pluviis ac tempestatibus plerumque infestata, eque lapide supra rei
5 dignitatem poscat inpensa; si vero amplum modum sepire quis
velit, patrimomio esse opus.
28a [xım 2]. ΠΈΡΙ ΖΩΓΡΑΦΙΗΣ.
28b [xım 3]. TAKTIKON.
28e [Χπὶ 3]. OTTAOMAXIKON.
10 ECHTE FRAGMENTE AUS UNBESTIMMTEN SCHRIFTEN

29. APoLLon. Cit. in Hipp. p. 6, 29 Schöne ταύτης δὲ τῆς ἐμ-
βολῆς τὴν ἰσχυροτάτην ἀνάγκην περιεχούσης ὁ Βακχεῖος τὴν ἐπὶ
τοῦ μοχλοειδοῦς ξύλου λεγομένην ἄμβην ἐν τοῖς Περὶ τῶν ἹἹἽπτποκρα-
τείων λέξεων ἐξηγεῖται, ὅτι “Ev ταῖς λέξεσιν ἀναγέγραπται, ὡς Ῥό-
15 διοι ἄμβωνας καλοῦσι τοὺς τῶν ὀρῶν λόφους καὶ καθόλου τὰς προσα-
28. Unklug verfahren diejenigen, welche ihre Gärten ummauern. Denn

eine Mauer aus Luftziegeln kann dem Regen und Sturme nicht stand-
halten, und eine steinerne erfordert Kosten, die dem Werte der Sache nicht
entsprechen. Wenn man gar ein großes Stück Land mit einer Mauer
umfriedigen wollte, würde man sein väterliches Erbe verbauen müssen.
ECHTE FRAGMENTE AUS UNBESTIMMTEN SCHRIFTEN

29. D. nennt den Schildrand Umgang.
1 georgicon u. georgica Hss. 4 eque lapide Diels: neque lapides Hss.,

hält Lundström; inpensam R 8. 9 »Die beiden Schriften sind sicher
unecht. Nach Suidas s. v. Δαμόκριτος ἱστορικός ist dieser Mann Verfasser
von Τακτικὰ ἐν βιβλίοις B (4. h. Τακτικόν und Ὁπλομαχικόν) und einer
Schrift Περὶ ᾿Ιουδαίων, in der die Schauergeschichten von der Anbetung
eines Eselskopfes und vom Ritualmord erzählt waren. Vgl. Jos. c. Ap.
τι 7, 80. 91. Dieser Damokritos (dor. Namensform wie Δαμοφέρων) ist
älter als Alexander Polyhistor, aus dem die Notiz stammen wird. Ich
halte ihn für den Mendesier, der historische Interessen hatte und als
Unterägypter mit den kanaanäischen Elementen in der Bevölkerung dieser
Gegend in Berührung gestanden hatte. Dazu kommt, daß in den Keotoi
des Julius Africanus derartige merkwürdige Toxrık& erhalten sind.« ΝΜ. W.
Vgl. Herm. 61 (1926) 475 13 ἐν τοῖς Diels: οὕτως Hs.: οὕτως (Ev τοῖς)
Schöne 14 ὅτι Diels: ὃν Hs.: [ὃν] Schöne; ὅτι als Korrektur an
falscher Stelle nach ὡς eingeschoben hat in der Hs. Ῥόδιοι verdrängt,
das Schöne aus Erotian p. 23, 23 Nachm. hergestellt
voßaosıs'. καὶ διὰ τούτων φησὶν πάλιν ᾿ἀναγέγραπται δὲ Kal ὡς
ὁ Δ. εἴη καλῶν τῆς ἴτυος τὴν τῶι κοίλωι περικειμένην ὀφρὺν ἄμβην᾽.
Vgl. Erotian. p. 23, 8 Nachmanson.
29a. ApoLL. Dysc. de pron. p. 92, 20 Schn. ai πληθυντικαὶ καὶ
5 κοινολεκτοῦνται κατ᾽ εὐθεῖαν πρός TE ᾿Ιώνων Kal ᾿Αττικῶν ἡμεῖς,
ὑμεῖς, σφεῖς, ἔστιν (dt) πιστώσασθαι καὶ τὸ ἀδιαίρετον τῆς εὐ-
θείας παρ᾽ Ἴωσιν ἐκ τῶν περὶ Δημόκριτον, Φερεκύδην [7 B 11],
Ἑκαταῖον [FGrHist. 1 F 360 ı 46].
30. CLEM. Protr. 68 (1 52, 16 $t.). Strom. v 103 (π 394, 21).
10 Vgl. 64 A 8. 68 A 75. 76.
τῶν λογίων ἀνθρώπων ὀλίγοι ἀνατείναντες τὰς χεῖ-
ρας ἐνταῦθα, ὃν νῦν ἠέρα καλέομεν οἱ Ἕλληνες: πάντα,
<elmav), Ζεὺς μυθέεται ([) καὶ πάνθ᾽ οὗτος οἶδε καὶ διδοῖ
καὶ ἀφαιρέεται καὶ βασιλεὺς οὗτος τῶν πάντων᾽.
29a. Wir, ihr, sie (kontrahierte oder unkontrahierte Formen).

30. Von den denkenden Menschen erhoben wenige ihre Hände zu
dem Orte, den wir Hellenen jetzt Luft nennen, und sprachen dabei:
Alles beredet Zeus mit sich (?) und alles weiß und gibt und nimmt
er und König ist er über alles insgesamt.
1 διὰ τούτων] = ἐν τούτοις nach späterem Zitierstil 2 richtig gedeut.

v. Friedländer 6 < > Wil.*, dafür Z.4 (εἴς καὶ Diels, was die Änderung
διαιρετόν verlangt 9 Der Text des Protr. (Hs. P) lautet: ὅθεν οὐκ ἀπει-
κότως ὁ A. τῶν λογίων ἀνθρώπων ὀλίγους φησὶν Avarsivavras τὰς χεῖρας
ἐνταῦθα ὃν νῦν ἠέρα καλέομεν οἱ Ἕλληνες πάντα διαμυθεῖσθαι καὶ πάντα οὗτος
οἶδεν καὶ διδοῖ καὶ ἀφαιρεῖται καὶ βασιλεὺς οὗτος τῶν πάντων, der der Strom.
(Hs. L, Euseb. P. E. xım 13) ἤδη [ἡλίου Münzel] δὲ ὡς εἰπεῖν ὑπ᾽ αὐγὰς
εἶναί τινας ὀλίγους γράφει τῶν ἀνθρώπων ol δὴ ἀνατείνοντες [ἀνατείναντες Eus.]
τὰς χεῖρας ἐνταῦθα ὃν [οὗ Eus.] νῦν ἠέρα καλέομεν οἱ Ἕλληνες πάντα Ζεὺς
μυθέεται [μυθεῖται Eus.] καὶ πάνθ᾽ [πάντα Eus.] οὗτος οἷδε καὶ διδοῖ καὶ ἀφαί-
ρεται [L!: ἀφαιρεῖται 1,3, Eus.] καὶ βασιλεὺς οὗτος τῶν πάντων. Die Pro-
treptikusstelle schrieb nach Wilamowitz Stählin: τῶν λογίων... Ἕλληνες,
[πάντα] Δία μυθεῖσθαι: καὶ (yap)> πάντα οὗτος οἶδεν καὶ διδοῖ (mAavra) καὶ
ἀφαιρεῖται... πάντων. Ähnlich in den Strom., wobei die Konstruktion
schief wird 11 Mit den λόγιοι, die Zeus als Gott des Himmels ver-
ehren, meint er die Weisen der vorhellenischen Urzeit; vgl. Lucr. v 1105ff.
So Reinhardt Herm. 47 (1912) 5l1, der das Fr. dem Μικρὸς διάκοσμος zu-
weist. Vgl. auch Zeller-Nestle ı 1159 u. Norden Agnostos T’heos ὃ. 164.
397ff.; Kritias 88 B 25 gibt die sophistische Form des Gedankens (vgl.
die λόγιοι mit seinem πυκνός τις καὶ σοφός V. 12) 12 ὃν] οὗ Diels, doch
vgl. Wackernagel Glotta 7 (1916) 197 13 <elmav) Reinhardt: (paolv) Diels
μυθέεται] nach Hom. P 200 u. ähnl. Stell. ?: οἰκέεται ? Kern
31 [50 Natorp]. CLem. Paed. ı 6 (1 93, 15 Stähl.) ἰατρικὴ μὲν
γὰρ κατὰ Δημόκριτον σώματος νόσους ἀκέεται, σοφίη δὲ
ψυχὴν παθῶν ἀφαιρεῖται.
32 [86 N.]. — — 94 (1 214,9 St.) Hipp. Ref. vırı 14 (p. 234,5 W.).
5 STOP.τπ 6,28. Vgl.GAL.xvIra 521. xvIIB 28. xıx 176. S.zuB 124.
Euvovoin ἀποπληξίη σμικρή᾽ ἐξέσσυται γὰρ ἄνθρωπος
ἐξ ἀνθρώπου καὶ ἀποσπᾶται πληγῆι τινι μεριζόμενος.
33 [187 N.]. CLEM. Strom. ıv 151 (m 314, 12 St.) Stop. ıı 31, 65
[π 213, 1 W.] vor B 182.
31. Arzneikunst heilt des Leibes Krankheiten, Weisheit befreit die

Seele von Leidenschaften.
32. Beischlaf ist ein kleiner Schlaganfall. Denn da stürzt ein Mensch
aus dem Menschen heraus und wird losgerissen wie durch einen Schlag
sich abtrennend.
1 nr.31 wollte Diels streichen, weil er in ihm nach Lortzing.nur Wieder-

holung des Hippokr. Briefes 23,2 (68C 6) sah; vgl. auch Langerbeck Neue
Phil. Unters. 10 8. 57 4 Clem. ὑἱμικρὰν ἐπιληψίαν᾽ τὴν συνουσίαν ὁ ᾿Αβδη-
ρίτης ἔλεγεν σοφιστής, νόσον ἀνίατον ἡγούμενος. ἦ γὰρ οὐχὶ καὶ ἐκλύσεις παρέ-
movrar τῶι μεγέθει τῆς ἀπουσίας [näml. τοῦ σπέρματος, so P: συνουσίας falsch
FP2] ἀνατιθέμεναι; ἄνθρωπος γὰρ ἐξ ἀνθρώπου ἐκφύεταί τε καὶ ἀποσπᾶται.
Hippol. ἄνθρωπος ἐξ ἀνθρώπου ἐξέσσυται, φησί (Monoimus), καὶ ἀποσπᾶται
mAnyfı τινι μεριζόμενος, ἵνα γένηται. Stob. ξυνουσίη... ἀνθρώπου Gal.
xvII A 521 K. μικρὰν ἐπιληψίαν εἶναι τὴν συνουσίαν. XIX 176 φησὶ δὲ Δ. ἄνθρω-
πον ἐξ ἀνθρώπον ἐξεσεῖσθαι [ἐξεσσύσθαι Lortzing] καὶ κύνα ἐκ κυνὸς καὶ βοῦν ἐκ
βοός. Plin. N. H. xxvIm 58 venerem damnavit D., ut in qua homo alius
ewiliret ex homine. Vgl. Daremberg zu Oribas. ı 668. Die Worte mAnyfiı ...
μεριζόμενος nahm für D. in Anspruch Lortzing Über d. eth. Fr. D.’s 8. 22.
H. Ritter und Usener wollten das von Epikur im Symposion fr. 62a
(118, 19 Us.) zitierte Wort: συνουσίη ὥνησε μὲν οὐδέποτε, ἀγαπητὸν δ᾽ εἰ μὴ
ἔβλαψε Demokrit zuschreiben. Nach Diels zweifelhaft; vgl. dens. Philod.
Über die Götter III (Abh. Berl. Ak. 1916 nr. 6 5. 81). Auch Crönert
Gnomon 4 (1928) 79 hält das Wort für Demokritisch ΒΕ, Clemens: ἴσμεν
δὲ τὰ μὲν δυσπόριστα οὐκ ἀναγκαῖα; τὰ δὲ ἀναγκαῖα εὐπτόριστα γεγενῆσθαι φιλα-
γάθως παρὰ τοῦ θεοῦ. διόπερ ὁ Δ. εὖ λέγει ὡς ἡ [ἡ tilgt Wilamowitz] φύσις τε
καὶ διδαχὴ παραπλήσιόν ἐστι, καὶ τὴν αἰτίαν συντόμως προσαποδίδωσιν ἱκαὶ
γὰρ ἡ διδαχὴ μεταρυθμίζει τὸν ἄνθρωπον, μεταρυθμοῦσα δὲ φύσις ποιεῖ [L ras.,
φυσιοποιεῖ 1, corr., (Kol) φύσις ποιεῖ Usener] καὶ διήνεγκεν οὐδὲν ἢ φύσει
πλασθῆναι τοιόνδε ἢ χρόνωι καὶ μαθήσει μετατυτωθῆναι. — Stob.: δημοκρίτου
(comp.) ἡ φύσις καὶ ἡ διδαχὴ π΄. ἐστι. καὶ γὰρ ἡ διδαχὴ μετὰ ῥυσμοῦ [so L:
μεταρρυσμοῖ Mullach] τὸν ἄνθρωπον, μετὰ ῥυσμοῦ [so L: μεταρρυσμοῦσα
Mullach] δὲ φύσιν [darüber τς von 1. Ἡ. 1,.] ποιεῖ. Vgl. Euenos fr. 9 φημὶ
πολυχρονίην μελέτην ἔμεναι, φίλε, καὶ δὴ ταύτην ἀνθρώποισι τελευτῶσαν φύσιν εἶναι
B. FRAGMENTE 81---34. 35 [DEMOKRATES] 153
ἡ φύσις καὶ ἡ διδαχὴ παραπλήσιόν ἐστι. Kal γὰρ ἡ
διδαχὴ μεταρυσμοῖ τὸν ἄνθρωπον, μεταρυσμοῦσα δὲ φυ-
σιοποιεῖ.
34. Davıp Prol. 38, 14 Busse καὶ ὥσπερ ἐν τῶι παντὶ ὁρῶμεν
ὅ τὰ μὲν μόνως ἄρχοντα οἷον τὰ θεῖα, τὰ δὲ καὶ ἄρχοντα καὶ ἀρχόμενα
οἷον τὰ ἀνθρώπεια (ταῦτα γὰρ καὶ ἄρχονται ἐκ τῶν θείων καὶ ἄρ-
χουσι τῶν ἀλόγων ζώιων), τὰ δὲ μόνως ἀρχόμενα ὡς τὰ ἄλογα
ζῶια, τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ ἐν τῶι ἀνθρώπωι μικρῶι κόσμωι
ὄντι κατὰ τὸν Δημόκριτον ταῦτα θεωροῦνται. καὶ τὰ μὲν μόνως
10 ἄρχουσιν, ὥσπερ ὁ λόγος, τὰ δὲ καὶ ἄρχονται καὶ ἄρχουσιν ὡς ὁ
θυμός... τὰ δὲ μόνως ἄρχονται ὥσπερ ἡ ἐπιθυμία. GAL. de usu
partt. ım 10 (πὶ 241 K., τ 177, 10 Helmr.) ἀλλὰ καὶ τὸ ζῶιον οἷον
μικρόν τινα κόσμον εἶναί φασιν ἄνδρες παλαιοὶ περὶ φύσιν ἱκανοί.
Vgl. B165 und Arıstor. Phys. © 2. 252b 26.
15 B 35 —B 115
AHMOKPATOYZ TNWMAI
* bedeutet sicher unechtes Einschiebsel.
35. DEMOKRATES 1. γνωμέων peu τῶνδε ei τις ἐπαΐοι ξὺν

νόωι, πολλὰ μὲν ἕρξει πράγματ᾽ ἀνδρὸς ἀγαθοῦ ἄξια,
20 πολλὰ δὲ φλαῦρα οὐχ ἕρξει.
33. Die Natur und die Erziehung sind etwas Ähnliches. Denn die Er-
ziehung formt zwar den Menschen um, aber durch diese Umformung
schafft sie Natur.
34. Der Mensch, eine kleine Welt.
DENKSPRÜCHE DES DEMOKRATES

35. Wenn man diese meine Denksprüche mit Verstand anhört,
wird man viele Taten tun, die eines trefflichen Mannes würdig sind,
viele schlechte aber nicht tun.
1 Th. Gomperz Apol. ἃ. Heilk.® S. 128 vergleicht Hippokr. Lex. 2

(αν 640, 4 L.) ὅκως ἡ μάθησις ἐμφυσιωθεῖσα δεξιῶς Kal εὐαλδέως τοὺς καρποὺς
ἐξενέγκηται. Zur Bedeutung des Wortes vgl. Diller Philol. Suppl. xxv1, 57
8 „Vgl. Nechepso fr. 25 Rieß (Firm. ırı p. 3) hominem quasi minorem mun-
dum stellae quinque, sol etiam et luna ... sustentant. Bouch6ö-Leclereqg Astro-
logie gr. p. 77.« Diels. Vgl. aber jetzt auch Kranz Herm. 69 (1934) 114
13 φύσιν D!LV: φύσεως ὩΣ 16 Hierzu Diels: »H. Laue versucht in seiner
184 68. [55]. DEMOKRITOS
36 [18 Natorp]. DEMOKRATES 2. wuyxfis... τίθησιν [StoB.

ın 1, 27; 5. B 187).
36. = B 187.
a
———
Dissertation de Democriti fragmentis ethicis Gött. Diss. 1921 nach dem Vor-
gang von Arnim nachzuweisen, daß die Sammlung Δημοκράτους γνῶμαι mit
Demokrit nichts zu tun habe, vielmehr identisch sei mit den unter Demo-
krits Namen gehenden Ὑποθῆκαι. Diese Schrift sei 350-330 von Demo-
krates aus Aphidnai attisch verfaßt, aber seinen Werken später als echte
Schrift Demokrits einverleibt und ionisch oder vielmehr pseudoionisch
umredigiert worden. Sein Ausgangspunkt, Demokrits Name könne wohl
den des unbekannten Demokrates verdrängt haben, aber nicht umgekehrt,
wird widerlegt durch die Tatsache, daß Demokrits Georgikon in der syrisch-
arabischen Überlieferung in Demokrates (neben dem echten Demokritos
oder Demokrites) verderbt ist. Diese Tradition ist aber ganz unabhängig
von der Florilegienüberlieferung (vgl.M. Wellmann Die Georgika des Demokr.
a.0.8.18; 45; 55). Stobaeus selbst kennt, wie der Index lehrt, nur Demo-
kritos, nicht aber Demokrates, die Erfindung byzantinischer Abschreiber.
Ferner ist ξύν (statt des üblichen σύν) vereinzelt im Altionischen so
wenig zu beanstanden wie im Hippokrates oder im Platon, aus dem es
Burnets Text sehr mit Unrecht entfernt hat. Die Inschriften entscheiden
nicht über die Dichter- und Schriftstellersprache, die in der Regel archai-
siert. Die inhaltliche Prüfung der Demokratessammlung gestattet weder
alles kritiklos für echt noch alles für unecht zu halten. Jedenfalls ist die
Sammlung ionischen (abderitischen) und nicht attischen Ursprungs. Ob
der von Laue statuierte Stilunterschied zwischen der Demokratesgnomo-
logie und den übrigen ethischen Fragmenten auf der Verschiedenheit der
originalen Gattungen (Ὑποθῆκαι, Traktate) beruht oder nur der Exzerption
zu. verdanken ist (vgl. die Gnomen Epikurs), muß eine genauere Unter-
suchung lehren. Zu der Verwechslung von Δημοκράτης u. Δημόκριτος vgl.
auch Anm. zu B 160. 161. 178.« Weitere Literatur zu dieser Frage: P.Fried-
länder Herm. 48 (1913) 603ff. P. Von der Mühll Epikurs Κύριαι δόξαι und
Demokrit, Festgabe für Καρσὶ S. 175ff.; Laue Zeitschr. J- @ymn. (Sokrates)
49 (1923) 23. 49; Philippson Herm. 59 (1924) 3698f.; Geffcken ebd. 65
(1930) 25ff. Vgl. hierzu auch Langerbeck a. O. S. 4ff. — Anm. nach
K. Wilke. τ. Fam.: A = cod. Arsenii, jetzt Pal. Heidelb. 356 8. xıv f. 143v,
L = Laur. 58, 4 s. xv f. 80r. ıı. Fam.: B = Barberin. 333, © = Cryptens.
Ζ. δ. vıs. xvı f. 154r, P = Paris. suppl. 492 s. xvır f. Ilr, außerdem
St = Stob., der diese Sammlung in einem vollständigeren Exemplar be-
nutzt hat. Titel: γνῶμαι δημοκράτους ALP (ἢ): Δημοκράτους φιλοσόφου
γνῶμαι χρυσαῖ B, Orelli: γνῶμαι Xp. δημοκράτους φιλοσόφου C 18 μευ Β:
μεῦ Ο: μὲν ALP: tilgt Wilke 19 νῶι Wackernagel (s. Anm. zu 22 B 114)
ἔρξει AL: ῥέξει BEP πράγματ᾽ ALBCP: fehlt Orelli ἀγαθοῦ fehlt C
20 φλαῦρα L: gaüpa A, mrg. L: φαῦλα BCP ἔξει Hss.: verb. Orelli
BE Ss Ὃ “Ὁ uosddinyg
yagjyIo sıopuu 072 g nz "8A ‘YTV {1918 LUX τ ψ0Χ wa :q mas
UST LESE ἼΞΒΛ '068 'S ΕἸΘῚ zur "δ ΟΡ 10898 1948 'TBA F19ET 5
809,7 80souby uspIoN 196. oyyyoy ΘΤΡ τιθ 50. uoyuoppg dIA ıoorlAudu
10100X0jo :rpy 10nrlAda3 aıo10odXoyo 61 HATV aszaodb : ἃ alzaodb 4084
1oıldosrno ΤΡ 1oıudodrina IT 49 WOgoaXzup amadX :IHATV mgo3Xzup 6
40 lanoowsug [ıuanoodbnyou ἃ roumdgay 08 ΟΕ LUX 1on3 aognA»p
: Ὁ 08 9 9 yıyay (3 sure) un $ Ὃ “8 οοαθε "TOuIOUN) misumdgap PL
Suauxo Sur Ὁ, ἃ mIap ἊΣ :9gL ontudgap pı ΣΙ mılumdgap ὍΣ, AII
Snoauxo τῷ Sosaıno „AIAIV 20133203 21 (8181 ΧΟ) 1918 Λε 'p9 "D0018ET
-[ourour) wı33do g ἃ SonargAade ΟΕ ΠΡ Sonaripadz Π010 Sonsrtoadio I
m
cu = WW
-ZunayrasgsusgeT 451 uodunpuvg aydıpuryas zoqn one "Er
51 AUONFT SEM ‘UOYUOP nz Sep τι Yonjauj) UT “ΒΘ 01.) SBAIOISISH "SP
-uogfeyuior uodunpue uo4rFuy
-Io]y9F UOA yoıs uew [OS 42Π0Π]4 Sne upuos ‘Iyaany sn® IydIN "Tr
‘NoysruusjorA pun Moypw.ıon)
UIDHUOS ‘yorpyon]3 usyosuom 970 Yydeur pad) y9ou ΑἸΘῚ 1909} ὋΨ
-UOWYUBUDBU USMK) UHUIO 1900 1Π98 Ind TOpanyus gnur URL 68
"uj9AaIFnzyMuL Fyoru 8w078
1ΗΓUp “8251 Yydoı pun ΠΟΤΌΝ 88
-Druam ‘sjpeyuıopue !uL.IOpUIy nz 191ΔΘ
-"uayaryasuouz 910 ᾿ΒΘΟΤΘΓ 590 910
10. “ΠΘΑΘΙΟΠ1205 Ip Nyem ΠΌΛΛ oppag 1900 Ann) ap IoM Δ 8
[es 8 ᾽Β “EL “ΣΤ u 4015]

noAoynvou no ‘ıwaj3 LIX aognrioguvp oT — ΓΝ 511) Ρ 91
uıdurmo noıd
ı0nrlAda διοιούχοιῦ ua vıavaroıar -- ΓΝ 66] δ᾿
89 ‘Fr Δι "4048
139 Ὁ Διβϑδλοσφ 101ULdodrin3 a3 9. oAar 8 — ἘΝ 06] er
[96 Ἵ zu 'qoyg] amıprluıdorio 1090 01
-3X3119 ΔΟΒ9 Q1 219g Duup ‘aodod κι {ΠΣ — ἘΝ 9}]} τῇ
ılanooddnyou 10x ılanoogdo ‚xp "101Lmdgan alonoA
-orlıogna3 aıonriudX 3ın0 aıonrimo 31:20 '9 — ΓΝ 91] 0F
[e#z '6L 8. 8 90 “28 Ir 4045)
᾿Ὁ9013Π1Π U -amadX ıwaj3 U aogoAp "gs — [N 961] θξ8 9
"aı3311g9anZ un ‘un 39
13 .AI3NNOA OLAOZNIQY AQL aa ΔΟΥῸΝ Ῥ — ΓΝ FSll 88
oılumdgan Ὁ... Sosaluao »ı 39 9 .ımı33dın 03.
-o139 Ὁ. Sonarrosdın Ὁροάν SLXnh pro ὃ — [N 8] δὲ >
461 [9 Τὰν ΜΟΙ 6] #998 HJLNHNOVAA A

45 [48 N.]. DEMOKRAT. 11. ὁ ἀδικῶν τοῦ ἀδικουμένον
κακοδαιμονέστερος.
40 [218 N.]. — 12. μεγαλοψυχίη τὸ φέρειν πραέως
πλημμέλειαν [Stob. τν 44, 69].
5 47 [14] N.]. --- 18. νόμωι καὶ ἄρχοντι καὶ τῶι σοφω-
τέρωι εἴκειν κόσμιον [Stob. ım 1, 46].
48 [119 N.]. — 14. μωμεομένων φλαύρων ὁ ἀγαθὸς οὐ
ποιεῖται λόγον [Stob. πι 38, 46].
49 [143 N.]. — 15. χαλεπὸν ἄρχεσθαι ὑπὸ χερείονος
10 [Stob. ıv 4, 27].
50 [73 N.]. — 16. ὁ χρημάτων παντελῶς ἥσσων οὐκ ἄν
ποτε εἴη δίκαιος.
ὅ1 [104 N.]. — 17. ἰσχυρότερος ἐς πειθὼ λόγος πολλα-
χῆι γίνεται χρυσοῦ [Stob. ıı 4, 12].
15 52 [118 N.]. --- 18. τὸν οἰόμενον νοῦν ἔχειν ὁ νουθετέων
ματαιοπονεῖ [Stob. τπι 10, 42].
45. Wer Unrecht tut ist unseliger als wem Unrecht geschieht.
46. Hoher Sinn ist es, Taktlosigkeit gelassen zu tragen.
47. Sich Gesetz, Obrigkeit und dem Klügeren zu fügen gehört zur
Selbstzucht.
48. Schlechter Leute Tadel stellt der Gute nicht in Rechnung.
49. Schlimm ist es, von einem geringeren Manne sich beherrschen zu
lassen.
50. Wer völlig dem Gelde unterliegt, kann nie gerecht sein.
51. Stärker zur Überredung ist oftmals das Wort als das Gold.
52. Wer den, der sich einbildet Verstand zu haben, zu Verstand
bringen will, müht sich vergeblich.
1 Die Sentenz klingt platonisch, vgl. bes. Gorg. 479 πὶ ἀεὶ τὸν ἀδικοῦντα
τοῦ ἀδικουμένου ἀθλιώτερον εἶναι. Vgl. Philippson a. O.S.403 κακοδαμο-
νέστερος P 8 μεγαλοψυχίη BSt: ἡ μεγαλοψυχίη ALP πράως St 5 ἄρ-
χοντι καὶ τῶι σοφωτέρωι εἴκειν P(?): ἄ. καὶ σοφωτέρωι εἴκ. St: ἄ. καὶ τῶι
σοφωτάτω: εἴκ. ALC: ἄρχοντι εἴκειν τῶι σοφωτάτωι B 7 μωμεομένων ALSt:
μεμφομένων BEP φαύλων C 9 χερείονος ALC: χείρονος ΒΡ δύ (S): x£po-
vos St(MA) 11 παντελῶς fehlt P 11. 12 ἄν ποτε] ἄποτε (so) P
18 ἰσχυρότερος εἰς πειθὼ P: ἰσχυρὸν εἰς πειθῶ St (5): ἰσχυρὸν ἐν πειθῶ
St (A): ἰσχυρὸν ἐν πειθοῖ St (Β): ὁ ἰσχυρότερος εὐπειθεῖ AL: ἰσχυρότερος
εὐπειθεῖ Ο πολλαχῆι ALBP: fehlt St 14 χρυσοῦ ALBCP: ver-
setzt vor τὸν οἰόμενον (15) St 15 νοῦν ALBCSt: νόον P(?) ννουθετέων
τι St: νουθετῶν ALBCP
08 "15
Δ 91 aaa 200: egz Ὃ Fl Souodı "8A inoyypunmag yyaru [lyu
“οὐχ ἃ wiausduns DEI Snogl :agrpy 5930}. (281 81 134) HörpregroA
zıoduıor) Ἢ U0A 4ΦΠ00}} pur 0419 19] 1096 0 Sep 196 ἐΠΟΡΌΤΕ "IT PBN9M ΖΙ
AO TY δουοῆφο :9 Sosalxo ἃ aan amaıa amı II ag (05) aack :104
amadX :rpy amısdk as (jagäpna) διβϑαϑγ 8 ἃ agodu :gerTy ayludı
της SoSudu 5 π᾿ διορολοῦφῶο : IA ıonoznoddmo 4 ΠῚν᾿ pusgoryos
-UB EC UB 39 joyvou :(I8 151) ID (soyanıdgz usneu Zuejuy) Jowvou $
E
EE
119] Jypru uw
uuoMm ‘SOIRqUITOLIT SBAIO 451 peyosuossıy yaou Jsuny IOpaM “06
wapmzioun usFrpuggsIoAuf]
190 910 “reqypro1r purs uopusyue 3 ΠΌΤ 19p usdunuffoH 9164 88
"SU9SO ΛΑ KOT MoyuozFryasagTyoM 19} ὉΠ ΤΟ [ΌΒΤΙΟ]Ν 10} 910 ‘sıadıoyy 5011
gFep[goM 190 ur ggagssq arsyänz 1ῸΡ (1000} NoquoyeräfyoM "24
-UAUSFFBU9SOX) INFEP 910 nu τιθα 9.519 pun ἸΘΙΠΙΘΣ19 HUQYOS ΒῈ6 96
“ἸΙΘ4912519 τιθτ [Jos 0910/44 Fyaru “0281, pun yOM odyyanL, "68
-ZrypunumsA NOryosodgtm yaanp uopIoAN usTpurgsIvAauf) 916 "Pd
"U9pay 192596. {015
uodtsroppoqg “πο οῦθα ἀϑ ΘΕ ΡΙΓΒΉ τι92 5} 00 1108. op 910 ᾿Θ]91Ὺ Ὁ 96
"ypunwmioA
yoru w9p2704 9691] uagey U] yyaru yyunumA eIp ‘oJoIA 66
a nn nn
[12 ‘tg τι 'qogg] Sır ılgen Le

au ‘aoıaıda LIboo 3ıno LaX3ı 3ıno ‘#7 — UN 881] 69
[91 9} AL 'q09g] 101mAngYy amı3anJy amı 39 10 ‘PoLaıd3 ΟἹ
amıagsnodb Ygdg ayı jo Sagjuyz Ὅς — "IN 201] 84
[ST ‘67
Ar 'gqogg] LIunodına Sosgu noı L 39 amumdganp ‘nı34390N3
Sosaluyo noı U nwıza3Ana aan amzalın "gg — ΓΝ LI 49
ὍΔ Sodu S33ndna3 1001
aronoyluy 10% 10Nn0J1dmaA »yoa κα. "7% — UN 981] 998
[9E ‘ST π| 4044} apısdX anoxlL)
‘SnoAoyw no 'Suıadp SpıJ3lLdu ἸῸΝ oAda 'Ig — TUN 151] 468
10NO
-3a0od6mo S3ıLno3Xnıong 1013A159 10 08 — ΤΝ 1861] FH 8
[gg ‘ST II 'qogg] a1ıono3x09 Sno1Lo1dY
SnoAox »ıo1Xo01n Ὁ. S3Lamdg 1oyvou '— ΓΝ 4551] 8868
na0oAoY DLR
109) Saraogen Uri aoAoy joxvou 1 — ἘΝ ®zall 8ς
LET [STLVYUMOWAGA] 68-7 ΤΙ ΝΈΟΝἘΠ 6
60 [114 N.]. DemorRar. 25. κρέσσον τὰ οἰκήϊα ἐλέγχειν

ἁμαρτήματα ἢ τὰ ὀθνεῖα [Stob. m 13, 46].
61 [14 N.]. — 26. οἷσιν ὁ τρόπος ἐστὶν εὔτακτος, τού-
τοισι καὶ ὁ βίος συντέτακται [Stob. τα 37, 26].
5 62 [38 Ν.]. — 27. ἀγαθὸν οὐ τὸ μὴ ἀδικεῖν, ἀλλὰ τὸ
μηδὲ ἐθέλειν [Stob. τπ 9, 29].
63 [106 N.]. — 28. εὐλογέειν ἐπὶ καλοῖς ἔργμασι καλόν"
τὸ γὰρ ἐπὶ φλαύροισι κιβδήλου καὶ ἀπατεῶνος ἔργον
[Stob. ım 14, 8].
10 64 [190 N.]. — 29. πολλοὶ πολυμαθέες νοῦν οὐκ ἔχουσιν
[Stob. ım 4, 81]. Vgl. Heraklit B 40.
65 [191 N.]. — 30. πολυνοΐην, οὐ πολυμαθίην ἀσκέειν
χρή. Vgl. Heraklit B 40.
66 [101 N.]. — 31. προβουλεύεσθαι κρεῖσσον πρὸ τῶν
15 πράξεων ἢ μετανοεῖν.
67 [224 N.]. — 32. μὴ πᾶσιν, ἀλλὰ τοῖς δοκίμοισι πι-
στεύειν᾽ τὸ μὲν γὰρ εὔηθες, τὸ δὲ σωφρονέοντος.
60. Es ist besser, die eigenen Fehler zu rügen als die fremden.
61. Wem das innere Wesen wohlgeordnet ist, dem ist auch das
Leben in Ordnung.
62. Gut ist noch nicht Nicht-Freveln, sondern es nicht einmal wollen.
63. Lob zu spenden bei schönen Handlungen ist schön; denn bei
schlechten es zu tun ist eines Falschen und Betrügers Werk.
64. Viele Vielwisser haben keinen Verstand.
65. Viel Denken, nicht viel Wissen soll man pflegen.
66. Vorher sich zu beraten, vor den Handlungen ist besser als nach-
zubedenken.
67. Nicht allen, sondern den Bewährten soll man trauen. Denn jenes
ist einfältig, dieses Sache des Verständigen.
EE
E
1 κρέσσον ALSt: κρεῖσσον BCP οἰκήια St: οἰκεῖα ALBOP ἐλέγειν P?

3 οἷσιν St: ὧν ALBCP τουτέοισι(ν) ALBCPSt 4 ὁ fehlt St συν.
τέτακται ALBCPSt: εὖ τέτακται Meineke 5 οὐ τὸ LBSt: αὐτὸ τὸ A
6 μηδὲ ἐθέλειν St: und’ ἐθέλειν A: μὴ ἐθέλειν LBC 7 εὐλογέειν St: εὖ λέγειν
ALBOP ἔργμασι St: ἔργοισι ALBCP καλόν St: χρή ALBCP 8Β φλαύ-
ροισι St: φαύροισι ALC: φαύλοισι ΒΡ ἔργον St: fehlt ALBCP 10 νοῦν
so ALBCPSt
Β. FRAGMENTE 6θ0---6 [DEMOKRATES] 159
68 [40 N.]. — 33. δόκιμος ἀνὴρ καὶ ἀδόκιμος οὐκ ἐξ ὧν

πράσσει μόνον, ἀλλὰ καὶ ἐξ ὧν βούλεται.
69 [6 N.]. — 34. ἀνθρώποις πᾶσι τωὐτὸν ἀγαθὸν καὶ
ἀληθές: ἡδὺ δὲ ἄλλωι ἄλλο.
5 10 [62 Ν.. — 35. παιδός, οὐκ ἀνδρὸς τὸ ἀμέτρως Ei-
θυμεῖν.
1 [54 Ν.]. --- 86. ἡδοναὶ ἄκαιροι τίκτουσιν ἀηδίας.
Vgl. Β 235.
72 [58 N.]. — 37. ai περί τι opodpai ὀρέξεις τυφλοῦσιν
10 eis τἄλλα τὴν ψυχήν.
73 [87 N.]. --- 38. δίκαιος ἔρως ἀνυβρίστως ἐφίεσθαι
τῶν καλῶν [Stob. τπ 5, 23].
4 [5 N.]. — 39. ἡδὺ μηδὲν ἀποδέχεσθαι, ἢν μὴ συμ-
φέρηι.
15 75 [144 N.]. --- 40. κρέσσον ἄρχεσθαι τοῖς ἀνοήτοισιν ἢ
ἄρχειν [Stob. ıv 2,13]. Vgl. Plato Alc. 1 135 8 7.
16 [32 N.]. — 41. vnmioıcıv οὐ λόγος, ἀλλὰ ξυμφορὴ
γίνεται διδάσκαλος. Vgl. Β 54.
68. Der bewährte und der unbewährte Mann ist zu erkennen nicht
nur aus dem, was er tut, sondern auch aus dem, was er will.
69. Für alle Menschen ist dasselbe gut und wahr: angenehm freilich
ist dem einen dies, dem andern das.
70. Kindes, nicht Mannes Sache ist es, ohne Maß zu begehren.
71. Unzeitige Lüste erzeugen Unlüste.
72. Die auf irgend etwas heftig gerichteten Begierden verblenden
die Seele gegen das Übrige.
73. Rechtmäßige Leidenschaft: ohne Frevel nach den schönen
Dingen streben.
74. Keinen Genuß soll man sich gönnen, wenn er nicht zuträglich ist.
75. Es ist besser für die Unverständigen beherrscht zu werden als zu
herrschen.
76. Toren wird nicht Wort, sondern Unglück Lehrmeister.
2 βουλεύεται P 3n. 34 fehlt BEP τωὐτὸν Al: ταὐτὸν AL gegen

Protagoras nach Philippson a. 0.8.417 11 ἀνυβρίστως St: ἀνύβριστος LBC:
ἀνύβριστα A: καὶ ἀνύβριστος P: ἀνυβριστὶ Natorp vgl. Zeller-Nestle ı 1148?
13 oupgtpnı B: Euppipnı AL 15 κρέσσον ALSt: κρεῖσσον ΒΟῸΡ ἀνοή-
τοισιν ALSt: ἀνοήτοις BCE 17 ἀλλὰ ξυμφορὴ AL: ἀλλ᾽ ἡ συμφορὰ BCP
160 68 [55]. DEMOKRITO
77 [78 N.]. DEMOKRAT. 42. δόξα καὶ πλοῦτος ἄνευ ξυνέ-

σιος οὐκ ἀσφαλέα κτήματα [Stob. 11 ι, 82].
78 [74 Ν.]. ---48. χρήματα πορίζ ν μὲν οὐκ ἀχρεῖον,
ἐξ ἀδικίης δὲ πάντων κάκιον [Stob. ᾿ 31, 121].
5 9 [195 N.]. --- 44. χαλεπὸν μιμεῖσ χι μὲν τοὺς κακούς,
μηδὲ ἐθέλειν δὲ τοὺς ἀγαθούς.
80 [164 Ν.]. — 45. αἰσχρὸν τὰ 69 ξῖα πολυπραγμονέ-
οντα ἀγνοεῖν τὰ οἰκήΐα.
81 [125 N.]. — 46. τὸ ἀεὶ μέλλει ἀτελέας ποιεῖ τὰς
10 πρήξιας [Stob. mm 29, 67). |
82 [123 N.]. — 47. κίβδηλοι καὶ ἀγ χθοφανέες οἱ λόγωι
μὲν ἅπαντα, ἔργωι δὲ οὐδὲν Epdov IS.
- 48, μακάριος, ὃς οὐσίαν καὶ ν tv ἔχει" χρῆται γὰρ εἰς
ἃ δεῖ καλῶς. [verkürzt aus Menand. fr. 1 ; um 34 K.]
15 8 [28 N]. — 49. ἁμαρτίης αἰτίη ἀμαθίη τοῦ κρέσ-
σονος.
77. Ruhm und Reichtum ohne Einsicht si d nicht sichere Besitz-

tümer.
78. Geld zu erwerben ist nicht unnützlich auf ungerechte Weise
aber ist es schlechter als alles.
79. Schlimm ist, den Bösen nachzuahmen, d n Guten aber nicht ein-
mal nachahmen zu wollen.
80. Schändlich ist, sich um die fremden Dü ze viele Mühe zu geben
und dabei die eigenen nicht zu kennen.
81. Das fortwährende Zaudern läßt die Tab n nicht zur Vollendung
kommen.
82. Falsch und heuchlerisch sind die, welch mit dem Munde zwar
alles, in Wirklichkeit aber nichts tun.
83. Der Verfehlung Ursache ist die Unkennt ıis des Besseren.
1 ξυνέσιος St: συνέσιος LP(?): συνέσεως ABC; τὶ zl. Aristot. fr. 57 (aus d.
Protreptikos) 2 κτήματα St: χρήματα ΑΒ) P 3 μὲν πορίζειν P
4 ἀδικίης ALSt: ἀδικίας BEP πάντων ALBCPI t(A): πάντως St (SM)
κάκιον ASt: χαλετπττώτατον LBCP 6 μηδὲ P: μὴ ALBC 8 οἰκήϊα AL:
οἰκεῖα BEP 9 ἀεὶ ALB: αἰεὶ St μέλλειν StP: μὲ λον ALBCP ποιεῖ St:
ποιέει ALBCP 10 πρήξιας StL: πράξιας ABC 11 κίβδηλοι LBCP:
κίβδηλοι μὲν A 12 ἔρδοτες Ῥ 13 n. 48 BCP! fehlt AL! 15 ἀμαθίη
LBCP: ἀμαθία A kpelooovos CP Philippsor a. Ὁ. 8. 403 vergleicht
Β 18]
Β. FRAGMENTE 77—91 [DEMOKRATES] 161
84 [43 N.]. — 50. ἑωυτὸν πρῶτον αἰσχύνεσθαι χρεὼν

τὸν αἰσχρὰ Epdovra [abgekürzte Form von B 244, vgl. B 264].
85 [108 N.]. — 51. ὁ ἀντιλογεόμενος καὶ πολλὰ λεσχη-
νευόμενος ἀφυὴς ἐς μάθησιν ὧν χρή [Stob. ıı 31, 73].
5 86 [110 N.]. — 52. πλεονεξίη τὸ πάντα λέγειν, μηδὲν
δὲ ἐθέλειν ἀκούειν [Stob. τι 36, 24].
87 [152 Ν.]. --- 53. τὸν φαῦλον παραφυλάττειν δεῖ, μὴ
καιροῦ λάβηται.
85 [82 N.]. — 54. ὁ φθονέων ἑωυτὸν ὡς ἐχθρὸν λνπέει
10 [Stob. πὶ 38. 47].
89 [39 N.]. --- 55. ἐχθρὸς οὐχ ὁ ἀδικέων, ἀλλὰ ὁ βουλό-
μενος.
90 [137 N.]. — 56. ἡ τῶν συγγενῶν ἔχθρη τῆς τῶν
ὀθνείων χαλεπωτέρη μάλα.
15 91 [228 N... — 57. μὴ ὕποπτος πρὸς ἅπαντας, ἀλλ᾽
εὐλαβὴς γίνου καὶ ἀσφαλής.
-----..... .. ---- ὀὀ - .-.--. ------ -----.-.ὄ.
84. Vor sich selbst muß sich vor allem schämen, wer Schamloses tut.
85. Wer sich in Widerrede ergeht und viel schwatzt, ist unbegabt
zum Lernen dessen, was not tut.
86. Habgier ist es, alles reden, nichts aber hören zu wollen.
87. Den Schlechten muß man überwachen, auf daß er nicht eine Ge-
legenheit wahrnimmt.
88. Der Neider bereitet sich selbst Pein wie einem Feind.
89. Feind ist nicht, wer Unrecht tut, sondern wer dazu den Wunsch
hat.
90. Die Feindschaft mit Verwandten ist viel schlimmer als die mit
Fremden.
91. Werde nicht argwöhnisch gegen alle, sondern vorsichtig und
fest.
1 ἑωυτὸν Al: ἑαυτὸν A®LBCP vgl. Philippson a. O. 8.383 3 ἀντι-"

λογεόμενος LBCP: ἀντιλογευόμενος A: ἀντιλεγόμενος St λεσχηλευόμενος St:
εὐσχημονεόμενος 1,: εὐσχημονευόμενος A: καλλωπιζόμενος ΒΟ: καλλοτιζόμενος P
4 ἐς St: εἰς ALBCP ὧν χρὴ fehlt St 6 δὲ ἐθέλειν ἀκούειν St: δὲ θέλειν
ἀκούειν ALB: δὲ ἀκούειν ἐθέλειν BEP 7 φαῦλον fehlt P 9 φθονέων St:
φθονῶν Hss. ἑωντὸν 1: ἑαυτὸν ATLBCP ἐχθρὸν] αἰσχρὸν P 11 ἀδι-
κέων AL: ἀδικῶν ΒΟΡ ἀλλὰ ὁ βουλόμενος] ἀλλ᾽ ὁ βουλόμενος AL: ἀλλὰ
καὶ ὁ βουλεύων BCP 18 ἔχθρα Ῥ: ἔχθη C τῆς LBCP: τῇ A 14 μάλα]
μάχη 15 μὴ ΒΟΡ: καὶ AL ἅπαντας] auch A, nicht ἅπαντα 16 γίνου
Orelli: γενοῦ ΑΒΟΡ: γενεῦ L (angenommen von Friedländer)
|
92 [228 N.]. DEMOKRAT. 58. χάριτας δέχεσθαι χρεὼν

προσκοπευόμενον κρέσσονας αὐτῶν ἀμοιβὰς ἀποδοῦναι.
93 [227 N.]. — 59. χαριζόμενος προσκέπτεο τὸν λαμ-
βάνοντα, μὴ κακὸν ἀντ᾽ ἀγαθοῦ κίβδηλος Ewv ἀποδῶι.
5 94 [225 N.]. — 60. μικραὶ χάριτες ἐν καιρῶι μέγισται
τοῖς λαμβάνουσι.
95 [149 N.]. — 61. τιμαὶ παρὰ τοῖς εὖ φρονέουσι μέγα
δύνανται, οἵ ξυνιᾶσι τιμώμενοι.
96 [226 Ν.]. --- 62. χαριστικὸς οὐχ ὁ βλέπων πρὸς τὴν
10 ἀμοιβήν, ἀλλ᾽ ὁ εὖ δρᾶν προηιρημένος.
97 [210 Ν]. — 63. πολλοὶ δοκέοντες εἶναι φίλοι οὐκ
εἰσί, καὶ οὐ δοκέοντες εἰσίν.
98 [211 Ν]. — 64. ἑνὸς φιλίη ξυνετοῦ κρέσσων ἀξυνέ-
τῶν πάντων. Vgl. Heraklit B 49.
15 99 [209 N.]. — 65. ζῆν οὐκ ἄξιος, ὅτωι μηδὲ εἷς ἐστι
χρηστὸς φίλος.
99, Wohltaten soll man nur mit dem Vorsatz annehmen, größere
als sie zum Entgelt zurückzugeben.
93. Wenn du Wohltaten erweist, so sieh dich vor, daß der Empfänger
dir nicht Böses statt Gutes zurückzahlt, weil er falsch ist.
94. Kleine Wohltaten zur richtigen Zeit sind für die Empfänger
die größten.
95. Ehrungen vermögen viel bei den Verständigen, die es verstehen,
wenn sie geehrt werden.
96. Wohltätig ist nicht wer auf Erwiderung schaut, sondern wer
aus freiem Antrieb wohlzutun gewillt ist.
97. Viele, die Freunde scheinen, sind es nicht; und viele, die es
nicht scheinen, sind es.
98. Eines einzigen verständigen Mannes Freundschaft ist besser als
die aller Unyerständigen zusammen.
99. Nicht wert zu leben ist, wer auch nicht einen einzigen braven.
Freund besitzt.
N
2 xptooovas ALP: κρείσσονας BE αὐτῶν AP: αὐτῶι LBC 3 προ-

σκέπτεο AL: προσκέπτου BEP ὅ μακραὶ Pl! καιρῶ!) übergeschr. δέοντι P!
7 τιμαὶ χάριτες παρὰ P φῴρονέουσι ΑἸ (ΟΡ: φρονοῦσι Β 8 δύναται P
οἷ ΑἸ,Ο: εἰ ΒΡ 11} εἶναι AL: fehlt BEP 12 καὶ οὐ] ἀλλ᾽ οὐ P 18 κρέσ-
σωὼν AL: κρείσσων B: κρεῖσσον ΟΡ ἀξυνέτων ΒΟΡ: ἀσυνέτων AL 15 μηδὲ
εἷς AL: μηδεὶς BCP
B. FRAGMENTE 92—106 [DEMOKRATES] 163
100 [216 N.]. — 66. ὅτεωι μὴ διαμένουσιν ἐπὶ πολλὸν

οἱ πειραθέντες φίλοι, δύστροπος.
101 [215 N.]. — 67. ἐκτρέπονται πολλοὶ τοὺς φίλους,
ἐπὴν ἐξ εὐπορίης εἰς πενίην μεταπέσωσιν.
5 102 [6] N.]. — 68. καλὸν ἐν παντὶ τὸ ἴσον: ὑπερβολὴ
δὲ καὶ ἔλλειψις οὔ μοι δοκέει.
103 [208 N.]. — 69. οὐδ᾽ ὑφ᾽ ἑνὸς φιλέεσθαι δοκέει μοι ὁ
φιλέων μηδένα.
104 [206 N.]. — 70. γέρων εὔχαρις ὁ αἱμύλος καὶ σπου-
10 δαιόμυθος.
105 [16 N.]. — 71. σώματος κάλλος ζωιῶδες, ἢν μὴ νοῦς
ὑπῆι.
106 [214 N.]. — 72. ἐν εὐτυχίηι φίλον εὑρεῖν εὔπορον,
ἐν δὲ δυστυχίηι πάντων ἀπορώτατον.
100. Bei wem die erprobten Freunde nicht lange aushalten, der
ist unverträglich (oder: von schlechter Sinnesart).
101. Viele gehen ihren Freunden aus dem Wege, wenn sie aus Wohl-
habenheit in Armut gefallen sind.
102. Schön ist überall das Gleichmaß; Übermaß und Mangel scheint
mir nicht so.
103. Auch nicht von einem wird geliebt, scheint mir, wer keinen
liebt.
104. Als alter Mann anmutig ist, wer von gewinnendem Wesen und
auch von ernstem Worte ist.
105. Körperschönheit ist etwas Tierisches, wenn sich nicht Verstand
dahinter birgt.
106. Im Glück einen Freund zu finden ist leicht, im Unglück aber
das allerschwierigste.
In. 66 fehlt BEP μὴ διαμένουσιν so AL πολλὸν Natorp: πολὸν At:

πολλῶ A®’L: πολλὴν Orelli δύστρ.] vgl. Langenbeck a. 0. 8.72 3 &xrpe-
movraı AL: ἐκτρέπουσι BCP 4 ἐπὴν AL: ei BCP πενίην BCP: πενίαν
AL μεταπέσωσιν P: μεταπέσωσι ALBC 5 ἐν AL: ἐπὶ BCP ἴσον]
vgl. Philippson a. O. 5. 406 7 ὑπ᾽ οὐδενὸς P?: ὑπ᾽ fehlt ῬΡῚ 8 οὐδένα
Orelli 9 εὐχαρις καὶ ὁ αἱμόλος P; εὔχαρις will als Glosse zu αἱμύλος fassen
H. Gomperz 11 ζωῶδες P?: fehlt PL ἣν ALBC: ei P(?) 12 ὑπῆι Pt:
ὑπείη ALBC: παρῇ P? 13 εὑρεῖν fehlt P
107 [213 N.]. DEMOKRATES 73. φίλοι οὐ πάντες οἱ ξυγγε-

νέες, ἀλλ᾽ οἱ ξυμφωνέοντες πεῤὶ τοῦ ξυμφέροντος.
1074 [219 N.]. — 14. ἄξιον ἀνθρώπους ὄντας ἐπ᾽ ἀνθρώ-
πῶὼν συμφοραῖς μὴ γελᾶν, ἀλλ᾽ ὀλοφύρεσθαι.
δ 108 [27 N.]. — 75. διζημένοισι τἀγαθὰ μόλις παραγ ίνε-
ται, τὰ δὲ κακὰ καὶ μὴ διζημένοισιν [Stob. ıv 34, 58].
109 [217 N.. — 76. οἱ φιλομεμφέες εἰς φιλίην οὐκ
εὐφυέες.
110 [173 N.]. — 77. γυνὴ μὴ ἀσκείτω λόγον δεινὸν
10 γάρ.
111 [170 N.]. — 78. ὑπὸ γυναικὸς ἄρχεσθαι ὕβρις ein
ἂν ἀνδρὶ ἐσχάτη [Stob. ıv 23, 39].
112 [37 N.]. — 79. θείου νοῦ τὸ dei τι διαλογίζεσθαι
καλόν [vel. B 18].
15 +80, ἢν πιστεύηι τις θεοὺς ἐπισκοπεύειν πιάντα, οὔτε λάθρη
οὔτε φανερῶς ἁμαρτήσεται [vgl. DEI (Sentenzen des Dem.,
Epiktet., Isokr.) 9 = Porphyr. ad Marc. 20].
107. Freunde sind nicht alle, die mit uns verwandt sind, sondern
die, welche mit uns übereinstimmen in der Frage des Zuträglichen.
107a. Es ist würdig, als Menschen über Menschen Unglück nicht
zu lachen, sondern zu wehklagen.
108. Wer das Gute sucht, dem stellt es sich nur mit Mühe ein, das
Schlimme aber auch dem, der es nicht sucht.
109. Die Tadelsüchtigen sind zur Freundschaft nicht geschaffen.
110. Das Weib soll sich nicht um die Rede mühen; denn das ist
abscheulich.
111. Von einem Weibe beherrscht zu werden ist für einen Mann
wohl äußerste Vergewaltigung.
112. Göttlichen Geistes ist es, immer etwas Schönes zu erdenken.
2 ξυμφωνέοντες AL: συμφωνέοντες BEP ξυμφέροντος A: συμφέροντος

LBCP 3 n. 74 BCP: fehlt AL!. Wohl anderswoher eingeschwärzt;
hält für echt Philippson Rhein. Mus. 77 (1928) 319. Vgl. Herodot vır 46
7 φιλομόφεες P!, verb. ἘΞ 8 εὐφυέες LBCP: ἀφυέες A in corr. 9 τὸν
λόγον P 11 ὑπὸ SB: ἀπὸ AL ὕβρις εἴη ἂν ἀνδρὶ Diels: ὕβρις ἀνδρὶ
Stob. SMA: ὕβρις ἂν ein corp. Par.: ὕβρις καὶ ἀνανδρίη AL: ὕβρις καὶ ἀναν-
δρία BCP vgl. Wachsmuth Stud. 5. d. gr. Floril. S. 207, n. 268; Hense z.
Stob. a. O. 13 ἀεί BCP: αἰεί AL τι AL: fehlt BCP 15 πιστεύση P
θεὸν Ῥ ἐπισκοπεύειν ΒΟΡ : ἐπισκοπήειν AL 10 ἁμαρτήσηται P
Β. FRAGMENTE 107—115a [DEMOKRATES)]. 116 165
113 [116 N.]. — 81. μεγάλα βλάπτουσι τοὺς ἀξυνέτους

οἱ ἐπαινέοντες.
114 [117 N.]. — 82. βέλτερον ὑφ᾽ ἑτέρου ἢ ὑφ᾽ ἑαυτοῦ
7
ἐπαινέεσθαι.
5 115 [118 N. — 83. ἢν μὴ γνωρίζηις τοὺς ἐπαίνους,
κολακεύεσθαι ἡγέο.
- 84, ὁ κόσμος σκηνή, ὁ βίος πάροδος: ἦλθες, εἶδες,
ἀπῆλθες.
— *85. ὁ κόσμος ἀλλοίωσις, ὁ βίος ὑπόληψις [= Mare.
Ι0.. Aur. 4,3 extr.].
[35 N.] — *86. τίμιον ὀλίγη σοφία ὑπὲρ δόξαν ἀφροσύνης
μεγάλης.
1188. Dioe. 1 22. 98. = 11 Α.1 (I 67, 8. 68, 3).
116. Dıoc.ıx 36 [s. A 1. τὰ 82, 6]. Cıc. Tusc. v 36, 104 intellegendum
15 est igitur nec gloriam popularem ipsam per 8686 expetendam nec ignobilitaten
extimescendam. “veni Athenas’ inquit D. 'neque me quisquam ibi adgnowit’,
constantem hominem et gravem, qui glorietur a gloria se afuwisse. Vgl. All
(II 86, 8).
ἦλθον γὰρ εἰς ᾿Αθήνας καὶ οὔ τίς με ἔγνωκεν.
113. Großen Schaden richten die an den Unverständigen an, die

sie loben.
114. Besser von einem zweiten als von sich selbst gelobt zu
werden.
115. Kannst du die Lobsprüche nicht erkennen (verstehen), so nimm
an, man schmeichle dir.
1l5a. Erwähnung des Thales (Geschlecht und astronomische Ent-
deckungen).
116. Denn ich kam nach Athen, — und niemand hat Kenntnis
von mir.
3 βέλτερον BCP: βέλτιον AL 6 κολακέεσθαι P ἡγέο AL: ἡγέου

BCP es folgt in ALBC (nicht in P) Epigr. Anth. P. x 58 [Palladae sive
Lueiani) γῆς ἐπέβην γυμνός, γυμνός θ᾽ ὑπὸ γαῖαν ἄπειμι: Kal τί μάτην μοχθῶ
γυμνὸν ὁρῶν τὸ τέλος; 9. n.85 fehlt AL! 11 σοφία AL: σοφίη BC
n. 86 fehlt P 12 μεγάλης AL!: μεγάλην 1380
117. Dıioc. ıx 72 [nach 29 B 4] A. δὲ τὰς ποιότητας ἐκβάλλων, ἵνα φησί

νόμωι θερμόν, νόμωι ψυχρόν, ἐτεῆι δὲ ἄτομα Kal κενόν᾽ [Β 125]
καὶ πάλιν"
ἐτεῆι δὲ οὐδὲν ἴδμεν: ἐν βυθῶι γὰρ ἡ ἀλήθεια.
5 Vgl. Cıc. Ac. pr. τὶ 10, 32 naturam accusa, quae in profundo veritatem,
ut ait D., penitus abstruserit. Isınpor. Etym. vn 6, 12.
118. Diowysıos, Bischof von Alexandrien, bei Eus. P. Εἰ. xıv 27,4
A. γοῦν αὐτός, ὥς φασιν, ἔλεγε βούλεσθαι μᾶλλον μίαν εὑρεῖν
αἰτιολογίαν ἢ τὴν Περσῶν οἱ βασιλείαν γενέσθαι᾽
10 καὶ ταῦτα μάτην καὶ ἀναιτίως αἰτιολογῶν ὡς ἀπὸ κενῆς ἀρχῆς καὶ ὑποθέσεως
πλανωμένης ὁρμώμενος καὶ τὴν ῥίζαν καὶ τὴν κοινὴν ἀνάγκην τῆς τῶν ὄντων φύσεως
οὐχ ὁρῶν, σοφίαν δὲ μεγίστην ἡγούμενος τὴν τῶν ἀσόφο"ς καὶ ἠλιθίως συμβαινόν-
τῶν κατανόησιν, καὶ τὴν τύχην τῶν μὲν καθόλου καὶ τῶν θείων δέσποιναν ἐφιστὰάς͵͵
καὶ βασιλίδα, καὶ πάντα γενέσθαι κατ᾽ αὐτὴν ἀποφαινόμενος, τοῦ δὲ τῶν ἀνθρώπων
15 αὐτὴν ἀποκηρύττων βίον καὶ τοὺς πρεσβεύοντας αὐτὴν ἐλέγχων ἀγνώμονας.
119 [29. 30 Ν.]. --- — (5) τῶν γοῦν ὑποθηκῶν ἀρχόμενος λέγει ᾿'ἄνθρω-
ποι... ἰδίης ἀνοίης᾽. φύσει γὰρ γνώμηι τύχη μάχεται" καὶ τὴν ἐχθίστην τῆι
φρονήσει ταύτην αὐτὴν ἔφασαν κρατεῖν: μᾶλλον δὲ καὶ ταύτην ἄρδην ἀναιροῦν-
τες καὶ ἀφανίζοντες ἐκείνην ἀντικαθιστᾶσιν αὐτῆς" οὐ γὰρ εὐτυχῆ τὴν φρόνησιν,
20 ἀλλ᾽ ἐμφρονεστάτην ὑμνοῦσι τὴν τύχην. STOB.II 8,16 A-ov, ἄνθρωποι...
κατιθύνει. EPICUR. Sent. 16 [p. 74, 17 Us.] βραχέα σοφῶι τύχη παρεμπίπτει,
τὰ δὲ μέγιστα καὶ κυριώτατα ὁ λογισμὸς διώικηκε καὶ κατὰ τὸν συνεχῆ χρόνον τοῦ
βίου διοικεῖ καὶ διοικήσει.
ἄνθρωποι τύχης εἴδωλον ἐπλάσαντο πρόφασιν ἰδίης
117. In Wirklichkeit aber wissen wir nichts; denn in der Tiefe liegt
die Wahrheit.
118. D. sagte, er wolle lieber eine einzige ursächliche Erklärung
finden, als daß ihm das Perserreich zueigen werde.
119. Die Menschen haben sich vom Zufall ein Bild geformt zur Be-
schönigung ihrer eigenen Unberatenheit. Denn nur in seltenen Fällen
2 θερμὸν vertauschen mit ψυχρὸν die Ausgg. ἐτεῆι Stephanus: αἰτίη

Hss. 9 αἰτιολογίαν] vgl. Β ll1bff. τὴν I: τῶν O ol zeigt, daß Zitat
des Demokrit, kein Apophthegma vorliegt. Vgl. oben ὁ. 19,2c 16 ὑπο-
θηκῶν] »wenn Ὑποθῆκαι Buchtitel sein soll, was nicht im Zusammenhang
liegt, so bezeichnet er eine jener populären Gnomensammlungen, die von
berühmten Philosophen und Dichtern umliefen. Mit einer der katalogi-
sierten Schriften [A 33] ist der Titel jedenfalls nicht zu identifizieren«
Diels. Vgl. Philippson Herm. 59 (1924) 408ff., der mit Recht an A-33
11 92, 121. erinnert. Anders Friedländer Herm. 48 (1913) 603ff. Vgl. auch
Laue ἃ. 0.8.49 17 γνώμη τύχηι Has.: verb. Ruth 22 διώικηκε Kal
Diog.: διώϊκηκε Stob. Eel. τὶ 8, 28, der διοικεῖ καὶ διοικήσει ausläßt: διώιϊκησε
(ohne καὶ und διοικεῖ K. διοικήσει) Usener 24 vgl. Eudem. Eth.Hl14. 1247b5
ἀβουλίης. βαιὰ γὰρ φρονήσει τύχη μάχεται, τὰ δὲ πλεῖ-

στα ἐν βίωι εὐξύνετος ὀξυδερκείη κατιθύνει.
120. EROTIAN. p. 90, 18 N. φλέβας δὲ οὐ τὰς συνήθως λεγο-
μένας, ἀλλὰ τὰς ἀρτηρίας ὠνόμασε. καὶ ὁ Δ. δὲ φλεβοπαλίην
ὅ καλεῖ τὴν τῶν ἀρτηριῶν κίνησιν.
121. EustatH. zu βὶ 190 p. 1441 [aus Philoxenos Περὶ συγκρι-
τικῶν] A. δὲ ᾿ἐπιτηδειέστατον᾽ φησί.
199. Erym. GEN. ἀλαπάξαι: ἐκτπτορθῆσαι mapd τὴν λάπαθον τὴν
βοτάνην ἥ ἐστι κενωτικὴ γαστρός. καὶ Δ. τοὺς βόθρους τοὺς παρὰ
10 τῶν κυνηγετῶν γινομένους λαπάθους καλεῖ διὰ τὸ κεκενῶσθαι.
Ανεοῦ. ΒΕΚΚ. Lex. νι 374, 14 ἀμέλει Δ. τοὺς βόθρους τοὺς πρὸς
τῶν κυνηγῶν σκαπτομένους οἷς ὑπεράνω κόνις λεπτὴ ἐπιχεῖται καὶ
φρύγανα ἐπιβάλλεται, ἵνα οἱ λαγωοὶ ἐμπίπττωσιν εἰς αὐτούς, λαπτά-
θους φησὶ καλεῖσθαι.
15 1998. -- γυνή: ... ἤ, ὡς Δ., γονή τις οὖσα, ἡ γονῆς δεκτική.
198. --- δείκελον: παρὰ δὲ Δημοκρίτωι κατ᾽ εἶδος ὁμοία τοῖς
πράγμασιν ἀπόρροια.
124. [GALEN.]d. defin. med. 439 [xıx 449 K.] ἐκκρίνεται τὸ σπέρμα
ὥσπερ Πλάτων (Tim. 91 A) φησὶ καὶ Διοκλῆς [fr. 170 S. 196 Wellm.]
20 ἀπὸ ἐγκεφάλου καὶ νωτιαίου: Πραξαγόρας δὲ καὶ A. ἔτι τε Immo-
κράτης ἐξ ὅλου τοῦ σώματος, ὁ μὲν Δ. λέγων ᾿ἄνθρωποι εἷς ἔσται
καὶ ἄνθρωπος πάντες [3].
kämpft gegen die Klugheit der Zufall an: das meiste richtet im Leben
ein wohlverständiger Scharfblick ins Grade.
120. Pulsschlag. 121. Geeignetesten. 122. Fallgruben.
122a. Weib (γυνή): (Mutter)leib (eig. Same, γονή). 123. Abbild.
124. ist unverständlich.
1 ἀβουλίης Stob.: ἀνοίης Dion., der im folgenden frei paraphrasiert

βαιὰ (adv.) Heeren: βαιᾶ Stob.: βαιῆι Meineke 2 ὀξυδερκεῖν Hss.:
ὀξυδερκίῃ Meineke 4 φλεβοπαλία auch bei Galen. ıx 499, 1 Kühn
15 vgl. Et. Gud. ed. Stefani 2 p. 326, 25. Dieselbe Etymologie ohne Zitat
Orion p. 39, 19 (schon bei Plato Cratyl. 414 A). Die Vorlage der Et. ist,
wie sich aus Orion ergibt, Soranos vgl. 68 A 159 (τ 127, 21), aber ob Ὁ.
oder Bolos gemeint, ist zweifelhaft 21 ἄνθρωπος ἐξέσσνται ἐξ ἀνθρώπου
παντός ἢ vermutet Diels: vgl. Β 32. H. Gomperz will dem Überlieferten
folgenden Sinn abgewinnen: Aus der ungeheuren Zahl von Kleinmenschen,
die den Vater bilden, löse sich bei der Zeugung eine kleine Gruppe los, die
den Sohn bilde. Alle diese den verschiedenen Gliedern des Vaters ent-
stammenden Menschlein würden zusammen den einen neuen Menschen
bilden. In B 124 sieht nur eine korrupte Form von B 32 Rau Berl. Phil.
Woch. 1923, 838
125. GALEN. de medic. empir. fr. ed. H. Schöne [.Berl. Sitz. Ber.
1901] 1259, 8 ὃς γὰρ οὐδ᾽ ἄρξασθαι δύναται τῆς ἐναργείας χωρίς,
πῶς ἂν οὗτος πιστὸς εἴη, map’ ἧς ἔλαβε τὰς ἀρχάς, κατὰ ταύτης
θρασυνόμενος; τοῦτο καὶ Δ. εἰδώς, ὁπότε τὰ φαινόμενα διέβαλε,
ὅ νόμωι χροιή, νόμωι γλυκύ, νόμωι πικρόν᾽, εἰπών, ᾿ἐτεῆι
δ᾽ ἄτομα καὶ κενόν᾽, ἐποίησε τὰς αἰσθήσεις λεγούσας πρὸς τὴν
διάνοιαν οὕτως: τάλαινα φρήν, παρ᾽ ἡμέων λαβοῦσα τὰς
πίστεις ἡμέας καταβάλλεις; πτῶμά τοι τὸ κατάβλημαο᾽.
Vgl. 59 B 2184, 68 A 49. Β 9. 117.
10 126, — de differ. puls. ı 25 [vm 551 K. über den κυματώδης
und σκωληκίζων σφυγμός] κοινὸν μέν, ἀφ᾽ οὗ Kal τοὔνομα ἑκατέροις,
τῶι μὲν κυματώδει τὸ οἷον κύματα ἐπανίστασθαι κατὰ τὴν ἀρτηρίαν
ἕτερον ἐφ᾽ ἑτέρωι, τῶι δὲ σκωληκίζοντι σκώληκος ἐοικέναι πορείαι
καὶ αὐτοῦ τοῦ ζώιου κυματωδῶς κινουμένου, καϑάπερ καὶ Δ. λέγει
15 που περὶ τῶν τοιούτων διαλεγόμενος τῶν ὅσα κυματοειδῶς ἀνὰ
τὴν πόρείαν πλάζεται. Arıstor. Hist. anim. E 19. 551b 6
γίνονται δὲ Kal τὰ ὕπερα καὶ τὰ πηνία ἔκ τινῶν τοιούτων ἄλλων,
αἱ κυμαίνουσι τῆι πορείαι καὶ προβᾶσαι τῶι ἑτέρωι κάμψασαι ἐπι-
βαίνουσιν.
20 127. HERODIAN. Tr. καθολ. προσ. bei Eustath. zu ξ 428 p. 1766
[π 445, 9 L.] καὶ A. ξυόμενοι ἄνθρωποι ἥδονται καί σφιν
γίνεται ἅπερ τοῖς ἀφροδισιάζουσιν᾽.
125. Nachdem 1). sein Mißtrauen gegen die Sinneswahrnehmungen in

dem Satze ausgesprochen: ‘Der gebräuchlichen Redeweise nach gibt es
Farbe, Süßes, Bitteres, in Wahrheit aber nur Atome und Leeres’, läßt
er die Sinne gegen den Verstand reden: ‘Armer Verstand, von uns nahmst
du die Beweisstücke und willst uns damit niederwerfen? Ein Fall
wird dir der Niederwurf”.
126. Alle Raupen, die auf ihrer Wanderung wellenartig sich dahin-
bewegen.
127. Wenn die Menschen sich kratzen, haben sie ein Wohlgefühl,
und es wird ihnen wie beim Liebesgenuß.
1ff. vgl. Deichgräber Griech. Empir. S. 102 6f. beachte die Dia-
logform; ‘stilistisch wichtig’ Wil.* 8 καταβάλλεις] de conatu. Vgl.30A6;
80 Bl 16 πλάζεται) eigenartig gebraucht von der gleichförmigen Fort-
bewegung der Raupen. »Anklingt Phrynich. ἘΠῚ. 271 πολὺ γὰρ κατ᾽
Αἴγυπτον τιλάζεται (gesagt vom ὄνομα πάπυρος)ς. Diels
128. — π. καθολ. προσ. bei Thheogn. Ὁ. 79 [τ 355, 19 L.] eis ὧν

οὐδέτερον μονογενὲς ἢ eis nv ἢ εἰς av ἢ εἰς ev ἢ εἰς ıv ἢ εἰς υν οὐκ
ἔστιν εὑρεῖν. τὸ γὰρ ἰθύτρην παρὰ A—wı βεβίασται.
129. --- περὶ παθῶν in Et. gen. s. νένωται [Ir 253 L.] καὶ πάλιν
ὅ ὡς χρυσόονται, χρυσοῦνται οὕτω καὶ νόονται, νοῦνται. Δ. φρενὶ
θεῖα νοῦνται. Vgl. Β 18. 21. 112.
129a. — — Epimer. Hom. 396, 11 [mt 224 n. L.] καὶ παρὰ τὸ
κλίνω κέκλιται παρὰ τῶι A—wı χωρὶς τοῦ ν.
130. HEsycH. ἀμφιδήτιοι" ὡς κρίκοι διάκενοι παρὰ A—oı.
10 131. — ἀπάτητον: τὸ ἀνωμάλως συγκείμενον παρὰ A—oı.
132. -- ἀσκαληρές: ἰσόπλευρον παρὰ Δ---ῶὧι.
188. -- βροχμώδης: ἡ νοτερὰ καὶ ἁπαλή. A—os.
134. — βρόχος: ἀγκύλη Δ--ος, ἀγχόνη, δεσμός.
180. --- δεξαμεναί: ὑδάτων δοχεῖα, καὶ ἐν τῶι σώματι φλέ-
15 Bes. Δ--ου.
136. — δυοχοῖ: πωματίζει παρὰ A—oı. Vgl. δυοχῶσαι:
πωμάσαι.
187. ---συγγονή: σύστασις. Δ--ος.
Ohne Autorname:
20 188. — ἀμειψικοσμίη: μετακόσμησις.
139. --- ἀμειψιρυσμεῖν: ἀλλάσσειν τὴν σύγκρισιν ἢ μετα-
μορφοῦσθαι. Vgl. Β 8a. — 1398, ἀμειψίχροζο)ν: μεταβάλλον
τὰ ζχρώματον.
1 πῆ .-..... -- -.΄-.-ς-.ς-.-ςςς-ςς.Ἐς-ς-ς.---- - .-ςςς-ς-ς---.-..---ς---κ--..-.----
128. Gradgebohrtes Loch (?)

129. (Die Dichter oder die Denker?) mit dem Geiste Göttliches ersinnen.
129a. Ist gelehnt. 130. Ringsherum gelegte Bänder.
131. Unbetreten [= ungewöhnlich zusammengesetzt].
132. Gleichseitiges (?). 133. Feuchtartig. 134. Riemen.
135. Behälter [= Adern im Körper).
136. Bedeckelt [= versieht mit Deckel).
137. Zusammenwuchs, Zusammensetzung. 138. Weltenwechsel.
139. Formwechseln. 139a. Farbwechselnd.
5 φρενὶ θεῖα oder θείηι Lobeck Rnemat. 8. 21: φῆνι θεὰ Hs.: φήμηι θείηι
νοῦνται (oraculis divinis erudiuntur) Syiburg 6 νοῦνται] aus νο(ἐ)όνται,
vgl. Bechtel Herm. 41 (1906) 319 9 nach Crönert (vgl. Passow-Ürönert
Sp. 418, 67) Ableitung von ἀμφιδήτης. Diels vermutete ἀμφίδη = ἀμφίδεα,
danach Τήϊοι: ὡς (vgl. zu 73 A 2 Ende) 11 ἀσκαληρές hinter ἀσκαρο-
φόρον (!): ἀσκαληνές Diels 18 ἀγκοίλη Hes.: verb. Mus. 18 ouvrövn:
σύστεισις (olvracıs Friedländer) wiederholt dieGlosse korrupt 22 139a
fügte zu Friedländer
140. HEsycH. eveotw: ... εὐδαιμονία ἀπὸ τοῦ εὖ ἑστάναι τὸν

οἶκον. Vgl. ıı 90, 26. 129, 15. 132, 11.
141. — ἰδέα: ἡ ὁμοιότης, μορφή, εἶδος. καὶ τὸ ἐλάχιστον
σῶμα. Vgl.B6. A 57.
5 142. OLymeıoD. in Plat. Phileb.? p. 242 Stallb. τί τὸ τοσοῦτον
σέβας περὶ τὰ θεῶν ὀνόματα τοῦ Σωκράτους [vgl. Phileb. p. 120];
ἢ ὅτι πάλαι καθιέρωται τοῖς οἰκείοίς τὰ οἰκεῖα καὶ ἄτοπον κινεῖν
τὰ ἀκίνητα ἢ ὅτι φύσει αὐτοῖς ὠικείωται κατὰ τὸν ἐν Κρατύλωὶι
λόγον ἢ ὅτι ἀγάλματα φωνήεντα καὶ ταῦτά ἐστι τῶν θεῶν,
10 ὡς Δ.; [vgl. Β. 26 τι 148, 8]. Hrerocı. in Pyth. c. aur. 25 τὸ τοῦ
Διὸς ὄνομα σύμβολόν ἐστι καὶ εἰκὼν ἐν φωνῆι δημιουργικῆς οὐσίας
τῶι τοὺς πρώτους θεμένους τοῖς πράγμασι τὰ ὀνόματα διὰ σοφίας
ὑπερβολὴν ὥσπερ τινὰς ἀγαλματοποιοὺς ἀρίστους διὰ τῶν ὀνομά-
τῶν ὡς δι᾽ εἰκόνων ἐμφανίσαι αὐτῶν τὰς δυνάμεις.
15 148, ῬΗΠΟΡΘΕΜ. de ira 28, 17 G. κἀπαντῶσι δὲ πολλάκι πολλαὶ
συμφοραὶ καὶ φίλοις καὶ προσήκουσιν ἄλλοις, ἔστι δ᾽ ὅτε καὶ πατρίσι
καὶ βασιλείαις, οὐ πάλαι μόνον, ὅθ᾽ ἡ μῆνις ἐκείνη μυρί᾽ ᾿Αχαιοῖς
ἄλγη ἔθηκεν, ἀλλ᾽ ὁσημέραι, καὶ μικροῦ δεῖν ὅσα τις ἂν νώσαιτο᾽
κατὰ Δημόκριτον ἱκακά᾽ πάντα παρακολουθεῖ διὰ τὰς ὑπερμέτρους
20 ὀργάς. Vgl. 70 Β 2.
144. — de music. Δ 31 p. 108, 29 Kemke Δ. μὲν τοίνυν, ἀνὴρ
οὐ φυσιολογώτατος μόνον τῶν ἀρχαίων, ἀλλὰ καὶ τῶν ἱστορουμένων
οὐδενὸς ἧττον πολυπράγμων, μουσικήν φησι νεωτέραν εἶναι
καὶ τὴν αἰτίαν ἀποδίδωσι λέγων μὴ ἀποκρῖναι τἀναγκαῖον,
25 ἀλλὰ ἐκ τοῦ περιεῦντος ἤδη γενέσθαι.
140. Wohlstand. 141. Gestalt (für Atom).

142. Die Worte (Götiernamen) sind stimmbegabte (Götter)bilder.
143. Unglück, soviel man nur erdenken könnte.
144. Die Musik sei eine jüngere Kunst. Denn nicht die Not habe sie
(aus sich?) abgesondert, sondern sie sei aus dem bereits vorhandenen
Überfluß entstanden.
9 vgl. Warburg Neue Phil. Unters. 5,72 19 κακὰ Buecheler:xata Pap.

21 vgl. Crönert Kolotes S. 130%. Der dort nach γενέσθαι im Pap. gelesene
Satz πλὴν κἂν ἀρχαιοτάτη δοθῆι ist nicht Demokritisch, sondern beginnt
die Widerlegung des Diogenes v. Bab. Über den Satz des Ὁ. vgl. Arist.
Metaph. A 2. 982b 22; fr. 53 p. 63 Rose; Plato Crit. p. 1104; Klein-
günther Πρῶτος εὑρετής Philol. Suppl. xxvı, 1, 107ff. m. weiterer Literatur
144a. Pnorıus Lex. A S. 106, 23 Reitzenst. ἀναβήσομαι A.:

ἐπανεξελεύσομαι (Em τὰν» ἐξ ἀρχῆς. Vgl. Hzsvcn. 8. v.
145 [105 N.]. Pur. de puer. ed. 14 p. 98 [vgl. Α.1 τὸ 82, 14]
λόγος γὰρ ἔργον σκιή, κατὰ Δημόκριτον.
5 146 [13 N.]. — de prof. in virt. 10 p. 8lA durch Enthalt-
samkeit zeigt man τὸν λόγον ἐντὸς ἤδη τρεφόμενον καὶ ῥιζούμενον
ἐν ἑαυτῶι καὶ κατὰ Δημόκριτον αὐτὸν ἐξ ἑαυτοῦ τὰς τέρψιας
ἐθιζόμενον λαμβάνειν.
147 [23 N.]. — de sanit. praec. 14 p. 129A ἄτοπον γάρ ἐστι κοράκων
10 μὲν Aapuyyıopois καὶ κλωσμοῖς ἀλεκτορίδων Kal συσὶν ἐπὶ φορυτῶι μαργα!ι-
νούσαις, ὡς ἔφη A., ἐπιμελῶς προσέχειν σημεῖα ποιουμένους πνευμάτων καὶ
ὄμβρων, τὰ δὲ τοῦ σώματος κινήματα καὶ σάλους καὶ rpomaßelas μὴ προλαμβάνειν
μηδὲ προφυλάττειν μηδὲ ἔχειν σημεῖα χειμῶνος ἐν ἑαυτῶι γενησομένου καὶ μέλλοντος.
Crem. Protr. 92, 4 (1 68, 7 St.) οἱ δὲ σκωλήκων δίκην περὶ τέλματα καὶ βορβό-
15 ρους τὰ ἡδονῆς ῥεύματα καλινδούμενοι ἀνονήτους καὶ ἀνοήτους ἐκβόσκονται τρυ-
φάς, ὑώδεις τινὲς ἄνθρωποι. ὕες γάρ, φησίν, ἥδονται βορβόρωι μᾶλλον ἢ καθαρῶι
ὕδατι [vgl. 22 Β 13. 37] καὶ ἐπὶ φορυτῶι μαργαίνουσιν κατὰ Δημόκριτον.
Vgl. [ΤΉΒΟΡΗΒ.] de sign. 49 καὶ τὸ πανταχοῦ δὲ λεγόμενον σημεῖον δημόσιον
χειμέριον, ὅταν σύες περὶ φορυτοῦ μάχωνται καὶ φύρωσιν. Arıar. 1128 σύες
20 φορυτῶι ἔπι μαργαίνουσαι.
σύες ἐπὶ φορυτῶι μαργαίνουσιν.
148. — de amore prol. 3 p. 4968 ὅταν δὲ τὴν γονὴν ἀναλά-
Bnı προσπεσοῦσαν ἣ ὑστέρα καὶ περιστείληι ῥιζώσεως γενομένης
(ὁ γὰρ ὀμφαλὸς πρῶτον ἐν μήτρηισιν;: ὥς φησι Δ., ἀγκυρη-
25 βόλιον σάλου καὶ πλάνης ἐμφύεται, πεῖσμα καὶ κλῆμα
τῶι γεννωμένωι καρπῶι καὶ μέλλοντι) τοὺς μὲν ἐμμήνους
1448. Ich werde auf den Anfang zurückkommen.

145. Wort der Tat Schatten.
146. Der Geist, der sich gewöhnt, aus sich selbst die Freuden zu
schöpfen.
147. Schweine tollen auf dem Miste.
148. Der Nabel bildet sich zuerst in der Gebärmutter als Ankerplatz
gegen Brandung und Irrfahrt, Haltseil und Ranke für die entstehende
und werdende Frucht.
(0
2 < > aus Hesych 6 λόγον sah Diels nicht als Demokritisch an;
aber worauf sollte sich αὐτὸν Z. 7 beziehen? 10 κυσὶν OJR 18 mapa-
φυλάττειν OJR 19 σύες Maaß: μύες Hss. φύρωσιν Diels: φέρωσιν Hss.:
διαφορῶσιν Kaibel (iactare maniplos Verg. Georg. ı 400. Daraus Plin.
18,364) 21also Heraklitzitat 28 προσπεσοῦσα Hss.: verb. Wyttenbach
25 κλῆμα] Rankenstrick zum Befestigen treibender Hölzer, wie bei Flössen
26 γεννωμένωι Xylander: γενομένωι τοὺς y u. E Marc. 248 corr.: καὶ τοὺς Ο
καὶ Kadapoious ἔκλεισεν ὀχετοὺς ἡ φύσις κτλ. Vgl. de fort.

Rom. 2. 317a.
149 [49 N.]. Pur. Animine an corp. aff. 2 p. ὅθ0 λέγωμεν οὖν
ev ἡμῖν, ὅτι πολλὰ μέν, ὦ ἄνθρωπε, σοῦ καὶ τὸ σῶμα νοσήματα Kal
5 πάθη φύσει τε ἀνίησιν ἐξ ἑαυτοῦ καὶ προσπίπτοντα δέχεται θύραθεν᾽
ἂν δὲ σαυτὸν ἀνοίξηις ἔνδοθεν, ποικίλον τι καὶ πολυπαθὲς κακῶν
ταμιεῖον εὑρήσεις καὶ θησαύρισμα, ὥς φησι A., οὐκ ἔξωθεν
ἐπιρρεόντων, ἀλλ᾽ ὥσπερ ἐγγείους καὶ αὐτόχθονας πηγὰς ἐχόντων,
ἃς ἀνίησιν ἡ κακία πολύχυτος καὶ δαψιλὴς οὖσα τοῖς πάθεσιν.
10 160 [109 N.]. —- Quaest. conv.ı 1,5 p. 6140 5 οὕτω τὰς ψυ-
χὰς αἱ μὲν ἐλαφραὶ ζητήσεις ἐμμελῶς καὶ ὠφελίμως κινοῦσιν, ἐριδαν-
τέων δὲ κατὰ Δημόκριτον καὶ ἱμαντελικτέων λόγους ἀφετέον.
Vgl. STRAB. ı p. θὅ p. 85, 31M.; CLem. Strom. ı 22 [ττ 14, 25 St.].
151 [230 Ν.1. — — u 10, 2 p. 643F ἐν γὰρ ξυνῶι ἰχθύι
15 ἄκανθαι οὐκ ἔνεισιν, ὥς φησιν ὁ A.
152. — — IV 2, 4 p. θθὅτ' τὸ κεραύνιον πῦρ ἀκριβείαι καὶ λετττό-
τητι θαυμαστόν ἐστιν, αὐτόθεν τε τὴν γένεσιν ἐκ καθαρᾶς καὶ ἁγνῆς
ἔχον οὐσίας καὶ πᾶν εἴ τι συμμίγνυται νοτερὸν ἢ γεῶδες αὐτῶι: τῆς
περὶ τὴν κίνησιν ὀξύτητος ἀποσειομένης καὶ διακαθαιρούσης. διό-
20 βλητον μὲν οὐδέν, ὥς φησι Δ., <olov μὴ τὸ» map’ αἰθρίης
στέγειν ζεὐαγὲς» σέλας".
149. Wenn du dein Inneres öffnest, wirst du eine buntgefüllte und

leidenvolle Vorrats- und Schatzkammer von Übeln finden.
150. Zänker- und Riemendreher(worte).
151. Im gemeinsamen Fisch sind keine Gräten.
152. Kein Zeusgesandter Blitz, (der nicht) die (reine) Ätherhelle
bewahrte (?).
3 λέγωμεν Dh: λέγομεν d. übr. 4 ool Dh 6 so G: ἔνδοθεν (ἔνδον

MTTh) ἀνοίξῃς O 6f. nur κακῶν ---θησαύρισμα Demokritisch nach H. Gom-
perz, Abgrenzung nach vorn jedenfalls unsicher; Diels wollte auch den
av-Satz und εὑρήσεις für D. in Anspruch nehmen 8 ἔχων (-ov Fr) σῶμα
ἀνίησιν XiIFvS 11 ἐριδανταίων ... ἱμαντελικταίων Plut. Hs.: ἔριν διαι-
τώντων altverderbt Strabo: ἐριδαντέες (statt ἐριδάνται 5. Timon fr. 28,2 D.)
καὶ ἱμαντελικτέες mißverständlich Clem. Unter Riemendrehern versteht D.
nach Diels Sophisten 14 »Beim Teilen des Fisches nimmt der eine den
oberen, der andere den unteren Teil. Der Rückgrat bleibt liegen. Der
Kommunismus schließt den Streit über Mein und Dein aus« Diels
17 τε Diels: περὶ Hs.: περιττὴν γένεσιν Reiske 20 <olov μὴ τὸν Bernar-
dakis: Lücke von 5 Buchstaben Hs. 21 στέλλειν ἢ Kern <evaryts> Diels
(vgl. ob. τὰ 120, 20. 121, 28): Lücke von 5 Buchst. Hs.
01|5
aoyıom sopouyary 104 865 orp pun 4397 oyeu ΣΤ ΒΤΌΙΟὉ Ip Θ1Ρ “ΙΧ ΘῈ 28
-opTutjuf ΟἵΡ gaynaoq Auryouogr sop worgorg sed (008 ‘LO6T “δ᾽ ΘΗ
1} SIOgzu
Zaoqtoff ‘SFI (6061) OT TIL "yapuc "IT Ἴ30Λ Ἢ 134) ΞΙΘΤΩ yospeF ἀΘΊΓΠ
9 91 ῬΡῚ (9161) 09 “ΘΗ aogyowaq ποθ (ἬΤΘΕΤ A "Ton 134) ΒΤ ‘EL
"IH
"U0990 "ydousex snerell (ΘΔΕῚ Δ ION] 13) nz Sorlooxpıg Sodxyy WOP
sep 9s10M 116 (5161) Ὁ ΘΗ IpIeyumd 08 5 Isbunyagspuaangn 7 “9914
max 9510 6ΟΤ 5. Ὃ Ὃ 1oygunduropy !(9T 061 m) IST v WA [Spılgon 71
V
YOSIISTIOFNBAIBYD Yyoru 451 aurigpLo ὉΔῸΝ NONIpSnYy ἀ06 "Iyonıpadge 868
251 0676 ᾿Α 9T “ung ‘0eJ op "iq FIT PwUMmN epuoyogs ΘῈ JOUT.IF Old II
[anonJolir]u5 Ὁ 310 opuedjoy seq “5916 319 :SMA13N0Q' PIDN' 31L010L
:08 ΠΟ. 58 ofloz opuoäjfor org 'opueuogloz 4581 yoeusct as Zunse
op φιϑαραρ ποϑὰ 451 yoızdguı Joge ‘yarutsyosIıyuA aodtuom [ıu3 8
EEE nn nn nn --
; (guonıduoyur I9po Yuanı3uo y) yolsjsun 900 yor]3 ‘uoyuop uoyoRTF
-4ytuyog UEPUSYAISJuS Ip 015 uw 1708 olM “PAITM uoyJruyos 99 ousgT
ἀοῖΠῸ s[oyyru oyyoepppunas) 100 uw ‚mwqjoyyruun Jodoyy ur uuaM "GET
| -ZunwuywyoeN 190 odoyq wep ne
ἀΌΛΑΖ pun Zuesor) u ‘BIIFUOR BN 190 pun suwayog 590 ‘TodoAadurg op pun
neqsnep mr oqfeayog 1op ‘uopdogg pun uogay u ouurdg op :U9P.IOM9D
191], 190 Iofnyag uodurgq, uogsäryydra uop ur puIs uayosuapf 916] ΩΤ
-UO]foM nz uopfeFoß uoIsyogN uauros (uspeyog ydurıq 5.1) 861
AOAmA AOL 180n0 κά aarl 100119 !SmazrloaAıA Sno0JAR og

u 500: ‘'Smjsandıuz3 amıprlrı amı 5Ὸ1 1090130Am1g uIX
11 ımg3u113 nıond alı pdou oLloan3ı SoAmN 13 .SYXNLI13
mon Soxuond 1ranodoupıg ımıjdaorluy [soddisAry)] 3olUıalup aoı
-odı ὍΔ. do anajoL 113 H6LOT "ἃ 68 "YOU "unuuoo op — 821
"nıolrlır 9ıox ılgım a3 ‘SonpoglLup 19% noAaamN “amdnAın cı
AOL 107% “ıojrlogonjo a3 SonagıyaX “ılaıLosap or 1umıı
-andn a3 SuaXpdp .Sorlu SoıgnoAsA SıoLoyAan 5101. ΔΒ 501
-ugori 13amboun Ὁ 9 am ‘SsLaoanarlso 0197) PL asangaorn IL
μι Δ5Π08 Smo1l 4 1010V3A vFL6 “ἃ 0z "wIıue 1005 90 — "FI

-aodnox11L7, AQL [031,01
5:01. 134ovorg Smuo 910 no δοιβαοϑὸρ alı [ugaır]u) Sp aıaa
-ogax [Sio[lvlau 510... <ımı) 113 oıaoypuon amamuz 50 ΟΧΙΟῸΣΙΝ
1o1aarl nonıdyorluy "pasrmıwonon mındo Sopmosdp Summoior 51},
n3ay SioLpig| 5101. Yo 89. ΔΟΥΥῸΥ [081 'S 70707 310 010}} OL Ὃ LEHT
-ded 'yempe op 'aoııHg 'y noyzu Sp “ΔιοΔ 5ΌΥΞῚ, SIOL QLG
amAnsdb 130911119 awSog 34 3gno ‘duap Somınıyou 1oLahodaun Xno
amaarllariarı ayıL 13039019 ΤῸΝ mojonns ΔΒ alayrindgı aıdpX ΤῸΝ Δ ΠῚ,
alagluvp A alı vigg “ἃ 85. ΘΒ "198. dog — ΤΝ 091] 861
Ὥς ΝΞ Φ ΤΙ τὰ - 8097
611 991. -ὍῬΡ] HLNAIWHOVAAH 8

Δ. Al, tlozınoı “al arg, HT ‘89 "dOTyg nZecE ᾿αῆθῃο tor δὴθ δῷ LA 9 ἃ
Ipxeyolog 51 ‘69 ‘I I Ir pdo Ἢ ‘dopgg “α "sıogneyundengdeg suolopoeyy,
ἼΞΔ [ag 81] ἜΒΗ apımz :aopuef4x amup EI ΩΡῚ Ὃ Ὃ "8 8LUm] ἑερῦῷ 5
“eduoy ‘od fung sydeg Ἢ Ἴ13Δ uerfegg ἀθθθῖρ Zungnepeg ımz 19
5821 (6367) 79 "wuogz uosddimyg yone
"8A ΞΉΒΕΙ 5. (7661) 3 “ 41 "OU Ῥ "yosoy 'z Pr Ἢ θη sum] yamp
(489 6 "soboypfig "wabos “Ρ "Ἢ 049]7 JWeLg yYoınp Zuniegmgig ἀορ yoeu)
"381 Ἢ 'Ipusyogg opusßurıpure oneN “81 ‘TFT IInz pum ougyag 617 “ἃ "201.
᾿ΠΟΧΟῊ "ISA oazriealdouy Smsjjsgoup SIdemX SonoriliXo ΔΛΟΛΞΠ 013 no jdau alıı
aondgup δἰ, ımımdu Ὁ}37 imıydxoruy 51, (ag) vorljsaoup apdsu no “aoo
Sohn por allıno alı amıapXz auopd amı. Sonerlogdu no Sırlodnu 39 Lk nodaayyna
01 Soncah ΛΠ 9 5003Π aoyjdı 119 “Sogjriodnu. Stu ἸῸΝ noAmx noL μι} “ΔΙϑΙΞ00 10
αἰ, δουολθν, asıldnus3 Sojogng (am) amınoı amnarkudnsg amı wo dauang)>
(208 '008 5 "IFA δῷ ‘977 "6 'Pqe "ωω0}}) 8αθ
9Ὲ} "po Sogodz alnzgoouody,
Sadu amıprlldensg ammaoXur apı 105} STAUHIHDEY BA 2591 φοχοιδλητι9
a
————
's}40] S®p Θὰ IUSS ΟΒΌΘαΘ FIOLISTXKO SFYOIN 586 96]

"PaUIM US uUogTBULISSSsImMo3 Jodnyy oLlı 8661
"751 JuToIodum τ 95 YOOP 88a ‘PIIM πΘηΘη996 UaSTOry usyorepsun sn%
4yyoru “usyorepd 568 10 8p ‘usgoTqIep SISPUNÄZ op ZUNUSgORIT orp pıım
[935,1] 190 pun {98 Π01013 eygruyog op Y9nD uepIem os ‘yorog? uododep
918 puIs “418019 odumıdsıoa pun eIyFuyosum eftgreuerngs ofera 9 8Ρ
“ποηοθαι Frgewmyorsjdun jodey] uop 918 UEpIeA uuep ‘yorofdun ars puıg
ong az ang Γ10413 ΔΒΟΌΠ 91 U a3g 91 aoyyan Ur το13γ}0

org τ δῇ ‘Sodgap nou Διϑ3ν (dau Uvpboz Supvoy 9 amXnına dong
«800 510 «ἀρ Sodu Haogıu pox pyvou monabod/sA por 1ogoliX%ori
m apa oinor ılıoıdoo ımı modoAoımdj| 3LOW “a0LOKN3 nmL ΟἹ
-prlAodu amı aojoı 4 aoıoı wap aoyworl Uri ‚aaypyloa noL 180
op Ὁ 3A agınoooı. ὈγγῸ "aojd agı BunXpuUno aa aoIoL lı aoloL
aoyyarl NO am aoLonxz amuprlAodı. ayı 119 “aoıdıu ['nowerr
map ΒΘΉΟΙΟΝ]} 1910 9 Ιϑγονάῃ AgOTT “ἃ F 'I0[09 “ΔΡΒ "LATg 941
"13/3 XamA ULNg σοῦ ΟΣ 3 “oLurlox ΟἹ
-Puno alınaz auyg ‚ger ndıodo 39 1 "ὍΛ 1103 aonariroxswAno
QL IRA 13 .(g 8,08 'I04SLIY) mjamA aoyg aamıdındo gL *' 39 1103
ΟἹ ‘399 ᾿ἃ ΟἸ980 op "Tamıg "arlgL mono 511, njamA Sm ndındo
u por 39 tmıgduorluy ZT 8LOE 8 J 0[889 9p "LOLSIAY "8991
"BIST I 13λ AOLDLRUOLD n1103 dag 4
"AOYANN AMOJAap no (or SonsrlisxAno ΔΌΣ 33 'Soamx
9 Spgaousu nodgayynx NnoL QL 1DL13A06 ἸῸΧ 1DL03 nLor
-unı 0201 amono 9. amoy ‘SwıuınXodı 109 Sı3g130r1god
oLaonpdrioy Sı3z3pdoXouy Spyyvou 10n033do1u aoyariman
SOLIAUMONHA 199] 89 ἘΠῚ

μάζων τὸ σῶμα, μηδὲν δὲ τὸ κενόν, ὡς Kal τούτου φύσιν τινὰ Kal

ὑπόστασιν ἰδίαν ἔχοντος.
157 [133 Ν.]. — — 32 p. 11264 ἐμοὶ δὲ περὶ τούτων οἱ οἰκο-
νομικῶς καὶ πολιτικῶς βεβιωκότες ἐγκαλείτωσαν; εἰσὶ δ᾽ οὗτοι πάντες
5 οἷς Κωλώτης λελοιδόρηκεν. ὧν Δ. μὲν παραινεῖ τήν τε πολιτικὴν
τέχνην μεγίστην οὖσαν ἐκδιδάσκεσθαι καὶ τοὺς πόνους
διώκειν, ἀφ᾽ ὧν τὰ μεγάλα καὶ λαμπρὰ γίνονται τοῖς
ἀνθρώποις. Vgl. 11000 ... ἀρχὰς ἢ πολιτείας καὶ φιλίας βασι-
λέων, ἀφ᾽ ὧν τὰ μεγάλα καὶ λαμπρὰ (3) εἰς τὸν βίον γίνεσθαι ἔφη Δ.
10 158 [129 N.]. — de lat. viv. 5 p. 1129E ὁ ἥλιος ἀνασχών ...
συνώρμησε τῶι φωτὶ τὰς πράξεις καὶ τὰς νοήσεις τὰς ἁπάντων, ὥς
φησι Δ. νέα ἐφ᾽ ἡμέρηι φρονέοντες ἄνθρωποι τῆι πρὸς ἀλλή-
λους ὁρμῆι καθάπερ ἀρτήματι συντόνωι σπασθέντες ἄλλος ἀλλαχόθεν
ἐπὶ τὰς πράξεις ἀνίστανται. Vgl. Qu. conv. τπ 6, 4 p. 655nD.
15 vın 3,5 p. 722p und Heraklits Wort 22 B 6.
159 [22 N.]. — fragm. de libid. et aegr. 2 ἔοικε παλαιά τις αὕτη
τῶι σώματι διαδικασία πρὸς τὴν ψυχὴν περὶ τῶν παθῶν εἶναι. καὶ
Δ. μὲν ἐπὶ τὴν ψυχὴν ἀναφέρων {τὴν αἰτίαν τῆς) κακοδαιμονίας»
φησίν" ‘ei τοῦ σώματος αὐτῆι δίκην λαχόντος, παρὰ πάντα
20 τὸν βίον ὧν ὠδύνηται (Kal) κακῶς πέπονθεν, αὐτὸς γέ-
νοιτο τοῦ ἐγκλήματος διζκαστής», ἡδέως ἂν καταψηφί-
σασθαι τῆς ψυχῆς, ἐφ᾽ οἷς τὰ μὲν ἀπώλεσε τοῦ σώματος
ταῖς ἀμελείαις καὶ ἐξέλυσε ταῖς μέθαις, τὰ δὲ κατέφθειρε
157. Die Staatskunst dieser Männer (wie Parmenides, Melissos u. α.)

rät Dem. als die höchste zu erlernen und die Mühen auf sich zu nehmen,
aus denen das Große und Herrliche den Menschen zuteil wird.
158. Menschen, die an jedem Tag neue Gedanken haben.
159. Wenn der Leib gegen sie (die Seele) einen Prozeß bekäme wegen
der Schmerzen und Mißhandlungen, die er von ihr während des ganzen
Lebens erfahren, und er selbst (Demokrit) Richter über die Anklage
würde, so würde er gern die Seele verurteilen, auf Grund davon, daß
sie den Leib teils durch Vernachlässigung zugrunde richtete und durch
5 πολιτικὴν Reiske: πολεμικὴν Hoss. (verteidigt v. Philippson Phil.

Woch. 46, 1926, 1100 u. a.;doch paßtesnicht in Plut.’sZushg.) Tyiyveraı
ohne nähere Angabe Bernardakis 12 φρονέοντες Plut. 655. 722: τρέφον-
tes 1129 18 τὴν αἰτίαν τῆς κακοδαιμονίας Diels: κακοδαίμων Hss.: Kako-
δαιμονίαν Patzig 19 ἡ τοῦ σ. αὕτη Hss.: verb. Wyttenbach 20 (καὶ
Tyrwhitt 21 δικαστής Tyrwhitt: dı1.... Hss. 22 ols Laur.: Ns
Harlean. ἀπώλεσε Wyttenb.: ἀπέλυσε Hss.
καὶ διέσπασε ταῖς φιληδονίαις, ὥσπερ ὀργάνου τινὸς

ἢ σκεύους κακῶς ἔχοντος τὸν χρώμενον ἀφειδῶς αἰτιασά-
μενος. Vgl. de sanit. praec. 24 p. 1856: ἐπηρεάζοντες ἑτέροις ἢ
φθονοῦντες ἢ φιλονικοῦντες ἢ δόξας ἀκάρπους καὶ κενὰς διώκοντες.
5 πρὸς τούτους γὰρ οἶμαι μάλιστα τὸν Δημόκριτον εἰπεῖν, ὡς εἰ τὸ
σῶμα δικάσαιτο τῆι ψυχῆι κακώσεως, οὐκ ἂν αὐτὴν ἀποφυγεῖν.
160. PORPHYR. de abst. τν 21 τὸ γὰρ κακῶς ζῆν καὶ μὴ φρονίμως
καὶ σωφρόνως καὶ ὁσίως Δ. ἔλεγεν οὐ κακῶς ζῆν εἶναι, ἀλλὰ
πολὺν χρόνον ἀποθνήισκειν.
10 16]. ScHor. in AroLr. πον. Γ 533 τὸ παλαιὸν ὥϊιοντο τὰς φαρ-
μακίδας τὴν σελήνην καὶ τὸν ἥλιον καθαιρεῖν. διὸ καὶ μέχρι τῶν
Δημοκρίτου χρόνων πολλοὶ τὰς ἐκλείψεις καθαιτιρέσεις ἐκάλουν.
162. — in Hom. AB zu N 137 Δ. δὲ τὸ κυλινδρικὸν σχῆμα
ὀλοοίτροχον καλεῖ.
15 163. SExT. adv. math. vır 53 Ζενιάδης δὲ ὁ Κορίνθιος, οὗ καὶ
A. μέμνηται. Vgl. c. 81.
164. — vır 116 παλαιὰ ... δόξα περὶ τοῦ τὰ ὅμοια τῶν ὁμοίων
εἶναι γνωριστικά... (117) ἀλλ᾽ ὁ μὲν Δ. ἐπί τε τῶν ἐμψύχων
καὶ ἀψύχων ἵστησι τὸν λόγον. ἱκαὶ γὰρ ζῶια, φησίν, ὁμογε-
20 veoı ζώιοις συναγελάζεται ὡς περιστεραὶ περιστεραῖς
Betrunkenheit lockerte, teils durch Wollüste vernichtete und zerrisse,

etwa wie er einen rücksichtslosen Benutzer eines Instruments oder Geräts
verantwortlich machen würde, wenn es in schlechtem Zustande wäre.
160. Das böse, unverständige, unkeusche und unheilige Leben sei
nicht ein böses Leben, sondern ein langdauerndes Sterben.
161. Die Finsternisse nannte man häufig bis auf Demokrits Zeit
Herabholungen (des Mondes oder der Sonne).
162. D. nannte die Zylinderform Walze (epische Form).
163. Erwähnung (und Bekämpfung) der Erkenntnistheorie des Ko-
rinthers Xeniades.
164. Denn die Lebewesen gesellen sich zu gleichartigen Lebewesen
wie Tauben zu Tauben, Kraniche zu Kranichen und bei den übrigen
1. ὥσπερ... αἰτιασάμενος hält H. Gomperz für Plutarchisch 8 δημο-

κράτης Hs.: verb. Reiske 10 αἱ -κίδες Hss.: verb. Wendel 12 δημοκρίτου
P: δημοκράτους L 19 Der Wortlaut des Fr. scheint hier und da moderni-
siert, namentlich der Schluß; diesen hält für hinzugefügt Reinhardt Kos-
mos u. Sympathie S. 1813, dagegen spricht das Schlußwort des Sextus
(rt 177,10): ἀλλ᾽ ὁ μὲν A. οὕτως. Zur Sache vgl. Graf Uxkull a. O. S. 31
καὶ γέρανοι γεράνοις καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ἀλόγων ὡσαύ-

Tws. (ws) δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἀψύχων, καθάπερ ὁρᾶν πάρε-
στιν ἐπί τε τῶν κοσκινευομένων σπερμάτων καὶ ἐπὶ τῶν
παρὰ ταῖς κυματωγαῖς Ψηφίδων᾽ ὅπου μὲν γὰρ κατὰ τὸν
ὅ τοῦ κοσκίνου δῖνον διακριτικῶς φακοὶ μετὰ φακῶν τάσ-
σονται καὶ κριθαὶ μετὰ κριθῶν καὶ πυροὶ μετὰ πυρῶν,
ὅπου δὲ κατὰ τὴν τοῦ κύματος κίνησιν αἱ μὲν ἐπιμήκεις
wngides εἰς τὸν αὐτὸν τόπον ταῖς ἐπιμήκεσιν ὠθοῦνται,
αἱ δὲ περιφερεῖς ταῖς περιφερέσιν ὡς ἂν συναγωγόν τι
Ι0ἐχούσης τῶν πραγμάτων τῆς ἐν τούτοις ὁμοιότητος".
ἀλλ᾽ ὁ μὲν Δημόκριτος οὕτως. [Vgl. A 128]
165. — vıı 265 Δ. δὲ ὁ τῆι Διὸς φωνῆι παρεικαζόμενος καὶ λέγων τάδε
περὶ τῶν ξυμπάντων [Anfang ἃ. Μικρὸς διάκοσμος ? vgl. ordiri Z. 17] ἔπε-
χείρησε μὲν τὴν ἐπίνοιαν [den Begriff ἄνθρωπος] ἐκθέσθαι, πλεῖον δὲ ἰδιωτικῆς
15 ἀποφάσεως οὐδὲν ἴσχυσεν εἰπών: ᾿ἄνθρωπός ἐστιν ὃ πάντες ἴδμεν’. Cıc.
Ac. pr. τι 23, 73 quid loquar de Democrito ?quem cum eo conferre possumus
non modo ingenii magnitudine, sed etiam animi? qui ita sit ausus ordiri
‘"haec loquor de universis’. nihil excipit de quo non profiteatur, quid
enim esse potest extra universa? ... atque is non hoc dieit quod nos qui veri
20 esse aliquid non negamus, percipi posse negamus: ille esse verum plane
negat sensusque idem non obscuros dicit, sed tenebricosos [wohl σκοτίας
vgl. B 11]: sic enim appellat eos. Vgl. Arıstor. de partt. anim. A 1. 640b 29
εἰ μὲν οὖν τῶι σχήματι καὶ τῶι χρώματι ἕκαστον ἔστι τῶν TE ζώιων Kal τῶν
μορίων, ὀρθῶς ἂν Δ. λέγοι" φαίνεται γὰρ οὕτως ὑπολαβεῖν. φησὶ γοῦν παντὶ δῆλον
25 εἶναι οἷόν τι τὴν μορφήν ἐστιν ὁ ἄνθρωπος, ὡς ὄντος αὐτοῦ τῶι τε σχήματι καὶ
τῶι χρώματι γνωρίμου. καίτοι καὶ ὁ τεθνεὼς ἔχει τὴν αὐτὴν τοῦ σχήματος μορ-
Tieren ebenso. So ist es aber auch bei den leblosen Dingen, wie man
sehen kann bei dem Durchsieben der Samenkörner und bei den Steinen
an der Brandung. Denn dort ordnen sich beim Wirbeln des Siebes ge-
sondert Linsen zu Linsen, Gerstenkörner zu Gerstenkörnern und Weizen-
körner zu Weizenkörnern, hier dagegen werden beim Wogenschlag die
länglichen Steine an denselben Ort wie die länglichen gestoßen, die
runden zu den runden, als ob die in den Dingen liegende Ähnlichkeit
eine gewisse Vereinigungskraft auf sie ausübe.
1, ἀλόγων. ὡσαύτως δὲ Hss.: verb. Diels (2. Aufl.): ζὡσαύτως» wieder-

holt Th. Gomperz 13 ξυμπάντων (φλέγων Diels 1. Aufl., allein Sextus
zieht das λέγω in seine Satzform hinein 15 ἴδμεν adv. m. vor 265 HR:
ἴσμεν 265 NV und Pyrr. hyp. τὸ 23 17 sit Hss.: est unr. Halm 21 nach
negat wiederh. esse BVA, doch in A auf Ras. sensusque idem Pavis:
sensus quidem Hss. sed Guiet: nec Hess. 22 [eos] Madvig
φήν, ἀλλ᾽ ὅμως οὐκ ἔστιν ἄνθρωπος. ErIcur. fr. 310 [Sext. vor 267] ἄνθρω-
πός ἐστι τοιουτονὶ μόρφωμα μετ᾽ ἐμψυχίας.
λέγω τάδε περὶ τῶν ξυμπάντων. --- ἄνθρωπός ἐστιν ὃ
πάντες ἴδμεν ...
5 166. ΒΈΧΤΥ. adv. math. ıx 19 Δ. δὲ εἴδωλά τινά φησιν ἐμπε-
λάζειν τοῖς ἀνθρώποις καὶ τούτων τὰ μὲν εἶναι ἀγαθοποιὰ τὰ
δὲ κακοποιά᾽" ἔνθεν καὶ εὔχετο εὐλόγχων τυχεῖν εἰδώλων. εἶναι
δὲ ταῦτα μεγάλα τε καὶ ὑπερφυῆ καὶ δύσφθαρτα μέν, οὐκ ἄφθαρτα
δέ, προσημαίνειν τε τὰ μέλλοντα τοῖς ἀνθρώποις θεωρούμενα καὶ
10 φωνὰς ἀφιέντα. ὅθεν τούτων αὐτῶν φαντασίαν λαβόντες οἱ παλαιοὶ
ὑπενόησαν εἶναι θεόν, μηδενὸς ἄλλου παρὰ ταῦτα ὄντος θεοῦ [τοῦ]
ἄφθαρτον φύσιν ἔχοντος. Vgl. Α 78. Ο 2 ὅ.
167. SımpeL. Phys. 327, 24 [s. A 67 τὶ 101, 5] δῖνον ἀπὸ τοῦ
παντὸς ἀποκριθῆναι παντοίων ἰδεῶν.
15 168 — — 1318, 34 [= A 58 τι 99, 6] ταῦτα [die Atome] γὰρ
ἐκεῖνοι φύσιν ἐκάλουν... περιπαλάσσεσθαι γὰρ ἔλεγον αὐτά.
169 [192 N.]. STOBAEUS τὶ (Ecl. eth.) 1, 12 Wachsm. Δ---ου. μὴ
πάντα ἐπίστασθαι προθυμέο, μὴ πάντων ἀμαθὴς γένηι.
[104 N]. — ἃ 5 = Bl.
20 170 [9 N.]. — 7, 81 [s. A 167] εὐδαιμονίη ψυχῆς Kal Ka-
Kodaıpovin.
165. Ich behaupte Folgendes über das All. — Mensch ist, was wir
alle wissen...
166. D. sagt gewisse (Ab)bilder nahten den Menschen und diese
seien teils Gutes, teils Böses wirkend. Darum wünschte er auch glück-
bedeutender (Ab)bilder teilhaftig zu werden.
167. Ein Wirbel sei von dem All abgesondert worden aus mannig-
faltigen Formen.
168. Die Atome nannten die Demokriteer Natur; sie würden in dem
Leeren umhergespritzt.
169. Nicht alle Dinge verlange zu wissen, daß du nicht aller Dinge
unkundig wirst.
170. Seligkeit ist Eigentum der Seele wie Unseligkeit.
3 »τάδε λέγω stellt man gewöhnlich nach Cicero her; allein die Anfangs-
stellung ist dem Jupiter tonans geziemender und Sextus näher« Diels, frag-
lich ob richtig 7 εὔχετο NLE: εὔχεται cett. εὐλόγχων NLE (vgl.
τι 143, 15): εὐλόγων S und Cram. Anecd. ııı 166, 22 8 ὑπερφυῆ Papen-
cordt nach $ 42: ὑπερμεγέθη Hss. 11|[ |] Kayser 13ff. s. den Apparat
zu τὶ 10], 5ff. 99, 10 18 προθυμέο P: προθύμεο F: προθυμέου L
B. FRAGMENTE 165—168. 169—174 [STOBAEUS] 179
171 [10 11 Ν.]. — — [nach B 170] εὐδαιμονίη οὐκ ἐν Bo-

σκήμασιν οἰκεῖ οὐδὲ ἐν χρυσῶι: ψυχὴ οἰκητήριον δαί-
μονος. Vgl. Heraklit B 119.
172 [26 N.]. — 9,1 A—ov. ἀφ᾽ ὧν ἡμῖν τἀγαθὰ γίγνεται,
ὅ ἀπὸ τῶν αὐτῶν τούτων καὶ τὰ κακὰ ἐπαυρισκοίμεθ᾽ ἄν,
τῶν δὲ κακῶν ἐκτὸς εἴημεν. αὐτίκα ὕδωρ βαθὺ εἰς πολλὰ
χρήσιμον καὶ δαῦτε κακόν: κίνδυνος γὰρ ἀποπνιγῆναι.
μηχανὴ οὖν εὑρέθη, νήχεσθαι διδάσκειν.
173 [25 N.]. — — 2 [vgl. m 4, 51] τοῦ αὐτοῦ. ἀνθρώποισι
10 κακὰ ἐξ ἀγαθῶν φύεται, ἐπήν τις τἀγαθὰ μὴ ᾿πιστῆται
ποδηγετεῖν μηδὲ ὀχεῖν εὐπόρως. οὐ δίκαιον ἐν κακοῖσι
τὰ τοιᾶδε κρίνειν, ἀλλ᾽ ἐν ἀγαθοῖσιν ὦν: τοῖς τε ἀγα-
θοῖσιν οἷόν τε χρῆσθαι καὶ πρὸς τὰ κακά, εἴ τινι βουλο-
μένωι, ἀλκῆι.
174 [47 N.]. --- — 3 ὁ μὲν εὔθυμος εἰς ἔργα ἐπιφερόμενος
δίκαια καὶ νόμιμα καὶ ὕπαρ καὶ ὄναρ χαίρει τε καὶ ἔρρω-
171. Seligkeit wohnt nicht in Herden noch in Gold: die Seele ist
seligen (oder unseligen) Wesens Wohnsitz.
172. Genau von denselben Dingen, von denen uns das Gute kommt,
können wir auch das Üble gewinnen, aber auch wieder außerhalb des
Üblen gelangen. Z. B. tiefes Wasser ist zu vielem nütze und auch wieder
übel; denn man läuft Gefahr zu ertrinken. Dagegen hat man nun ein
Mittel erfunden: Schwimmunterricht.
173. Den Menschen erwächst Übles aus Gutem, wenn man das Jute
nicht zu lenken und nicht wohl zu fahren versteht. Es ist nicht berechtigt,
solche Dinge unter die üblen zu rechnen, vielmehr unter die guten,
und man kann auch die guten, wenn man will, zur Abwehr gegen die
üblen verwenden.
174. Wer sich wohlgemut zu gerechten und gesetzlichen Handlungen
hingetrieben fühlt, der ist Tag und Nacht heiter und stark und un-
2 vgl. Apul. Plat. τὶ 23 genialis loci [= animae], wo est virtutis als

Glossem streicht Diels 5 ἐπαυρισκοίμεθα, τῶν Hss.: verb. Meineke 6θ εἴ-
μεν] εἶναι εἰδήμονος Wachsmuth; and. Heilungsvorschl. Langerbeck a. O.
S. 73 7 ἐναποπνιγῆναι Meineke 8 v. διδάσκειν] wörtlich schwimmen
zu lehren. Überflüssig διδάσκεσθαι Meineke 11 ὀχεῖν εὐπόρως richtig
gedeutet v. Langerbeck a. O.; εὐφόρως Diels, Wilamowitz (Herakles 11? 51)
(δὲν ἐν Meineke: ζῶν» ἐν Hense 12 ὧν Diels: ὧν Hss.: [ὧν] Koen: χρεὼν
Meineke τεῆβ5.:δὲ Wachsmuth 14 ἀλκῆι Diels: ἀλκήν Hss. 15 εὐθύμως
Wilamowitz ἐπιφερόμενος) αἰεὶ φερόμενος (praedikativ gefaßt) Diels
ται καὶ ἀνακηδής ἐστιν᾽ ὃς δ᾽ ἂν καὶ δίκης ἀλογῆι καὶ τὰ

χρὴ ἐόντα μὴ ἔρδηι, τούτωι πάντα τὰ τοιαῦτα ἀτερπείη,
ὅταν τευ ἀναμνησθῆι, καὶ δέδοικε καὶ ἑωντὸν κακίζει.
175 [24 Ν.]. Ξ'ΤΟΒΑΕυΒ τὶ 9, 4 οἱ δὲ θεοὶ τοῖσι ἀνθρώποισι
δδιδοῦσι τἀγαθὰ πάντα καὶ πάλαι καὶ νῦν. πλὴν ὁκόσα
κακὰ καὶ βλαβερὰ καὶ ἀνωφελέα, τάδε δ᾽ οὔζτεΣ πάλαι
οὔτε νῦν θεοὶ ἀνθρώποισι δωροῦνται, ἀλλ᾽ αὐτοὶ τοῖσ-
δεσιν ἐμπελάζουσι διὰ νοῦ τυφλότητα καὶ ἀγνωμοσύνην.
176 [64 N.]. — — 5 τύχη μεγαλόδωρος, ἀλλ᾽ ἀβέβαιος,
10 φύσις δὲ αὐτάρκης" διόπερ νικᾶι τῶι ἥσσονι καὶ βεβαίωι
τὸ μεῖζον τῆς ἐλπίδος.
[122 N.]. — 15, 33 πολλοὶ δρῶντες... ἀσκέουσιν = Β 53.
[121 N.]. — — 36 = B 55.
177 [124 Ν.]. — — 40 A—ov. οὔτε λόγος ἐσθλὸς φαύλην
15 πρῆξιν ἀμαυρίσκει οὔτε πρῆξις ἀγαθὴ λόγου PAaopn-
μίηι λυμαίνεται.
bekümmert; doch wer die Gerechtigkeit vernachlässigt und nicht tut,

was nottut, dem wird alles solches zur Unlust, wenn er sich an
etwas davon erinnert, und er ist in Angst und peinigt sich selbst.
175. Die Götter aber geben den Menschen alles Gute, wie ehedem
so auch jetzt. Nur alles, was übel, schädlich und unnütz ist, das schenken
die Götter weder ehedem noch jetzt den Menschen, sondern sie selbst
geraten unversehens daran durch Geistes Blindheit und Unbesinn-
lichkeit.
176. Zufall ist freigebig, aber unzuverlässig, Natur dagegen auf sich
selbst ruhend; und darum trägt sie mit ihrer geringeren aber zu-
verlässigen Kraft doch den Sieg davon über das größere Versprechen
der Hoffnung.
177. Weder verdunkelt edle Rede schlechte Tat, noch wird gute Tat
durch der Rede Lästerung zuschanden.
1 ἀνακηδής Burchard: ἀνακύδης Hss.: vnknöns Haupt: ἀκηδὴς Dorville:

ἐπικυδής Lortzing. Das nach falscher Analogie gebildete ἀνακηδής = ἀκηδής
(8. Fränkel Z. f. vgl. Spr. Ν. F. 42, 235) kehrt B 254 wieder 2 χρὴ ἐόντα
5. Wilam. Herakles ı1? 75; Wackernagel Verm. Beitr. (Rektoratspr. Basel
1897) 55 ἀτερπείη so die Hss. hier, vgl. B 4: ἀτερπέα Usener, Wil.*
3 eu Diels: τεῦ Hss.: τ᾽ εὖ unnötig Usener ὠνυτὸν F: οὐτὸν P: verb. corr.
Vaticani 4 δὲ Ῥ: fehlt F 5 τἀγαθὰ] τἄλλα Wachsmuth: tilgte Meineke
7f. »vgl. Hom. a 33« Friedländer 8 .ἀμπελάζουσι Hss.: verb. Valckenaer
9 vgl. Bignone Epicuro ὃ. 5lf. 10 αὐτάρκης {καὶ βέβαιος» Meineke, doch
erscheint der Begriff ja im folgenden
ΘΣΘΌΙΘΙΙ yosıay Lıado [5.910
ΘΗΘΌΠΘΙΙ ὉὩΌΒΙΣ noınoı „ ΘΣΘΌΙΘΙΙ Ὁ05188 διε οιλοῦάρ :(81 8811 15) 'SH
LmmA» 9 'sH »uorinpgdA :ΘΣ ΘΤΙΤΘΊΣ ay „worirpdA (95 4 94) yasıunıeyd
-ıdyg pun (281 4) ΠΟΘΙ Ια Οὐθ 6 yanR 1968 “ΠΟΒΤαΛῚῊ pun YOstuoyg] IST Song
wWOA OYUBP9H Io "V6LL ἜΟΒΠ “4814 Alyısueı Iogqe "3. 5077 weyomuyg ur
Zipmgy Alyrurpuf gro 'gisueıg ‘dıztyIBg 4101 4251105 "ag SaLagıay 9 ossaq
[aısaou. * ** 033] :09 ‘EZ 20. 0 UOSIBOT (j.ınogny Buwmıb aa) awaou Ur Sax
-1105 !yqnuwusyos AA-oyoutom "u Uno Sosumyu) (ΠΡ 1) sport "ur 1mrloox UL
033 :ΒΙΘΙ( "uU (877 ‘L ῬΟΧΘΕ 154) ἃ Sa jı 033 :(06 °08 °09 I "TJA [os utos
SM3A99 SOYOSIMINOWPOLT INF Θ5507Χ) MDU2IDgiDgT y9Du SYN1Lm33 Togom *zıod
-wox) Ἢ 05) 'sH aısaou Ur Sox1Lm33 F "sH Snoıydxonlug [noııdxorluy I
yaınp uedodep I9M :2Π7915 YAopuryad Ζ2959.) WwOA nu unggyyooru/) we

yaIs I9M ‘uofyoF yaruryosıyem PpIM τιθτπτθιθχ) ται uus(T 'YPpusmuR
ZUBAzZ pum 299894) IOYDJEA 190 518 ‘LO M sSPpusdnazısgqn pun ZunIogunu
ΟΡ I9M ‘uUosToAMID UDIS PIIM PUSdnTL nz sauyppr 191951825 5]ν 191
ydnımz
uoyaggonsuf) uop ‘yonuyag uoyomonH Up 451 Zunpfier 910 "08T
"UOSUOBAII nz (219 {ΠΡ ΤΟΊ [0596]
901 απ} 910 4.991} wadung/) ἸΌΒΘΤΡ sne ΘΡΌΧΘΣ uuop !usgqey Yyoanz
“ΠῚ :IgOTyosunn (pusän]) 421 ΘΙ ΟῊ 1,9Tp πΘΘΌΤΩ uoffe 10A sem ‘yoou
‘dwueyyıods yoou ‘yIsup yoou “uU9uIo[Ie uegTaIuog pun [959 IOP9A 915
UHP-IOM 08 “4{{8] 191} UoNaq.Iy nz Jyoru usgeuyy op uew uuoM 621
‘AyogsJu9 2191 3127 8} 1975 ὉΠ 910 uouop
518 “ΘΙΠΙΟΙΟΛΙΘΙ 99smT auol 1900 ‘sa 4251 19 uuect ᾿(290}|14) Fyarzıo
pusänpf op uew uusMm “ἘΠΠΙΒ4ΤΓΟΤΘΙΤ 190 451 Θ1ΒτπτπΠ 05.191 58Π 521
nonzriAU Ao3g 91. 53 39 aoı ‘norloa oun SUuixıgp Δολβηά

-d13 Δ. 50.518 ar331Ldorip IpA Δ3Π ıldgpy laApap 102
ımrloa daul 1og131L noAoy 10x SonanmdX ıLuodıodu 10.L13A
-nb alıadp 4183 Amo013dx "noLno noı 68 — — ΓΝ FF] 181
Ἴ 98 ‘TE IT 'q098 "α SoJog ΟἹ
-O4SLIY UOA 4191212] AO1AnbRıEoN 39 10Nn0oXnıY ‘SorlogN 1103 aarl
10noAnına ojsgıou. ll 'noımo nor 89 — — ΓΝ 881] 081
sagyo ᾧ 109034A1A 13Yıbd amınoı 13 σά ovypr .109.013910
91 ‘13X3ano alısdy alı oLoıyprl daug ‚gno alıamAn 3ıno
aluxıonor 31:00 asıogpri ΔῸ ‚LorinpdA 31N0 S3La31ay 5801} 9
araou Um LSouegz | nomo nor )4 — — ΓΝ 261] 621
1wı3aJA SuLoxox l am 33 “δυὸ, SpaoglL Spı
131311 U aıL03 dpA Lin» .vılıosa alı 190n3g1vu ULisıau
-n3 U aoLo1n9X amıapu 'no—Y 99 18 — — UN 861] 821
181 [SNHVAOLS] ISIT—#LI AJLNAWOYVAH Ὁ

πειθοῖ οὐκ εἰκὸς οὔτε λάθρηι οὔτε φανερῶς ἔρδειν τι

πλημμελές. διόπερ συνέσει τε καὶ ἐπιστήμηι ὀρθοπρα-
γέων τις ἀνδρεῖος ἅμα καὶ εὐθύγνωμος γίγνεται.
[187 N.]. Stos. πὶ 31, 65 A—ou = Β 83.
5 182 [139 N.]. — — 66 τοῦ αὐτοῦ. τὰ μὲν καλὰ χρήματα
τοῖς πόνοις ἡ μάθησις ἐξεργάζεται, τὰ δ᾽ αἰσχρὰ ἄνευ
πόνων αὐτόματα καρποῦται. καὶ γὰρ οὖν οὐκ ἐθέλοντα
πολλάκις ἐξείργει τοιοῦτον εἶναι οὕτω μεγάλης τε τῆς φυτι-
κῆς ἐστιἵ.
10 [18s8sN.]. —— 71=B8.
183 [185 N... — — 72 τοῦ αὐτοῦ. ἔστι που νέων ξύνεσις
καὶ γερόντων ἀξυνεσίη᾽ χρόνος γὰρ οὐ διδάσκει φρονεῖν,
ἀλλ᾽ ὡραίη τροφὴ καὶ φύσις.
HOSEN .---.-ῆ8ε. Bi,
— —
Überzeugung zur Pflicht geführt ist, wird wahrscheinlich weder im

Geheimen noch öffentlich einen Fehltritt tun. Darum: wer mit Ver-
ständnis und Erkenntnis recht handelt, wird zugleich mannhaft und
geradsinnig.
182. Die edlen Dinge erarbeitet sich das Lernen nur durch Mühen,
die unedlen dagegen erntet man sonder Mühe von selbst. Denn selbst
wider Willen zwingen sie oft einen Menschen (halten sie ihn ab?) so zu
sein... (?)
183. Es gibt gelegentlich Verstand bei den Jungen und Unverstand
bei den Alten. Denn Zeit lehrt nicht denken, sondern frühzeitige Er-
ziehung und Naturanlage.
2 συνέσει, &motnuni] Einsicht, Bewußtsein Diels, Verständnis, Erkennt-

nis besser Nestle 5 τὰ καλὰ χρήματα] Ionische Fülle statt τὰ καλά
vgl. 9B 40 160,4f. Vgl. Diels Berl. Sitz. Ber. 1884, 350! 1 (ἡ ἀμαθίην
καρποῦται Usener 8 ὅτωι μεγάλη ἐστὶ τῆι φύσι κακεστώ Diels, wozu er
sagte: »ἐξείργει schränkt auf dies Gebiet ein, ἃ. h. zwingt wie Herod. 7, 96.
Wer Buchstabenkritik treibt, die dieser verderbten Hs. [L] gegenüber nicht
am Platze ist, könnte μεγάλη ᾿στὶ schreiben wie B 173 μὴ ᾿πιστῆται über-
liefert ist. κακεστώ (durch Hesych. bezeugt, Gegensatz zu dem Demo-
kritischen εὐεστώ B 140) entspricht dem sonst üblichen κάκη (kakin), über das
Wilam. z. Hippol. V. 161.« (2. Aufl.): οὕτω μεγάλη τις τῆς φοιτήσιός ἐστι
<öbvanıs> vel (ἰσχύς) Meineke: οὕτω μέγα τὸ τῆς φυσικῆς κάκης (oder κακίης)
ἐστίν Natorp: καρποῦται (καίτοι κρέσσων ἡ μάθησις τῆς φύσιος) - καίπερ οὖν
οὐκ ἐθέλοντα πολλάκις ἐξείργει, τοιοῦτον [sc. αἰσχροποιοῦντα] εἶναι: οὕτω μετα-
τίθησι τὸ τῆς φυσικῆς ἐστοῦς verm. Diels (1. Aufl.) nach B 242
(8681 ἸΒῊ 5816
vanıH "ıbrda ἢ 5! uuwuJor 66) [Oqreyy 858 ᾿ϑτάτῃ soyasewuwAg sneIep GI
391407) *"qIOA ss] amzdodrinop 10% amz3dodrino 91 "wo(T 39 SoLarlmo :*qogg
30 Sosauso 01 "wat δΔοσίιοΧοη "qogg Umpımayaı Οὐκ. Δ3η LXnh :(96 4)
᾿ΦΒΧΟΟΤΙΘΩ SuLoayaL aa SuXnhG agoF ᾿ᾶθὰ 90 oyerq Jyd1of219A dıogeN Ἢ
14188 "qIaA : 511 δίγιθ 9 5108 3 Πα Ό71}7 190 yyundpusIg woA yone ‘IF
"Y>PUIF 2511 SUTOB

UHYATTg194g we Yyaru ΠΌΤ UUoM ‘ulos ΠΡ 190 uuep Iogqe PıITM 5914
"UOdULIQIOA NZ Zynwgru yoızzouı oIm Zrusm 08 pun gnwedfyomn yon
“ΠΟΙ 9IM [OLAOS UAAOT 1Π98 “451 ἘΘΙΓΟΒΌΘΙΝΙ Up ımy 9480 ΒῈΩ 691
‘genjuj pun
25} 4251 τπθΠ0] 9811 Ὁ pun woyoseimz uoyosIAZz ΘΖΙΙΘΙΚ) ΘΙΩ 891
‘I9889q Β2ΠΌΠῚ UI 9[998 ΘΤΡ Jyoww 2101
-SOPULIS.IO ΘΈΤΟ 196 8HH.IBIK| SOATOT 590 ‘ne OUOBAMUYOg SOqToT SOp 429, ΠΟΤῚ
NONYOTFFOINIOA Θ]ΊΘΘ op uusT 'uowyeu nz Yyoısyonyy Aedıoyy uop
ne 5]8 oJ99g Ip Fu® yo ‘puossed so 451 uayosuop] 910 m "48T
'Feyospunssy PılMaog Noyyorepssdunuunser) "991
ἽΠΘΦΙΠ19] sYy9TU 9IP ‘I919P
wn4yoIoyy 190 S[e UEISPIIgEN) 190 ueyyaIssny 9Tp purs Toıaıg "621
ΦΙΘΣ 3.) ΠΟΘΙ ΠΟΙ,
nz odejuy AIyoULIoA τπι9312
19 ϑΈπ19}) ru Zueduf) Jodrpuggsogt "FRI
'ol10101 Spaogl Spı 10101UaQ Sıoı 1u3 Uri 511. 13 “(13 ΔῸ (9

oınoı "iLazglıay nıo1Xpv3 ἸῸΝ ıLaagluringna σοι γα, 50
arwApıg aoıg ἀρ 1mumdganp aoLo1dyg 15H — — [Ν 2] 68΄ὁ 81
Fa TA Liudsıp ἸῸΝ Sıhdaı
amdodrinop 10x Aamdodrino Sodg 9 — — ΓΝ 5] 881
AZ Ei N; 2
arolgjL ΟΔΙΞ 11 A3QnOo
alXnh noroıAoy n3ay SnXo1 39 Sosauao ‘ıogdo alıdor
-ugXorl Sosahxo Suiosavsı dvA aa SLXnA „109013101 δοά
τοὺ SoLormo l aoyvan SuXnA aoıgordg Sıoumdgap ΠΟΙ,
-jxorluy [ge 4 154] ΘΒΌΘΗ Δ Ἵ 4 πτ (104) — ΤΝ 81] 281
13101 δίῃγιΦ Lanooddorlo 'no—vy 6 ‘ge — ΓΝ zız] 991
'LIVS®S
TBA SoLnovu amgaoro δῷ 9 L 5301083 amaaınagıpıaı
ΛΘ, 10 n10j3 S3ao00gdx "no—y #6 — — UN 107] 481
133noano SUINOX
a133 ShXsano γῆς amynod 'no—y 06 — — ἼΡΘΤ] F81
681 [SNHVAOLS] 681--1Ὲ1] HLNAWIYVAH Ὁ

"55}7 sapogrino 901 ΞαΟΟΒΡ onox [pıdor g I ΙΠΌΒΑΤΗ "QI9A : "SSH OLAOLLISV 39
219g ἬΔ9 5 Ὃ 'e MO9qaoduer] "Snopsny Ἢ 18 ‘FF AL 'qogg "yoreddig
ZunwuyeyoeN pP Snoıpdxorllo aory "4048 Ioq Ἰ0118 4028] BWWer] Sec 8
wsp πολ ‘uaıynnzsne sorequynsuf) SEA “9.19 nz FueIep 1919

eng YOIs pun uowySLISIuUNn nz SONO SEA49 89098 “uadunmzad nzep
pım ‘oypeyue opungg doysmzol nz usuyT UoNyUepar) uaums yrur pun
y19punAaq ususseLıdar) 31795 uSyasusp] ΠΘΙΘΡΙΓΒ Up uoA pun USPUaZYIS
-2g 910 I9M uuog ᾿ΘΙΘΘΩ 190 τιῖ uoplefIe nz sorqy) ‘sıyodog ayouı
ΠΟΘ np Joa ‘oudodaqg Iyaw Yyaru IP SS pun oUTSyoSI9 YIOMSUSpTeu
-9q pun {013 zyIsag up pun oder] ΘῖπΠῸΡ τὸ ep Fn® ‘uopIof 915 sea
“Π9 314 ΛΑΤΙΘ3Ο
519Δ (2) YOIH.ILA ISgep yaıs pun uoneyos U9USPEJSATESgnLIT,
190 OfEsyOTydssusgqyT AIp Fne usw {πτὰ AayawuporA ‘uoyypeynzuw uougt
UONUEPIH wop ur pun τι92108 nz [TA U9NISPUNAaFT pun USPPIOUOF 190
guyo ‘usdnudsg USUspuRyIoA WOP 2101 yoIs pun uaYYOLI uurs; Up ΟΒ]8
UF {πτὰ OyoTTZop] Sep Fny "mwedlyoan yoou ZrpugIssgqfyoA 19paM Puls
usfaag uapusdomag YaIs Zefyospppusg WKO ur AI "UOUOBSINIAA
nz 9[99%9 190 ur usdundanag 96{015 pun usdepyosnzum 459171 uedodep
guppeqg pun [oduep 'gepL 5920091 suageT sop pun 2807 190 ὅπ
-IJeW yoınp [roynz JraygnwadfyoM PM uoyosuspy usp uuslt "I6L
"UHPIOULIYA UHP9.L ΠΖ INU ΠΟΠ uew FHNW 19.719 M Uswwyos uoA "061
-dnonıoX113 139 amna3dgs0oodu andm an. oxu ılurlarl ıuL 10%

amumdganp ΔΥῸ amı oun Snoaszrroyıdoxor 10% SoLaoX3
Snoı amyarnag σά 9 "ılXnnh ılı aısgouoxon ılayodrino
ıLaoarnngıun3 Aamagızyıu ı133Ur 10% ‘ıoırlayod pımylLıaı
10x ovpAar vıaoXdpun ἸῸΝ 100 pLAaoadou XL ΔῸ 5059
(Ὁ) ραν 1ı0noXopu Ὁ noasrnooaaz ‘aı33dmag 50016] Snoı
amıaoadmuımyoLı 39 amı 'wıaonsdgsoodu Un 1970AX1Q
ıuı 10x oıaoX3 alriları auUA1YQ amazrloyornng 10x amasaı
-noyUu7 asarl amı 1090333149 a1onosdou 5101, ἸῸΝ alurimaA 01
aluı a13X3 139 ano SI10oLwAng 5101, 13 "ıorlngnya 3100 A103
S33gn LoNn3 310 Aam3Xnh Aamı 10aarnonın amıarluLoxıg
amvpAsn 23 9 Yo χη ılı arsıourlz Sorolaıa SpypAsr
103 ιϑγιΦ 31 Δι31.. 11. 1.3 OLAOYYpddaun 10X PLAOLJ3UV3
g»ı .ılıdıarnnno δοιαὶ 10a Sorhdzı ırlıoıdıar 1013411Ä4
upringns IRA 10101 mdgap 'no—y 018 — — ΤΙΝ 59] 161
wor ine
nozılıındou SnoÄoy SnoL
102 amÄd3 amynndb 'no—y 16 ‘IT mr 'aoıs ΓΝ 201] 061
SOLIAMONHA [96] 89 F8l

B. FRAGMENTE 190—195 [STOBAEUS] 185
γεῖν ἀναγκάζεται καὶ ἐπιβάλλεσθαι δι᾽ ἐπιθυμίην τοῦ τι

πρήσσειν ἀνήκεστον ὧν νόμοι κωλύουσιν. διόπερ τὰ
μὲν μὴ δίζεσθαι χρεών, ἐπὶ δὲ τοῖς εὐθυμέεσθαι χρεών,
παραβάλλοντα τὸν ἑαυτοῦ βίον πρὸς τὸν τῶν φαυλό-
ὅτερον πρησσόντων καὶ μακαρίζειν ἑωυτὸν ἐνθυμεύμενον
ἃ πάσχουσιν, ὁκόσωι αὐτέων βέλτιον πρήσσει τε καὶ
διάγει. ταύτης γὰρ ἐχόμενος τῆς γνώμης εὐθυμότερόν
τε διάξεις καὶ οὐκ ὀλίγας κῆρας ἐν τῶι βίωι διώσεαι,
φθόνον καὶ ζῆλον καὶ δυσμενίην.
10 192 [115 N.]. --- 2, 86 Δ--ου. ἔστι ῥάιδιον μὲν ἐπαινεῖν
ἃ μὴ χρὴ καὶ ψέγειν, ἑκάτερον δὲ πονηροῦ τινος ἤθους.
193 [153 N.]. — 3, 43 A—ov. φρονήσιος ἔργον μέλλου-
σαν ἀδικίην φυλάξασθαι, ἀναλγησίης δὲ [τὸ] γενομένην
μὴ ἀμύνασθαι.
15 194 [36 N.]. — — 46 Δ--ου. αἱ μεγάλαι τέρψεις ἀπὸ τοῦ
θεᾶσθαι τὰ καλὰ τῶν ἔργων γίνονται.
195 [172 N.]. — 4, 69 Δ--ου... εἴδωλα ἐσθῆτι καὶ κόσμωι
διαπρεπέα πρὸς θεωρίην, ἀλλὰ καρδίης κενεά.
was die Gesetze verbieten. Deshalb also soll man dem einen nicht
nachjagen und mit dem andern soll man es sich wohlgemut sein lassen,
indem man sein eigenes Leben mit dem Leben derjenigen vergleicht,
denen es schlechter geht, und in Beherzigung ihrer Leiden sich selbst
selig preisen, daß man es soviel besser hat und treibt. Hältst du dich
nämlich an diese Erkenntnis, so wirst du wohlgemuter leben und nicht
wenige Fluchgeister im Leben verscheuchen: Mißgunst, Ehrsucht und
Feindseligkeit.
192. Es ist zwar leicht zu loben und zu tadeln, was man nicht soll;
beides aber ist Zeichen einer schlechten Gesinnung.
193. Klugheit verrät es, sich vor drohendem Unrecht zu hüten;
empfindungslosen Stumpfsinn dagegen, erlittenes nicht zu rächen.
194. Die großen Freuden stammen aus der Betrachtung der schönen
Werke.
195. (Götter? Frauen? sind) Bilder, die mit Gewand und Schmuck
zum Anschauen in die Augen stechen, aber es fehlt ihnen das Herz.
a ———————————
1 δ᾽ Hense (ohne Note) und so früher Diels 2 (ol) νόμοι Meineke

3 δίζησθαι Wil.* vgl. B 108 6 ὁκόσωι Wachsmuth: ὅκως Hess. αὐτέων
so die Hss. πρήσσεις τε καὶ διάγεις Hense 7 γ᾽ ἄρ᾽ frühef Diels, vgl.
Wilamowit z Platon ı1? 351! 12 {τὸν μέλλουσαν Hense 13 [76] Wil.*:
δέ τοι Crönert γενομένην M: γενόμενον A 17 εἴδωλα wie in A 74. 78
196 [100 N.]. Stop. τπ 4, 70 λήθη τῶν ἰδίων κακῶν θρα-

σύτητα γεννᾶι. Gegensatz B 43.
197 [33 Ν.]. — — Tl ἀνοήμονες ῥυσμοῦνται τοῖς τῆς
τύχης κέρδεσιν, οἱ δὲ τῶν τοιῶνδε δαήμονες τοῖς τῆς
ὅ σοφίης.
198 [20 Ν.]. — — 72 τὸ χρῆιζον οἶδεν, ὁκόσον χρήι-
ζει, ὁ δὲ χρήιϊιζων οὐ γινώσκει.
199 [96 N.]. — — 73 ἀνοήμονες τὸ ζῆν ὡς (2) στυγέον-
τες ζῆν ἐθέλουσι δείματι ἀίδεω.
10 900 [98 N.]. — — 74 ἀνοήμονες βιοῦσιν οὐ τερπόμενοι
βιοτῆι.
201 [94 N.]. — — 75 ἀνοήμονες δηναιότητος ὀρέγον-
ται οὐ τερπόμενοι δηναιότητι.
202 [00 N.]. — — 76 ἀνοήμονες τῶν ἀπεόντων ὀρέ-
196. Vergessen der eigenen schlechten Eigenschaften (oder Leiden)

erzeugt Frechheit.
197. Toren formen sich durch die Gewinne (Geschenke) des Zufalls,
die Kenner solcher dagegen durch die der Weisheit.
198. <Um wieviel weiser als der Mensch ist das Tier), das in seinem
Bedürfnis weiß, wieviel es bedarf! Der Mensch dagegen, der etwas
bedarf, erkennt das nicht.
199. Toren sind die, die das Leben hassen und trotzdem leben wollen
aus Angst vor dem Hades.
200. Toren leben ohne Freude am Leben.
201. Toren sehnen sich nach langer Lebensdauer ohne Freude an
dieser Lebensdauer.
202. Toren sehnen sich nach dem Abwesenden, das Gegenwärtige
vgl. B119 von Göttern gesagt (vgl. den Wortindex s. v., Merlan Herm.
68, 1933, 206)? An Frauen denkt W. Nestle unter Vergleich von
Semon. Frag. 7, 67 D. u. Eur. Hipp. 631, an πλούσιοι Langerbeck a. Ο. $. 70
ἐσθῆτι καὶ Meineke: αἰσθητικὰ καὶ Hss.
1 vgl. Nestle Philol. 67 (1908) 546 3ff. vgl. Friedländer Herm.
48 (1913) 610ff. 4 τύχης Grotius: ψυχῆς Tr. 6 vor τὸ (relativ.) er-
gänzt in Lortzings Sinn ὅσωι σοφώτερον τοῦ ἀνθρώπου τὸ θηρίον Diels;
Zeller versteht unter τὸ χρῆιζον τὸ σῶμα τοῦ ἀνθρώπου, vgl. Langerbeck
a. OÖ. 8, 70 8 ὡς A, Tr.: fehlt M: ὅμως Diels: ὡς ζἄχθος» Kowalski:
καὶ (= καίπερ) Hense Plut. περὶ εὐθυμίης 18 p. 4764 vergleicht Philipp-
son Herm. 59 (1924) 415 10 B 200 betrachtet als Erklärung von 199
Buecheler 12 δηναιότητος Buecheler: δὴ νεότητος Hss., ebenso Z. 13
Β. FRAGMENTE 196—208 [STOBAEUS] 187
γονται, τὰ δὲ παρεόντα Kal παρωιχημένων κερδαλεώ-

τερα ἐόντα ἀμαλδύνουσιν.
203 [97 N.]. — --- 77 ἄνθρωποι τὸν θάνατον φεύγον-
τες διώκουσιν.
5 204 [98 N.]. — — 78 ἀνοήμονες οὐδέν᾽ ἁνδάνουσιν(3) ἐν
ὅληι τῆι βιοτῆι.
205 [95 n.N.]. — — 79 ἀνοήμονες ζωῆς ὀρέγονται [γή-
paos] θάνατον δεδοικότες.
206 [95 N.]. — — 80 ἀνοήμονες θάνατον δεδοικότες γη-
10 ράσκειν ἐθέλουσιν.
[190 N... — — 8] =B 64.
[78 N]. — — 82 =B 77.
207 [4 N.]. — 5, 22 A—ou. ἡδονὴν οὐ πᾶσαν, ἀλλὰ τὴν
ἐπὶ τῶι καλῶι αἱρεῖσθαι χρεών. Vgl. 67 A 37.
1ὅ [87 N... --- — 28 -- Β 78.
208 [199 N.]. — --- 24 πατρὸς σωφροσύνη μέγιστον τέ-
κνοις παράγγελμα.
dagegen, wenn es auch vorteilhafter ist als Entgangenes, lassen sie um-
kommen.
203. Menschen, die vor dem Tode fliehen, laufen ihm nach.
204. Toren können niemanden in ihrem ganzen Leben zufrieden
stellen (?).
205. Toren sehnen sich nach dem Leben, da sie den Tod fürchten.
206. Toren wollen aus Furcht vor dem Tode alt werden.
207. Nicht jede Lust, sondern nur die Lust am Schönen soll man
erstreben.
208. Des Vaters Selbstbeherrschung ist für die Kinder die größte
Vermahnung.
1 καίζπερ τῶν» Hense, Diels, Ergänzg. hält mit Recht für unnötig Wil.*
3 ἄνθρ.] ἀνοήμονες Meineke 5 οὐδέν᾽ Diels: οὐδὲν Hss. ἁνδάνουσιν
Hss.: μανθάνουσιν Valckenaer: κατάνουσι oder ἀνύουσι Meineke: λαγχάνουσιν
Wachsmuth: ἀλδαίνουσιν Hense (Wil.*); ἀρέσκειν τινά z. Β. Eurip. Hippol.
106. 184 7f. [1 Friedländer, Philippson, vgl. nr. 206: {ἀντὶ γήραος
Gomperz: γῆρας ὡς θάνατον H. Schenkl: γήραος κάματον Hense 9 B 206
streicht als Interpretation von 205 Buecheler 13f. vgl. Philippson
a. Ὁ. S. 399. 413 (Beziehg. zu Platon u. Epikur)
yveImnL 6419Δ
SKI U ΔώΔΟΣ, Ὁ AamaVouL 97 "0948 amonjadı : οΟ1(κ1Γ amooada 4912
-IoA Ζαθατποκ) "Ἢ sem “qoyg aonor amınodx :"uuosstogg LI 107} aoaon LI
oppoden 4 09}1 yıuı YıauuLıa soyderT suogerg uw 91 auıonagmııp uU0A
ZundfL pur ynwsyoeq alanoorluogy 6 ΒΙΘΙΩ »aojjar 113 :'Y 'p oIgM
amsjarıu3 9 Ὃ "se uosddıpyT 4010] 319 Δ ZEIT Forıqsnoygrousp nyıdq
['vou »j3undı g& spoIqT >», (#87 I 8A ΜΟΙ amumyos) ϑιλιοχ Ldxurlo
:ujopomzog ΠΌΤ ΒΤ U9P OIM osuage usw Ieuı “4951 yAıyue Zunneyosuy
oyposruoıdAy opuadar (7490 asorforyss) Ina Ldxmo ur orp 40 « "osuog Ὃ
Ldaıap :aoJeypong Ldaml : Towoun pdxır *udyır :(0usen) “ΒΤ 2216 1}7) ΒΤ ΙΧ ΤΥ
pdvor :’qoys Ldsmio Z “ıows(z "dıoy) Lyadoıno :*qoIg ızmdpıno I
"uIsqIoM UOA S4ydouy

pun 994peIg 1960 ὈΘΙΙΘῊ pums 19qe ΘΠ 'WWPUTAISqN 9257] ouros
9m Tone UIWPUos ‘opus T ΘΌΤΟΒ Tom Inu Yyaru 451 JFequuepy 'FIZ
"uropy Odeyosspesgoryog 910 Iydeu NOyZHFeyuue "EIS
ΓΒ 999g A9p Zunpfigqun 1900 Zunypepyosiy 19po
ZUnLIAIOA I0opo SsIodıoyy 5900 Zunıo4g ours 4319Z Fepyossodg], “ΤΣ
5:7 919013 you Fydew pun ΘΟ ΠΟΘΙ sep Aıyauı JOySITeNL ἼΤΩ
"NONZITE 9Tp uopuayo
-TOISNB UOUTD ‘HOnJ%) Sep YIOy9saq YOSLT, {192 22 999 ΤΠΌΤΘ ΘΠ "01%
(Δ) 4100Ν
9IZINNIHA 9UT9 5]πο ΠῚ SO 261 τι9 907} usuresänusd πϑῖτθ ἀπ ἢ “60
--
"ALONON3YNOQ 39 ἰϑ9ϑῖσδδά ‘10N0791039 aa AmIvYou

39 10143 'AMO03IN amaoqglL Δ. 9 10x Ὅγγ ‘aoaon amırlay
τοῦ, Amı 9 Xno Soisdgap 'no—Y 9% — — ΓΝ 691 '89] FI
'139d3 41
Sodxin Son 501. Lisdgap 'no—vY Τῷ “ὁ -- ΓΝ 2751] 8%
"887 285 4 = [inorkımıug, Ἢ ἢ noımo nor] 09 698 — —
og -
noumdgap 38. Lyonoan3 'no—y 88 — — ΤΝ 98]
1onoa}onULo ΟἹ
auıonsgınum ἃ alıAdo Lu alanoorlugp SLXnh UL aıolıyXo
SoLarimo ıonun 101 0olLdanLu 'no—y δ Ὁ — — TUN 871] 818
ar 8 ΞΞἼἈο 99 —
13101 Xxaoyısrlına aluaoglL 10%
13339 paudsı pı Lanooddmo 'no—y δ — — ΓΝ 99] IE 9
uLanoodbmo 39 »3xdoınn 'nıolgııodnu ULXnı
aari o3V3Lnyou Δ... 'no—y 95 — — ΓΝ 49] 01%
1n1341A 310139n0 [2] Ina Ldxıno
Sudodı ılısadoıno 'no—y 95 6 τὶ 'aoıs ΓΝ 29] 60%
SOLIAUMOWAHA .'[sS] 89 851

#
215 [46 Ν.]. — — 31 A—ov. δίκης κῦδος γνώμης θάρσος

καὶ ἀθαμβίη, ἀδικίης δὲ δεῖμα ξυμφορῆς τέρμα.
216 [34 N.]. — — 74 Δ--ου. σοφίη ἄθαμβος ἀξίη πάντων
[τιμιωτάτη οὖσα!.
ὄ [38 N.]. — 9, 29 A—ov. = Β 2.
217 [41 N... — — 30 A—ov. μοῦνοι θεοφιλέες, ὅσοις
ἐχθρὸν τὸ ἀδικέειν.
218 [75 N.]. — 10, 36 [vgl. ıv 31, 50] A—ov. πλοῦτος ἀπὸ
κακῆς Zpyaoins mepıyıvönevos ἐπιφανέστερον TO ὄνειδος
10 κέκτηται.
[113 Ν.]. — — 42 Δ--ου. = Β δ2.
219 [70 N.]. — — 43 τοῦ αὐτοῦ. χρημάτων ὄρεξις, ἢν μὴ
ὁρίζηται κόρωι, mevins ἐσχάτης πολλὸν χαλεπωτέρῃ᾽
μέζονες γὰρ ὀρέξεις μέζονας ἐνδείας ποιεῦσιν.
15 290 [76 N.]. -- ---44 Δ--ου. κακὰ κέρδεα ζημίαν ἀρετῆς
φέρει.
221 [77 Ν.]. — — 58 A—ov. ἐλπὶς κακοῦ κέρδεος ἀρχὴ
ζημίης.
215. Ruhm (Erfolg) der Gerechtigkeit ist zuversichtliches und un-

verblüffbares Urteil, Ende der Ungerechtigkeit aber ist Angst vor
Unglück.
216. Weisheit, die sich nicht verblüffen läßt, ist alles wert.
917. Nur die sind den Göttern lieb, denen das Unrechttun verhaßt ist.
918. Reichtum, der aus schimpflichem Gewerbe erwächst, besitzt
einen um so offenkundigeren Makel.
219. Wenn Geldgier nicht im Genughaben ihre Grenze findet,
ist sie viel schlimmer als äußerste Armut. Denn größere Begierden
erwecken größere Bedürfnisse.
220. Schlimme Gewinne bringen Verlust an der Ehre.
s.
221. Hoffnung auf schlimmen Gewinn ist der Anfang des Verluste
EE nnE nn nn σιι.β.0-Ἕ-"-.....
(6;
f. Καρσὶ
1f. Epikur Kup. 568. 17. 34 vergleicht V. ἃ. Mühll Festgabe
2 ἀθαμβίη A: ἀθυμίη M (daher εὐθυμίη Gesner) δεῖμα und
5. 177
4 [1] H. Gomperz , Wil.* 9 Trepıyıvö nevos
τέρμα vertauscht Kranz
περιγενό μενος SA für ἐπιφανέσ τερον wiederho lt aus B 281, was
MTr.:
13 xöpwı] καιρῶι
vorhergeht, σῆμα (oder ημα) οὕτως ἐν τοῖς Stob. ıv 50
, λόγωι Jacobs; alles überflüs sig 15 Hesiod.
Meineke, οὔρωι Hirschig
Opp. 352 vergleicht Friedländer a. Ο. 5. 352
goppyaong FNgu Iyoru ἀθα8 “Ξ:τππβγαθι95 ıonsrioonıyd GT FG TEE "ag
RS UEPION Ἴ5Λ 81] (Puodrporijog 4yoru yorpyuepod yoop ‘zer ‘ddo
"POISOH 1134) Iofoypeng] aoımy nyou 9 !"SSH aoımy noug :(FF g 2A) aopugı
ἬΘΗ atspAoynyou no “ΖΦ ΨΠΒ noı :'xnıg nor L 6 908 (4261) 09
"usa ZymoweptM ULglLowor : pi LpAıgogox :(02 'S Ὃ “8 Yooquefurr]) vg
uAlgomox g Ὃ "® ΠΡ Ῥ "A Fyotopdaea 17 51 “39ᾳ "day myıdg Ὁ
πο HERR EEEREE EESSESESSSDSRERERSER GE 0 EEE
"uopImA τΙ969] ZIMa 915. 40 578
“UONaqTB 9IS OUT AOP ΟΠ ΟΒΘΧ) SBP τιθα ἘΠῚonoT uodrey OUT "12%
'sopgundyroz uadryyort sop Zunssowqy 1900 ur Teqep 4391 ‚yejon) ap
1908 ‘oyowıdg ΘΈΘΗΤΟ 481 Funuugsox) 191017 uoyoToz soyorguumquogtry "98%
"uoydeur NZ Opa [ELIA 'Iyaru “4Π0Π}4 251 τι 585 nz MoyıyeM 910 92%
‘dosy Ioq opung up urep
7491978 pun suspustLloA SEP AolLIeA ΤΟ wep ποθ 109 OUT 7%
3) sTE4IN sop HoyZısopjerz orp urep
-uos ‘uodurplo‘ qIoT 190 Fyoru 93814 yoeuep ‘Yyoeuz Πολζαοτατοβ uoqoT
sep pun OPIOLIO 10Ν pun oynp sea ‘sopfe 106 "yon pun oynmw
Topuos 94099%) NZ 41{010] 119}}18 4995 SEP ‘N19PIOFIO qIoT Iop sum "E22
"ISIOAMIOA τ080A ΒΘ ΓΟΠΊΠΘΟΤΟ Iyt yurep orp “ordge Iop
PuBALIoA UIO 181 IOpUTy OIP nF uUongyuepjer) oyITeIsnZIB sec] “0
1Noaaroomıd 139 Sm 10A3rl970Ad3 Aa10noX3 aoıjo SLo

-o}\arl Suı agı 10Ymgıad 10 'no—y 21 91 — ΓΝ 08] 48%
0 = πο 8% — TUN 901]
SıomaApıg nodına noı L 39 Soangayx “οἰ
-Inu Suydsgnayg aoılajo "no—y Ip — — UN 111] 98 οἵ
Ὁ9. 8 Ξ ΟΡ ΕῚ — IN FI
"FF = 'a133Aoynvou
no ‘amadX aıs39nrloguyp "'no—y EI ZI — ΓΝ Ζ11] 822
"LaarlonıA
uv3sı [Ἢ 885] tanaı ılızumoıy ılı 10NnYYoup Ago3dnı I
9r Lyringiuz Soaozyu nor U 'no—y 89 — — ΤΑ 68] 7%
(5) uIAıgoxon
SurimaA SLı Lu ‚vo ‘Sonlxo 91 1wıadjarı ano AmLNOoL “134
τράγν aoıd 10x 13JıLdX SuJdmuıoyoLı 102 nogXor 39 2.0929
‚Suydomumoyoı 10x nogXor daıLy Smadorna A1ILOSdDL 109119
‘1371X Soalao 91 am 'noımo noı 99 — — [N 61] &x%
DONOXA3Y3 noıgl
aouadı SuydnAdoyıdb 1103 Syondodu LAmApano amLpn
-UIX awAp Sıoaszı U “ποτὉ 79 ὍΙ ur 'aorg [N 005] 88%
SOLITUMONHA [94] 89 061
228 [202 N.]. — — 18 τοῦ αὐτοῦ. οἱ τῶν φειδωλῶν Trai-

δες ἀμαθέες γινόμενοι, ὥσπερ ol ὀρχησταὶ οἱ ἐς τὰς μα-
χαίρας ὀρούοντες, ἢν ἑνὸς μούνου (HM) τύχωσι καταφε-
ρόμενοι, ἔνθα δεῖ τοὺς πόδας ἐρεῖσαι, ἀπόλλυνται ( χα-
ὅλεπὸν δὲ τυχεῖν ἑνός: τὸ γὰρ ἴχνιον μοῦνον λέλειπται
τῶν ποδῶν) οὕτω δὲ καὶ οὗτοι, ἢν ἁμάρτωσι τοῦ πα-
τρικοῦ τύπου τοῦ ἐπιμελέος καὶ φειδωλοῦ, φιλέουσι
διαφθείρεσθαι.
229 [81 Ν.]. — — 19 τοῦ αὐτοῦ. φειδώ τοι καὶ λιμὸς
10 χρηστή᾽ ἐν καιρῶι δὲ καὶ δαπάνη᾽ γινώσκειν δὲ ἀγαθοῦ.
230 [229 Ν.. — — 22 Δ--ου. βίος ἀνεόρταστος μακρὴ
ὁδὸς ἀπανδόκευτος.
231 [61 N.]. — 17, 25 A—ov. εὐγνώμων ὁ μὴ λυπεόμενος
ἐφ᾽ οἷσιν οὐκ ἔχει, ἀλλὰ χαίρων ἐφ᾽ οἷσιν ἔχει.
15 282 [57 N.]. — — 37 [vgl. m 6, 59] A—ov. τῶν ἡδέων τὰ
σπανιώτατα γινόμενα μάλιστα τέρπει.
228. Die Kinder der kargen Leute sind, wenn sie in Unwissenheit
heranwachsen, wie die Tänzer, die zwischen Schwertern ihre Sprünge
machen: Wenn sie den einzigen Fleck beim Niederkommen nicht
treffen, wo sie die Füße hinsetzen müssen, so sind sie verloren; es
ist aber schwierig den einen Fleck zu treffen, denn nur das Plätzchen
für die Füße ist frei. So aber auch jene: wenn sie die väterliche pein-
liche und karge Form verfehlen, pflegen sie zugrunde zu gehen.
229. Kargheit und Hunger ist nützlich, zur rechten Zeit aber auch
Aufwand; das zu entscheiden ist Sache des Tüchtigen.
230. Ein Leben ohne Festfeier ist ein langer Weg ohne Gasthäuser.
231. Wohlverständig ist, wer sich nicht grämt um das, was er nicht
hat, vielmehr froh ist über das, was er hat.
232. Von den Vergnügungen erfreut das, was am seltensten kommt,
am meisten.
3 <un) Mullach (oder ἀτυχῶσι Diels); vgl. Nestle Philol. 67 (1908) 546.
Zum Gedanken vgl. Plut. Ages. 33 ὥσπερ σώματος ὑγιεινοῦ, λίαν δ᾽ ἀκριβεῖ
καὶ κατησκημένηι κεχρημένου διαίτηι παρὰ πάντα τὸν χρόνον, ἁμαρτῖα μία καὶ
ῥοπὴ τὴν πᾶσαν ἔκλινεν εὐτυχίαν τῆς πόλεως, zum Kunststück Xenoph.
Symp. 2,11 5 τυχεῖν] {μὴ ἀτυχεῖν Jacobs 9 Hesiod Opp. 368ff.
vergleicht Friedländer a. O. S. 609 10 χρηστὴ (ἐν καιρῶι» Jacobs
11 vgl. Philippson ἃ. O. ἢ. 414
233 [55 N.]. SToB. ım 17, 38 [vgl. ım 6, 60] τοῦ αὐτοῦ. εἴ τις
ὑπερβάλλοι TO μέτριον, τὰ EMITEPTEOTATA ἀτερπέστατα
ἂν γίγνοιτο.
234 [21 N.]. — 18, 30 Δ--ου. ὑγιείην εὐχῆισι παρὰ θεῶν
δ αἰτέονται ἄνθρωποι, τὴν δὲ ταύτης δύναμιν ἐν ἑαυτοὸϊς
ἔχοντες οὐκ ἴσασιν: ἀκρασίηι δὲ τἀναντία πρήσσοντες
αὐτοὶ προδόται τῆς ὑγείης τῆισιν ἐπιθυμίηισιν γίνονται.
235 [53 N.]. — — 35 [vgl. τπ 6, 66] Δ--ου. ὅσοι ἀπὸ γα-
στρὸς τὰς ἡδονὰς ποιέονται ὑπερβεβληκότες τὸν καιρὸν
10 ἐπὶ βρώσεσιν ἢ πόσεσιν ἢ ἀφροδισίοισιν, τοῖσι πᾶσιν
αἱ μὲν ἡδοναὶ βραχεῖαί τε καὶ δι᾽ ὀλίγου γίνονται, ὁκό-
σον ἂν χρόνον ἐσθίωσιν ἢ πίνωσιν, αἱ δὲ λῦπαι πολλαί.
τοῦτο μὲν γὰρ τὸ ἐπιθυμεῖν ἀεὶ τῶν αὐτῶν πάρεστι
καὶ ὁκόταν γένηται ὁκοίων ἐπιθυμέουσι, διὰ ταχέος τε
ἡ ἡδονὴ παροίχεται, καὶ οὐδὲν ἐν αὐτοῖσι χρηστόν
ἐστιν ἄλλ᾽ ἢ τέρψις βραχεῖα, καὶ αὖθις τῶν αὐτῶν δεῖ.
236 [88 Ν.]. — — 20, 56 A—ov. θυμῶι μάχεσθαι μὲν χα-
λεπόν᾽ ἀνδρὸς δὲ τὸ κρατέειν εὐλογίστου. [Vgl. 22 Β 85.]
233. Überschreitet man das richtige Maß, so kann das Angenehmste

zum Unangenehmsten werden.
234. Gesundheit fordern in ihren Gebeten die Menschen von den
Göttern; daß sie aber die Macht darüber in sich selbst haben, wissen sie
nicht, sondern indem sie durch ihre Unmäßigkeit ihr entgegenwirken,
werden sie selbst Verräter an der Gesundheit durch ihre Gelüste.
235. Wer vom Bauch her seine Genüsse sucht und in Speise, Trank
oder Liebesgenuß das rechte Maß überschreitet, für die alle sind die
Genüsse nur kurz und von geringer Dauer, so lange sie eben essen oder
trinken, die Leiden aber zahlreich. Denn dieses Begehren ist stets wieder
nach denselben Dingen vorhanden, und sobald ihnen wird, wonach sie
begehren, ist der Genuß rasch vergangen und sie haben nichts Rechtes
davon als eine kurze Lust: dann stellt sich wieder dasselbe Bedürfnis ein.
236. Gegen das Herz anzukämpfen ist zwar schwer; aber Sache
des Mannes, des wohl überlegenden, ist es, den Sieg zu gewinnen.
4 ὑγιεινὴν εὐχὴν Hss.: verb. Meineke (ὑγιηίην) nach Gesner 10 ἢ ἐπὶ

πόσεσιν ἢ ἐπὶ ἀφρ. Stob. 6, 65. Vgl.c. 90,1. 2 τοῖσι Stob. 18,35: τούτοισι
6,65 12 πίνωσιν (ἢ Appodıcıklwoıw) Hense πολλαὶ {καὶ naxpal) Diels,
doch scheint der Ausdruck absichtlich nicht ganz konzinn gefaßt zu sein
13 τοῦτο] τούτοις Dyroff 15 [ἐν] Hense 17 also Korrektur Heraklits
ἍΤ0 'Φ Ὃ Ὁ NO9qIEZURT] SIOPUB IEPaIM.
ΘΙ αΒα Τ᾿HL" agu gr ılyXnıoup ılı 3g a3 (Burg Ὁ won 21 8. won Ῥυτα
134) <UyXnuuz U) Song 39 a3 :zıedwon Ἢ 'vım ΔῸΣ, (1103 So nimm
asaoı) 91 τ ΧΆ οι ıuı Sony 39 ΔΒ :ΒΊΘΙΩΙ ΔῸΣ. (aısaou) {Ss ΔῸΣ. :yoemm
AIB3Ao1L "IL S (τὰ, LyXnuıuz) LYXnıoup Lı Somp 39 a3 :spercq ıljXnıoump
ıLLopN? 39 43 61 AEJoypong aljsogowox my alyogonm Soyoweop [ ] €
"oAurod
pun ärgse] ostoy θη 1918 ur (j) oynpt orp 381 1948! uedungım wepef
ag "PIM uoyalsLIlo so UBUL gJEP ‘JIOM 1900 491|8Ὲ}19 uoynm 190 1917
sep UBW uUUEA ‘oyumnyg oIp 518 JTowysusdus pums τΙΘ 1} oIIY "EFZ
'odejuy sn» spe Zrgyony Zungy) yoınp uepıom one ıyop “Ὁ
'I94y0I0] Jowum ZunuygAer) yomp pIM ounpL 94290803410, ] "TFZ
‘I94y91oJ
uodtjtarogpun Iop uodeıLIm Sep 1198} Β2893 USYnL τιΘΘΉΠΤΑΛΤΘΙΣ 916 ὍΣ
"puis uowumoyosys,mp 915 pfegqos
“ΠΟΙ uUedLIpoIN OIP uagey ‘usIMyos UN UL 915 Op ὍΡΙΗ "6%
"4091 u9ISZIyIeN OP
yowu yors om *(muynyg) my wegyooTyos grur 9epue sa uualf 868
ΠΟΤΕ ΤΙ9310 \πιΘΘ10 UOp Θ18 4915 “480| odny ται oyonpeyog puroy
ὯΘΡ In} Sep oIS 1Π|9Δλ uuop ‘Zryyunumaun 251 42ΒΠ|21911.: opop "26
nodmuoyoL ΤῸΝ aodluıap SmIorlo 0%
()aızaoı 91 τὰ Χαμ
θα ıULOYPN3 39. 13 'S3LAO0OdNA 10M3g13
ψ aıomayXAnı 10N03A01 A313A4]3 AD δόλο 'Saaoygl 10491
10 Ssıayu SuyXnoh Sur ποτῷ 88 — — ΓΝ 061] δῦ
18 4 = nom noı 19 — — UN 951]
Soıond Qup UL 10ıaonJÄ 109 91
πον SoıohaoY 33 Ssaogyu 'no—y 99 — — ΓΝ 861] δῶ
1o13411A ılysguano noınnz 5003.
-pdbovz ShXsano Songu "gone noı #9 — — [N 51] Τρῦ
1ONO)PN3NORIdRLL
aud31Loddny3 alhaoroın ΛΟΊΟΛΟΣΝ Aamı δἰ 10491 101001
-nox3 10 "no—Vy (HXIXXT’dIM) wgg 'gg ‘68 — [Ν 151] 0%%
a1omAnd
τοῖο aluz “οσρογῷ jo aıonozdluı no 531193 Διο ΔῸ
Δὲ ἸὈΤΔΟΘΊΟΙ, Sno Snoxdg "no—Y EI (85 — UN 291] 68%
14000304 ı9ı Sonsrloaısınadou ο [aux] 9
auy3ogonma 58 dpA ıyınavaı 'no—y δὴ Ὅ — ΓΝ EHI 8ξῖ
| 1313Yd no aodadrino
aoıgı 91 monsdmsg andadnyg Sozasrlong noı pıoN dnA o1ı
‚SoLluoap ὍΘ, Lyxinoyid 'no—y ζ9 — — ΓΝ 122] 4e2
6601 8907887 HLNAWDOVAA 8

244 [42 N.]. Stop. m 31, 7 A—ov. φαῦλον, κἂν μόνος ἧις,
μήτε λέξηις μήτ᾽ ἐργάσηι: μάθε δὲ πολὺ μᾶλλον τῶν
ἄλλων σεαυτὸν αἰσχύνεσθαι. Abgekürzte Fassung B 84,
vollere Form des Gedankens B 264.
5 [110 N.]. — 36, 24 A—ov. = Β 86.
[196 N.]. — 37, 22 A-ou. = B 39.
[14 N. — — 25 A-ov. = B6l.
[119 N.]. — 38, 46 A—ov. = B 48.
[82 N.. — — 47 (τοῦ αὐτοῦ) = B 88.
10 245 [140 N.]. οἱ νόμοι
— — 53 A—ov. οὐκ ἂν ἐκώλνον
ζῆν ἕκαστον κατ᾽ ἰδίην ἐξουσίην, ei μὴ ἕτερος ἕτερον EAU-
μαίνετο: φθόνος γὰρ στάσιος ἀρχὴν ἀπεργάζεται.
246 [66 N.]. — 40, 6 Δ--ου. ξενιτείη βίου αὐτάρκειαν
διδάσκει: μᾶζα γὰρ καὶ στιβὰς λιμοῦ καὶ κόπον γλυκύ-
15 rtata ἰάματα.
247 [168 Ν.]. — — 7 τοῦ αὐτοῦ. ἀνδρὶ σοφῶι πᾶσα γῆ
βατή ψυχῆς γὰρ ἀγαθῆς πατρὶς ὁ ξύμπας κόσμος.
248 [139 N.]. — (Flor.) ıv 1, 33 Hense A—ov. ὁ νόμος
βούλεται μὲν εὐεργετεῖν βίον ἀνθρώπων’ δύναται δέ,
344. Niedriges sollst du, auch wenn du allein bist, weder sprechen
noch tun. Lerne aber weit mehr als vor den andern dich vor dir selber
schämen.
245. Die Gesetze würden nichts dagegen haben, daß jeder nach
eigenem Belieben lebte, wenn nicht der eine den andern schädigte.
Denn Scheelsucht schafft den Anfang der Zwietracht.
246. Leben in der Fremde lehrt Genügsamkeit; denn Gersten-
brei und Streu sind süßeste Heilmittel gegen Hunger und Ermattung.
247. Einem weisen Mann steht jedes Land offen. Denn einer treff-
lichen Seele Vaterland ist das Weltall.
248. Das Gesetz will das Leben der Menschen wohl gestalten, es kann
1 vgl. Philippson a. O. S. 383ff. 10ff. „aus Epikurs Lehre zu ver-

vollständigen“ V. ἃ. Mühll Festgabe für Kägi 8.177 14 Ähnliches aus
Epikur weist nach Philippson a. O. S. 413 16 »Fr. 247 ward von
Freudenthal Theol. d. Xenoph. S. 38 als unecht verworfen. Die rhyth-
mische Form mag Zufall sein, vgl. Thuc. 2, 43 ἀνδρῶν ἐπιφανῶν πᾶσα γῆ
τάφος. Der Kosmopolitismus ist bereits bei Euripides ausgesprochen, aber
die Form bei Dem. ist banal. Bedenken bleiben.« Diels Und doch ist die
Überlieferung ohne Tadel
(38 Φ uynag 13) 681
αν "ydog sn® 49ρΠταθϑαχῃ [Jyom 59] Ρ]ΘΙΟΝΥΘΛΑ "qIOA τ 5ΘΉ noAs9 GI
ὌΘΟῪ 'qIOA :'SSH Wmı33N0 51 103Y9u 5101. [ῃΠ8 ΘΠ Π025210 ΔΛ uoyorqn “ΠΤ ἴθ
Jop ydeu τ|ο18 4yoızoq wAd3 oypAar »ı yone ᾿ς, 9095 4 "IA A “5. Xoput
-MoM 's doypeytoz "Istydos wm sypLdog sosoıp Jungnopagt ἀπ [piongrio 9
SWNIPOW ‚uoyostureuAp, Soul owysuuy aoyun “661 “9261 "zur 198
909 [0zue4g U0oA 404nopeo3 229 00 {{ 5... uabra auyı z 89 Ὃ "wIXBX
y101odasyur !*qo9g 4119} : ΧΩ "dıoo a3 aeg “yejsq 'T[woun na I
mL
451 -uoI[eyyFuo 80178 481 urIory pun “ΘΖ, ΠΩ 995913 oIp 451 πιοβολϑρίπθῦι
99) 59719}7 ἘΔ ΘΔΊΤΟΔΑ τπ9 UUSCT τι] ΒΤ IJEMOK) H9UTO 99597 ΘΙ ΠΟΘΙ9218
sep AOpIMm 286]98. 1015 yoou upepuey 2ΙΘΥ 3ΠΠΤΩ 910 uodad Zryyonsmangs
J9p2A UBU ἩΠΘΡ ἸΘ6ῈΡ :9PIOM 4917
ΒΔΑ19Δ In3 9IS ep 118 “ἀ92781| τιϑγ 0.83
9Ip nF UOTE ἀθγτιπι {Ὸ ΠῚ[[08 OPUTSWEFSIBRIS OTP Iny ΠΟ}
ΠΟ ΠΩ 916 “2682
"4peyds
-oouy 190 HOYIOLT OIM USYOTZNZIOA Iy9WL [LAOS um UeIsINnT Uop 194
yon) uausseLıded wep 481 ΘΙ] ΒΙΣΟΙΠΘΩ Jouro ur nuLıy 9 152
ἍΠΟΠΙ SIEPUB “ΙΘαΙΓΠΒΠΒ USPUTOWEN) 910 1Π} odorıyy orp
{008 om ὉΙΘΛΛ UOKOLF ΘΤΡ Π018 1|9558} 8ΠῈ 2Π0ΒΧΎ ΠΗ uoA ΤῸΝ °09%
"uoqTopI9A UMZ Θ51ΘΔΛ 191}019] UT 19 40199 uopusdarLıgun) am
uZorg παρ 7 ᾿ΟΠΙΘΌ() UI ἘΘΙΘΉΧΌΩ ΘΡΙΘΩ any 451 gstmzuodung “ΒΡ
ῬΙΘΣ ΠΌΠΤΘΑΤ, PusdIo ΘΙΠ98 so Jıequazjo “uodjoy uryr ΘΙΡ ‘uousp unu
uuop :oyoZı1e [yoMm uauyT so ep “ΘΟ 38q[98 9IS uuUEM “nu 1968 59
uw ns _——
-NOL ἘῸΝ IA DLADL IMLMNOL ΔΒ 10x ‘1103 S};omgdo L1o1Aar

LazrioAp na dpA Sıyou 'noan3 noı oL aoLolLdX 9.1. »doucı
aoasnzgıLıdau 1ı9ıno3 anXo} sılr Saxısı13 οἱ mdou wLao
-FItaoyıd 3ılırı ‘na 101359 Smx9 'ıngo1sAl oLo1Äarn amıu
10V aYı amadX aıyou δι pına KL 8Ρ --- — UN Hell 036
Suısynog Uydagnay3 A000929 "uUd3ımıadım 1103 aoı
-No001L Slyaorlıogna SlLa3rloayoa 101Lıo0R9Ang 5101. »dougr
θα. Lyasu ıujıodaonug ag no—y τ — — N 2Ρ1] 18
NO 9 SONY ‘109037
το Αι ΣΝ agLoang Snorizyou SnoL 103\ou Sıoı 10x oAd3
oypAan γὼ Sujonorg Qup 'no—y 05 — — UN 951] 08
'udogdbe
Lyorio Sıoaarmool 10x 10n0o3X1a dA 104 .aoxox ndaL
pa 53 Soryndrlz Sıoyıo "noımo noı FE — — [N 861] 6F%
moLnary3gaz alı3dy alıgı alı 1010437
-og13u1 dnA 10101 .n3 aısXopıu 1IOLAM\nog του Aanıo
G6I [SNAVAOLS] 5 97-ῖῦρ HLNAWOVAUN ‘a

oyoursm Uri (or) oa 901] 49409 5330ινλὺ :FLI I WA "YUV
“ST S33QNAY ΔῸ ΤΠ S3gnwap :"ıL 5330Ὁ 19 ZI zıodwor) Ἢ uayarsob
-μτὸ 89 yaıs !yordeıy Zungnepag [mgomomaAıAAno 6 Ss 139 px :YMW
Lg or 8 ZI ‘z6I II nz "dA ypop zıoduon) Ἢ (λοι 1oX) 11103Vary
oyaurw un) ı 1ΘΤΙ590) IL Ὁ AML OLIozyarp :PIOJSIBX) 11 HL103\3rly
:°Sssp] OL10o3varp :ΘΗΘΈΌΙΘΙΝ 511. 10343119 ΒαΟΟΒΡ ZiyypuLıun (ΔῸΣ) δὰ G
YVIWS SoLaonmovarp : 7, 5. ΛΟ3υ3ΠῸὺ Ὁ oyauroW Wı3jımo ὍΛ, (XL) I
SNOIOA ULIOTY 4391 08 “ung nz [yom pun usdurıdsnziog pun UHYP9I4SNZIOA

UOSOTZASIF UP UOUULMAF Yoıs Ioqn 59 uopuedouLIeA 910 uuaM "040%
"IOYY99LT pun 4191 107, UOA UR 9IS uOTEAYOS
Iyour 08 um pun 918 uopIoAM Iodıssepyoru 08 um ‘puIs NZep 915 Iodıpımaun
ol — ‘usgemyus MyweusIyF 910 Iodmg uoyyaajyas oIp uuoM ΘΟ
-AyoTOL YyoTu 481 192] 110 nz ‚mpep uoyosuopy 190 SunylazIoA 9IP
1998 ‘uoyadoq nz 19779,} ‘yaıpprursaun 8Γ 281 sy "uowmoy nz PIoT
soyorptodıoy ur .re3os el “ΠῚ uopqn ur “IywFox) “41|4 Yyoaıun 1900 481 Sıssg]
-yOPU FyoTu 190 “ΠΘΡ any IsqJos ΠΌΟΡ 48] "4 Fydaıun 481108 y9ou 470|91185
SEA IOP9M UBL UUEM ΟΠ ‘FnyT Iofqn 1Π9 YoIs 4OPpI!q 08 ‘oyyjom uodısse]
-NOBUIOA UOYOTTFUOFFO 910 190 usw uuoM 0198 NZ Jyoafyos uauedle 910
um so g8oppd wunp uuslt ᾿τιθατθα} nz opweıy pun uedIsse[yoweumA nz
aılmıy9s9H τιϑαϑϑιθ aıyı yarzagıynz Fyaru 89 4251 ueToyPeM ΘᾺ "80%
punıdnz uouWwesnZ So][e
yyo8 os ‘opumıdnz sosorp 4793 ‘pun “punsod 59Π8 261014 08 “punsed sasorp
SnorlLd3 Ur ἸῸΝ 110343 aısdıınjo ΟΣ or La ımınoL a3

‘1090371d0X 10% aı3Adnoun 1oX 10M3riyoL A13\3L0dUu ΤῸΝ 91
ı0noX3 Urn Sıo1 1043rIyang 10 anı9 95 — — ΤΝ 9}1] 9%
1OLAOYAL
-nıu Sosopdg 10x SlLanoodbyx In 1wıaoaAjA 53390 ῸΔ
aovvar 1mLNnoooL ‘10M1 S31LA93 10139AY AoNXar ΔῸ 1090
"φὰς Sprit Spı 58 S31agj ἸΟΧῸΝ 10 95 — — ΤΝ 191] 9% 01
‘S3ıauna Ano Snoumdgap SnoL 39 1089032.0ma1AAndo
'aısanıdorn 39 LAARap .ı1 aısgou or Lg 10% A13noXY
SHxna Sonngaıx 11103X1g9 U 11a0343r1p {μη} 0X 1313
ἀντ sılrı ıu.uaya 310. aaglri al ἸῸΝ 1o13aA}A aı3nary
ΟΣ 'amjoorug amı 511. 103\43r9 39 13 "nA3X03 SMAONg
poıgı drA »ı .nı300Ldu XYNY AMınmy ΔΩ, SoLAozY3arY
aodabrino no nı01010ULdX Sıoı FF ‘I AL 'aoıS ΓΝ 991] 8%
oıadıazgbnıg ὉΔῸΝ, Ὁ. noazn
-odısgbnıg noLnoL 19X 1PL3]1MO XLAayıu noAa3rlo])1mo noLl
SOLIAMOWNHA [99] 89 961

εἶναι καὶ τὸ ἑταίρους γίγνεσθαι, καὶ τὸ ἀμύνειν ἀλλή-

λοισι καὶ τοὺς πολιήτας ὁμονόους εἶναι καὶ ἄλλα ἀγαθά,
ἅσσα οὐδεὶς ἂν δύναιτο καταλέξαι.
[144 N.]. StoB. ıv 2,13 =B75.
δ 256 [156 N.]. — — 14 δίκη μέν ἐστιν ἔρδειν τὰ χρὴ ἐόντα,
ἀδικίη δὲ μὴ ἔρδειν τὰ χρὴ ἐόντα, ἀλλὰ παρατρέπεσθαι.
257, [168 N.]. — — 15 τοῦ αὐτοῦ. κατὰ δὲ ζώιων ἔστιν ὧν
φόνου καὶ μὴ φόνου ὧδε ἔχει: τὰ ἀδικέοντα καὶ θέλοντα
ἀδικεῖν ἀθῶιος ὁ κτείνων, καὶ πρὸς εὐεστοῦν τοῦτο ἔρ-
10 δειν μᾶλλον ἢ μή. Vgl. Β 140.
258 [160 N.]. — — 16 κτείνειν χρὴ τὰ πημαίνοντα παρὰ
δίκην πάντα περὶ παντὸς: καὶ ταῦτα ὁ ποιῶν εὐθυ-
pins(?) καὶ δίκης καὶ θάρσεος καὶ κτήσεως([) ἐν παντὶ
κόσμωι μέζω μοῖραν μεθέξει.
15 259 [159 N.]. — — 17 ὅκωσπερ περὶ κιναδέων τε καὶ
das Erbarmen und das Nichtalleinsein und die Verbrüderung und die
gegenseitige Hilfeleistung und die Einträchtigkeit der Bürger und anderes
Gutes, soviel wie niemand aufzählen könnte.
256. Gerechtigkeit heißt: tun, was not tut, Ungerechtigkeit: nicht
tun, was not tut, sondern es beiseite schieben.
257. ... dagegen bei gewissen Tieren steht es mit dem Töten und
Nichttöten so: wer die unrecht tuenden und unrecht tuen wollenden
(d. ἢ. schadenbringenden und schadenwollenden) tötet, bleibe straflos;
und es trägt zur Wohlfahrt mehr bei, dies zu tun als es nicht zu tun.
258. Töten muß man jedes widerrechtlich Schadenbringende um jeden
Preis. Wer dies tut, wird an Wohlgemutheit (?) und Recht und Ver-
trauen und Besitz (?) in jeder (Staats)ordnung mehr Anteil haben als
wer es unterläßt.
259. So wie gegen feindliches Getier und Gewürm Gesetze (bei mir)
1 ἑτέρους SM: verb. corr. A 2 {τὸν τοὺς Hense 3 &ooa SM: ὅσσα
Tr.: &0oo (darüber ov) A 5 zu B 256ff. vgl. Friedländer a. O. 5. 612f.
χρὴ ἐόντα] vgl.B 174 ΤΙ. zu B 257—260 vergleicht Plato Gorg. 5250
Nestle. Vgl. auch Bernays T’heophr. über ἃ. Frömmigkeit S.149 8. φόνον
καὶ μὴ φόνον Valckenaer 12 εὐθυμίης Wakefield : ἐπιθυμίης Hss.: ἐπιτιμίηςἢ
Diels 18 κτήσεως] κτάσεως Hss.: τίσιος (honoris) Mekler : τλήσεως Kowalski:
ἐκτάσεως H. Gomperz; zweifelhafte Herstellung 14 κόσμωι] vgl. B 259,
ῥυθμῶι B 266 μέζω Stob. SM: μείζω A: μέζον L Gedankenergänzung
von Nestle (vgl. Übers.)
Zıyosaup [10139]
a9usar) Suarou :apwuossıoggy Slangna : ΒῊ SLajog :pıreypang SLimg GI Ὃ
J9pugparıg Ἴ13Λ IF197 ΑἹ τὰς OT 8109 5 Ὃ “Β dopugıporıy 185Δ oyowads
-S9Z4989%) Ῥ 4101 "3:57 ἅττ 9 SIIAPUB Θαθριρα ἘΒΊΘΙΩ 222910.2 {1013011. ΔΟΣ
13Adjaup 39 Sorloa !'ssp] 13Adi3up 89 Sorloan : Ὁ "8 ἀϑαθαβιοιθα 39 WAdjaup F
ν᾽ Snondıwu :SIW Snoduou g "310, Ῥ 9m “ϑαϑίψίαολ 'p ne [yomos {015
Yyerzaq Snojdımu Snoı Snorioa Yıma ἔφθῦ8 (8561) 88 014] θα ΒΙΘΌΟΙΘΩ
138Δ Zungnoq ınz dıogen mwımod/3A !sporgt wındpdAsA (ıorloa) I
τοῦτ yyorıdsioıy yorzyssodropım uododep ıoy ᾿αθηοθαάθιθα! Jyoru pun

uOJL24.MIOA usw gnw ‘purs Srpezgng ΘΓ ‘oyojos TEpo “4πιοτριθλ Zum
-HYIOYUIT 1900 Zunuurgqio‘ sem ‘ung SBAI9 aydfem ‘Ip yony "79%
‘Jyoopyos pun 4yoa1odun 196 Ὁ [IaJuadax) sep
‘nd pun 4Π09103. 251 sBA99 os uUAK] "Uasse] ΤΟΙ [9089 yyoru so pun
uoyoIstoq Ppuoyoeı usypery yoeu ueut gnw uspuspIeT Iyaaıuf) “190
-U9y9y9s93 Zunwuwmgsqy Ju punin ne
1900 [yoJogg UaUTES ne I9po pur uauedTo 9105 Ἵ1π| 5910 Zeur ‘uros
SOJFEIIS 83948 ay]]OS ‘49909 JToqngIoog 1900 -uageng ueur IoM 09%
‘apıg pun odgıyıay pun “ususdıapue] 910 oyfoA wapaf 194 ‘(uodunururgs
-9g] 92Π1910} 4990) θυ 398} 1948 USIy9MIEA SOIq "IIYAMA Yyaru
Ζ2959.) {Π90 59 190 ur “Zunupio(sYeeIg) opel ur U9404 PulojsyeeIg USUIo
U9ZI9S9%) UHUIWWONISAN UISIBA UP UOA ἨἸῸΡ you :uayoew USyOSsUoM
9303 yon» 59 uew 9205 “ΠΟΤ aursur ‘os 1295 4] 911928 usgeLıyosed
--.............. . . ......-οὃὦὃὦὥἅὥΒὃνὃ7ὺἥἣνὕΔἩὦὕ2.ὉὦΒΒΒὦΒΒ..
΄-΄Κς..---ς-ς----ῥ’-΄-ἅ...-. ...΄ςΞἃ.-
-oup Ur ἸῸΝ ἃ ‘amrlosg Lei

δοβιυοιφυ ον ‘10139 σ01ὼ90
aıonogd3 »1ı39 SuAnd 10 1ox 'πο--ῦ ἘΡ -- — ἘΝ 291] 89%
"AONDON
ION AONIQY noLNoIoL Un 39 91 ‘aHgnAR [0X ΔΟΙῸΝΙ9 ΔΟ.
-noioL doA aa 91 .ımazıdou liri ἸῸΝ LIX aırlmang XLoX
Madanır 101043inoX1gn 'no—V gr Ὁ — ΓΝ 991] 1922 01
Hi: - --- [nel
ἰοσΦφίιἦν ἸῸΝ
amnay3% ἸῸᾺ ılıdısXkoLnn (or [013 ΔῸ SoIYgY 511... AMAJ3LN
prapı ahıoıly 1oX ΔΌΥΥΦΒΙΝ 81 ΔΙ "δου, "UN 191] 09
1ondo 10x 1ogaoıo Ip xıdmkg
-113 101010923 »dsı 39 1ı3Adı3up .ı34dı3u9 Sorloa In τῷ
a3 ımroon ILlamı. a3 ΔΟΙΠΊ3ΞΥΟΙ, A13A}31N Snoıdıpu. Snoı
Snoriga Xıma .al3ı0ou 104]183 AmadX ıon 13%0g amumdgap
pLDX 10% MLno 'amırlazyou δῷ. 101LmdndA3A Aam3ı31Ld3
SOLIANMONHA [49] 89 861

JOpug[palıT
T ‘003 'S AaXopu "u gyung ‘FI 'Z Spıno yosu vwwoy] ınyep !Bıyosum
(aoı oA) FI ΔΥΌ wıalarin : ᾧ Wonozarlar EI NAO WADLOIgON
:°SSE] 1OAYLOSHON 01 pıieydang jo 49848 13 :p.IoJsten) 10 (j3)> WS τογγϑη
:yıauwarng (08 Ἵ “591 957 "zug "uar yy) LITA a "2 "19 zı9duıor) 422 105
ΦυιτιαθΘΠ] θα 0. Op ἐΒΊΘΤΩ Snoumdgap (Snoyvp)> :29αΟ00) ὅὁπογγὺ [snoumdgap 9,
ΒΊΘΤΩ <SI0LWwLmı3p SioL) G uswwouedley usuorNıodusayrg uep UOA
[amarioı "IL MU :VWS SoLoyÄar Spı puoypanz yydıoypetaA ‘zıod
-wor) "UL amnaırloı 50.1.0}.
(3 Spı Smy3p Ser 9 oyourop [Sprliı] F opsoN
FUOTOTFIOA AZZE ΟΙΩ “4814 Διϑχ3137 SUsIg por Snogio € SIOIT Uagaragy
‘E68 5. :ὋὋ "8 uosddrgryg 78707 ayarquuıs [ILaogı g (Iymsurs aubro arp aopım
Jungnopagf dop ur zıoduron) “Ἢ τιθ47Ὁ1| [TA) "SSL anoa :sgqooep aorloa I
pay uofqn ‘4qlöyon.mz yyoru so 19m “196 10 “6 ΙΞΟΠτ Ζ nz) soynea

-I9AUB I9M ‘JUOTP.I9A 407 FydTu 9TM ἸΠΙΘΩ 4091 08 yone 8[ 251 sep pun
'ususdunger) Β59Ρ SIT Iyamı UEYOSUS] 9IP UOYUEPEZ τ|921Π0}19Λ 594 "09%
"IST Ijoryasadun sea ‘ung nz SYyoru “τιθ1{928 29 ΠΟΤῚ
-gdm? 9[998 190 IOA Ζ29591) 518 7708 Sep pun ‘uanayos uaystaw wre 78q[98
DIS IOA YOIS ups 1708 IyawaLA "NOUYYOSUa ΘΖ arp 1900 ῬΑ UHIYELIO
puwworu 89 640 ‘ung sOsoT Ssenge Zruom Osuagß pun 196795 YOIS IOA STe
uanayds Iy9uL 4{0ΠῚ USYISUHT] uaıapun ὯΘΡ AIOA UYOIS 7708 unpy "59%
(2) 4Ππθηχθλ (uogsärpmy 910 ue) uofumuyojag, Ua4g913 ap 190
TIeguy ὈΘΆ6015. uop 190 480 Noyärygon], pun 419) 812170919}) uy “δθῷ
"uodeu U9ZIOH
us 01 gnw sep pun Yyoorum 4112. ‘4swT yoeu 1900 puofloyın uurmen)
— [1 ——_ . .
oLaogıgoup ᾧ 39 aoı “ἸΌΘΟΙΒΔΙῸΛ.35 LIX no wıaogigoum

Sorhgoıonodou Spı Kaoı dnA) dauom .SmLno A01DX1Q
IHA 10x 'amazrllıousu ns ayı U aoyyorn 10103arlarl 101mdg
an amazrlluıdoriu ayı 'noımo nor ἐν — — Τ Ν 991] 498
ΔΟΙ30 11.11.3 ΔῸ
arsıou ΒΟΌΣ 3100 ‘ınapıosgox ıuXnAh ılı aorloa aoL 01
-NOL ἸῸΝ ‘109013919 PLOIVprl AOLNMm3 NP .101ULmdgan Saı
-apu 10 U Δδιβοίι 913 Sıagluri ΙΞΥΥ3Π 13 "AOANDX 1090379A
-0333 Aaoyyan 11 3gUri noLnmz 1090139470 Snoumdgap
50. ΔΟΥΥῸΠ ır aaglur "noımo noı 95 — — ὙΝ er] 9%
(2) SIOLYLmIıJ3p SıoL) aman 9
-pı SoLoyAarl Spı Soy3p [50Π|1] 9 andıorl 13X3131 auıoıA
an 58 1.300 ἸῸΝ Sumg 'noımo noı ΟΡ — — ΤΝ 8FLI] 892
ımaj3 LaApap aoıgdyaÄ3 oıLnoL 10 10% “131199 ‘ılaogl
U am7}do ı139d3% ılnvoup aorloa όσα ΔῸ 9 So .aıanv
661 [SNHVAIOLS] 893—683 HLNIWIYVAMH 4

VWS 08 auamovox pI ν᾿. oYX9 "SSpJ 10903434 :wı[eH
wısolasÄ ΟἹ (pay 'I) sera 510Δ 3.8. 6 zıadwor, [ampuıgp azglri 9]
500 wmwalglurioox XıNnDL ὉΣΧῸΝ oLNoL 8 umeH 1W0g03AA1A (no) STOIBf
6 'z peu ‚sn :'ssy ‚63 "yır aoıno (aoınoına 13Π ὈΣΛΌΘΟ amdz3ı3 900
aoangnaun ἸΌΔ]8 wıaoXdy)> AQL BMI9 !S[OLT] "ULIOA AOL YoBu oyonT :WwDı7u27
-08ur γχιιμογο θοῦ enitd wndonb aızougo Jumf wapsıı 0osdoja ons ouun gun
-9xıp «(0891 umiaaas pp snı ınb ar sı9Da10 snqun.usıbou swuungonb sıaou ponb
ὋΦ map 9880 anbonb Hoy Fun.iogn 901 1.089} wowsof wasnyndod pp saroyımd
engqınb pıyıa soyur τη Γη19 SQOOBL "77 ‘I 691 "989 “88 "ag "zung "un zıed
-UIOX) "UL, τοροϑάμά 1010131L.d3 „u3 ΔΟ13}0 agı [we] Βη1θ196. 08] 191 1 3x103 ἸΟΥΥῸ
IHA 1A3gno : VW AYımMo amı :S nano ΔῸΣ L zy1ÄaoweJI A οὐδὸν %
ΠΟΤ oIS 28 Π19

ἀοαὉ ϑαπϑιοῖπι “ἸΘΙΘΙΘΙΡΘΑΘΙ IBAZ 97 17Ά.96. noyog eyorgsduy 890
ἜΠΘΘΙΘ ἸΘΙΘΥΙΈΏΩ ὉΠῸΡ UOUOSLIOH Sep IST ınyen ΠΟΛ "49%
"yansne NOYFILIYOSIH) ΘΤΡ 190 ‘Iya4s Θη1θ 102 1π9}0 SOIOpUR SBAIO 1900
29989%) uIopuadıt Ὁ} uIopuos ‘uuey τι|928.1923 emar) ἀϑαθί ur φηοπα “τη.
JIByos 08 Yoou usdIpjnypg aIp 19 uusM yone “26418] UEWWON USPInYOS
nz SIyoTU yoIs IHM ΠῸΡ ‘08 Δλ19 ‘USpIaM J9UPI0oHaZ sorp yone {πτὰ
AyouoıA 9γ78193 A9Ipue Yemen) op ur Isqfes ζ) 09} suaqn ‘my
405 μον οθ aupun 4aqn 4ap “190 90} 4apo 198 yaryıomjunsan) 48998 ydıs 518
UIMPUB WOUIO SYWLRIT 190 ep ‘Yydru yoıs 4τπ012 so uuag] "puis Fryyony
1{Π|95 915 uu9M 456795 ‘ony Yy9aTu/) UENWReag ἸΘΡ 918 ep “uomyısa nz
uLıopsbunssn/.4a A uapuayogsaq 4219 190 yoeu so 4412 Joy uroy] "99%
‘nd u1opuos ‘ujopuey nz Yyoofyos un “41Π8ῈΔ 95. nzep
yyoru el opıma 19 uuolT "Usyueagg] wop 4101 yon® 59 2581 08 ‘oreng pun
13X3 xno 39 AaXwıoanN3 ‘10137 91

-pAdz ayrl aljsamvon Sodod 'no—y 81 “Σ -- ΤΝ 272] 89%
14000303 191
aoılayo aısXdy 91. 13016 'no—y 61 9 — UN Φ9Ὁ}1] 29
ἼΔΔΩΒΙΟΙ, X1021Q
ὋΣ 1001 13Anıp ΟΥ̓ΥῸ 11. ᾧ Sorlosg UL 51. OVP ‘ıoı30La3A 01
Snoa1323 un ur ‘SpLaosyxıgp Snoı 17.1.3 nayı ἸῸΝ au
“am3nıgn azgluri 9 Smxo 'imalglrioon ὍΔ. 19X mLnNo SmX
3Q 13Q .109034AJA 10100313 ὧβ AQLND (x * *) AOL 1MLNM3
Lu A3X103 ἸΟΥΥῸ IPA 1n13Q9no 'A10M3 109%ARY nayıu 10x Aal
‘SpıaoXdp Snoı aı3xıgp ano ἢ ımrignd 1LmLo39nX ana ΤΩΣ α
LawXUri oınagno 'noımo noı 8} “6 AL 'aoıs ΓΝ 291] 99%
[ee 4 1184]
n3 Sm vv» ‘amolıou Smana Sm ἰἰρ3σ1τ΄. ımınoı 1u3 οὐκ
no XnınoXdn ΔΩ. ἸῸΝ Mmıno 'A13X0Y9U ἸῸΝ A13NOXY SOON
SOLIUMONMAA [49] 89 00%

269 [126 N.]. — 10, 28 A—ov. τόλμα πρήξιος ἀρχή,

τύχη δὲ τέλεος Kupin.
270 [177 Ν.]. — 19,45 Δ--ου. οἰκέταισιν ὡς μέρεσι τοῦ
σκήνεος χρῶ ἄλλωι πρὸς ἄλλο.
5 221 [11 Ν.]. — 20, 33 A—ov. ἐρωτικὴν μέμψιν ἡ ἀγαπω-
μένη [1] λύει.
272 [0 N.]. — 22, 108 Δ--ου. Δ. ἔφη, ὡς γαμβροῦ ὁ μὲν
ἐπιτυχὼν εὗρεν υἱόν, ὁ δὲ ἀποτυχὼν ἀπώλεσε καὶ θυ-
γατέρα.
Ι0 273 [174 N.]. --- — 199 A—ov. γυνὴ πολλὰ ἀνδρὸς ὀξυ-
τέρη πρὸς κακοφραδμοσύνην.
274 [171 Ν.]. — — 28, 38 A—ov. κόσμος ὀλιγομυθίη γυ-
ναικί: καλὸν δὲ καὶ κόσμου λιτότης.
[170 Ν.]. — — 39 A—ov. = ΒΊ111.
15 275 [182 N.]. — 24, 29 A—ov. τεκνοτροφίη σφαλερόν’ τὴν
μὲν γὰρ ἐπιτυχίην ἀγῶνος μεστὴν Kai φροντίδος KEKTT-
ται, τὴν δὲ ἀποτυχίην ἀνυπέρθετον ἑτέρηι ὀδύνηι.
269. Mut ist Handelns Anfang, Glück aber Endes Herrin.

270. Diener verwende wie Glieder des Leibes, jeden zu etwas
anderem.
271. Nicht verständlich.
272. D. sagte: Wer mit seinem Eidam Glück hat, findet einen Sohn,
wer Unglück, verliert eine Tochter obendrein.
273. Das Weib ist viel rascher zu bösen Gedanken als der Mann.
274. Schmuck ist wenig Reden für das Weib; etwas Schönes ist ja
auch Schmuckes Schlichtheit.
275. Kinder aufzuziehen ist etwas Unsicheres. Wenn es glückt, so
ist es voll von Kampf und Sorge gewesen; wenn es aber mißglückt, so
ist der Schmerz durch keinen anderen zu übertreffen.
3 οἰκέταισιν M!(?)A: οἰκέτισιν M 5 ἀγαπωμένη A: ἀγάπη (εὐνὴ Meineke,

εὐεστὼ Mekler) μούνη Nauck: ἀγαπὼ oder ᾿Αγαπώ (= ᾿Αφρώ) μόνη Diels
vgl. Plut. coni. praec. 38 p. 1430; H. Schöne denkt an ein Kraut
(Liebeszauber) wie c. 74,3. Aber pharmakol. Schriften sind in den
Gnomologien wohl schwerlich ausgezogen worden 7 Önnoxpftou S: fehlt
MA. Vgl. Corp. Par. 183 Elt., flor. Schenkl Wien. Stud. xı 14 δημόκριτος
ἔφη ὡς fehlt Esc. x—ı—13, Corp. Par., flor. Schenkl; mit Recht, wenn das
fr. aus dem echten Corp. Democr. stammt ὁ vor μὲν Corp. Par., flor.
Schenkl: vor γαμβροῦ Stob. SMA 11 κακοφραγμοσύνην M (= κακοπραγμο-
ouvnv?) 15 Mit 275. 276 vgl. Eurip. fr. 908; Antiphon 87 B 49. Euenos
fr. 6 D.; für den Zushg. von 275—8 vgl. Friedländer a. O. S. 615
276 [180 N.]. SToB. Iv 24, 31 A—ov. οὐ δοκεῖ μοι χρῆναι
παῖδας κτᾶσθαι: ἐνορῶ γὰρ Ev παίδων κτήσει πολλοὺς
μὲν καὶ μεγάλους κινδύνους, πολλὰς δὲ λύπας, ὀλίγα δὲ
τὰ εὐθηλέοντα καὶ ταῦτα λεπτά τε καὶ ἀσθενέα.
5 277 [18] Ν.]. — — 32 τοῦ αὐτοῦ. ὅτεωι χρήμη τεά ἐστι
παῖδα ποιήσασθαι, ἐκ τῶν φίλων TEU μοι δοκεῖ ἄμεινον
εἶναι. καὶ τῶι μὲν παῖς ἔσται τοιοῦτος, οἷον ἂν βούληται:
ἔστι γὰρ ἐκλέξασθαι οἷον ἐθέλει: καὶ ὃς ἂν δοκῆι ἐπιτή-
δειος εἶναι, κἂν μάλιστα κατὰ φύσιν ἕποιτο. καὶ τοῦτο
10 τοσοῦτον διαφέρει, ὅσον ἐνταῦθα μὲν ἔστι τὸν παῖδα
λαβεῖν καταθύμιον ἐκ πολλῶν, οἷον ἂν δέηι. ἢν δέ τις
ποιῆται ἀπὸ ἑωυτοῦ, πολλοὶ ἔνεισι κίνδυνοι: ἀνάγκη
γάρ, ὃς ἂν γένηται, τούτωι χρῆσθαι.
278 [178 Ν.]. — — 33 τοῦ αὐτοῦ. ἀνθρώποισι τῶν ἀναγ-
15 καίων δοκεῖ εἶναι παῖδας κτήσασθαι ἀπὸ φύσιος καὶ
καταστάσιός τινος ἀρχαίης. δῆλον δὲ καὶ τοῖς ἄλλοις
276. Es scheint mir nicht notwendig sich Kinder zu zeugen. Denn

ich erblicke im Kinderbesitz viele große Gefahren und viel Trübsal, da-
gegen wenig Segen und auch dies nur in geringem und schwachem Maße.
277. Wer irgend eine Nötigung hat, sich ein Kind zu verschaffen
tut dies, wie mir scheint, besser durch Adoption eines Freundeskindes.
Dieser wird dann ein Kind bekommen, so wie er es wünscht. Denn er
kann es sich auswählen, wie er es will; und das, welches geeignet zu sein
scheint, wird ihm wohl auch infolge seiner Naturanlage am meisten folgen.
Und dabei ergibt sich insofern ein großer Unterschied, als man hier
das Kind nach Herzenswunsch aus vielen, so wie man es braucht, aus-
wählen kann. Zeugt man es aber sich selbst, so sind viele Gefahren dabei:
denn man muß doch mit dem, das gerade geboren wird, vorlieb nehmen.
278. Die Menschen glauben, es gehöre von Natur wie nach einem
Urzustande zu den notwendigen Dingen, für Nachkommenschaft zu
sorgen; ebenso steht es offenbar auch bei den übrigen Lebewesen. Denn
2 zur Bedeutung von κτᾶσθαι vgl. B 278 τὶ 203, 1 ἐνορῶ I: ἐνουρῶ

MA κτήσει Gesner: κτίσει SMA 4 εὐθηνέοντα verm. Gesner 5 χρήμη
τεά Diels: χρήματα Hss.: χρήμη bereits Meineke 6 τεύ μοι Diels: τεώ
μοι Meineke: T’ ἐμοὶ SMA: ἐμοὶ Tr. 8 θέλει A 9 κἂν Diels: καὶ Hss.
10 ἔστι τὸν MS: λιτὸν A (d. i. «Λιπὸν) 11 οἷον ἂν δέηι Diels: ὧν ἂν δεῖ
Hss.: ὃν ἂν δέηι Gaisford: ὃν ἂν δοκῆι Natorp ἣν... ποιῆται MA:
ei... ποιεῖται Tr.S 16 καταστάσιος] vgl. Protagoras 80 A 1 ὃ δὅ
ἡβτόλλαολ γὺ8 'Tody Ο 814 ne ı0p
“Δ ὦ dıogen [A CI IL χρο τῷ ‚ano FI 1θΈ59:) yosfeJ 1odaLovmgıad
(FI 'Z A) Π|910 IOYvou :S amyyou :PJelfegBAM ἀργγου. ΟἹ “2 poa 42107
39 orlo 44898 [Δ3Π orlo TI "IL 10903 IL :S 1003 101 :pjetfoye AM 10mzıou 01
VN 191 :ῷ 61% Ἃ 8 ΒΊΩΙ μιν IT 19 Ὃ 9IA ΔΙ ΙΒ θα τ 9987
alsjirioa !Ypaeyurayy Δολβϑήρϑιηολ :dıoyeN aorlırloa Imumdgap 80 1091. :PIOJsten)
«ΛΟ ]3Π aonumdgap : ᾿ΒΒῊ Aaojjrioa ımumdgap 9 pPAIOJster) ‘IOusor) YOs[aF
39 OL : VW 39 τς dOUsaN) 209 : VW 920N0 :S[ellT 92000 G VW Sodsilo
:1o78yag τι. odxırlo Ὁ AOFBYOg "q19A :(UOfy9F 11.) YW Suisvadn 1u3 1
ΤΟΡΙΠῪ 910 "uspusannzyne uauadt] WOA [OTA Hugo ‘yaıTdou 251 50 *08%
"I9dTuaA [OIA UIPPUOS ‘OSUAI9 Hydru USN9IFPO UOWyBUUumm 910 pun ‘ey
-SNBUJIZUTF UT 9IM OS ΔΠ0ΠῚ usqwäsny 9Ip U9ZIOWUYOS Zfpyosıu 4. uawes
-UT9WoZ 190 UT UUSLT "AOpuwursloyun 19}19429 ΔΛ. {19 yone Jyaysyjuo so pun
“uaqIOAIT UT IodLıfo pun Ῥ]9Ὁ) wop ur ouresıeds 791Δ uuep 915 UOPIoAM
jewur uusa(f 'usyadagq sodtuumsujf) sYyaru ‘“usgey uopuegy ur 915 sem
‘wop 2101 915 gJep “usd.1os mfep y9Isfdnz pun τι9}19219Δ UHZQULI9 A UTOS “461Ὁ]
UOIUNFYUDAINP IAWU τι YOIS 59 POMOS “UBUL [JOS IOPUTNM STTos ou) "62%
"OurIg [IOJIOA U9SSTMAF UHUT9 yone EWLWONUDBN 190 ep
‘YapfIgqadsne Junneypsuy USYOTUyoA9Z IOUTO NZ UOUYOS YOIS 89 yey U9do3
-=p uaydsuop τὰ90 191 "Uagqey θ]θθῷ 910 ‘ussoM 19Π8 Yyurgsuf oyoıT
-IMIBU I9P 4251 Οὗ 'IKJOISNZ SBAI9 ἘΘΙῚΠῚΠ SIfeF ‘yoıs JuuIey pun ‘puis {Π015
y2ou 9IS adur] os “915 un 1018 4drsdue pun ‘uuwy so 213 08 ‘ne 915 Fyaız
pun 48 sopal [018 Jynw ‘puıs U91I0Y93 aIs uuam ‘ıyawpara "UazynN ne
4yaısyanyy opal auyo “puay91oya3 anyeN 190 ‘PM mz adunp uadurıq 918
PVYoL No A1L0333 none noL 9g ‘9a — — UN F8Tl 085 91

no0ool ıOYvou XYYp ‘'oasnmıaıu3 Ὁ. 1arlngna ‚gno ılıgl
d310@ 11a Xno Pasrina3v3L DL ımany τῷ νά a3 “διοῖογ
-UYXP 101Ln0J1amAp 10x '10909ıX ıodaLoringodu 10x ὉΔῸΝ
-LUIX κα 53 τουδοδάιά 10d319g136 aoyvou dxA δϑῇ ὉΠῸ
.‚s31noX3 Sodı3X pıg 10m310ou aodluıp ıı ἢ ‘amınn 10903v ΟἹ
-3rlıu3 org 10x 'wLorlLdX 9ı 109013109 AMLoNnAD ΔΩ.
LIX oıoıypri 1o1wu 5101, 'no—y 97 9. — — ΤΙΝ 805] 644
'nonoA23 noL ον 10903AA1A aııL
a1o3dnnu3 ἸῸΝ 31009 ‘ıwıljousu οἰ. aoyıroa ımumdgan
ug 39 τῷ... .13X3 alLXnh 09009 Δ|103 amLayxı UıLnpıioLg
Sıond Δ3Π L '1oıY9ıay “ılgpu τῷ al oa ‘ıl wdxıro ıdXar
'3nıog3gdaun ἸῸΝ 10Lang Sm no1Lonx3 ı36b3dı 10x 130
-MU1DVoL ‘10Lla3Ak Διο. XP .on3a13 Spıriagno 3A 5.3
-36m1u3 a10ondb YLoN 10L9ıX VA0AN3 IDÄ XLAylL .1010107
60% [SNHVAOLS] 08°—912 ALNAWNYVAAI A

S 410Π91 3910}. 5" odsıo :ΨΙΝ
μοι όχοπίιΩ Beurer] sep Fey όχιηο τολ 91 a9pugIpatlıT » Ὁ τὰ FI 661
"© I ‘961 II ΒΛ ἐϑηρτις ἐΠΠΘ10 (9) ET Ziedwon ἽὝΠ|, hanz <u Lygp
aopo Usa :zy1wMyog Ὅ Uanz (no) :esuoff 'O (Suvabmap) :sperer (SluyaL
-1ONnvp> ılanz :(18% 4 kan οι δου yone "13Δ) zıiodwor) "Ἢ uUsmep nz 4yons
ΘΛ 08 (IT X ϑγθωηπίο 6 673 I 'I3A ‘lalayıng alı) SılXa ΔῸ 5101. 1090
-noordooodu :oyyyonsıeA sport "oıaozringiu3 noınoyu διϑάίγ Uri 8Δ149 oyzug3
-I9 19 !4yoew wesyıowme ("wuy σι 515 'I2A) 08 ‘IE AL 'qgoIg πολ pun
SOSTHTTOg SOp NOUFqIEPIOA OIP ne sep ‘wosson) 518 879 (8761) EF "won
‚oyg uosddipyg Θητπιθηαθ „ dıoyen 093114 ayri :ῷ ΔῈΠ ag :ΨΤΝ Δ 9
"wınyJyoray]
IM 1848 Osuage Jnuniy ΠΟΘΙ ueıyodag sodunted uuslT "usuloyos
[911 odruoq Sep mp pım ‘sıyodogq woJoLA yosu Yyoru np uuoM ὍΘ
"AIyoqyuo Yydru 9A ‘uLI® YDOU ‘ıyaqyus 9A “yOT9I I9paA 451 ury
ΠῚ gApHeqg) pun Zunyagyugy ıny ooM :wngyoroy ‘muy "880
(5) 204 φιθητπθυπο
Ὁ op 190
‘pusamy us 59 451 1908 PuejsIoA SUyo !uUosT@MI9 NZ ΤΟΙΤΡΙΓΠΘΙΒΥΠΟΔ
pun Fıqod1oır yaıs ‘TeqyaneIq 481 PUBISsIOA MW YonsIgIApfen) *%8%
" uodounsA wIeq 08
‘981 NOUUBIy] 4SwUuIyoS orp ΒΆΘΕΙ UomAyoser) uep 194 alM "18
"uoy9IZ nz UOSIOT
aıyı pun uodouLıoA AyT um Aonep] Spuszynyos sus pun τπιθη91Ζ19 nz
10 4 18Δ no—-y 9 — — [N 66]

"80T = ρ τ 80 FE — ἘΝ Le]
133101 IMLNOYVUL 934390001 alujasu
Sı33do dA »dxırno .133998 PYvVou τοῦ »AjVg Ὁ. ‘Sılar
-ngıuz amyvou μη al 'noımo noı 9% 2 — — ΤΝ 691 #88 91
| amzga3 Ingo
Suazu 3190 AMm3ga3 (9)So1onoyıu ano 81:20 .nodox 1X 5.136
τα σφας Sornoyu Lyasu 'no—y 82 ‘gg — ΤΝ 89] 88%
81 8. ΞΞ (now ncı) ΤΩ] — — ΤΝ ἘΔ]
(δ) Lanz LyAULdoX 99 ılıjoaR ΟἹ
ΔΑΒ ‘'n3vadmrllug 10x 10Δ13 aoıda3gnay3 91. 513 aorlıolLdX azr
ımoa ana SıoludX λων Οὐχ "no—y 021 — — ΓΝ 62] 38%
[S3Xsano 91 ἸῸΝ aooorlddooodu Un] "9.1,
ı0oruLdX Sıoı a3 Smıno ‘orluoga Aa01Lo1XNPX naımg3/nd
10313 Sıoı [43] a3 dsunom no—y Hr 8 — ΤΝ 72] 18. ©
44 = 'no—V 81 ‘63 AL 'aoıS ΓΝ LI]
ADıND nıonrTmo 510... 10x 1001
-uIX 31 Sıor ı0g03vYodıdau aluyduımo ἸῸΝ 31 SoX13ı 10x
Spgimu SnoL 31 1PoN3QgIPUL σου Δα amd3ı3do ΔῸΣ
SOLIYMONHA [99] 89 70%

285 [84 N.]. — — 65 Δ--ου. γινώσκειν χρεὼν ἀνθρωπίνην

βιοτὴν ἀφαυρήν τε ἐοῦσαν καὶ ὀλιγοχρόνιον πολλῆισίν
τε κηρσὶ συμπεφυρμένην καὶ ἀμηχανίηισιν, ὅκως ἄν τις
μετρίης τε κτήσιος ἐπιμέληται καὶ μετρῆται ἐπὶ τοῖς
δ ἀναγκαίοις ἡ ταλαιπωρίη.
286 [71 N.]. — 39,17 A—ov. εὐτυχὴς ὁ ἐπὶ μετρίοισι χρή-
μασιν εὐθυμεόμενος, δυστυχὴς δὲ ὁ ἐπὶ πολλοῖσι δυσθυ-
μεόμενος.
[168 Ν.]. — — 25 A—ou. = B3.
10 287 [135 N.]. — 40, 20 A—ov. ἀπορίη ξυνὴ τῆς ἑκάστου
χαλεπωτέρη᾽ οὐ γὰρ ὑπολείπεται ἐλπὶς Emikoupins.
288 [176 N.]. — — 21 νόσος οἴκου καὶ βίου γίνεται ὅκωσ-
περ καὶ σκήνεος.
Ὡς 41, 59 Δ--ου. οὐκ ἔστιν οὕτως ἀσφαλὴς πλούτου πυλεών,
1ὅ ὃν οὐκ ἀνοίγει τύχης καιρός.
289 [91 N.]. — 44, 64 Δ--ου. ἀλογιστίη μὴ ξυγχωρέειν
ταῖσι κατὰ τὸν βίον ἀνάγκαις.
290 [89 N.]. — — 61 Δ--ου. λύπην ἀδέσποτον ψυχῆς ναρ-
κώσης λογισμῶι ἔκκρονε.
285. Man soll erkennen, daß das menschliche Leben schwach ist und
kurzdauernd und mit vielen Plagen und Schwierigkeiten vermengt,
auf daß man nur für mäßigen Besitz sorgt und die Mühsal auf Grund des
Notwendigen abgemessen wird.
286. Glücklich, wer bei mäßigem Vermögen wohlgemut, unglück-
lich, wer bei großem mißmutig ist.
287. Gemeinsame Not ist schlimmer als die des einzelnen; denn da
bleibt keine Hoffnung auf Beistand.
288. Es gibt Krankheit des Hauses und des Lebens so wie des Leibes.
289. Unüberlegtheit ist es, den Zwangslagen im Leben nicht nach-
zugeben.
290. Das unbotmäßige Leid einer schmerzerstarrten Seele verjage
durch Vernunft.
3 ὅκως SM: ὅμως A τις Mullach: πρὸς Hss. 4. so 5: ἢ ταλαιπωρέη

MA, zur Interpretation vgl. Laue De Democriti fragm. eth. Diss. Gött.
1922, 691; Diels las ἀμέτρητα ἐπὶ τοῖς ἀναγκαίοισι ταλαιπωρέηι (mit Meineke)
15 ἀνοίγει S: ἐτανοίγει MA. Das Lemma ist versetzt oder verdorben. Hense
denkt an den Komiker Demetrios (Stob. ım 2, 1) und ergänzt den zweiten
Trimeter so: dv οὐκ ἂν olyoı τῆς τύχης καιρός (more) 16 Δημητρίου M
ıLLT 5. 2507 ‘fognbrsag IIqa 'P "A ouuLıo uoyuepon Ioyofos ἀϑαιιῃηαο
518 anygıdq uw ‘859 (8061) 19 "7ORYT OlNSON "3A Zungneq ımz Sorjede;)
saoqtydıg = 1003 AowuoyoeA am jo [lol (offen® aopusıoıpodısyur
SNB) ΡΒ AI SaLaouy :ZG AI 'Q0IS 5310013 * * ΠΙΟΙΔ3 61 (‘48 ἫῬἪ 'z osuoyy 5)
ygoosunaf "q1aA Snoglxorluy : ΒΘΒῊ noıjdxorlug 91 eyaula 31. :'sSH 13
:S[OICT 113 GT ONYOUTOM "q19A :’sspy Suanooddmo ὈΠΒΉ 'q1oA : 5511 SoduA ZI
v Sujaxjo :S Supyo τὰν oLlxI0 0 I (W)SV vınomoddmo : "17, SoLnoznod6nmo F
Π4ῸΝ UayoIyosusur I9p Funsoppny Iop UOA 910 ‘oneT ayouryr "26%
'SEMI9 4179} woIfe pun
‘sa 48Π 5978 :oqIeT wezued 196. ZunjpwwumgsIoA 9UuTo 48T 1921]0 "96%
"Srsydısun pun opusdarı JyunynzZ 190 ur yoou sep 518
19859q INK) oUSSsoTyosadge Sep 451 OS "gjLMedun 4581 ‘PILM USYOTOLIO 19478
-UOSIOIK) SEP I9g® Zumdunp 190 40 ‘Zunfl Jewurs wa 5191.) I9q "66%
᾿ΦΙΘΙΠΙΘΙΠΙΟΒΘΩ͂ 251 1968 Synıg
sıogyy SOp “9200 ΡῬαθσηρ 100 ΡΠ Moyugyag pun gyery "76%
᾿ΘΒΗΒΗ USUSFIO UT OPNALT 190 yYone usıyoaqyue
ΘΙΒ “481 WIESUTUOF 1917 ἸΘΒΠΟΘΛΑ 5]ΒΒΠΌΤΠΟΣ SEP ep “Jyaru uoyagsIoA
“29Ή19196, uojeFsdfyoM USISYIBN 190 Yonıduf) SBp usuop “92Π97 "E6%
"uSdIPuF4S.I9AU() 190 uedunuproyy ap purs Zruursun) “262
'YyonzZIsg[ag UOA τΙΘ Ο1077 {π9 451 uodeıy nz dıpma Ynunıy “Τρ
Syılag 10103 'no—y [69 ‘se Δ 07 “24 — UN 26] 268

ὍΘΙ ΠῚ 'POIoH = noıdyorluy 18 Ὁ8 — --
13943 ΔΙΟῸΣ, ἸῸΝ 13Χ3 ΔῸΣ,
‚Sıomdlıuı103 Soduyaovo SodLA 'no—y 92 --- Τ Ν 207] 96%
ΔΟΟΟΒΟΝ noylLgp ἸῸΝ 113 SoLaovvar noLgı
A0OHVAÄ» Δῷο no13y3L OL 10133169 SodLA 53 13 Δογίι9Ὁ 5034
ἐθ 9 o1aazAz 5034 amdaAg 'no—y 38 — — ΤΙΝ 702] 466
Ssogan Lanoodbmo 39 SondLA ροάν» Soılı
-9aa LyÖdorins pa SnXo] "no—y 0g Ὁ — ΓΝ 906] 76%
Spdn»X SlLılusıo 39 10n03doup ‘a1onıL ὉΔΊΟΣΟΤ
SuXnı Suı »ı Sm aar 10@1anZ no ‘Indodring Spyau Δα
Po ΔΙΟΛΟΧΒ alaogl aı0j0 'no—y ΟἹ ‘s# — ΓΝ 022] &6%
5301...
"Υ PO AmızangY Δῷ.. τἸοάογρ 'no—Y6T — — ΤΝ 801] δθῦ
sad = ᾿σλο--ὺ 81 ‘99 — ὙΝ zoll ῷ
Sono3aodbmo
aısd3b Sm3xı3113 aljasu "noıno noı 04 — — ΓΝ 58] 16%
E60 IN 910]
ὋῬ 4 = (noımo noı) 89 ‘FF AT “σούς. ΚΝ 06]
SOLIUMONHA [499] 89 90%

B. ΒΑ ΟΜ. 291—298 ZWEIFELH. 298a. UNECHTES 298b 207
φύσεως διάλυσιν οὐκ εἰδότες ἄνθρωποι, συνειδήσει δὲ

τῆς ἐν τῶι βίωι κακοπραγμοσύνης, τὸν τῆς βιοτῆς χρό-
νον ἐν ταραχαῖς καὶ φόβοις ταλαιπωρέουσι, Ψεύδεα περὶ
τοῦ μετὰ τὴν τελευτὴν μυθοπλαστέοντες χρόνον.
ὅ 998. [Suın.] 5. ν. α. βραχέως δὲ καὶ δασέως (also &) τὸ ἅτινα ὡς
παρ᾽ Ἱπποκράτει, πιαρὰ δὲ Δημοκρίτωι ἴδια, rap’ Ὁμήρωι τὰ ἑαυτοῦ.
ZWEIFELHAFTES
298a. DEMETR. de poem. B 20 [Voll. herc.? v 16 fr. 28,4; Crönert
Kolot. 8.107.130. Neue Abschrift von Vogliano, vgl. Atti Acc. Scienze
10 Torino 47, 98] “ἐρώζει», φηζσί», σαφῶς τὸν ἐν τῶι θώρηκί σου
συνιστάμενον θυμὸν καὶ ταράσζσεινΣ τὴν ψυχὴν φυλάσζσουλ μηδὲ
πάντα ἐπίτρεπε τῆι γλώσσηι {ζπρήλγματ᾽ αἰεί. φυλάσσειν oyKv
τοῦντο δεῖν (ἡ μζᾶς» τὸ (Epos) Ev ὥς! κεῖται τὸ θυμικόν).
UNECHTE FRAGMENTE
μ᾿Sr I. THRASYLLS YTTOMNHMATA KAT’ IAIAN TETATMENA
Vgl. πὶ 92, 6.
298b. [Ὑπ. 1] ΠΈΡΙ TWN EN BABYAWNI IEPWN TPAMMATUN.
nichts wissen, aber im Bewußtsein ihrer schlechten Handlungsweise

im Leben sind, mühen sich ihre Lebenszeit in Unruhen und Ängsten ab,
indem sie erlogene Fabeln über die Zeit nach dem Ende erdichten.
298. Seine eigenen.
ZWEIFELHAFTES
298a. Halte sorgfältig den Zorn, der in deiner Brust sich sammelt,
zurück und hüte dich deine Seele aufzuregen und überlaß nicht
immer (?) alle Geschäfte der Zunge!
UNECHTE FRAGMENTE
298b. ÜBER DIE HEILIGEN SCHRIFTEN IN BABYLON.
(oo
i δὲ fehlt 34 3 ταλαιπωροῦσι 52 4 μυθοπλαστέοντες χρόνου 52:
μυϑέουτες φόβου 34 8 Für Demokrit nahm Wilamowitz (bei Crönert)
wegen des [nicht durchgeführten (vov) und in θώρηκι nicht ganz sicheren]
Dislektes die von Demetrios zur Erläuterung von θῦμον bei Alkaios
fr. 102 D. angeführte Gnome in Anspruch. Der Charakter der Sentenz
stimmt (nur darf θώρηξ nicht mit Epist. Pseudhippoer. τὰ 227, 29. 30 ver-
glichen werden). Doch ist die Glosse ἐρώει »hemme« immerhin bemerkens-
wert. Zu σαφῶς vgl. σαφῶς βοηθῆσαι Xen. Hell. 4, 8,38. Das Ganze deutet
freilich anders Vogliano a. O.
299. CLEM. Strom. ı 15, 69 [πὶ 43, 13 St.] Pythagoras, Eudoxos und
Platon seien Schüler der Barbaren: A. γὰρ τοὺς Βαβυλωνίους λόγους
ἠθικοὺς [?] πεποίηται: λέγεται γὰρ τὴν ᾿Ακικάρου στήλην ἑρμηνευθεῖσαν τοῖς
ἰδίοις συντάξαι συγγράμμασι. κἄστιν ἐπισημήνασθαι παρ᾽ αὐτοῦ ἱτάδε λέγει
5 Δημόκριτος᾽ γράφοντος. ναὶ μὴν καὶ περὶ αὑτοῦ [nämlich γράφει], ἧι σεμνυνό-
μενός φησί που ἐπὶ πολυμαθίαι. ᾿ἐγὼ δὲ τῶν Kar’ ἐμαυτὸν ἀνθρώπων
yfiv πλείστην ἐπεπλανησάμην ἱστορέων τὰ μήκιστα καὶ ἀέρας τε
καὶ γέας πλείστας εἶδον καὶ λογίων ἀνδρῶν πλείστων ἐπήκουσα
καὶ γραμμέων συνθέσιος μετὰ ἀποδείξεως οὐδείς κώ με παρήλλαξεν
10 οὐδ᾽ οἱ Αἰγυπτίων καλεόμενοι ᾿Αρπεδονάπται" σὺν τοῖς δ᾽ ἐπὶ πᾶσιν
299. Dies sagt Demokritos .... Ich aber bin von meinen Zeitgenossen
am meisten auf der Erde herumgekommen, wobei ich am weitgehendsten
forschte, und habe die meisten Himmelsstriche und Länder gesehen und
die meisten gelehrten Männer gehört; und in der Zusammensetzung der
Linien mit Beweis hat mich noch keiner übertroffen, auch nicht die so-
genannten Seilknüpfer [Landvermesser] der Ägypter. Mit diesen bin ich
nach allen andern (?) fünf (1) Jahre auf fremdem Boden zusammen ge-
wesen.
3 ἠθικούς Clem., Eus. x 4 p. 472: οἰκείους Diels: ἰδίους Cobet ᾿Ακικάρου]

» Theophrasts Dialog ᾿Ακίχαρος Diog. v 50 mag den Anlaß zu der Geschichte
gegeben haben. Im Buch Tobit A 1, 22 ᾿Ακίχαρος (᾿Ακίαρχος, ᾿Αχίκαρος, Ayıa-
xapos, Sin. Αχεικαρ), bei Strab. xvı 762 ᾿Αχαίκαρος. Die Geschichte und die
Sprüche des weisen Achikär, die fragmentarisch in der aramäischen Version
von Elephantine aufgetaucht sind, drangen zuerst wohl nur dem Namen
nach seit dem vierten Jahrh. v. Chr. nach Griechenland und bildeten einen
Bestandteil der sog. Aesopbiographie des Maximus Planudes (Eberhard
Fab. Rom. τ 125ff.); vgl. Smend Z. f. altt. Wiss. Beih. xıu 57ff.). „Der
Name Ahi-ia-kar bedeutet ‚Der Bruder ist geehrt‘‘“ B. Meißner. ‚Im Text
von Elephantine ist er gewiß auch Achjagar zu vokalisieren“. ἘΠ. Meyer
Papyrusfund v. Eleph. (1912) 120. Aus Pseudodemokrit, der eine etwa
im ııı. Jahrh. v. Chr. verfaßte griechische Bearbeitung unter dem Namen
des abderitischen Weisen einführte, stammt [Ac]icar auf dem Trierer
Musenmosaik Studemund Arch. Jahrb. v ıff.« Diels. Doch vgl. auch Nöl-
deke Unters. z. Achigarroman Abh. der Gött. Ges. ἃ. W. N. F. 14, 4 (1913) 24
4 καίπερ αὐτοῦ Schwartz: map’ αὐτῶι Sylburg 5 Kal που σεμνυνόμενος
περὶ ἑαυτοῦ φησιν Eus. [ἦ1] Stählin: δὴ Schwartz 7 πλείστην γῆν Eus.
8 γαίας Eus. ἀνδρῶν Eus.: ἀνθρώπων (aus Z. 6?) Clem.; λογίων ἀνθρώ-
πῶν auch B 30! ἐπήκουσα Eus.: ἐσήκουσα Clem. 9 καὶ {περὶ Schwartz
συνθέσιος Clem. Eus.: συνθέσι L. Dindorf: συνθέσεσι Sylburg ἀποδείξιος
Sylburg κἀμὲ Eus. 10 οὐδ᾽ οἱ Αἰγ. Clem.: οὔτε Aly. ol Eus. ’Apre-
δονάπται Clem.: ἀρπεδοναῦται Eus. O: ἀρσεπεδονάπαι Eus. B. »Wohl ge-
bildet von ἀρπεδόνη (äpl(ı) + πέδη, große Fessel, wie ἀρτεδής v. πέδον) und
ἅπτειν« Diels. Für Name u. Sache vgl. 5. Gandz Quell. u. Stud. z. Gesch.
d. Math. B 1, 3 (1930) 255ff. σὺν τοῖς δ᾽ Clem.: οἷς Eus.: σὺν τοῖς
Wilamowitz
B. UNECHTE FRAGMENTE 299 209
ἐπ᾽ ἔτεα T ὀγδώκοντα ἐπὶ ξείνης ἐγενήθην᾽. ἐπῆλθε γὰρ Βαβυλῶνά τε Kal
Περσίδα καὶ Αἴγυτττον τοῖς τε μάγοις καὶ τοῖς ἱερεῦσι μαθητεύων.
1 ἔτε᾽ Clem.: ἔτεα Eus. ὀγδώκοντα Clem., Eus. Sozom. H. 600]. ıı 24:
richtig πέντε Diodor. ı 98, 3 p. 230, 18. Die Emendation beruht auf Ver-
tauschung von πὶ (ionisches System = 80) und T! (attisches System = δ).
Da die letztere Bezeichnung bei Demokrit und Pseudodemokrit nicht ehr
wahrscheinlich ist, liegt vielleicht alte Korruptel von ἐπ᾽ ἔτεα πέντε ξυνὸς
ἐγενήθην zugrunde (Diels). — Zur Echtheitsfrage: für Echtheit sprachen
sich aus Th. Gomperz Beitr.z. Krit. u. Erkl. vını (Wien. Sitz. Ber. 152, 1,23),
E. Meyer a. O., Eisler Arch.f.Gesch. d. Phil. 31 (1918) 187, Capelle Herm.
60 (1925) 389. M. Wellmann urteilte über B 298b. 299a: »Beide Schriften,
die dem Bolos gehören, hängen zusammen. Die Schrift Περὶ τῶν ἐν Μερόηι
(sc. ἱερῶν γραμμάτων) enthielt allegorische Deutungen der äthiopischen
Hieroglyphen auf Grund des φυσικὸς λόγος (stoisch) nach‘ Art des Hora-
pollon, der durch Vermittelung der Ἱερογλυφικά (äthiopische und ägyp-
tische) des Chairemon aus dieser Schrift des Bolos vieles erhalten hat.
Demnach behandelte die erstere Schrift die Keilinschriften in allegorischer
Deutung. Also gehört fr. 299 zum Χαλδαικὸς λόγος (299d). Die Schrift ge-
hört dem Mendesier. Charakteristisch für ihn ist das Motiv der aufgefun-
denen στήλη (vgl. Plin. 30,9) und die Betonung des Wertes und der Be-
deutung der barbarischen (orientalischen) Literatur«; vgl. dens. Herm.
61 (1926) 474. Diels: »Die Gründe für die Verwerfung sind: 1. die Baßu-
λώνιοι λόγοι werden von Cl. dahin charakterisiert, daß sie eine Übersetzung
der Stele des Akikaros seien, also eines Chaldäers, der seine Weisheit auf
einer Säule aufgeschrieben hatte. Dies Motiv der Säule, das zuerst wohl
in Platons romantischem Kritias 1190 auftritt, das der Ἱερὰ ἀναγραφὴ
(vgl. den obigen Titel) des Euhemeros zugrunde liegt, der es wie vieles
andere aus Hekataios von Abdera entnommen zu haben scheint [Diod.
τ 40, 3), das in den bald danach entstandenen Φρύγια (Β 2996) wiederholt
wird (Reitzenstein Poimandres ὃ. 165), und später oft, ist für die alexan-
drinische Entstehungszeit ebenso charakteristisch wie der Übersetzungs-
kniff, der vor der alex. Zeit undenkbar, später in dieser Schwindelliteratur
stehend wird. In der orientalischen Überlieferung des Achikarromans ist
das Motiv der Säule nicht vorhanden. 2. Als Zeugnis für die Abhängigkeit
des Demokrit von den Barbaren, die Cl. zuerst nur mit einem λέγεται be-
hauptet, fügt er das eigene Zeugnis des Demokrit hinzu, der a) mit eigenen
Worten am Anfang seine Autorschaft bekennt, b) innerhalb des Werkes
irgendwo (mov) sein Schülerverhältnis zu den bedeutendsten Gelehrten aller
Länder deutlich ausspricht. Es ist unmethodisch, diese Zitate von dem
Titel des schon von den antiken Pinakographen von den echten Schriften
abgesonderten und auch von E. Meyer für unecht gehaltenen Buches Περὶ
τῶν ἐν Βαβυλῶνι ἱερῶν γραμμάτων, auf den der Schluß ἐπῆλθε κτλ. noch
einmal hinweist, trennen zu wollen. Eins muß mit dem andern fallen.
Hätte Clemens verschiedene Schriften des Dem. vor sich gehabt, so hätte
er sie gewiß ebenso mit Titeln unterschieden wie im Vorhergehenden den
Timaeus und die Epinomis Platons. 3. Auffallend, aber nicht entscheidend
ist die von Clem. hervorgehobene Ruhmredigkeit, die wir sonst bei Dem.
2998 [Ὑπ. 2]. ΠΕΡῚ TWN EN MEPOHI.

2995 [ὝὙπ. 3]. @KEANOY TIEPITITAOYZ.
299€ [Ὑπ. 4]. ΠΕΡῚ IZTOPIHZ. Vgl. Sup. unter den Schriften ἃ, Bolos:
Περὶ τῶν ἐκ τῆς ἀναγνώσεως τῶν ἱστοριῶν εἰς ἐπίστασιν ἡμᾶς ἀγόντων [τὶ 211,1].
ὅ 9998 [Ὑπ. δ]. ΧΑΛΔΑΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ. Vgl. Β 298".
2990 [Ὑπ. 6]. ΦΡΥΓΙΟῸΣ AOTOZ. Vgl. [Diagoras] Φρύγιοι λόγοι Fäl-
schung ἃ. ım. J. ν. Chr., zitiert in der Katalogquelle Ciceros ἃ. nat. deor.
ın 16,42. Tatian. 27. Schol. Apoll.Rh.ı 558. Plut.d.Is.et Os. 29 p. 362v.
Damasc. ıı 154, 17 Ruelle. S. oben A 10a [1 86, 3].
10 2998 [Ὑπ. 7. ΠΈΡΙ TIYPETOY ΚΑΙ TWN ATIO NOZOY ΒΗΣΣΟΝΤΩΝ.
299g ["Yır. 8]. NOMIKA AITIA.
299h [Ὕπ. 9]. XEPNIKA [oder XEPNIBA] H TIPOBAHMATA.
I. SONSTIGES UNECHTES
300. BWAOY XEIPOKMHTA und ®YZIKA AYNAMEPA (ΠΈΡΙ ΣΥΜΠΑΘΕΙΩΝ
15 ΚΑΙ ANTITTAGEION). Vgl. c. 78.
nicht kennen (vgl. B 116. 163, von Sextus töricht verdreht). 4. Auffallend,
aber ebenfalls nicht entscheidend ist die Anführung des ägyptisch-grie-
chischen Namens ἀρπεδονάτται, die ja bei einem Alexandriner guten Grund
hat. 5. Die Tendenz, die griechische Wissenschaft von den Barbaren ab-
zuleiten, aber doch dabei die Superiorität der Hellenen zu betonen, ist seit
der Epinomis 987Ὲ bei den Alexandrinern weitverbreitet. 6. Schief ist
ἐπὶ mücıv „hinter allen andern Gelehrten“ und ἐπὶ ξείνης. 7. Endlich ist
wenigstens auffallend μετὰ ἀποδείξεως (Singular eines sächl. Abstraktums,
vgl. Tycho Mommsen Beitr. z.d. Präp. S. 112°. 357, wofür aber Gomperz
4Apol. d. Heilk. 8. 188 auf ἃ. prisc. med. 10. 17 verweist) und durch-
schlagend: das unklassische ἐγενήθην, denn Epicharm fr. 209 hält Kaibel
mit Recht für unecht, Hippocr. Epid. vı 32 hat die gute Hs. C ἐγένετο.
Vgl. Dittenberger Syll. 2. (nicht 3.) Aufl. τι Index S. 236, Rutherford z.
Phryn. S. 194. Die ältesten Beispiele Hippocr. Epid. vıı 3. 114 gehören
(wie das verwandte Buch v) in makedonische Zeit (vgl. Regenbogen Symb.
Hippoer. Diss. Berl. 1914, 69%). Das nächste Beispiel gibt Philemon. End-
lich 8. ist ἐπεπλανησάμην statt ἐπεπλανήθην unerhört.« Zu ἐγενήθην vgl.
freilich auch Archyt. B 1 τ 433, 1; weiteres Liddell-Scott? p. 3498
1 (ρῶν γραμμάτων), was nicht überliefert (vgl. oben ıı 92, 8), ergänzt
M. Wellmann Pilot. Suppl. xxıı (1931) 61ff. 5 vgl. M. Wellmann zu
B 299 6 Über die Φρύγια γράμματα vgl. Reitzenstein Poimandres S. 164,
Zwei religionsgesch. Fragen ὃ. 94 das nähere Verhältnis der Pseudo-
demokritischen Schrift zu den Pseudodiagoreischen Φρ. Aoy. ist nicht aus-
zumachen 12 Weder χερνικα noch xepvißa gibt einen Sinn. Vielleicht
ist nach Salmasius Χειρόκμητα προβλήματα (vgl. Z. 14) das richtige, ob-
gleich die Korruptel ziemlich stark st 14 Über Bolos aus Mendes im
Nildelts (nach Kallimachos) vgl. Müller sac τὰ 25; Diels Berl. Sitz. Ber.
1891, 393; Maass Aratea S. 225. Oder Rhein. Mus. 45 (1890) 70ff. 48, 1;
Weidlich Sympathie in der antiken Litteratur; Diels Antike Technik’
8. 127ff.; M. Wellmann Abh. d. Berl. Ak. 1921, 4 (über die Georgika), 7ff.
Β. UNECHTE FRAGMENTE 299—300 [BOLOS], ı 211
l. Sup. Βῶλος Μενδήσιος Πυθαγόρειος. Περὶ τῶν ἐκ τῆς ἀναγνώσεως τῶν

ἱστοριῶν εἰς ἐπίστασιν ἡμᾶς ἀγόντων, Περὶ θαυμασίων, Φυσικὰ δυναμερά:
ἔχει δὲ Περὶ συμπαθειῶν καὶ ἀντιπαθειῶν ... λίθων κατὰ στοιχεῖον, Περὶ
1928, 7 (über die Physika), 9ff. Bolos-Demokrit ist durch Xenokrates von
Aphrodisias zu Plinius B. 20—30. 34—37, ferner durch Krateuas [B 300, 4a]
in die pharmakologische Literatur, durch Metrodoros von Skepsis in die
Mirabilienbücher, durch Crassus Dionysius in die Geoponica, durch Posei-
donios zu Seneca usw. gelangt; über diese Quellenfragen handelt ausführ-
lichst Wellmann a. Ὁ. Zur Schriftstellerei des Bolos vgl. auch die
postume Schrift M. Wellmanns Marcellus v. Side Philol. Suppl. xxvıı,
2 S. 6ff. — Χειρόκμητα kann nicht mit ‚„Handfesten“ nach E.H.F. Meyer
(vgl. B 300, 2) erklärt werden. Auszugehen ist von Suid. Zosimos:
Χημευτικὰ πρὸς Θεοσεβίαν τὴν ἀδελφὴν (ἔστι δὲ κατὰ στοιχεῖον ἐν βιβλίοις
kn, ἐπιγράφεται δὲ ὑπό τινων Χειρόκμητα). Von diesem Buche, das auch
Ἰμούθ (= Imhotep = Asklepios) heißt, sind große Bruchstücke syrisch
erhalten. Da heißt es (Berthelot Chimie au moyen äge τι 239) im Prooemium
von B.n: „La sont exposes des arts nombreux de telle sorte que nous pouvons
y trouver ces op£erations faites ἃ la main que l’on appelle Χειρότμητα (sie).
Also Χειρόκμητα ist Gegensatz zu Φυσικά sc. δυναμερά. Diese bekanntlich
auch in der Mantik zugrunde liegende Zweiteilung geht (wie Stephanides
᾿Αθηνᾶ 17,56 sah) auf Aristot. Phys. Bl. 192b 8—30 (hier χειροκμήτων) zurück.
Über Inhalt und Bedeutung ἃ. Χειρόκμητα 8. Wellmann Abh. Ak. 1921. »Die
Χειρόκμητα sind zu rekonstruieren aus Plinius N. H. 20—28. 32 (zum Teil
aus Apollodor dem Demokriteer, zum Teil aus Anaxilaos resp. Apion), aus
dem Livre des Propriet&s. Razis (bei Ibn al Baitar, Quelle Apollonios, vgl.
a. 0.1921 S.9 A.5) und dem gleichnamigen Werke des Arabers Ibn Zohr
(T 1131 in Sevilla).«e M.W. δΔυναμερόν (Mittel, Arzneimittel) ist häufiger
Titel in der antiken Materia medica. Vgl. Promotos (Rohde Kl. Schr.ı 380,
M. Wellmann Berl. Sitz. Ber. 1908, 772), Nicolaos Myrepsos Δυναμερόν (noch
nicht gr. ediert).
1 »Die Lehre der Neupythagoreer Alexandreias (s. 3 a. Chr.) ist zu re-
konstruieren aus Diog. L. vıır 24 und den Berichten des Josephos und
Philon über den Essäismus, der ein auf jüdischen Boden verpflanzter
Neupythagoreismus ist. Von ihm sind gespeist worden Poseidonios und
die Verfasser der hermetischen Schriften. Exzerpte aus Bolos’ Schrift Περὶ
τῶν εἰς ἐπίστασιν ἡμᾶς ἀγόντων bei Apollonios Ἱστορίαι θαυμάσιαι Abh. Ak. 1921
S. 9ff.« M. W.; doch vgl. auch Kroll Herm. 69 (1934) 231 2 »Mit der
Schrift Περὶ θαυμασίων sind wohl die Χειρόκμητα gemeint.« M.W. 8 .ἀντι-
παθειῶν <Lwıwv, φυτῶν,» λίθων M. W.: Λίθων κατὰ στοιχεῖον sc. κατάλογος
früher Diels. »Das Antipathiebuch liegt vor bei Plutarch (Didymos), Pam-
philos Φυσικά (d.h. Ael. Nat. anim. ı 35ff. und sonst und den Geop. xv 1
aus Anatolios), Neptunalios Περὶ ἀντιπαθειῶν (daraus Tatian Περὶ ζώιων und
Ambrosius Hex.), Dioskurides Mat. med. (aus Krateuas-Niger), Plinius
N. H. 20—30. 32 (aus Xenokrates-Anaxilaos), Hermes Koiraniden (um
80 n. Chr.), Aelius Promotus Φυσικὰ ἰατρικά, Julius Africanus Didymus
(3. Jh.), daraus Theodorus Priscianus in seinen Physica, Marcellus Em-
pirieus, Alexander von Tralles und Aötius, und bei den Arabern Razi, Ibn
σημείων τῶν ἐξ ἡλίου Kal σελήνης καὶ ἄρκτον καὶ λύχνου καὶ ἴριδος. Aus anderer
Quelle Βῶλος Δημόκριτος φιλόσοφος. Ἱστορίαν καὶ Τέχνην ἰατρικήν (ἔχει δὲ
ἰάσεις φυσικὰς ἀπό τινὼν βοηθημάτων τῆς φύσεως).
2. Vırruv. ıx 1, 14 admiror etiam Democriti De rerum natura volumina
5 et eius commentarium quod inscribitur Χειροκμήτων, in quo etiam utebatur
anulo, (ut) signaret cera molli quae esset expertus. Puin. N. H. xxıv 160
DemocriticerteChirocmeta esse constat ; at in his ille post Pythagoram magorum
siudiosissimus quanto portentosiora tradit! ut aglaophotim herbam quae
admiratione hominum propter eximium colorem acceperit nomen, in mar-
10 moribus Arabiae nascentem Persico latere, qua de causa et marmaritim
vocari. hac magos uti, cum velint deos evocare. (167) adiecit his Apollo-
dorus adsectator eius [vgl. unten c. 74] herbam aeschynomenen.
3. CoLum. vıı 5, 17 sed Aegyptiae gentis auctor memorabilis Bolus Men-
desius, cuius commenta quae appellantur graece Χειρόκμητα sub nomine
15 Democriti falso produntur, censet propter hanc [pusula, Rotlauf] saepius
ac diligenter ovium terga perspicere, ut si forte sit in aliqua tale vitium de-
prehensum confestim scrobem defodiamus in limine stabuli et vivam pecudem
al Baitar und Avicenna. Durch die arabische Literatur (Avicenna) sind

Überreste zu Albertus Magnus, Ps. Albertus de mirabilibus mundi und
Konrad von Megenberg gelangt. Da sich die Φυσικά D.s vielfach mit
seiner Ἱστορία φυσική berühren, besteht die Möglichkeit, daß beide Schriften
identisch sind.« ΜΙ. W. Über Inhalt und Bedeutung der Φυσικά ganz ein-
gehend ders. Abh. Ak. 1928
1 ἴριδος vgl. 31 B 50 2 Δημοκρίτζειρος Diels (wie Holsten) nach
B 300, 4 u. τὶ 251,21f.: (ὁ καὶ; Δημόκριτος versteht die Überlieferung Flach,
ähnlich Wellmann Abh. Ak.1921, 16, derden Doppelnamen Bolos Demokritos
ansetzt; dagegen Kroll a. Ο. 8. 229 »Zu ‘loroplav (vgl. 68 Β 299c) ist
φυσικήν zu ergänzen. Beispiel B 7 (τὰ 214,22). Aus ihr haben Aelian n.a.,
Timotheos von Gaza und der Physiologos (durch Vermittelung einer
jüdisch-essenischen Quelle) in letzter Linie geschöpft« M.W. 5 Χειροτο-
μητῶν Hess.: verb. Salmasius 6 (ut) ... expertus Rose-Salmasius:
signarebur amollicie est expertus Hss.. »Er drückte zum Zeichen der Be-
stätigung sein Siegel (παράπλασμα) neben die von ihm probat erfundenen
Rezepte. Das stand natürlich in der Vorrede« Dies 7 chirocineta oder
ethirocmeta Hss.: verb. Salmasius 8 ut Mayhoff: N Leid. 61, Paris. 6797:
fehlt ἃ. übr. Hess. 10 Persico latere] an der Grenze von Persien M. W.
»Ein hierher gehöriges Bruchstück bei Berthelot La chimie au moyen äge
(nach einer syr. Hds. der Universität in Cambridge) τὶ 280 (n. 17): D&mo-
crite a dit: ἃ Alexandrie et en Egypte ily a un arbre qu’on appelle Aphro-
dite. Si on mäche de ses feuilles et qu’on en mette sur son ongle, celui-ci
est teint comme du cinabre.«a M.W. 11 »Der hier genannte Apollodoros
ὁ Ankoxpfteios (Anhänger des Bolos wie der von Alexander von Tralles er-
wähnte Theognostos ὁ Annoxpfrteios) ist Verfasser einer botanischen Schrift
mit magischem Einschlag und lebte unter Tiberius. Seine Schrift läßt
sich aus Plinius rekonstruieren« M. W. 13 Bolus Reinesius: dolus Hss.
14 χειρόκμητα Schneider: sıpokiunta cod. Goesian.: ὑπομνήματα vulgo
15 hanc pestem Goes.
B. UNECHTE FRAGMENTE 300 [BOLOS], 1—6 213
quae fuerit pusulosa resupinam obruamus patiamurque super obrutam

meare tobtum gregem, quod eo facto morbus propulsetur. ΧΙ 3, 53 nos autem
leviore opera istud fieri apud Aegyptiae gentis Bolum Mendesium legimus,
qui praecipit aprico et stercoroso loco alternis ordinibus ferulas alternis rubos
5 in hortis consitas habere. deinde eas confecto aequinoctio paululum infra
terram secare etc. (61) veteres quidam auctores ut Democritus praecipiunt
semina omnia suco herbae quae sedum appellatur medicare eodemque remedio
adversus bestiolas uti. (64) sed D. in eo libro qui graece inscribitur Περὶ
ἀντιπαθῶν affirmat has ipsas bestiolas [Raupen] enecari, si mulier quae
10 in menstruis est solutis crinibus et nudo pede unamquamque aream ter
circumeat: post hoc enim decidere omnes vermiculos et ita emori.
4. SCHOL. NICANnDR. Ther. 764 Βῶλος δὲ ὁ Δημοκρίτειος ἐν τῶι Περὶ
συμπαθῶν καὶ ἀντιπαθῶν Πέρσας φησὶν ἔχοντας παρ᾽ ἑαυτοῖς θανάσιμον
φυτὸν φυτεῦσαι ἐν Αἰγύπτωι ὡς πολλῶν μελλόντων ἀναιρεθήσεσθαι, τὴν δὲ ἀγαθὴν
15 οὖσαν εἰς τοὐναντίον μεταβαλεῖν ποιῆσαί τε τὸ φυτὸν καρπὸν γλυκύτατον.
4a. CRATEUAS ed. M. Wellmann 18, 14 [Abh. d.G.@.d. W.N.F. τι 1]
᾿Αναγαλλίδες.... χρῶνται δ᾽ αὐτῆι καὶ εἰς τὰς Δημοκρίτου δυνάμεις.
5. Prur. Quaest. conv. II 7,1 p. 641» ἦσαν δὲ καὶ οἱ τὰς ἀντιπαθείας
θρυλοῦντες καὶ ἄλλα πολλὰ παθόντων (?) ἦν ἀκούειν: ὅτι μαινόμενον ἐλέφαντα
20 καταπαύει κριὸς ὀφθείς κτλ.
6. Prın. N. H. xxv 23 [nach Pythagoras, qui volumen De effectu
herbarum composuit] composuit et Democritus, ambo peragratis Persidis,
Arabiae, Aethiopiae, Aegypti magis; adeoque ad haec attonita antiquitas
fuit, ut adfirmaverit etiam incredibilia dietu. PETRON. 88, 2 priscis enim
25 iemporibus, cum adhuc nuda virtus placeret, vigebant artes ingenuae summum-
que certamen inter homines erat, ne quid profuturum saeculis diu lateret.
2 »vgl. Georgika a. O. 8.47 fr.26«M.W. 3 Bolum] uolum P: populum

übr. Hss. 6 »vgl.a. Ο. 5. 46 fr. 19 M.W. 8o»vgl. Plin. N.H. 28, 78
(Metrodoros aus Skepsis). 17, 266; Pallad. ı 35, 3; Ael. Nat. anim. vı 36.
Dies magische Mittel hat Bolos-Demokritos aus dem Δυναμερόν des Juden
Dardanos entlehnt. Vgl. Colum. der. r. x 357f. (Dardaniae artes)«M. W.
9 ἀντιπαθειῶν F. Ursinus; s. zu Z. 12 12 συμπαϑῶν καὶ ἀντιπαθῶν A:
undeutl. K: συμταϑειῶν καὶ ἀντιτιααθειῶν verb. aus B 300, 1 Η. Keil 14 φυ-
τεῦσαι ἐν Αἰγύπτωι G: εἰς Αἴγυτττον πέμψαι K »τὴν δὲ (sc. Αἴγυτττον) ist
zu halten. Zur Sache vgl. Diosc. Mat. m. ı 129 (aus Bolos); Theophr.
C. pl. πὶ 3,7« M. W. (γῆν statt τὴν 1 Diels) 17 »ist nicht zu ändern.
Vgl. Diose. M. m. τἊὰ 159 (224, 19). Zur Sache vgl. Geop. xv 1, 31 (aus
Pamphilos-Anatolios) und Alb. Mag. de veget. vı 471« M. W. 18 »In
Plutarchs Quaest. conv. finden sich auch sonst Bruchstücke des Bolos, wie
überhaupt in den Moralia« M. W. 19 παθόντων Hs.: παρόντων Amyot:
ἀντιπαϑόντα Duebner. Bei dem Zustand der Hs., die aus lückenhafter Vor-
lage abgeschrieben ist, scheint Ausfall wahrscheinlicher: πολλὰ {καὶ δὴ
καὶ ταῦτα περὶ τῶν Avrı)madöovrwv Diels 21 »Über das volumen Pytha-
gorae de effectu herbarum vgl. Abh. Ak. 1921 S. 35f. Plinius schöpft seine
Kenntnis dieser Schrift aus Apollodoros ὁ Anpoxpfrteios. Vgl. noch Philostr.
Vit. Apoll. ı 2 (daraus Phot. cod. 241)« Μ΄. W.
itaque herbarum omnium sucoe Democritus expressit, ei ne lapidum virgul-

iorumque vis lateret, aetatem inter experimenta consumpeit.
7. Gar. de simpl. medic. x, 1 (x11 250 K.) [vgl. unten n. 13a] παραπλήσια
δὲ τῶι Ζενοκράτει καὶ ἄλλοι τινὲς ἔγραψαν περὶ ζώιων, ἐξ ὧν καὶ αὐτὸς ὁ Ζενοκράτης
ὅ ἐξεγράψατο τὰ πλεῖστα. πόθεν γὰρ ἂν ηὐπόρησε τοσούτων τε καὶ τοιούτων πρα-
γμάτων αὐτὸς πειραθῆναι; ὁ γοῦν ἡμέτερος γενόμενός ποτε βασιλεὺς "Ἄτταλος
ἐλάττονα φαίνεται γράφων καίτοι φιλοτιμότατα σχὼν περὶ τὴν τῶν τοιούτων
πεῖραν. ἐπαινῶν δέ τις τῶν ἑταίρων «Ἑρμοῦ» τὴν αὐτὴν πραγματείαν ἔδωκέ
μοι καὶ αὐτὴν διελθεῖν, ὡς γε ἐμοὶ δοκεῖ χωρὶς αὐτοψίας ἰδίας τοῦ γράψαντος
10 αὐτὴν γεγονυῖαν.. ἐγὼ τοίνυν οὔτε βασιλίσκων οὔτε ἐλεφάντων οὔθ᾽ ἵππῶν
Νειλώων οὔτ᾽ ἄλλου τινὸς ... μνημονεύσω. Gegen Pin. N.H. xxvıu 112
chamaeleonem peculiari volumine (1) dignum existimatum Democrito usw.
wendet sich GELL. x 12, 1; vgl. 6 his portentis atque praestigiis a Plinio
Secundo seriptis non dignum esse cognomen Democriti puto, vel illud quale est
15 quod idem Plinius in decimo libro [8 137] seripsisse adseverat aves quasdam
eic.... (8) multa autem yidentur ab hominibus istis male sollertibus
huiuscemodi commenta in Democriti nomen data nobilitatis auctoritatisque
sius perfugio utentibus. (Doch zitiert er selbst ıv 13, 2 viperarum morsibus
tibicinium seite modulateque adhibitum mederi refert etiam Democriti Liber
20 qui inscribitur * * * in quo docet plurimis hominum morbidis medicinae
wisse incentiones tibiarum.)
ra.Als Probe: Anon. Ronpei (Kl. Schr. ı 397) A. δὲ ἱστορεῖ ὡς καὶ αὖ-
τόπτης τοῦ ζώιου γεγονὼς ταῦτα" ὁ βασιλίσκος ὁ κινάδης (οὕτω γὰρ αὐτὸν
καλεῖ) ἔστι μὲν κατὰ τὸ σῶμα ὀλίγος, νωθὴς δὲ κατὰ τὴν κίνησιν, ὀξυκέφαλος,
25 ἀστεροειδὲς βασίλειον ἔχων ἐπὶ τῆς κεφαλῆς, ξανθὸς τὴν χροιάν, ἀσύγκριτος τὴν
ἰσχὺν καὶ ἀνυπέρβλητος. εὑρίσκεται δὲ ἐν τοῖς ἐπέκεινα τόποις τῆς Λιβύης τῆς
κατὰ Κυρήνην, ὅπου καὶ τὸ τῶν ἀνθρώπων τῶν καλουμένων Ψύλλων γένος. τὰ
γὰρ ἀπὸ τοῦ κινάδου δήγματα ὑπὸ τῶν Ψύλλων θεραπεύεται. ἀντιπαθὴς δὲ τῶι
κινάδηι ἐστὶν ἡ κατοικίδιος γαλέα" ταύτης γὰρ οὔτε τὴν ὀσμὴν οὔτε τὸ εἶδος
1 herbarum L: hercula herbarum ΟΣ »fort. herbularumı Buecheler

2 »vgl. Gil Blas τι 54 (Reclam); Mart. Cap.ıı110: sed adversum εἶα quoddam
Abderitae senis alimma, οὐδ multa lapillis surculisque permiztis herbarum
etiam nemorumque congesserat, praeparavit«ı M..W. 8 so M. Wellmann:
&tep Hss. » Das ᾿Ατευρίστου der Ausgaben beruht auf Konjektur eines in der
arabischen Literatur bewanderten Lesers, der bei Razi einen magisch an-
gehauchten Arzt Atoursakes, Athoriscus (vermutlich Xenokrates) zitiert
fand« M.W. 12 volumen] »Plinius pflegt Teile einer Schrift als be-
sonderes Werk zu zitieren. Vgl. xıx 87. 94. xx 78. xxv 80« M. W.
20 Der griech. Titel, etwa Περὶ συμπαθειῶν, ist in den Hass. ausgefallen.
Die von Hertz eingeführte Ausfüllung {Περὶ λοιμῶν» hat keine Grundlage
22 »stammt aus der Φυσικὴ ἱστορία des B. Die Beschreibung des Basilisken
stammt nach Nic. Ther. 396f. Philum. 31 aus dem Zoologen Apollodor«
M.W. 23 xıwäöns] falsch gebildete Form aus κιναδέων B 259. Ähnliches
zuB150 26 dvumößıros Hass.: νοῦ. Rohde 28 ἀντιπαθὲς Hss.: verb.
Rohde 29 γαλέα Diels: γαλία hier und τι 215,2 Hess., es ist das ionische
yoAtn in die Koine übersetzt. Wiesel als Hauskatze ist bekannt. Von der
B. UNECHTE FRAGMENTE 800 [BOLOS], 6—10 215
φέρει, ἀλλ᾽ εὐθὺς ἀπόλλυται. εἰ δὲ Kal πρὸς τῶι φωλεῶι εὕροι, διασπαράσσει
τοῦτον ἡ γαλέα᾽. αὕτη τῆς ἀντιπαθείας ἡ ἐνέργεια. Fruchtbarkeit des Hasen
bei ΤΉΒΟΡΕΎ,,. Colloqu. 11, 2 [Physici ed. Id. ı 178], der Demokrit neben
Bolos als Quelle zitiert Quaest. phys. p. 27 ed. Boiss.
5 8. Naturgeschichtliche Mirabilien und Sympathiemittel aus ‘Demo-
eritus’ häufig bei PLintus: vır 61. xı 80. xııı 131. xıv 20. xv 138. xvır 23.
62 [vgl. ἃ. Georgikon B 26f.]. xvıı 47. 159. 321 [mit Zitat von Verg.
Georg. ı 276ff.]. xx 19. 28. 149. xxı 62. xxıv 156. xxv 13. 14. xxvı 19.
xxvmi 141. xxvım 7. 118. 153. xxıx 72. xxxur 49. xxxvur 69. 146. 149.
10 160. 185. Sorın. ı 54 p. 13, 4? Momms.; τὶ 3 p. 45, 15 (beides nicht aus
Plin... Ammıan. Marc. xxvIm 4, 34; CoLum. vı 28. vrur 8,6. ıx 14, 6.
ΧΙ 64 [s. τὶ 213, 7—9]; PALuAD. ı 35,7. Ferner bei AnartoLıos in den
Geoponica (vermittelt durch Cassius Dionysius, Celsus, Plinius, Africanus
und Apuleius) überaus häufig (5. Beckhs Index $. 531 u. bes. Oder Rhein.
15 Mus. 45, 1890, 70; M. Wellmann Abh. Ak. 1921, 4ff. 1928, 31ff.): Wetter-
prophezeiungen, Sympathiemittel (gegen Unkraut, Ungeziefer, wilde
Tiere usw.). Vgl. Schol. Bodl. zu Epiet. p. Lxxıı 2 Schenkl. Über das
Ὑδροσκοπικὸν Δημοκρίτου GEoPoN. τι 6 vgl. Oder Philol. Suppl.
vır (1899) 240ff. ScmoL. Basır. 21 [ed. Pasq. Gött. Nachr. 1910, 200] ἔστιν
20 Δημοκρίτου πραγματεία τὰ Φρεωρυχικά, Kal ἄλλοι ἔγραψαν Ὑδροσκοπικά.
9. Aus Ael. N.H. τ 35—38. vıı 7. 8 und Anatolios [Geopon. B. xıu
und xv] schöpft die byzantinische Fälschung Δημοκρίτου Περὶ συμτπαθειῶν
καὶ ἀντιπαϑειῶν ed. W. Gemoll Striegau 1884.
10. Umfangreich war in der Schrift des Bolos ΠΕΡῚ ANTITTABEIWN offen-
25 bar der die menschlichen Krankheiten umfassende Teil. CELSUS 1 prooem.
p- 2, 11 Dar. (CML 1 18) ideoque multos ex sapientiae professoribus peritos
eius [nämlich medicinae] fuisse accepimus: clarissimos vero ex is Pytha-
goran et Enpedoclen et Democritum. Tarıan. 16. 17 p. 18, 6 Schw. εἰσὶν
μὲν οὖν Kal νόσοι καὶ στάσεις τῆς ἐν ἡμῖν ὕλης: δαίμονες δὲ αἴτιοι τούτων,
Antipathie der mustella gegen den Basilisk spricht Plin. vu 79. Rohde
weist dies Fragm. wie A 150a—155a der Schrift Περὶ Twıwv [B 11h] zu
ὀσμήν M. Wellmann: φωνήν. »Vgl. Tim. Gaz. im Suppl. Arist. Vol. ı
S. 111,23 (Lambros). Vgl. Konrad von Meg. ımı A 52 5. 125 Schulz (aus
Plinius)« M. W.
5 über die Bedeutung d. Sympathie u. Antipathie in dieser Schrift-
stellerei und die im folgenden angeführten Stellen s. M. W. Abh. Ak. 1921,
S. 21ff.; 1928, S. 18ff., Philol. Suppl. xxıı (1931) passim.; vgl. auch Röhr
Philol. Suppl. xvıı (1924) 34ff. 12 »Dazu kommen Bruchstücke aus
Astios und der arabischen Literatur (Ibn al Baitar) und bei Alb. Mag. (aus
Avicenna)« M. W. 17 Das Mittel gegen die xöpeıs xım 14, 9 hat auch
Aötios Med. xııı 46 20 »Die byzantinische Fälschung A. περὶ ouym. καὶ
ävrım. stammt aus Anatolios ohne Zuhilfenahme Aelians« M.W. 22 Falsch
ist 1. der Autornamen, 2. die sprachliche Vermummung und Vertuschung
des Plagiats 24 »Die zerstreuten rein medizinischen Bruchstücke bei
Soran-Caelius Aurelianus, in den Anecdota Paris. und Rufus-Oribasios
stammen aus seiner Τέχνη ἰατρικής M. W. 29 αἴτιοι Diels: αὐτοὶ Hess,
<ols> τὰς αἰτίας, ἐπειδὰν συμβαίνωσιν ἑαυτοῖς, προσγράφουσιν, ἐπιόντες ὁπόταν

καταλαμβάνηι κάματος (ἔστι δὲ ὅτε καὶ αὐτοὶ χειμῶνι τῆς σφῶν ἀβελτερίας κρα-
δαίνουσιν τὴν ἕξιν τοῦ σώματος): ol λόγωι θεοῦ δυνάμεως πληττόμενοι δεδιότες
ἀπίασιν, καὶ ὁ κάμνων θεραπεύεται. (17) περὶ γὰρ τῶν κατὰ τὸν Δημό-
ὄ κριτον ξυμπαθειῶν τε καὶ ἀντιπαθειῶν τί καὶ λέγειν ἔχομεν ἢ τοῦθ᾽ ὅτι
κατὰ τὸν κοινὸν λόγον ἀβδηρολόγος ἐστὶν ὁ ἀπὸ τῶν ᾿Αβδήρων ἄνθρωπος ;
Auch hier erscheinen einzelne Kapitel als Monographien. Vgl. die Excerpte
aus Soran bei CAEL. AUREL. Morb. ac. ııı 14—16 Hydrophobie; chron. ıv 1
(Elephantiasis) veterum autem medicorum nullus istius passionis curationem
10 ordinavit excepto Themisone atque ex philosophis Democrito, si vere eius de
elephantiacis conscriptus dieitur liber. AnEcD. PArıs. [ed. Fuchs Rhein. Mus.
49, 1894, 557] τῆς δὲ ἐλεφαντιάσεως τῶν μὲν παλαιῶν οὐδεὶς ἐμνήσθη ἰατρῶν,
φιλοσόφων δὲ Δ. ἐν τῶι Περὶ ἐλεφαντιάσεως αὑτοῦ βιβλίωι. Schärfer als
Soran Rufus Περὶ τῶν ἐκτὸς παθῶν, woraus ORIBAS. XLV 28,171 OMG vı2,1
15 τιν 184 τὸ γὰρ εἰς Δημόκριτον ἀναφερόμενον βιβλίον περὶ τοῦ νοσήματος [Ele-
phantiasis] φανερῶς κατέψευσται, Dagegen ohne Bedenken ΧΙΙν 14, 1 ἃ. Ο. 181]
über Bubonen. Sympathiemittel gegen Fieber und Epilepsie bei THEODOR.
Prısc. Phys. ıv 3 p. 251,1 Rose. Vgl. B 26b τὶ 149, 2.
11, Excerpte im Varıc. gr. 299f. 304ff. [Rohde Kl. Schr. ı 383, ediert
20 von M. Wellmann Berl. Sitz. Ber. 1908, 625ff.] Δημοκράτους [so] κεφαλαλγία,
Annorpitoy περὶ ὀφθαλμῶν, Δημοκρίτου ᾿Αβδηρίτου περὶ ὀφθαλμῶν φλεγμονῆς,
Δ--ου πρὸς ῥεῦμα ὀφθαλμοῦ, A—ou περὶ τριχιάσεως ὀφθαλμῶν, Δ. πρὸς ὑπο-
σφάγματα ὀφθαλμῶν, Δ. περὶ χημώσεως, περὶ νεφελίων Δ., πρὸς ὑπώπια καὶ
πελιώματα, Δ. περὶ φλεγμονῆς γαργαρεῶνος, πρὸς ἔμετον στομάχου Δ., σταλτικὸν
25 ἐμέτου ᾿Αβδηρίτου. ΑἘπ,.. Promor. c. 26 [nach Marc. 295] πρὸς τὰ λοιμικὰ
πάθη Kal μολυβδώδη ἔχοντας τὴν χρόαν... ἄλλο ἔστι δὴ τῶν Δημοκρίτου πρὸς
τοὺς ὑπὸ ἀέρος ἑλώδους βεβλαμμένους. Folgt Rezept.
12. Die graulichsten Sympathiemittel scheinen in Περὶ συμπαθειῶν mit
dem Namen des Magiers Ostanes [oder Osthanes] verknüpft gewesen
30 zu sein. Tarıan. 17 Ὁ. 18, 1ὅ [nach ὁ ἀπὸ τῶν ᾿Αβδήρων ἄνθρωπος ob. Z. 6]
ὥσπερ δὲ ὁ τῆι πόλει τῆς προσηγορίας αἴτιος [Abderos, Gründer der Stadt]
φίλος ὦν, ὥς φασιν, Ἡρακλέους ὑπὸ τῶν Διομήδους ἵππων κατεβρώθη, τρόπωι
τῶι αὐτῶι καὶ ὁ τὸν μάγον Ὀστάνην καυχώμενος ἐν ἡμέραι συντελείας πυρὸς
αἰωνίου βορᾶι παραδοθήσεται ... πάθος οὐκ ἔστι δι᾽ ἀντιπαθείας ἀπολλύμενον
35 οὐδὲ ὁ μεμηνὼς σκυτίδων ἐξαρτήμασι θεραπεύεται. Arur. Apol. 27 eos vero
vulgo magos nominent, quasi facere etiam sciant quae sciant fieri, ut olim
Juere Epimenides [3 A 6a] et Orpheus et Pythagoras et Ostanes. Vgl.
ZACHARIAS Scholasticus Vie de Severe ed. Kugener 8. 62.
1 <ols> Diels 29 »Der sogenannte Ostanes ist vorbildlich gewesen

für die Schriftstellerei des B. Er hat Φυσικά geschrieben, die ebenso an-
gelegt waren wie des Mendesiers Sympathiebuch. Von dem Abschnitt
Περὶ λίθων sind 2 Fragmente bei Aöt. ıı 32. 30 erhalten. Der ominöse
Demosthenes (Diogenes), der V. Rose soviel Kopfzerbrechen gemacht hat
(Herm. 9, 1874, 474), ist Ostanes. Dieselbe Verderbnis bei Cyprian Quod
idola dii non sint 6 (S. 24, 2 Hartel), wo die zweite Hand im cod. Sanger-
manensis (s. IX) aus hosthenes verbessert hat: demosthenes«M.W. 37 vgl.
Reitzenstein Poimandr. S. 163
B. UNECHTE FRAGMENTE 800 [BOLOS], 10—13a 217
13. Prim. N. H. xxx 8ff. primus quod extet, ut equidem invenio,

commentatus est de ea [nämlich magia] Osthanes Xerxen regem Persarum
bello quod is Graeciae intulit comitatus ac velut semina artis portentosae
sparsit obiter infecto quacumque commeaverat mundo. diligentiores paulo
5 ante hunc ponunt Zoroastren, alium Proconnensium [d. 1. Aristeas]. quod
certum est, hic maxime Osthanes ad rabiem, non aviditatem modo, scientiae
eius Graecorum populos egit. quamquam animadverto summam litterarum
claritatem gloriamque ex ea scientia antiquitus ei paene semper petitam.
(9) certe Pythagoras, Empedocles, Democritus, Plato ad hanc discendam navi-
10 gavere exsiliis verius quam peregrinationibus susceptis, hanc reversi prae-
dicavere, hanc in arcanis habuere. D. Apollobechen Coptiten et Dardanum
et Phoenicem inlustravit, voluminibus Dardani in sepulchrum eius petitis,
suis vero ex disciplina eorum editis, quae recepta ab ullis hominum atque
transiisse per memoriam aeque ac nihil in vita mirandum est; (10) in tantum
15 fides istis fasque omne deest adeo, ut qui cetera in viro probant haec opera eius
esse infitientur. sed frustra. hunc enim mazxime adfixisse animis eam
dulcedinem constat. plenumque miraculi et hoc, pariter utrasque artis
effloruisse, medicinam dico magicenque, eadem aetate illam Hippocrate
hanc Democrito inlustrantibus circa Peloponnesiacum Graeciae bellum,
20 quod gestum est a » ccc « urbis nostrae anno ... (11)non levem et Alexandri
Magni temporibus auctoritatem addidit professioni secundus Osthanes comi-
tatu eius exornatus planeque, quod nemo dubitet, orbem terrarum peragravit.
13a. Gar. de simpl. med. x 1 [xıı 248 K.] ἔνια μὲν γὰρ αὐτῶν [Arznei-
mittel] &oeAyfj τέ ἐστι καὶ βδελυρά, τινὰ δὲ Kal πρὸς τῶν νόμων ἀπηγορευμένα,
25 περὶ ὧν οὐκ οἶδα, πῶς ἔγραψεν ὁ Ζενοκράτης, ἄνθρωπος οὐ πάλαι γεγονώς, ἀλλὰ
κατὰ τοὺς πάππους ἡμῶν, τῆς 'Ρωμαϊκῆς βασιλείας ἀπηγορευκυίας ἀνθρώπους
ἐσθίειν, ἀλλ᾽ ἐκεῖνός γε ὡς αὐτὸς πεπειραμένος ἀξιοπίστως πάνυ γράφει, τίνα πάθη
θεραπεύειν πέφυκεν ἐγκέφαλος ἐσθιόμενος ἢ σάρκες ἢ ἧπαρ ἀνθρώπου, τίνα δὲ τὰ
τῆς κεφαλῆς ἢ κνήμης ἢ δακτύλων ὀστᾶ τὰ μὲν καυθέντα τὰ δ᾽ ἄκαυστα πινόμενα,
30 τίνα δ᾽ αὐτὸ τὸ αἷμα. Ῥιαν. Ν. Η. xxvıu 5ff. nec pauci apud Graecos sin-
gulorum viscerum membrorumque etiam sapores dixere omnia persecuti ad
resegmina unguium, quasi vero sanitas videri possit feram ex homine fieri
morboque dignum in ipsa medicina, egregia, hercules, frustratione, si non
1 » Quelle des Plinius ist die Schrift Apions Περὶ M&you« M. W., vgl.
dens. Abh. Ak. 1928, 63ff. 4commeaverat BR: cummeaverantVG 11»Dar-
danos ist einer der magischen Rivalen des Königs Salomo. Vgl. 3. Buch
der Könige 4, 27; Jos. Antiqu. vıı 2,5 (43); E. Meyer Der Papyrusfund
von Elephantine ὃ. 118; Reitzenstein Poim. S. 163 A. 4. Nach Fulgentius
de alleg. libr. Verg. (Muncker Myth. lat. 141) schrieb er Auvanep& magischen
Inhalts. Er lebt in der Faustsage nach. Sollte mit dem Phoenix des Plinius
nicht der Phönizier Mochos gemeint sein (vgl. Vors. 68 A 55)?«M. W.
12 et Phonicem VG: e Phoenice einige Hss. Dardanos gilt sonst als Phryger.
Phoenix als Erzieher des Achill und Erfinder der Buchstaben paßt nicht
übel. Über Ὀστάνης, ᾿Απολλοβήξ, Δάρδανος in den Zauberpapyri vgl.
Dieterich Pap. mag. Ludg. Jahrb. f. kl. Phil. Suppl. xvı 752ff. = Kl. Schr.
5.1 insepulchrum Hss. (von Wünsch durch A 111 82, 26 erklärt): in oder a
sepulchro alte, wohlrichtige Konjektur;s.untenn.18 20 .cccxx- Mayhoff
‚218 68 [55]. DEMOKRITOS
prosit. adspiei humana exta nefas habetur, quid mandi? quis ista invenit,
Osthane? (6) tecum enim res erit eversor. iuris humani monstrorumque
artifex qui primus ea condidisti credo, ne vita oblivisceretur (wi). qui
invenit singula membra humana mandere? qua coniectura inductus? quam
5 potest medicina ista originem habuisse? quis veneficia innocentiora fecit
quam remedia? esto, barbari externique ritus invenerant, etiamne Graeci
suas fecere has artie? (T) extant commentationes Democriti ad aliud
noxti homini ex capite ossa plus prodesse, ad alia amici et hospitis. PaıLo
Bye. Ὁ. Eus.P.E.ı 10, 53 (nach Ζωροάστρης δὲ ὁ μάγος ἐν τῆι ἱερᾶι. συνα-
10 γωγῆι τῶν Περσικῶν über den θεὸς κεφαλὴν ἔχων ἱέρακος) τὰ δ᾽ αὐτὰ καὶ
᾿᾽Οστάνης φησὶ περὶ αὐτοῦ ἐν τῆι ἐπιγραφομένην Ὀκτατεύχωι. PEBECHIOS
Ὁ. Berthelot Chim. au moyen äge τὶ 8093.
14. SEnEc. Ep. 90, 32 “Democritus’ inquit [Poseidonios] “invenisse dici-
dur fornicem, ut lapidum curvatura paulatim inclinatorum medio saxo alli-
15 garetur'. hoc dicam falsum esse; necesse est enim ante Democritum et pontes
ei portas fuisse, quarum fere summa curvantur. excidit porro vobis eundem
Demoecritum invenisse, quemadmodum ebur molliretur, quemadmodum de-
coctus calculus in smaragdum converteretur, qua hodieque coctura inventi
lapides <in> hoc utiles colorantur.
A
20 15. An den teilweise bereits alchemistischen Charakter der Χειρόκμητα

(B 300, 14) knüpft im Ausgang des Altertums die Literatur der Gold-
macherzunft an. In der verlorenen Schrift Δημοκρίτον Φυσικὰ καὶ
μυστικά erscheint D. als Adept des Magiers Ostanes, der ihn im Tempel
zu Memphis in die alten Schriften einweiht, aus denen dann D. Auszüge
3 <tui) Ausgg. (hinter vita) 6 invenerant YRTE: invenerint vulg.

7 »Diese „commentationes Demoeriti“‘ sind seine Χειρόκμητα, aus denen die
Ostaneszitate bei Plinius stammen« M. W. 11 ὀκτατεύχωι AH: ὀκτα-
τέχνω übr. Hess. 17 »Vgl. Diosc. M. m. τὶ 87 (171, 8); Plut. an vit. ad
inf. suff. 4 p. 4995; Sim. Seth S. 119 (Langk.). Gemeint sind die Βαφικά
des B., eine rein technische Schrift nach Art der chemischen Papyri des
Leidensis und Holmiensis. Der Titel wird verbürgt durch seinen Nach-
treter Potamos (Suidas s. v.). Vermutlich geht auf diese (und des Anaxi-
laos) Schrift die Bemerkung des Plinius N. H. 37, 197: quin immo etiam
extant commentaris auctorum, quos non equidem demonstrabo, quibus modis
ex orystallo emaragdum tinguant aliasque tralucentes, sardonychem e sarda,
item ceteras ex aliüis: neque enım est ulla fraus vitae lucrosior. Vgl. 117.
Mystischen Charakter trägt diese Schrift auf keinen Fall. Sie läßt sich
mit Hilfe der beiden chemischen Papyri rekonstruieren« M. W. Zu den
Βαφικά vgl. denselb. Abh. Ak. 1928, 54ff. 68ff. Zweifel äußert Kroll Herm.
69 (1924) 230f. 19 <in) Schweighäuser 20ff. vgl. Kopp Beitr. zur
Gesch. der Chemie τ 108ff., P. Tannery Rev. d. Et. grecqu. ταὶ (1890) 289.
Diels Antike Technik? 8. 127£f. 22 »Die Schrift Δημοκρίτου Φυσικὰ Kal
μυστικά halte ich für eine Fälschung auf den Namen des Mendesiers aus
dem 2. Jahrh. n. Chr.« M. W. vgl. dens. a. O. 8. 68, doch auch Kroll
a. Ο. S. 231
B. UNECHTE FRAGMENTE 300 [BOLOS], 13—14. 15—1 219
mitteilt. Fünf Hauptschriften werden genannt: 1. Περὶ χρυσοῦ, 2. Περὶ

ἀργύρον, 3. Περὶ λίθων, 4. Περὶ πορφύρας, 5. Πρὸς Λεύκιππον. Ex-
zerpte daraus bei:
16. Synceır. I 471 Dind. A. ᾿Αβδηρίτης φυσικὸς φιλόσοφος ἤκμαζεν. ἐν
5 Αἰγύπτωι μυηθεὶς ὑπὸ ᾿Οστάνου τοῦ Μήδου σταλέντος ἐν Αἰγύπτωι παρὰ τῶν
τηνικαῦτα βασιλέων Περσῶν ἄρχειν τῶν ἐν Αἰγύπτωι ἱερῶν ἐν τῶι ἱερῶι τῆς
Μέμφεως σὺν ἄλλοις ἱερεῦσι καὶ φιλοσόφοις, ἐν οἷς ἦν καὶ Μαρία τις Ἑβραία σοφὴ
καὶ Παμμένης, συνέγραψε περὶ χρυσοῦ καὶ ἀργύρον καὶ λίθων καὶ πορφύρας λοξῶς,
ὁμοίως δὲ καὶ Μαρία. ἀλλ᾽ οὗτοι μὲν Δ. καὶ Μαρία ἐπηινέθησαν παρὰ Ὀστάνου
10 ὡς πολλοῖς καὶ σοφοῖς αἰνίγμασι κρύψαντες τὴν τέχνην, Παμμένους δὲ κατέγνωσαν
ἀφθόνως γράψαντος.
17. [ΞΎΝΕΒ.) ad Dioscorum comment in Democr. [Berthelot Coll. d.
Alchim. τ 56, 7] A. ἐλθὼν ἀπὸ ᾿Αβδήρων φυσικὸς ὧν Kal πάντα τὰ φυσικὰ ἐρευ-
νήσας καὶ συγγραψάμενος τὰ ὄντα κατὰ φύσιν. Ἄβδηρα δέ ἐστι πόλις Θράικης"
15 ἐγένετο δὲ ἀνὴρ λογιώτατος, ὃς ἐλθὼν ἐν Αἰγύπτωι ἐμυσταγωγήθη παρὰ τοῦ
μεγάλου Οστάνον ἐν τῶι ἱερῶι τῆς Μέμφεως σὺν καὶ πᾶσι τοῖς ἱερεῦσιν Αἰγύπτου.
ἐκ τούτου λαβὼν ἀφορμὰς συνεγράψατο βίβλους τέσσαρας βαφικάς, περὶ
χρυσοῦ καὶ ἀργύρου καὶ λίθων καὶ πορφύρας. λέγω δή, τὰς ἀφορμὰς λαβὼν
συνεγράψατο παρὰ τοῦ μεγάλου ᾿Οστάνον. ἐκεῖνος γὰρ ἦν πρῶτος ὁ γράψας
20 ὅτι ἡ φύσις τῆι φύσει τέρπεται καὶ ἡ φύσις τὴν φύσιν κρατεῖ καὶ
ἡ φύσις τὴν φύσιν νικᾶι᾽ κτλ. [= Nechepso fr. 28, 4 Riess Philolog.
Supp!. vı (1891/3) 379. Kopp a. Ο. 8. 130].
18. Auszüge aus dieser Tetrabiblos unter dem Titel Anpoxpirtou ®v-
σικὰ καὶ μυστικά in Berthelots Coll.d. Alchim. τ Ὁ. 4lff. Probe: p. 43, 14
25 ὡς οὖν ἦμεν ἐν τῶι ναῶι ἐξ αὐτομάτου στήλη τις [ἢ κιόνιον] διαρρήγννται, ἣν
ἡμεῖς ἑωρῶμεν ἔνδον οὐδὲν ἔχουσαν. ὁ δὲ Ὀστάνης ἔφασκεν ἐν αὐτῆι τὰς πατρώιας
τεθησαυρίσϑαι βίβλους καὶ προκομίσας εἰς μέσον ἤγαγεν" ἐγκύψαντες δὲ ἐθαυμά-
ζομεν, ὅτι μηδὲν ἦμεν παραλείψαντες, πλὴν τοῦτον τὸν λόγον εὕρομεν ἐκεῖ πάνν
χρήσιμον" “ἡ φύσις τὴν φύσιν᾽ κτλ.
80 Es folgt in der Sammlung Δημοκρίτου βίβλος € προσφωνηθεῖσα
Λευκίπποωι. p. 53, 16 ἰδοὺ μὲν ὃ ἦν, ὦ Λεύκιτππε, περὶ τουτέων τῶν τεχνῶν
τῶν Αἰγυπτίων (dv ταῖς τῶν» προφητέων Περσικαῖς βίβλοις, ἔγραψα τῆι κοινῆι
διαλέκτωι, πρὸς ἣν δὴ μάλιστα ἁρμόζονται- ἡ δὲ βίβλος οὐκ ἔστι κοινή. αἰνί-
γματα γὰρ ἔχει μυστικὰ παλαιά τε καὶ ὠγύγια (1) ἅπερ οἱ πρόγονοι καὶ θεῖοι
35 Αἰγύπτον βασιλεῖς τοῖς Φοίνιξι ἀνέθεντο. ἐγὼ δὲ ὁ φίλος σον ὠγνγίοις (1) αἰνίγμα-
2 vgl. auch M. Wellmann Der Physiologos Philol. Suppl. xxır (1931)

851. 20 »vgl. Usener Kl. Schrift. ıı 185; Ruska Steinbuch d. Arist.
S. 185« M. W. 25 [ἢ κιόνιον] Diels: ἦν κίωνι B: κίων ἦν M: (ἢ) κίων
ἦν Ruelle 26 ὈΟστάνης Diels: οὔτ᾽ ἄντις M: andre Redakt. B 28 παρα-
λήψαντες (= παραλαβόντες) ἢ Diels 31 Der verwahrloste Text stammt
aus A = Paris. 2327 s. xv, die Korrekturen von Ruelle λεύκηπον A
τουτέον A (der Verfasser mischt einige ionische Formen ein) 32 προ-
φήταις (= προφηταίων) περσικοῖς A: verb. Dies 33 δὴ] 8A οὐκέτι A
34 ὠγύγια Diels: ὅσα ὑγιᾶ A οἷ πρόγονοι] fi προγόνων A θεία AH:
verb. Dies 86 τοῖς. Φοίνιξι ἀνέθεντο] τῆς πηλιξοι αὐταιθήντο A ὠγυγίος
Diels: ὡς ὑγείης A
σιν χρήσομαι ἃ δὴ γεγράφαταί μοι τοῖς Αἰγυπτίων παισίν. ἀλλὰ σοί, ἰατρέ, καὶ
δι᾽ ἑρμηνέως πάντα οὐ παύσομαι ἀναφανδὸν ἐνεξηγούμενος. περιέχει δὲ ἡ συγ-
γραφὴ λεύκωσίν τε καὶ ξάνθωσιν ἢ χαλκολίθου τε μαλάξιας καὶ ἑψήσιας καὶ ἕως
βαφικῆς, ὕστερον δὲ ὅσα πάλιν παράδοξα γίγνεται ἐξ αὐτοῦ τοῦ χαλκοῦ καὶ
5 κινναβάρεως, ἔχε ποιῆσαι χρυσὸν (ἐκ τῆς» καδμίας τε καὶ ἄλλων εἰδῶν, καὶ καύ-
σεὼν πάλιν Kal) ἐπιπλοκῶν ὅσα παράδοξα γίγνεται. Vgl. Olympiod. das.
p. 78, 12. 79, 3ff. 97, 6 usf.
Zosimos a. Ο. 11 122 aus Demokrit: ἱδέξαι λίθον τὸν οὐ λίθον, τὸν ἄτιμον
καὶ πολύτιμον, τὸν πολύμορφον καὶ ἄμορφον, τὸν ἄγνωστον καὶ πᾶσι γνωστόν,
10 τὸν πολυώνυμον καὶ ἀνώνυμον, τὸν ἀφροσέληνον λέγω᾽. Vel. 119, 11 τ.
p. 159, 3 καὶ ταῦτα μὲν οὕτως πρὸς τοὺς Αἰγυτπττίους προφήτας ὁ Δ. γράφει
᾿ἐγὼ δὲ πρὸς σέ, ὦ Φιλάρετε, πρὸς ὃν ἡ δύναμις, τὴν κατὰ πλάτος σοι γράφω
τέχνην᾽.
Πὶ 448, 19 [Stein der Weisen] ὁ Δ. φησὶ πρὸς τὸν βασιλέα ‘el μὴ τὰς οὐ-
15 σίας καταμάθηις καὶ τὰς οὐσίας κεράσηις καὶ τὰ εἴδη νοήσηις καὶ τὰ γένη συνάψηις
τοῖς γένεσιν, εἰς μάτην τῶι κόπωι ἐπεχείρησας, ὦ βασιλεῦ᾽.
Im Index des Venet. 229 [Haupths. der Alchem.] werden die Schriften
Περὶ χρυσοῦ ποιήσεως und Περὶ ἀσήμου [eig. Elektron, hier Silber] ποιήσεως
[abgedr. bei Berthelot ı 49] unter Demokrits Namen besonders aufgeführt.
20 19. Die Anfänge der Goldmacherkunst zeigt bereits Nr. 1 der Rezept-
sammlung des Paryr. Loxpın. 121 [tr. Jahrh. ἢ. Chr.] c. 5b v. 168
[Kenyon Greek Pap. in the Br. Mus. (1 1893) 5. 89. Pap. Graec. mag.
ed. Preisendanz ıı 7].
Δημοκρίτου παίγνια
25 ἄ. τὰ χαλκᾶ χρυσᾶ ποιῆσαι φαίνεσθαι: θεῖον ἄπυρον μετὰ τῆς κρητηρίας
μείξας ἔκμασσε.
β. ὠιὸν ὅμοιον μήλωι γενέσθαι: ζέσας τὸ ὠιὸν χρῖε κρόκωι μείξας μετ᾽ οἴνου.
1 ἃ δὴ γεγράφαται Diels: οὐδεὶς γεγράφατε A πάσην A σοὶ] σύ A

2 δι᾽ ἑρμηνέως Diels: διηγερμένος A 8 χαλκολίθου περὶ μαλάξιος καὶ ἑψήσιος
vermutet Dies ἕως Diels: ἕω. 5 ἔχε = φέρε =z. B.?: ἔχεις Ruelle
6 ὅσα Diels: os A 6 γίγνηται A 12 κατὰ πλάτος] vgl. zu Anon.
Londin. (Suppl. Arist. ım 1) p. xvım 16 τῶι κόπωι E: τοῦ κόπου AK
19 vgl. ΚῸΡΡ 8. Ο. 5. 202 22 Kenyons Ergänzungen werden nicht beson-
ders angegeben. Revision von Kenyons und Wesselys Lesung bei Wilcken
Gött. gel. Anz. 1894, 728. Die griech. Zahlen am Anfange zugesetzt von
Diels 23 »Über die Παίγνια vgl. M. Wellmann Abh. Ak. 1921 8.29 A. 3.30.
1928 5. 58ff. Von religionsgeschichtlicher Bedeutung sind die Παίγνια
seines Nachtreters Anaxilaos von Larisa, weil sie auf die Entstehung des
Gnostizismus, auf Simon Magus und den Valentinianer Markus ein-
gewirkt haben. Vgl. Ps. Cyprian de rebapt. 16 (m 89 Hartel); Irenaeus
de tect.ı 13 (Epiph. contra haer. 34. 1 Vol. ı 217 D.). Überreste bei Psellos
(aus Africanus) in Westerm. Parad. 146, 14« M.W. 24 »Vgl. Pap. Leid
ed. Leemans ıı 221« M. W. vgl. dens. Abh. Ak. 1928, 67 τῆς (nicht γῆς)
Pap. κρητηρίας] = cretaria ? 26 »Vgl. Psell. bei Westerm. Parad.
146, 25; Hippolytos Ref. ıv 29; Geop. xıv 10« M. W. μήλωι Diels:
unAov Pap.
-deg δίμ, :βίϑια θὰ. Δ ἽΝ »ΒΡΖ 'S δ᾽20)γ7sap "Jody ar I4V
gg "ἃ "ᾳηοιίν 961 aougnedq "BA "M 888 11 'ῬαΟΤ "84 ὅπ 411[945 Λου ὐχοπ
yon nodoAngnyj δφυϊμιοσιβδο, ug "nolpaog ΤῸΧ Sum) prıLomaAodu ueyoruyg
Ἅττιι SpdoAognjj sop layag ours 44048 AZ [OF 919») "143 ῬΟΟ I 'sOIOL
sOP ΠΘΠΘΤ 190 oulo yyyorajotA "eyrzsoußorg uedıy18Iop UL SOIQUIBI JOI3BN
uop Juygmıo gg I ἼΘΤΗ uojode1rog 'ınyeIogr] uSpuostoM ILINOUOLT ME
“uoyosıdsu 1op ur Zıpney puIs ἘΣ ΒΟΌ ΟΣ odıyıalact« 81 888 5. ἭΔΕ "Ἢ:
osdayoaıT ΠΟΤῈ 281 "pour "48 "0177 "pP ἽἼΟΟ 201Θ 061 18Δ 91 yasunM
-woydne priAodu : αϑηοσλὰ ydeu 'deg ὈΠ[γ3].. deg 0s aı3'1o Δ ἽΝ
88} ΔΙΧ ἼΒΌ "SL SF ΧΙ ΘΝ ἼΟΥ :99 ‘gg du oe ὅλα 901 ΣΤΡ τι 18
sIy PIAO aydeg mz © M ἽΝ € ST uoyoyIq 'u'deq SıaanyA uoÄuoy
na M am[gjona
:Afosso
alcorijo Ajesso qmamlarld 51 -degsohoxon» uoAuey
-ULIOA IOAO :S[OICT (Si) 68 ‘LT du] 'orem 008 τι “48 'doy 807 Apm 196
ἍΤΟΣ "uno '[8A ΔΛ ἽΪ <Saorlp2 ZI ‘08.8 IZ61 Ὃ “Ὁ uusungoM 15Δ TI
MA ΤΡ ΉΚΕ 'S 8261 67 5 ἼΖ61 'YP 4}, uuwuoM 'M‘OEAL’O "sjoddiH
«80,1
ἐρὉ ᾽ς (65. "AI “0418 Ῥ 'sıoguj pun Θ4ΧΘ,)) 9200} 91} μοθοθ "Ὁ
-oddıpy zyo1uyosuBH) !797 "ΧΘΙΨ ἫΙΝ 86 ΟἹ ἫΝ πᾷ 13λ. 8 51916
-qıoA :'deg orlriodı 9 -deg 13406 (uoyogM "u) "deg noyAna : AjossoM
noyıno deg (ὁ ἀϑαῃ g) ὅοχο 91 9 'O 'e 94LÖ40995 uusuoM "W "BA €
"ΔΑ ἫΝ ν(θαθαοϑιαχοα sta) 591 95 Ἢ 'Ν πᾶ ΔΛ IT ‘09 “ἃ 68 Ar ΘῈ oddıf
‘gg Π4ΟΝ “ῬΤ 91} 8061 RS OL "WOLT pp uusunpἪoM Ἴ5ΛΑΤ
-ΌρΌρψ .-:
᾽5;5»»»Άϑ .:τ:ετ
4. οοὍ
ττιτιτ{Πἠτς:Ψ οο
0“ο,Ἕοὃϑοξρορ τσσσ--.
"Ing sop [opurayag ΘΠΌΪ
9ΠῈ pay "pıIIm qIorpusuo sngWwowsaT Om “uouswumbojorstT UL SOLDOWOLT
:, m ‘pruoboryz ur SEWoWoLT FI Τί AOIMZ "TON "INETDTAT "TOE
-ofpqeL Sp aogunıeqg "Iaolıınayar MX 39 ΔῸϑ “30L5 ‘sSobuh L may τ. ΔῸ por

„wodıobo, alıı 513 aooluonoox norigidp noı paarlouıayıdau Ὁ. por “wıaonjA Ssgpaoıdı 07
moou. “auzyg por ılalyao εἰμ. aooıduano SLısasA 23 91 orloag QL por Amoon
3031349 [Fe4puoW] aualıyao oajı Sodu ıgmaA "noıyaog por SuUm$ aonı.omaAodj |
ndındz no14dxorluy [18 9 'O '# zuepuesieig 618 IAX ddng ya at F
"qiypp yorıogorq] "ıyy "u "yaysp "AL F8E "AD ὍΙΒΥΙΝ Ὅλα Ὃδ
-orl[va]u 91 noo 31dX Sohydı SoLıyzri Ὁ 1.3 ıdauzıL :5:3γ30 319 “alanıo dı ΟἹ
.3μι. Sohjdı Smadzusu Snoxor (X) ἸῸΝ
SozanyA amgpna ong pıarl mıaonlıaau miyJdodıo :uogomang asaıdg PYvou "01
"obod Sohpmmnp nonjo (513) (agrip)> agım :ayrhıg ri pıanodomiogg "1
"3Anb Sooluug waorinaau nopodıoX zarangari Uri [por] oraoapı pyXou "9
᾿γγοσπτατηβαολ "U ΟἹ
ἼΟΙΟΥΞ SIonY. «ἸοθοοήνΔ
Ἰζρα Sog 55306]nadoıyX dmgn 5183 AOYYpio :10goapowo.ox wıaoAmdı ndXnAh “2
"auyadar noAnY
AODIAUHN AMıNo Mıpxoun :uogosXorl [os] SoXprionori 5
SnonzmlusodAmj3
"orloda ΟΣ 6
58 Slıno aypd Sohox anıyu zarsajıı pyvou 831} ΔΙΒΥΟΥ puXou 3. Π anndA “3
"And Soolıuo novınao Swjjd :διϑὴρ Uri mgdoxo wıngAnd "8
"04103 alıı
SB none 530 nomjjap auayıog :modhpay aydnu alı imgonang Uri aodıaApri A
126 108 °08—81 ‘008 ΤΙ ΝΗ 1 HLHOYHNAN 8

LS “ΟἸΘῚ 4961 "zus "219ΡΊΘΏ; DapıyoD
ymBy
ὨΠΒΤΌΙΤΩΤ Ἰθβτθλλθ NZ 4100 518 410}}8 9851 ‘au ız ZU8Iy SoyXnına [5]
γι ΟἹ
Ὅ91- ΘΡῚ II 946418 (ἸΟ τι 1:8ΒΕ uoA 42J90810qn) ΙΝΥΒΥΈΗΨΉΟΩ oyofom
‘orp οἵδ ydAıyode οστιθαθ puIs usuouf) Θϑοῖῃ [5:1 5039] SnoSg ıLnorl3Ä
Indıopdioyy 1413 aaolıba Snojorio SNOLNSGIWUY ΤΟΝ Sausduns SnoL Ὃ 661
"00018
"WWOUup) :ueyyezoänme usp uegeu yons gıoyod sndIoo4LINoWeLL sop
uoyo
τᾶς up nz ἪΡ gsuepıen dog opma Zungjegsuswwueenz ΘΙΩ Z
977 = Τοῦ ῬΙΖ 8 ΞΞ 008 ZIG = 661 noono maoriaik SoLaou nogoAp Ὁ
Sp ΣΟΙ por worlıı anisguyp aluuodır acorlıı alısdp 9 861 ᾿μαιϑιάᾳ LU ‚vw
"yyyou lı ‚gno von oıgl { Xno Lbodı fox mıno “nonıoidn 91 pyyp “noduorl
24 ἔθ ΔΦΎΟΝ nal GL ggno orig ago dans 2861 ᾿δοιφθυ, imumdgap W
aoyyan scaydug jor o1noL dA Ssamanıı „A13}903 noL MLOFUD 51313.13 [ON
SoXpı 967
09 8. --Ξ 9617 815 5 -Ξ HET aadab por Sonsripang τθοιϑαιηρ mLolyu 208
aoyyıb Sodu Somorpiaguumg 561 3Χ3 ΛῸ]ΒΟΧ ποίου no “μοί amdux 9 oa
1L03U9 Soangaya IpA a1 9 .agnAAz Ὀγράϑη 4 Δογγοη noynog waogıg ad
Z6I
"nonatinoyL) AaQı nonoLupyg Uri oıanoyLs aoı E69 5103 aygoAp amı
U 161
481 86. ΞΞ 061 Tr’dıwoy woug = ϑλογῃ 13514X Lyogmıg 80 % *ısarlaı odıoX
paar BT OELT LIT "GONg ἼΒΑ 881 FIT "ἃ “ἸμοϑοΊ
0} = 13Xnıy Somg 08
-noaLo dla poris
AononaLojazsggoApsuuhadagnnor 281 003 (L8
68T)
pragung
yosquıoI g [dA alansgLuyp pox aıanaAdana Q1 por "woılnaylLunx Uri usıou 3 92. ΔΌΣ
“Aslou 3 91 Soumdgay © 13X3 aolorig 1939 Θ9Ὶ “aaııpdı [nz "ΧΈΡΙ 33nJ noıno]
ΔΟΙΞ Δ agglri HL tankıoı 30 ΔΟΙΘῸ nosg GBI "SIOUNY SPOL 39 oolsgluuxoup “arofı
-nodb Syon 13jjanond 89. morsglun “1aXndı doA ag Ὀοιϑρίμοι Ir "oyrngiu3 nornoyu
gz
ρον, | Stoupdgap mogu juz Sipwalıg FI ZLZ = EST EI “TE IT q098
"BA Z8I BET U WOoROWog = woLsusyd dunsodoX SluXnh Sl 9 Suoyyirlo Syou. 39
a3 Sarg Slyı9Stodiugnz Stor ΔῈΠ a3 181 ΟΒῚ = 08T FE = Bopıonda
a3 SonmoL 1ononpgrloy *** pack 621 "maXdy aoımdır noınoz ΛΟΣΛῸ Δι990Ὁ
ὈΣΛΟΥΥΒΠ Amd313 ΔΟΣ 30 139 35,1 ᾿ΔΌΙΟΛΩΞ SnonzriAoıaroun 5501. 39 Sodu “aorivoı 0Ζ
snojLAong SnoL 99 Sodır “Λοήοιάογ Snodiox SnoL azrl Sodır ΔΙΒΧ3 130 ὈΣΛΟΧΟῸ ἀρ, 2
18 IH = (88 ἼΟΟΟΙΝ ᾿10051) 9211] [ZH τι "woaoworr 1011 =] 139 ΔιθΧ3
SodzLodurioy Sıajpdu 39 Spı “SodzLosyobop SprirkodA az Spı 41 wıudodb Soı
-apı 'noLngogod Sauapı dpA no .nodıwodu aoıd ἀφ. ὉΔῸΝ Sodsdod ἰ; Λογγοπ wars
Sprugou FLI LP = ELI EL 1516 = (EZ ᾿ποῦιθᾳ “10057) ZLI "Saunon 97
-ὈΘΠΌΟ ΟΣγ 39 Δ Sauaonoyoumano azrl am nıonolom SodyLodbnyz Spdobrino Spı. ἸῸΝ
sorsgl ΞΟγι Spı por 1oygb jonıgluyp 10 ILL ᾿Δοιδίμηχϑα, sppuon mogosunod Uri 30
gu ‘Sopdomp Stoyjb 5101, aisgliog vogomang Url 91 ΟῚ [augen euyo ger Sumg
-wweg ΘΒΟΙΡ Tone "561 Ὃ 2.01.1 Ῥ ‘2 "pnagı "wsyo8A "pe σπου ρόχοοι, ‘noLlııa
-1u3, “noydyorluy amı %3,] 991 101 = waisdourno 139 acılyigıno Stanpıo OT
„ıdau 591 89 Sodu “wajsdou 139 nınaguyd Sonnooddns sp1 ag Sodu aoxjb aolognouo
ΛΟ 69T [80 ἽΡ ‘A τἀ} ‘po "wosowoy Donuoug BA] 1103 apınoı ayauagnoa
»ınodzA por asnsdu; agcıaa gHT GE ‘ER LIT ’G098 = (LFI 'E "yosoy) 291
"WLAonJÄ 5133903 AMÖZLOINIGOH AML 10o1mAng ndgabo jo por Sioyodosm amdına amı.
δ 99T 78T LT 608 = ΤΘῚ [878 ΔΙ “05, ἼΣΙ = HERE “99 "eng
ΘΖ ἀΘΌΘΒΩ °z7 Ὃ "ΧΈΡΙ "308 =] υΟχ doA ayagou " “ - ΔΙβθῸΠ als azıl 13 591
:[mwurxsp sep BENIDoWeCL uspuoyaaıdsyue IP UHWLLEIS
sndıIo/) weserp sne S1egg yosu 9911 "22 “Βι ΒΩ ῬΟΩ] waxvaoag manıs
Ἴνα Βράδορ sop torlgaA noıydxorluy orp puls ıygsmen seuyg sog
SOLITMONHA [sg] 89 606

Β. UNECHTE FRAGMENTE 302—308 223
202 =B78 203=B75 204--Β }Π' 493 γνώμη Δημοκράτου -- Β 4]

563 [wie die ff. aus Stob.] = B 41 588 = B 210 591 = Β 2140
595 [Stob. 7, 31 u. 55] =B 215 691 =B 86 875 = B 294.710
[wie die ff. aus der Sammlung DEI] = Barocc. 190 [fehlt Wachsm.] A. τὸν
δ φθόνον εἶπεν ἕλκος εἶναι ἀληθείας. 711 = DEI 216 =B 89 745 [fehlt
Wachsm.] μηδέποτε μακαρίσηις ἄνθρωπον ἐπὶ πλούτωι καὶ δόξηι: πάντα γὰρ
τὰ τοιαῦτα τῶν ἀγαθῶν ἐλάττονι πίστει τῶν ἀνέμων δέδεται. 746. 747 = DEI
193. 194 748 [fehlt Wachsm.] = Β 284 749 = DEI 189 749a [fehlt
W-achsm.] = oben 188 750. 751 = DEI 190. 191 752 = DEI 200.
10 8038. Senec. Epist. 7, 10 Ὁ. ait: unus mihi pro populo est et populus
pro uno [Vgl. 22 B 49].
303. GRAECO-SYR. SPRÜCHE übers. von Ryssel [Rhein. Mus. 51, 1896,
539] n. 33 D. hat gesagt: Weise Leute müssen, wenn sie in ein fremdes
Land gehen, das nicht das ihre ist, unter Stillschweigen und in Ruhe die
15 Kundschafter machen, indem sie zusehen und nach dem Rufe hinhorchen,
den die Sache der Weisen, die dort sind, hat: wie sie sind und ob sie ihnen
gegenüber bestehen können, indem sie ihre Worte mit den ihren in ihrem
Sinne heimlich abwägen. Und wenn sie es abgewogen und gesehen haben,
welche Partei der anderen überlegen ist, alsdann sollen sie den Reichtum
20 ihrer Weisheit kund tun, damit sie um des Schatzes willen, der ihr Eigentum
ist, gepriesen werden, indem sie andere aus ihm bereichern. Und wenn der
ihre zu klein ist, als daß sie davon spenden könnten, so nehmen sie von dem
anderen und so gehen sie fort.
304. — 42 D. hat gesagt: Ich allein weiß, daß ich nichts weiß. Vgl.
25 Gnom. Vatic. 743 [Wien. Stud. 10, 1888, 232] ἢ. 56 ὁ αὐτὸς [Demokritos]
εἶπεν: “Ev μόνον οἶδα, ὅτι οὐκ olda. Vgl. 70 Bl.
305. Qırtı bei A. MüllerGr. Philos. ind. ar. Überl. ὃ. 56 „„D. ein gr. Philo-
soph, Verfasser eines Buches Über die Philosophie“.
306. Masara [Maschallah al-Misri ca. 800 n. Chr. griech. im Vatie.
30 gr. 1056, s. Catal. codd. astrol. gr. ı (Brux. 1898) p. 82, astrologischer
Index der Araber] ὁ A. βιβλία ı6, ἤγουν Περὶ γενεθλίων 5, Περὶ ἐρωτήσεων δ,
Περὶ τῶν συνόδων δύο, Περὶ λογισμοῦ ἃ καὶ Περὶ τῶν κλιμάτων a.
307. PsEUDOoRIBASIUsS in Aphorism. Hippoer. [Original ist byz. Fäl-
schung] ed. Io. Guinterius Andernacus Paris. 1533f. ὅν deinde dicimus
35 quod nemo tale opus [Aphorismen] potuit facere quale Hippocras, quem
philosophi amicum naturae dizerunt. tentavit quidem D. tale facere, non
tamen ut Hippocras perfecit.
308. Cop. PArıs. 1630 [nach 22 B 138] Δημοκρίτου φιλοσόφου Tolvav
τίον. Παντοίην βιότοιο κτλ. = Anth. Pal. ıx 360 Μητροδώρονυ.
10 H. Gomperz übersetzt εἷς ἐμοὶ ἀντὶ τοῦ δήμου καὶ ὁ δῆμος ἀντὶ ἑνός.
Die Berührung mit 22 B 49 scheint ihm für die Echtheit zu sprechen.
Vgl. 22 B 1368 B 147; 22B 40-68 Β 64f.; 22 B 49 >68B 98; 22 B
85 68 B 236 24 vgl. Sokrates bei Cie. Ac. pr. τὶ 23, 74 34 ff. so die
Hss. bei Heeg Pseudodem. Stud. Abh. Berl. Ak. 1913 n. 4 S. 27! 39 Del-
zons denkt an den Grammatiker Metrodoros unter Konstantin
309. ALBERTUS Macnus Ethica ı 1,3 (Vol. IV ed. Jammy p. 4) hoc
est etiam quod dicit D., quod homo sapiens est mensura omnium quae sunt
(vgl. 80 B 1). per sensum enim est mensura sensibilium et per intellectum
est mensura intelligibilium; mensuratur enim unumquodque sui generis
δ primo et simplicissimo,; primum autem et simplicissimum uniuscuiusque
generis virtus est. virtus ipsius igitur est principium cognoscendi unam-
quamque rem; cognitio igitur omnis rei perficitur in cognitione virtutis eius.
C. IMITATION
1, DAmoxen. fr. 2 Σύντροφοι bei Athen. πὶ p. 1028 [ım 349 K.].
10 12 διόπερ μάγειρον, ὅταν ἴδηις ἀγράμματον
μὴ Δημοκρίτον τε πάντα διανεγνωκότα,
μᾶλλον δὲ κατέχοντ᾽, εὖ κατεγλωττισμένου (?),
15 καὶ τὸν ᾿Επικούρου Κανόνα, μινθώσας ἄφες
ὡς ἐκ διατριβῆς: τοῦτο δεῖ γὰρ εἰδέναι,
1ὅ τίν᾽ ἔχει διαφορὰν πρῶτον, ὦ βέλτιστε σύ,
γλαυκίσκος ἐν χειμῶνι καὶ θέρει, πάλιν
ποῖος περὶ δύσιν Πλειάδος συνειδέναι
20 ἰχθὺς ὑπὸ τροπάς τ᾽ ἐστὶ χρησιμώτατος.
al μεταβολαὶ γὰρ ai τε κινήσεις, κακὸν
20 ἠλίβατον ἀνθρώποισιν, ἀλλοιώματα
ἐν ταῖς τροφαῖς ποιοῦσι, μανθάνεις :τὸ δὲ
ληφθὲν καθ᾽ ὥραν ἀποδίδωσι τὴν χάριν.
25 τίς παρακολουθεῖ ταῦτα; τοιγαροῦν στρόφοι
καὶ πνευμάτια γινόμενα τὸν κεκλημένον
25 ἀσχημονεῖν ποιοῦσι: παρὰ δ᾽ ἐμοὶ τρέφει
τὸ προσφερόμενον βρῶμα καὶ λεπτύνεται
ὀρθῶς τε διαπνεῖ. τοιγαροῦν εἰς τοὺς πόρους
30 ὁ χυμὸς ὁμαλῶς πανταχοῦ συνίσταται.
οὗ γάρ, λέγει Δημόκριτος, οὐ δεῖ πράγματα
30 γινόμενα ποιεῖ τὸν φαγόντ᾽ ἀρθριτικόν.
11 (V. 18) δημόκριτόν A: verb. ed. Bas. 12 (V. 14) κατέχοντ᾽ EU κατε-
γλωττισμένου Diels; die Glossen Demokrits sind früh berühmt, vgl. V. 22:
κατέχοντα καταγελαώσκενου A: [καταγέλα ὡς κενοῦ] als Glossem zu μινθώσας
ἄφες Kaibel, dafür ἀγνοοῦντ᾽ ᾿Αρχέστρατον Kock Rhein. Mus. 43 (1888) 613:
καταχέαντα κατάγελων κενόν Tucker CI. Quarterly τι 189: μᾶλλον δὲ κατέχονθ᾽,
οὗ καταγελᾶις ὡς κενοῦ Bignone Rendic. d. R. Istit. Lomb. di Sc. e Lett. 50
(1917) 286. Zu κατέχοντα vgl. Sosipatros CAF τὶ 315,17K. 13 (V.15)
noßdwoaoages A: verb. Grotius-Hermann 15 (V.17) πρῶτος A: alte Verb.
17 (V. 19) σάφ᾽ εἰδέναι Herwerden 20 (V. 22) ἠλίβατον Glosse! ἀνθρώ-
ποισιν Porson: ἐστ᾽ ἀνθρώποις A: ἔν τ᾽ ἀνθρώποις CE 21 (V. 23) τροφαῖς
Grotius: τροταῖς ACE 29 (V. 31) χυμὸς λέγεις δημόκριτος οὐδὲν πράγματα
A: λέγει verb. Meineke, das Übrige Diels (Dinge, die nicht an die gehörige
Stelle im Körper gelangen, verursachen Gicht): χυμός, λέγει Δημ., οὐδὲν
πρᾶγμα’ τὰ Kaibel
B. UNECHTE FRAGMENTE 809. C. IMITATION 1. 3--Θ 225
— καὶ τῆς ἰατρικῆς τι μετέχειν μοι δοκεῖς.

— καὶ πᾶς ὁ φύσεως ἐντός. —
2—6. EPISTULAE PSEUDHIPPOCRATEAE [Romanschriftstellerei in Brief-
form, etwa 8.1 n. Chr.]. Proben:
2 (V. 34) = πᾶς ὁ φυσικὸς ἰατρός ἐστιν 3 Hierüber Diels: »Die Hippo-
kratischen Briefe, deren älteste Überlieferung Ox. Pap. ıx n. 1184 p. 195
[erste Hälfte des 1. Jahrh. n. Chr.], dann Pap. Berol. 6934 und 7094
[Berl. Klassikert. τὰν 5; 2.—3. Jahrh. n. Chr.] darstellen, sind das Werk
eines [oder mehrerer ἢ] Hippokrateers [der ersten Kaiserzeit ἢ], den es
ergötzte, einen Roman in Briefen über Hippokrates und Demokrit zu
schreiben, worin der Koer, von den Abderiten zur Heilung des wahn-
sinnigen, ewig lachenden Philosophen herbeigeholt, nur feststellen kann,
daß Demokrit der allein Weise und Gesunde, alle andern (ihn selbst nicht
ausgeschlossen vgl. 17. ıx 380 L.) von der Welt Torheit und Krankheit
ergriffen seien. Ein reger Gedanken- und Bücheraustausch zwischen
Demokrit und Hippokrates schließt sich an. Die Benutzung dieses Mach-
werks steht sicher für Plutarch [Cat. mai. 23; nicht bereits Cato, wie
Littr6 glaubte], Soranos (?) Vit. Hipp. und den Musiker Herakleides [etwa
2. Jahrh. n. Chr.; er zitiert Pseudoarchytas Περὶ σοφίας] in seiner Εἰσαγωγὴ
μουσική b. Porph. in Ptol. p. 32, 6 Ὁ. [ὡς φησιν Δημόκριτος, ἐκδοχεῖον μύθων οὖσα
(ἡ ἀκοή) μένει τὴν φωνὴν ἀγγείου δίκην -- Ἐ».28, 5(Quellenverh.andersn. Kranz
vgl. Α 126a)], Galen quod opt. med. τὶ ὅ. 7 Müll.; Erotian p. 9, 18 N. zitiert
den älteren Anhang n. 26, 27, nicht dıe Briefe. Zweifelhaft ist Beziehung
wie Zeitalter des Antisthenes [τ 82, 25] = Ep. 12. Vgl. Usener Epic. 8. 313
n. 18. Dieser Briefschreiber kennt zwar einige Schriften des Hippokrates,
die er kompiliert, aber vermutlich keine des Demokritos. Vielmehr sind
die dürftigen Beziehungen auf seine Lebensumstände, Sentenzen und
Schriften den damals verbreiteten Viten entnommen, in denen auch bereits
Hippokrates eine romanhafte Rolle spielt [vgl. Athenodor.ıı 83, 20, Philon
τι 86, 18]. Falls die Buchtitel Epp. 10. 18. 23 [τι 226, 1. 227, 1ff. 7] dem
Kataloge des Thrasyllos direkt oder indirekt entnommen wären [Maaß
Aratea ὃ. 131?°], würde die Entstehung dieser Briefe frühestens in die Zeit
des Tiberius fixiert. Falls ferner Seneca Ep. 79, 14 quamdiu videbatur
Jurere Democritus (nämlich bis Hippokrates die Mitbürger eines besseren
belehrte) aus den Briefe: geschöpft hätte (was sich nicht sicher beweisen
läßt), würde die Entstehung nicht nach Claudius oder Nero anzusetzen
sein, womit sich die doch wohl als naive Widmung zu denkende Erfindung
des Namens Paetus (Adressat von Ep. 1) gut vertrüge, wenn darunter der
bekannte Thrasea zu verstehen wäre. Die Naivetät dieser Namengebung
hat in dem Dionysios von Halikarnass Ep. 13, der doch wohl an den ge-
feierten Rhetor erinnern soll (Marcks Symb. ad epistologr. Diss. Bonn 1883,
43), in der Einführung eines Königs Demetrios Epp. 6. 24 und des Kra-
teuas, eines Nachkommen des bekannten unter Mithradates lebenden
Rhizotomen Krateuas, sowie in den zahlreichen Gedankenlosigkeiten der
Komposition ihr Gegenstück. Die Sprache trägt trotz starker Bemühung,
die archaische 185 und die Sprachfülle des Demokrit zu erreichen, den
Charakter der Kaiserzeit. Außer einigen aufgelesenen Glossen ist nichts
2. Hıppocr. 10, 3 [ix 322 L.] ζητεῖ δὲ ὁ ἀνὴρ [Demokr.] καὶ Περὶ τῶν
ἐν "Aıdou [IB 06 τι 130, 12] καὶ γράφει ταῦτα καὶ εἰδώλων φησὶ πλήρη τὸν
ἠέρα εἶναι [vgl B 166. A 78. Ο 5] καὶ ὀρνέων φωνὰς ὠτακουστεῖ.
3. — 17, 11 [mx 352 L.] Hippokrates erzählt: ἐπεὶ... ἐπλησίαζον,
5 ἔτυχεν [Demokr.] ὅτε ἐπῆλθον αὐτέωι τι δή ποτε γράφων ἐνθουσιωδῶς καὶ
μεθ᾽ öpnfis[vgl. Β 18]. [3541,.1 Aus dem Gespräch Hippokr.: Demokr.: H. τί
τοῦτο τυγχάνεις γράφων, φράζε. — .. . περὶ pavins, ἔφη [Dem.] ... (16) τί
περὶ μανίης γράφεις; -- τί γάρ, εἶπεν, ἄλλο πλὴν ἥτις τε ein Kal ὅκως ἀνθρώ-
ποισιν ἐγγίνεται καὶ τίν᾽ ἂν τρόπον ἀπολωφέοιτο- τά τε γὰρ ζῶια ταῦτα ὁκόσα,
10 ἔφη, ὁρῆις, τουτέου μέντοι γε ἀνατέμνω εἵνεκα οὐ μισέων θεοῦ ἔργα, χολῆς δὲ διζή-
μενος φύσιν καὶ θέσιν. οἶσθα γὰρ ἀνθρώπων παρακοττῆς ὡς αἰτίη ἐπὶ τὸ πολὺ
αὕτη πλεονάσασα, ἐπεὶ πᾶσι μὲν φύσει ἐνυπάρχει, ἀλλὰ παρ᾽ οἷς μὲν ἔλαττον,
παρ᾽ οἷς δέ τι πλέον" ἡ δ᾽ ἀμετρίη αὐτέης νοῦσοι τυγχάνουσιν ... -- [360 L.]
ἴσθι δὲ νῦν περὶ τοῦ σοῦ γέλωτος τῶι βίωι λόγον δώσων. — (26)... ἐγὼ...
15 γελῶ τὸν ἄνθρωπον, ἀνοίης [vgl. B 282. 197ff.] μὲν γέμοντα, κενεὸν δὲ [vgl.
B 196] πρηγμάτων ὀρθῶν, πάσηισιν ἐπιβουλῆισι νηπιάζοντα [vgl. Β 76]
καὶ μηδεμιῆῇῆς ἕνεκεν ὠφελείης ἀλγέοντα τοὺς ἀνηνύτους μόχθους [vgl. Β 223],
πείρατα γῆς καὶ ἀορίστους μυχοὺς ἀμετρίηισιν ἐπιθυμίης [vgl. B 70. 224.
234 u. ö.] ὁδεύοντα, ἄργυρον τήκοντα καὶ χρυσὸν καὶ μὴ πανόμενον τῆς κτήσιος
20 [vgl. B 285] ταύτης, αἰεὶ δὲ θορυβεύμενον περὶ τὸ πλέον [vgl. B 224. 191],
ὅκως αὐτοῦ ἐλάσσων μὴ γένηται" καὶ οὐδὲν αἰσχύνεται λεγόμενος εὐδαίμων [vgl.
B:170, 171] 2%
4. — 17, 40 [mx 368 L.] μούνη δ᾽ αἴσθησις ἀνθρώπου ἀτρεκείηι διανοίης τη-
λαυγὴς τό τε ἐὸν Kal τὸ ἐσόμενον προορεομένη. δυσαρεστεῦνται πᾶσι Kal πάλιν
25 τοῖσιν αὐτοῖσιν ἐμππτελάζονται [Β 166. 175].
echt, am wenigstens in der geschwollenen Ep. 23 [s. τὶ 227, 7], die bisher
unbedenklich als Fundgrube demokritischer Fragmente ausgebeutet
worden ist.« Neuere Literatur über diese Fragen : R. Herzog Histor. Zeitschr.
125 (1922) 189; Philippson Rhein. Mus. 77 (1928) 293. In das Zeitalter
(65 Augustus geht mit der Datierung Pohlenz Herm. 52 (1917) 353, auch
Philippson a. O., der die Möglichkeit noch früherer Abfassung (vor 44
v. Chr.) dartut; den Anpoxpfrteios γέλως kannte schon Lucilius (vgl. Horat.
Ep. ııl, 194 ; Reitzenstein
Herm. 59, 1924,5). ZurWertungdes Briefwechsels
vgl. auch Reitzenstein a. OÖ. Neue (genügende?) Ausg. Putzger Beil. z.
Jahresb. Wurzen 1914
1 Die $$ nach Herchers Epistolographi 5 u. 7 Text nach Littre
8—13 Text n. Littre nur 9 τίν᾽ ἂν Hercher: τίνα Hss. 13ff. von Kranz
als Probe aufgenommen, um zu zeigen, wie stark die Begriffe der Demo-
kritischen Ethik hier verwendet sind; auch die folgende Schilderung der
menschlichen Torheit benutzt sie zu ihrer großen Predigt. Hierauf geht
auch das Zitat des Greg. Naz. 37 p. 292 Migne 15 τὰ ἀνθρώπου Variante
17 ἀλγέοντα] ἀνύοντα οστχψὼ 18 ἀμετρίησ(ιν) ἐπιϑυμίη(ς, -η(")σιν) Hes.:
ἀμέτροισιν ZmdupinowLittr6G 19 τήκοντα] κτίζοντα νὰι]ρ. 21Textn.Littr6
— Von dem in diesem Brief angekündigten: Δημόκριτος Ἱπποκράτει περὶ
navins (vgl. nr. 18) hat aus Urbin. gr. 68f. 427rff. eine vollständigere
Rezension mitgeteilt Diels Herm. 53 (1918) 57; »von dem echten Demokrit
ist auch hier keine Spur« Diels
soo] 'qaPA :'ssH
10103 9144] 'qIoA :'ZnA Soovujdau Uvjox ZE J9UOIOFT 10Aarlonagoıg
mA vonsringeig <q Wonarinagoig IE PP] “Ἃ10Δ :’ssy Aamuprinzau 08
Ays[eyooy <orinzau) Sonorinsau aognayzm 53 : ΒΊΘΙΩ ; Sognavza 1103 [aognayaa
53. 87 yospez 919977 ‘q "8 "wr Sogari : ᾿ΒΒῊ Soring gg ΘΘΖῚ V "IA δωρρὴ
(m13Xogaz :yuLIg]) 01BXognz ἜΡΖ Αα 918 "uwur Szaalodep #7 ΔῊ alanarloun
SIOICT "qIoA :*sspy Sujdıoana AeypıoyH [36] Iz "SSEL moLndgjano : SULIOULIKT
loındqıaa ΒΊΘΙΩ 'qdeA :'sspf ılU)omyYox noumıar oun JOY9IOH 1091043
°°SSH 510}0091043 :sjerqy ılujagoLona 07 "SSH 190M9rloox : Β]ΊΘΙΩ loonarloox 61
9149rT "qaoA :'ssp] (1 }Ο) οι Δ qH 1ovuıg AOYUOIOFT AMFMOLONA3
[am3mıoLoxo13ano 21 qH WoondAdsuh 91 qH Soonon [Sopa Ζ1 (Zuy
uyo) TEy91lo] amıayu [amzınoı 6 o1ori3 Iepo olar3 yone *ssp [03Π3 9
1ΟΌ ΓΟ ΘῈ ‘9ayyr] [661 4 134] oıaoyrondıhısmp ΤῸΝ :’ssg "Β “τι oıa93 Slırl Sıod
-idiarlp ΤΟΝ :ΒΊΘΙΩ 193 Sılyrlondırhıarıp ΔῸΣ Ὁ 20€ 'S ὋὋ 8 uosddıpyg
's Δ ‘9gz ıı nz yonaıdsıopıy uep ıcqn "FI "SSH oZTuro 3101, 39 Τ
doul 1103 Siopyaıdau ılıyjor Smpyvou Sıogov ano albodı 513 novwpgwuar Por
δου ΟΠ} ngALdoX 39 oı (}) "ALONOLI}L yorinsau aolıjo Suamb “woaarinagorg 1031:
SsAAndıo amaprinsau 39. yonıriog "owodog zingagaz alynodınz Δ ΘΙ, Sodı ‘Son 08
-ugır SLAdo ‘sıyıoog lygdon 39 Sugisonma "Sonarinzgp noddpv 1aurlauodı αἰιΦ
-odı 5. ΟΝ aognd 53 39 9 “Sonorinanu aognaymi 53 dA ag 9 «Διοςριλαιϑά Sıovluvvp
ıonzriooridu 3Andpd por 39 SoXAodd (9) "wıldnodbau 1010XXıdyg amıaago SıodnX9
“aonaA alı wonadoynu SovaAAR SuUXnh “οοωνά δἰ Suıyoy "moıanyA Su4101Aovp
Sonoxlug Suyobop ano Soring 9 amauz 510 ‘aaAımzap SoAdnanrllg 210 amgnr 39 92
o1BXogn3 "nonzrlooriduano SıobrioA aoızany3X por S3VaLodap 39 aoıazA "Uaarina
"dag rlLXogdou nıuomdgdpig 31 (μαπη Διο ρου amuprilud “uazrooonLundau 11orl
-91o 6X am3yı3X 39 Lwoworl (6) "aljanızA δοοηγορθῴρ arLonojjdoıg “SanorimaA
"13 SoLoldboo ‘Ssamgmd 39 1oyuıg "ızazrloun ılydıoana aoodoL xonoynd Ldox [39]
Sugıdap aorım 39 51} 90030. „moundgynz ıljopyıox Imumısroun ıLujsg901.0n3 nodAn 0%
aonaymb 1amıyXnyou a3 agyıLldo amupriro amı 39. QL (F) "Won3rloon OLmdX
boploonns amXıdı “aoynbzuAz anonoLunyoy Sujonnig owoynb aluLouoag τοι
ıLporAmap 58ιορὦ amyuıg Am3109 am daun “ΛΟΞΧΙΟ. ὈΧΟΙΞΛΔΟ aıoagmdnaa 1.0311
SonzrinaLolusurg ΔΟΙϑγοο ‘Sororimo noL alday Δα, ıs3dnoddb Sovobpz Δ3Π 9
‚agalıoL 13%3 alydnsg LbodAoun Suajıumdgap 39 Sorond (9) "00NoAY aljsgou 91
‚no 53 arolngdb ‘odnorip alXnh Saaısg oonosdou dpA Soonon ‚Susdo δἰ 3γ3Π
58 Soon 1349 alyringodu 39n0 SuonosAyp Suxınorimo 80. 5m333 .‚Solnognodb Ὀγθ03
snoı als3onodu aoyox al “SLj3An Suonoadou Sopa 39 Imı39nn [te 4 13Δ] wıs3d
-ιοῶχ amıprilmo Snoonon 30 Lxidıly “ΔΟΡῸΣ, wıandoap auXnAh doA as Ly6oo, (7)
‚aoxioanz ΤῸΝ alıbyagp Susıdıl ϑλος dA Suyboo alydonoı ‚SnoaarluasA3A Sordgı 01
aMmAÄ9Y por Sojsgimu SnoL DLoIyorl 39 am3LnoL “(ao}d agı 53 aodzbriny yox orig doA
AQVOA) SB10dxH1Lu], m "Wogonıoju3 alaX3ı alsıdıly Snoumdgap Sorapu 1X (τ)
"noumdgap Soıond Ida 1319daou, SoLiduorluy [1 5865 ΧΙ] yI ‘gez — 9
"wo1sbndA ΟἹ „un 1ovdig amaınoı 39 Ssdnıdori "naAwAl Sopb 53 Smauadıy
Sooluanadz aLond 503 Sopa wınmı 3Χη3131, o1a03 ["JgET "wg g] Sılynondınısnp q
px monndonng ıorlopn Lg Ὁ “8 “ΒΟῚ IL 134] Sozriı 13jpvu odal aoı par
PLAODOPYNEIg 1LO10rIVogA} IRA mooxg * "* SaunodpdAAnZ [FT—ı1[ 4] amja
-odno amdıop 31 113 [801 4] SuıbdndAovou por [89 "4 ‘op 'qp 4] δοιοβθ
"Dig norloox 1dau 99 [“ΠΟΌΙΟ(1] asrloayXAnız [I o8E ΧΙ] 1 31 — 9
LGE 9-3 NOLLVLINI Ὃ
vanuıngolanu LE VW Amıpriorn Ὁ amupri
-NOX HE SSmXno '58Η ὉΔῸΝ :ıoyueg por WVINLS amazrluıduuz : 1, oayr
-uiduuzeg sport ;lmon]zg W wogoanaA 3A : IS aarlagasu 3A !sq00BP aarig
-nau3 A Lg And (amı) 95 78 XI pnag 'zdıaT yasoang aoLdogdna 97
9a] [31] SI "ss al33dgo :sultowam alıdg 91 'ssH 08 am3davb
(1) ss "τα aooaya :q 1oana : Ἡ Sujoana : sfr] „Q Loans STOICTT WOLO}LN0ANOANZ
ayprogperA :'SSE] 'ı9 1040Ax3 :1y1OuLIg ὋΣ amaoAn3 FI äma dur :q
udılırn ΤΙ AH oXnaz 9 :919917] oXona S[OIT *QIOA :*SSE] WL3ÄHANaLON F
MAINQ Sanıı 1Ὸ ogarimdıwuz 1onarloanarlao S3LnoX31ou Suojdanıona orlyo QL YLoX SIOL

aılri amazmorlsdanu3 amınoroL ano amyvou (6) ‘wogonorlud3 Sıayoıu SoVQ 1o%
Δ ΠΟ AMUXgOoLADL AOJVINIOL OR nog034}A aorlıy ΤῸ 31 ΔΟΠΙΟΥ SorWorl
“δ DIIP AOL ὉΔῸΝ 501, 33 SINpyvou 3Lom “δοιϑριήν Spvogdsun “amuprinox Spvog
-Iaun ‘soriXno von Sordgriouz 5.01, puox wagrluıduuz 50 1513 amı Qup pı mÄ3v JL (Ὁ) 98
"OJO60310N ὈΔΆ31, ὉΪΟῚ Ὁ, JoYyou por ‘oLnonzAsdou 101OLNOdLOU [3 ΤῸΝ PUNP
‘o1n0X0319 SOnogQl SoLpLm1oonp amdzuorl ayı 23 501, 3110 amdaımAng ayı 23 SQL
31:00 τοὺ noyızim$3 Soridg Sno13Xopımayp 513 jovvou Sojringiuz Snodizrp Διο
pdou 5... HA PIE (6) "Jung amupriugou apXndh apı pıor amı 33 onorllıda0y por
orlonpdou ὍΣΟΣ “orlosgy nojd agı Hıoa mı dHA wıapu „ndaLmusyoX por maojjar 08
ıovvou amXnh apı 39. 1dau „ojdnri ὈΥγῸ ‘Sanpgaulo wophlyiuz τορι ρον το γι,
-na0ng WodnoAAndıo wdArgou Sagııjaadb nopnorinsyuıdau Sagıjdnsyu origo Q1 [031],
‚oLnonjogrino »ı 113 asrlognauz „A agındu por (7) Sponumnp SoıyXoz Sıdkzri
amazrorladaıu3 SIOLNNO AaMıyımusyoX (ayı) amıayı (or “orlyo 1onzlluınza AOL
-dogb μοὶ noLlagona “1onmdıyo ΤῸΝ joLong 8.48 119 “Smoınnz SsLoamaÄauz por 1onarl 9
-HLOILF Sodıdıp amıayı mıoıyori 111033 39 AOLNDL -S3LADoMIgaoLDN norringna „13
moıanoolıou anjrlogıusdou oAlL [3ΔΟ10 191] 191 13 A0OLOINVpR “ΔΟΛΟΟΧ 9m) SQL aQL
1011 ndgay 10 Sa1noXg aoıwın!odd 1110591333 oayyo wıawurng agı Sodu Sp (T)
‘Soynngna 1dajı noı 23 nojsdoAngnjj noXdyuuj, 18 ‘FF AL ΒΟΖΩ 'L
"SuyAdnoLisy 30n013 SPAM 0%
Sisgo_onu3 Soronpg Lg Ὁ “UunzA amaXAyyıuo mbdoripıamu 3331333 Sıonb SıoXnr
43 Sororimox 39 U aronozyaı alıAdnoLısv Uyodop [31] amdnsa ‘wıaoX3 wagrio
„odguano alUXdp awopu. δἰ δολίῳ “οὐχ aroıozınoı oagrluıduoodu Hı ΤᾺ SanoyX
-odg mon 39 Lymo (ZI) aonsrlofonnu Sugdl aryıdg ‘wılAdnomlgag oun Sorond
“«aoAdnouun Sujononano ‘nonarinzıou aronXx3 amdgo rlAzyu Aamdnan or 31 and 41
-3vb 919 ‘ud ‚a Lyoans -Saıaoz Ssamı)Xnynou *Sı3Xdg woLojın amagAnz WoLdoriza
also So123 joLoorisdn Sororimo 39 33 (IT) "Suyonodu noxgı 23 ‘Sorond SodıooA
D.0n03X23 Snogluvy.u 39 23 (nıorodnaa τουϑάά)φο 3όρο »onopdd ΔΟΧΟΙ SıoXnri Sodmynu
ι .assinayodau Udıhrı LUyumodou aeydnri amgXorl pimoanA δὲ amı (SoAYY ΔΟΛΙ39) u
amadadg duxkri ılınoı wogıanıak 39 u "worsa)A Lupo Sorojdunzg amdno “amy3AAp 01
amazrAsyuaurino “Uunzrloodglag orioLo 1ı)%X0} SıLona Sugmdnaa 5038 (01) 310
Sonuyıo nongri ‘sbuyjsidaurg moogu od3ıomA Snoyujuz Sonarnovor 9 Suyvyıor
Suopum 39 Soidny "aLomandau του νυ No SoLojdunz amdno “ῳωπηίιῳ 1onzrlosıdril
pox 1onarlomdglunz a1oı0)Xo} jodban 3g 1oringıg (6) 1) Sm30Jdxoup po Soihluv
‘odaıaa alyyıon 1dau moLvjs “oasrinznogano ıLuyAdnomlg Sorozgano “δ γον 89 9
oXona "aıhzu δία, monopIolg wı3apan: ΤΟΣ “Luyyior wdıaınzgamu 13ALdoX am3ınoL
3g Uosr (8) ‘Sonarinorpo agguri orlAndı ı39n3 1ınmazuyp alyuo Soxonz Slyab
“οὐδ ΤΟΝ nonjumdgap Sororimo 39 Sedagiovd "mwısald wononygdaun noluumdgap
Sororimo Ldogboig por wononzmi 1noul Sodu LvoX 39 LImyX aoııyo Slyringıug
SOLIYMONHA [99] 89 87%

A9usor) ἋΧολ :y Sonarimduynooıoyd3 ΤῸ SonsrimdunoaLond3 7E oyau
Om < > woqIom 'qIoA :'ssy ano VIIS oLaloanoyz 08 Vv »aojjsr
:S ὉΔΟΙ3Π το PAojarn 67 "SSE] SO1A9Q] :"UONOJBA XLAOQ] Äysjeyooy
grey (am3dX arssjnon odobns τπιοΖιι 8319. NZ) ΟΝ XIQl PL ἸῸΝ DYVP 68 I "BA
"ONOUTONL NO „UVP "SSH POX OYNP :S[orct Ir γ» VS διβ))ηοδ "1 asyprloa ᾿ς
49905) 91 Y9BU ΔΒ :S[oLcT wıaaz „A agumdgay FydropplA 9g 42409 <aııy) ος
99907) amıngoondu F7 161 4 WA 87 77 TOUSON 'qIeA :'ssp] Soazrlogıg
-ndou zz WINS Ssınoolonaz 17, 3ıaooloans IE WS asıujudan :Y ΔΙ3Ο3.,
-ıdau ΟΖ "SSH amıomoLl3sdou : I9USON) ΛΟ ΟΣ. Ο3530 0", „I ONEUIOL 'AqI9A
SS] 3190 X 1oLnonjA :YW WoLanA 9T SSH οὐλολϑάβ :PIOJSTer) 0131343
ἈΠΕ ὍΣΟΣ ὈΝῸΝ 119 :°SSE] PLNDLLON 119 GI oyautopL “ὦ or [amyıd ἃ gI
oyaulom Storpiap IT I Ssıanolyumanodu 6 0 2B:YVS B9 oyaulom
(ag Sogdm)> *ssSH Ano1adjomgp :yosquogyAM Aoısdodony 4 WS »aarloaıA
sy masarlonsA $ ΒΗ AQLı 3dna :"yIoJswoH noujdns g smyIoIswuen <Im) 7
ON9UITOTN "QI9A : ΘΒ NeLaonpodoln "SSH AM3g ano :smyLoIswor ΛΟΞΘΔῸ I
asrroolıou "ımAoy anyboooyıb ὉΟΣ ımı Sogıyuax Sonarimdın 0310243 Spı SioanXurn
Sinoyu mg 031Lunddoup SOoLnodpogonnonp por SoLnoLujanz ano ızalı.oodu (ZI) "aAmono
amıorlmıond amynodb (ION) amyvou apLosr “ıınoanovz apXnh ayı nıorlligou ono) 08
“30 53 ogosapodau ımazrloXioup ımı ἃ ımazrlovoup ımı anızyzdm anonıralı ‚guri
τοι, Sodu “ionsriodngo1oX ΤῸΝ 531. ΛΟΙΌΥ 39 10 (IT) 1Laoandau aoıdl agL wıapu
ὉΔῸΝ SSdOX JOYVolL 119 OLAagl ‘039PX nıgı Ὁ. Ur mV» “asjjınon wdobns nur
-MLurino amjdıoyyp amı Xı oıng ΔΒΓ noumdgay Sırlag doA 39n0o (01) "asrlogpıg
aodaLoringna ‘wıaoapodrino Sıonori (any) Uri ἸῸΝ Saraojjrloa oaıumdgap oıaoLuju 9%
-oodu Ὁ, 10x “nodaLoynodb amazriooondu amı ἀρ, Sodu ΔΟΙΘ΄amıno agı S3LaoyVpd
-DIPALILAD ΤῸΝ OLNOYMUY JoYYou amıazgluyıd mLoIypori amyJb ΤῸΝ amanzıL οι [or
119 SaLaggori por ‘SordoLo} ΔΙΠ Smnzrlogagodou SYL 33 tonarlyoıAovonp wıapıu Lg
n «Δοοίιο1Π3 δογράβη ımaodX wuiauzıar 1091. 13 Saınooloana alyogdaun ΘῸΝ por
50 Λ11, Saıamolıyıb 39 1oyvou .ımanpdnı U aıao3u1ıdau S3Laovvarl o1noL pıg 5:σον 07
Lk ‘anolugmosidau j0o1No amızymum amazrlonaA amıprludX amı apı Ὁ. nodaLon
voıorlludX SaLnoymdoump jovvou 119 ano 1onarlporÄoyıuz (6) "oınonad3 noL οὐ, or
jovvou 1113 ana ἸῸΝ Suoyrinsudı ammox ΤῸΝ Smodobrino SI009 13 ΛΟ ΟΣ 1. Ο35300.,
AML AOL ἸῸΝ ΔΟΙΘ amıaoadou amı 31 a9ı Im olLonnLoN 1onarlyang 39no ‘iwıan]A ana
por o13n3/3 SIoyvou SIOVVY ON PLMOLLON 119 1onarloarlarl no ‘Smaorljogoxon ἸῸΝ GT
Sno1L9103XnıY9 Snonori SNOLND 1L10A3N 1onarlodngg 10x SaLaojoya Ὁ.113 "aarlı amıyı
-inıL amazrlojıroa Amı amyyp amnır U amanzı l amıaoang amvıd L amuorludX
Sıovogoum 31 13 1O13AJA 39 Ὅλ (8) "AO1LOLMUSYOX 10% nold Δ9., Δ3Χ3 noLmı
-odyıu SIoLND ıaapodriino mıno ΤῸΝ .apXnh ayı 111051 1dobwıox Sıomox SıoLlonyp ἸῸᾺ
SIo.0399 ΤᾺ 1010Vp Aa 1ox SIoYVou 10na1oda1L0 mad ‘1ogo3A3A 19 L0ang naarloamXAnı ΟἹ
-113 ΔΟΟΧῸ 113 0jo γὺν “Ιοδβήσοιζου 1103 Ὁ10 Xno 1ox SaLanopyunnmodı norLyad
91. (13 StoLnn Xazrlogag ἸῸΝ) wıagadou SoXnı ἸῸΝ Solonb Qun PL ΔΛ, 10VVOolL
39 ana (}) "pıaoLujuoodu Ὁ, Saıaod36 SmponasA Aasrlogpıg worringna 13 ‘oLıwang
roABrIoIg AONOIX noLoıXHNz AQL ἸῸΝ MA3rlogag ἸῸΝ mLAoadou HL 13 ‘S3Laojjron {39
Sogdzn) ‘Sarazguringaz Δ3Π pınoı οἷς (9) "ao1sdimbnany 3gno nomodad agno aoıla 4
-MP 39n0 nonzrl amıno aagno por ‘asrobluyiadou waarlonaA Siovogoıarl Siovpiou
ἸῸΝ Spovvou 13 “aouodı noujdnz wındadp 10x 31 Hıwıoy “ὍΔ. doA wıapUu „1110
-nbau 10g0314A 1 10g0nYV9uY aoıXyL SINpYVolL τμ ΤῸΝ (10) “5: ΧΆ 3 5:0 43Π02
ἼΠΟΛ 50.1.3 5101. 31 “Δ ΔΟΔΙ Οὐ Smrloıano ımuodı amagap mazrlonaAıu3 mıadnı
666 L9 NOLLY.LIWI Ὃ
230 68 [55]. DEMOKR. C. IMIT. 69 [56]. NESSAS
δὲ τοῦτο ἀντεχόμενοι φρονήσιος Kal σωφροσύνας Kal HETATTOIOLHEDI (εὐθυμίας
καὶ ἀρκούμενοι» τοῖς πιαρεοῦσι καὶ μὴ πολλῶν ὀρεγόμενοι. (13) οἱ γὰρ ἄνθρωποι
τὰ πολλὰ παρασκεναζόμενοι, ὡς οὐκ ἔστι ζῆν μετὰ τὸν τᾶς ζωᾶς χρόνον, (έπι-
λανθάνονται καὶ ὡς οὐ πλειονάκις ἢ ἅπδαξ ἔστι γενέσθαι. (τοιγαροῦν) χρησώμεθα
5 παρουσίαι τῶν ἀγαθῶν, ἐκ δὲ τᾶς φιλοσοφίας καὶ λαβρότερον ἀπληστευσώμεθα"
ἀπληστενόμενοι γὰρ τῶν ἐκ φιλοσοφίας καλῶν καὶ σεμνῶν, καὶ τᾶς ἐκ τῶν φαύ-
λῶν ἀπολυθησόμεθα ἀπληστίας.
8. Nachbildung Demokrits im Hippokratischen Nomos: 5. Wilamo-
witz Herm. 54 (1919) 49.
10 69 [56]. NESSAS
A. LEBEN
1. Evs. P. Τὸ. xıv 17, 10 [aus seinem vulgären biogr. Compendium,
nicht Aristokles] Παρμενίδης: τούτου Μέλισσος, οὗ Ζήνων, οὗ Λεύκιππος, οὗ
Δημόκριτος, οὗ Πρωταγόρας καὶ Νεσσᾶς: τοῦ δὲ Νεσσᾶ Μητρόδωρος, οὗ Διο-
‚15 γένης, οὗ ᾿Ανάξαρχος: ᾿Αναξάρχου δὲ γνώριμος γέγονε Πύρρων.
2. Dıoc. ıx 58 (Anaxarchos) ἤκουσε Διογένους τοῦ Zuupı υ, ὁ δὲ Mn-
τροδώρου τοῦ Χίου, ὃς ἔλεγε und’ αὐτὸ τοῦτ᾽ εἰδέναι ὅτι οὐδὲν οἶδε. Μητρόδωρον
δὲ Νεσσᾶ τοῦ Χίου, οἱ δὲ Δημοκρίτου φασὶν ἀκοῦσαι.
B. FRAGMENTE
50 ι 1. Porruyr. Quaest. hom. ı 137, 14 Schrader [aus Apollodoros]
Νέσσος δὲ ὁ Χῖος καὶ τὸ & [in τ 378 “Trio δέ μιν ἐν «αρὸς αἴση!]
μηκύνει οὐδὲν φροντίσας τοῦ μέτρον.
2. Procı. in Hes. Opp. 84 [aus Apollodor Περὶ θεῶν] Νέσσος δὲ ὁ
Xios ᾿διάκτορον λέγει» ἀπὸ τοῦ διάγειν τὰς τῶν τελευτώντων ψυχάς.
1. N. nimmt das &a ın καρός als lang.
9, Hermes habe den Beinamen Diaktoros von dem T'otengeleite.
1 < > nach Cobet und Hense Diels: {τῶν δυνατῶν Kal ἀρκούμενοι»
τοῖς 1. Kochalikr: καὶ σωφροσύνας μετατι. καὶ (dipkoßnevoi) Walter Arndt:
Meineke
καὶ σωφροσύνας μεταποιούμενοι (ἐπὶ τοῖς παρεοῦσιἢ 3. 4 ζ ) org.
Kochalsky nach Epicurea fr. 204 Us.; ἄς (= ἕως) ἔξεστι Jacobs 4 {τοι-
yapoüv) Kochalsky 5 ἀπληστευόμεθα Hss.: verb. Meineke 14 Neooös]
der Name erinnert an Abdera, in dessen Nähe der Nessos (Nestos) ins
Meer fließt. Nessas kam vielleicht von dort zu Metrodor. Vgl. Fried-
länder Herakles ὃ. 81! 16 Διομένους Hss.: verb. Menagius ὁ BP: οἱ
B?:P?F 17 Μητρόδωρος Hss.: verb. Cobet 18 veoo& BP: veoa P!Q):
veoocu P?F οἱ δὲ] ὃν δὴ Kochalsky 20 vgl. Hefermehl Studia in
Apollod. περὶ Θεῶν fr. Genev.S.32 21 „also las N. Kapös“‘ Crönert. Vgl.
Eustath. Komment z. St. 24 (διάκτορον λέγει» Dimitrijevie Stud. Hes.
p. 38 adn.
70 [67]. METRODOROS V. CHIOS A. 1-6 231
70 67]. METRODOROS VON CHIOS

A. LEBEN UND LEHRE
1. CLEM. Strom. I 64 [πὶ 41, 1 St.] (Ὁ. 244. 601) Δημοκρίτου δὲ ἀκουσταὶ
Πρωταγόρας ὁ ᾿Αβδηρίτης καὶ M. ὁ Χῖος, οὗ Διογένης ὁ Zuupvoios, οὗ ᾿Ανάξαρχος,
5 τούτου δὲ Πύρρων, οὗ Ναυσιφάνης: τούτου φασὶν ἔνιοι μαθητὴν ᾿Επίκουρον
γενέσθαι. SUID. 5. ν. Πύρρων... διήκουσε Βρύσωνος .... εἶτα ᾿Αναξάρχου τοῦ
Μητροδώρου μαθητοῦ τοῦ Χίου, οὗ διδάσκαλος ἦν Μητρόδωρος ὁ ᾿Αβδηρίτης.
Vgl. 69 A 2.
la. ArHEn. τι 100D μνημονεύει τῆς μήτρας καὶ ᾿Αντιφάνης ἐν Φιλομήτορι
10 [fr. 220 ıı 108 K.] οὕτως:
ἔμμητρον ἂν ἧι τὸ ξύλον, βλάστην ἔχει’
μητρόπολίς ἐστιν, οὐχὶ πατρόπολις {πόλις "
μήτραν τινὲς πωλοῦσιν ἥδιστον κρέας"
Μητρᾶς ὁ Xiös ἐστι τῶι δήμωι φίλος.
1ὅ 2. Αἴὔτ. 1 8, 11 (D. 285) M. Θεοκρίτου Χῖος τὰ ἀδιαίρετα καὶ τὸ κενόν (näml.
ἀρχὰς εἶναι). SUID. Θεόκριτος Χῖος ῥήτωρ μαθητὴς Μητροδώρονυ τοῦ ᾿Ισοκρατικοῦ.
3. THEOPHR. Phys. Opin. fr. 8 [Simpl. Phys. 28, 27] καὶ Μ. δὲ ὁ Χῖος
ἀρχὰς σχεδόν τι τὰς αὐτὰς τοῖς περὶ Δημόκριτον ποιεῖ, τὸ πλῆρες καὶ τὸ κενὸν
τὰς πρώτας αἰτίας ὑποθέμενος, ὧν τὸ μὲν ὄν, τὸ δὲ μὴ ὃν εἶναι" περὶ δὲ τῶν
20 ἄλλων ἰδίαν τινὰ ποιεῖται τὴν μέθοδον. Vgl. CLEMm. Protr. 5, 66 (1 50, 15 St.).
4. [Pıur.] Strom. 11 (D. 582) Μ. ὁ Χῖος ἀίδιον εἶναί φησι τὸ πᾶν, ὅτι εἰ
ἦν γενητόν, ἐκ τοῦ μὴ ὄντος ἂν ἦν: ἄπειρον δέ, ὅτι ἀίδιον: οὐ γὰρ ἔχειν ἀρχὴν
ὅθεν ἤρξατο οὐδὲ πέρας οὐδὲ τελευτήν: ἀλλ᾽ οὐδὲ κινήσεως μετέχειν τὸ πᾶν.
κινεῖσθαι γὰρ ἀδύνατον μὴ μεθιστάμενον: μεθίστασθαι δὲ ἀναγκαῖον ἤτοι εἰς
25 πλῆρες ἢ εἰς κενόν. * * * πυκνούμενον δὲ τὸν ἀέρα ποιεῖν νεφέλας εἶτα ὕδωρ,
ὃ καὶ κατιὸν ἐπὶ τὸν ἥλιον σβεννύναι αὐτόν, καὶ πάλιν ἀραιούμενον ἐξάπτεσθαι
[vgl.. Epicur. Ep. 2, 92. 96 p. 39, 10. 42, 4 Us.]. χρόνωι δὲ πήγνυσθαι τῶι
ξηρῶι τὸν ἥλιον Kal πριεῖν ἐκ τοῦ λαμπροῦ ὕδατος ἀστέρας, νύκτα τε Kal ἡμέραν
ἐκ τῆς σβέσεως καὶ ἐξάψεως καὶ καθόλου τὰς ἐκλείψεις ἀποτελεῖν.
90 5. SIMmPL. Phys. 1121, 21 [verm. aus Theophr. Phys. Opin.] ἀπ᾽ ἀρχῆς
δὲ χρόνου δοκοῦσι λέγειν γεγονέναι τὸν κόσμον ᾿Αναξαγόρας τε καὶ ᾿Αρχέλαος
καὶ Μ. ὁ Χῖος.
6. Alt. ı 5, 4 (Ὁ. 292) M. ὁ καθηγητὴς ᾿Επικούρον [dieselbe Ungenauig-
keit 111, 3 unten Κ΄. 232, 5; vgl. ob. Z. 5] φησὶν ἄτοπον εἶναι ἐν μεγάλωι πεδίωι
35 Eva στάχυν γενηθῆναι καὶ ἕνα κόσμον ἐν τῶι ἀπείρωι. ὅτι δὲ ἄπειροι κατὰ τὸ
πλῆθος, δῆλον ἐκ τοῦ ἄπειρα τὰ αἴτια εἶναι. εἰ γὰρ ὁ κόσμος πεπερασμένος, τὰ
6 δρύσωνος und ἀλεξάνδρου Hss.: verb. Menag. 7 Μητρόδωρος Hss.:

Δημόκριτος verb. Küster 11 ἂν] ἐὰν Hss. 12 πόλις» Meineke, der
auch die Identität des Kurznamens mit unserem Metrodor erkannte
FCG.ı 314. ım 129. Vgl. A 25 16 Ist dieser M. derselbe? 25 Lücke
erkannte Zeller(-Nestle) ı 1186! 32 Das Folgende (s. 59 A 64) bezieht
sich nur auf Anaxagoras und Archelaos 35 ἄπειροι Meineke (vgl. ıı
232, 2): ἄπειρον Hss.
292 70 [57]. METRODOROS VON CHIOS
δ᾽ αἴτια πάντα ἄπειρα, ἐξ ὧν ὅδε ὁ κόσμος γέγονεν, ἀνάγκη ἀπείρους εἶναι" ὅπον
γὰρ τὰ αἴτια ἄπειρα, ἐκεῖ καὶ τἀποτελέσματα. αἴτια δὲ ἤτοι αἱ ἄτομοι ἢ τὰ
στοιχεῖα.
7. A&r. 111,8 (1). 327)... Διογένης, Λεύκιππος, Δημόκριτος, ᾿Επίκουρος καὶ
5 ὁ τούτου καθηγητὴς Μ. ἀπείρους κόσμους ἐν τῶι ἀπείρωι κατὰ πᾶσαν περιαγωγήν
[Stob., περίστασιν Plut.] sc. γίγνεσθαι καὶ φθείρεσθαι.
8. SımpL. Phys. 648, 14 καὶ ἔξω τοῦ κόσμου [nämlich κενὸν εἶναι], ὅπερ
δῆλον ὅτι τόπος μὲν οὐκ ἂν εἴη, αὐτὸ δὲ καθ᾽ αὑτὸ ὑφέστηκε. ταύτης δὲ τῆς
δόξης γέγονε καὶ M. ὁ Χῖος. Vgl. 67 A 20 τι 76, 34.
10 9. Akt. ıı 17,1 (Ὁ. 346) M. ἅπαντας τοὺς ἀπλανεῖς ἀστέρας ὑπὸ τοῦ ἡλίου
προσλάμπεσθαι. Stellung der Planeten 8. 12 A 18 ı 86, 30.
10. — — 18,2 (Ὁ. 347) M. τῶν ὁρώντων ὀφθαλμῶν μετὰ δέους Kal κατα-
πλήξεως εἶναι στιλβηδόνας [nämlich τοὺς Atookoupous].
11. --- — 20,8 (D. 849} 10) Παρμενίδης καὶ Μ. πύρινον ὑπάρχειν τὸν ἥλιον.
15 20, 6 (Ὁ. 349a 4) s. 59 A 72; 67 A 1 $ 33; 68 A 86.
12. — — 27,5 (Ὁ. 358; Mond) Θαλῆς πρῶτος ἔφη ὑπὸ τοῦ ἡλίου φωτί-
ζεσθαι... Μ, ὁμοίως.
13. — m 1. ὃ (Ὁ. 365) Μ. διὰ τὴν πάροδον τοῦ ἡλίου [nämlich γίνεσθαι
τὸν yaraklav]- τοῦτον γὰρ εἶναι τὸν ἡλιακὸν κύκλον.
20 14. — — 2,10 (Ὁ. 367; Sternschnuppen) M. τὴν εἰς τὰ νέφη τοῦ ἡλίου
βίαιον ἔμτττωσιν πολλάκις σπινθηρίζειν.
15. — — 3,3 (Ὁ. 368; περὶ βροντῶν, κεραυνῶν, πρηστήρων) Μ. ὅταν εἰς
νέφος πεπηγὸς ὑπὸ πυκνότητος ἐμπέσηι πνεῦμα, τῆι μὲν συνθραύσει τὸν κτύπον
ἀποτελεῖ, τῆι δὲ πληγῆι καὶ τῶι σχισμῶι διαυγάζει, τῆι δ᾽ ὀξύτητι τῆς φορᾶς
25 προσλαμβάνον τὴν ἀπὸ τοῦ ἡλίου θερμότητα κεραυνοβολεῖ, τοῦ δὲ κεραυνοῦ τὴν
ἀσθένειαν εἰς πρηστῆρα περιίστησιν.
16. --- — 4,3 (D. 371) Μ. ἀπὸ τῆς ὑδατώδους ἀναφορᾶς ἐπὶ τοῦ ἀέρος
συνίστασθαι τὰ νέφη.
17. — — 5,12 (Ὁ. 374; nach Theophr.) M. ὅταν διὰ νεφῶν ἥλιος δια-
30 λάμψηι, τὸ μὲν νέφος κυανίζειν, τὴν δ᾽ αὐγὴν ἐρυθραίνεσθαι. SCHOL. ÄRAT.
p. 516 Maaß (Ὁ. 231; Theophr. durch Poseid.) Μ. τὴν ἴριν αἰτιολογῶν
φησιν: ὅταν ἐξ ἐναντίας τῶι ἡλίωι ἐνσταθῆι νέφος πεπυκνωμένον, τηνικαῦτα
ἐμπιτττούσης τῆς αὐγῆς τὸ μὲν νέφος φαίνεται κνανοῦν διὰ τὴν κρᾶσιν, τὸ δὲ
περιφαινόμενον τῆι αὐγῆι φοινικοῦν, τὸ δὲ ὃν κάτω λευκόν. τοῦτο εἶναι ἔθεσαν
35 ἡλιακὸν φέγγος.
18. — — 7,3 (Ὁ. 375; περὶ ἀνέμων) Μ. ὑδατώδους ἀναθυμιάσεως διὰ τὴν
ἡλιακὴν ἔκκαυσιν γίνεσθαι ὁρμὴν πνευμάτων ὕ θείων: τοὺς δὲ ἐτησίας πνεῖν τοῦ
πρὸς ταῖς ἄρκτοις παχυνθέντος ἀέρος ὑποχωροῦντι τῶι ἡλίωι κατὰ τὴν θερινὴν
τροπὴν ἐπισυρρέοντος.
40 19. Ατιεχ. Meteor.p. 67,17 [59 A 90]. Aör. ταὶ 16,5 (D. 382; περὶ θαλάσ-
ons πῶς συνέστη καὶ πῶς ἐστι πικρά) M. διὰ τὸ διηθεῖσθαι διὰ τῆς γῆς μετειληφέναι
τοῦ περὶ αὐτὴν παχέος καθάπερ τὰ διὰ τῆς τέφρας ὑλιζόμενα. Vgl.oben 21 A 33
s4 59 A 90.
2 ἄπειρα forderte Reiske: πάντα Hess. τὰ vor ἀποτελ. ergänzt

v. Byzant. 27 ἐπὶ] ὑπὸ Diels 32 αἰτίας Hss.: ἐναντίας Ald.: ἀντίας
Maaß συνσταθῆι Diels 37 θείων verderbt: θερμῶν Diels; ἰθέων (ἰθείων)
Kern 39 ἐπισυρρέοντας Hss.: verb. Diels
A. LEBEN U. LEHRE 6—25. Β. FRAGMENT 1 233
20. Ar. τὰ 9, 5 (Ὁ. 376) M. τὴν μὲν γῆν ὑπόστασιν εἶναι καὶ τρύγα τοῦ
ὕδατος, τὸν δὲ ἥλιον τοῦ ἀέρος.
21. — — 15, 6 (Ὁ. 380; Erdbeben) M. μηδὲν ἐν τῶι οἰκείωι τόπωι σῶμα
κινεῖσθαι, εἰ μή τις προώσειεν ἢ καϑελκύσειε κατ᾽ ἐνέργειαν. διὸ μηδὲ τὴν γῆν
δ ἅτε δὴ κειμένην φυσικῶς κινεῖσθαι, τόπους δέ τινας αὐτῆς * * * νοστεῖν τοῖς
ἄλλοις. ΞΈΝΕΟ. N. quaest. vı 19, 1. 2 Metrodorum Chium . . audia-
mus ... dieit: ‘quomodo cum in dolii cantant os, vox illa per totum cum
quadam discussione percurrit ac resonat et tam leviter mota tamen circumit
non sine tactu eius tumultuque, quo inclusa est: sic speluncarum sub terra
10 pendentium vastitas habet aera suum, quem simul alius superne incidens
percussit, agitat non aliter quam illa, de quibus paulo ante retuli, inania
indito clamore sonuerunt’.
22. — ıv 9, 1 (Ὁ. 396) Δημόκριτος, M., Πρωταγόρας, Πλάτων ψευδεῖς εἶναι
τὰς αἰσθήσεις.
15 23. EPIPHAN. adv. haer. ııı 2, 9 (Ὁ. 590, 35) M. ὁ Χῖος ἔφη μηδένα μηδὲν
ἐπίστασθαι, ἀλλὰ ταῦτα, ἃ δοκοῦμεν γινώσκειν, ἀκριβῶς οὐκ ἐπιστάμεθα οὐδὲ
ταῖς αἰσθήσεσι δεῖ προσέχειν: δοκήσει γάρ ἐστι τὰ πάντα. Vgl. 21 Β 34, 4.
24. Arıstocı. b. Eus. P. E. xıv 20,1 ἔνιοι μέντοι φασὶ καὶ τὸν “Ὅμηρον
αἰνίττεσθαι τὸ τοιοῦτο πάντων ἀποφαίνοντα τὸν ’Wkeavöv ἀρχήν, ὡς ἐν ῥύσει
90 τῶν πραγμάτων ὄντων: ὧν δ᾽ ἴσμεν ἔοικε μὲν καὶ Μ. ὁ Χῖος τὸ αὐτὸ τοῦτο λέ-
yeıv, οὐ μὴν ἀλλ᾽ ἄντικρύς γε Πρωταγόρας ὁ ᾿Αβδηρίτης.
25. SExT. adv. math. vıı 87. 88 [vgl. ὃ 48] οὐκ ὀλίγοι δὲ ἦσαν .... οἱ καὶ
τοὺς περὶ Μητρόδωρον καὶ ᾿Ανάξαρχον, ἔτι δὲ Μόνιμον, φήσαντες ἀνηιρηκέναι τὸ
κριτήριον, ἀλλὰ Μητρόδωρον μὲν ὅτι εἶπεν: οὐδὲν ἴσμεν οὐδ᾽ αὐτὸ τοῦτο ἴσμεν
25 ὅτι οὐδὲν ἴσμεν᾽ [vgl. Bl]. PurtLopem. Rhet. fr. ine. 8,1 (rt 169 Sudhaus) οὐ
γὰρ ἂν κατ᾽ ᾿Αζνδαξαζγόραν pyrioaı τις ἀκολούθωςς πᾶν» ὑπάρχειν ἐν παντ(ὶ
οὐδ᾽ Av) κατὰ Lv) Χεῖον Μητζρᾶν» ὁμολογώιη τῶι μὴ (εϊδέδναι und’ αὐτὸ τοῦτο.
Ye: Bl
B. FRAGMENTE
30 MHTPOAWPOY ΠΕΡῚ ΦΎΣΕΩΣ
1. Cıc. Ac. pr. τὶ 23, 73 [nach 68 B 165 πὶ 177, 22] is qui hunc
mazime est admiratus Chius Metrodorus initio libri qui est De natura.
“nego, inquit, scire nos sciamusne aliquid an nihil sciamus, ne id
ipsum quidem nescire aut scire scire nos, nec omnino silne aliquid an
LLLLTT—T—L—T—LL———————————— |
4 προσώσειεν Hss.: verb. Dübner 5 vooteiv C: νοσεῖν AB 7 in doli

cantant os vox illa Diels: in dolio cantantis vox illa Hss.: cantatur Nal-
masius: cantas (dann vox tua) Haupt: cantat quis Madvig. Dagegen mit
Beibehaltung der hslichen Losart vermutet statt illa: illabitur Haase:
illisa (mit Tilgung von in nach cum) G. Müller: illata Schultess: tinnit
Leo:ululat Gercke E: εἶπαν οὐδὲN : εἰπένδὲν (so)L
94 εἶπεν οὐδὲν 2öff.erg.
Sudhaus 27 Μητῴζρᾶν» Wilamowitz Herm. 34 (1899) 636; vgl. A la:
Mit<pova)> (Koseform) unter Vergleich von Herakl. Pont. Πρὸς τὰ Μήτρω-
vos ἃ (Diog. L. v 87) Crönert Mened. u. Kol. S. 192
ΒΊΘΙΩ »usuuey π319}Δ. SEP «ἀϑϑτριϑηαολ 518 ῬΖΖ τι 21099
nz sngoig ‘675 IE "21099 "Bro NZ βϑθϊτλαθῷ τοὸρ ‘snydosonyd "pr wop
UOA IyowoeIA uSWTUIBIS 9IS “(8 ‘49 111) uelfIzig pun uoTBIT UT 9419TATOSGO
"W dJosoip πος, "ung nz syyoru ΦΙΘΑΙΘῊ ἯΤΟ ‘FI III 'seyg "wefogg ut
usIsBwostIdF Hlp uoqBy SOIOPOIIOM 010 WOP 4171. SZ 20 “2 'Yuswuıoy]
Ägooup BA τῷ ZMmourggıM [ἀργὸ por] 9T FRE ‘EEZ II uEgo yosu
ἽΠΙΒΝ UOYUOP ydIs oujazura Iopal sem ‘sep 251 soffy "ὦ
(251 Jydru 1900 4251 seA99 qo “ydneyısqn yoou “491 so ep “lm uassım
uUassıq pun UASSIMIYOINT WIOA U9G9 Y9OU) ‘UOSSIA FyoTU I9PO UASSIM IM
40 ‘sep πθ69 ewure yyaru ‘sen puoZın gem sum Joyun puwweıN 7
"ALONOL
-NOXOVO nOdog9gLND 531: ΛῸ ΠΟΣῸΝ ἸῸΝ onovar nodnwı 1310mddanog 1onong Sa1ag
Sıavojy agıwymıL 91. lolwadnriz 119 dmA 13do1oı .amxıamj, nodmgodılyy amı 33
aarlonpdiriovs nordurlssı 39 91 69 ἃ zZ IA "ΔΏΟΟ 'gsoend) πα [El] 9 87
[;saorg) 590] VMINMI
6 “19 Ὃ τΖ ΖΛ Ρ] 4
*» mwolLLoLDILU3 ἸῸΝ ἸΌΟΙΔῊΝ ΔΟΙΧΙ3Σ
ΛΒΠΟΥ30 100 ano Sıarllı, -ıouadu A132jo agıno ılı a3 ἼΞγοα, ılı a3 aıyouodap 1ῸΔ]8
1syLoogd 1dgap LIX 1Laogzrlomy 119 “asus 39 Solaogvz «50 331 Δ13113 13X3 SIagno 0%
“SanıL]o ἸῸΝ ΔΒΠ aagouo ‘Sodgan ong IWmgomıbp naoıno ‚dou 10n0AÄ3V Pınoı YpLar«
‚SIormd], δὲ 'w "IN Τῷ ‘805 'd IHR Φ 'AYNaD 'moH ἼΟΒΟΣ [5] F
“τ AmLAagsidno 1mripvoX
113 aodaLodu amı “ΘΙΔΙΟΥΞῊ 43 [2] apvno por aonodoyy alsdna anolub aari oAAıdno
sıtoxımd] a3 50X 9 9 ἽΝ "VFSI AL'NaHLY [E99 1 Le dag ΟἿ
vAImdL
"1896 EEG ΔἸ ὍΘ τιΒΛ "1woloa 511: ay Q “ΔΙ.08 ὍΛΩΙ, 'z

ı19 anold 39 ododu [2 "IT WzL 134] 1amddayj ımaarioasA vınoı pıarl
1021. Soridobp n32mg3 Spmox Lvogois 51.1.1 "<a1ıı03 ano L ıL 1103 aod
-3LOU SMYO ‚QNO (411.03 1L9) A3rIDg1O 1943913 QL ἸῸΝ 1943913 I
un 01 0ınD» ‚g9no) asrogıo ano UL aarlogıo aodaLou ‘oLNoL
OLND ‚gQNO Δ83910 A3gno amnlL Sızaano, .ıuınpıor o1LmoldX3
ıLvogl.o13 Sm3ond 1031 101 3A am6bpdA "monj3 ao { 39 91. ‘ao Δ3Π OL am
‘“aonaa 91 10x Ssduyu οἱ, ımgomnlbounp 39 SoXdp .ionaorlump Δ ΟΦ3
noııdyorluy aodmaodıly ano aaıl aoı alıydugdy, no andoAnı gq
-Οὐ ] Tor aoıy aoı nodmgodıly map am ‘Snonarlooıdg n1030L9010
SoLorimo noL SioL aıanaLo!u 1maUdX wıapu 10x SOLADDIgog nolLADA3
aluı SnoL por WORL1333.no [uroddrysumy up Aw] Sıoınoı 11313
[wnrpuadwor) ‘ıSorg wouros sne] 8 “ΟἿ AIX Ἢ 4 sam "ns pyıu
01 HINURNHOVAUAI I HD A 'TOYLAN ls] 02 86

71 [58]. DIOG. V. SMYRNA 72 [59]. ANAXARCHOS 235
71 [58). DIOGENES VON SMYRNA

1. S. Eus. τι 230, 14; Dıoc. das. Z. 16; Cem. das. 231, 4.
2. ErırHan. adv. haer. τι 2,9 n. 17 (Ὁ. 591) Διογένης ὁ Σμυρναῖος, κατὰ
δέ τινας Κυρηναῖος, τὰ αὐτὰ τῶι Πρωταγόραι ἐδόξασε.
ὅ 72 [59. ANAXARCHOS
A. LEBEN UND LEHRE
1. τος. ıx 58—60 ᾿Ανάξαρχος ᾿Αβδηρίτης. οὗτος ἤκουσε Διογένους τοῦ
Σμυρναίου: ὁ δὲ Μητροδώρου τοῦ Χίου, ὃς ἔλεγε μηδ᾽ αὐτὸ τοῦτ᾽ εἰδέναι ὅτι
οὐδὲν οἶδε: Μητρόδωρον δὲ Νεσσᾶ τοῦ Χίου, οἱ δὲ Δημοκρίτου φασὶν ἀκοῦσαι.
10 ὁ δ᾽ οὖν ᾿Ανάξαρχος καὶ ᾿Αλεξάνδρωι συνῆν καὶ ἤκμαζε κατὰ τὴν δεκάτην καὶ
ἑκατοστὴν ὀλυμπιάδα [340—337] καὶ εἶχεν ἐχθρὸν Νικοκρέοντα τὸν Κύπρου τύ-
ραννον" καί ποτε ἐν συμποσίωι τοῦ ᾿Αλεξάνδρου ἐρωτήσαντος αὐτόν, τί ἄρα δοκεῖ
τὸ δεῖπνον, εἰπεῖν φασιν: ᾿ὦ βασιλεῦ, πάντα πολυτελῶς" ἔδει δὲ λοιπὸν κεφαλὴν
σατράπου τινὸς παρατεθεῖσθαι᾽ ἀπορρίπτων πρὸς τὸν Νικοκρέοντα. (59) ὁ δὲ
15 μνησικακήσας μετὰ τὴν τελευτὴν τοῦ βασιλέως ὅτε πλέων ἀκουσίως προσηνέχθη
τῆι Κύπρωι ὁ ᾿Ανάξαρχος, συλλαβὼν αὐτὸν καὶ εἰς ὅλμον βαλὼν ἐκέλευσε τύπτε-
σθαι σιδηροῖς ὑπέροις. τὸν δὲ οὐ φροντίσαντα τῆς τιμωρίας εἰπεῖν ἐκεῖνο δὴ τὸ
περιφερόμενον: ἱπτίσσε τὸν ᾿Αναξάρχου θύλακον, ᾿Ανάξαρχον δὲ οὐ πτίσσεις᾽.
κελεύσαντος δὲ τοῦ Νικοκρέοντος καὶ τὴν γλῶτταν αὐτοῦ ἐκτμηθῆναι, λόγος
20 ἀποτραγόντα προσπτύσαι αὐτῶι. καὶ ἔστιν ἡμῶν εἰς αὐτὸν οὕτως (Exov) [Anth.
P. vır 133]-
πτίσσετε, Νικοκρέων, ἔτι καὶ μάλα’ θύλακός ἐστι’
πτίσσετ᾽ ᾿Ανάξαρχος δ᾽ ἐν Διός ἐστι πάλαι.
καὶ σὲ διαστείλασα γνάφοις ὀλίγον (?) τάδε λέξει
25 ῥήματα Φερσεφόνη: “Eppe μυλωθρὲ κακέ᾽.
(60) οὗτος διὰ τὴν ἀπάθειαν καὶ εὐκολίαν τοῦ βίου Εὐδαιμονικὸς ἐκαλεῖτο"
καὶ ἦν ἐκ τοῦ ῥάιστου δυνατὸς σωφρονίζειν. τὸν γοῦν ᾿Αλέξανδρον οἰόμενον
εἶναι θεὸν ἐπέστρεψεν: ἐπειδὴ γὰρ ἔκ τινος πληγῆς εἶδεν αὐτῶι καταρρέον αἷμα,
δείξας τῆι χειρὶ πρρὸς αὐτόν φησι" τουτὶ μὲν αἷμα καὶ οὐκ ἰχώρ, οἷός πέρ τε δέει
;ῆςοπώπ1111πιἰ|΄ἄἰἰἋΔᾺᾳρ,,νὍῬοφϑοοοτ͵,ιῳΤτ’
Ύ τ «Ὡ«ἘἘῬτρὙυῊς
.-...-...............ιἉ{Πώὼώ-.-΄-΄-΄-Φ-ρ},Ορ.“..πΠ1ππτ,ἤ
7—9 vgl. zu τι 230, 16--- ὃ 13 φησὶν BP! πολυτελῆ ® 14 ma-

ρατεθῆναι ® 16 vgl. A 13 τι 239,1. Vgl. Anon. in Eth. Nic. xx 177, 29
ed. Heylbut. — Cosmas zu Greg. Naz. (Spieileg. Roman. II 206 Mai) nennt
statt Nikokreon den Tyrannen Archelaos. Vgl. Nonn. ad Greg. Naz.
xxxvı 993 Migne 18 πτίσσε BPF: mriooe bis Φ mrioosıs Menagius (vgl.
τι 239,2): πλήττεις Hss. 20 ζἔχον» Cobet 24 διαστείλασα yvagoıs ὀλίγον
τάδε λέξει Jacobs: διαστείλας ὀλίγον τὰ δὲ νέφη (Tad////vepn P, τὰ δυσνεφῆ F)
τάδε λέξει ΒΡῈ γγνάφοις Jacobs: γένειφει Anth.: ähnl. Verderbnis steckt
in devepn des Diog. etwa ὀλίγ᾽ ἐνθάδε (nach Martern hienieden schickt
sie dich [Nikokr.] mit kurzen Worten eis κόρακας) ? Diels 25 περσεφόνῃη
Anth. ἔρρε Anth.: ἔρρεε P: ἔρεε BF κακὴ Hss. Anth. 28 ἐπέτρεψεν F
236 72 [59). ANAXARCHOS
μακάρεσσι θεοῖσι᾽ [E 340]. Πλούταρχος [s. Z. 37] δ᾽ αὐτὸν ᾿Αλέξανδρον τοῦτο

λέξαι πρὸς τοὺς φίλους φησίν. ἀλλὰ καὶ ἄλλοτε [s. τι 238, 10] προπίνοντα αὐτῶι
τὸν ᾿Ανάξαρχον δεῖξαι τὴν κύλικα καὶ εἰπεῖν"
βεβλήσεταί τις θεῶν βροτησίαι χερί [Eur. Or. 271].
5 2. D1oG. ıx 61 Πύρρων Ἠλεῖος... ἤκουσε Βρύσωνος τοῦ Στίλπωνος, ὡς
᾿Αλέξανδρος ἐν Διαδοχαῖς [fr. 146 ruc ım 243], εἶτα ᾿Αναξάρχου ξυνακολουθῶν
πανταχοῦ, ὡς καὶ τοῖς Γυμνοσοφισταῖς ἐν ᾿Ινδίαι συμμῖξαι καὶ τοῖς Μάγοις ...
(63) ἐκτατεῖν τε αὐτὸν καὶ ἐρημάζειν, σπανίως ποτ᾽ ἐπιφαινόμενον τοῖς οἴκοι.
τοῦτο δὲ ποιεῖν ἀκούσαντα Ἰνδοῦ τινος ὀνειδίζοντος ᾿Αναξάρχωι, ὡς οὐκ ἂν ἕτερόν
10 τινα διδάξαι οὗτος ἀγαθόν, αὐτὸς αὐλὰς βασιλικὰς θεραπεύων. ἀεί τε εἶναι ἐν
τῶι αὐτῶι καταστήματι, ὥστε εἰ καί τις αὐτὸν καταλίποι μεταξὺ λέγοντα, αὑτῶι
διαπεραίνειν τὸν λόγον, καίτοι κεκινημένον τε (ἢ * Ἐν ὄντα ἐν νεότητι. πολλάκις,
φησί [Antigonos v. Karyst. 5. 35 Wilam.], καὶ ἀπεδήμει, μηδενὶ προειπών, καὶ
συνερέμβετο οἷστισιν ἤθελεν. καί ποτ᾽ ᾿Αναξάρχονυ εἰς τέλμα ἐμπεσόντος, παρῆλθεν
15 οὐ βοηθήσας: τινῶν δὲ αἰτιωμένων, αὐτὸς ᾿Ανάξαρχος ἐπήινει τὸ ἀδιάφορον καὶ
ἄστοργον αὐτοῦ. Vgl. ο. 70,1.
3. Prur. Alex. 52 [aus Hermippos, der sich auf den Bericht des Stroibos,
Vorlesers des Kallisthenes, an Aristoteles bezieht, vgl. ο. 67 Anf.] (nach
dem Tode des Kleitos) Καλλισθένης μὲν ἠθικῶς ἐπειρᾶτο καὶ πράϊιως ὑπο-
20 δυόμενος τῶι λόγωι καὶ περιιὼν ἀλύπως λαβέσθαι τοῦ πάθους, ὁ δὲ ᾿Ανάξαρχος
ἰδίαν τινὰ πορευόμενος ἐξ ἀρχῆς ὁδὸν ἐν φιλοσοφίαι καὶ δόξαν εἰληφὼς ὑπεροψίας
καὶ ὀλιγωρίας τῶν συνήθων εὐθὺς εἰσελθὼν ἀνεβόησεν- “οὗτός ἐστιν ᾿Αλέξανδρος,
εἰς ὃν ἡ οἰκουμένη νῦν ἀποβλέπει" ὁ δὲ ἔρριπται κλαίων ὥσπερ ἀνδράποδον ἀνθρώ-
πῶν νόμον καὶ ψόγον δεδοικώς, οἷς αὐτὸν προσήκει νόμον εἶναι καὶ ὅρον τῶν
25 δικαίων, ἐπείπερ ἄρχειν καὶ κρατεῖν νενίκηκεν, ἀλλὰ μὴ δουλεύειν ὑπὸ κενῆς δόξης
κεκρατημένον. οὐκ οἶσθα, εἶπεν, ὅτι τὴν Δίκην ἔχει πτάρεδρον ὁ Ζεὺς καὶ τὴν Θέμιν,
ἵνα πᾶν τὸ πραχθὲν ὑπὸ τοῦ κρατοῦντος θεμιτὸν ἧι καὶ δίκαιον ;" τοιούτοις τισὶ
λόγοις χρησάμενος ὁ ᾿Ανάξαρχος τὸ μὲν πάθος ἐκούφισε τοῦ βασιλέως, τὸ δὲ ἦθος
εἰς πολλὰ χαυνότερον καὶ παρανομώτερον ἐποίησεν, αὑτὸν δὲ δαιμονίως ἐνήρμοσε
80 καὶ τοῦ Καλλισθένους τὴν ὁμιλίαν οὐδὲ ἄλλως ἐπίχαριν διὰ τὸ αὐστηρὸν οὖσαν
προσδιέβαλε. λέγεται δέ ποτε παρὰ δεῖπνον ὑπὲρ ὡρῶν καὶ κράσεως τοῦ TTEPI-
ἔχοντος λόγων ὄντων τὸν Καλλισθένην μετέχοντα δόξης τοῖς λέγουσι τἀκεῖ μᾶλλον
εἶναι ψυχρὰ καὶ δυσχείμερα τῶν Ἑλληνικῶν, ἐναντιουμένου τοῦ ᾿Αναξάρχονυ καὶ
φιλονικοῦντος εἰπεῖν ᾿ἀλλὰ μὴν ἀνάγκη σοι ταῦτα ἐκείνων ὁμολογεῖν ψυχρότερα-
35 σὺ γὰρ ἐκεῖ μὲν ἐν τρίβωνι διειχείμαζες, ἐνταῦθα δὲ τρεῖς ἐπιβεβλημένος δάπιδας
κατάκεισαι᾽. τὸν μὲν οὖν ᾿Ανάξαρχον καὶ τοῦτο προσπαρώξυνε.
4. — — 28. Den Vers ἰχὼρ κτλ. [m 235, 29] sprach der König
selbst. ἐπεὶ δὲ μεγάλης ποτὲ βροντῆς γενομένης καὶ πάντων ἐκπλαγέντων ’A. ὁ
σοφιστὴς παρὼν ἔφη πρὸς αὐτόν- ἱμή τι σὺ τοιοῦτον ὁ τοῦ Διός :, γελάσας ἐκεῖνος"
‘ob βούλομαι γάρ, εἶπε, φοβερὸς εἶναι τοῖς φίλοις ὥσπερ σύ με κελεύεις ὁ κατα-
en
5 δρύσωνος Hss. τοῦ] ἢ Nietzsche. Zu den chronologischen Schwierig-

keiten, die sich bei diesem Verhältnis ergeben, vgl. Zeller ıra! 250%
12 te BP: fehlt F <> Diels. Sinn etwa: ζτῶι τοῦ ὄχλου κρότωι Kal
φιλόδοξον» πολλάκις ΒΦ: πολλάκι PF 14 συνερέμβετο (so) Hess.
ἔθελεν BP! 32 δὲ hinter τοῖς tilgte Solanus
A. LEBEN UND LEHRE 1—6 237
φαυλίζων μου τὸ δεῖπνον, ὅτι ταῖς τραπέζαις ἰχθύας ὁρᾶις ἐπικειμένους, οὐ σα-
τραπῶν κεφαλάς. τῶι γὰρ ὄντι λέγεται τὸν ᾿Ανάξαρχον ἰχθυδίων Ἡφαιστίωνι
πεμφθέντων ὑπὸ τοῦ βασιλέως τὸν προειρημένον ἐπιφθέγξασθαι λόγον, οἷον ἐξευ-
τελίζοντα καὶ κατειρωνευόμενον τοὺς τὰ περίβλεττα μεγάλοις πόνοις καὶ κινδύνοις
5 διῴκοντας, ὡς οὐδὲν ἢ μικρὸν ἐν ἡδοναῖς καὶ ἀπολαύσεσι πλέον ἔχοντας τῶν
ἄλλων. Vgl. Satyros b. Athen. vı 2508 [fr. 18 rauc τῖν 164] ᾿Ανάξαρχόν φησι
τὸν εὐδαιμονικὸν φιλόσοφον Eva τῶν ᾿Αλεξάνδρου γενέσθαι κολάκων Kal συνο-
δεύοντα τῶι βασιλεῖ, ἐπεὶ ἐγένετό ποτε βροντὴ κτλ. Prur. Alex. virt.140 Ὁ. 8318
ὅτι τὸν μὲν ἁρμονικὸν ᾿Ανάξαρχον ἐντιμότατον τῶν φίλων ἐνόμιζε [Alexander].
10 5. Arr. Anab. ıv 9, 7 εἰσὶ δὲ ol λέγουσιν ᾿Ανάξαρχον τὸν σοφιστὴν ἐλθεῖν
μὲν παρ᾽ ᾿Αλέξανδρον κληθέντα ὡς παραμυθησόμενον: εὑρόντα δὲ κείμενον καὶ
στένοντα ἐπιγελάσαντα ἀγνοεῖν, φάναι, διότι ἐπὶ τῶιδε οἱ πάλαι σοφοὶ ἄνδρες
τὴν Δίκην πάρεδρον τῶι Διὶ ἐποίησαν ὡς ὅ τι ἂν πρὸς τοῦ Διὸς κυρωθῆι, τοῦτο
ξὺν δίκηι πεπραγμένον- καὶ οὖν καὶ τὰ ἐκ βασιλέως μεγάλου γιγνόμενα δίκαια
15 χρῆναι νομίζεσθαι, πρῶτα μὲν πρὸς αὐτοῦ βασιλέως ἔπειτα πρὸς τῶν ἄλλων ἀν-
θρώπων. ταῦτα εἰπόντα παραμυθήσασθαι μὲν ᾿Αλέξανδρον ἐν τῶι τότε: κακὸν
δὲ μέγα, ὡς ἐγώ φημι, ἐξεργάσασθαι ᾿Αλεξάνδρωι καὶ μεῖζον ἔτι ἢ ὅτωι τότε
ξυνείχετο- εἴπερ οὖν σοφοῦ ἀνδρὸς τήνδε ἔγνω τὴν δόξαν ὡς οὐ τὰ δίκαια ἄρα
χρὴ σπουδῆι ἐπιλεγόμενον πράττειν τὸν βασιλέα, ἀλλὰ ὅ τι ἂν καὶ ὅπως οὖν ἐκ
90 βασιλέως πραχθῆι, τοῦτο δίκαιον νομίζειν. ἐπεὶ καὶ προσκυνεῖσθαι ἐθέλειν ᾿Αλέ-
ξανδρον λόγος κατέχει, ... οὐκ ἐνδεῆσαι δὲ οὐδὲ πρὸς τοῦτο αὐτῶι τοὺς κολα-
κείαι ἐς αὐτὸ ἐνδιδόντας, ἄλλους τέ τινας καὶ δὴ καὶ τῶν σοφιστῶν τῶν ἀμφ᾽ αὐτὸν
᾿Ανάξαρχόν τε καὶ "Ayıv ᾿Αργεῖον ἐποποιόν.
6. — — ıv 10, 5 ὑπὲρ δὲ τῆς προσκυνήσεως ὅπως ἠναντιώθη ᾿Αλεξάν-
25 δρωι καὶ τοιόσδε κατέχει λόγος. ξυγκεῖσθαι μὲν γὰρ τῶι ᾿Αλεξάνδρωι πρὸς τοὺς
σοφιστάς τε καὶ τοὺς ἀμφ᾽ αὐτὸν Περσῶν καὶ Μήδων τοὺς δοκιμωτάτους μνήμην
τοῦ λόγου τοῦδε ἐν πότωι ἐμβαλεῖν: ἄρξαι δὲ τοῦ λόγου ᾿Ανάξαρχον, ὡς πολὺ
δικαιότερον ἂν θεὸν νομιζόμενον ᾿Αλέξανδρον Διονύσου τε καὶ “Ἡρακλέους, μὴ
ὅτι τῶν ἔργων ἕνεκα ὅσα καὶ ἡλίκα καταπέπρακται ᾿Αλεξάνδρωι, ἀλλὰ καὶ ὅτι
80 Διόνυσος μὲν Θηβαῖος ἦν οὐδέν τι προσήκων Μακεδόσι, καὶ «Ἡρακλῆς ᾿Αργεῖος
οὐδὲ οὗτος προσήκων ὅτι μὴ κατὰ γένος τὸ ᾿Αλεξάνδρου: “Ἡρακλείδην γὰρ εἶναι
᾿Αλέξανδρον: Μακεδόνας δὲ ἂν τὸν σφῶν βασιλέα δικαιότερον θείαις τιμαῖς κο-
σμοῦντας. καὶ γὰρ οὐδὲ ἐκεῖνο εἶναι ἀμφίλογον ὅτι ἀπελθόντα γε ἐξ ἀνθρώπων
ὡς θεὸν τιμήσουσι: πόσωι δὴ δικαιότερον ζῶντα γεραίρειν ἤπερ τελευτήσαντα ἐς
35 οὐδὲν ὄφελος τῶι τιμωμένωι. ο. 11 λεχθέντων δὲ τούτων τε καὶ τοιούτων λόγων
πρὸς ᾿Αναξάρχον τοὺς μὲν μετεσχηκότας τῆς βουλῆς ἐπαινεῖν τὸν λόγον καὶ δὴ
ἐθέλειν ἄρχεσθαι τῆς προσκυνήσεως" τοὺς Μακεδόνας δὲ τοὺς πολλοὺς ἀχθομένους
τῶι λόγωι σιγῆι ἔχειν. Καλλισθένην δὲ ὑπολαβόντα: “᾿Αλέξανδρον μέν, εἰπτεῖν,
ὦ ᾿Ανάξαρχε, οὐδεμιᾶς ἀνάξιον ἀποφαίνω τιμῆς ὅσαι ξύμμετροι ἀνθρώπωι κτλ.᾿
40 Curr. vıu 5, 8 Agis quidem Argivus, pessimorum carminum post Choerilum
conditor, et ex Sicilia Cleo ... hi tum caelum illi aperiebant Herculemque
δὲ Patrem Liberum et cum Polluce Castorem novo numini cessuros 6886
iactabant.
ns
9 ἁρμονικὸν] Εὐδαιμονικὸν Menagius; vgl. auch Bernays @es. Abh. ı 125,1
12 στένοντα Krüger: ἐπιστένοντα Hss.; ἐπιγελάσαντα nach φάναι d 90 δὴ]
δὲ d 3871 μαχομένους Hss.: verb. Yxem
298 72 [90]. ANAXARCHOS
7. PHILODEM. de vitiis ıv [|Gomperz Comment. Mommsen.S.471; Crönert

Kolotes Register 5. 187] ο. 5. 6 οὐκ εἰκῆι δέ, ἀλλὰ συνπαρατιθεὶς ἐντέχνως τῶι
δάκνοντι τὸ γλυκύ, οἷον μίζσγλων ἔπαινον ζἁδ»ρότερον ἐλάττονι ψόγωι καὶ
συνκατάθεσιν ἀντιλογίαι, καθάπερ τοιοῦτος, οὗ προσιεμένοις ὀξύτζεραν διδόασί
5 τινες (τῶι γλυκεῖ δαψιλεστέρωι χρώμενοι. τοιοῦτον ÖLE) καὶ τὸν ᾿Ανάξαρχον
λέγουσιν: (ἀντειγπτὼν γὰςρ τῶι ᾿Αγλεξάνδρωι διότι oTeyp(y)eı τοῖς κόλαξιν,
ἐπήινει (πάλιν: ἀλλὰ μρὴν πρέπει τοῦτο τοῖς ἀπὸ Διός: Διόνυσος μὲν γὰρ ἔχαιρε
Σατύροις, ἩΗρακλῆς δὲ Κέρκωψιν. ἔστιν δ᾽ ὅτε καὶ διερεθισθεὶς μὲν ἐπίκρανεν, ἑαυ-
τοῦ δὲ μνησθεὶς ἐγλύκανεν, ὡς ὁ ῥηθεὶς [sc. Anaxarchos] (ByaAdvros αὐτὸν
10 ὑβριστικώτερον Kausgefallen μήλοις τοῦ βασιλέως, ὅτ᾽ ἀπείλησεν᾽ ἐπαράμενος
τὸ ποτήριον: ἱβεβλήσεταί τις θεῶν βροτησίαι χερί᾽ (Eur. Or. 271). Vgl. Plut.
de adul. et am. 18 p. 608. Pur. Quaest. conv. ıx 1,2 p. 1971... καὶ ’A.
ὑπ᾽ ᾿Αλεξάνδρου μήλοις βαλλόμενος παρὰ δεῖπνον, ἐπταναστὰς καὶ εἰπτὼν Ῥεβλή-
σεταῖ. . . χερὶ, Vgl. ıı 236, 4.
15 8. Arr. V.H.ıx 37 ’A. ὁ ἐπικληθεὶς Εὐδαιμονικὸς κατεγέλα ᾿Αλεξάνδρου ἕαν.
τὸν ἐκθεοῦντος. ἐπεὶ δὲ ἐνόσησέ ποτε ᾿Αλέξανδρος. εἴτα προσέταξεν αὐτῶι ὁ ἰατρὸς
ῥόφημα σκευασθῆναι, γελάσας ὁ ᾿Α. “τοῦ μέντοι θεοῦ ἡμῶν᾽ εἶπεν “tv τρυβλίου
ῥοφήματι al ἐλπίδες κεῖνται".
9. ATHEN. ΧΠ p. δ488 περὶ δ᾽ ᾿Αναξάρχου Κλέαρχος ὁ Σολεὺς ἐν πέμπτωι
20 Βίων [fr. 14 FHG τι 308] οὕτω γράφει" τῶι Εὐδαιμονικῶι καλουμένωι ᾿Αναξάρχωι
διὰ τὴν τῶν χορηγησάντων ἄνοιαν περιπεσούσης ἐξουσίας γυμνὴ μὲν ὠινοχόει
παιδίσκη πρόσηβος ἡ προκριθεῖσα διαφέρειν ὥραι τῶν ἄλλων, ἀνασύρουσα πρὸς
ἀλήθειαν τὴν τῶν οὕτως αὐτῆι χρωμένων ἀκρασίαν. ὁ δὲ σιτοποιὸς χειρῖδας ἔχων
καὶ περὶ τῶι στόματι κημὸν ἔτριβε τὸ σταῖς, ἵνα μήτε ἵδρως ἐπιρρέοι μήτε τοῖς
25 φυράμασιν ὁ τρίβων ἐμπνέον".
10. Tımon. fr. 58 Diels:
Ev δὲ τὸ θαρσαλέον Te καὶ ἐμμενές, ὅπττη ὀρούσαι,
φαίνετ᾽ ᾿Αναξάρχονυ κύνεον μένος" ὅς ῥα καὶ εἰδώς,
ὥς φασαν, ἄθλιος ἔσκε: φύσις δέ μιν ἔμπαλιν ἦγεν
90 ἡδονοπλήξ, ἣν πλεῖστοι ὑποτρείουσι σοφιστῶν.
ll. Pur. de tranqu. an. 4 p. 466n ᾿Αλέξανδρος ᾿Αναξάρχου περὶ κόσμων
ἀπειρίας ἀκούων ἐδάκρυε καὶ τῶν φίλων ἐρωτώντων ὅ τι ἡτέπονθεν, ᾿οὐκ ἄξιον᾽,
ἔφη, 'δακρύειν, εἰ κόσμων ὄντων ἀπείρων ἑνὸς οὐδέπω κύριοι γεγόναμεν ; Vgl.
Val. Max. vım 14 ext. 2 iam Alexandri pectus insatiabile laudis, qui
35 Anazxarcho comiti suo ex auctoritate Demoeriti praeceptoris innumerabiles
mundos esse referenti: ‘'heu me’ inquit ‘me miserum quod ne uno quidem
adhuc potitus sum’.
12. STRAB. ΧΤΠ p. 594 ἐκεῖνος [Alexander] γὰρ κατὰ συγγενείας ἀνανέω-
σιν ὥρμησε προνοεῖν αὐτῶν [der Ilier wegen der Verwandtschaft der Aiakiden
40 mit Andromache] ἅμα καὶ φιλόμηρος ὥν" φέρεται γοῦν τις διόρθωσις τῆς Ὁμήρου
ποιήσεως, ἡ ἐκ τοῦ νάρθηκος λεγομένη, τοῦ ᾿Αλεξάνδρου μετὰ τῶν περὶ Καλλι-
σθένη καὶ ᾿Ανάξαρχον ἐπελθόντος καὶ σημειωσαμένου τινά, ἔπειτα καταθέντος εἰς
νάρθηκα, ὃν ηὗρεν ἐν τῆι Περσικῆι γάζηι πολυτελῶς κατεσκευασμένον.
626
20 τῶν Ἐὐδαιμωνικῶν καλουμένων A: verb. Schweighäuser 21 ἄγνοιαν
Hss.: verb. Diels 27 ἐμμενές (= ἐμμενετικόν Pohlenz)] ἐμμανές Plut. de
virt. mor. 6 p. 4468 αΠηΐ, de vit. pud. 2 p. 5294 M2 30 ἥν 446: τῆι
Quasest. conv. vu p. 705c
A. LEBEN U. LEHRE 7—17. B. FRAGMENT I 239
13. Zu A 1ıı 235, 18: CLem. Strom. ıv 57 (τ 274, 13 St.] τὰ γὰρ

᾿Αναξάρχου σιωπῶ 'πτίσσε᾽ ἐπιβοῶντος “τὸν ᾿Αναξάρχου θύλακον: ᾿Ανάξαρχον
γὰρ οὐ πτίσσεις᾽, ὁπηνίκα πρὸς τοῦ τυράννου ὑπέροις σιδηροῖς ἐπττίσσετο. [1)10]
Corinth. 37, 45. PsıtLo Quod omn. prob. p. 462 Mang. zusammen mit
5 Zeno [s. 29 A 8. 9], woraus die Konfusion bei Var. Max. ııı extr. 4, der
zusetzt: multorum aures illa lingua et in primis Alexandri regis admiratione
sui adtonitas habuerat, dum terrae condicionem, habitum maris, siderum
motus, totius denique mundi naturam prudentissime et facundissime expromit.
14. [Gar.] H. ph. 4 (D. 602; Ursprung der Namen der philosophischen
10 Sekten) ζἡ δὲς ἐκ τέλους [καὶ δόγματος] ὥσπερ ἡ Εὐδαιμονική ὁ γὰρ ᾿Ανάξαρχος
τέλος τῆς Kat’ αὐτὸν ἀγωγῆς τὴν εὐδαιμονίαν ἔλεγεν.
15. — — 7 (Ὁ. 604) σκεπτικοὺς δὲ Ζήνωνα τὸν ᾿Ελεάτην καὶ ᾿Ανάξαρχον τὸν
᾿Αβδηρίτην καὶ τὸν ἄγαν ἠκριβωκέναι τὴν ἀπορητικὴν ὑποληφθέντα Πύρρωνα.
16. Sexr. adv. m. vır 88 [nach τι 233, 25] ᾿Ανάξαρχον δὲ καὶ Μόνιμον ὅτι
15 oxnvoypaglaı ἀπείκασαν τὰ ὄντα τοῖς τε κατὰ ὕπνους ἢ μανίαν προσπίπτουσι
ταῦτα ὡμοιῶσθαι ὑπέλαβον.
17. Epikurs Brief Πρὸς ᾿Ανάξαρχον [Plut. adv. Col. 17 p. 1117a;
fr. 116 Us.] ist nicht an den Abderiten gerichtet.
B. FRAGMENTE
20 ANAZAPXOY TIEPI BAZIAEIAZ
1. Crem. Str. ı 36 [τι 23, 22 St.] εὖ γοῦν καὶ ᾿Α. ὁ Εὐδαιμονικὸς Ev τῶι
Περὶ βασιλείας γράφει. πολυμαθείη ... δεξιὸν ὄντα ... ὅρος. ὅσοι
δὲ καὶ θύρηισιν ἀείδουσιν ἢ ἤν πηι πεπνυμένην ἀείδωσιν οὐ τιθέ-
μενοι ἐν σοφίηι, γνώμην δ᾽ ἔχουσι μωρίης᾽. ΦΤΟΒ. ıuı (Flor.) 34, 19 H.
25 ᾿Αναξάρχου: -πολυμαθίη ... δεξιὸν ἄνδρα ... ὅρος. ol δὲ ἔξω καιροῦ
ῥῆσιν μουσικὴν πεπνυμένως ἀείσουσιν, οὐ παραδέχονται ἐν ἀργίη
γνώμην αἰτίην δ᾽ ἔχουσι μωρίας. Vgl. ATHEN. mech. p. 4 Wesch.
πολυμαθίη κάρτα μὲν ὠφελεῖ, κάρτα δὲ βλάπτει τὸν
ἔχοντα: ὠφελεῖ μὲν τὸν δεξιὸν ἄνδρα, βλάπτει δὲ τὸν
80 ῥηϊδίως φωνεῦντα πᾶν ἔπος κὴν παντὶ δήμωι. χρὴ δὲ
παν ——————
nn ͵ἍἍ -
ÜBER DAS KÖNIGTUM

1. Vielwissen nützt wohl sehr, schadet aber auch sehr dem
der es hat. Es nützt dem geschickten Mann, schadet aber dem, der
leichthin alles Wort vor allem Volk ausspricht. Man muß der
passenden Zeit Maße kennen; denn das ist der Weisheit Grenzstein.
r
Me a g
10 <h δὲν Diels [ ] Diels 13 ἀποληφθέντα A: ἀπολειφθέντα B: verb.
Diels 15 vgl. Frank Plato u.d. sogen. Pythagor. Anm. 50 27 Anaxar-
chos scheint auf Kallisthenes anzuspielen [s. A 3], von dem Aristoteles
sagte: λόγωι μὲν ἦν δυνατὸς καὶ μέγας, νοῦν δὲ οὐκ εἶχεν [Plut. Alex. 54]
28 vgl. aber 22 B 40. 68 B 65 29 τὸν δεξιὸν ἄνδρα Stob.: τόνδε ἄξιον
ὄντα Clem. 30 «nv Diels: κ᾿ ἐν Clem.: καὶ ἐν Stob.
A9PUBJÄX 'q1oA ΣΓΒῊ 50
οὐ οςΖ J0C1z IA Tg "ssıy -Ämmog Agovep "Ἢ 13Λ 'ssH ia11o :(8}
“181 Ztzuec] ΤΙ I SO98YeyoH USWEeN 4181 IO]foISIFLIyOg οϑτατο doqn) 1odaoy
so L9 2T "SSH SodoAogony, :zytmoursgn SoXdoSpay, F JOPuBIparıg
(sFFLI Ἵπα4 "ydog "T3A) uyarı uurg usp noysıoy ne nyau as op 8
(a5[oyoong ılyAdonz) 109 ‘68 II 'S 5ϑ'αὐγή Yıesary : "wog Sujdenri 10n0X3 9
alurimaA ‘Uboo a3 (zy1mourBIe A Δ3Π3011) 1oaarlagıı no zZ (ΠῚ) 1970. aomgjap
alasrinausu Lu aux aLonogI39 aroıludag 1oR (TU ALONO0HP :S ΔΙΟΟ)ΟΙ8Ὸ) ἼΟΖ ‘687
IL 8 8’909S 180506Ὶ 'J1 ὝΠΟ] 39 1009 :'q048 (10 39 13 000) 89 10 I
"uamy nz 89 Aalamy9s "uJawums nz ΡΊ9}) 89 198 daomyast “ἃ
"UHPU9MIOAUL Moyänyy] Fydru JoysmM 190 ur 915. ep “2191
"ΟἹ, 100 FNmAMIOA Up ΠΘ2]ΒΠ19 ‘ulos ZIpuRIsIoA γ015 un yone 10 deu
‘uaduısgqe yonıdg uaıyı 4197 uspuassed 190 qTeyIogne HyoTaA “ΠΌΠΟΙ 916
"ıonorioA amdagnayz „dou por Lono Sıodagnay3 anomdnıdorl ΤῸΝ 1LOMgisand

ἸΟΥ 1. DA] “Δ10}..03 alı 1113 ΔΙΒΥΟΣ ΟΣ, Snovvou SoxmoanA Snonarlo/p SnoL 30 13/3V
‚Surdugdy, 9 7, asmldız aoaogıu ılııda anoA 1orl3 asgno amboooyıd amınyou 9%
ΛΟ. Suıno 50}. Sur ıdau “[sorssog] ὦ3 “amup dyA 9, "Soglvu 91, amaarlnoy
“ΣΧ SnoripA 5001, 513 amı nıoiypri 1001d9 Soınoolriavou SoLpdx ὉΔῸΝ LOjByaLnyolL
ıuı SnoL amısgorloa amı 999 “ἃ T ‘E AL’AUOO "9s0end) “πᾷ [W Iz 11] ὁ
[993 89 "I3A !aısXdpun Soyzı yorgurgu] anızadpıno 90. 3,
[IT SET 1 Β9 ῬΤ PET 1] 0ET 1 116 "mar [968 Ir DH Korn 03 11] Ὑ 0%
SoLopIyp 9 ac], por Suujdugdiy. 9 31 3,
Soamddnyj nor anoxlug [ποῖα ‘soyoogkany] Sıoınoı Sodu 69 ΧῚ ᾿ΘΟΙΩ͂ ὃ
"[steus], ‘p aoqn] 501} 9 „dB Sowuoxg, Sp 698 ᾿3οταϑά
Ῥ 'b 'nmaog 'Smayou Slıno δἰ, 33 Somwmox7, SnabodAAno or 39 3n0A3A
.‚SonsupX al 501} 119 SoLamxıyvaly, 1dau ΤῸΣ 30 mıldıs "aodaLon ımaodX amıno 91
53411, aogylanuz 9. aıypu ὁ" aıddn amodaj] amı δἰ, 53: λούϑῷ no aıyou anyanodg)
anoLxmun oduggy, 513 Saraguıyaz aryou δία, ol] FF9 “ἃ AIX 'avazg 'z
ὋΤ 4 BA
"> ΔΟΟΟΙΦΗ, por nodurio, Smaolıou Sur 103} «ὉΔΔῸ., noıno oıvdidg "amXggnıg
ΛΟ, 1u3 9 3noA3A "alnzaondou amX3 almılorirodA 20 SoxnorirmdA SoxıLıda OT
ΤῸΝ Lgluvmauz SO “δοφοοογιῷ Suriduggy, Sowıoxa, ["yoAsay sne] ara 1
HIHMI ANN NHUNTI Ὑ

vyYagVv NOA SOIVLYMHH 109] (ὦ
"moaisgıdau SıoLnoL aunoynd 39 aodaL

-Mu3yoX "wogondisAoano »ıorludX nousyoX 10Ub Soı3vıond 1d3]1 9
ımı a3 SoXdospay, 108 (Ὁ 4 659 'I9A) FI AL 'ISIH "A Tay "ὃ
δ] 10noX3 διὸ alurimaA ılıbdoo a3 10A3Y113911
no ‘a1omgı3p aluaarıinausu aux ‘a1onogı3» aıold nodına
993 39 10 'Sodo SoLno dnA SLıiboo .ına3qgj3 odı3r nodına
Εν Δ ΠΗ [09] 82 'S—-IWOVALI'IHOUVXVNY [6915 07%

A. LEBEN UND LEHRE 1-6. B.FRAGMENTE 1---ὃ 241
6. Prur. Lyc. 20 [= Apophth. Lac. 2188] ᾿Αρχιδαμίδας δὲ μεμφομένων
τινῶν Ἑκαταῖον τὸν σοφιστήν, ὅτι παραληφθεὶς εἰς τὸ συσσίτιον οὐδὲν ἔλεγεν: “ὁ
εἰδώς, ἔφη, λόγον καὶ καιρὸν οἴδεν᾽.
---- --- .. .
B. FRAGMENTE
5 EKATAIOY ΠΕΡῚ YTIEPBOPEWN
1 [5 M.]. Srerm. Byz. Ἐλίξοια νῆσος Ὑπερβορέων οὐκ ἐλάσσων Zıke-
Nas ὑπὲρ ποταμοῦ Καραμβύκα. οἱ νησιῶται Καραμβῦκαι ἀπὸ τοῦ ποταμοῦ,
ὡς Ἑ. ὁ ᾿Αβδηρίτης [νρ]. 5. v. Καραμβῦκαι] [6] Srrae. vır 299 τὴν παρὰ
Θεοπόμπωι [FGrHist. 115 F 75 τὶ 552] Μεροπίδα γῆν, παρ᾽ Ἑκαταίωι δὲ
10 Κιμμερίδα πόλιν.
2 [6a]. Ῥιαν. N. H. vı 55 de his [näml. Attacori] privatim condidiüt
volumen Amometus, sicut H. de Hyperboreis. ıv 94 septentrionalis oceanus:
Amalchium eum H. appellat a Parapaniso amne qua Scythiam adluit,
quod nomen eius gentis lingua significat ‘congelatum’ [= μάλκιος].
15 8 [4]. Απτ.. Ν. Η. xı 1 ἀνθρώπων Ὑπερβορέων γένος καὶ τιμὰς ᾿Απόλλω-
νος τὰς ἐκεῖθι ἄιδουσι μὲν ποιηταί, ὑμνοῦσι δὲ καὶ συγγραφεῖς, ἐν δὲ τοῖς
καὶ Ἑ.
ὁ Μιλήσιος οὔ, ἀλλ᾽ ὁ ᾿Αβδηρίτης. Gottesdienst der Boreaden. Apollons
Schwäne. Vgl.B5.
4 [1]. Scaor. Arorı. τὶ 675 Ἑ. δὲ μέχρι τῶν αὑτοῦ χρόνων εἶναί φησι τὸ
20 τῶν Ὑπερβορέων ἔθνος. ἔστι δὲ αὐτῶι βιβλία ἐπιγραφόμενα Περὶ Ὑπερβορέων.
τιμᾶται δὲ πιαρὰ τοῖς Ὑπερβορέοις ὁ ᾿Απόλλων- διὸ καὶ ἐκεῖσε χωρῶν ὥφθη. τρία
δὲ ἔθνη τῶν Ὑπερβορέων (.. .», Ἐπιζεφύριοι καὶ Ἐπικνημίδιοι καὶ ᾽Οζόλαι.
5 [2]. Diopvor. ır 47, 1ff. τῶν γὰρ τὰς παλαιὰς μυθολογίας ἀναγεγραφότων
Ἑ,. καί τινες ἕτεροί φασιν ἐν τοῖς ἀντιπέρας τῆς Κελτικῆς τόποις κατὰ τὸν ὠκε-
25 ανὸν εἶναι νῆσον οὐκ ἐλάττω τῆς Σικελίας. ταύτην ὑπάρχειν μὲν κατὰ τὰς ἄρκτους,
κατοικεῖσθαι δὲ ὑπὸ τῶν ὀνομαζομένων Ὑπερβορέων ἀπὸ τοῦ πορρωτέρω κεῖσθαι
τῆς βορείου πνοῆς: οὖσαν δ᾽ αὐτὴν εὔγειόν τε καὶ πάμφορον, ἔτι δ᾽ εὐκρασίαι
διαφέρουσαν, διττοὺς κατ᾽ ἔτος ἐκφέρειν καρπούς. 2-4 Apollocult. Abaris.
(5) φασὶ δὲ καὶ τὴν σελήνην ἐκ ταύτης τῆς νήσου φαίνεσθαι παντελῶς ὀλίγον
80 ἀπέχουσαν τῆς γῆς καί τινας ἐξοχὰς γεώδεις ἔχουσαν ἐν αὑτῆι φανεράς. (6) λέ-
γεται δὲ καὶ τὸν θεὸν δι᾽ ἐτῶν 16 καταντᾶν εἰς τὴν νῆσον, ἐν οἷς αἱ τῶν ἄστρων
ἀποκαταστάσεις ἐπὶ τέλος ἄγονται: καὶ διὰ τοῦτο τὸν ἐννεακαιδεκαετῇ χρόνον
ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων μέγαν ἐνιαυτὸν ὀνομάζεσθαι. (7) κατὰ δὲ τὴν ἐπιφάνειαν
ταύτην τὸν θεὸν κιθαρίζειν τε καὶ χορεύειν συνεχῶς τὰς νύκτας ἀπὸ ἰσημερίας
35 ἐαρινῆς ἕως πλειάδος ἀνατολῆς ἐπὶ τοῖς ἰδίοις εὐημερήμασι τερπόμενον. βασιλεύειν
δὲ τῆς πόλεως ταύτης καὶ τοῦ τεμένους ἐπάρχειν τοὺς ὀνομαζομένους Βορεάδας
ἀπογόνους ὄντας Βορέου καὶ κατὰ γένος ἀεὶ διαδέχεσθαι τὰς ἀρχάς.
nn
1 aus 72 B 1 auf Hek. übertragen? 7 ὑπὲρ Meineke: ὑπὸ Hs.

20 Genealogievariante Schol. Pind. Ol. 3, 28 [3 Müll.] 21 ὁ ᾿Απόλλων
P: fehlt L 292 vgl.L. Weber Rh. Mus. 82 (1933) 187 ;ζὡς Kal τῶν Λοκρῶνν
Kranz 24 Κελτικῆς] vgl. Müllenhoff D. Alt. ı 423 31 οἷς καὶ Ο 32 vgl.
c. 41,9 33 μέγαν Ο: Μέτωνος ἃ. übr. Hess. 36 δὲ Dindorf: τε Hss.
᾿ 9 8 89 5
(77 107 ΦἸΘΙ “Ὁ wog 2 ΘΙ ΕΙΘΉ Ἢ 13Δ) 491 219]}ὸ ΒΟΙΒΦΒΗΘῊ 590 aut
-«ἀάβτν usp sn ποῖ oIp “δ-ἰ I ΒΙοροῖα Bungiopurm ΟἿ LE U Saunod
“N gg I amAanı anpalıid; οῷ 496400 (m) 8T δῶν Su 21
"SIE VAL :2Θ400) XtoLanır FI 4 Snongtogigodou TI Or] NY Ὁ τῶ
(9 uoA -Jodıoyu] Iop yoeu) 39 MONONOMAÄDLON : 56 MONONOMPAÄDLON SIOLNGL
Sodu 6 ᾿ΘΘΉ ἰοϑοίμ οι Aamıno 5101; :ΒΊ91( Loaouyanmudau amıno 5101, 9
ΘΙΘΙΩ gung ıgı Bdsny orp τι9{|918 Snopangp 1090203 7 δ (9881)
07 Sn "uwayyy zyeayog Ἢ 8 uBrudääry zop zuspuo]L ep acqy) I
amı Slı orlmo awıy ayıl Ὁ. for org (9) wgosd3dı ΤῸΝ ἸΌΘΟΌΛΑΒΑ HLNDIL AmL
-NOL X1Q 0X »Sodzp Snodarodrip 9 ılınıox “nodug por nodAn 39 al. Sonorinzau por
Snogmdnur Δ3Π agı. amınoL amag amı δογλοζοοῦῦ amınyup ayı alıı 5.3 auLopyu 08
τοθοϑγγφθηλο 39 auond -iopamerino τω οὐχ» agınaınz agı majyıdoup SOonoXF aLond
akı SIoYuyvp alıpımıunmaz 9. Spınpı .ılandamısX por ılamdag por εἐἰιλι3 31 ılı
“siponojiLdoup aogoydan alı ıaohnın ımıydop Sind anozdarlıdı Ὅλοι SoLno3no
ἸῸΝ 31 Spınodzdı amıorg aorlopa PıAnurno ΔῸΣ wınnLojdn Snoag SnoL 99. SnoL
“ροῦν (4) *** wenriong Διο], 39 alu. aıdıog, azıl agı. an ‘alahyao altı por acıyl 08
31 apı ‘Snoıwdu jo 31 Snorgip Snosg ong won adeyoun ‘SoLnnoprinog ἸῸΝ AL
SHLNZÄRYALOLON aLonb AmYg apı. alıı [0x norlopx agı 518 Soniorhzygiony Snonzrionak
agınyoıL.Q1 Snoumdgap noLundy ΔῸΣ ano 9 ὅλου ‘FI ‘IT I aoaoıı 0] ἃ
ἼΞΧ3 399 Soanzdna
Suu 1dau az pı porn "aodganp almılrgıdp por ankovodıop por 81, Δ θιβηοβά, 9%
101N9 59 ἸῸΝ 39 ἸοὺποάϑθΥ ᾿ΔΟΘΌΘΟΩἢ 50.039. amım) amı nıoldXns Ὁ... por „non
Way auridg, 515 580 “Sunnoomonig dzun Snorlon ἸῸΝ 869. auosgg "anonodoLo} SodoA
“Ὁλοιόν, ΤΟΝ AL SHWLONZ, Sp “αἸβζογοιολῷ Ὄγγὺ 31 91 οἸοθο γβεομ aluuodı Sodzp
ὍΣΟΝ Snoisn »asapogriausri joa araazriorgiug por δ χήν alı „anononupurg SyA Stu
xrlonpıo Qı 518 alzuyaydz alalıyao „nogoandjA SuA μι ἊΣ \aoypdı amınoı ıı pol 08
“pa dnu SodaLop Snor .Lgisodiobo won ngıdaogb joa agıluak aorloor aoı (11)
“aybdort noag noı alıı nonzgga art 1921, Lazriar por nuortVpAp (x) 79 ATHNDLOD.ON
-οοορογιὸ amyLundyy Shı 163} ruıodu τ. a3 3, por ıhrloLıug aitLong
λον ılı a3 Smgmoy; Lold Sm “amyyp 10a Somodyj por Sonnompdg por nodagamon
31 Pig ὅρου 31 pogoaLzjnpo ‚alasrinoyox ars, ‚g al “ndıog, ag agı “alalyao ΟἹ
mx aoıyl was 9 Snosg "imalgosvaLoup mjoLamıL O9) [OR “wnlgıdanıg Suuno
33 nıaXıoLo odponzı ὍΣ Ὁ115 “Δαν alıı was δὲ alXdy zu aumopb "Sluansonong
daun wor amsg 31 jdau alınoıoı mag anybonoyıb ampundıy ayı 39 alı (01)
“nBduogoN Saar Ὀυοήγράν tounzri Ὁ. "Snonzriogagodon amiypiy amı gun Snosg
“vonggon Sogzu anonmypg alı Sa ‚gluri 'wonjunomp aujdzz Lygd aoıyl agı 58 ap ΟἹ
ὅρα Url «ϑϑυλοήνοσάα amAypyy (dam ὍΣ [0 noLpgodH, AlonoxomnAnıoN Sıaınoı SQdıL
-1OAB AMLNOL x3 Snopognoj, SnoL Por 3g 10103 .ajolb amApy δοῦν LOAB SnongA
-oup SpLorbooonrn | Snoı or [SIE II DEE 87 .1}] Sopzgmwu [0,3}} ımı a3 SnaXoZ 9
99 SoXdozyy "Snouno „wor monja Snosg Snoı Snoulunak jox 39 Soponong, "wdoLot
[-dg 19 .1}} Sorgpd, 9 Sorlugng por 39 mınnı "aasrinig 1oaolyprnaudzu Acgıno 5001, 9
DLAg ἊΣ ΤΟΝ UOg0203 SnOLyAOgp por Snoumdgap Snor [old SnoAypyj 530: PLON DOg030
-φιθολρor[LFg πῊΘ9 οἱ 511 ΒΗ .Ὁ TdoeyL]sQ (6) 11--ὁ r’Borq [ὁ 6119
(ἐΝΟν..1λ.1ν)
[8 ZVIEOZOVI® NMILUAJIV ZHL Id3ll
vyusaaay NOA SOIVLIVXIH 109] & 675
ὅλων φύσεως ἐξ ἡλίου Kal σελήνης ἀπαρτίζεσθαι, τὰ δὲ τούτων μέρη πέντε τὰ

προειρημένα, τό τε πνεῦμα καὶ τὸ πῦρ καὶ τὸ ξηρόν, ἔτι δὲ τὸ ὑγρὸν καὶ τὸ τελευ-
ταῖον τὸ ἀερῶδες, ὥσπερ ἐπ᾽ ἀνθρώπου κεφαλὴν καὶ χεῖρας καὶ πόδας καὶ τἄλλα
μέρη καταριθμοῦμεν, τὸν αὐτὸν τρόπον τὸ σῶμα τοῦ κόσμου συγκεῖσθαι πᾶν
ὅ ἐκ τῶν προειρημένων. c. 12,1 τούτων δ᾽ ἕκαστον θεὸν νομίσαι καὶ προσηγο-
ρίαν ἰδίαν ἑκάστωι θεῖναι κατὰ τὸ οἰκεῖον τοὺς πρώτους διαλέκτωι χρησαμένους
διηρθρωμένηι τῶν κατ᾽ Αἴγυτττον ἀνθρώπων. (2) τὸ μὲν οὖν πνεῦμα Δία προσ-
αγορεῦσαι... (8) τὸ δὲ πῦρ μεθερμηνευόμενον ἤφαιστον ὀνομάσαι νομίσαν-
τας μέγαν εἶναι θεὸν καὶ πολλὰ συμβάλλεσθαι πᾶσιν εἰς γένεσίν τε καὶ τελείαν
10 αὔξησιν. (4) τὴν δὲ γῆν ὥσπερ ἀγγεῖόν τι τῶν φυομένων ὑπολαμβάνοντας
μητέρα προσαγορεῦσαι... (8) τὸ δ᾽ ὑγρὸν ὀνομάσαι λέγουσι τοὺς παλαιοὺς
᾿ωῳκεάνην, ὃ μεθερμηνευόμενον μὲν εἶναι τροφὴν (ἢΣ μητέρα... (7) τὸν δ᾽ ἀέρα
προσαγορεῦσαί φασιν ᾿Αθηνᾶν μεθερμηνευομένης τῆς λέξεως ... (9) φασὶ δὲ
τοὺς πέντε θεοὺς τοὺς προειρημένους πᾶσαν τὴν οἰκουμένην ἐπιπορεύεσθαι pay-
15 ταζομένους τοῖς ἀνθρώποις ἐν ἱερῶν ζώιων μορφαῖς, ἔστι δ᾽ ὅτε εἰς ἀνθρώπων
ἰδέας ἤ τινων ἄλλων μεταβάλλοντας... ο. 13, 1 ἄλλους δὲ ἐκ τούτων ἐπιγείους
γενέσθαι φασίν, ὑπάρξαντας μὲν θνητούς, διὰ δὲ σύνεσιν καὶ κοινὴν ἀνθρώπων
εὐεργεσίαν τετευχότας τῆς ἀθανασίας, ὧν ἐνίους καὶ βασιλεῖς γεγονέναι κατὰ τὴν
Αἴγυπτον. (2) μεθερμηνευομένων δ᾽ αὐτῶν τινὰς μὲν ὁμωνύμους ὑπάρχειν τοῖς
20 οὐρανίοις, τινὰς δ᾽ ἰδίαν ἐσχηκέναι προσηγορίαν Ἥλιόν τε καὶ Κρόνον καὶ Ῥέαν
ἔτι δὲ Δία τὸν ὑπό τινῶν ΓΆμμωνα προσαγορευόμενον, πρὸς δὲ τούτοις Ἥραν καὶ
Ἥφαιστον, ἔτι δ᾽ Ἑστίαν καὶ τελευταῖον Ἑρμῆν. καὶ πρῶτον μὲν Ἥλιον βασι-
λεῦσαι τῶν κατ᾽ Αἴγυττον ὁμώνυμον ὄντα τῶι κατ᾽ οὐρανὸν ἄστρωι. (3) ἔνιοι
δὲ τῶν ἱερέων φασὶ πρῶτον Ἥφαιστον βασιλεῦσαι πυρὸς εὑρετὴν γενόμενον ...
25 (4) μετὰ δὲ ταῦτα τὸν Κρόνον ἄρξαι καὶ γήμαντα τὴν ἀδελφὴν Ῥέαν γεννῆσαι
κατὰ μέν τινας τῶν μυθολόγων σσιριν καὶ Ἶσιν, κατὰ δὲ τοὺς πλείστους Δία τε
καὶ Ἥραν, oüs δι᾽ ἀρετὴν βασιλεῦσαι τοῦ σύμπαντος κόσμου κτλ. Die Theo-
logumena gehen bis c. 27 (außer 15, 6—8. 17---20, 6). Es folgt Geo-
graphisches 30—41 (mit Fremdem), Königsgeschichte 43—68, Philosophie
30 (πολιτεία) 69— 98.
8 [9]. Pruvr. de Is. et Os. 9 p. 354 cn τῶν πολλῶν νομιζόντων ἴδιον Trap’
Αἰγυπτίοις ὄνομα τοῦ Διὸς εἶναι τὸν ’Apoüv ... ἙὩἙ. δ᾽ ὁ ᾿Αβδηρίτης φησὶ τού-
τῶι καὶ πρὸς ἀλλήλους τῶι ῥήματι χρῆσθαι τοὺς Αἰγυπτίους, ὅταν τινὰ προσ-
καλῶνται: προσκλητικὴν γὰρ εἶναι τὴν φωνήν. διὸ τὸν πρῶτον θεόν, (öv) τῶι
35 παντὶ τὸν αὐτὸν νομίζουσιν, ὡς ἀφανῆ καὶ κεκρυμμένον ὄντα προσκαλούμενοι καὶ
παρακαλοῦντες ἐμφανῆ γενέσθαι καὶ δῆλον αὐτοῖς, ᾿Αμοῦν λέγουσιν.
9 [8]. Aür. τα 20, 16 (D. 351) Ἡράκλειτος [22 A 12] καὶ Ἑ. ἄναμμα νοερὸν
τὸ ἐκ θαλάττης εἶναι τὸν ἥλιον.
10 [0]. Dıonvor. ı 45, 2 (Menas führte den Luxus ein) διὸ καὶ πολλαῖς
40 ὕστερον γενεαῖς βασιλεύοντα Τνέφαχθον [Τέχνακτις Plut. de Is. 8, der wohl aus
Hekat. dieselbe Gesch. erzählt) τὸν Βοκχόριδος τοῦ σοφοῦ πατέρα λέγουσιν εἰς
τὴν ᾿Αραβίαν στρατεύσαντα, τῶν ἐπιτηδείων αὐτὸν διά τε τὴν ἐρημίαν καὶ τὰς
2 ἔτι δὲ] vgl. Ζ..20 12 ’Wxeävnv Wesseling (vgl. Diod. a. Ο. 19, 4):
ὠκεανόν CD: ὠκέλμην F () Kranz 34<) Bentley 37 Die Ansicht
konnte bei der Erörterung der Nilschwelle geäußert sein. Vgl. Herod. τὰ 25.
Vgl. auch oben Z. 11 ἄναλμα A: verb. Heeren νοερὸν] stoisch ὃ
244 73 [00] HEKATAIOS VON ABDERA
δυσχωρίας ἐκλιπόντων, ἀναγκασθῆναι μίαν ἡμέραν ἐνδεᾶ γενόμενον χρήσασθαι

διαίτηι παντελῶς εὐτελεῖ παρά τισι τῶν τυχόντων ἰδιωτῶν, ἡσθέντα δὲ καϑ᾽
ὑπερβολὴν καταγνῶναι τῆς τρυφῆς καὶ τῶι καταδείξαντι τὴν πολυτέλειαν
ἐξ ἀρχῆς βασιλεῖ καταρᾶσθαι: οὕτω δ᾽ ἐγκάρδιον αὐτῶι τὴν μεταβολὴν
5 γενέσθαι τὴν περὶ τὴν βρῶσιν καὶ πόσιν καὶ κοίτην, ὥστε τὴν κατάραν
ἀναγράψαι τοῖς ἱεροῖς γράμμασιν εἰς τὸν τοῦ Διὸς ναὸν ἐν Θήβαις. Vgl.
ATHEN. X p. 4188.
11 [10]. Prur. de Is. 6 p. 353 Ag οἶνον δ᾽ ol μὲν ἐν Ἡλίου πόλει θερα-
πεύοντες τὸν θεὸν οὐκ εἰσφέρουσι τὸ παράπαν εἰς τὸ ἱερόν, ὡς οὐ προσῆκον
10 ὑπηρέτας πίνειν τοῦ κυρίου καὶ βασιλέως ἐφορῶντος [nämlich Ἡλίου]: οἱ δ᾽ ἄλλοι
χρῶνται μέν, ὀλίγωι δέ. πολλὰς δ᾽ ἀοίνους ἁγνείας ἔχουσιν, ἐν αἷς φιλοσοφοῦν-
τες καὶ μανθάνοντες καὶ διδάσκοντες τὰ θεῖα διατελοῦσιν. οἱ δὲ βασιλεῖς καὶ
μετρητὸν ἔπινον ἐκ τῶν ἱερῶν γραμμάτων, ὡς Ἑ. ἱστόρηκεν, ἱερεῖς ὄντες. Vgl.
Diıop. 1 70, 91.
15 12 [12]. Dion. ı 46, 8 οὐ μόνον δ᾽ οἱ κατ᾽ Αἴγυπτον ἱερεῖς ἐκ τῶν ἀναγρα-
φῶν ἱστοροῦσιν [über die theban. Dynastie], ἀλλὰ καὶ πολλοὶ τῶν Ἑλλήνων
τῶν παραβαλόντων μὲν εἰς τὰς Θήβας ἐπὶ Πτολεμαίου τοῦ Λάγου, συνταξαμένων
δὲ τὰς Αἰγυπτιακὰς ἱστορίας, ὧν ἐστι καὶ Ἑ., συμφωνοῦσι τοῖς ὑφ᾽ ἡμῶν
εἰρημένοις. Vgl. ebd. ο. 47—49.
20 13 [18]. — x 3, 8 [Exc. Phot. bibl. c. 244] Nach einem Abriß der
jüdischen Geschichte, Gesetzgebung (Moses), Sitten: κατὰ δὲ τὰς ὕστερον
γενομένας ἐπικρατείας ἐκ τῆς τῶν ἀλλοφύλων ἐπιμειξίας ἐπί τε τῆς τῶν Περσῶν
ἡγεμονίας καὶ τῶν ταύτην καταλυσάντων Μακεδόνων πολλὰ τῶν πατρίων τοῖς
Ιουδαίοις νομίμων ἐκινήθη. Das meiste davon sei falsch, sagt Photius,
25 Diodor verstecke aber seine Lügen hinter einem anderen: ἐπάγει γάρ"
“περὶ μὲν τῶν Ἰουδαίων Ἑκαταῖος ὁ Μιλήσιος [gemeint ist ὁ ᾿Αβδηρίτης]
ταῦτα ἱστόρηκεν᾽.
13a. Stern. ΒΥΖ. Διόσπολις ἡ μεγάλη πόλις τῆς Αἰγυπτίας Θηβαΐδος, ἧ
λεγομένη ἑκατόμπυλος, κτίσμα ’Ooipıdos καὶ Ἴσιδος: πρὶν δὲ ὑτὸ Περσῶν ἀφανι-
30 σθῆναι, φησὶν Ἑκαταῖος, ὅτι μυρίας τρισχιλίας κώμας εἶχε καὶ τριάκοντα, ἀνθρώπων
δὲ μυριάδας ἑπτακοσίας, ἀρουρῶν δὲ τόπον μεμετρημένον τρισχιλίων καὶ ἕπτακο-
σίων, ἑκατὸν δὲ πύλας διακεκοσμημένας, τετρακόσια στάδια τὸ μῆκος. εἰσὶ δὲ καὶ
ἄλλαι μικραὶ ἐν Αἰγύπτωι τέσσαρες ὧν ἐν τῆι μιᾶι τιθασεύουσι τοὺς κροκοδεί-
λους ἐν ἄντροις καὶ φρέασι σέβοντες, μηδὲ τοῦ ποταμοῦ γευόμενοι, μηδ᾽ εἰ σφόδρα
35 pAtyoıwro. PORPHYR. Quaest. hom. (zu | 388) ı 138, 18 Schrad. νῦν δὲ
Διόσπολις καλοῦνται αἱ τὸ παλαιὸν Θῆβαι, καί φασι δείκνυσθαι περὶ τὴν Διόσ-
7 Der Ath. a. Ο. u. 4470 gen. Hekataios ist der Milesier [FGrHist.

1 F 323 ı 41). Aber der dort aus Alexis [Alexinos ?] angeführte Bokchoris
gehört hierher 10 ὑπηρ. Strijd: ἡμέρας ὦ 27 Ob Aristeas δὰ Philocr.
Ep. 31 aus dem echten oder unechten [s. n. 15] Hek. geschöpft hat, ist
kontrovers. Vgl. Geffcken Zwei griech. Apolog. ὃ. xıı; Jacoby FGrHist.
Komment. zu 1 F 373 29 ἑκατόμπολις A: ἐκατόμπολος übr. Hss.: verb.
Xylander 30 Ἑκαταῖος Heeren (vgl. Wilamowitz Herm. 33, 1898, 521):
κάτων Hss. μυρίας κτλ. richtig (Tpioypuplas τρισχιλίας {τριακοσίας εἶχε
Diels 32 πύλαι διακεκοσμημέναι Hss.: verb. Berkelius 34 μηδὲν τοῦ
Kranz 35 Diels (erg. ὑπὸ δίψης vgl. Dion. Hal. Ant.ıx 66): λέγοιντο Hss.
B. FRAGMENTE 10—14. FÄLSCHUNGEN 15—17 245
πολιν πολλῶν πυλῶν ἴχνη. ὡς δ᾽ Ἑκαταῖος ἱστορεῖ, ἡ Διόσπολις ἡ μεγάλη πρὸ

τοῦ ὑπὸ Περσῶν ἀφανισθῆναι κώμας μὲν εἶχε τρισμυρίας ‚Y<TyA, ἀνθρώπων δὲ
μυριάδας Ψ, ἑκατὸν δὲ πύλαις διεκοσμεῖτο. ταύτην ἐτείχισε βασιλεὺς Ὄσίῥις. τινὲς
δέ φασι τῶν ἱερέων, ὅτι P εἶχε πύλας, ἐξ ἑκάστης δὲ ὁπλῖται μύριοι, Ψ δὲ ἵπποι
5 ἐξεστράτευον.
GRAMMATISCHES
ΠΕΡῚ ΤῊΣ TIOIHZEWZ OMHPOY ΚΑΙ HZIOAOY
Vgl. B5. Die Homerzitate in Diodors Excerpten 112,2. 5. 10 und 15, 7.
In ein grammatisches Werk gehört
10 140]. Erorıan.p. 55, 7 Nachm. κυρβασίην" τὴν λεγομένην τιάραν. Ἑ.
δέ φησιν, ὅτι πῖλον βαρβαρικὸν οἱ κωμικοὶ λέγουσι.
FÄLSCHUNGEN
ΠΕΡῚ ΤΩΝ IOYAAIQ@N (ΠΈΡΙ ABPAMOY)
15 [14—18]. Ioserr. c. ΑΡ.1 183 Ἑ. δὲ ὁ ᾿Αβδηρίτης ἀνὴρ φιλόσοφος ἅμα
15 καὶ περὶ τὰς πράξεις ἱκανώτατος ᾿Αλεξάνδρωι τῶι βασιλεῖ συνακμάσας καὶ Πτολε-
μαίωι τῶι Λάγου συγγενόμενος οὐ παρέργως, ἀλλὰ περὶ αὐτῶν ᾿Ιουδαίων συγγέ-
γραφε βιβλίον. Folgen Excerpte 184—204; ı 214 Ἑ, μὲν καὶ βιβλίον ἔγραψεν
περὶ ἡμῶν. Ebensolche ıı 43ff. Antiq. Iud. xrı 38 [hier aus Aristeas Ep. 31].
Monographie oder Sondertitel eines Kapitels über Abraham Ant. ı 158. 159
20 μνημονεύει δὲ τοῦ πατρὸς ἡμῶν ᾿Αβράμου Βηρωσός.... ‘E. δὲ καὶ τοῦ μνησθῆναι
πλεῖόν τι πεποίηκε" βιβλίον γὰρ περὶ αὐτοῦ συνταξάμενος κατέλιπε. Vgl. συμ.
Strom. v [πὶ 402, 20 St.] ὁ μὲν Σοφοκλῆς, ὥς φησιν Ἑ. ὁ τὰς ἱστορίας συνταξά-
μενος ἐν τῶι Kat’ Ἄβραμον καὶ τοὺς Αἰγυπτίους. ...
16 [p. 385a]. Orıc. ce. Cels. ı 15 καὶ Ἑκαταίου δὲ τοῦ ἱστορικοῦ φέρεται Περὶ
25 ᾿Ιουδαίων βιβλίον, ἐν ὧι προστίθεται μᾶλλόν πως ὡς σοφῶι τῶι ἔθνει ἐπὶ τοσοῦ-
τον, ὡς καὶ “Eptvviov Φίλωνα ἐν τῶι Περὶ Ἰουδαίων συγγράμματι πρῶτον μὲν
ἀμφιβάλλειν, εἰ τοῦ ἱστορικοῦ ἐστι τὸ σύγγραμμα, δεύτερον δὲ λέγειν ὅτι, εἴπερ
ἔστιν αὐτοῦ, εἰκὸς αὐτὸν συνηρπάσθαι ἀπὸ τῆς παρὰ ᾿Ιουδαίοις πιθανότητος καὶ
συγκατατεθεῖσθαι αὐτῶν τῶι λόγωι. Den Anlaß zu den Fälschungen gab die
30 Erwähnung der Juden in d. Αἰγυπτιακά; vgl. B 13.
1%. Die auf den Abderiten bezogene Erwähnung des H. Ὁ. Agatharch.
M.r. 64 meint den Milesier [FGrHist. 1T 1413]. Die Konjektur Müllers
Ἑκαταῖος statt ᾿Ασκάνιος DIoG. IX 61 ist nicht überzeugend.
——
——
1 ὡς δὲ κάτων B: verlesen aus ὠσδεκὰ nach Diels (Autornamen werden

in der alten Scholienliteratur oft abgekürzt) s. τὶ 244, 30 Anm. 2 <T)
Wilamowitz. Vielleicht ist hinter A auch Y ausgefallen 19 als besondere
Schrift aufgefaßt von Elter Gnomol. hist. p. v p. 141, ıx 254; Willrich
Judaica (1900) 80 u. a., zuletzt Jacoby (Pauly-Wiss. R.-E. vıı 2767)
29 αὐτῶν Bouhßreau: αὐτῶι Hss.
246 14 [61]. APOLLODOROS 75 [62]ὲ.. NAUSIPHANES
24 [61]. APOLLODOROS
1. Crem. Str. τὶ 130 [u 184, 14 St.; 8. oben ıı 133, 12] ᾿Απολλόδοτος [so]
ὁ Κυζικηνὸς τὴν ψυχαγωγίαν [d. 1. ψυχικὴν ἡδονήν, τέλος ὑπάρχειν].
2. Dıoc. ıx 38 [s. τὶ 82, 23] φησὶ δὲ καὶ ᾿Απολλόδωρος ὁ Κυζικηνὸς Φιλο-
5 λάωι αὐτὸν [Demokrit] συγγεγονέναι.
3. Prm. N. H. xxıv 167 adiecit his [Mirabilien der Cheirokmeta Β. 11
212, 11] Apollodorus adsectator eius [des Demokrit] herbam aeschynomenen.
25 [se]. NAUSIPHANES
A. LEBEN UND LEHRE
10 11. Dioc. prooem. ı 15 Δημόκριτος οὗ πολλοὶ μέν, ἐπ᾽ ὀνόματος δὲ Ναυσι-
φάνης [καὶ Νανκύδης], ὧν ᾿Επίκουρος.
2. — Ix θά [Pyrrhon] καταληφθεὶς δέ ποτε καὶ αὑτῶι λαλῶν καὶ ἐρωτηθεὶς
τὴν αἰτίαν ἔφη μελετᾶν χρηστὸς εἶναι. Ev τε ταῖς ζητήσεσιν ὑπ᾽ οὐδενὸς κατεφρο-
νεῖτο διὰ τὸ (καὶ διρεξοδικῶς λέγειν καὶ πρὸς ἐρώτησιν. ὅθεν καὶ Ναυσιφάνην ἤδη
15 νεανίσκον ὄντα θηραϑῆναι. ἔφασκε γοῦν γίνεσθαι δεῖν τῆς μὲν διαθέσεως τῆς Πυρ-
ρωνείου, τῶν δὲ λόγων τῶν ἑαυτοῦ. ἔλεγέ τε πολλάκις καὶ ᾿Επίκουρον θαυμάζοντα
τὴν Πύρρωνος ἀναστροφὴν συνεχὲς αὐτοῦ πυνθάνεσθαι περὶ αὐτοῦ [aus Anti-
gonos v. Kar. S. 36 Wil.].
3. — IX 69 διήκουσε τοῦ Πύρρωνος ... [neben Hekataios und Timon] ἔτι
20 τε Ναυσιφάνης (ὁ) Τήιος, οὗ φασί τινες ἀκοῦσαι ᾿Επίκουρον. Vgl. ıx 102.
4. ὅυτν. Ἐπίκουρος... ἀκούσας δὲ Ναυσιφάνους τοῦ Δημοκριτείου καὶ
Παμφίλου τοῦ Πλάτωνος μαθητοῦ. ..
δ. Cıc. d. nat. ἃ. 1 26, 73 sed hunc Platonicum [nämlich Pamphilos]
mirifice contemnit Epiourus: ita metuit, ne quid umquam didicisse videatur.
25 in Nausiphane Democriteo tenetur, quem cum a se non neget auditum,
vexat tamen ommibus contumeliis. atqui si haec Democritea non audisset,
quid audierat? quid est in physicis Epicuri non a Democrito? Vgl. ebenda
33, 93.
6. Dıioa. x 14 ’Aplotwv δέ φησιν ἐν τῶι ᾿Επικούρονυ βίωι τὸν Κανόνα γρά-
30 Ψψαι αὐτὸν ἐκ τοῦ Ναυσιφάνους Τρίποδος, οὗ καὶ ἀκοῦσαί φησιν αὐτός, ἀλλὰ καὶ
Παμφίλου τοῦ Πλατωνικοῦ ἐν Σάμωι. ἄρξασθαί τε φιλοσοφεῖν ἐτῶν ὑπάρχοντα
δυοκαίδεκα [328].
7 apollodotus Vd, vgl. Zeile 2 δυΐ den Iologen Apollodor bezieht dies
O. Schneider Nicand. S.185; an einen Irrtum des Plinius (Demokritos-Bolos
sei vielmehr von A. abhängig) denkt M. W. Pauly-Wiss. R.-E. ı 2895
11 [καὶ Ναυκύδης] Diels (alte Variante zu Navorpduns): καὶ vouklöns F: καὶ
λακύδης Φ N. als Vermittler von, Demokrit zu Epikur vgl. Von der Mühll
Festgabe für Kägi 5. 174 12 [καὶ] αὗὑτ. Cobet 14 (καὶ διρεξοδικῶς
Wilamowitz: διεξοδικῶς schon Kühn 19 διήκουσε BF: διήκου P 20 (6)
Diels 29 ἄριστον ol δέ φασιν Hss.: verb. Cobet
A. LEBEN UND LEHRE 1--9 247
7. SExT. adv. math.ı 2 die Abneigung Epikurs gegen die Mathematik

erklärt sich auch διὰ τὴν πρὸς Ναυσιφάνην τὸν Πύρρωνος ἀκουστὴν ἔχθραν"
πολλοὺς γὰρ τῶν νέων συνεῖχε καὶ τῶν μαϑημάτων σπουδαίως ἐπεμελεῖτο, μάλιστα
δὲ ῥητορικῆς. γενόμενος οὖν τούτου μαθητὴς ὁ ᾿Επίκουρος ὑπὲρ τοῦ δοκεῖν αὐτο-
5 δίδακτος εἶναι καὶ αὐτοφυὴς φιλόσοφος ἠρνεῖτο ἐκ παντὸς τρόπου, τήν τε περὶ
αὐτοῦ φήμην ἐξαλείφειν ἔσπευδε, πολύς τε ἐγίνετο τῶν μαϑημάτων κατήγορος ἐν
οἷς ἐκεῖνος ἐσεμνύνετο. φησὶ γοῦν ἐν τῆι Πρὸς τοὺς ἐν Μυτιλήνηι φίλους ἐπι-
στολῆι [fr. 114 Us.] ᾿οἶμαι δὲ ἔγωγε τοὺς βαρυστόνους καὶ μαϑητήν με δοξάζειν
τοῦ πλεύμονος εἶναι μετὰ μειρακίων τινῶν κραιπαλώντων ἀκούσαντα᾽, νῦν “πλεύ-
10 μονα’ καλῶν τὸν Ναυσιφάνην ὡς ἀναίσθητον καὶ πάλιν προβὰς πολλά τε κατειττὼν
τἀνδρὸς ὑπεμφαίνει τὴν ἐν τοῖς μαθήμασιν αὐτοῦ προκοπὴν λέγων “καὶ γὰρ
πονηρὸς ἄνθρωπος ἦν καὶ ἐπιτετηδευκὼς τοιαῦτα, ἐξ ὧν οὐ δυνατὸν εἰς σοφίαν
ἐλθεῖν᾽, αἰνισσόμενος τὰ μαθήματα. --- Par. Herc. 1005 fr. 24 (verm. aus Epi-
kurs Brief Πρὸς τοὺς ἐν Μυτιλήνηι φίλους) aus Philodem Πρὸς τοὺς (...... >
15 (Voll. Here. coll. alt. ı 132ff.) 'ἱζξαὐτοῦ» ταῖς pep<or>onlaıs ἐν Τέωι συσχόμενος
r(pd) τοῦ σοφιστεῦσαι, τοῦ τ᾽ "Avagaryöpou ἀναγινώσκοντος καὶ ᾿Εμπεδοκλέους καὶ
περὶ ταῦτα τερθρευομένου κατατεταμένως᾽ ἢ πάλιν “ὁ τοὺς Ἑρμοκοπίδας ἐν Τέωι
συζσντήσαςς κατὰ Δημόκριτον καὶ (Λεύκιπ)γπον πραγματευζομένου ἀκουσομένους».
8. Dıocg. x 18 τοῦτον [Epikur] ᾿Απολλόδωρος ἐν Χρονικοῖς Ναυσιφάνους
20 ἀκοῦσαί φησι καὶ Πραξιφάνους: αὐτὸς δὲ οὔ φησιν, ἀλλ᾽ ἑαυτοῦ ἐν τῆι Πρὸς
Εὐρύλοχον ἐπιστολῆι [fr. 123 Us.]. Vgl. 67 Α 2 m. Anm.
9. — x 7 [Epikur] καὶ ἐν ταῖς ἑπττὰ καὶ τριάκοντα βίβλοις ταῖς Περὶ φύσεως
τὰ πλεῖστα ταὐτὰ λέγειν καὶ ἀντιγράφειν ἐν αὐταῖς ἄλλοις τε καὶ Ναυσιφάνει τὰ
πλεῖστα, καὶ αὐτῆι λέξει φάσκειν οὕτως ἀλλ᾽ ἴτωσαν()" εἶχε γὰρ ἐκεῖνος ὠδίνων
25 τὴν ἀπὸ τοῦ στόματος καύχησιν τὴν σοφιστικήν, καθάπερ καὶ ἄλλοι πολλοὶ τῶν
ἀνδραπόδων᾽ [fr. 93 Us.]. καὶ {τὸν» αὐτὸν ᾿Επίκουρον ἐν ταῖς ᾿Επιστολοῖς περὶ
Ναυσιφάνους λέγειν: ταῦτα ἤγαγεν αὐτὸν εἰς ἔκστασιν τοιαύτην, ὥστε μοι
λοιδορεῖσθαι καὶ ἀποκαλεῖν διδάσκαλον᾽ [fr. 118 Us.]. “πλεύμονά᾽ τε αὐτὸν
ἐκάλει καὶ ᾿ἀγράμματον᾽ καὶ ᾿ἀπατεῶνοα᾽ καὶ “möpvnv’ [fr. 236 Us.].
nn.
1 vgl. Mutschmann Herm. 50 (1915) 339ff. 7 φίλους Diog. x 36:
φιλοσόφους Sext., Diog. X 7 8 δόξειν Hss.: verb. Crönert 91. vgl.
Zeile 28 12 δύναται N 113 herausgehoben von Crönert Kol. u. Mened.
S. 174 16 πφρὸΣ Vogliano, die Oxf. Abschr. gibt π΄...» {μετ᾽ αὐγτοῦ
Crönerts auch wegen des Raums unmöglich 17 o nach πάλιν Neapl.
Oxf.: übersah Crönertt 18 συστήσαςζς» Vogliano. Dazu Diels: »Ich ver-
stehe: Epikur sagt, er habe vor seiner Professur teilgenommen an den
Frühschoppen (potare de die) des Nausiphanes, der aus Anaxagoras und
Empedokles vorlas und darüber eifrig spintisierte. Die zweite Stelle heißt:
‘der die als Verüber von Straßenulk bekannten Studenten um sich sam-
melte, die seine Vorlesung nach dem System des Demokrit und Leukipp
hören sollten‘«. Vgl. Vorsokr. 4. Aufl. ı 8. ıx 19 λυσιφάνους F yp. P?
21 εὐρύλοκον Pl: εὐρύδοκον BP?F: verb. Menage 23 ἄλλαις BP 24 ἀλλ᾽
ἴτωσαν" εἶχε γὰρ ἐκεῖνος Usener: ἀλλειτως (εἰτω! {{ Pi: ἦτις ἘῚ) ἀλλ᾽ εἶχε γὰρ
κεῖνος ΒΡΙΕῚ 26 <röv) Diels ταῖς P: fehlt BF -28 διδ. nach Mutsch-
mann Herm.a.0.340! Schimpfwort — γραμματοδιδάσκαλον : ζμισογδιδάσκαλον
oder διδάκτυλον wie umgekehrt τετράπηχυς Plato de rep. 4200 H. Schöne:
δύσκολον Usener
248 75 [62]. NAUSIPHANES
B. FRAGMENTE
NAYZIDANOYZ TPITTOYZ
Vgl. Ions Τριαγμός c. 36 B, τος. x 14 [oben A 6] und τὶ 140, 7. GaL.
Subfig. empir. p. 63, 12 Bonnet Hippocras ... non utique per deum inter-
5 rogans eum qui per tria sermonem [d. i. οὔ τοί γε μὰ Al’ ἐρωτῶν τὸν Διὰ
τριῶν λόγον] δέοι Serapio neque Tripodem sicut Glaucias. S. bes. Dio-
timos c. 76,3. Die Fragmente sind nur auszugsweise erhalten.
1. PrıLop. Rhet.ıı p. 48 Sudh. c. 34, 1 {τὸν οὖν φυσικὸν τὴν ῥητορικὴν
ἕξιν ἔχειν κατὰ τὸ εἰρη) μένον φήσει τις, κἂν μηδέποτε ῥητορεύσηι διὰ τὸ μὴ προσ-
10 τέναι τοῖς κοινοῖς. καὶ γὰρ τεκτονικήν φαμεν ἕξιν ἔχειν οὐ τὸν ἐνεργοῦντα μόνον
οὐδ᾽ εἰς τὴν ἐνέργειαν αὐτὴν ἀποβλέποντες, ἀλλ᾽ εἰς τὸ δύνασθαι λαβόνθ᾽ ὕλην
καὶ τὰ προσήκοντ᾽ ὄργανα δημιουργεῖν τὸ ἀπὸ τῆς τεκτονικῆς ἔργον, ὡς ἐπ᾽ ἰατρι-
κῆς καὶ τῶν ἄλλων ἐπιστημῶν. ὥστε πῶς οὐχὶ καὶ τὴν ῥητορικὴν τῶι φυσικῶι
φήσαιμεν ἀκολουθεῖν, εἴπερ ἄρα παρατεθέντων πραγμάτων, ἐν οἷς ὁ πολιτικὸς
15 καὶ ῥήτωρ ἀγαθὸς οἱονεὶ δημιουργεῖν τὴν ὀρθὴν δημηγορίαν, δύναιτ᾽ ἂν κατὰ
τρόπον ὡσεὶ καί τις ἄλλος διαλεχθῆναι περὶ αὐτῶν;
2. Die weiteren Auszüge Philodems sind noch weniger genau: Rhet. 4,10
[II p. 5 Sudh. vgl. Arnim .Dio (Berl. 1898) S. 46ff.] ὅθεν καὶ N. οὐκ ἀπέδρα-
λέγει γὰρ προαϊιρήσεσθαι τὸν σοφὸν ῥητορεύειν ἢ πολιτεύεσθαι. 22,2 [p. 33]
20 ἀλλὰ πᾶν ἡγησάμενος εἶναι τὸ τίμιον καὶ ἀξιόλογον ἐν ταῖς παρὰ τῶν πολλῶν
δόξαις καὶ μνήμαις ἐπὶ πολιτικαῖς δεινότησιν ἢ ταῖς κενῶς κομπουμέναις ἀρεταῖς
καὶ καλοκαγαθίαις, ἐπὶ ταῦτα ἄγειν τὸν ἄριστον προείληφε συλλογισμόν. ο. 37, 8
ἅμα δ᾽ ἐπὶ νομοθεσίας κατεφέρετο. 11, 1 [p. 1] ἀλλ᾽ ἄντικρυς ἔφησεν ζὁτιοῦνν
δυνήσεσθαι πείθειν τοὺς ἀκούοντας τὸν φυσικὸν καὶ σοφόν- καὶ τὸν σοφὸν οὐκ ἐν
25 ἀμφισβητήσει κατέλιπεν, ἀλλ᾽ ἑαυτὸν ἔφη τοῖς λόγοις ἄξειν ἔνζθ᾽) ἂν βούληται
DER DREIFUSS
1, Man wird behaupten dürfen, daß der Physiker nach dieser Darlegung
die Fähigkeit zum Redner besitzt, auch wenn er niemals als Redner sich
betätigt hat, weil er dem öffentlichen Leben fern blieb. Wir behaupten
ja doch auch, es besitze jemand die Fähigkeit zum Bauen nicht bloß, wenn
er diese Fähigkeit ausübt, oder im Hinblick auf die Tätigkeit als solche,
sondern im Hinblick auf das Vermögen mit Baumaterial und den nötigen
Werkzeugen das Bauwerk auszuführen, wie bei der Arzneikunst und den
übrigen Wissenschaften. Wie sollten wir also nicht auch von der Rede-
kunst behaupten dürfen, sie stehe dem Physiker zu Gebote, wenn er
nämlich Angelegenheiten gegenüber, bei denen sich der Politiker und
Redner tüchtig erweist die richtige Volksrede gleichsam zu zimmern,
ebenfalls imstande ist, sich darüber gehörig auszusprechen, so gut wie
irgend ein anderer!
2 zum Titel vgl. Ilberg Neue Jahrb. 10 (1907) 409: 4 vgl. Deichgräber
Griech. Empir. S. 83. 276 8ff. Die aufgenommenen Ergänzungen von
Sudhaus sind nicht bezeichnet 22 ἄγειν Arnim $. 47: ἠζχέναι Sudhaus
23 <örıoüv) Diels: φλέγεσιν Sudhaus 24 meldeıv τοὺς ἀκούοντας Arnim:
πείσειν {δ᾽ ὑγ πακούοντας Sudh. 25 &v<0’) las Crönert: &<o’ ὃ» Sudh.
"ypns ΔῸ amdaaod "Ὁ 'IX 13 molugi>1<x3 : ΒΊΘΙΩ 139 amdannd *** "g "ΟΧ 13<naı
BO) 6E διῶ 5 Ὃ "® aaqgadyprecg [dA "dag u3 IE 09 669 Ὁ παν
yoBu „E—0E φιϑθραρ 'qaoA :’degT amazmAsalasısrı 9g GI
— 79 'g wIıumy
yosu Ἢ "Ypng τουϑΧζ9 9113 :spoict wıakagaz FI "UPS 5{1)}.. 11<03 Δ) 8η
(13 :s[otcT (SoLonN3 Sngna> 451 ὈΘΙΓΟΙΘΙΖ1ΘΔ. NZ 'sneN nz 4dneydsqn 190 ‘6£F
(0161) 85 4 Ἥ "080 f"yosy uosddiytyg augompx mogosgu 1 ΤΩ Ὃς "Ὁ
wmumy oIM opuadjoy sep !wrumy ΛΔῸ}ΟΣ, :'ypns Ay 5091, :ΒΊΘΙΩ Ay (ἀμ, 9
99 Ὁ “ὦ "wıury yoBu opuadjoT Sep “wrrury A0boo :s[alcT aoınoloL I
aorloıAovmrg norlıoudX ı1alnamıag) [gg "d] I ‘9g !ınorlAjsgodou or 1uorllringaz

ἴον, 13aporlluo ıL gınoı 13 ‘ wonng LUAmAnuz3 ı por SorlouAoyyno 9 dyA μ. :Zundo]
-IOpIM "amasrloona1031L0X A0AgY Xaagno Sodu oınoı τὰ “amAoy noaor 39 1norllıXo
‘andoıld amsıLıyou amı SoıoxmaAz Διο Hıox noisgluyp al SnoL SoLnodabnıg
no ayrl τοβοίιολοιο Sıoı La dauom ‘sodorlid noxıLıyou noL agı ΤῸΝ aoAoY noboo gg
noL 31 ΔΩ, n0g3Xo ausda3boıg woojLorluXo ımı Sonariojo A139 aonori por [ge 'd]
6 ‘FZ :qTIo9oyyg pun orydosoftyg πολ poryosıogun) "amıogy ano “Διο 50
‘ gorlApdu »ı Suojdiaurla amaıı 5:10: ANO ΤῸΝ Mogo3nlA 1999 1oX 310m ‘Sariogno 9
SHYNY 10m Soydensg SuxırorAovyiuz amıaoXkdoun amı por SmaolrigoLo am
ἰοὺ 3.1. AL NOAQN pıarl ΤῸᾺ Suxıond δἰ, Qu» pınoıoL pı dpA vıapu [Ὁ 'd] 8 ‘9F 08
"Dogo3n1AA3 ao3LoImon No δωγγὺ “nomaÄpıg amyg amı alı oun Smıno nozLıly
“aapodrino jı amınagbuy amajı 19x nadonz διοάου 5101. a3 nonsrinoAovorio 91 or
AOHNOV9NYL ΤῸΝ 13u3 [9F A] 5, ‘ge : ΠΟΥ "aoısgluano alı ὉΔῸΝ ox 130nd amuprlA
-odu amı ılı HYVp amınnoAsA ımrloa Por ımasaı 1norlopyu no por auasmAMmlasısm
v1o1dy orlAndu aonarinoonAy 91 113 SIodobrıar ἸῸΝ amazrlluyırıa amı nojgona ἸῸΝ 9Z
SMINY AUDMLOBAND 5m ΔΟΙΥῸΥ alıı 108 noAgyol.ond ano aarl aogLoorInng [02 4] 5. 91
sg "SoLnoplıAoyorloano Snoyyou Snoı nonzriohly “1018 AYıno 19 1oAzrloaus1Lodu
j01N0 ΔΩ 1031, ΚΝ ΔΙ30131, nonzrioang Ὅλα, [21 4] 1 ‘EZ "[smovwvou SnoL SsdoLld
jo yoıpueu] vogosnaynog Smıaodsdrino 91. Ὅτῳ Snonzrlooluyarioıarl Lri ΤῸΝ 31, 5ΛΟΛ3Π
-oynog anopgp an dauy [901 "d] z “52. ᾿ΔΙ3ρ)3:. vogoaohang «Kmonogigouy) nıoly 0%
-οοὐ alı Sodu ον wınoAay 1ox nıaÄay por Sıond L moıaynod 9 aımomaıA ı9ı ὍΣΟΣ
-Ldmsgar oınoı ‘aonori aonıondb agı [01 4] zZ ‘8 ’<jasgno> asızgorau ΔῸ ano amı
-NOHIB1L SOYNY amı Longpgigodu SıoL 10An3rlonıA 10101d9Xnp Snogiau [Snovzı μος "u]
noınoL 1dau Sur doA naay "aodabrino 9. 1 asggu “ΔΙΞΝΟΟΔΙΛΑ, 91. 11.03 AONILOIBU
11919 *amazmoXsdou oınoL Sodıu amyvou amı ἸῸΝ noyringodu alyvou 10931 ΔῸ 91
amA3y n1o1Aan Ὁ. Smıno dyA por [6 “4 ς΄ “2 "aouodı 1oı3Xa3ga3 aovYY DOM) mL
3000 9. ΔΟΥΥῸΠ ‘alsAnad 31N0 A3gnO SIOVQ 5101. AImmıg 3100 SmazrjoıÄoVaV 3113
SMAHNP „113 Somogoodu amınoı Suı SIdmX or mwısdab oanoı Sodu Soumdgan
(So1LomN3 5,
0.3) Ὀγγρ ‘alBAyy {Π por mogosglı ayLoz daug “sn 1 ‘gg “ἃ ınyıdq
"IA ‘[orzsuogerT ousLogeZdu® sep] Sovaı agaıaaAAno oı [g 'd] z ‘gr 510. u OT
aoyvorl Snoumdgap SnoL oLimang ıLjj31ıg ΔῸ am Ida ΔΙ30131., μη}. pıg ΔῸ SjL por
: [uoyosuopy orp "u] Looxlıoaano amj3Xı010 ΔΌΣ ΟΣ, 1 amajı 33 δία, 3A ody !SnoLno
asagpu oLipang Surnoı oup Smaonb amumdgap amı Suı Soxuonb 9 amX3 nıolUgj3
ΔῸ ‚ap 113 :Zumdopoprn [2 "4] 6 91 “aoringadu por Lundns agı az (dau [9 "ἃ]
8 ‘FI YOIS YO914SIE ZUNSTHMISFU() ΘΒΘΊΙΩ ᾿50Δ03 anonoloug SoxLondb 9 Ay 1ogjau. 6
IMıno Seyorig ‚gom ‘arold yogosayAndou amıprliodu amı Smaougys Sur ον „vvY
‘So}do1o} 33 ano Smarlpang SuxıLorsu 5.11, nojJıpo dpA alıı T 97 "alsgnovoxodou po
ΔῸ WgOXANg Smingspaosyu oLNoL ἸῸΝ ‘oLanoyırlo SnonodX Sı3Xodd Uri jor 01105
-ano ıUX3 511. odgay Soız (a3) aya doA noınoroL [61 "4] F ‘ST "Soınonosp 5001.
676 6 1 HLNYIWDOVAA 8
200 75 [62]. NAUSIPHANES 76 [68]. DIOTIMOS
ὄντα ἐκ τῶν φανερῶν ἀεὶ καὶ ὑπαρχόντων περὶ τῶν μελλόντων, Kal τοὺς πραγματι-
κωτάτους ἀεὶ τῶν προεστώτων εἴτε δημοκρατίας εἴτε μοναρχίας εἴθ᾽ ἧς δήποτε
πολιτείας τοιούτωι τρόπωι διαλογισμοῦ χρωμένους. Katechese und Vortrag:
43, 1[Ρ. 43] ὁ γὰρ μακρῶι λόγωι καὶ συνειρομένωι καλῶς χρώμενος ἄριστα χρήσεται
5 καὶ τῶι διὰ ἐρωτήσεως καλουμένωι, καὶ ὁ τούτωι κἀκείνωι" (Kal γὰρ τὸ ἐπὶν τοῦ
συνειρομένου γινώσκειν, μέχρι ὅσον τοῖς ἀκούσασι γνώριμον δεῖ ποιεῖν τὸ πῖπτον
ὑπὸ μίαν διάνοιαν ταὐτό τί ἐστι τῶι δύνασθαι θεωρεῖν, μέχρι ὅσον προτείνων οὔτ᾽
ἂν ἐλλείποι τις οὔθ᾽ ὑπερβαίνοι τοῦ προάξοντος τὸν ἀποκρινόμενον ἐπὶ τὴν ἰδέαν
ἀγνοουμένου πράγματος. Disposition: 31, 3 [p. 43] κατανενοηκὼς μόνος ἂν δύ-
10 vaıto κατὰ τηλικαῦτα διαιρῶν προτεῖναι καθ᾽ ὅσα τὸ φῆσαι καὶ ἀποφῆσαι μὴ
περὶ τῶν φανερῶν ὅπηι εἰσίν, ἀλλὰ περὶ τῶν ἀδήλων καὶ ἀδιαλήττων, τοῖς μαν-
θάνουσι προτατέον. Vgl. 30, 2 [p. 42] ἀδυνατήσειν ἐν ἐκείνωι τῶι λαλήματι δια-
λέγεσθαι τὸν ὀρθῶς φυσιολογοῦντα, ὅτζων πάνυ χρῆται κατὰ πηλίκα τινὰ Staı-
ρζῶν» τὰ τοῦ λόγον καϑ᾽ ἕκαστα μέχρι τοῦ ποιεῖν κεφαλαιώματά τινα κατὰ τοὺς
15 τούτων ἐναργῆ ἐπιστήμην ἀπειργασμένους.
3. ΟΜ. Str. τὶ 130 (1 184, 14 St.) nach Apollodoros [8. τὶ 246, 3]
καθάπερ N. τὴν ἀκαταπληξίαν [als τέλος bezeichnet]: ταύτην γὰρ ἔφη ὑπὸ
Δημοκρίτου ᾿᾿ἀθαμβίην᾽ λέγεσθαι [68 Β 4. 216].
4. Senec. Ep. 88, 43 N. ait ex his quae videntur esse nihil magis esse
20 quam non esse.
26 (65). DIOTIMOS
1. Ar. τὶ 17, 3 (D. 346) Διότιμος Τύριος ὁ Δημοκρίτειος τὴν αὐτὴν τούτοις
εἰσηνέγκατο γνώμην [nach Metrodor und Straton vgl. τὶ 232, 10].
2. Crem. Str.ıı 130 [τὸ 184, 16 St.; 8. Ζ. 16] ἔτι πρὸς τούτοις [Demokrit,
25 Hekataios, Apollodoros, Nausiphanes] A. τὴν παντέλειαν τῶν ἀγαθῶν
ἣν εὐεστὼ προσαγορεύεσθαι [nämlich ὑπὸ δημοκρίτου 68 B 4. 140], τέλος
ἀπέφηνεν.
3. SEXT. vor 140 Δ, δὲ τρία κατ᾽ αὐτὸν [Demokrit, 68 A 111] ἔλεγεν εἶναι
κριτήρια, (1) τῆς μὲν τῶν ἀδήλων καταλήψεως τὰ φαινόμενα (ὄψις γὰρ τῶν ἀδή-
80 λὼν τὰ φαινόμενα’, ὧς φησιν ᾿Αναξαγόρας [59 B 21a], ὃν ἐπὶ τούτωι Δημόκριτος
ἐπαινεῖ), (2) ζητήσεως δὲ τὴν Evvorav (περὶ παντὸς γάρ, ὦ παῖ, μία ἀρχὴ τὸ
εἰδέναι περὶ ὅτον ἔστιν ἡ ζήτησις᾽ [Plato Phaedr. p. 2378]), (8) αἱρέσεως δὲ καὶ
φυγῆς τὰ πάθη" τὸ μὲν γὰρ ὧι προσοικειούμεθα, τοῦτο αἱρετόν ἐστιν, τὸ δὲ ὧι
προσαλλοτριούμεθα, τοῦτο φευκτόν ἐστιν.
35 4. SORIPTOR EPICUREUS ed. Vogliano (Berl. 1928) fr. 5 col. xxvı, 11:
Ein Diotimos von Pythokles bekämpft.
5 (καὶ γὰρ τὸ ἐπὶ» Crönert: (ri) κζαὶ τὸ ἐδπὶ Sudh. 8 ἐπῴὶ τὴν
ἰδέαν Sudh.: ἐπί τιζν᾽ ἰδέδαν ? Crönert 9ff. nach Arnim 8. 61
12 (λραλήματι (vgl. Ἐμοῦ. τὶ 26, 7; Arnim $. 56) Crönert: (mo)Aloparı Sudh.:
<mayAafoparı Arnim 13 ὅτζων Crönert: ὅτι οὐ Sudh. διαιρζῶν» Arnim:
διαιρζεῖν» Sudh. 17 ἀκαταπληξίαν Heinsius: κατάπληξιν L 22 Δημο-
κρίτειος Diels: διοκρίτιος A 29 vgl. zu ıı 43, 16.
160[68]. DIOTIMOS 77[64]. BION V. ΑΒ. 78 [66]. BOLOS 251
27 [64]. BION VON ABDERA

1. Dıog. ıv 58 γεγόνασι δὲ Βίωνες δέκα... τέταρτος [vorhergeht der
Borysthenite] Δημοκρίτειος καὶ μαθηματικός, ᾿Αβδηρίτης, ᾿Ατθίδι γεγραφὼς καὶ
᾿Ιάδι- οὗτος πρῶτος εἶπεν εἶναί τινας οἰκήσεις, ἔνθα γίνεσθαι ἐξ μηνῶν τὴν νύκτα
5 καὶ ἐξ τὴν ἡμέραν.
2. STRAB. I p. 29 τοῦ δὲ δύο εἶναι τοὺς ἀνέμους ποιοῦνται μάρτυρας Θρασυ-
άλκην [c. 35, 2] τε καὶ τὸν ποιητὴν αὐτὸν {τῶ!τ» τὸν μὲν ᾿Αργέστην τῶι Νότωι
προσνέμειν ἀργέσταο Νότοιο᾽ [A 806 Φ 334], τὸν δὲ Ζέφυρον τῶι Βορέαι ἱΒορέης
καὶ Ζέφυρος, τώ τε Θρήιϊικηθεν ἄητον᾽ ([ 5]. φησὶ δὲ Ποσειδώνιος [FGrHist. 87
10 F 74 τι 268] μηδένα οὕτως παραδεδωκέναι τοὺς ἀνέμους τῶν γνωρίμων περὶ
ταῦτα οἷον ᾿Αριστοτέλη, Τιμοσθένη [der Admiral des Philadelphos], Βίωνα
τὸν ἀστρολόγον, ἀλλὰ τὸν μὲν ἀπὸ θερινῶν ἀνατολῶν καικίαν, τὸν δὲ τούτωι
κατὰ διάμετρον ἐναντίον λίβα ἀπὸ δύσεως ὄντα χειμερινῆς" πάλιν δὲ τὸν μὲν ἀπὸ
χειμερινῆς ἀνατολῆς εὗρον, τὸν δ᾽ ἐναντίον ἀργέστην: τοὺς δὲ μέσους ἀπηλιώτην
15 καὶ ζέφυρον. Vgl. ο. 35, 1.
-------.ὄ--.ὄ.ὅὲ. .....--ς-ςς
78 [65]. BOLOS
Suvıpas über ihn s. 68 B 300, 1 (m 211, 1); daselbst zitiert
ΠΈΡΙ TWN ΕΚ ΤΗΣ ANATNWZEWZE ΤΩΝ IZTOPIWN
ΕΙΣ ΕΠΙΣΤΑΣΙΝ HMAZ ATONTWN.
22. Überseinen Namen, Zeit, Schriften 5. σι τὶ 125, 2ff. 210, 14. 212,2. Dazu
Arorton. Mirabil. 31 Zitat aus Theophr. H. pl. ıx 17, 4, zitiert auch
bei SterH. Byz. "Awuvdos] ... ἔστι καὶ εἶδος φυτοῦ περὶ οὗ Βῶλος ὁ Anno-
κρίτειος, ὅτι Θεόφραστος ἐν τῶι Περὶ φυτῶν ἐνάτωι: “τὰ πρόβατα τὰ ἐν τῶι
Πόντωι τὸ ἀψύνθιον νεμόμενα οὐκ ἔχει χολήν᾽.
25 Literatur: M. Wellmann Die Georgika des Demokritos Abh.d. Berl. Ak.
1921, 4; ders. Die Φυσικὰ des Bolos Demokritos und der Magier Anaxilaos
aus Larissa, ebd. 1928, 7; ders. Der Physiologos. Philol. Suppl. xxıı (1931);
Kroll Herm. 69 (1934) 228.
Ein "Wpos Μενδήσιος als Erfinder des ’Evveapäppakov erscheint bei
30 Aötios xv 27 (p. 124, 5 ed. Zerbos = "Adrwä Bd. xxı, 1909).
4 Hultsch (Pauly-Wiss. R.-E. τι 486) schließt aus dieser auf Berech-
nung beruhenden Annahme, welche den Standpunkt des mathematischen
Wissens vor Eudoxos voraussetze, daß Bion zu Anfang des 4. Jahrh. ge-
lebt habe 7 <töı) A®: fehlt ΑἸΒΟῚ 21f. vgl. hierzu Wellmann Geor-
gika S. 91. Theophr. selbst sagt a. O. τὸ ἀψίνθιον τὰ μὲν ἐνταῦθα πρόβατα
οὔ φασί τινες νέμεσθαι, τὰ δ᾽ ἐν τῶι Πόντωι νέμεται, καὶ γίνεται πτότερα καὶ
καλλίω καί, ὡς δή τινες λέγουσιν, οὐκ ἔχοντα χολήν.
C. ALTERE SOPHISTIK
79 [750]. NAME UND BEGRIFF
1. Arıstıv. 46 (τ 407 Dind.) ἀρχὴν... οὐδ᾽ εἰδέναι μοι δοκοῦσιν οὐδ᾽
αὐτὸ τοὔνομα τῆς φιλοσοφίας ὅπως εἶχε τοῖς Ἕλλησι καὶ ὅτι ἠδύνατο οὐδ᾽
5 ὅλως τῶν περὶ ταῦτ᾽ οὐδέν. οὐχ Ἡρόδοτος Σόλωνα σοφιστὴν κέκληκεν [I 29], οὐ
Πυθαγόραν πάλιν [τν 95; s. oben ı 97, 10]; οὐκ ᾿Ανδροτίων [fr. 39 τῊσ ı 375]
τοὺς ἑπτὰ σοφιστὰς προσείρηκε, λέγω δὴ τοὺς σοφούξ, Kal πτάλιν αὖ Σωκράτην σοφι-
στὴν τοῦτον τὸν πάνυ; αὖθις δ᾽ ᾿Ισοκράτης σοφιστὰς μὲν τοὺς περὶ τὴν ἔριν καὶ
τοὺς ὡς ἂν αὐτοὶ φαῖεν διαλεκτικούς [13, 1], φιλόσοφον δ᾽ ἑαυτὸν καὶ τοὺς ῥήτορας
10 καὶ τοὺς περὶ τὴν πολιτικὴν ἕξιν φιλοσόφους; ὡσαύτως δὲ καὶ τῶν τούτωι συγ-
γενομένων ὀνομάζουσί τινες. οὐ Λυσίας (fr. 281 Ο.Α. ıı 212a 9) Πλάτωνα σοφι-
στὴν καλεῖ καὶ πάχιν Αἰσχίνην ;κατηγορῶν οὗτός γε, φαίη τις ἄν. ἀλλ᾽ οὐχ οἵ γε
ἄλλοι κατηγοροῦντες ἐκείνων τῶν ἄλλων ὅμως ταὐτὸν τοῦτο προσειρήκασιν αὐτούς.
ἔτι δ᾽ εἰ καὶ Πλάτωνος ἐξῆν κατηγοροῦντα σοφιστὴν προσειπεῖν, τί τούτους γ᾽ ἂν
-- σι εἴποι τις ;ἀλλ᾽ οἶμαι καὶ σοφιστὴς ἐπιεικῶς κοινὸν ἦν ὄνομα καὶ ἡ φιλοσοφία τοῦτ᾽
ἠδύνατο φιλοκαλία τις εἶναι καὶ διατριβὴ περὶ λόγους, καὶ οὐχ ὁ νῦν τρόπος
οὗτος, ἀλλὰ παιδεία κοινῶς .. καὶ τὸν σοφιστὴν δοκεῖ μέν πως κακίζειν ἀεὶ καὶ
ὅ γε δὴ μάλιστα ἐπαναστὰς τῶι ὀνόματι Πλάτων εἶναί μοι δοκεῖ. αἴτιον δὲ τούτου
καὶ τῶν πολλῶν αὐτὸν καὶ τῶν κατ᾽ αὐτὸν ὑπερφρονῆσαι. φαίνεται δὲ καὶ ταύτηι
20 εἰς ἅπασαν εὐφημίαν τῆι προσηγορίαι κεχρημένος. ὃν γοῦν ἀξιοῖ σοφώτατον εἶναι
θεὸν καὶ παρ᾽ ὧι πᾶν εἶναι τἀληθές, τοῦτον δή που τέλεον σοφιστὴν᾽ κέκληκεν
[Cratyl. 403 €].
2. Prar. Soph. 2310 τὸ πρῶτον εὑρέθη [näml. ὁ σοφιστής] νέων καὶ
πλουσίων ἔμμισθος θηρευτής .... τὸ δέ γε δεύτερον ἔμπορός τις περὶ τὰ τῆς ψυχῆς
25 μαθήματα.... τρίτον δὲ ἄρα οὐ περὶ τὰ αὐτὰ κάπηλος ἀνεφάνη; ... καὶ τέταρτόν
γε αὐτοπώλῃς περὶ τὰ μαθήματα ἡμῖν ... πέμπτον δὲ... τῆς γὰρ ἀγωνιστικῆς
περὶ λόγους ἦν τις ἀθλητής, τὴν ἐριστικὴν τέχνην ἀφωρισμένος ... τό γε μὴν
ἕκτον ἀμφισβητήσιμον μέν, ὅμως δ᾽ ἔθεμεν αὐτῶι συγχωρήσαντες δοξῶν ἐμποδίων
μαθήμασιν περὶ ψυχὴν καθαρτὴν αὐτὸν εἶναι. Vgl. Prot. 3178 [unten ıı 256, 13].
2 vgl. τὶ 52, 22; Brandstätter Leipz. Stud. xv, 1, 129ff.; Th. Gomperz
Gr. Denk. τ 337ff. 460ff. 6 "Avöpwv Siebelis ohne Grund. Ist Etym.
Mag. σοφιστής, wo Aristoteles [fr. 5 Rose] zitiert wird, identisch? Vgl.
auch Iambl. V.P. 83 [58 C 4] 7 λέγων Reiske 9 φιλοσόφων δ᾽ αὐτῶν
Reiske 298 [καὶ] Cobet 26 ἡμῖν (ἦν Heindorf: ἡμῖν nach ἀνεφάνη (Ζ. 25)
C. F. Hermann
79[73b]. NAME U. BEGR.D. SOPH. 80[74]. PROTAGORAS 253
2a. XENoPH. Mem. I 1, 11 οὐδὲ γὰρ περὶ τῆς τῶν πάντων φύσεως ἧιπερ
τῶν ἄλλων οἱ πλεῖστοι διελέγετο [Sokrates] σκοπῶν, ὅπως ὁ καλούμενος ὑπὸ
τῶν σοφιστῶν κόσμος ἔχει καὶ τίσιν ἀνάγκαις ἕκαστα γίγνεται τῶν οὐρανίων.
6, 13 καὶ τὴν σοφίαν ὡσαύτως τοὺς μὲν ἀργυρίου τῶι βουλομένωι πωλοῦντας
5 σοφιστὰς ὥσπερ πόρνους ἀποκαλοῦσιν. Cyn. 18, 8 οἱ σοφισταὶ δ᾽ ἐπὶ τῶι
ἐξαπατᾶν λέγουσι, καὶ γράφουσιν ἐπὶ τῶι ἑαυτῶν κέρδει καὶ οὐδένα οὐδὲν ὧφε-
λοῦσιν᾽ οὐδὲ γὰρ σοφὸς αὐτῶν ἐγένετο οὐδεὶς οὐδ᾽ ἔστιν, ἀλλὰ καὶ ἀρκεῖ ἑκάστωι
σοφιστὴν κληθῆναι, ὅ ἐστιν ὄνειδος παρά γε εὖ φρονοῦσι. τὰ μὲν οὖν τῶν
σοφιστῶν παραγγέλματα παραινῶ φυλάττεσθαι, τὰ δὲ τῶν φιλοσόφων ἐνθυ-
10 μήματα μὴ ἀτιμάζειν.
3. Arısrtor. Soph. el. 1. 165a 21 ἔστι γὰρ ἡ σοφιστικὴ φαινομένη σοφία
οὖσα δ᾽ οὔ, καὶ ὁ σοφιστὴς χρηματιστὴς ἀπὸ φαινομένης σοφίας ἀλλ᾽ οὐκ οὔσης.
80 [74]. PROTAGORAS
A. LEBEN UND LEHRE
15 1. Dıoc. ıx 50ff. Πρωταγόρας ᾿Αρτέμωνος ἤ, ὡς ᾿Απολλόδωρος [FGrHist.
244 F 70 τι 1040] καὶ Δίνων ἐν Περσικῶν € [fr. 6 Fu τι 90; vgl. A 2], Μαιανδρίου
᾿Αβδηρίτης, καθά φησιν Ἡκρακλείδης ὁ Ποντικὸς ἐν τοῖς Περὶ νόμων [ἴτ. 21 Voss], ὃς
καὶ Θουρίοις νόμους γράψαι φησὶν αὐτόν" ὡς δ᾽ Εὔπολις ἐν Köratıv [fr. 1461 297 K.],
Τήιος" φησὶ γάρ᾽ Ἕνδοθι μέν ἐστι Πρωταγόρας ὁ Τήϊος᾿. οὗτος καὶ Πρόδικος ὁ
90 Κεῖος λόγους ἀναγινώσκοντες ἠρανίζοντο᾽ καὶ Πλάτων ἐν τῶι Πρωταγόραι [310 ΑἹ
φησὶ βαρύφωνον εἶναι τὸν Πρόδικον. διήκουσε δ᾽ ὁ Πρωταγόρας Δημοκρίτου.
(ἐκαλεῖτό τε Σοφία, ὥς φησι Φαβωρῖνος ἐν Παντοδαττῆι ἱστορίαι [fr. 36 FHG
τι 583, näml. Demokrit, vgl. oben ıı 85, 1. 87, 26]). (51) καὶ πρῶτος ἔφη
δύο λόγους εἶναι περὶ παντὸς πράγματος ἀντικειμένους ἀλλήλοις
25 [B 6a]* οἷς καὶ συνηρώτα, πρῶτος τοῦτο πράξας. ἀλλὰ καὶ ἤρξατό που τοῦτον
τὸν τρόπον᾽ “πάντων ... ἔστιν᾽ [Β 1]. ἔλεγέ τε μηδὲν εἶναι ψυχὴν παρὰ τὰς
αἰσθήσεις, καθὰ καὶ Πλάτων φησὶν ἐν Θεαιτήτωι [p. 152ff.], καὶ πάντα εἶναι ἀληθῆ.
καὶ ἀλλαχοῦ δὲ τοῦτον ἤρξατο τὸν τρόπον᾽ περὶ μὲν θεῶν οὐκ ἔχω εἰδέναι
οὔϑ᾽ ὡς εἰσὶν... ἀνθρώπον᾽ [Β 41]. (52) διὰ ταύτην δὲ τὴν ἀρχὴν τοῦ
80 συγγράμματος ἐξεβλήθη πρὸς ᾿Αθηναίων, καὶ τὰ βιβλία αὐτοῦ κατέκαυσαν ἐν
τῆι ἀγορᾶι ὑπὸ κήρυκι ἀναλεξάμενοι Trap” ἑκάστου τῶν κεκτημένων.
΄΄ἝὝ -
ὋἝἘἘ----ς-
-.-ρρϑρϑρνρνρνψν........ι΄΄΄
1 ἧπερ Hss.: ἢ περὶ Euseb. P. E. ı 8. xv 62 2 ὡς ol mA. Eus.

3 ἔχει] ἔχοι A: ἔφυ FL°. 5 [ὥσπερ πόρνους} Ruhnken 8 <rois) εὖ Junt.
16 δίων BPF: verb. Menage ἐν περσικῶ ἐν P! (ἐν tilgte P®): ἐν περσι-
κοῖς ἐν (d. erste ἐν ausgewischt) B: ἐν περσικοῖς F: verb. Diels Μαιανδρίου]
Μαιανδρίδου ἢ καὶ Νεανδρίου Suid.: Μαίανδρος unten τι 255, 20: Μένανδρος
Epiphan. adv. haer. ımı 16 (Doxogr. 591, 1) 19 ἔνδοθι (ἔνδο, über o: 9
BF) Hss.: ἔνδον Cobet 25 οἷς] vermittelst welcher: οὺς Richards owvn-
ρώτα] vom syllogistischen Dialog 31 κήρυκι Φ: κήρυκα BPF ἀναλ.
ἑκάστους F
“451 τΙΘ47 8119 IBıyyodeN] 1ΘΡ mu [Tom uIOpuos (991 ὦ 119} 'p Aaboyody zıed
ὑπο) "U;L) usIduejo3 Jopusyyong uep ur 4yoru 19po uodud U9IOJIOA ynıJ
ΘΙΒ Jam “usdomsop Iyoru uofyaF usgpLIyosIdnerr orp :IFBYUOYON] IST sTuyDIoz
"IOASBAEE 2895 'S 4oponody Agoowp uododep 668 (6881) ALX "7sur "yo Ὁ
"Mr oqgogt novhdug, IE 4 nodoAoodp ug 1 (3)mopinv : ar ojasnv : ἢ ıcoyam
MN6T 2 TAG 8] Aogemigsp.g [3800] (SodoAnımdj] A 's) zZ aoıyaA
-An23 :uogorg "quoa :(ahrignu A "8) Z "5817 aoıvaAAnu3 GI "SSH SMAMg3YQ
θ00 SPXOg3g :"ANBSB) SPX3gaQg EI none un walgbuvonp [og “48. 11]
Ὃ 'e myrdg "3A “ΒΊΘΙΩ ΘΛ. : ΒΒῈ aoLıdyorlug ZI SIOICT »4947184592
"SnB IFBUUBUIOI OsIo Toutes ur g A 'J[EH 481 21 ΟΌΙΘΩ ur SB1038401J
sodpdogXp sop Zumudodog ort "(ET “Ῥ 100) FL ‘(0E ‘0E ἼοΟ) 69 yoyuyy
"aarloÄzy SysuaXaı iogoanadunou joy arsjpLond POX 310143 alsgano oynZ or dampgon
“norloag SuaXzı Sur ıyı mopglano ılı ΔΒ Sınpyvou 30 ogarimdXoıox (Z ‘6T 'T00)
Er 1 YOU "wepoflyg offeıg 190 nz 4τοτοΊϑαθλ Jaeugay [2 ‘06 Ὁ] SI3J3VOıYy
oıp pum [Ἢ 981 1] nyora ep “τοοάα τη (seyertog Jogme) uodtez “uayor
-NOPI9A NZ OJFLIdOgT HYNBIISIB SYIOMPUBF 590 uspordstogg uep yruz “ΘΟ,
odıyswuep ΘΙ "oyyosu ep LaX3ı op }pUIBog uep 19 ueuep uw ‘yonmz
usy7lIyog Jeulos oyppıepsLeA Fe IyorofferaA 4193 “uspunJIa uSFTOYOSZIOH
uoA uspufqueuuesnz ΒΘ: ΟΤΏΟΒΟΖ τὴθ pun τπι038 12] Ἢ wnz uosstyy uns
oquy ‘uesemed Sodadorldod 108 SBIodsgorg “Tegqug οἵα 01 yaueyaqun
gsuos [Sodagjriaıdy, DrDway,L θ))η7ολθο8 [513039 8 g (ısne a) asjuvaıox 8
rung wasorp nz [on NOOgOrT aofpvomuz Ὁ “IgOPIY 'q19A : "ss orloıd
"22 «Δ 01009397 :"PINS „de OLwohıouz g 310} ταὶ Sodıox Ἴ3Δ 9101
"POJPISUrY "SSICT 8nQ2.1074909D.1d 3D103D.4%) S1781y4do8 96 duruumg) TqI0A 810duıoJ,
518. 99848 (uepduepungg) wnu027097 801498 518 τι9558} Ita [noaodX Udari 1
nn
apaıLoıdz LaXz] 4 4% οι, oydıg nouno paarlojımo 1, 80. 1103 (GG)
[9 81 [8929 “1}} anold apygong ‚g SuvzLoLoıdy, «ΛΟ ΟΣ1.31, amı 513 “noylsnvog]
Sodmgppgnyj noıno 9 a0ldoAluuox "noLagosg noı nodoAnXdy, SonnooudX ımıno
9%
alamd akı noLlgor “yaıny 13 τογγ ‚nogjsyaoAayy εἰ, a3 (5341, Sp “y 1opo
nognudng ılı δὲ anslahgy, 9 οὐσία „ogarisgadou [87 ‘697 11] may alXdp alıı no
“apag 103} Δ... maAzap noınoz amÄoy amı 39 aoımdı "aonsdoAnoodu “δικοί οὐ3
“moobgup “διορ ‘old 5σλόίου Sodozizı [05 4991 11 Ὑ Ὃ 8 11] 39 Soroginyy,
ΔΟΑΟΥ 3113 Spaarignu por Sno “(anolıya “auyoXns ‘noyvaAAnup “alyoıaz “auoıdı
91
"pup 'διοἷμ οὐ “anolAhıg YıuzSsp3 99 10) (09) .alvoraz “nıoıdagup “arolı
τῷῦϑ “alymXns %odoıızı Sa Soumdu aoAoy AQL 31 3γίϑι9 *Spgb9 SMX3g3g on
noıydxorluy Sodu Lgdl; nouodı agı aoınoı por “6 W 89 5] 10Lb βου Sodnosyuz,
vor δῷ “δῷ ὁρά Sodoboridod .["Ὃ 59 "ı7] Sopsgmwur 1031} ımı n3 SuyzıoLoıdy, nıolıdb
sp ᾿αϑόῃβ ‘nnonofpıong Ὀμθο pı Sl ‚63 “auynı alasınoyox alı Sormdu or ΟἹ
"“aouLuondx 590} ımı a3 Soxuunayorg 9 Sodmgyrardy, anoub Sp ‘SızohdızXıu3
513030
Spı Sodu Spı aSıagzıoa Soradu or "[oggz] morluLgngng a3 amıyyj] 10LUb ὈΘῸᾺ
"wıxayjstg Sorydu Soıno “aadayıLap alLoz Ano So “aanaıagoup aonsrladıaun agı
aoÄ9y SnonzgoiLay, aoı Ton "aolapız Sopdu amAoy amı 50913 apxınadamz οἱ, 1ox
sono (69) ΓΕ ΔΡ ΠΟ Sogi2 ga wonsrizsıdz Sowmarjug „u SudoAnımdjj, .nouno 9
dau [old acori)] pox way „aaolunngdz amnıLodz amyı SonzA aomwygunuz ana 91 fox
ἀρζϑγϑιο orloanoı Sodu Sta6p awıonpıg alıı por ‚sAnAloodu 1990XovoınrlAndu 5101.
xLorlo)bon 0x oLnolıouz σας Δίου 10x 0139333 aurloang nodıoa por a01daıg
nongdX ἰὴ Soumdu joa .npuong Syarı o1oSpduans aagoır Somdu Soy.no
SYAODYVLOAA [FL] 08 79%

A. LEBEN UND LEHRE 1-—3 250
Περὶ πάλης, Περὶ τῶν μαθημάτων, Περὶ πολιτείας, Περὶ φιλοτιμίας,

Περὶ ἀρετῶν, Περὶ τῆς ἐν ἀρχῆι καταστάσεως, Περὶ τῶν ἐν "Aıdou,
Περὶ τῶν οὐκ ὀρθῶς τοῖς ἀνθρώποις πρασσομένων, Προστακτικός,
Δίκη ὑπὲρ μισθοῦ, ᾿Αντιλογιῶν ἄβ. καὶ ταῦτα μὲν αὐτῶι τὰ βιβλία.
ὅ γέγραφε δὲ καὶ Πλάτων εἰς αὐτὸν διάλογον. φησὶ δὲ Φιλόχορος [fr. 168 FHG
ı 412] πλέοντος αὐτοῦ εἰς Σικελίαν τὴν ναῦν καταποντωθῆναι" καὶ τοῦτο αἰνίτ-
τεσθαι Εὐριπίδην ἐν τῶι ᾿Ιξίονι [aufgeführt 410---8, p. 490 N?.]. ἔνιοι κατὰ
τὴν ὁδὸν τελευτῆσαι αὐτόν, βιώσαντα ἔτη πρὸς τὰ ἐνενήκοντα, (56) ᾿Απολ-
λόδωρος [FGrHist. 244 F 71 τὶ 1040] δέ φησιν ἑβδομήκοντα, σοφιστεῦσαι δὲ
10 τεσσαράκοντα καὶ ἀκμάζειν κατὰ τὴν τετάρτην καὶ ὀγδοηκοστὴν ὀλυμπιάδα
[444—1]. Folgt Epigramm des Diog.
λέγεται δέ ποτε αὐτὸν ἀπαιτοῦντα τὸν μισθὸν Εὔαθλον τὸν μαθητὴν Exeivou
εἰπόντος ᾿ἀλλ᾽ οὐδέπω νίκην νενίκηκα᾽ εἰπεῖν ᾿ἀλλ᾽ ἐγὼ μὲν ἂν νικήσω, ὅτι ἐγὼ
ἐνίκησα, λαβεῖν με δεῖ" ἐὰν δὲ σύ, ὅτι σύ᾽ [vgl.B6. Spengel Συν. τεχν. p. 26ff.].
15 γέγονε δὲ καὶ ἄλλος Πρωταγόρας ἀστρολόγος, εἰς ὃν καὶ Εὐφορίων [p. 31
Scheidweiler] ἐπικήδειον ἔγραψε" καὶ τρίτος Στωικὸς φιλόσοφος.
2. PuıLoste. V. soph. ı 10, 1{{. [vgl. oben τι 85, 33] TI. δὲ ὁ ’ABön-
ρίτης σοφιστὴς [καὶ] Δημοκρίτου μὲν ἀκροατὴς οἴκοι ἐγένετο, ὡμίλησε δὲ Kal τοῖς ἐκ
Περσῶν μάγοις κατὰ τὴν Zep&ou ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα ἔλασιν. πατὴρ γὰρ ἦν αὐτῶι
20 Μαιάνδριος πλούτωι κατεσκευασμένος παρὰ πολλοὺς τῶν ἐν τῆι Θράικηι, δεξά-
μενος δὲ καὶ τὸν Ξέρξην οἰκίαι τε καὶ δώροις τὴν ξυνουσίαν τῶν μάγων τῶι παιδὶ
παρ᾽ αὐτοῦ εὕρετο. οὐ γὰρ παιδεύουσι τοὺς μὴ Πέρσας Πέρσαι μάγοι, ἢν μὴ ὁ
βασιλεὺς ἐφῆι. (2) τὸ δὲ ἀπορεῖν φάσκειν, εἴτε εἰσὶ θεοὶ εἴτε οὐκ εἰσί, δοκεῖ μοι
Π. ἐκ τῆς Περσικῆς παιδεύσεως παρανομῆσαι" μάγοι γὰρ ἐπιθειάζουσι μὲν οἷς
25 ἀφανῶς δρῶσι, τὴν δὲ ἐκ φανεροῦ δόξαν τοῦ θείου καταλύουσιν οὐ βουλόμενοι
δοκεῖν παρ᾽ αὐτοῦ δύνασθαι. (3) διὰ μὲν δὴ τοῦτο πάσης γῆς ὑπὸ ᾿Αθηναίων
ἠλάθη ὡς μέν τινες, κριθείς, ὡς δὲ ἐνίοις δοκεῖ, ψήφου ἐπενεχθείσης μὴ κριϑέντι.
νήσους δὲ ἐξ ἠπείρων ἀμείβων καὶ τὰς ᾿Αθηναίων τριήρεις φυλαττόμενος πάσαις
θαλάτταις ἐνεσπαρμένας κατέδυ πλέων ἐν ἀκατίωι μικρῶι. (4) τὸ δὲ μισθοῦ
30 διαλέγεσθαι πρῶτος εὗρε, πρῶτος δὲ παρέδωκεν Ἕλλησι, πρᾶγμα οὐ μεμπτόν᾽
ἃ γὰρ σὺν δαπάνηι σπουδάζομεν, μᾶλλον ἀσπαζόμεθα τῶν προῖκα. γνοὺς δὲ
τὸν Πρωταγόραν ὁ Πλάτων σεμνῶς μὲν ἑρμηνεύοντα, ἐνυπτιάζοντα δὲ τῆι σεμνό-
τητι καί που καὶ μακρολογώτερον τοῦ συμμέτρου, τὴν ἰδέαν αὐτοῦ μύθωι μακρῶι
ἐχαρακτήρισεν [C 1].
35 3. HzsyvcH. Onomatol. bei Schol. Plat. de rep. 6000 Π. ᾿Αρτέμωνος ᾿Αβ-
önpitns. οὗτος φορτοβαστάκτης ἦν, ἐντυχὼν δὲ Δημοκρίτωι ἐφιλοσόφησε καὶ ἐπὶ
ῥητορείαν ἔσχε. καὶ πρῶτος λόγους ἐριστικοὺς εὗρε καὶ μισθὸν ἔπραξε τοὺς μαθητὰς
der (wie der entsprechende Teil des Aristoteles-Pinax des Hesych. ἢ. 140
—187, Rose p. 16) auch aus der Literatur geschöpfte Titelvarianten ent-
hält (vgl. zu 80 B 8b), wie die Liste des Kallimachos bei Suid. ἐριστι-
κῶν] ἐριστικὸν BP!
ι περὶ τῶν BP: pl ΒΒ 4 αβ ΒΡ:β Β'΄ αὐτοῦ 6 καταποντι-
σθῆναι Froben 7 ἔνιοι... αὐτόν verstümmelt 8 ἔτη {ῆ) πρὸς Reiske;
dochs. A3 18[]Friedl. 20 Μαιάνδριος aus τι 253, 16 Diels: μαίανδρος Hss.
Der Roman stammt aus Dinons Persika, in denen die Magier vorherrschen.
S. 80 A 1 ıı 263, 16 28 νήσους δὲ (ἐκ νήσων καὶ ἠπείρους») ἐξ Kayser
256 80 [74]. PROTAGORAS
μνᾶς P. διὸ καὶ ἐπεκλήθη Λόγος. τούτου μαθητὴς ᾿Ισοκράτης ὁ ῥήτωρ καὶ Πρό-
δικος ὁ Κεῖος. ἐκαύθη δὲ τὰ τούτου βιβλία ὑπ᾽ ᾿Αθηναίων. εἴπε γάρ’ περὶ θεῶν
οὐκ ἔχω εἰδέναι οὔτε ὡς εἰσὶν οὔτε ὡς οὐκ εἰσίν᾽ [Β 41. ἔγραψε δὲ εἰς
αὐτὸν ὁ Πλάτων διάλογον. πλέοντος δὲ αὐτοῦ εἰς Σικελίαν ἐτελεύτησε ναναγήσας
5 ἐτῶν (av) ἐνενήκοντα, σοφιστεύσας ἔτη τεσσαράκοντα. SUID. Πρωταγόρας (aus
Al u. 3 kontaminiert).
4. EusEB. Chron. Hier. Euripides .. . clarus habetur et P. sophista cwius
libros decreto publico Athenienses combusserunt Ol. 84 [444—41]. Apur.
Flor. 18 P. qui sophista fuwit longe multiscius et cum primis rhetoricae reper-
10 toribus perfacundus, Demoeriti physiei civis aequaevus (inde ei suppeditata
doctrina est), eum Protagoran aiunt cum suo sibi discipulo Euathlo mercedem
nimis uberem condicione temeraria pepigisse etc. Vgl.B 6.
5. Praro Protag. 3178 [Szene um 431] Protagoras: ἐγὼ οὖν τούτων [der
verkappten Sophisten wie Orpheus] τὴν ἐναντίαν ἅπασαν ὁδὸν ἐλήλυθα, καὶ
15 ὁμολογῶ τε σοφιστὴς εἶναι καὶ παιδεύειν ἀνθρώπους... C καίτοι πολλά γε ἔτη
ἤδη εἰμὶ ἐν τῆι τέχνηι" καὶ γὰρ καὶ τὰ ξύμπαντα πολλά μοί ἐστιν" οὐδενὸς ὅτου
οὔ, πάντων ἂν ὑμῶν καθ᾽ ἡλικίαν πατὴρ εἴην... 3184 ὦ νεανίσκε, ἔσται τοίνυν
σοι, ἐὰν ἐμοὶ συνῆις, ἧι ἂν ἡμέραι ἐμοὶ συγγένηι, ἀπιέναι οἴκαδε βελτίονι γεγο-
νότι καὶ ἐν τῆι ὑστεραίαι ταὐτὰ ταῦτα καὶ ἑκάστης ἡμέρας ἀεὶ ἐπὶ τὸ βέλτιον
20 ἐπιδιδόναι... 318 Ὁ οἱ μὲν γὰρ ἄλλοι λωβῶνται τοὺς νέους" τὰς γὰρ τέχνας
αὐτοὺς πεφευγότας ἄκοντας πάλιν αὖ ἄγοντες ἐμβάλλουσιν εἰς τέχνας, λογισμούς
τε καὶ ἀστρονομίαν καὶ γεωμετρίαν καὶ μουσικὴν διδάσκοντες (καὶ ἅμα εἰς τὸν
Ἱππίαν ἀπέβλεψεν), παρὰ δ᾽ ἐμὲ ἀφικόμενος μαθήσεται οὐ περὶ ἄλλου του ἢ περὶ
οὗ ἥκει. τὸ δὲ μάθημά ἐστιν εὐβουλία περὶ τῶν οἰκείων, ὅπως ἂν ἄριστα τὴν
25 αὑτοῦ οἰκίαν διοικοῖ, καὶ πτερὶ τῶν τῆς πόλεως, ὅπως τὰ τῆς πόλεως δυνατώτατος
ἂν εἴη καὶ πράττειν καὶ λέγειν... 319 A Sokr. Δοκεῖς γάρ μοι λέγειν τὴν πο-
λιτικὴν τέχνην καὶ ὑπισχνεῖσθαι ποιεῖν ἄνδρας ἀγαϑοὺς πολίτας. ---- Αὐτὸ μὲν οὖν
τοῦτό ἐστιν, ἔφη, ὦ Σώκρατες, τὸ ἐπάγγελμα ὃ ἐπαγγέλλομαι. 3494 σύ
γ᾽ ἀναφανδὸν σεαυτὸν ὑποκηρυξάμενος εἰς πάντας τοὺς Ἕλληνας σοφιστὴν ἐπο-
90 νομάσας σεαυτὸν ἀπέφηνας παιδεύσεως καὶ ἀρετῆς διδάσκαλον, πρῶτος τούτου
μισθὸν ἀξιώσας ἄρνυσθαι.
6. — — 3288 (Protag. spricht) διὰ ταῦτα καὶ τὸν τρόπον τῆς
πράξεως τοῦ μισθοῦ τοιοῦτον πεποίημαι" ἐπειδὰν γάρ τις παρ᾽ ἐμοῦ μάθηι, ἐὰν μὲν
βούληται, ἀπέδωκεν ὃ ἐγὼ πράττομαι ἀργύριον" ἐὰν δὲ μή, ἐλθὼν εἰς ἱερὸν ὀμόσας,
35 ὅσου ἂν φῆι ἄξια εἶναι τὰ μαθήματα, τοσοῦτον κατέθηκε.
1. -- — 3298 TI. δὲ ὅδε ἱκανὸς μὲν μακροὺς λόγους καὶ καλοὺς εἰπεῖν,
ὡς αὐτὸ δηλοῖ, ἱκανὸς δὲ καὶ ἐρωτηθεὶς ἀποκρίνασθαι κατὰ βραχὺ καὶ ἐρό-
m Suse RES Narren EEE
1 Λόγος ἔμμισθος Suid. 5 <>) Friedländer 8 Akme 444 wegen
Thurioi A 1 τὶ 253,18 5. Jacoby Apollodor 8. 268, Komm. zu FGHist.a.O.
17 [πάντων] Cobet. Platons Äußerung ist nicht wörtlich zu nehmen.
Wenn Protagoras ungefähr 480 geboren ist, könnte er nicht Vater des
Sokrates (geb. 469) sein. Aber auf ein paar Jahre kommt es nicht an.
Vgl. auch A 9; Jacoby a.O. 19 [ἐν] Hirschig 34 ἀπέδωκεν Kroschel:
ἀποδέκωκεν Hss.: [ἀποδέδωκεν] Sauppe 36 μακροὺς λόγους] zusammen-
hängender Lehrvortrag. Vgl. τι 250, 4. 254, 6 37 αὐτὸ apograph. Paris.:
αὐτὰ BTW ἀποκρίνασθαι W: ἀποκρίνεσθαι BT κατὰ βραχὺ] vgl.c. 90, 8
N ara [13 68
"Id AOdnyaz :"uaygy AoLnyaz :OySTogg aoLonWoz FE TEATEN (a1) 08
"SH Saraooluunaysı :79 ΣΙ 'msunsanp Ὁ ur "Jury Ox010x) SornoolunayaL 6Z
"SH 1I9AON :’ANBSB,) 1MAA9y 95 'qnese) (mwılarlarn) 61 ΒΟΣΙΡΟΙΘῊ sne 97
S mogozasA : X wogopÄl LT A 41Π9} Λογγθὴ 9T ML Avou por τα nvou ZI
ἢ Soraoohrlugius 1 J aluınoı 6 A laXzı Liap 1.3 39 vınompdoLıaır g
I Pig Aug g AM onsapAdıs :1, oa 4MIAM τ 3: Ὁ
ee ee Eee nie nenn en .
YL1L03 IHA HYYou «Διϑάϑγ vorloang 1.013 S3alL 01019 ‚HNO A1013 13 3100
aa3g 39 1dau, „SohpdA nou Smıld * * * Suuydugdy, 9 11 SwnuL ὉΔῸΝ ἸῸΝ 5Ο30Ὸ
9 Sodmg9sg [ῸΝ [sergisyyp ‘soyIporg ᾿ΒΒΙΟΞΌΙΩ ‘sorsweunzg] 109dgay Sıoı
Sıonoı 39 mısdzbrino [95 4 88 yowu] 99 99 ΧῚ "yyeur 'Apw "Lxag "1
"ıldod gg
aOLONYaNz ‚norimsau ΛΟ, Soanı noı οὔ, oa] “nayaaz SodoAnıodj [SerTey]] agıno
IpA mau, LFI "ISA [ST ‘EZ 11 5 “Ἴρου ΑΘΡῚ ἢ „13903 asgorloX
39 »ı ‘“amdaaıar amı 1031, SorduLivp asrl 1 ΞΟΒΛΟῸΥ»
Δ SQ, 1001. 13 amgıarmmoıg
nndoAnımdı] apsıLond agı του ϑάϑγ δι γ1.3 Διβαμοθη gg " LFST 'PO Ἔν ΘΩ "IA
— Saunooluunsysı aodaıpdu 113 10 “Siwalgy, 5:01. s0lrllıgauz aodaınag ζφὰ 08
319 “Ἰἰθοβάϑγοιο mdoAnımdı] ıorlıov 191 SoınwoluunayaL 101n Snozyaıdajj jo Sou
"ulgapz ΤῸΝ Soymdp]] oLamang no alrl PYVP ὦ 909 ΙΧ "aanodzAndau amagdX amı
amınoı nZoLarl Sp ano noylg .ımdoX amıoıLnodb amı ımı a3 aoınD 13Π 010 Ὁ ῸΝ
no [82}] το ΧΌριο auosı3 aodanpdu ong [Ἢ 829 1] ımanpy 1091. 13 9 Soyhuariy,
81 ‘E97 IL 8] ιϑάρογβ vıanorlugiug So aodoAnımd] agı Sıyouyg ınorlodg ımı 97
Imınoı ano δὲ ΠΤ ΓΡΖΡ wunıpecT 194] Soap 91. puma ımAapdX ımyvou no ammpvoy
SOgINgUunZ Amı SOporDngıg [12}] nopoayy, „u3 Sur odır 39 alagzı “alumasa ıuXpri
ıLı por amımıog Soranoglogodnu SnoL por SnopmdAonn 1. 5Sodu non Xıarl ΤΌΣΟΣ,
‚3Lodou amAlındıo [; 1ER] SoıaoXdy norlugngnz ayrl 818 Soxunguu], 9 9 Τα 605]
Swodzrilı aodaLodu Sioyyou mo nodaınag 1. SoronoAsAndou <iwılarlary nodo/nı 0%
MdL] noL “πο γον, anjono alıı Lg Sonodlyiadau SonarionsA alınayaı nospnolLı],
alı Yıarl SoAoypig indoAnımdj], ımı a3 9 por alırl DVVP 8817 A 'ΝΠΗ TI
'd'2g0L uoydıguy 13Λ "mogomAl Snogpu noL UOX δρόμο a0A9Y noLnL
-9gd9 ἀρ. HıoX SoızgonmAp SnoL lı noyvor DLa9vog aoı lı aoıLa9mp 91. nodaLou
oıanodounig nodoAnımdj] pıarl [ΒΟΥ 1.04] moHNonp aUyg modzrlı “Soramaysıa GT
ON SM}ONONYP Λοιγροῦοῷ AQL ΔΟΠ 11.115, SoLADSHLIOM IMjLAOXY 50Δ. HA novgpLas
[614 11 IT I LOT “5.9 ἢ ᾿ΒΟΟΖΟΤΠΒΟΊΩ se] 05. ἼΟΤαΘΩ "ıarg ὋΙ
"Ir am Sodaımaa nyou Song
nodzıngosdu }ox Soranorlisogna pox Soranorlugıuz 1910 nodoAnımdı] auıyasız 513
3101 39 Sonarionıbp (1 W 98 5 ‘Yypııds serddigg) a azez eu ddıy — “6
ΟΙ
minpuzu aggno ΔΟΠΙΧΟΘῚ3 1alınmı ΔΟσ3η alı 513 113 ımınoL ıma9dX ımı 1LADILND
n3 por "oıag ılaXzı ılı a3 39 oınonpdoLıar wıonoAak Luz oıaorlriogdz por SmAA3
ABAogoU» AQLnD IpA morljo "Lı3 wınonpdoLısı U amyu naandriovadou LU amurzı
ou» SnodzrodugXori oa SnonzrlonAıAAno SnoL AamdjsgbnIg ΛΒΛΌΘΛΟΥΞ DQPYNZ,
alıı ΔΌγο ndp 39 SodoAnımdj] τ "τ᾿ AMIOLOLADIugAp AL OX3g SNOYYY μοᾺ Ὅ139
9
-pAdlı wAdz pyox Spandıdau Smıno So ‘aı anıgıap 1 Sodoo 5.1. Suunoı oup
nonan
polın ὈΣΟΠ ΟΧ ysyu aodoAnımdı onz wdgay dA 2gj0 α1Τθ ou — 8
"MAFEE "I3A "oazrio
-Onmo3dou 1103 SIoAyo Ὁ “anoıdaoump alı ᾿ὈΘΟΘΞΟΟΣ or 31 ponisrlıdau Soaarl
186 <I-€ HIHAT AND NAHIAT Ὑ

ΤΟΥΣΘΩ͂ {ΔῸΣ 98 "SSL "y99Ta13 Snou (Θαθα 481) L AQL 67 08 “Ζ 4A
uuswuyosInp <SpL) τῷ 802 Θ 89D47og ΘΊΘΙΙ auto "BA ἯΘΙ Τα ὩΣ
ταῦν ‘3A 9I FF usIpne) 100 Mo 9 ὉΔΔΌΙΟΙ, :gf 399101 1, 100 39 XınnıoL
goumg 42113 “1, 910] wa 61] expursm (240) ung 'ssH 199 : Zeus
2gIp ZI ἸΘΗΣΘΩ 5.0) IT amp [lo6 N aahıddaına [ashwodAaıon 9
“ἀαθ 7'qIoA :*ssp LnoriripdAAno , Β]|916 *d00 Ἢ or 3L(9L ImLoJLmdu AmLapıL)
yyproyjera uurg "OyaZ Jyatu YOOU 481 ΘΠΘΊΩ 910 "snusydegg Sp : N 8. Lo3
2A 3109 :JVHT 3109 g N Aamalıyıao [amylIz N Suunoı Sordoıos SLı €
‘SugLyp AlLo03 nonınnd oomu IXA 13 .norongIg3 imdoAnımdı ımı SaLnoAavıLay

[VTLI 308OYL] amıyyıı 9 Por SoLıdxorluy 31 9 Sogox “dkuodııdan alı οἷο Lguwp
512. 1013 (an) ano anjonınnb ano naar ΔΟΘῸΣ, 685 IIA "yyeu 'Ape — '91
“amıxad3 ayrik ἸῸΝ amıag amylan “13jjuorlAog 48
wgowxoun ılımo 43 amıapu amazronnb Aamı SnoÄoy SnoL δον jdau ἸῸΝ 1ῸΛ]3
alıonad aluyn alıı noı 1dau por 119 ano aaılmdo "aLLoz 39,0 onarlonıod amumdgay
apı 1300 39 pı “arıoz ἸῸΝ Sioumdgap 5101, nnarlonınd pı IpA wınpu "Soumdgny
9 norduLida amıag ΔῸΣ MOLNO ΔῸΣ annjoL mwıanA SoÄoy SoLND 9 δουβοϑθοιο.
. AL 50Q]3 AOLOONZ ΘῸΝ or monzdoAudAz ᾿ξ ancaun 91 pıox or Sopuyl 501. pdou 08
Lol por (615) 'anond pda 5101. Ὁ aLond θυ, 39 ngL “inıoang mogoanjob 1LONOXZ
anonb HıoX 5101. Ὁ AtzapdrioyoLox ılyn ılLı 13 amı ὈΔΙΞΧ3 ὈΣΛΟΧΆ διορὦ σοὶ IRA
ΔΒΓ anı. .‚SI3039019 amıno Snodabnig 5.3. pdnı 10g031HJrhoVLLAy ΔΥῸ 3LONNDY SnouL
-Mdgap 39 SnoL "InLanjob 1091 009 10nj3 wıapır. ıuULnoy ὧϑ A009 alıyn δἰ, vogoxang
sp “'γᾳ ılı 43 1ogoI3xoun amazrlonınb amı amıayı SnoAoy SnoL 10X 39 13431 (8IZ) 92
"AMLHTIMD AML ΘΟ ΞΜ ΟΣΟΝ ΒΟΥ 5.01. Hdou 1or Sopuyk (SpL) a1 Hd ἸοροροιογΥὉ
yon 31 jogojsrloomoısrl Sıaolugopo Spı 10x 10g031AA amaohdodoup amı Δ 5180
“300 00... ScaXsano Sluuno 36 Suonosd 0413 aluıu.onad alıyn δἰ. duny 9 ano διοιι (212)
“11 Sodu Qı 13/9043 Smıno ἸῸΝ ‘naar ımLopxz waarlonmob Ὁ1, 10lıgl. oLNoL
DIQ ἸῸΝ "AILOZ ANO δῷ AMLAH XANO 39 ΔΩ͂Σ “ΔΙΣΟ3 SO amLıag naar amı “aou 0%
-wdgay naı wong nordluuda amıprlAodu amıayu διϑιορὼ ısripang Sp “namuarAodı
Δ 39 amınnludX ‘aoıdunıda οἱ. amÄgy δὴ aodıan ὙΠ 4] aııo3 ano So
AMLAQ ANO 89 ΔΩ ‘alıo3 Sm amıag ΔΒΠ amı noumdgan anı aodızı
wa Δ ΟΧ Δ Δ. wıaynod 39 ΟΣ ἬθΙΖ1 ’y λα χα ‘HI
ἼΟΟ 89 ὍΣΛΟΙΟΣ, ‘Jon ΔῸ 9 Ὁ]Ο .10Π3 Δι... 08 ayıl ὉΣΩΌΙΪΟΣ, “ion ouorl GI
«ἄρον, pı ınılayod 1073 ΔῸ ayıl oo ndy Sm 148) aoumdgan war aodızı
amıprudX amıapıu amAay asAayz 11 θοῦ 5685 "TÄIBIQ OLVIZ "ΕἸ
ung 9} anıou nodXndh amayıı aonıodamz
Smıno hri sdbg “oısporlzuz SlAnb oyvp ‘ ourlopodX
j0 no Δ3Π Ὁ. "Slumusuz alaoynd amX3 ΔΘ, 01
“wgonoldgp Saaıı 10 or 103 53411, j0J0o1LUO
10g00Ang 3110 1013913 100 ‚AwodAaıon -Sno3g 1119
“wong wuoriodAAno alddzı 39 aovagz "ıldaoAkoımdıı
IMLOINIID „LNO IMUONOH „LNO ᾿οοοωγάλάιγ „NO
amıorbon nLiaugıar or 3109 | 4
‚SonsrtoXda3s1g
xınoı [6 9 1 ΔΟΥΥΖ amı ımdaunag 1002. a3 Soloyıyp 9 ar 19x Soydouoz 5...
Suınoı 39 wolarzı "asangzup SOOOLL ADLLOVWNG ὉΣῸΣΝ ἸῸΝ am/Ändaıg ammalgy,
ayı amazrlooıdumhnınn noLno acoımayg anııo al dvu [Fe] ar Hıaonyma
SYAOH9VLOAUAd [#2] 08 39%

καὶ τὸ μὴ πᾶσαν φαντασίαν εἶναι ἀληθῆ, κατὰ φαντασίαν ὑφιστάμενον, ἔσται
ἀληθές, καὶ οὕτω τὸ πᾶσαν φαντασίαν εἶναι ἀληθῆ γενήσεται ψεῦδος. Demo-
krit gegen Protagoras 68 A 118. Β 111. 69. 156 m. Anm.
16. HErm. Irris. 9 (D. 653) ἀλλ᾽ ἐπὶ θάτερα Π. ἑστηκὼς ἀνθέλκει με φάσκων"
5 ὄρος καὶ κρίσις τῶν πραγμάτων ὁ ἄνθρωπος καὶ τὰ μὲν ὑποπίπτοντα ταῖς αἰσθή-
σεσιν ἔστι πράγματα, τὰ δὲ μὴ ὑποπίπτοντα οὐκ ἔστιν ἐν τοῖς εἴδεσι τῆς οὐσίας,
Vgl. ıı 234. 41.
17. Arıstor. Metaph. © 3. 1046b 29 εἰσὶ δέ τινες οἵ φασιν, οἷον of Μεγαρικοί,
ὅταν ἐνεργῆ! μόνον δύνασθαι, ὅταν δὲ μὴ ἐνεργῆι, οὐ δύνασθαι, οἷον τὸν μὴ olko-
10 δομοῦντα οὐ δύνασθαι οἰκοδομεῖν, ἀλλὰ τὸν οἰκοδομοῦντα, ὅταν οἰκοδομῆι"
ὁμοίως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων. οἷς τὰ συμβαίνοντα ἄτοπα οὐ χαλεπὸν ἰδεῖν. δῆλον
γάρ, ὅτι οὔτ᾽ οἰκοδόμος ἔσται, ἐὰν μὴ οἰκοδομῆι" τὸ γὰρ οἰκοδόμωι εἶναι τὸ
δυνατῶι εἶναί ἐστιν οἰκοδομεῖν ὁμοίως δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων τεχνῶν. εἰ οὖν
ἀδύνατον τὰς τοιαύτας ἔχειν τέχνας μὴ μανθάνοντά ποτε καὶ λαβόντα, καὶ μὴ
15 ἔχειν (10478) μὴ ἀποβαλόντα ποτέ (ἢ γὰρ λήθηι ἢ πάθει τινὶ ἢ χρόνωι" οὐ γὰρ
δὴ τοῦ γε πράγματος φθαρέντος" ἀεὶ γάρ ἐστιν), ὅταν παύσηται, οὐχ ἕξει τὴν
τέχνην, πάλιν δ᾽ εὐθὺς οἰκοδομήσει πτῶς λαβών; καὶ τὰ ἄψυχα δὴ ὁμοίως" οὔτε
γὰρ ψυχρὸν οὔτε θερμὸν οὔτε γλυκὺ οὔτε ὅλως αἰσθητὸν οὐθὲν ἔσται μὴ αἰσθανο-
μένων: ὥστε τὸν Πρωταγόρου λόγον συμβήσεται λέγειν αὐτοῖς. ἀλλὰ μὴν οὐδ᾽
20 αἴσθησιν ἕξει οὐδέν, ἐὰν μὴ αἰσθάνηται μηδ᾽ ἐνεργῆι.
18. TERTULL. de anim. 15 (Sitz der Seele in der Brust nach Zitat
von 31 B 105, 3) etiam P., etiam Apollodorus, etiam Chrysippus haec
sapiunt.
19. PLaro Euthyd. 2868 c οὐ γάρ τοι ἀλλὰ τοῦτόν γε τὸν λόγον (nämlich
25 ὅτι οὐκ ἔστιν ἀντιλέγειν) πολλῶν δὴ καὶ πολλάκις ἀκηκοὼς ἀεὶ θαυμάζω. καὶ γὰρ
οἱ ἀμφὶ Πρωταγόραν σφόδρα ἐχρῶντο αὐτῶ! καὶ οἱ ἔτι παλαιότεροι [vgl. 22 A 7]-
ἐμοὶ δὲ ἀεὶ θαυμαστός τις δοκεῖ εἶναι καὶ τούς τε ἄλλους ἀνατρέπων καὶ αὐτὸς αὑτόν
[8.11 254, 8]. Arıstor. Metaph. T 4. 1007} 18 ἔτι εἰ ἀληθεῖς αἱ ἀντιφάσεις ἅμα
κατὰ τοῦ αὐτοῦ πᾶσαι, δῆλον ὡς ἅπαντα ἔσται ἕν. ἔσται γὰρ τὸ αὐτὸ καὶ τριήρης
80 καὶ τοῖχος καὶ ἄνθρωπος, εἰ κατὰ παντός τι ἢ καταφῆσαι ἢ ἀποφῆσαι ἐνδέχεται,
καθάπερ ἀνάγκη τοῖς τὸν Πρωταγόρου λέγουσι λόγον. εἰ γάρ Tayı δοκεῖ μὴ εἶναι
τριήρης ὁ ἄνθρωπος, δῆλον ὅτι οὐκ ἔστι τριήρης" ὥστε καὶ ἔστιν, εἴπερ ἡ ἀντί-
φασις ἀληθής. Vgl. ὅ. 1009a 6. Sexr. vıı 389 [68 A 114]. Arıstor. Metaph.
K 6. 1062b 13 ἐκεῖνος [Protagoras] ἔφη πάντων εἶναι χρημάτων μέτρον
85 ἄνθρωπον, οὐδὲν ἕτερον λέγων ἢ τὸ δοκοῦν ἑκάστωι τοῦτο καὶ εἶναι παγίως"
τούτου δὲ γιγνομένου τὸ αὐτὸ συμβαίνει καὶ εἶναι καὶ μὴ εἶναι, καὶ κακον καὶ
ἀγαθὸν εἶναι, καὶ τἄλλα τὰ κατὰ τὰς ἀντικειμένας λεγόμενα φάσεις, διὰ τὸ
πολλάκις τοισδὶ μὲν φαίνεσθαι τόδε εἶναι καλὸν τοισδὶ δὲ τοὐναντίον, μέτρον
δ᾽ εἶναι τὸ φαινόμενον ἑκάστωι.
2 zum Verhältnis Demokr.: Pr. vgl. auch ıı 159, 3. 269, 2 Anm. Nestle
Phalol. 67 (1908) 552f. Luria Quell. u. Stud. z. Gesch. d. Math. B 2 (1933)
117ff. 4 θάτερα] vorher gehen die ionischen Dogmatiker 8 οἱ fehlt
Ab 9 οὐ δύνασθαι (auch Z. 10) Ab: μὴ δ. E 12 οὔτε] setzt Fort-
setzung οὔτε ἄλλος τεχνίτης voraus statt ὁμοίως κτλ. Z. 13 ἔσται Ab:
ἐστὶν E 16 {πῶς» ὅταν nach [Al.] 571, 27 Bonitz 18f. αἰσθανόμενον
Bekker 34 χρημάτων εἶναι Ab 35 τὸν ἄνθρωπον E
20. Crem. Str. vı 65 (τι 464, 14 St.) Ἕλληνές φασι Πρωταγόρου προ-
κατάρξαντος παντὶ λόγωι λόγον ἀντικεῖσθαι. SEN. Ep. 88,43 ἢ. ait de omni
re in utramque partem disputari posse ex aequo et de hac ipsa, an ommnis
res in utramque partem disputabilis sit. Vgl. B 6a.
5 21. Arıstor. Rhet. B 24. 1402a 23 καὶ τὸ τὸν ἥττω δὲ λόγον κρείττω
ποιεῖν [B 6b] τοῦτ᾽ ἐστίν. καὶ ἐντεῦθεν δικαίως ἐδυσχέραινον ol ἄνθρωποι τὸ
Πρωταγόρου ἐπάγγελμα᾽ ψεῦδός τε γάρ ἐστιν καὶ οὐκ ἀληθὲς ἀλλὰ φαινόμενον
εἰκός, καὶ ἐν οὐδεμιᾶι τέχνηι ἀλλ᾽ ἐν ῥητορικῆι καὶ ἐριστικῆι. STEPH. ByYz.s.Vv.
Ἄβδηρα: Π., ὃν Εὔδοξος [fr. 4 Gisinger Στοιχεῖα vı 78] ἱστορεῖ τὸν ἥσσω καὶ
10 κρείσσω λόγον πεποιηκέναι καὶ τοὺς μαθητὰς δεδιδαχέναι τὸν αὐτὸν ψέγειν καὶ
ἐπαινεῖν. Vgl. Ο 2.
918. Praro Theaet. 166nff. (Apologie des Protagoras) ἐγὼ γάρ φημι μὲν
τὴν ἀλήθειαν ἔχειν ὡς γέγραφα" μέτρον γὰρ ἕκαστον ἡμῶν εἶναι τῶν τε ὄντων
καὶ μή, μυρίον μέντοι διαφέρειν ἕτερον ἑτέρου αὐτῶι τούτωι, ὅτι τῶι μὲν ἄλλα
15 ἔστι τε καὶ φαίνεται, τῶι δὲ ἄλλα. καὶ σοφίαν καὶ σοφὸν ἄνδρα πολλοῦ δέω τὸ
μὴ φάναι εἶναι, ἀλλ᾽ αὐτὸν τοῦτον καὶ λέγω σοφόν, ὃς ἄν τινι ἡμῶν, ὧι φαίνεται
καὶ ἔστι κακά, μεταβάλλων ποιήσηι ἀγαθὰ φαίνεσθαί τε καὶ εἶναι. 107 Β ἀλλ᾽
οἶμαι πονηρᾶς ψυχῆς ἕξει δοξάζοντα συγγενῆ ἑαυτῆς χρηστὴ [sc. ἕξις] ἐποίησε
δοξάσαι ἕτερα τοιαῦτα, ἃ δή τινες [τὰ φαντάσματα] ὑπὸ ἀπειρίας ἀληθῆ καλοῦσιν,
90 ἐγὼ δὲ βελτίω μὲν τὰ ἕτερα τῶν ἑτέρων, ἀληθέστερα δὲ οὐδέν. καὶ τοὺς σοφοὺς...
κατὰ μὲν σώματα ἰατροὺς λέγω, κατὰ δὲ φυτὰ γεωργούς. φημὶ γὰρ καὶ τούτους
τοῖς φυτοῖς ἀντὶ πονηρῶν αἰσθήσεων, ὅταν τι αὐτῶν ἀσθενῆι, χρηστὰς καὶ
ὑγιεινὰς Ταίσθήσεις τε καὶ ἀληθεῖς ἐμποιεῖν, τοὺς δέ γε σοφούς τε καὶ ἀγαθοὺς
ῥήτορας ταῖς πόλεσι τὰ χρηστὰ ἀντὶ τῶν πονηρῶν δίκαια δοκεῖν εἶναι ποιεῖν.
25 ἐπεὶ οἷά γ᾽ ἂν ἑκάστηι πόλει δίκαια καὶ καλὰ δοκῆι, ταῦτα καὶ εἶναι αὐτῆι, ἕως ἂν
αὐτὰ νομίζηι. ἀλλ᾽ ὁ σοφὸς ἀντὶ πονηρῶν ὄντων αὐτοῖς ἑκάστων χρηστὰ ἐποίησεν
εἶναι καὶ δοκεῖν. κατὰ δὲ τὸν αὐτὸν λόγον καὶ ὁ σοφιστὴς τοὺς παιδευομένους οὕτω
δυνάμενος παιδαγωγεῖν σοφός τε καὶ ἄξιος πολλῶν χρημάτων τοῖς παιδευϑεῖσιν.
καὶ οὕτω σοφώτεροί τέ εἰσιν ἕτεροι ἑτέρων καὶ οὐδεὶς ψευδῆ δοξάζει, καὶ σοί,
80 ἐάν τε βούληι ἐάν τε μή, ἀνεκτέον ὄντι μέτρωι" σώιζεται γὰρ ἐν τούτοις ὁ λόγος
οὗτος.
22. — Prot. 333D ἄρ᾽ οὖν... ταῦτ᾽ ἐστὶν ἀγαθά, ἅ ἐστιν ὠφέλιμα τοῖς
ἀνθρώποις; --- Καὶ ναὶ μὰ Δί᾽, ἔφη [Prot.], κἂν μὴ τοῖς ἀνθρώποις ὠφέλιμα ἧι,
ἔγωγε καλῶ ἀγαθά. 334A πότερον .... λέγεις, ὦ Πρωταγόρα, ἃ μηδενὶ ἀνθρώ-
35 mov ὠφέλιμά ἐστιν, ἢ ἃ μηδὲ τὸ παράπαν ὠφέλιμα; καὶ τὰ τοιαῦτα σὺ ἀγαθὰ
καλεῖς :---- Οὐδαμῶς, ἔφη ἀλλ᾽ ἔγωγε πολλὰ οἶδ᾽ ἃ ἀνθρώποις μὲν ἀνωφελῆ ἐστι,
καὶ σιτία καὶ ποτὰ καὶ φάρμακα καὶ ἄλλα μυρία, τὰ δέ γε ὠφέλιμα’ τὰ δὲ ἀνθρώ-
ποις μὲν οὐδέτερα, ἵπτποις δέ κτλ. Vgl. 22 Β 61; 608 Β 172; ο. 90,1.
23. — Theaet. 1620 [Protag. spricht] ὦ γενναῖοι παῖδές τε καὶ γέ-
40 ροντες, δημηγορεῖτε συγκαθεζόμενοι θεούς τε εἰς τὸ μέσον ἄγοντες, οὺς ἐγὼ ἔκ
τε τοῦ λέγειν καὶ τοῦ γράφειν περὶ αὐτῶν, ὡς εἰσὶν ἢ ὡς οὐκ εἰσίν, ἐξαιρῶ.
8 ἀλλ᾽ (ἢ) Th.Gomperz 10 διδαχέναι Coraes: δεδειχέναι 58. 13 μέτρον

κτλ.] vgl.zuB1l 18 συγγενῆ ἑαυτῆς] also = πονηρά χρηστῆι W 19 ἕτερα
τοιαῦτα] also = χρηστά [τὰ φαντάσματα] Diels 23 Ταϊἰσθήσεις τε καὶ]
αἰσθήσεις, ὥστε καὶ ἢ Diels: statt ἀληθεῖς verm. ἕξεις Dies Rev. d. phil. 37
(1913) 67
A LEBEN UND LEHRE 20 ---20 261
Cıc. de nat. deor. ı 24, 63 Abderites quidem P... . sophistes temporibus

illis vel maximus, cum in principio libri sic posuisset ‘de divis neque
ut sint neque ut non sint habeo dicere’, Atheniensium iussu urbe
atque agro est exterminatus librique eius in contione combusti. 12, 29 (D. 535)
5 nec vero P., qui sese negat omnino de deis habere quod liqueat, sint non sint
qualesve sint, quicquam videtur de natura deorum suspicari. Aus derselben
Quelle Prıton. de piet. c. 22 p. 89 G. ἢ τοὺς ἄγνωστον εἴ τινές εἰσι θεοὶ
λέγοντας ἢ molol τινές εἰσιν. Diogen. v. Oinoanda fr. 12 e.2,1p.19 William
IT. δὲ ὁ ᾿Αβδηρείτης τῆι μὲν δυνάμει τὴν αὐτὴν ἤνενκε Διαγόραι δόξαν, ταῖς λέξεσιν
10 δὲ ἑτέραις ἐχρήσατο, ὡς τὸ λείαν ἱταμὸν αὐτῆς ἐκφευξούμενος. ἔφησε γὰρ μὴ εἰδέναι,
εἰ θεοὶ εἰσίν᾽ τοῦτο δ᾽ ἐστὶν τὸ αὐτὸ τῶι λέγειν εἰδέναι ὅτι μὴ εἰσίν. Vgl.B4.
24. PLaro Crat. 391 ΒΟ (Sokr. zu Hermogenes) εἰσὶ δὲ οὗτοι οἱ oo-
φισταί, οἷσπερ καὶ ὁ ἀδελφός σου Καλλίας πολλὰ τελέσας χρήματα σοφὸς δοκεῖ
εἶναι. ἐπειδὴ δὲ οὐκ ἐγκρατὴς εἶ τῶν πατρώιων, λιπαρεῖν χρὴ τὸν ἀδελφὸν καὶ
15 δεῖσθαι αὐτοῦ διδάξαι σε τὴν ὀρθότητα [näml. τῶν ὀνομάτων] περὶ τῶν τοιού-
τῶν ἣν ἔμαθεν παρὰ Πρωταγόρου ..----[Ἄτοπος nevräv εἴη μου, ᾧ Σώκρατες, ἡ δέησις,
εἰ τὴν μὲν ᾿Αλήθειαν τὴν Πρωταγόρου ὅλως οὐκ ἀποδέχομαι, τὰ δὲ τῆι τοιαύτηι
ἀληθείαι ῥηθέντα ἀγαπώιην ὥς τον ἄξια.
25. --- Prot. 3894 ἡγουμαι.... ἀνδρὶ παιδείας μέγιστον μέρος εἶναι περὶ ἐπῶν
20 δεινὸν εἶναι" ἔστιν δὲ τοῦτο τὰ ὑπὸ τῶν ποιητῶν λεγόμενα οἷόν τ᾽ εἶναι
συνιέναι ἅ τε ὀρθῶς πεποίηται καὶ ἃ μή, καὶ ἐπίστασθαι διελεῖν τε καὶ ἐρωτώ-
μενον λόγον δοῦναι. Folgt die Erklärung des Simonides. Gmwom. Varıc. 743
ed. Sternbach ἢ. 468 Π. ἐποποιοῦ τινος αὐτὸν βλασφημοῦντος ἐπὶ τῶι μὴ
ἀποδέχεσθαι τὰ ποιήματα αὐτοῦ ᾿ὠτᾶν, ἔφη, κρεῖττόν μοί ἐστι κακῶς ἀκούειν ὑπὸ
25 σοῦ ἢ τῶν σῶν ποιημάτων ἀκούειν᾽.
26. ῬΙΑΤΟ Phaedr. 266vff. [Sokr. und Phaedr.] προοίμιον μὲν οἶμαι
πρῶτον ὡς δεῖ τοῦ λόγου λέγεσθαι ἐν ἀρχῆι" ταῦτα λέγεις (ἢ γάρ;) τὰ κομψὰ τῆς
τέχνης; --- Ναί. --- Δεύτερον δὲ δὴ διήγησίν τινα μαρτυρίας τ᾽ ἐπ’ αὐτῆι,
τρίτον τεκμήρια, τέταρτον εἰκότα καὶ πίστωσιν οἶμαι καὶ ἐπιπίστωσιν
30 λέγειν τόν γε βέλτιστον λογοδαίδαλον Βυζάντιον ἄνδρα. ---- Τὸν χρηστὸν λέγεις
Θεόδωρον; [8. 82 Α 80]. --- Τί μήν; καὶ ἔλεγχόν γε καὶ ἐπεξέλεγχον ὡς
ποιητέον ἐν κατηγορίαι τε καὶ ἀπολογίαι. τὸν δὲ κάλλιστον Πάριον Εὐηνὸν
[PLG ıı 269 B., ALG τ 78 D.] ἐς μέσον οὐκ ἄγομεν, ὃς ὑποδήλωσίν τε πρῶτος
ηὗρεν καὶ παρεπαίνους; οἱ δ᾽ αὐτὸν καὶ παραψόγοους φασὶν ἐν μέτρωι λέγειν
35 μνήμης χάριν' σοφὸς γὰρ ἁνήρ. Τεισίαν [s. 82 A 7. 85 A 2] δὲ Γοργίαν τε
ἐάσομεν εὕδειν, οἱ πρὸ τῶν ἀληθῶν τὰ εἰκότα εἶδον ὡς τιμητέα μᾶλλον, τά τε αὖ
σμικρὰ μεγάλα καὶ τὰ μεγάλα σμικρὰ φαίνεσθαι ποιοῦσιν διὰ ῥώμην λόγου, καινά τε
ἀρχαίως τά τ᾽ ἐναντία καινῶς, συντομίαν τε λόγων καὶ ἄπειρα μήκη περὶ πτάντων
ἀνηῦρον ; ταῦτα δὲ ἀκούων ποτέ μου Πρόδικος [5. 84 Α 20] ἐγέλασεν, καὶ μόνος
10 αὐτὸς ηὑρηκέναι ἔφη ὧν δεῖ λόγων τέχνην" δεῖν δὲ οὔτε μακρῶν οὔτε βρα-
χέων ἀλλὰ μετρίων. --- Σοφώτατά γε, ὦ Πρόδικε. ---- Ἱππίαν [86 A 12] δὲ οὐ
1 EHE ͵......
6 videatur B! (vielleichtrichtig) 13 Καλλίας] vgl. 84 A 4b mit Anm.
17 Danach standen die philologischen Erörterungen vielleicht in seiner
᾿Αλήθεια 27 ἐν ἀρχῆι T: ἐπ᾽ ἀρχῆι B: tilgte Schanz 30 λογοδαίδαλον T
Cicero [s. 82 A 30], Hermias 238, 1 Couvr., Schol.: λόγον δαίδαλον B
(daher λόγων Δαίδαλον Winckelmann) 40 δεῖν Paris 1808: δεῖ BT
λέγομεν ;οἱμαι γὰρ ἂν σύμψηφον αὐτῶι καὶ τὸν ᾿Ηλεῖον γενέσθαι. ---- Ti δ᾽ οὔ; --
Τὰ δὲ Πώλου πῶς φράσωμεν αὖ μουσεῖα λόγων, ὡς διπλασιολογίαν καὶ
γνωμολογίαν καὶ εἰκονολογίαν, ὀνομάτων τε Λικυμνιείων, ἃ ἐκείνωι
ἐδωρήσατο πρὸς ποίησιν εὐεπείας; — Πρωταγόρεια δέ, ὦ Σώκρατες, οὐκ ἦν
5 μέντοι τοιαῦτ᾽ ἄττα; ---- Ορθοέπειά γέ τις, ὦ παῖ, καὶ ἄλλα πολλὰ καὶ καλά.
τῶν γε μὴν οἰκτρογόων ἐπὶ γῆρας καὶ πενίαν ἑλκομένων λόγων κεκρατηκέναι
τέχνηι μοι φαίνεται τὸ τοῦ Χαλκηδονίου [Thrasymachos; 8. 85 Β 6] σθένος,
ὀργίσαι τε αὖ πολλοὺς ἅμα δεινὸς ἁνὴρ γέγονεν καὶ πάλιν ὠργισμένοις ἐπάιδων
κηλεῖν, ὡς ἔφη᾽ διαβάλλειν τε καὶ ἀπολύσασθαι διαβολὰς ὅθεν δὴ κράτιστος. τὸ
10 δὲ δὴ τέλος τῶν λόγων κοινῆι πᾶσιν ἔοικεν συνδεδογμένον εἶναι, ὧι τινὲς μὲν
ἐπάνοδον, ἄλλοι δ᾽ ἄλλο τίθενται ὄνομα.
27. Arıstor. Rhet. Γ 5. 1407} 6 τέταρτον, ὡς IT. τὰ γένη τῶν ὀνομάτων
διήιρει, ἄρρενα καὶ θήλεα καὶ σκεύη.
28. — Soph. el. 14. 173b 17 (σολοικισμός) ἔστι δὲ τοῦτο καὶ ποιεῖν καὶ μὴ
16 ποιοῦντα φαίνεσθαι καὶ ποιοῦντα μὴ δοκεῖν, καθάπερ ὁ Π. ἔλεγεν, εἰ ὁ μῆνις καὶ
ὁ πήληξ ἄρρεν ἐστίν" ὁ μὲν γὰρ λέγων ᾿οὐλομένην᾽ σολοικίζει μὲν κατ᾽ ἐκεῖνον,
οὐ φαίνεται δὲ τοῖς ἄλλοις, ὁ δὲ ᾿οὐλόμενον᾽ φαίνεται μέν, ἀλλ᾽ οὐ σολοικίζει. Vgl.
Ο 8; Prarto Cratyl. 430 vff.
29. Arıstor. Poet. 19. 1456b 15 τί γὰρ ἄν τις ὑτολάβοι ἡμαρτῆσθαι ἃ
90 Π. ἐπιτιμᾶι ὅτι εὔχεσθαι οἰόμενος ἐπιτάττει εἰπών μῆνιν ἄειδε θεά᾽; τὸ γὰρ
κελεῦσαι, φησί, ποιεῖν τι ἢ μή, ἐπίταξίς ἐστιν. Vgl. τι 254, 1931.
30. Ammon. ϑσηοι,. Homer. [Grenfell-Hunt Oxyrh. Pap. ıı p. 68] col.
xıı 20 zu ® 240 TI. φησὶν πρὸς τὸ διαλαβεῖν τὴν μάχην τὸ ἐπεισόδιον γεγονέναι
τὸ ἑξῇς τῆς Ζάνθου καὶ θνητοῦ μάχης ἵν᾽ εἰς τὴν θεομαχίαν μεταβῆι, τάχα δὲ ἵνα
25 καὶ τὸν ᾿Αχιλλέα αὐξήσηι καὶ προκατα () τῶν ἡ ........- τοῖς κινδύνοις τῶι
κεδνοι ς καταλαμβάνοντα τα ...... ἐπ]ήδα δὲ οὐκ ἐν τῶι ῥείθρωι ἔτι ἀλλ᾽
ἘΣ τ λους
ἐν τῶι πεδίωι.
Β. FRAGMENTE
ΠΡΩΤΑΓΟΡΟΥ ΑΛΗΘΕΙΑ ἢ ΚΑΤΑΒΑΛΛΟΝΤΕΣ
80 1. Sexr. adv. math. vır 600, καὶ Πρωταγόραν δὲ τὸν ᾿Αβδηρίτην.
ἐγκατέλεξάν τινες τῶι χορῶι τῶν ἀναιρούντων τὸ κριτήριον φιλοσό-
pwv, ἐπεί φησι. τάσας τὰς φαντασίας" καὶ τὰς δόξας ἀληθεῖς ὑπάρ-
2 Herm. p. 239, 6 ἐκεῖνος γάρ, φασίν, ἐξηῦρε τὰ πάρισα“ διὸ καὶ μουσεῖα
λόγων᾽ ἐκάλεσεν, ἐπειδὴ ἐδόκει τῆι καλλιλεξίαι πιάνυ κοσμεῖν τὸν λόγον. ἱδιπλα-
σιολογίαν᾽ δὲ τὸ τὰ αὐτὰ δὶς λέγειν οἷον φεῦ φεῦ: Spengel versteht darunter
die Isokolen und Antithesen, Heindorf die διπλᾷ ὀνόματα, Norden die ὀνό-
ματα μουσικῶς συγκείμενα Ant. Kunstpr. I? 74!. Vgl. Blass Att. Beredts. τὸ 84
3 Axupviov Hss. 3. 4 [ἃ ἐκείνωι ἐδωρήσατο] Ast 4 προσεποίησεν (so
Cornarius) εὐέπειαν Schanz. — Vgl. Herm. 239, 12 ὁ Λικύμνιος τὸν Πῶλον
ἐδίδαξεν ὀνομάτων τινὰς διαιρέσεις οἷον ποῖα κύρια, ποῖα σύνθετα, ποῖα ἀδελφά,
ποῖα ἐπίθετα καὶ ἄλλα πολλὰ πρὸς εὐέπειαν. Arist. Rhet. Γ 18. 1414b 15
5 ᾿Ορθοέπεια] Herm. a. O. τουτέστι κυριολεζία vgl. 68 A 33, XI 9. ὅθεν
δὴ Paris. 1808: ὅθεν δεῖ BT 11 ἐπάνοδον] Herm. 240, 1 ἀνακεφαλαίωσιν
17 σολοικίζει] sc. κατὰ Πρ. Vgl. [Alex.]z.d. St. 106, 20 ; Wackernagel ϑ'ψηΐ. τὶ 4.
88 ‘99 'ῬαΘ 's yoop ‘, “9 'deg 'TIog Tsuruto
31Π91 AlLog ᾿ΒΒῈ LOgo3Apgnj0 :ıkdeg ἼΛΘΕΙ wısapgop 61] LE Qınaz "Δα
*-ıAdeg '[ıog] noınaz 91 »d313 39 IL 13X0Q ἸῸΝ 31 PoLanpob mdaıa am ımı 50)
101N0L Imıno nod313 Soda1z 1oumdgay nLonodabpıg 101AÄ3rl aojdnri "ALLo3 ANo ΔῸΣ
“mumdgap 13109 31N0 10131706 3110 39 Ὁ ‘Imıno nıLo3 mınoı “mumdgap 13109
por 31 poısnpob dpA Ὁ :uogjeryosuw OS 9x9], uepuedarıı opunadnz [81 τ]
SUOFBIT FydLIEgT wep ΘΡ 827 'S ya 'n yusıydog' zıodwor) “Ἢ IIIA al1o3
ano sp uy © ΟἹ 'z oYeId (Fearpur) Uri :’Zorqg “4xog amıng mo ἬΤ
(6401) 98 2244 'P "49899 "["y94P SIOIY : ἀτ9Β1Θ1 OIP ἀθαῃ Fyaısıoqyn) "ıBa
yuıeuled so oIM ‘uodyo] opuedjoy sep Inu 89uuoy Y9op ‘spart »(aım Yyoıu)
Jop« Sp 7 4IauuLIe sermung pun souoygstguy “['JFI 4 18] voydıguy
Ὁ Ὃ 68 Ἵ I 87] soptuoueg us 1op ‘pısghyy,. TOLL dep uuep Joysı
"IE ‘061 "AL "SSIq "707 "dos "wuD9 DO2do,z 101} yaluyy 'vıa amıapı „nonjs
13X0Q 10 m3gLuvp Sp “1adav 3001. συν 9 SudoAnımdı] : a8 ag SIeWBp 99
SM ‘uspue4sod 1921, 100 [Β1ΤΦ Y 'I2A] Iydıoyjera gay Zuezuy woserp IoA
197 '8 Ὃ “Ὁ mOOquedur] Zryyorz 4yoru 108 (8681) 89 "nr "wroyyy Joyoeuı
-IOp8y !sFI Lunfauyag‘7y 1ouasn, ‘FI 'T3A “δωάου "08 [amıaoyvognıLoy z
"USUTIYOSIH
wopuwwel 9492076 281 ro — "puis 4yoru 918 (914) ep “uspueros 4yoru 190
‘puis 918 (9141) (ep ‘uopuelos 190 ‘yasuom 190 251 6811 ϑϑίπα τον Ἵ
(ΝΟ) HOANHONIIYHAHIN YHAO LISHYHYM
DIN ὈΙΟΟΣΛῸΦ — "IHA ΔΙ. ΟΞ, — !A1Lo3 10131P900 1DLan]o&6 3X 30

QL — ἼΟΝ — :1Md31ox3 Smıno 10134106 10% ANoMNO — 'ABN10Z,
— no Ur 39 τῶν ‘aodXnh 11aWÄıd ΔΒ ı9ı 119 wdoknımdı] ımı
ogariooızu ‘asrlooluıb aodXnh no L aodXnh orinsau Qı noınog ‚b3
QLND 3191 ano ΔΟΟ310|] — ὌΡΗ ΤῸΝ — ἑοσροφο 39 9 Yorladu aarl o 91
mox no 9. 9 ‘mÄıd δῴης Δ3Π 9 noıno noı norizay SOo1NOFAL 310143
ano ν᾿" !mApı 31. no 39,Soumdgny .100 mo 39 DLnDIoL ‘100 39 Jo
or? ALLOZ ΛΠ wınoıoL ‘10134706 jori3 mLooX3 aarl wjo Sm ᾿βϑάϑῃ
Sau SMLNO ANONNQ — 'SINpPYNolL ἸῸΝ ormaAaay, — !nou doA Sox
-MAÄ3An "A1L03 INO Sm amLAao ur 39 amı ‘1103 Sm amıag aan ΟἹ
Λα, 'ıma)3 aoumdgan aodızr amıyrludX amıapu nou doA
τοῦδ ὍΛΟΙ. pıno pı auldız aoyyy waıı 39 aouodı "SodoAoımdjj
pox 3Äavg a9 ‚up ‘Suriluıonuz ıdau wonsyLdis aoynodb no noAoy 10..Λ3Π
sıanaangaıy [4ΘΈΘΠ, pun ΠΟΘ] ΥΖΟῚ AIST “2909, ΟὝΤΩ
ΔΤ 195 ἬΞΙ ‘897 95. (Ca πὶ [OA ᾿,Διλ 03 ano 50 9
amLag xANo 39 AmıL ΔΙΙΟΒ δῷ amıao Δ3Π amı 'Soumdgany
A103 nodızr amıyprlludX amıayu, .aolambsny amıaoyvod
-DLDY amı anoA SonarioXdong "aızXdpun nonax3 Sodu Soagna [Δ11.
ΛΌΞΟΩ lı agaob 91. ap or Ὁ anısguyp alıı wongs 11. Sodu amı 10x a13X
89% IDVAIE 8 0893 HYIHA TI ANA NAIAT V

Ζ4 διϑ τῷ 39 97 376 9. Ὃ 5 Zumuung “δ 8061 1198 ᾿5516
"ydos "ydıruy op ΛαΟΟΒΡ "“)9 ‘68 Ὁ “68. A 89 "JEIG "TH "dumm ΠΟ 878
389017 oyaIg [8A 165 Ὀιβργν, = 1θ1|}9 8 “907 LI SoxusoLood| |urep 411
SoAoy SoAay uep eyqIotzıpiyuept θα 0g ἀθϑτλ MmuoW) FI ISTLI'YUF
‘89% sÄBUIOE] "unIoA olaglyy, 190 4101 gegyuepI IT 990 (2261) 59 uoH
3A yoop ‘ıosuoyopeA [noXpdınd] 6 ss IdyA :weupseg ‚9 Ag
"USUIO] UBW nu puoduezue

pusänp 190 ΠΟΛ pun gsunyayoT aıp Fyoneıq Zung g pun Zungedag] “Ὁ
HIHI HSSOIDI
[6 v 89 ‘sn 9521 Ἢ nodoAnımdıj ıdau Sodnoxz,

aaÄay3 ἸῸΝ 37}1Π943 500 “δἰ! Sugorlihg Soıno 13 ‘oınoı 3Ä3\3 39 ΔῸ 00 9%
- aısapganr 139 SnoaarnnI3dn 39 SoLlıosa OULYp, ἸῸΝ 101139
OIVEAODQIQ SW30UXN0X 108 Sm3ond, .313 19 τῶλογ 1MYpA
-3W 1magrlobodAıu3 τορι. 13 119 [9 ‘9# 'dEO6T 'sÄdr ‘uf ’Idaygoug οργθυ
-og' opyog] 09] 8ὶ oyowwoddıy op IE “ILI I ἀγα 'aDaNnYy 'g
Z0.OV ZVJ3W 0%
‘S133j390119 Spı 10.101.

AMAOBBYAL DIQ AM Δ, ἸῸΝ nz Ydny 'qesny “ΔΙΒΩΞΛΟΠ ΔΙ oıaaglud
91 103537 Sioıno dpA vongnouoz .nnoaoluıanunp nonarlmdX manıdna
AOLND SioınoıoL SoLnoAYoB3 ng 91. 13 SnoL Sodu noÄoy amaomaÄoay
Sorao noı 103}} aoı nodoAwımdı]| oxmıuzudaun auXnı ὉΔῸΝ τ ST
ano 9 MAZ .(SpuLoya)> nobgooyıd noı 3000md3 511, ΔῸ SnopyuL 5m21
1313 .oIVdidg AmıonoA3A SoAmLyY[] NOL φῦλ, amı 91 39 DIAHLLO CZ 'EX
Ἢ 580 'q δωϑοροῦχ noAovoyio Sur Ὁ noL οι "HAHANOT '%
ZOLNO AOL Id3Ul
IE V IRA amumdgap no noyy@ 110 Uri ‘nonıdnA 01

noXpdıod amııyad aagno anolunodb 513 ap aaawXAnı3 οὐ 9 9 “ὦ
-00 1113 aarloyprinog3 aoag dauom Aaoıno Aaarl 51:3Π|1 129 Sonarinanı3ga3
‘aıaAay alu 0103du Spmıılunodboıny napıL por SmusdıoyoAar ὉΔῚ ‘aLo
-UH010 aMmLAOX3 amıL nOd3LmUOLY OYYY 11. U Sowobzuonnx L Sn alLo3
aodıarı amıyprludX amıapu 119 Sosguvy, Sur SonaroXdp 4313 ano 9
119 ‘oworlmogsL noAoy noı alXdp ‚g alıı .AILOZ ἸῸΝ OLNOL 1MLOHNZ
anorog 91. Sm ‘asaldız Smzgu nayı 1orl XYNY ΔΒΠ Ὁ] ἽΠΟΩΣ OI9I
"1043 13M3Angaıı ΤΟΝ IMLOHNZ OLNDIOL ‘SoLony3 1o1anpg00 „IQ A
jo 'SiolnoioL 5101, 1091 ΤᾺ Sıordag 31 43 aoımoL Sıolugopo ἸῸΝ
SYAUO9VLoud ἽΡΔ] 08 79%

Β. FRAGMENTE 1-5 ᾿ 265
ΠΕΡῚ ΘΕΩ͂Ν
4. Evs. P. E. xıv 8, 7 ὁ μὲν γὰρ Δημοκρίτου γεγονὼς ἑταῖρος ὁ
TI. ἄθεον ἐκτήσατο δόξαν λέγεται γοῦν τοιᾶιδε κεχρῆσθαι εἰσβολῆι
ἐν τῶι Περὶ θεῶν συγγράμματι: περὶ μὲν θεῶν οὐκ οἶδα...
δ ἰδέαν᾽. Dioc. ΙΧ 51 [π 253,28] ἱπερὶ... ἀνθρώπον᾽. Vgl. A 2.
3. 12, 23.
περὶ μὲν θεῶν οὐκ ἔχω εἰδέναι, οὔθ᾽ ὡς εἰσὶν οὔθ᾽ ὡς
οὐκ εἰσὶν οὔθ᾽ ὁποῖοί τινες ἰδέαν: πολλὰ γὰρ τὰ κωλύοντα
εἰδέναι ἥ τ᾽ ἀδηλότης καὶ βραχὺς ὧν ὁ βίος τοῦ ἀνθρώπον.
10 ΑΝΤΙΛΟΓΙΩΝ A Β [s. τὸ 255, 4]

5. Dioc. τπ 37 Εὐφορίων [fr. 152 Scheidweiler] δὲ kai Παναίτιος
[fr. 50 Fowler] εἰρήκασι πολλάκις ἐστραμμένην εὑρῆσθαι τὴν ἀρχὴν
τῆς Πολιτείας [Platons], ἣν Πολιτείαν ᾿Αριστόξενός [fr. 33 FHG τι 282]
ÜBER DIE GÖTTER

4. Über die Götter allerdings habe ich keine Möglichkeit zu wissen (fest-
zustellen ?) weder daß sie sind, noch daß sie nicht sind, noch, wie sie etwa
an Gestalt sind ;denn vieles gibt es, was das Wissen (Feststellen ?) hindert:
die Nichtwahrnehmbarkeit und daß das Leben des Menschen kurz ist.
4 γράμματι O 7 ἔχω εἰδέναι Diog. Hesych. [A 3]: οἶδα Eus. Nach

Diels u. Wilamowitz ist εἰδέναι aoristisch gebraucht; vgl. Luc. Dial. mer. 9
ἔχοιτε εἰδέναι. ἔχω [εἰδέναι] Richards οὔθ᾽... οὔθ᾽ Diog. BP: ei’... εἴθ᾽
Diog. F 8 οὔθ ὁποῖοί τινες ἰδέαν Eus. (auch Sextus A 12, Cicero und
Philodem (d.h. ihre epikureische Quelle) A 23, Theophil. ad Autol. ııı 7;
Epiphan. Ancorat. $ 104 paraphrasieren diese Worte) : fehlt Dıog., Hesychios
(A 3), Plato A 23. Krische Forsch. ı 136 u. a. verwerfen den Zusatz als
Erfindung Timons [A 12 τι 258, 9]. Allein das Fehlen beweist nichts,
wie Cicero a. O. zeigt, die Worte klingen alt; vgl. ὁκοῖοί τινες τὰ εἴδεα (θεοί)
Herod. ıı 53; jeder Verständige wird dieses Glied als zutreffend nur für
den Fall des ὡς εἰσίν auffassen. Aus Epiphanios a. O. wollte Wilamowitz
Berl. Sitz. Ber. 1911, 763 den Schluß gewinnen.-oVö& ὁποῖοί τινες (τὴν ἰδέαν
δηλῶσαι, εἰδέναι Z. 9 wollte er streichen. Doch vgl. auch E. Hoffmann
Sitzungsber.d. Berl. Philol. Ver. 39 (1913) 245 πολλὰ... ἀνθρώπου fehlt
Eus. Vgl. Hipp. de vietu ııı 1 [vı 592 1,.; 5. Diels Herm. 45 (1910) 144, 18]
9 ἀνθρώπου] ging der Text weiter περὶ δὲ ἀνθρώπων ...? (Kranz)
10 mit der ᾿Αλήθεια identifiziert von Bernays 12 ἐστραμμένην] vom Stil ὃ
13 [Πολιτείαν] Th. Gomperz, indem er annimmt, daß sich die Coinzidenz
nur auf Ὁ. 331 E—336A erstreckt habe (Apol. d. Heilk.” S. 173). Jeden-
falls hat Favorinus die Stelle nicht so gefaßt. Vgl. auch H. Gomperz
Soph. u. Rhet. S. 1312#5, 18139. G. Murray Rise of the gr. Epic. S. 201 denkt
an die Frauenfrage: des Aristophanes Lysistrata und Ekklesiazusen seien
von Pr. abhängig
φησι πᾶσαν σχεδὸν ἐν τοῖς TIipwrayopou γεγράφθαι "AvrıAoyıkois.

57 Πολιτείας ... ἣν καὶ εὑρίσκεσθαι σχεδὸν ὅλην παρὰ Πρωταγόραι
ἐν τοῖς ᾿Αντιλογικοῖς φησι Φαβωρῖνος ἐν Παντοδατῆς ἱστορίας
δευτέρωι [fr. 21 rac τῇ 580].
6 ZWEIFELHAFTE TITEL
TEXNH EPISTIKON [s.τι254, 22]
6. Cıc. Brut. 12, 46 (aus Aristot. Texvöv συναγ. fr. 137 R.) scriptasque
Jfuisse et paratas a Protagora rerum inlustrium disputationes, quae nunc
communes appellantur loci. QUINTIL. ΣΤ 1, 10 Adderites P., a quo decem
10 milibus denariorum Jidicisse artem, quam edidit, Huathlus [s.ı1 254, 21. 256,
12. 256, 11]dieötur. 1,12 (84A 10) Aorum primi communis locos tractasse dioun-
tur P., Gorgias, affectus Prodicus et Hippias et idem P. et Thrasymachus.
6a. Dioc. ΙΧ 5l [s. ı1 253, 23] πρῶτος Eon (Π.) δύο λόγονς εἶναι περὶ
παντὸς πράγματος ἀντικειμένους ἀλλήλοις. Vgl. A 20.
15 6b. Arıstor. Rhet. Β 24. 1402a 23 [vgl.A 21]... τὸν ἥττω... λόγον
κρείττω ποιεῖν.
ΠΕΡῚ Τὼν MAOHMATUN [s. τὶ 255, 1]

€. ARıstor. Metaph. Β 2. 997} 32 οὐδὲ τοῦτο ἀληθές, ὡς ἡ γεωδαισία τῶν
αἰσθητῶν ἐστι μεγεθῶν καὶ φθαρτῶν" ἐφθείρετο γὰρ ἂν φθειρομένων. ἀλλὰ μὴν
20 οὐδὲ τῶν αἰσθητῶν ἂν εἴη μεγεθῶν οὐδὲ περὶ τὸν οὐρανὸν ἡ ἀστρολογία τόνδε.
οὔτε γὰρ αἱ αἰσθηταὶ γραμμαὶ τοιαῦταί εἶσιν οἷας λέγει ὁ γεωμέτρης οὐθὲν γὰρ
εὐθὺ τῶν αἰσθητῶν οὕτως οὐδὲ στρογγύλον ἅπτεται γὰρ τοῦ κανόνος οὐ κατὰ
στιγμὴν ὁ κύκλος, ἀλλ᾽ ὥσπερ Πρωταγόρας ἔλεγεν ἐλέγχων τοὺς γεωμέτρας,
οὔτε... Vg.A ὅ (11 256, 20ff.). 15 m. Anm.
STREITREDEKUNST
62. Über jede Sache gibt es zwei einander entgegengesetzte Aussagen
(Meinungen).
6b. Es gilt die schwächere Meinung zur stärkeren zu machen.
ÜBER DIE MATHEMATIK

7. Bekämpfung der Auffassung der Geomeiter, die Tangente berühre den
Kreis nur in einem Punkte.
10 euathius Hss.; Εὔαθλος ist fingierter Name der Scherzanekdote,

die Aristoteles verewigte und Gellius v 10 des breitesten erzählt. Der
Titel stammt daher vermutlich nur aus der Anekdote 17 Der Titel
stammt wohl ebenfalls nur aus der Erwähnung des Aristoteles oder aus
Anführung ähnlicher Stellen. Zur Sache vgl. Luria Quell. u. Stud. z. Gesch.
d. Math. B 2 (1933) 1171}.
ΠΕΡῚ ΠΑΛΗΣ [11 255, 1]

8. PraTo Soph. 232D Ε τά γε μὴν περὶ πασῶν τε καὶ κατὰ μίαν ἑκάστην
τέχνην, ἃ δεῖ πρὸς ἕκαστον αὐτὸν τὸν δημιουργὸν ἀντειπεῖν, δεδημοσιωμένα που
καταβέβληται νεγραμμένα τῶι βουλομένωι μαθεῖν. ---- Τὰ Πρωταγόρειά μοι φαίνει
5 περί τε πάλης καὶ τῶν ἄλλων τεχνῶν εἰρηκέναι... 3384 Πῶς οὖν ἄν
ποτέ τις πρός γε τὸν ἐπιστάμενον αὐτὸς ἀνεπιστήμων ὧν δύναιτ᾽ ἂν ὑγιές τι
λέγων ἀντειπεῖν; ---- Οὐδαμῶς.
88. ΠΈΡΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ [τ 255, 1]. Vgl.B ὅ.

8b. ΠΈΡΙ ΤῊΣ EN APXHI ΚΑΤΑΣΤΆΣΕΩΣ [1 255, 2]. Vgl. C 1.
10 8c. ΠΈΡΙ ΦΙΛΟΤΙΜΙΑΣ [11 255, 1]
8d. ΠΕΡῚ APETWN [τι 255, 2]
Se. ΠΈΡΙ ΤῸΝ OYK OPOWE ΤΟΙΣ ΑΝΘΡΩΠΟΙΣ TIPASSOMENWN [1 255, 3]
8f. TIPOSTAKTIKOX [11 255, 3]
8g. AIKH ὙΠῈΡ ΜΙΣΘΟΥ [1 255, 4]. Vgl. A1 856. Β 6.
15 8$h. ΠΈΡΙ TWN EN AIAOY [1 255, 2]. Vgl. 68 B Ocft.
AUS UNBESTIMMTEN SCHRIFTEN

9. [Puur.] Cons. ad Apoll. 33 p. 1188 Περικλέα δὲ τὸν ᾿Ολύμπιον προσ-
αγορευθέντα διὰ τὴν περὶ τὸν λόγον καὶ τὴν σύνεσιν ὑπερβεβλημένην δύναμιν,
πυθόμενον ἀμφοτέρους αὐτοῦ τοὺς υἱοὺς μετηλλαχέναι τὸν βίον Πάραλόν τε καὶ
1 »Der Titel ist offenbar nur aus Plato gezogen. Denn die Erörterung
des Protagoras gegen die τέχναι, die auch Protag. 3188 [oben ıı 256, 20]
angezogen wird, war nach dieser Stelle ganz umfassend und vermutlich
wie B 7 in den ’AvrıAoylaı oder der ᾿Αλήθεια enthalten.« Diels 2 „die
Antilogien gegen die τέχναι im allgemeinen und im besonderen, die man
gegen jeden einzelnen gerade ausübenden Techniten vorbringen soll“.
Th. Gomperz hat daraus das Gegenteil, eine Gesamtapologie der Künste,
erschlossen und hierin eine Anspielung auf die Hippokratische Schrift
Περὶ τέχνης gesehen, die er ohne hinreichende Gründe dem Protagoras
zuschreibt (Apologie d. Heilk.! S. 33; vgl. ? 30). Auf eristische Behandlung
der Heilkunst (ἀντιλογίη, ἐρωτᾶν, ἀποκρίνεσθαι, ἀντιλέγειν) bezieht sich
Hippoer. demorb.ı 1ff.[vı 140ff.L.] 4 καταβέβληται] vgl. Liddell-Scott?
p. 884 ıı 7’ Friedländer 9 Περὶ τῆς ἐν ἀρχῆι καταστάσεως], [δον die An-
fänge der menschlichen Gesellschaft“ Th. Gomperz, „Gesellschaftsverfassung‘‘
Norden Agnostos T'heos S. 371}. Vgl. Demokrit 68 B 5. 278. Diels vermutete,
daß der Titel sich auf die Platonische Imitation Ο 1 bezieht; vgl. aber auch
Norden a. O. 5. 371f. »Die folgenden Titel beziehen sich wohl ebenfalls
auf einzelne, nur den Inhalt streifende Zitate anderer Autoren, die ein
Amanuensis der Bibliothek aufgestöbert hatte. 15 Vermutlich Ver-
wechslung der beiden Abderiten« Diels
Ζάνθιππον (ὥς φησι IT. εἰπὼν οὕτως" ἱτῶν.... ἀμηχανίην᾽) τοῦτον γὰρ εὐθὺς
μετὰ τὴν προσαγγελίαν ἀμφοτέρων τῶν υἱέων οὐδὲν ἧττον ἐστεφανωμένον κατὰ
τὸ πάτριον ἔθος καὶ λευχειμονοῦντα δημηγορεῖν “BowAds τ᾽ ἐξάρχοντ᾽ ἀγαθὰς᾽
[Hom. Β 273] πρός τε τὸν πόλεμον ἐπιπταρορμῶντα τοὺς ᾿Αθηναίους.
τῶν γὰρ υἱέων νεηνιῶν ὄντων καὶ καλῶν, ἐν ὀκτὼ δὲ ταῖς πά-
σηισιν ἡμέρηισιν ἀποθανόντων, νηπενθέως ἀγέτλη᾽ εὐδίης γὰρ el-
χετο, ἐξ ἧς πολλὸν ὥνητο κατὰ πᾶσαν ἡμέρην εἰς εὐποτμίην καὶ
ἀνωδυνίην καὶ τὴν ἐν τοῖς πολλοῖσι δόξαν᾽ πᾶς γάρ τίς μιν ὁρῶν τὰ
ἑαυτοῦ πένθεα ἐρρωμένως φέροντα, μεγαλόφρονά τε καὶ ἀνδρεῖον
10 ἐδόκει εἶναι καὶ ἑαυτοῦ κρείσσω, κάρτα εἰδὼς τὴν ἑαυτοῦ ἐν τοιοῖσδε
πράγμασιν ἀμηχανίην.
10. 5108. ım (Flor.) 29, 80 TI. ἔλεγε μηδὲν εἶναι μήτε τέχνην ἄνευ
μελέτης μήτε μελέτην ἄνεν τέχνης.
11. [PrLurtarcH] περὶ ἀσκήσεως 178, 25 [Rhein. Mus. 27, 1872, 526]
15 P. ferner hat gesagt: Nicht sproßt Bildung in der Seele, wenn man
nicht zu vieler Tiefe kommt.
SCHLECHTBEZEUGTES
12. GRAECO-SYR. SPRÜCHE übers. von Ryssel [Rhein. Mus. 51, 1896,
539 n. 32]. Protagoras hat gesagt: Mühsal und Arbeit und Unterricht
20 und Erziehung und Weisheit sind der Ruhmeskranz, der geflochten wird
von den Blumen einer beredten Zunge und denen aufs Haupt gesetzt wird,
die ihn lieben. Schwer zwar ist die Zunge, doch ihre Blüten sind reich
und immer neu, und die Zuschauer und die Beifallsspender und die Lehrer
freuen sich und die Schüler machen Fortschritte und die Toren ärgern
25 sich — oder vielleicht ärgern sie sich auch nicht, weil sie nicht einsichtig
genug sind.
9. Denn als seine Söhne, junge und schöne Menschen, innerhalb von
nur acht Tagen starben, ertrug (Perikles) es sonder Trauer. Denn er
hielt fest an der inneren Heiterkeit, aus der er viel Nutzen gewann an
jedem Tage für Wohlbefinden, Leidlosigkeit und das Ansehen bei der
Menge; denn jeder, der ihn seine Leiden stark ertragen sah, mußte ihn
für hochgesinnt, männlich und selbstbeherrscht halten; kannte er doch
nur zu gut seine eigene Ratlosigkeit in solchen Lagen.
10. Ein Nichts ist Fertigkeit ohne Übung oder Übung ohne Fertigkeit.
1 elteiv Hss.: verb. Turneb. u.a. öff. vgl. Wilamowitz Leseb. τι 3 mit
Anm. 6 εἴχετο Turn. Vulc.: &xeito Hss. 16 etwa οὐκ ἐμφύεται mraıdeln τῆι
ψυχῆι μὴ ἱκομένου ἐς βάθος πολλόν. Vgl. 87 B 60; Nestle Philol. 67 (1908) 555
18 Wenn man die orientalische Einkleidung wegnähme, könnte der
Spruch von P. sein. Aber die Überlieferung der Namen ist ganz unsicher
In zwei Hss. Taur. Ο στὰ 21 (Ὁ vı 18) s. xvı und Paris. 2426 5. xvı
werden neben den hermietischen ᾿Ιατρομαθηματικά (Phys. et Med. ed. Ideler
1 387) auch Exzerpte (ἐκ) τῶν συναγωγῶν TIpwrayöpou im Titel erwähnt
B. FRAGMENTE 9—12. C. IMITATION 1 269
C. IMITATION
1. Praro Protag. 320cff. (Mythos des P.) ἦν γάρ ποτε χρόνος ὅτε θεοὶ
μὲν ἦσαν, θνητὰ δὲ γένη οὐκ ἦν. ἐπειδὴ δὲ (Ὁ) Kal τούτοις χρόνος ἦλθεν εἱμαρμένος
γενέσεως, τυποῦσιν αὐτὰ θεοὶ γῆς ἔνδον ἐκ γῆς καὶ πυρὸς μείξαντες καὶ τῶν ὅσα
5 πυρὶ καὶ γῆι κεράννυται. ἐπειδὴ δ᾽ ἄγειν αὐτὰ πρὸς φῶς ἔμελλον, προσέταξαν
Προμηθεῖ καὶ ᾿Επιμηθεῖ κοσμῆσαί τε καὶ νεῖμαι δυνάμεις ἑκάστοις ὡς πρέπει" Προ-
μηθέα δὲ παραιτεῖται ᾿Επιμηθεὺς αὐτὸς νεῖμαι, νείμαντος δ᾽ ἐμοῦ, ἔφη, ἐπίσκεψαι"
καὶ οὕτως πείσας νέμει. νέμων δὲ τοῖς (Ε) μὲν ἰσχὺν ἄνευ τάχους προσῆπτεν,
τοὺς δ᾽ ἀσθενεστέρους τάχει ἐκόσμει᾽ τοὺς δὲ ὥπλιζε, τοῖς δ᾽ ἄοπλον διδοὺς φύσιν
10 ἄλλην τιν᾽ αὐτοῖς ἐμηχανᾶτο δύναμιν εἰς σωτηρίαν. ἃ μὲν γὰρ αὐτῶν σμικρό-
τητι ἤμπισχεν, πτηνὸν: φυγὴν ἢ κατάγειον οἴκησιν ἔνεμεν. ἃ δὲ ηὗξε μεγέθει,
τῶιδε (321) αὐτῶι αὐτὰ ἔσωιζεν καὶ τἄλλα οὕτως ἐπανισῶν ἔνεμεν. ταῦτα δὲ
ἐμηχανᾶτο εὐλάβειαν ἔχων, μή τι γένος ἀιστωθείη᾽" ἐπειδὴ δὲ αὐτοῖς ἀλληλοφθο-
ριῶν διαφυγὰς ἐπήρκεσε, πρὸς τὰς ἐκ Διὸς ὥρας εὐμάρειαν ἐμηχανᾶτο ἀμφιεννὺς
15 αὐτὰ πυκναῖς τε θριξὶν καὶ στερεοῖς δέρμασιν, ἱκανοῖς μὲν ἀμῦναι χειμῶνα, δυνα-
τοῖς δὲ καὶ καύματα, καὶ ἐς εὐνὰς ἰοῦσιν ὅπως ὑπάρχοι τὰ αὐτὰ ταῦτα στρωμνὴ
οἰκεία τε καὶ (Β) αὐτοφυὴς ἑκάστωι. καὶ ὑποδῶν τὰ μὲν ὁπλαῖς, τὰ δὲ ὄνυξιν
στερεοῖς καὶ ἀναίμοις τοὐντεῦθεν τροφὰς ἄλλοις ἄλλας ἐξεπόριζεν, τοῖς μὲν ἐκ
γῆς βοτάνην, ἄλλοις δὲ δένδρων καρπούς, τοῖς δὲ ῥίζας" ἔστι δ᾽ οἷς ἔδωκεν εἶναι
20 τροφὴν ζώιων ἄλλων βοράν᾽ καὶ τοῖς μὲν ὀλιγογονίαν προσῆψε, τοῖς δ᾽ ἀναλισκο-
μένοις ὑπὸ τούτων πολυγονίαν, σωτηρίαν τῶι γένει πορίζων. ἅτε δὴ οὖν οὐ πάνυ
τι σοφὸς ὧν ὁ ᾿Επιμηθεὺς ἔλαθεν αὑτὸν (0) καταναλώσας τὰς δυνάμεις εἰς τὰ
ἄλογα᾽ λοιπὸν δὴ ἀκόσμητον ἔτι αὐτῶι ἦν τὸ ἀνθρώπων γένος, καὶ ἠπόρει ὅ τι
χρήσαιτο. ἀποροῦντι δὲ αὐτῶι ἔρχεται Προμηθεὺς ἐπισκεψόμενος τὴν νομήν, καὶ
25 ὁρᾶι τὰ μὲν ἄλλα ζῶια ἐμμελῶς πάντων ἔχοντα, τὸν δὲ ἄνθρωπον γυμνόν τε καὶ
ἀνυπόδητον καὶ ἄστρωτον καὶ ἄοπλον᾽ ἤδη δὲ καὶ ἡ εἱμαρμένη ἡμέρα παρῆν, ἐν
ἦι ἔδει καὶ ἄνθρωπον ἐξιέναι ἐκ γῆς εἰς φῶς. ἀπορίαι οὖν ἐχόμενος ὁ Προμηθεὺς
ἥντινα σωτηρίαν (Ὁ) τῶι ἀνθρώπωι εὕροι, κλέπτει Ἡφαίστου καὶ ᾿Αθηνᾶς τὴν
ἔντεχνον σοφίαν σὺν πυρί (ἀμήχανον γὰρ ἦν ἄνευ πυρὸς αὐτὴν κτητήν τωι ἢ
80 χρησίμην γενέσθαι) καὶ οὕτω δὴ δωρεῖται ἀνθρώπωι. τὴν μὲν οὖν περὶ τὸν βίον
σοφίαν ἄνθρωπος ταύτηι ἔσχεν, τὴν δὲ πολιτικὴν οὐκ εἴχεν᾽ ἦν γὰρ παρὰ τῶι
Διί: τῶι δὲ Προμηθεῖ εἰς μὲν τὴν ἀκρόπολιν τὴν τοῦ Διὸς οἴκησιν οὐκέτι ἐνεχώρει
εἰσελθεῖν (πρὸς δὲ καὶ αἱ Διὸς φυλακαὶ φοβεραὶ ἧσαν), εἰς δὲ τὸ τῆς (Ε) ᾿Αθηνᾶς
καὶ Ἡφαίστου οἴκημα τὸ κοινόν, ἐν ὧι ἐφιλοτεχνείτην, λαθὼν εἰσέρχεται, καὶ
35 κλέψας τήν τε ἔμπυρον τέχνην τὴν τοῦ “Hoalotou καὶ τὴν ἄλλην τὴν τῆς ᾿Αθηνᾶς
δίδωσιν ἀνθρώπωι, καὶ ἐκ τούτου εὐπορία μὲν ἀνθρώπωι τοῦ βίου γίγνεται,
2ff. zum Verhältnis Protagoras: Demokrit in dieser ‘Archaeologie’ vgl.

obenıı 135, 2. 267,9 Anm; Norden Agnostos T'heos ὃ. 399; Guil.Meyer Laudes
inoprae Diss. Gött. 1915, 29 8 νέμει TW; νεῖμαι B 9 τοῦς δ᾽ ἀσθενε-
στέρους. .. τοὺς δὲ BT: τὰ δ᾽ ἀσθενέστερα... τὰ δὲ nivellierend Paris. 3017
17 ὑποδῶν Cobet: ὑπὸ ποδῶν Hss. ὄνυξιν (nach Baiter) Diels: θριξὶν καὶ
δέρμασιν (aus Z.15) Hss.: Tilgung von θριξὶν καὶ genügt nicht 419 ἄλλοις T:
ἀλλήλοις B. Vgl. Herodot ττι 108 (Nestle Philol. 67, 1908, 552f.), zum
Ganzen Kleingünther Philol. Suppl. XXVI (1933) 102£f. 22. 23 eis τὰ
ἄλογα TW: fehlt B 23 [dkdounrov] ἢ Diels 27 ἐχόμενος T: σχόμενος B
29 σὺν πυρί] vgl. J. Haußleiter Religionsgesch. Vers. u. Vorarb. xxıv 8. 74ff.
Προμηθέα δὲ (322) [δι᾽ ᾿Επιμηθέα] ὕστερον, ἧιπερ λέγεται, κλοπῆς

δίκη μετῆλ-
θεν. ἐπειδὴ δὲ ὁ ἄνθρωπος θείας μετέσχε μοίρας, πρῶτον
μὲν διὰ τὴν τοῦ θεοῦ
συγγένειαν ζώιων μόνον θεοὺς ἐνόμισεν, καὶ ἐπεχείρει βωμούς
τε ἱδρύεσθαι καὶ
ἀγάλματα θεῶν" ἔπειτα φωνὴν καὶ ὀνόματα ταχὺ διηρθρώσατο τῆι τέχνηι,
καὶ
5 οἰκήσεις καὶ ἐσθῆτας καὶ ὑποδέσεις καὶ στρωμνὰς καὶ τὰς ἐκ γῆς
τροφὰς ηὕρετο.
οὕτω δὴ παρεσκευασμένοι κατ᾽ ἀρχὰς ἄνθρωποι ὥικουν σποράδην, (B)
πόλεις
δὲ οὐκ ἦσαν ἀπώλλυντο οὖν ὑπὸ τῶν θηρίων διὰ τὸ πανταχῆι αὐτῶν
ἀσθε-
νέστεροι εἶναι, καὶ ἡ δημιουργικὴ τέχνη αὐτοῖς πρὸς μὲν τροφὴν ἱκανὴ
βοηθὸς
ἦν, πρὸς δὲ τὸν τῶν θηρίων πόλεμον ἐνδεής" πολιτικὴν γὰρ τέχνην οὔπω
εἶχον,
10 ἧς μέρος πολεμική. ἐζήτουν δὴ ἁθροίζεσθαι και σώιζεσθαι κτίζοντες πόλεις"
ὅτ᾽
οὖν ἁθροισθεῖεν, ἠδίκουν ἀλλήλους ἅτε οὐκ ἔχοντες τὴν πολιτικὴν τέχνην,
ὥστε
πάλιν σκεδαννύμενοι διεφθείροντο. Ζεὺς οὖν (0) δείσας περὶ τῶι γένει
ἡμῶν, μὴ
ἀπόλοιτο πᾶν, Ἕρμῆν πέμπει ἄγοντα εἰς ἀνθρώπους αἰδῶ τε καὶ
δίκην, ἵν᾽ εἶεν
πόλεων κόσμοι τε καὶ δεσμοὶ φιλίας συναγωγοί. ἐρωτᾷι οὖν Ἑρμῆς
Δία, τίνα οὖν
15 δοίη τρόπον δίκην καὶ αἰδῶ ἀνθρώποις" ἱπότερον ὡς αἱ τέχναι νενέμηνται,
οὕτω
καὶ ταύτας νείμω ; νενέμηνται δὲ ὧδε: εἷς ἔχων ἰατρικὴν πολλοῖς ἱκανὸς
ἰδιώταις,
καὶ οἱ ἄλλοι δημιουργοί: καὶ δίκην δὴ καὶ αἰδῶ οὕτω θῶ ἐν τοῖς ἀνθρώποι
ς, ἢ
ἐπὶ πάντας νείμω ;᾿ (Ε) “ἐπὶ πάντας, ἔφη ὁ Ζεύς, καὶ πάντες μετεχόντων" οὐ
γὰρ
ἂν γένοιντο πόλεις, εἰ ὀλίγοι αὐτῶν μετέχοιεν ὥσπερ ἄλλων τεχνῶν. καὶ νόμον
20 γε θὲς map’ ἐμοῦ, τὸν μὴ δυνάμενον αἰδοῦς καὶ δίκης μετέχειν κτείνειν
ὡς νόσον
πόλεως. Vgl. Moschion fr. 6 Frag. Gr; Trag. p. 813 N.? und Arıstor.
de
partt. an. A 10. 687 23 οἱ λέγοντες ὡς συνέστηκεν οὐ καλῶς ὁ ἄνθρωπος ἀλλὰ
χείριστα τῶν ζώιων (ἀνυπόδητόν τε γὰρ αὐτὸν εἶναί φασι καὶ γυμνὸν καὶ
οὐκ
ἔχοντα ὅπλον πρὸς τὴν ἀλκήν), οὐκ ὀρθῶς λέγουσιν. Vgl. auch 88
B 25.
25 2. ARISTOPH. Nub, 112ff. Vgl. A 21.
εἶναι! παρ᾽ αὐτοῖς φασιν ἄμφω τὼ λόγω,
τὸν κρείττον᾽, ὅστις ἐστί, καὶ τὸν ἥττονα.
τούτοιν τὸν ἕτερον τοῖν λόγοιν, τὸν ἥττονα,
114 νικᾶν λέγοντά φασι τἀδικώτερα.
30 Vgl. den Agon des Δίκαιος und "Adıkos λόγος 889ff.
3. ArIsTOPH. Nub. 658ff. (Sokrates und Strepsiades). Vgl. A 28.
ἀλλ᾽ ἕτερα δεῖ σε πρότερα τούτων μανθάνειν"
τῶν τετραπόδων ἅττ᾽ ἐστὶν ὀρθῶς ἄρρενα.
660 — ἀλλ᾽ οἵδ᾽ ἔγωγε τἄρρεν᾽, εἰ μὴ μαίνομαι.
35 κριός, τράγος, ταῦρος, κύων, ἀλεκτρυών.
— ὁρᾶις ὃ πάσχεις ;τήν τε θήλειαν καλεῖς
ἀλεκτρυόνα καὶ ταὐτὸ καὶ τὸν ἄρρενα.
— πῶς δή; φέρ᾽ --- ὅπως ;ἀλεκτρυὼν κ(αὶ) ἀλεκτρνών.
665 — νὴ τὸν Ποσειδῶ. νῦν δὲ πῶς με χρὴ καλεῖν;
40 — ἀλεκτρύαιναν᾽ τὸν δ᾽ ἕτερον ἀλέκτορα.
— ἀλεκτρύαιναν ; εὖ γε, νὴ τὸν ᾿Αέρα᾿
nn
1 [ ] Sauppe 2f. vgl. hierzu wie z. Ganzen Friedländer Platon ı 204
4 διηρθρώσατο] vgl. Demokrit B 5, 1 τι 135, 39 [τῆι τέχνη!] Deuschle
3lff. vgl. E. Fränkel Kuhns Zeitschr. 7. vergl. Sprachw. 43
(1910) 211
Wackernagel Syntax τι 1ff. 32 τούτων R: τούτου V 37 καὶ ταὐτὸ
Flor. Abb. 2715: κατὰ ταὐτὸ RV! 3438 φέρε, πῶς ΒΗ: φέρεV: verb. Harl. 6307
C. IMIT. 1—5. 81 [75]. XENIADES. 82 [16]1. GORGIAS 271
ὥστ᾽ ἀντὶ τούτου τοῦ διδάγματος μόνον

διαλφιτώσω σου κύκλωι τὴν κάρδοπον.
670 — ἰδοὺ μάλ᾽ αὖθις τοῦθ᾽ ἕτερον τὴν κάρδοπον
671 --- ἄρρενα καλεῖς θήλειαν οὖσαν ...
5 677 ἀτὰρ τὸ λοιπὸν πῶς με χρὴ καλεῖν ;— ὅπως;
τὴν καρδόπην, ὥσπερ καλεῖς τὴν Σωστράτην.
- τὴν καρδόπην θήλειαν; --- ὀρθῶς γὰρ λέγεις.
4. Eurıp. Bacch. 199ff. (Kadmos, Teiresias). Vgl. Bl.
οὐ καταφρονῶ ᾽γὼ τῶν θεῶν θνητὸς γεγώς.
10 200 --- οὐδ᾽ ἐνσοφιζόμεσθα τοῖσι δαίμοσιν.
πατρίους παραδοχὰς ἅς θ᾽ ὁμήλικας χρόνωι
κεκτήμεθ᾽, οὐδεὶς αὐτὰ καταβαλεῖ λόγος,
οὐδ᾽ εἰ δι᾽ ἄκρων τὸ σοφὸν ηὕρηται φρενῶν.
5 (2). AESCHINES Socrat. Καλλίας fr. 16 p. 50 Krauss. Vgl. 84 Α 4b.
15 81 [75l. XENIADES
SEXT. adv. math. vıı 53 Zevidöns δὲ ὁ Κορίνθιος, οὗ καὶ Δημόκριτος
[68 B 163] μέμνηται, πάντ᾽ εἰττὼν ψευδῆ Kal πᾶσαν φαντασίαν καὶ δόξαν ψεύδεσθαι
καὶ ἐκ τοῦ μὴ ὄντος πᾶν τὸ γινόμενον γίνεσθαι καὶ εἰς τὸ μὴ ὃν πᾶν τὸ φθειρόμενον
φθείρεσθαι, δυνάμει τῆς αὐτῆς ἔχεται τῶι Ζενοφάνει στάσεως. Vgl.P. Ἡ. ττ 76
90 (Rhein. Mus. 64, 1909, 262).
82 [76]. GORGIAS
A. LEBEN UND LEHRE
1. Puıtoste. V. S. ı 9, 1ff. Σικελία Γοργίαν ἐν Λεοντίνοις ἤνεγκεν, ἐς ὃν
ἀναφέρειν ἡγώμεθα τὴν τῶν σοφιστῶν τέχνην ὥσπερ ἐς πατέρα: εἰ γὰρ τὸν
95 Αἰσχύλον ἐνθυμηϑείημεν, ὡς πολλὰ τῆι τραγωιδίαι ξυνεβάλετο ἐσθῆτί τε αὐτὴν
κατασκευάσας καὶ ὀκρίβαντι ὑψηλῶι καὶ ἡρώων εἴδεσιν ἀγγέλοις τε καὶ ἐξαγγέλοις
καὶ οἷς ἐπὶ σκηνῆς τε καὶ ὑπὸ σκηνῆς χρὴ πράττειν, τοῦτο ἂν εἴη καὶ ὁ Γ. τοῖς
ὁμοτέχνοις. (2) ὁρμῆς τε γὰρ τοῖς σοφισταῖς ἦρξε καὶ παραδοξολογίας καὶ πνεύ-
ματος καὶ τοῦ τὰ μεγάλα μεγάλως ἑρμηνεύειν, ἀτοστάσεών τε καὶ προσβολῶν, Up’
30 ὧν ὁ λόγος ἡδίων ἑαυτοῦ γίγνεται καὶ σοβαρώτερος, περιεβάλλετο δὲ καὶ ποιητικὰ
ὀνόματα ὑπὲρ κόσμου καὶ σεμνότητος. (3) ὡς μὲν οὖν καὶ ῥᾶιστα ἀπεσχεδίαζεν,
εἴρηταί μοι κατὰ ἀρχὰς τοῦ λόγου [A 1a], διαλεχθεὶς δὲ ᾿Αθήνησιν ἤδη γηράσκων
εἰ μὲν ὑπὸ τῶν πολλῶν ἐθαυμάσθη, οὔπω θαῦμα, ὁ δέ, οἶμαι, καὶ τοὺς ἐχλλογιμω-
τάτους ἀνηρτήσατο, Κριτίαν μὲν καὶ ᾿Αλκιβιάδην νέω ὄντε, Θουκυδίδην δὲ καὶ
35 Περικλέα ἤδη γηράσκοντε. καὶ ᾿Αγάθων δὲ ὁ τῆς τραγωιδίας ποιητής, ὃν ἡ κω-
10 οὐδὲν σοφιζόμεσθα Hss.: verb. Musgrave 11 πατρίους Plut.: πατρὸς

Hss. 12 καταβάλλει (oder -n) Hss.: verb. Scaliger 18 γινόμενον!
γεννώμενον N 31 ὡς Kayser: πῶς Hess.
ἢ ϑοϑιοοῦι!!
16 SONgodH, FE OT ynzwuy [2a Soyoıon <U)u :τιΒ gg/T6E— 167/008
ylozsuoger] OIP „GLI I 1 'n "9098147 ZY1MoUureJıMA 32908 yosuser [u 97
"wuy 07 ‘6 "uUIpuor] 'uouy Sjerg] 's BLIıqwÄjeg UA WISP Ir uesyoaMmIeA
nz yydru [noxjgodH, CZ AL 'd 9881 Ἢ Ἵ τάχα "ıdorphw orgoyuswwoy
Tea "ISA ᾿ΑΘΉΒΤΣ "qIoA :'SSEL noLyaya Ὁ ıosAwyy [aıonoosı] 8
oun aoXnı3 ammalgy, 39 SıaaaAAno NONOUY S3LA9 Aal AM3QINYDX “1oAnlLAO3y ΔῸΪΥ ΟΡ
"zZ alı ὉΔῸΝ amınoı 39 μι [237 ΞΟΠ uoyoay] ἜΠῚ ‘gg ΤΙΣ "aoıq 'F
"ıLaonaıloA 13YXogaurlg, ımı Ljadou SoLno
sp “aaÄzy Sodnıpz 9 διοίιὦ agınoı * * * wıpuioysyoup alaX3ı por ıusıdoLld a3
nınoXzdaun odgay “aluılgori 1ogo3naA noLno aonıLaosy noı anoA aojAdo | "SoLoıdy
dmıhd por al βούοι por sopjopeduusg [195 827 15] 69 89 IIIA ᾿ΒΟῚΩ “8 98
“Sopamıg asrlojprlonep agımo ΔῸ jı “δοχιοούῃ, ρου Spbyagp 9
dach SuaXzı Sur am amrluLonuz SoJAdo_ 1 310XAnı3 15 agpF 210%) Οὐ ΠΩ '8Z
"pyvou onompdAsano jox “gd
L13 89 Οὐ 613 Ὁ Syarl aoLooN3 amılıgori amı 39 aLınduz "oımoldX3 nınaomoıdou pox
Simbodıooup ox Loshlyonouz ΤῸΝ LORD PYıLıgDap joy 1oaopgdaun vor 103011L4X01o0X OE
por SpoAnyyoun pox SinydoAlyyp por Siododmusri por 31. Spouodı 10g3 alaX3ı
por alsıLondd 31 ayroang Sopagiwu Sur 13973 ıpsudoLlug ımı Sormdu Soıno
"monj3 ἀρ nodaındosdu
ayson LIX Hyyp „aoligpı [197 —09P] Sogpıurinyg κι. Sur μι3 agıno 99 Sordnddoy]
[eg Ψ] nosygodH, 97
nodını noı alı 39 Sobyagp .o1mS3ga1g alyoXo δἰ. por noıno So ‘noLyoyJ, no 501.
"Aarlpgiayy, ἸῸΝ Sno1ydxon], por Snozyxıdaj] por nonjLamAnday, novm|| δογοχοροιο
Snozyriogaurig, Suılgort ‘dmıld “Soaraosy nognorndox SoyAdo| "arag 'z
ı9dıoa 1091, 5131Φ3 Δ1311}13 ΔῸ .Q
51 ΔῸΣ, (da “ΟΛΒΟ]8 agrl wıapu noulig Sonsrinaniagaz “oıngAagbany Sormdu oınoL 0
orinaangam 91. por aısyvpdodu, Δ131.}3 aaolddpgz aodınag amponlugy, 91 53 Soıno
IHA amgvadou. . [1309 "05] τ 3 “1 ποίου 31 nojgaXo " " SIOWWLL3H 13 SonlLao3\y/
9 ‘1 [SWuoıdoo Turgu] SodzLomXdp azrl Sur 39 590} 171 A ΒΙΒΟΊΤΗΩ "el
"ΔΘ, Sıaolgoyo
501, ΤῸΝ mwapıgoLox δου ‚up ‘SmduA noı oun wrimo 91. walgnyonox Uri Lı3 GI
SOOHNF AQLONZ POX PLNo 581 9 τ τουϑάγ (9) [49 4] Snonhdg """ aarı pı,
119 “ΟΣ Sonarnaisgaz ‘SIonmmuz ampuodı amsıglup amı 5101, 39 ahıdızıgaz
‘Snonzrinodpo aoıdlunondg 91 Uri vogowoluıx alı ano ak “SoLamda σι ΧΟ ak Snomalgy,
sodu Lgizuz “asgylıg azgno Sonuyvg, SnoL Sodu Sl ag Sojonorig daun Sonarlo)
-1AMAY IYALUNNYO, 1991 anoa ΛΟ AQL ON 5003} por 31 Snoguyy μι8 Snopoalugy, OL
Sno1 dYA 31 amangodou .moLımuAno ıuonoyyogdaun 39 101600 “norhoga Sıonppu3 ana
mjoorlug 1omalıgy, Sno aLonopau amrizyou. amı 23 5101. 1113 ΔΒΠ woıldıa “anolualgy,
aagylıg ag [9 61] Soıdyııu3,39 9 (96) "andpX amdpddog amı. alı pywp ‘Sıaygu
λογάγυ Spı Ir amyuo9 amı 1mg0o13101 oygY amgpu por Snododdod Snoı
μιᾷ amuzdı o1anzd3 Some Soynogring Spjonorig amdo ὈΘΦΌΥΥΞ, alı doA Aawmonoj 4
“ῬΙΟῸ ΣΟ "LgnzLıyouz τοι noLoyAar noı daun SoAoy [8 8, 41] SorıurnvO, 399
pda} nojgnyj ΟΣ ı9ı Δὲ “Lugzısnp SnoondX yox no ὧξ “naaouXy norind noı ou
[6 411] apxıgn]ı agı aoAoy az noL 1oadıAlamı amauyvg, amı 51:01. Por 39. amıL
‚Four (Ὁ) ᾿Ιϑϑριάσοά amdripj amı noXoyvou ‘3gj0 Lusıyyoon pox 31 aoboo nıgımri
SYIH4HOD 192] z8 che

A. LEBEN UND LEHRE 1---δ8 273
Συρακοσίων πολεμούμενοι " πιεζόμενοι δὲ τῶι πολέμωι Kal διὰ τὴν ὑπεροχὴν τῶν
Συρακοσίων κινδυνεύοντες ἁλῶναι κατὰ κράτος ἐξέπεμψαν πρέσβεις εἰς τὰς ᾿Αθήνας
ἀξιοῦντες τὸν δῆμον βοηθῆσαι τὴν ταχίστην καὶ τὴν πόλιν ἑαυτῶν ἐκ τῶν κινδύ-
νων ῥύσασθαι. (2) ἦν δὲ τῶν ἀπεσταλμένων ἀρχιπρεσβευτὴς Γ. ὁ ῥήτωρ, δεινό-
5 τητι λόγου πολὺ προέχων τῶν καθ᾽ ἑαυτόν. οὗτος καὶ τέχνας ῥητορικὰς πρῶτος
ἐξεῦρε καὶ κατὰ τὴν σοφιστείαν τοσοῦτο τοὺς ἄλλους ὑπερέβαλεν, ὥστε μισθὸν
λαμβάνειν παρὰ τῶν μαϑητῶν μνᾶς ἑκατόν. (8) οὗτος οὖν καταντήσας εἰς τὰς
᾿Αθήνας καὶ παραχθεὶς εἰς τὸν δῆμον διελέχθη τοῖς ᾿Αθηναίοις περὶ τῆς συμμαχίας
καὶ τῶι ξενίζοντι τῆς λέξεως ἐξέπληξε τοὺς ᾿Αθηναίους ὄντας εὐφυεῖς καὶ φῖλο-
10 λόγους. (4) πρῶτος γὰρ ἐχρήσατο τοῖς λέξεως σχηματισμοῖς περιττοτέροις
καὶ τῆι φιλοτεχνίαι διαφέρουσιν, ἀντιθέτοις καὶ ἰσοκώλοις καὶ παρίσοις 'καὶ ὁμοιο-
τελεύτοις καί τισιν ἑτέροις τοιούτοις, ἃ τότε μὲν διὰ τὸ ξένον τῆς κατασκευῆς ἀπο-
δοχῆς ἠξιοῦτο, νῦν δὲ περιεργίαν ἔχειν δοκεῖ καὶ φαίνεται καταγέλαστα πλεο-
νάκις καὶ κατακόρως τιθέμενα. (5) τέλος δὲ πείσας τοὺς ᾿Αθηναίους συμμαχῆσαι
15 τοῖς Λεοντίνοις οὗτος μὲν θαυμασθεὶς ἐν ταῖς ᾿Αθήναις ἐπὶ τέχνηι ῥητορικῆι τὴν
εἰς Λεοντίνους ἐπάνοδον ἐποιήσατο. Nach Timaios; vgl. Dıowys. d. Lys. 3
δηλοῖ δὲ τοῦτο Γ. τε ὁ Λεοντῖνος ἐν πολλοῖς πτάνυ φορτικήν τε Kal ὑπέρογκον ποιῶν
τὴν κατασκευὴν καὶ οὐ πόρρω διθυράμβων τινῶν᾽ [Plato Phaedr. 2338 0] ἔνια
φθεγγόμενος, καὶ τῶν ἐκείνου συνουσιαστῶν οἱ περὶ Λικύμνιον καὶ Πῶλον. ἥψατο
20 δὲ καὶ τῶν ᾿Αθήνησι ῥητόρων ἡ ποιητική τε καὶ τροπικὴ φράσις, ὡς μὲν Τίμαιός
φησι [fr. 95 FaG 1 216] Γοργίου ἄρξαντος ἡνίκ᾽ ᾿Αθήναζε πρεσβεύων κατεπλήξατο
τοὺς ἀκούοντας τῆι δημηγορίαι, ὡς δὲ τἀληθὲς ἔχει, τὸ καὶ παλαιότερον αἰεί τι
θαυμαζομένη. Vgl. Proleg. Syll. Rhet. Gr. XIV 27, 11ff. Rabe.
5. XENOPH. An. τι 6, θεῖ. Πρόξενος δὲ ὁ Βοιώτιος εὐθὺς μὲν μειράκιον
25 ὧν ἐπεθύμει γενέσθαι ἀνὴρ τὰ μεγάλα πράττειν ἱκανὸς καὶ διὰ ταύτην ἐπιθυμίαν
ἔδωκε Γοργίαι ἀργύριον τῶι Λεοντίνωι.
5a. ΑΒΙΒΤΟΡΗ. Aves 1694
ἔστι δ᾽ ἐν Φαναῖσι πρὸς τῆι
κλεψύδραι πανοῦργον ἐγ-
90 γλωττογαστόρων γένος,
οἵ θερίζουσίν τε καὶ σπεί-
ρουσι καὶ τρυγῶσι ταῖς γλώτ-
ταῖσι συκάζουσί τε"
βάρβαροι δ᾽ εἰσὶν γένος
35 Topyiaı τε καὶ Φίλιτττοι,
κἀπὶ τῶν ἐγγλωττογαστό-
ρῶν ἐκείνων τῶν Φιλίπτων
πανταχοῦ τῆς ᾿Αττικῆς ἡ
γλῶττα χωρὶς τέμνεται.
40 — Vesp. 420
Ἡράκλεις Kal Kevrp’ ἔχουσιν. οὐχ ὁρᾶις ὦ δέσποτα;
— οἷς γ᾽ ἀπώλεσαν Φίλιππον ἐν δίκηι τὸν Γοργίου.
11 ὁμοτελεύτοις Hss.: verb. Wesseling 18 διθυράμβων τινῶν] so las

Dionys: τινῶν fehlt Platohss.. 22 καὶ τὸ stellt um Pantazi 35. 42 Phi-
lippos wird auch in den Tewpyoi des Ar. verspottet (fr.113 Kock)
274 82 [76]. GORGIAS
6. [Pıur.] Vit. x or. p. 832F γέγονε [Antiphon v. Rhamnus] δὲ κατὰ τὰ
Περσικὰ [d. 1. 480] καὶ Γοργίαν τὸν σοφιστήν, ὀλίγωι νεώτερος αὐτοῦ. Vgl.
c. 41, 1a ı 393, 10.
7. Paus. vı 17, 7ff. καὶ τὸν Acovrivov Γοργίαν ἰδεῖν ἔστιν : ἀναθεῖναι δὲ
5 τὴν εἰκόνα ἐς ᾽᾿Ολυμπίαν φησὶν Εὔμολπος ἀπόγονος τρίτος Δηϊκράτους συνοικήσαν-
τος ἀδελφῆι τῆι Γοργίου: (8) οὗτος ὁ Γ. πατρὸς μὲν ἦν Χαρμαντίδου, λέγεται
δὲ ἀνασώσασθαι μελέτην λόγων πρῶτος ἠμελημένην τε ἐς ἅπαν καὶ ἐς λήθην ὀλίγου
δεῖν ἥκουσαν ἀνθρώποις. εὐδοκιμῆσαι δὲ Γοργίαν λόγων ἕνεκα ἔν τε πανηγύρει
τῆι ᾿Ολυμπικῆι φασι καὶ ἀφικόμενον κατὰ πρεσβείαν ὁμοῦ Τεισίαι παρ᾽ ᾿Αθη-
10 ναίους... (9) ἀλλά γε ἐκείνου τε ἐς πλέον τιμῆς ἀφίκετο ὁ Γ. παρὰ ᾿Αθη-
ναίοις, καὶ ᾿Ιάσων ἐν Θεσσαλίαι τυραννήσας [+ 380—370], Πολυκράτους οὐ τὰ
ἔσχατα ἐνεγκαμένου διδασκαλείου τοῦ ᾿Αθήνησι, τούτου τοῦ ἀνδρὸς ἐπίπροσθεν
αὐτὸν ὁ ᾿Ιάσων ἐποιήσατο. βιῶναι δὲ ἔτη πέντε φασὶν ἐπὶ τοῖς ἑκατόν. x 18, 7
[Delphi] ἐπίχρυσος δὲ εἰκὼν ἀνάθημα Γοργίου τοῦ ἐκ Λεοντίνων αὐτὸς Γ. ἐστίν.
15 Vgl. ΑἸἅΞῈΕΝ. xı 50502; [Dıo] 37, 28. Cıc. de orat. ııı 32, 129 cuwi [Gorg.)
tantus honos habitus est a Graecia, soli ut ex omnibus Delphis non inaurata
statua, sed aurea statueretur. Pin. N. H. xxxmm 83 hominum primus et
auream statuam et solidam . LXX. [Ὁ] circiter olympiade G. Leontinus
Delphis in templo posuit sibi. tantus erat docendae artis oratoriae quaestus.
20 Vgl. τι 272, 3.
8. ErıGr. 875a p. 534 Kaibel [Anf. ἃ. 4. Jahrh., 1876 in Olympia ge-
funden].
Χαρμαντίδου Γοργίας Acovrivos.
8. τὴμ μὲν ἀδελφὴν Δηϊκράτης τὴγ Γοργίου ἔσχεν,
25 ἐκ ταύτης δ᾽ αὐτῶι γίγνεται ἹἹππτοκράτης.
Ἱπποκράτους δ᾽ Εὔμολπος, ὃς εἰκόνα τήνδ᾽ ἀνέθηκεν
δισσῶν, παιδείας καὶ φιλίας ἕνεκα.
b. Γοργίου ἀσκῆσαι ψυχὴν ἀρετῆς ἐς ἀγῶνας
οὐδείς πτω θνητῶν καλλίον᾽ εὗρε τέχνην"
30 οὗ καὶ ᾿Απόλλωνος γνάλοις εἰκὼν ἀνάκειται
οὐ πλούτου παράδειγμ᾽, εὐσεβείας δὲ τρόπων.
88: PLato Apol. 19E τοῦτό γέ μοι [Sokrates] δοκεῖ καλὸν εἶναι, εἴ τις οἷός
T εἴη παιδεύειν ἀνθρώπους ὥσπερ Γ. τε ὁ Acovrivos καὶ Πρόδικος ὁ Κεῖος καὶ
Ἱππίας ὁ ᾿᾽Ηλεῖος.
35 9. Acer. V.H. xıı 32 Ἱππίαν δὲ καὶ Γοργίαν ἐν πορφυραῖς ἐσθῆσι προϊέναι
διαρρεῖ λόγος.
10. AroLLoDoRr. [FGrHist. 244F 33, s.obenı 278, 28] ἐννέα πρὸς τοῖς ἑκατὸν
ἔτη βιῶναι. PORPHYR.S.1II 272,26. OLYMPIOD. In PLAT. Gorg. [Neue Jahrb.
Suppl. 14 (1848) ed. A. Jahn] p. 112 δεύτερον δὲ ἐροῦμεν, ὅτι ἐπὶ τῶν αὐτῶν
6 so Suid. (vgl. 11272, 22): καρμαντίδου Hss. 7. 8 ὀλίγοις δὲ Hss.: verb. Kuhn
9 ὁμοῦ Τεισίαι] Konfusion des Pausanias 11 Die Konkurrenz mit dem
jungen Polykrates höchst zweifelhaft 13 πέντε] $ Wilamowitz 18 uxx]
Zahl verdorben: -Lxxxx- Bergk, also 420 v. Chr. 32 beweist, daß 399
Gorgias noch als wirkender gedacht wird 38 Text nach Marc. 196f. ὃν.
»Die chronologischen Unmöglichkeiten Olympiodors (oder des nachschrei-
benden Schülers) beruhen auf Verwechselung der Geburt des Sokrates mit
χρόνων ἦσαν, ὁ μὲν Σωκράτης ἐπὶ τῆς οζ ὀλυμπιάδος τῶι' 7 ἔτει (470/69),
ὁ δὲ ᾿Εμπεδοκλῆς ὁ Πυθαγόρειος, ὁ διδάσκαλος Γοργίου, ἐφοίτησεν παρ᾽ αὐτῶι.
ἀμέλει καὶ γράφει ὁ Γ. Περὶ φύσεως σύγγραμμα οὐκ ἄκομψον τῆι τὸ ὀλυμπιάδι
[444—1]. ὥστε κῃ ἔτεσιν ἢ ὀλίγωι πλείοσιν εἶναι πρῶτον τὸν Σωκράτη. ἄλλως
5 τέ φησιν ἐν τῶι Θεαιτήτωι ὁ Πλάτων [183E vgl. 28 A δ] ὅτι ἱνέος ὧν κομιδῆι
ἐνέτυχον Παρμενίδη: ὄντι πάνυ πρεσβύτηι καὶ εὗρον βαθύτατον ἄνδρα᾽. οὗτος
δὲ ὁ Παρμενίδης διδάσκαλος ἐγένετο ᾿Εμπεδοκλέους τοῦ διδασκάλου Γοργίου. καὶ
ὁ Γ. δὲ πρεσβύτερος ἦν &s γὰρ ἱστόρηται τέθνηκεν ὧν ρθ ἐτῶν, ὥστε περὶ τοὺς
αὐτοὺς χρόνους ἧσαν. Vgl. 82 B2.
10 ll. Armen. ΧΙ 5480 D T. ὁ Λεοντῖνος, περὶ οὗ φησιν ὁ αὐτὸς Κλέαρχος
ἐν τῶι ἢ τῶν Βίων [fr. 15 FuG τι 308], ὅτι διὰ τὸ σωφρόνως ζῆν σχεδὸν τ [1]
ἔτη τῶι φρονεῖν συνεβίωσεν. καὶ ἐπεί τις αὐτὸν ἤρετο τίνι διαίτηι χρώμενος οὕτως
ἐμμελῶς καὶ μετὰ αἰσθήσεως τοσοῦτον χρόνον ζήδειεν, οὐδὲν πώποτε, εἶπεν,
ἡδονῆς ἕνεκεν πράξας᾽. Δημήτριος δὲ ὁ Βυζάντιος ἐν δ Περὶ ποιημάτων 'T., φησίν,
15 ὁ Λεοντῖνος ἐρωτηθείς, τί αὐτῶι γέγονεν αἴτιον τοῦ βιῶσαι πλείω τῶν B ἐτῶν,
ἔφη “τὸ μηδὲν πώποτε ἑτέρου [1] ἕνεκεν πεποιηκέναι᾽.
12. Cıc. Cato 5, 12 cuius [Isokrates] magister Leontinus Gorgias centum
et septem complevit annos neque umquam in suo studio atque opere cessavit.
qui cum ex eo quaereretur, cur tam diu vellet esse in vita, "nihil habeo’, inquit,
20 ‘'quod accusem senectutem’.
13. Prim. N. H. vıı 156 indubitatum est Gorgian Siculum centum et
octo vixisse. [Luc.] Macrob 23 ῥητόρων δὲ T., ὅν τινες σοφιστὴν καλοῦσιν,
ἔτη ἑκατὸν ὀκτώ τροφῆς δὲ ἀποσχόμενος ἐτελεύτησεν: ὅν φασιν ἐρωτηθέντα τὴν
αἰτίαν τοῦ μακροῦ γήρως καὶ ὑγιεινοῦ ἐν πάσαις ταῖς αἰσθήσεσιν εἰπεῖν διὰ τὸ
25 μηδέποτε συμπεριενεχθῆναι ταῖς ἄλλων εὐωχίαις. Vgl. CENSOR.15,3 oben τι 85, 18.
14. Quint. ım 1, 8f. artium autem scriptores antiquissimi Corax et
Tisias Siculi, quos insecutus est vir eiusdem insulae G. Leontinus, Empe-
doclis, ut traditur, dıscipulus. is beneficio longissimae aetatis (nam centum
et novem vixit annos) cum multis simul floruit, ideoque et illorum, de quibus
30 supra dixi, fuit aemulus et ultra Socraten usque duravit.
15. Aer. V.H. τι 35 Γ. ὁ Acovrivos ἐπὶ τέρματι ὧν τοῦ βίου καὶ γεγηρακὼς
εὖ μάλα ὑπό τινος ἀσθενείας καταληφθείς, κατ᾽ ὀλίγον ἐς ὕπνον ὑπολισθαίνων
ἔκειτο. ἐπεὶ δέ τις αὐτὸν παρῆλθε τῶν ἐπιτηδείων ἐπισκοπούμενος καὶ “ἤρετο ὅ
τι πράττοι, ST. ἀπεκρίνατο " “ἤδη με ὁ ὕπνος ἄρχεται παρακατατίθεσθαι τἀδελφῶι᾽.
seiner Akme und törichten Ausdeutungen der Synchronismen zu Schüler-

verhältnissen. Die Zahl 28 beruht auf dem Rechenfehler, ol. 77,1 (statt
77, 3) mit ol. 84, 1 zu vergleichen. Auch der Ansatz der Schrift des G. be-
ruht nur auf der synchronistischen Epoche der Gründung von Thurioi; vgl.
τι 255, 10.« Diels. Vgl. jetzt Jacoby Kommentar zu FGrHist. ἃ. O. τι 729.
2. 3 παρ᾽ αὐτῶι. ἀμέλει Hs.: παρὰ Tlappeviönı V. Cousin 11 m] ver-
derbt: pı Diels: 5 Wilamowitz 12 Stob. Flor. ıv 37,21 H. T. ἐρωτηθεὶς
ποίαι διαίτηι χρώμενος εἰς μακρὸν γῆρας ἦλθεν ᾿οὐδὲν οὐδέποτε᾽ ἔφη πρὸς ἡδονὴν
οὔτε φαγὼν οὔτε δράσατ᾽ 16 ἑτέρου Hs. (verteidigt Ritter Philol. 73,
1914ff., 241); ἐντέρου Meineke (»vgl. Marc. Anton. vı 13 &vreplou = pu-
dendi« Diels): ἤτρου Tucker: ἑταίρον (= παιδικῶν ; vgl. Semon. 6, 49 D.,
Theogn. 1367. Aristoph. Ecel. 913; ähnlich ἑταίρας Dio Chrys. 32, 90)
Diels 32 ὑπολισθάνων Hercher 33 τις (ἐς) Hercher
210 82 [760]1. GORGIAS
15a. ATHEN. xı 505n λέγεται δὲ ὡς καὶ ὁ Γ. αὐτὸς ἀναγνοὺς τὸν ὁμώνυ-

μον αὑτῶι διάλογον πρὸς τοὺς συνήθεις ἔφη ᾿ὡς καλῶς οἷδε Πλάτων ἰαμβίζειν᾽.
16. Quintir. Inst. ııı 1, 13 his successere multi, sed clarissimus Gorgiae
auditorum Isocrates. quamquam de praeceptore eius inter auctores non
5 convenit, nos tamen Aristoteli [fr. 139 R.] credimus. Vgl. A 12.
17. [Prur.] Vit. x or. p. 838p [Grabmal des Isokrates, nach dem
Periegeten Heliodoros] ἦν δὲ καὶ αὐτοῦ τράπεζα πλησίον, ἔχουσα ποιητάς τε
καὶ τοὺς διδασκάλους αὐτοῦ, ἐν οἷς καὶ Γοργίαν εἰς σφαῖραν ἀστρολογικὴν βλέποντα
αὐτόν τε τὸν ᾿Ισοκράτην παρεστῶτα.
10 18. Isocr. 15, 155f. ὁ δὲ πλεῖστα κτησάμενος, ὧν ἡμεῖς μνημονεύομεν, T.
ὁ Λεοντῖνος, οὗτος διατρίψας μὲν περὶ Θετταλίαν, ὅτ᾽ εὐδαιμονέστατοι τῶν “EAAN-
νῶν ἧσαν, πλεῖστον δὲ χρόνον καὶ βιοὺς καὶ περὶ τὸν χρηματισμὸν τοῦτον γενό-
μενος, (156) πόλιν δ᾽ οὐδεμίαν καταπαγίως οἰκήσας οὐδὲ περὶ τὰ κοινὰ δαπανη-
θεὶς οὐδ᾽ εἰσφορὰν εἰσενεγκεῖν ἀναγκασθείς, ἔτι δὲ πρὸς τούτοις οὔτε γυναῖκα
15 γήμας οὔτε παῖδας ποιησάμενος, ἀλλ᾽ ἀτελὴς γενόμενος καὶ ταύτης τῆς ληιτουρ-
γίας τῆς ἐνδελεχεστάτης καὶ πολυτελεστάτης, τοσοῦτον προλαβὼν πρὸς τὸ πλείω
κτήσασθαι τῶν ἄλλων, χιλίους μόνους στατῆρας κατέλιπεν.
19. Praro Meno 704 Β ὦ Μένων, πρὸ τοῦ μὲν Θετταλοὶ εὐδόκιμοι ἧσαν
ἐν τοῖς Ελλησιν καὶ ἐθαυμάζοντο ἐφ᾽ ἱππικῆι τε καὶ πλούτωι, νῦν δέ, ὡς ἐμοὶ
20 δοκεῖ, καὶ ἐπὶ σοφίαι, καὶ οὐχ ἥκιστα οἱ τοῦ σοῦ ἑταίρου ᾿Αριστίττπου πολῖται
Λαρισαῖοι. τούτου δὲ ὑμῖν αἴτιός ἐστι Γ᾿ ἀφικόμενος γὰρ εἰς τὴν πόλιν ἐραστὰς
ἐπὶ σοφίαι εἴληφεν ᾿Αλευαδῶν τε τοὺς πρώτους, ὧν ὁ σὸς ἐραστής ἐστιν ᾿Αρί-
στιππος, καὶ τῶν ἄλλων Θετταλῶν " καὶ δὴ καὶ τοῦτο τὸ ἔθος ὑμᾶς εἴθικεν ἀφόβως
τε καὶ μεγαλοπρεπῶς ἀποκρίνεσθαι, ἐάν τίς τι ἔρηται, ὥσπερ εἰκὸς τοὺς εἰδότας
25 ἅτε καὶ αὐτὸς παρέχων αὑτὸν ἐρωτᾶν τῶν Ἑλλήνων τῶι βουλομένωι ὃ τι ἄν τις
βούληται, καὶ οὐδενὶ ὅτωι οὐκ ἀποκρινόμενος. Arıstor. Pol. Γ 2. 1275b 26
[Bestimmung des Bürgerrechtes] T. μὲν οὖν ὁ Λεοντῖνος τὰ μὲν ἴσως ἀπορῶν
τὰ δ᾽ εἰρωνευόμενος ἔφη καθάπερ ὅλμους εἶναι τοὺς ὑπὸ τῶν ὁλμοποιῶν TTETTOM-
μένους, οὕτω καὶ Λαρισαίους τοὺς ὑπὸ τῶν δημιουργῶν πεποιημένους "εἶναι γάρ
80 τινας Λαρισοποιούς.
7 τράπεζα] nicht Reliefplatte (Loescheke Arch. Zeit. 42, 1884, 95), sondern
Grabtisch vgl. Brückner Ornam. u. Form der Grabstelen 8. 1ff., Drexler
Röm. Mitt. 27 (1912) 234 (soweit richtig) 8 σφαῖραν ἀστρολογικὴν] mit
Rücksicht auf seine physikalischen Theorien vgl. B 4. 5; doch wird
das Motiv nicht für G. erfunden, sondern älter sein, vgl. auch die
Vignette zu Band ı (Pythagoras), auch 59 A 27 τί 13,3 (Anaxagoras).
Über das Verhältnis dieser Darstellung zu dem Mosaik von Torre
Annunziata und dem in Villa Albani urteilt richtig (im Gegensatz zu
Drexler a. Ὁ. u.a.) Helbig Führer durch ἃ. öff. Samml. in Rom?τὶ 464f.
12 καὶ βίους TE: βίους vulg. 21 λαρισαῖοι F: Aapıoalou BTW:
tilgte Weber: [πολῖται] Λαρισαῖοι Burnet 25 αὐτὸς FW: αὐτοῖς BT
30 λαρισοποιούς Hss.: Λαρισαιοποιούς Camerarius: εἶναι... λαρισοποιούς
tilgte Ridgeway, der an die Katastrophe der Stadt 404 (Xen. Hell. τι 3, 4)
erinnert. Die von Lykophron damals besiegten Truppen sind dann ver-
mutlich von jenem Aristippos angeworben und von Menon dem Kyros
zugeführt worden: vgl. Xen. Anab.ı 1,10; 2, 6
A. LEBEN UND LEHRE 15a—27 277
20. — Gorg. 447c βούλομαι γὰρ πυθέσθαι παρ᾽ αὐτοῦ [6.1], τίς ἡ δύναμις
τῆς τέχνης τοῦ ἀνδρός, καὶ τί ἐστιν ὃ ἐταγγέλλεταί τε καὶ διδάσκει" τὴν δὲ ἄλλην
ἐπίδειξιν εἰς αὖθις, ὥσπερ σὺ λέγεις, ποιησάσθω. --- Οὐδὲν οἷον τὸ αὐτὸν ἐρωτᾶν,
ὦ Σώκρατες" καὶ γὰρ αὐτῶι ἕν τοῦτ᾽ ἦν τῆς ἐπιδείξεως -ἐκέλευε γοῦν νυνδὴ ἐρω-
5 τᾶν ὅ τι τις βούλοιτο τῶν ἔνδον ὄντων, καὶ πρὸς ἅπαντα ἔφη ἀποκρινεῖσθαι.
4490 [G. spricht] καὶ: γὰρ αὖ καὶ τοῦτο ἕν ἐστιν ὧν φημι, μηδένα ἂν ἐν βραχυ-
τέροις ἐμοῦ τὰ αὐτὰ εἰπεῖν. ---- τούτου μὴν δεῖ, ὦ Topyla καί μοι ἐπίδειξιν αὐτοῦ
τούτου ποίησαι, τῆς βραχυλογίας, μακρολογίαξς δὲ εἰς αὖθις.
21. — Meno 9ὅο Γοργίου μάλιστα, ὦ Σώκρατες, ταῦτα ἄγαμαι, ὅτι οὐκ ἄν
10 ποτε αὐτοῦ τοῦτο ἀκούσαις ὑπισχνουμένου [näml. διδάσκαλον εἶναι ἀρετῆς],
ἀλλὰ καὶ τῶν ἄλλων καταγελᾶι, ὅταν ἀκούσηι ὑπισχνουμένων: ἀλλὰ λέγειν
οἴεται δεῖν ποιεῖν δεινούς.
22. — Gorg. 4668 πολλάκις γὰρ ἤδη ἔγωγε [(.] μετὰ τοῦ ἀδελφοῦ [A 2] καὶ
μετὰ τῶν ἄλλων ἰατρῶν εἰσελθὼν παρά τινα τῶν καμνόντων οὐχὶ ἐθέλοντα ἢ
1ὅ φάρμακον πιεῖν ἢ τεμεῖν ἢ καῦσαι παρασχεῖν τῶι ἰατρῶι, οὐ δυναμένου τοῦ ἰατροῦ
πεῖσαι, ἐγὼ ἔπεισα οὐκ ἄλληι τέχνηι ἢ τῆι ῥητορικῆι.
23. ArISTOT. Rhet. Γ 8. 1406} 14 τὸ δὲ Γοργίου εἰς τὴν χελιδόνα, ἐπεὶ κατ᾽
αὐτοῦ πετομένη ἀφῆκε τὸ περίττωμα, ἄριστα τῶν Tpayıröv- εἶπε γὰρ αἰσχρόν
γ᾽ ὦ Φιλομήλο᾽. ὄρνιθι μὲρ γάρ, εἰ ἐποίησεν, οὐκ αἰσχρόν, πιαρθένωι δὲ αἰσχρόν. εὖ
20 οὖν ἐλοιδόρησεν εἰπὼν ὃ ἦν, ἀλλ᾽ οὐχ ὃ ἔστιν.
24. ῬΒΕΊΤΟΒΤΕ. V. Κ΄. 1 prooem p.4,4 Kays. ὁ δὴ Γ. ἐπισκώπτων τὸν Πρό-
δικον, ὡς ἕωλά τε καὶ πολλάκις εἰρημένα ἀγορεύοντα, ἐπαφῆκεν ἑαυτὸν τῶι καιρῶι"
οὐ μὴν φθόνου γε ἥμαρτεν " ἦν γάρ τις Χαιρεφῶν ᾿Αθήνησιν... οὗτος ὁ Χαιρεφῶν
τὴν σπουδὴν τοῦ Γοργίου διαμασώμενος- “διὰ τί, ἔφη, ὦ Γοργία, οἱ κύαμοι τὴν
25 μὲν γαστέρα φυσῶσι, τὸ δὲ πῦρ οὐ φυσῶσι ; ὁ δὲ οὐδὲν ταραχθεὶς ὑπὸ τοῦ ἐρω-
τήματος “τουτὶ μέν, ἔφη, σοὶ καταλείπτω σκοπεῖν, ἐγὼ δὲ ἐκεῖνο πάλαι οἶδα, ὅτι
ἡ γῆ τοὺς νάρθηκας ἐπὶ τοὺς τοιούτους φύει᾽.
25. Praro Phaedr. p. 2674 [s. τὶ 261, 36]. Cıc. Brut. 12, 47 communes
loci [80 B 6]; quod idem Jecisse Gorgiam, cum singularum rerum laudes
30 vituperationesque conscripsisset, quod iudicaret hoc oratoris esse maxime
proprium rem augere posse laudando vituperandoque rursus adfligere.
26. — Phileb. 584 fikovov ... Γοργίου πολλάκις, ὡς ἡ τοῦ πείθειν πολὺ
διαφέροι πασῶν τεχνῶν πάντα γὰρ ὑφ᾽ αὑτῆι δοῦλα δι᾽ ἑκόντων, ἀλλ᾽ οὐ διὰ
βίας ποιοῖτο. Cic. de inv. 5, 2 @. Leontinus, antiquissimus fere rhetor, om-
35 nibus de rebus oratorem optime posse dicere existimavit.
27. — Gorg. 4508.[G. spricht] τῶν μὲν ἄλλων τεχνῶν περὶ yeıpoupylas Te
καὶ τοιαύτας πράξεις ὡς ἔπος εἰπεῖν πᾶσά ἐστιν ἡ ἐπιστήμη, τῆς δὲ ῥητορικῆς
οὐδέν ἐστιν τοιοῦτον χειρούργημα, ἀλλὰ πᾶσα ἡ πρᾶξις καὶ ἡ κύρωοις
διὰ λόγων ἐστί. διὰ ταῦτ᾽ ἐγὼ τὴν ῥητορικὴν τέχνην ἀξιῶ εἶναι περὶ λόγους,
40 ὀρθῶς λέγων ὡς ἐγώ φημι. OLYMPIOD. z.d. St. p. 131 Jahn [Jahns Archiv
Suppl. 14, 131] οἱ περὶ τὰς λέξεις δεινοὶ λαμβάνονται τῶν δύο λέξεων τοῦ τε
11 ὑπισχνημένων F: tilgte Naber 18 τραγικῶν] se. μεταφορῶν εἴρηται

εἶπε] ἐπεὶ Ac 19 ὄρνιθι κτλ. wollte Diels dem antiken Scholiasten
geben
218 82 [76]. GORGIAS
χειρουργήματος καὶ τῆς κυρώσεως ὡς μὴ λεγομένων κατὰ ἀλήθειαν γὰρ

οὐδὲ λέγονται. φαμὲν οὖν, ὅτι, ἐπειδὴ Γ. ὁ λέγων, ὡς ἀπ᾽ ἐκείνου προφέρει τὰς
λέξεις ἐγχωρίους οὔσας" Λεοντῖνος γὰρ ἦν.
28. PLato Gorg. 4534 εἴ τι ἐγὼ συνίημι, λέγεις [G.] ὅτι πειθοῦς δημιουργός
5 ἐστιν ἡ ῥητορικὴ καὶ ἡ πραγματεία αὐτῆς ἅπασα καὶ τὸ κεφάλαιον εἰς τοῦτο
τελευτᾶι. 455A ἡ ῥητορικὴ ἄρα, ὡς ἔοικεν, πειθοῦς δημιουργός ἐστι πιστευτικῆς,
ἀλλ᾽ οὐ διδασκαλικῆς, περὶ τὸ δίκαιόν τε καὶ ἄδικον.
29. Arıstor. Rhet.T 1. 1404a 34 ἐπεὶ δ᾽ οἱ ποιηταὶ λέγοντες εὐήθη διὰ τὴν
λέξιν ἐδόκουν πορίσασθαι τήνδε τὴν δόξαν, διὰ τοῦτο ποιητικὴ πρώτη ἐγένετο
10° λέξις οἷον ἡ Γοργίου. καὶ νῦν ἔτι οἱ πολλοὶ τῶν ἀπαιδεύτων τοὺς τοιούτους οἴονται
διαλέγεσθαι κάλλιστα. Syrıan. in Hermog. ı 11, 20 Rabe [Dionys. Halic.
de imit. 8 p. 31, 13 Us.] Γοργίας μὲν τὴν ποιητικὴν ἑρμηνείαν μετήνεγκεν εἰς
λόγους πολιτικούς, οὐκ ἀξιῶν ὅμοιον τὸν ῥήτορα τοῖς ἰδιώταις εἶναι. Λυσίας δὲ
τοὐναντίον ἐποίησε κτλ. Ebend. ı 10, 13 [7 p. 30, 20 Us.].
15 30. Cıc. Orat. 12, 39 haec [Antithesen, Parisosen usw.] tractasse Thrasy-
machum Oalchedonium primum [85 A 2. 3] et Leontinum ferunt Gorgiam,
Theodorum inde Byzantium multosque alios quos λογοδαιδάλους appellat
in Phaedro Socrates [vgl. 80 A 26].
31. — — 49, 165 in huius coneinnitatis consectatione Gorgiam fuisse
20 principem accepimus.
32. — --- 52, 175 (Numerus) princeps inveniendi fwit Thrasymachus,
cuius omnia nimis etiam extant scripta numerose. nam ... paria paribus
adiuncta et similiter definita itemque contrariis relata contraria, quae sua
sponte, etiamsi id non agas, cadunt plerumque numerose, @. primus invenit,
25 sed eis usus est intemperantius . .. 176 α΄. autem avidior est generis evus et
eis festivitatibus (sic enim ipse censet) insolentius abutitur, quas Iso-
crates, cum tamen audisset in T'hessalia adulescens senem iam Gorgiam
moderatius iam temperavit. Dıonys. Isae. 19 ἐνθυμούμενος δέ, ὅτι τὴν μὲν
ποιητικὴν κατασκευὴν Kal τὸ μετέωρον δὴ τοῦτο Kal πομπικὸν εἰρημένον οὐδεις
30 ᾿Ισοκράτους ἀμείνων ἐγένετο, παρέλιπον ἑκὼν οὗς ἤιδειν ἧττον ἐν ταῖς ἰδέαις ταύ-
ταις κατορθοῦντας, Γοργίαν μὲν τὸν Λεοντῖνον ἐκπίτττοντα τοῦ πατρίαμ καὶ πφὰ-
λαχοῦ παιδαριώδη γιγνόμενον ὁρῶν.
33. ATHEN. v 220} ὁ δὲ Πολιτικὸς αὐτοῦ [Antisthenes] διάλογος ἁπάντων
καταδρομὴν περιέχει τῶν ᾿Αθήνησιν δημαγωγῶν, ὁ δ᾽ ᾿Αρχέλαος Γοργίου τοῦ
35 ῥήτορος.
1 »Die Behauptung des Scholiasten ist wenigstens für κύρωσις sicher

falsch, da Thuc. vı 103 das Wort hat« Diels; etwa aus sizilischem Sprach-
gebrauch? (Kranz) 4f. nicht als Zitat zu werten, vgl. Mutschmann
Herm. 53 (1918) 440 Auf A 28 beruht die bei den Rhetor. dem Korax
und Teisias zugeschriebene Definition ῥητορική ἐστι πειθοῦς δημιουργός
(Rhet. gr. ıv 19 Walz. Rabe Rhein. Mus. 64, 1909, 580). Ebenso ist aus
A 27.28 die Definition zusammengestellt, die aus Plutarchs Comm. zum
Gorgias in ἃ. Prolegg. in Herm. vıı 33, 27 Walz sich als echt Gorgianisches
Fragment ausgibt (fr. 9 p. 130b 18 Sauppe). Vgl. Philodem. Rhet. τὶ 184
fr. 4 Sudh. 8 εὐήθη Hoss.: ἀήθη alte Var. beim Schol. xxı 2, 116, 25
9 τήνδε τὴν δόξαν] „ihren jetzt bestehenden Ruhm“: τὴν fehlt Ac: [τήνδε]
Römer 31 πολλαχοῦ MBP: πανταχοῦ F
N 39 aodaınag 88 ἬἫΡΕ LIGHT ᾿ΑἸΌΪΙ 5516 "du "1.90
op Ayspwypoy] ΖΔ 67 'I8E ῬΔΖ II nz παν "JA 98 198 (2261)
LS ΘΗ oyysoN "8A ϑαπηαθλὰ mZ 61 ‘E8Z II nz uoyun "DA 31τ2411η5
451 Smaond 103}} pun Sorag Uri noı 103} ueyFLayag 100 4841YUEPT OICL 61
ano Δ3Π 110 (99) "Sovau 1021. aoınaalrdaay 10% AOLO103319 3A 101. Ὀγγ SE
‘AOLLUVDOLON 1OX 13 119 aoLjdı mumdgay AOLULUNYLONY “ALLOZ ΤῸΝ [3110
aodaınag ‘n1L03 A3QNO 119 noLmdu. ΤῸΝ Aarl a3 13Y9NENODLON PIOVH63N
5.153 91. ὉΔῸΝ nıdı Smaondb ıdaj] U Sorag Uri noı 1d3]] 1τοῦλϑη
-obodAıua ımı doA a3 "nodoAnımdj | aoı 1dau 5101. alıyogliuz 39 anıorlo
auı »ıox no ‘acoıdurnıda 91. 100xULdılay Sıoı 3Xduun δου. asr 08
noıno noıL 23 SoniLnoay 9 39 51 'ME9 πλ "yyeu 'Ap® 'IXAS “6
π--ΡΡΡ] 1gpru
-rinyg au ılı aorhrlony ano orriodAAno Sm3ondb ıday] 1 9 1369dA
pox 13varlp [& “20 ΟἹ Υ͂ 5] ἅπῈΡ 511 ᾿ἃ 3109 "LVIq NI'ANAIOQ "ὁ
᾿βρΟ. SCOV3LAOLL 97
39 1 ‘a3 Soooıyay Por 39 Suajaarldo]] ὁ " amıng amı won3 aaolıdz
Soguyu 91 nodızuny naar Oo am ‘amLo1ıdoo amınyouL amı SnoL SnoAoY
SnoL 897 ‘CI "arzappboup aoaarnmdızu OLEANgY AIYpLL DON PLoANg
pınoı aoı oamalz U ‘aıLo3 amıaa amı a3gno Sm ᾿διϑάϑγΥ. oıao.olri
-voL aoı no1Ado | oLiowpdgdaun SıL an οὐκ. Smu & ‘OT ΟΟΒ] 'T 0%
<ZM3ZAD [6311 H ZOLNO HN AOL Id3l AQOlJdO|
HLNHNOVAIH 8
IOVANN AMIOLOUF AYL IML 43 39 PLoIVprl

aarı noXoyvou aojoıdmX3u3 noyAdo | amAoy amı wvogoodu 31 10 SI30910019
29 10 ‚'AMWWILL3EG nMmıAapu 1Lnonayıond ımYmıı39 ımXoıLay, alanz anıywıLı39 GI
513 Ponogy3 mjolyıyy myxuAdog, -(geg x "Tddng 7opyg ayosuny "3A !agwu
416 37 17) 390 nou dpA 1olb .ımAoy SoıNlLAdng Sluı ıdau ımı 13 διϑοοιάσοά
13419 No ‘SoLaojpYox SnoAoymıg SnoL Smandp ano Sm ‘(Jeps1adus 491 817)
Ssjognouo3 aumdu no daun ‘Sno1pdamz noıL up 9 39 SuayXoıy wor .Surlmd oun
39 9 ‘SpıLımyAna „un aarl 9 AO132]0 QL 53 ΘΙ Ὁ 39 Saıanoıounıar “tonamluıaaı noLno 01
‚Jou andbo alıı or norinamyoAarl 91 ImıanooaAn »no Sugienanog 10X 39 SolLidy
“wälug anıAdo | agı ΔῸΣ noLımyA Snosyaıdaj] nor alı γοῦν ἃ X1omıLoy, [0X
39 wı3Äa3y "Sogigvod man noı δία. Qun amdaddog ayı ὉΔῸΝ LgX3V31Q 1LoXJLLrinYO,
510 43 “ΔΟΧΙΔΌΥΥΞΣ, ΔΒ. 9... oıj3 ‘asX03 aoırinamuz3 awsjpıAdoA nıanadoLlud 91
510 Ομ, ‘SasnuyygJ, AmwwLıag ὉΔῸΧΝ jo nal noımdu .ıoLoyyu for aL joLoıdo 6
wol wıonrinng 99 noıAdo,| ["uqnay, "po zZ “2962 11] 8. 'dy "wısormmg 98
ἼΘΙ II 5.41] amıg Sorolunnoxodj] 9 SıoınoL
jı3 ἸῸΝ 1oxıdoıoı τὸ [05 11 95.147] 5ΟΙ9ῸΝ 9 Sorluang 1ox Soninoay 9 °j aschayx3
χά [12 11 9Ha] nodgAcolyaw [IS Ὁ ‘ERF I] 95 τὰ (wong "mar "FR
616 €-1WOVAUI I E-L2 HUHAI TAN NYIAFT V

280 Ξ 82 [76]. GORGIAS
οὐδὲν ἔστιν, ἐπιλογίζεται τὸν τρόπον τοῦτον’ εἰ γὰρ ἔστι (TI), ἤτοι
τὸ ὃν ἔστιν ἢ τὸ μὴ ὄν, ἢ καὶ τὸ ὃν ἔστι καὶ τὸ μὴ ὄν. οὔτε δὲ τὸ
ὃν ἔστιν, ὡς παραστήσει, οὔτε τὸ μὴ ὄν, ὡς παραμνθήσεται, οὔτε
τὸ ὃν καὶ (τὸν μὴ ὄν, ὡς καὶ τοῦτο διδάξει" οὐκ ἄρα ἔστι τι. (67) καὶ
5 of) τὸ μὲν μὴ ὃν οὐκ ἔστιν. εἰ γὰρ τὸ μὴ ὃν ἔστιν, ἔσται τε ἅμα
καὶ οὐκ ἔσται" ἧι μὲν γὰρ οὐκ ὃν νοεῖται, οὐκ ἔσται, ἥι δὲ ἔστι μὴ
ὄν, πάλιν ἔσται. παντελῶς δὲ ἄτοπον τὸ εἶναί τι ἅμα καὶ μὴ εἶναι"
οὐκ ἄρα ἔστι τὸ μὴ ὄν. καὶ ἄλλως, εἰ τὸ μὴ ὃν ἔστι, τὸ ὃν οὐκ ἔσται:
ἐναντία γάρ ἐστι ταῦτα ἀλλήλοις, καὶ εἰ τῶι μὴ ὄντι συμβέβηκε
10 τὸ εἶναι, τῶι ὄντι συμβήσεται τὸ μὴ εἶναι. οὐχὶ δέ γε τὸ ὃν οὐκ
ἔστιν: (τοίνυν» οὐδὲ τὸ μὴ ὃν ἔσται. (68) καὶ μὴν οὐδὲ τὸ ὃν
ἔστιν. εἰ γὰρ τὸ ὃν ἔστιν, ἤτοι ἀίδιόν ἐστιν ἢ γενητὸν ἢ ἀίδιον
ἅμα καὶ γενητόν" οὔτε δὲ ἀίδιόν ἐστιν οὔτε γενητὸν οὔτε ἀμφότερα,
ὡς δείξομεν’ οὐκ ἄρα ἔστι τὸ ὄν. εἰ γὰρ ἀίδιόν ἐστι τὸ ὄν (ἀρκτέον
15 γὰρ ἐντεῦθεν), οὐκ ἔχει τινὰ ἀρχήν. (69) τὸ γὰρ γινόμενον πᾶν
ἔχει τιν᾽ ἀρχήν, τὸ δὲ ἀίδιον ἀγένητον καθεστὼς οὐκ εἶχεν ἀρχήν.
μὴ ἔχον δὲ ἀρχὴν ἄπειρόν ἐστιν. εἰ δὲ ἄπειρόν ἐστιν, οὐδαμοῦ ἐστιν.
εἰ γάρ πού ἐστιὺ, ἕτερον αὐτοῦ ἐστιν ἐκεῖνο τὸ ἐν ὧι ἐστιν, καὶ
οὕτως οὐκέτ᾽ ἄπειρον ἔσται τὸ ὃν ἐμπεριεχόμενόν τινι" μεῖζον γάρ
20 ἐστι τοῦ ἐμπεριεχομένου τὸ ἐμπεριέχον, τοῦ δὲ ἀπείρου οὐδέν ἐστι
μεῖζον, ὥστε οὐκ ἔστι που τὸ ἄπειρον. (70) καὶ μὴν οὐδ᾽ ἐν
αὑτῶι περιέχεται. ταὐτὸν γὰρ ἔσται τὸ ἐν ὧι καὶ τὸ ἐν αὐτῶι, καὶ
δύο γενήσεται τὸ ὄν, τόπος τε καὶ σῶμα (τὸ μὲν γὰρ ἐν ὧι τόπος
ἐστίν, τὸ δ᾽ ἐν αὐτῶι σῶμα). τοῦτο δέ γε ἄτοπον. τοίνυν οὐδὲ ἐν
25 αὑτῶι ἐστι τὸ ὄν. ὥστ᾽ εἰ ἀίδιόν ἐστι τὸ ὄν, ἄπειρόν ἐστιν, εἰ δὲ
ἄπειρόν ἐστιν, οὐδαμοῦ ἐστιν, εἰ δὲ μηδαμοῦ ἐστιν, οὐκ ἔστιν. τοίνυν
εἰ ἀίδιόν ἐστι τὸ ὄν, οὐδὲ τὴν ἀρχὴν ὄν ἐστιν. (71) καὶ μὴν οὐδὲ
γενητὸν εἶναι δύναται τὸ ὄν. εἰ γὰρ γέγονεν, ἤτοι ἐξ ὄντος ἢ ἐκ
μὴ ὄντος γέγονεν. ἀλλ᾽ οὔτε ἐκ τοῦ ὄντος yeyover εἰ γὰρ ὄν ἐστιν,
80 οὐ γέγονεν ἀλλ᾽ ἔστιν ἤδη οὔτε ἐκ τοῦ μὴ ὄντος" τὸ γὰρ μὴ ὃν
οὐδὲ γεννῆσαί τι δύναται διὰ τὸ ἐξ ἀνάγκης ὀφείλειν ὑπάρξεως μετ-
ἔχειν τὸ γεννητικόν τινος. οὐκ ἄρα οὐδὲ γενητόν ἐστι τὸ ὄν.
(72) κατὰ τὰ αὐτὰ δὲ οὐδὲ τὸ συναμφότερον, ἀίδιον ἅμα καὶ γενη-
τόν’ ταῦτα γὰρ ἀναιρετικά ἐστὶν ἀλλήλων, καὶ εἰ ἀίδιόν ἐστι τὸ ὄν,
35 οὐ γέγονεν, καὶ εἰ γέγονεν, οὐκ ἔστιν aldıov. τοίνυν εἰ μήτε ἀίδιόν
ἐστι τὸ ὃν μήτε γενητὸν μήτε τὸ συναμφότερον, οὐκ ἂν εἴη τὸ ὄν.
1 {τὶ} Bekker 3 παραμυθήσεται] confirmabit 4 {τὸ Bekker 5 τε

NLEB: τι V: fehlt A ἅμα] ἄρα N 6. 7 μὴ dv] τὸ μὴ ὃν N und so
Kochalsky 11 {τοίνυν Bekker 18 τὸ ἐν N: τὸ ὃν tv LES 32 yevn-
τόν] γεννητικόν N 33 δὲ fehlt N
Β. FRAGMENT3 281
(73) καὶ ἄλλως, εἰ ἔστιν, ἤτοι ἕν ἐστιν ἢ πολλά: οὔτε δὲ ἕν ἐστιν

οὔτε πολλά, ὡς παρασταθήσεται: οὐκ ἄρα ἔστι τὸ ὄν. εἰ γὰρ ἕν
ἐστιν, ἤτοι ποσόν ἐστιν ἢ συνεχές ἐστιν ἢ μέγεθός ἐστιν ἢ σῶμά
ἐστιν. ὅ τι δὲ ἂν ἦι τούτων, οὐχ ἕν ἐστιν, ἀλλὰ ποσὸν μὲν καθε-
5 στὼς διαιρεθήσεται, συνεχὲς δὲ ὃν τμηθήσεται. ὁμοίως δὲ μέγεθος
νοούμενον οὐκ ἔσται ἀδιαίρετον. σῶμα δὲ τυγχάνον τριπλοῦν ἔσται"
καὶ γὰρ μῆκος καὶ πλάτος καὶ βάθος ἕξει. ἄτοπον δέ γε τὸ μηδὲν
τούτων εἶναι λέγειν τὸ ὄν: οὐκ ἄρα ἐστὶν ἕν τὸ ὄν. (74) καὶ μὴν
οὐδὲ πολλά ἐστιν. εἰ γὰρ μή ἐστιν ἕν, οὐδὲ πολλά ἐστιν" σύνθεσις
10 γὰρ τῶν καθ᾽ ἕν ἐστι τὰ πολλά, διόπερ τοῦ ἑνὸς ἀναιρουμένου συναν-
αἱρεῖται καὶ τὰ πολλά ἀλλὰ γὰρ ὅτι μὲν οὔτε τὸ ὃν ἔστιν οὔτε τὸ
μὴ ὃν ἔστιν, ἐκ τούτων συμφανές. (75) ὅτι δὲ οὐδὲ ἀμφότερα
ἔστιν, τό τε ὃν καὶ τὸ μὴ ὄν, εὐεπιλόγιστον. εἴπερ γὰρ τὸ μὴ ὃν
ἔστι καὶ τὸ ὃν ἔστι, ταὐτὸν ἔσται τῶι ὄντι τὸ μὴ ὃν ὅσον ἐπὶ τῶι
15 εἶναι: καὶ διὰ τοῦτο οὐδέτερον αὐτῶν ἔστιν. ὅτι γὰρ τὸ μὴ ὃν οὐκ
ἔστιν, ὁμόλογον: δέδεικται δὲ ταὐτὸ τούτωι καθεστὼς τὸ ὄν’ καὶ
αὐτὸ τοίνυν οὐκ ἔσται. (76) οὐ μὴν ἀλλ᾽ εἴπερ ταὐτόν ἐστι τῶ!
μὴ ὄντι τὸ ὄν, οὐ δύναται ἀμφότερα εἶναι: εἰ γὰρ ἀμφότερα, οὐ
ταὐτόν, καὶ εἰ ταὐτόν, οὐκ ἀμφότερα. οἷς ἕπεται τὸ μηδὲν εἶναι.
20 εἰ γὰρ μήτε τὸ ὃν ἔστι μήτε τὸ μὴ ὃν μήτε ἀμφότερα, παρὰ δὲ ταῦτα
οὐδὲν νοεῖται, οὐδὲν ἔστιν.
(77) ὅτι δὲ κἂν ἦι τι, τοῦτο ἄγνωστόν τε καὶ ἀνεπινόητόν ἐστιν
ἀνθρώπωι, παρακειμένως ὑποδεικτέον. εἰ γὰρ τὰ φρονούμενα, φησὶν
ὁ Γοργίας, οὐκ ἔστιν ὄντα, τὸ ὃν οὐ φρονεῖται. καὶ κατὰ λόγον"
υδ ὥσπερ γὰρ εἰ τοῖς φρονουμένοις συμβέβηκεν εἶναι λευκοῖς, κἂν
συμβεβήκει τοῖς λευκοῖς φρονεῖσθαι, οὕτως εἰ τοῖς φρονουμένοις
συμβέβηκεν μὴ εἶναι οὖσι, κατ᾽ ἀνάγκην συμβήσεται τοῖς οὖσι μὴ
φρονεῖσθαι. (18) διόπερ ὑγιὲς καὶ σῶιζον ἀκολουθίαν ἐστὶ τὸ
εἰ τὰ φρονούμενα οὐκ ἔστιν ὄντα, τὸ ὃν οὐ φρονεῖται᾽. τὰ δέ γε
80 φρονούμενα (προληπτέον γάρ) οὐκ ἔστιν ὄντα, ὡς παραστήσομεν"
οὐκ ἄρα τὸ ὃν φρονεῖται. καὶ ζμὴνΣ ὅτι τὰ φρονούμενα οὐκ ἔστιν
ὄντα, συμφανές" (19) εἰ γὰρ τὰ φρονούμενά ἐστιν ὄντα, πάντα
τὰ φρονούμενα ἔστιν, καὶ ὅπη ἄν τις αὐτὰ φρονήσηι. ὅπερ ἐστὶν
ἀπεμφαῖνον" [εἰ δέ ἐστι, φαῦλον.] οὐδὲ γὰρ ἂν φρονῆι τις ἄνθρω-
35 πον ἱπτάμενον ἢ ἅρματα ἐν πελάγει τρέχοντα, εὐθέως ἄνθρωπος
ἵπταται ἢ ἅρματα ἐν πελάγει τρέχει. ὥστε οὐ τὰ φρονούμενά ἐστιν
4 ἣι Bekker: ein Hss. 8 τούτων εἶναι LEG: εἶναι τούτων N: τούτων

<dv> εἶναι Kayser 17 ταὐτόν ἐστι fehlt N 18 nach ὄν fügt zu ταὐτὸν N
26 συμβέβηκε N: συμβεβήκει LES 31 μὴν» Bekker 34 | ] Bekker
AMLOWBYU ΣΝ BVL
: ΠῚ Hropvu τὸ. N MUOF ma Sg Aompfog ao Ur gpdy πολ yfo4810A
SoAoy uaJIEMZ WOp yaBu “ἸΟΒ ΣΙ 04.3140ΈΡαθλ Sodawzril 9 FZ Sry] aoaaı
-onalri ΣΝ asrlonaluri 0% N 39 Bı 91 ΒΊΘΤΩ "uLIoA 1108 [1103 ZI
DL 1ınaaisga3 0X No 'δοάοΥ 9 ὑουγὺ ἰῷ 108 noLodo OL 1103

aaııly nonyAdo ὄν. nodz13 19 .amAoy ayı vnorimo pıodo nı 3Xon 98
-LA3Ig 1ML073Y1L ΤῸΝ (amaamızyoun Amıloy aYı 13360198 Ὀγγ ‘SOoAoY 9
‘arold 'WoLıangun por nA 13. "mogosnalr Ἂχ ΛΟ 1ox ὈΛΒΠΊΒΧΟΔ Ὁ, SoLng
DON NOLND nonsrizmoun 33 1OgODANg 310m ‘SoÄoy 9 10x SmLNo “1135
-OUN PLONONP 103 DLodo Ὁ1. nolodı aQ 119 A13ÄaY 110313 3gno alri
box (98) WoL3alA aoxıınalrl noAoY noL SOLX3 91. ΟΥ̓ “Δ11.:03 SoM1LOLO 08
non 5018 noL SoAoV 9 Xno ‘oınoı 30 13 "SomorlmdX noL ὍΝ o
Sm3om1Luoun SomonmdX noı SuL 33 on ‘SoAoY Sonarodadx3 SoLluıoiou
Suı Surnoı ὉΔῸΝ 9 aırlu mo1aa1AAg Sm30ludnaA3 novnX noı δι... doA 33
‚AYLUGOO ΔῸΣ 11031N01 WLoLolANDo amıyrlAodu aırl amıaoLunı
-ood1L 139mJ3 amı ο “Διοᾧ ‘SoAoy δι 3A 9 "ımdaız LsgoyUg cz
an ano SoAoy 39 am Uri (ς9) ‚Sodaızrluı 9 SoAoy oL1onzAk am ano
'SOLNF AQ QL VOLIZXNHLN 13113 5001.0 ‘AINOLHAD ION AQLONONYP OLION3A ΔῸ
ano AQLndo 91. ano daupgon "amazrlızyoun amı 11.03 Sodaıa 50 ‘noAov
OVP 5ΌΥ3:,, 5101. Aaarlonalri mıAg DL Οὐ ano .OLAg ION Maarlisxoun
DL 1103 ANo 39 SoAoy 'SoAoy 1103 ‘asrlonaluri σά τῷ (F8) 1090 0%
-3nalurn 100313 DıNoL mıoAng ano 5091}. ‘Soyvoa3 Ano 1oX πολ Ὁ10Ὸ
-NONY 39 DL 1103 HıulyoLoa 130909 το aarl DL 31 amınoL ‘1oL13N
-oun So1n3 30 ‘wılgopo Smnıox ἸῸΝ PLONONY 1OX 1103 HLodo, mıno
Ὁ. OnA 13 “ἸΟΟ313 aoLoIoSgap ‘39 OLionpgriovoLox 13 Τὰ (698)
WoL3nydrloypLox ἸῸΝ τοι βλοσὼ no OL Xdy no .oLNoL 30 91
aou1oıy "wınoX3dı 13Apyau 43 A1Lo3 ὉΙῸΠΟ 119 ΔΙΒΩ31. ΟΊ, 1391369
‘oınoı ı3u3ygd) Un 13 on ‘asX3dı ὉΠ 13/p\au a3 511. 1310db ano
13 (gg) nodunida moLaapdrlov nojaxjo noı Sodu 119 “1.03 τΟὐχ ılı
ΟἿΟΣ 300} 13ho ıuı oLıousyd| Uri 13 τὸν oaarlnonodb XL 10x mıno
‘(mogosaıdy 134369 δυγγο „un Xno ‚vup Smaolugoyo 50101 Sur oun IpA ΟἹ
A010033) 1010do Xno 119 aarlourlauodou ὉΟΛΟΣῸ 39 HL "IDL3NOND ANNO
119 asrloyvpdl3 Puodo aarl Ὁ no ἸῸΣ ‘IOL3NOND 1.9 PLONOND OLNOL
DIQ VLOENOND XL ΤῸΝ 'IoLndo 119 1013Ä3Y Xınmdo oLnoıL pıqg woaarlmdo
91 31 d3110@ (18) "mwo113n0dd ao 01 οὐ ano "WwılBnodd amıag Uri
ADL ὈὌΥΥΟΣ, 10% odıorlıy ἸῸΝ OVVNMAZ σά 10x .oLNOL 1103 .Q AOLLOLD G
οθοιβλοῦφ Uri 01 wıaoldrino ı1Lag Un ı9ı 'iogoisaodd οἱ, aaudadrino
1LAO 1091. 13 SMLAHIL O1NOL XIQ ΤῸΝ “ΔΟ Lin ΟἹ 1119 1001. 11.03 30 nO1LADAZ
‘“aaludagrino wııamaz Ὁ, SıoıLamaz οί. 5:0. "wıaoligunodb no wıng
url pı ‘oıng aı103 paarnonodb »ı 13 SıoınoL Sodu (08) "DLAo
ΨΙΡΈΟΡ 192] 58 38
Z8Z II 020). Aapuejpatıy ‘;9FT zII ur) 221 ΟΙΙΒΙΤΛΛ 968
ἼΒΛ ‘ayosıuBıBıodyyos sep AydLoyjeta amıyprlldX "TpuoM 8 ‘77 d nsuas op
-XaIYy amıprino : IMLI nmupriuXo : 1, amnpriudX "CA 17 AOYOTTuUTOydsIyBA
yoIojdun HyIoAz sup ΒΊΘΤΩ »’HEFE "FETT 995 RS OT SIPIA "IA uopıom
usurWouosuR IFLIyaspuodnf ayasıygyısäyd eIepuosag HuTe yanB uuUey Y9Od
“ἸΙΘ ΟΣ UEWUBIS 5. Ὁ 4 100 me “(2 δὶ τῷ 's ‘Smsond 103}} TerIyuoqeN
19P ἀθ|8Ρ) sopyopedug yosu Zunuysuryey 1900 ΘΙΙΟΘΙΓ1, sure 4yLıyog
a9ures Zungıopumg 518 Ὃ qe3 yyproppıA« EI spoIq] SWLıyLoodu Hıno
‚Inu auurg uogjeswep ur foyIpey) SiaLıyLoodu pxjınodou : 450 SıaLıyLoodıu
[wıorlApdu] 2960) SıaXadou wornAypdu : ΒΒΈΪ SiaLıpıoodu oıorlAodu ΤΊ
oqwyaulyom y9ınpop pun puassed (uabny “00

U9IOT UHP) uuıssgynsaH wap nz “uadurg Usp uoA gnfgqy 251 oq1ey Ὑ
-SLO1INH.1LY
u ‘amaay ὦ ‘aııoz dHA WuAod], — "ano aarl nap[] — "AMLNOIOL 97
AL HOYYolL ΟΥ̓ or alırlog por 1103 9 ‘alunmb yon aus Suımo 33
ΛᾺ SIoX3’1L9 ‘Sısoanz worljo ὉΠ por «1 1.1018 norsgluano Yon 100 9A
sno], — wazrldis aoıdaoup alı alımoı ‘SsLodumz © 'SıBxog 1orl
pıordy, — 'Soılgopo por Sodıarrıno ıshg amıyrludX Loddoup
00odX doA aııo3 [ες πος 9/coT 1}} Sodogayj ὦ ‘mAsy 101 90%
Saano, Lg amınoı 317, — AmAZ, — “1. SByox arg or ANoxNO
— 'DLNDL 1107, — ion Snoyar L SnoLLaNF 39 XL 'andou amı
Sıolma a13L10rldy Δ3Π 501. amoddoup ayı ΤῸΝ] — 31. nap]] — “1Ὸ1.
-aonadou 1voddoup 10 am .ıg ΤῸΝ 500 513 Snodou wy — '34 ndgabz
— {Ὁ “05 I] P3Wwioggung, ὉΔῸΝ aAmıag ΔΩ. SonL Sooddoup 91
[sei310x) pun uouop] 31343X anoadO — :N0 doA Smu .norloynog
— !Sıwolugnovoap pıoiyorl no a9 ıl "norlmaıdaomp moıÄdo | ὈΠῸΣ 100
ano ı3ynog Ὁ * * " vonB auıado "1 13A3v 3101 11 9 ‘asıya Sısgoluarlong
Sıavaga ano 39 SQLmo 'NOgO3NIdXOLY Sz1ı1p1oodu »uorlApdu τἰμ.
-ndosdu. ıdaay . ΔΟΔΒ ὦ 45 A Surordg, — Ss1odamz @ ᾿διβάξϑγ 01
μι orlodX 39 9] [πος pun uousp] v9, oUsM OLVId Ὑ
°(GZ A 'HOIA) αϑαθίατοβ
-33 Ὁ noıAdo_ | »ı 5901 arydewzouop sus 922 81 48498 SOJOFOISLIY
"12 4086— IT 9626 96 HOXM'p [’zossıay] ur önzsny goyaruyy
‚norduuida (13 ΔῸ nagno SoLgandau 4
maugoLoodou τοῦγγ aılrı nonsrioang wogosydaA 31 Song 3ıhrl
dwA noı «δοισίι τόν Sopgluyp Suı 91 Siomno 113 A009 1mı3Xjo amn
-arludoul 1014do | ımı pdou ano amınoıoL (18) nondb 10yUgxoıg
λωγίγυ» alı ma393 39no dauom ‘SoAoN 9 nmazrlımoun AYı OYNOU
88° #8 HLNYWYVAA 8
τῷ uoıydoyAT usı1oy93
ταῦθ yonaıdsuy ur ‘9 any yone oddneg arp "M ız ‘873 IA "Je9Ig ὋΤ 590
1OION 1OWOINOYMD ΘΤΩ — 'S alınoı ΠΟῪ alım ὦ 10X Sp : Β]ΊΘΤΩ͂ PıoX So 0%
S Sum) :ΒΙΘΤΟ 50 3ϑῆγ 61 STPIA "qI9A τῷ ıworluringag 91 Ὃ en Faq (6061)
99 "SR “ΟΜ Egerg nzuc, PuoıorlıoudX pı Suulgori o1momgdnıg Sonmag 9
Sorlıomz Ὁ Spysdgaogayy, noLoıboo noı nojowaugy Aamı ἈΠ, :[86 ayunıyz])g =
1899 "12 "ΤαἘΠ Wr [o4L]L, dop STILE Ἔ yoınp grregodgru gr N 1090
-3aaA xılıoiorloap τῷ wılioiorloap 9 sIonsJusuuog 5900 [PısdarloLusy
snısuroH [.e] Ὁ "PP® ıononaAırirno :*sspy 1onaAymrino :sporct Lonadırırno Ὁ
SIOIA, AMdıuUaıoa WIOSSOTN "p 51|8 Iq19PIaA gyprayppry "aopreuyog [] E "ὦ
ze
θα 81.) Sdtpuege] : αΘ191) — "ISI9T 190 8N9Z 1900 SOXIOX 86
10} U9I0OT τι958590 yoımp θείοις!
dp 1ΘΥΘ1 sep 4108 “Ὁ 'n sosmjbuuaug soura bunpuamuy ..9 ag "6
ον. 10XnAriz Ssun]| vor 5.32 amoda|] amı 9 5..5 32 oz

SoınobpdA τουογβϑά. ρομάσο | nonLaosy noL χα, Por ılınmoı z ‘g Snorhn
u [sono] [TE] „var a9 dnA 54. .amsonb Smıno 1sdnıdorl
Supdxoo], ἸῸΝ Sm SoLnogg noL 3111UX3UN 39 ἸΌΙΟΛῸΙΩ .Snobpı
3Χ {1018 SOLAYT au SounA amnXo} ano noıno τοῦ! 11.1.3, τορι,
a3 alıno aoyy3Akoup alı nor SO ‘am Somoıobnon σου “1 ΤᾺ 07
Lg por 1oYvou 31 ἸΟΥΥῸ Sm333v ImuLodı Por 10jo0n01g 39 a3 ‘SonorluXo
noı noınoı SsıoanlonÄl anjdıoana alıı Por 10na1ySULIX ımoıdou ımı
aa ıo9yvou ‘worAdo | vor aoXorinoodg 1dau 10 Sıonznundoriu auoor
-uringaz por ıduınodoX ΔΒ a3 oLaooıdıaXaıarl Yon al ‘Lgiwan non
-NoXIHUN ΔΟΙΒΝΌΥΟΣ por noonodisÄsny noLodx aoı ammodıarı amıgI
ὍΔ. Lgmioyak ıdau alisıdoLld auııdı 39 auı age 6 ‘08T ‘AIX "49
97 "IPUeXO]V SAISYNVHLY "[IET II AP 0.0 addnes FI 1} 88
LE A HL “διῶ UT VBA
zol®V.LIU3
Amdou Amı Ὁ dnUu 91 1043119 ΟἹ

QL Hg IOLAOIO 53411. 30 ἸΟΥΥῸ Por 1oud "1 dauom “Xno "amıaagooAd3
»aıL nouodı nodnAdp noıL ΤῸΝ noxyoX noL Ομ 10 novan 5.11. 31.
9UP 30 101311933 "IoLoang No ΛΟΧΒ noda13gno 9 QL ‘alspox 1OLDAng
orlnonmz QL 513 aoasrlongoig 11uıoıusy ıuı ΤῸ ımrloıodgp 191 Δ3Π QL
3Lom "pılıoıorloap alı Hg 13101N99 39 91. ‘nonarlmyaonp novwon gq
wı3aAA S3Xsano 119 (or wisdarlorusy 31 U [Ὁ] aoıımo “aıonoLun
Xno Sodnu noı 39 aup ‘(mrinonszun Q1 39 1onaAınrino) [aodouy oı
je] amyav ayı guy ΒΟΥ ΟΔῸ ıuı 10no1LU9 Sb noyyl noı aarl guy
.g 119 (9681 ᾿πά ἀπ) 1801.) 970109 0g 'dEL aus op "UHAOHE]L, "8
SYIHUOD 192] 58 78%
5b [fr. 4 Sauppe Orat. Ati. m 129]. Pumoste.V. 8. 19,5

[A 1 u 272,14] τὰ μὲν κατὰ τῶν βαρβάρων τρόπαια ὕμνους
ἀπαιτεῖ τὰ δὲ κατὰ τῶν Ἑλλήνων θρήνους.
6 [5]. Pranwun. ad Hermog. v 548 Walz Διονύσιος ὁ πρεσβύ-
5 Tepos ἐν τῶι δευτέρωι Περὶ χαρακτήρων περὶ Γοργίου λέγων τάδε
φησίν δικανικοῖς μὲν οὖν οὐ περιέτυχον αὐτοῦ λόγοις, δημηγορικοῖς
δὲ ὀλίγοις καί τισι καὶ τέχναις, τοῖς δὲ πλείοσιν ἐπιδεικτικοῖς. τῆς δὲ
ἰδέας αὐτοῦ τῶν λόγων τοιοῦτος ὁ χαρακτήρ (ἐγκωμιάζει δε τοὺς
ἐν πολέμοις ἀριστεύσαντας ᾿Αθηναίων)"
10 τί γὰρ ἀπῆν τοῖς ἀνδράσι τούτοις ὧν δεῖ ἀνδράσι
προσεῖναι; τί δὲ καὶ προσῆν ὧν οὐ δεῖ προσεῖναι; εἰπεῖν
δυναίμην ἃ βούλομαι, βουλοίμην δ᾽ ἃ δεῖ, λαθὼν μὲν
τὴν θείαν νέμεσιν, φυγὼν δὲ τὸν ἀνθρώπινον φθόνον.
οὗτοι γὰρ ἐκέκτηντο ἔνθεον μὲν τὴν ἀρετήν, ἀνθρώπινον
15 δὲ τὸ θνητόν, πολλὰ μὲν δὴ τὸ πρᾶον ἐπιεικὲς τοῦ au-
θάδους δικαίου προκρίνοντες, πολλὰ δὲ νόμου ἀκριβείας
λόγων ὀρθότητα, τοῦτον νομίζοντες θειότατον καὶ κοι-
νότατον νόμον, τὸ δέον ἐν τῶι δέοντι καὶ λέγειν καὶ
5b. Die Triumphe über die Nichtgriechen fordern Preisgesäuge, die

über die Griechen Klaggesänge.
6. Was ging denn diesen Männern ab von den Eigenschaften, die
Männern zukommen sollen ? Und was kam ihnen zu von denen, die nicht
zukommen sollen? Könnte ich doch ausdrücken, was ich wünsche,
und wünschte ich doch, was man soll, verborgen der göttlichen Ver-
geltung, entronnen der menschlichen Mißgunst! Denn gott-voll war
die Tüchtigkeit, die diese besaßen, menschlich nur die Sterblichkeit:
oftmals zogen sie ja die milde Billigkeit dem schroffen Recht vor,
oftmals auch der peinlichen Genauigkeit des Gesetzes die Richtigkeit
der Redeweıse, denn dies hielten sie für das göttlichste und all-
gemeinste Gesetz, das Notwendige im notwendigen Augenblick zu sagen
oder zu verschweigen, zu tun oder zu lassen, und zweierlei übten sie vor
τ τ τττ ττ,ἅεἅρ,οτῖορεἅᾷοὲὸἕῈοοροορ.ορορροϑ».».».,».,1’οὕὔϑ’΄.ν.ιὔρΔῬ ΔδΔδΣΔἕΔὥῬρὥρνΣὕ.ΔΣὕ.ὄμχ»σ»»σσἙ»σἙσοσοἙο!ῃτῃ!|οΕ-.
L—
4ff. »Planudes hat aus Syrian und zwar nicht aus der bei Rabe (Syr.
in Herm. I 90, 12ff.) abgedruckten Epitome des V (Marc. 433) und ἢ
(= Messan. 5. Salv. 118, beide s. XI), sondern aus dem Pariser Corpus
rhet. (1983. 2977, beide s. XI) geschöpft. Syrian schließt 91, 16 Rab.
σεμνὰς γὰρ ἐνταῦθα συμφορήσας λέξεις ὁ Γ. ἐννοίας ἐπιπολαιοτέρας ἐξαγγέλλει
τοῖς τε παρίσοις καὶ ὁμοιοτελεύτοις καλλωπίζων διόλου προσκόρως τὸν λόγονκ
Diels 10ff. gehört zum Epilog der Rede 15 παρὸν Hss.: πρᾶιον
Spengel 17 τοῦτον Parisini: τοῦτο übr.
ΔῈ “ 1008] *oLnoolıına A0J9g aoLoapgp Sonorimo noLlag
ῬΖ πα "odiH ΖΛ — "uusumog “Ὁ Sıonprinnp a3 :°pIy Sioworimop a3
No Ε8ΤΘΦ 9162 184 “"UOM SIoLHrImop ano 13 :'gouoA SIOLYAOGP 43 ano 1917
oddn»g <a) myep : ὍΛ "kg mu 39 FI "SSH amınoL :oddnegs (amıno)
aınaoy ΟἹ oddneg < > 9 So 27% oddnes «any wor) 1
nn
ἜΠΘΟΘΙ yaws FyoTu orp "uouyt You 4.10} 915 969] ULOGIOT uoyorfq.to4sun yyoru
49774 τὰ yorqıagsun UIpuos “πθαχοηβοϑηται Iyoru usuyı yoDu ayons
-uyog arp ‘uaq10I598 Θ18 Bp ‘unu 251 wnIe(T 'oNaL], θα: yoanp Θραποα
op U0do3 TfoasdunıysrsA ‘MOYYOILOTH) “90 966,41 οτρ yoanp ἀθϑαπα 21}
arp τιοϑο Y09108 “10. 3ΠΠΤΑΛΊΒΈΘΙΩΙ 9101 yomp ur 910 ποϑοῦ ταταοι]
‘NOyFLIYO9IEH HIT Yoınp 199999 arp τι9393 [foAsgyoanzıyo ‘AOyUOYOg 190
ΘΡΌΠΟΙΗ᾽ep "UHPSLLT ται pun ‘uorpeM 190 19dgıL wop 4τθαγ un ‘ogqorT
ueIqne]l? 190 ur pun πηθ 1} τιθιιθιοαθϑιπθ UM UHIeM ueIyerIUun
Fyoru arp ‘ers ‘IsqJos yoıs uoA oyuoyosodyreM ‘snoZ 1Π} Oyongsyonuryag
Spurog 910 1060} sodarg 590 UEYOIOZ 918 USFEFYOLLIO UESSOP stugnoz
stv 'wabo7 uoreqyyoany ur regyyormy “ΠΘΒΟ] ΠΟ πὶ1 θὴρ U03o8 SoTFyoAInF
“uoyorjyuspıIg 910 used Zunupig ΠΟΛ “uodryergTemen 910 τιο8983 2128}
18 ΛΟ “(ΒΟ 19 590} JFunusauf) 910 ῬΌΘΙΠ18 592519}) 590 yunulsı 9Ip
yoınp 'NOAYOFTOTysS 190 uegsundnz 478 ΠΟΒΌΘΡΙΘΊ ΠΟΛ ‘YFeyosursurex)
sop Uegsumdnz OYFoIyog [oA “usaynyIo Yonyd) 4ποοχοϑιῖπι ap ‘IIOP
aodıyyonz 518 “uorynyıo Jonduf) 4ποθιοϑιπιὶ orp ἼΘΙΘΡ 03 0174 518 “4281,
190 uf ΠΘΒΘΤΡ ‘Yeyy wu τιϑτιϑί “4197 pun 45191) ‘Ing 2011 sum ‘wop ἸΟΔ woIfe
“AMmLAR) no 1. τοῦθ᾿ SIoLwAng» 13

No SOLDAHHP ΥΥΡ ‘asang3umano no Sogpou 9 AmLAagang
-oup amıno anodoAıoı "131011 τ, Snoyid Snoı Sodu 36 91
Sı3daons “01 ımı ΛΟ ΟΡ SnoL Sodu 39 1010X19 “1013...
-Ὀσ30 ılı 5.03.0, 5001, Sodu 39 10109 “ἸΟΙ ΌΧΙ 109. 50.039
Snoı Sodu ΔΒΠ joarso ‘SLalhdıs noypxoyıd 31Lno Sogıda
no}yuon3 3190 amımd3 amrlırloa 31ın0o Sosdy noındr3
3190 10d1319 ano ‘oLorlugoam 39 amınnzy 'nLoriyoAn aarı 01
οι "amyrayou amı oLanolııoz vınıodı amınoı 39 »ıd
-nıdon 'Sıonag 5101. ΔΒ 1oa13g ‘Snodpdp Snoı 513 τοβφοών
Snoyrlooy SnoL 513 101r1oox ‘Spıoiddn Snoı 513 IiwLoiddn
<sunmd 501) aoddy οι. Ssıaonpu SurimaA Suı ımrlınodd
τῶ. ‘aouzdıu οι, Sodu 101lAdons ‘aod3drino οἱ Sodu 5139 4
-PgnD amıanoXnına SMXIgP ΔΩ, 39 1DLoDvox 'nmıLanoX
-NLONg 5ΟΣΙΟῸ AYı Δ3Π 531.Δ 01.030 ‘S3Lanoy3Loup g alı
Saraonsynog azrl δα ‘“Kalurimd 10x) aunmak “139 am vıD0
-ıvprl S31LamolLA0R Yo01g 10x '(AN3 109) a13101 10% awÄıo
SYIHAOD 192] 38 985

OAYMTIIKOZ
Vgl. A 1 ı 272, 4ff.
7 [2]. Arıstor. Rhet. T 14. 1414} 29 λέγεται δὲ τὰ τῶν ἐπι-
δεικτικῶν προοίμια ἐξ ἐπαίνου ἢ ψόγον οἷον Γ. μὲν Ev τῶι ᾿Ολυμπι-
δκῶι λόγωι. Ὑπὸ πολλῶν ἄξιοι θαυμάζεσθαι, ὦ ἄνδρες
Ἕλληνες". ἐπαινεῖ γὰρ τοὺς τὰς πανηγύρεις συνάγοντας.
8 [0]. Cem. Str. ı 51 [m 33, 18 St.] καὶ τὸ ἀγώνισμα ἡμῶν
κατὰ τὸν Asovrivov Γοργίαν διττῶν [δὲ] ἀρετῶν δεῖται, τόλμης
καὶ σοφίας: τόλμης μὲν τὸ κίνδυνον ὑπομεῖναι, σοφίας
10δὲ τὸ πλίγμα ([) γνῶναι. ὁ γάρ τοι λόγος καθάπερ τὸ
κήρυγμα τὸ Ὀλυμπίασι καλεῖ μὲν τὸν βουλόμενον, στεφα-
νοῖ δὲ τὸν δυνάμενον.
8a [0]. Pur. Coni. praec. 43 p. 1448 0 Γοργίου τοῦ ῥήτορος
ἀναγνόντος ἐν ᾿᾽Ολυμπίαι λόγον περὶ ὁμονοίας τοῖς Ἕλλησιν ὁ Μελάν-
15 Bios‘ οὗτος ἡμῖν, ἔφη, συμβουλεύει περὶ ὁμονοίας, ὃς αὑτὸν καὶ τὴν
γυναῖκα καὶ τὴν θεράπαιναν ἰδίαι τρεῖς ὄντας ὁμονοεῖν οὐ πέπεικεν "
ἦν γὰρ ὡς ἔοικέ τις ἔρως τοῦ Γοργίου καὶ ζηλοτυπία τῆς γυναικὸς
πρὸς τὸ θεραπαινίδιον. Vgl. aber A 20.
ΠΎΘΙΚΟΣ
20 9 [6]. Pmrosme.ı19,4[s. A111 272, 2].
ETKWMION ΕΙΣ ΗΛΕΙΟΥΣ
10 [7]. Arısrtor. Rhet. Γ 14. 14163.1 τοιοῦτον γὰρ τὸ Γοργίου
Ἐγκώμιον eis Ἠλείους" οὐδὲν γὰρ προεξαγκωνίσας οὐδὲ προα-
νακινήσας εὐθὺς ἄρχεται Ἦλις πόλις εὐδαίμων᾽.
7. Von vielen bewundert zu werden würdig, ihre hellenischen Männer,
sind die Einberufer der Festversammlungen.
8. Das Kampfspiel erfordert zwei Tugenden: Wagemut und Wissen;
zum Wagemut gehört, die Gefahr auf sich zu nehmen, zum Wissen, die
Falle (?) zu erkennen. Denn der Heroldsruf ladet zwar jeden, der will,
kränzt aber nur den, der etwas kann.
10.. Elis, eine glückselige Stadt.
1 Als Entstehungszeit vermutet Wilam. Arist. u. Ath.ı 1727° d. J. 408,
Pohlenz Aus Platos Werdezeit ὃ. 3015: 392f. Vgl. Thuk. τὶ 35 Isocr. 4, 1
5 ὑπὸ] ὑπὲρ verm. Sauppe 8 [δὲ] Wilamowitz: δὴ Bernays: {δισσόν),
δισσῶν δὲ verm. Cobet. δισσὸν würde dann den ἀγὼν λόγων dem ἀγὼν
σωμάτων entgegenstellen. Vgl. Lys. 33, 2 9 τὸν κίνδυνον Bernays
10 πλίγμα Diels (vgl. 85 A 4): αἴνιγμα Hs. 14 Μελάνθιος Xylander (vgl.
Schol. Ar. Pax 803): μέλανϑος Hss,. 17 τοῦ γοργίου fehlt OJS 18 Wei-
tere Fragmente aus d. Olympikos sucht zu gewinnen W. Nestle Phil.
Woch. 52 (1932) 1357
288 82 [76]. GORGIAS
TOPFIOY EAENHZ ETKWMION

11. (1) Κόσμος πόλει μὲν εὐανδρία, σώματι δὲ κάλλος, ψυχῆι δὲ
σοφία, πράγματι δὲ ἀρετή, λόγωι δὲ ἀλήθεια: τὰ δὲ ἐναντία τούτων
ἀκοσμία. ἄνδρα δὲ καὶ γυναῖκα καὶ λόγον καὶ ἔργον καὶ πόλιν καὶ
ὅ πρᾶγμα χρὴ τὸ μὲν ἄξιον ἐπαίνου ἐπαίνωι τιμᾶν, τῶι δὲ ἀναξίωι
μῶμον ἐπιτιθέναι" ἴση γὰρ ἁμαρτία καὶ ἀμαϑία μέμφεσθαί τε τὰ
ἐπαινετὰ καὶ ἐπαινεῖν τὰ μωμητά. (2) ἰοῦ δ᾽ αὐτοῦ ἀνδρὸς λέξαι
τε τὸ δέον ὀρθῶς καὶ ἐλέγξαι * Ἐ τοὺς μεμφομένους Ἑλένην, γυ-
ναῖκα περὶ ἧς ὁμόφωνος καὶ ὁμόψυχος γέγονεν ἥ τε τῶν ποιητῶν
10 ἀκουσάντων πίστις ἥ τε τοῦ ὀνόματος φήμη, ὃ τῶν συμφορῶν
μνήμη γέγονεν. ἐγὼ δὲ βούλομαι λογισμόν τινα τῶι λόγωι δοὺς τὴν
1 »Die beiden Reden 11 und 118 sind aus sehr entstellter und lücken-
hafter Vorlage geflossen. Der ionisierende Dialekt hat gelitten. Z. B. ist
statt πράσσειν, wie Gorgias schrieb, überall außer 11] δι ὃ 27 πράττειν über-
liefert. Dagegen ist κρεῖσσον, ἧσσον, γίνεσθαι meist erhalten. Hiat wird
in beiden Reden nicht gemieden. Die Helena ist nur in zwei selb-
ständigen Hss. überliefert: A (Crippsianus u. Burneianus 75 s. xIII) und
X (Palatinus Heidelb. 88 5. xır), beide nach Photographien neu ver-
glichen. Konjekturen der Apographa sind mit r bezeichnet. Die Echt-
heit der Schrift, die hauptsächlich wegen der Helena des Isokrates 3
[82 B 1] verdächtig schien, wird neuerdings fast überall verteidigt, so
von Nestle Philol. 67 (1908) 560. 70 (1910) 5l und H. Gomperz Sophistik
u. Rhet. S. 3ff. Abfassung zwischen Euripides Troades und Helena
(also 414) behauptet Preuss de Eur. Hel. Diss. Lpz. 1911. Auch Wilamo-
witz Platon τι 117 gibt die Möglichkeit der Echtheit zu. Vgl. auch
Pohlenz Nachr. d. Gött. Ges. ἃ. W. 1920, 166; er setzt die Rede vor die
Troades.« Diels. Vgl. dazu jetzt Nestle Herm. 57 (1922) 553, Immisch
Lietzmanns Kleine Texte 158, 1927 (Text u. Kommentar), Sykutris Gno-
mon 4 (1928) 11 (Kritik) Titel: yopylou &xtuns ἐγκώμιον AX?: fehlt X!
2 κόσμος... ψυχῆι und τὰ δ᾽ ἐναντία... μωμητά zitiert Anton. Ν6]. 1 51, 21
(136, 940 Migne) ohne Lemma 3 σοφία, ζἔργωι δὲ καιρός» H. Schöne
4 καὶ (vor πρᾶγμα) A: fehlt X 5 ἐπαίνου, ἐπαίνω A: ἐπαίνων Χ 6 ἐπι-
τιθέναι X: ἐπιθεῖναι A 8 Lücke erkannte Dobree, der ζτὸ ψεῦδος. «Ὁ
ergänzte. Sinn: (τὸ λεγόμενον οὐκ ὀρθῶς: προσήκει τοίνυν ἐλέγξαι» Diels
9 ὁμόφωνος καὶ ὁμόψυχος Α: ὁμόψυχος καὶ ὁμόφωνος Χ: ὁμόψηφος κ. ὁμόφωνος
korr. X!, aber φωνὴ und ψυχὴ wie $ 15 ὄψις---ψυχή, Adyos—w. $ 8. 13,
δόξα---ψυχή 811 10 ἀκουσάντων erklärt Norden zu Vergil Aeneis vı 264;
dafür ὁμοῦ πάντων ? Diels, ἁπάντων schon Sauppe: ἀκμασάντων Radermacher:
Lücke davor Dobree; sie füllt durch {πύστις ἥ τε τῶν Immisch, {φάτις
ἥ τε τῶν» Capelle φήμη, ὃ A: φήμης (d. i. φήμη ὡς ἢ X. Der Name
Helena ist zum Merkzeichen des troischen Krieges geworden. Dagegen
[δ] Blass; ἥ τε φήμη... [γέγονεν] Sauppe falsch, vgl. $4 Eingang. ὡς von
X nimmt an Sykutris a. O. 5. 12
ΧΡ nysgluriodu :99875 “eg Ὀϊθυποῦσμ. AOpugpaLıT
am Solo 9 :ΘΙΘΤΩ (U =) Songri Som :o91qoq 501} :Π 10) ΧῊ Sonar
-MILO ᾽ς yosımwy (mo1sgond3 ıaho L> xy yfyay :ı nz 91 ὃ ΒΠ8 oyäny
2ONOVYp ıLmda L EZ yasıuwmT ImÄoY yasımwr 0z ὃ "u (oo1sgooxAnap>
"ἢ x worojduh ἐν anworoydunh 87 ΚΙ Ὁ Ὃ Ἔ sıugany4s Ἷ ΤΕ
podum 13Λ 'JIZ x 1worlonayax ἢ 'JgnunmsA 100rluynog :zY Lonrinaynod
x wworluynog “τ᾽ (yaıyynurıea) Loorinsynog ἐς ν᾽1oorluynodg IE τῷ HUF
XzVY αἰ, 07 ν᾽ (9 ‘1100 ur Sud) worlooudod.u ssej ana (ΩΣ
3101. 81 Ὗ ΣΧ 1099 :X Ὁ Moog 91 XV noxpaoyıd voanyrı
X 503210 :w 5191 EI yosıumwm (noWwXdp) noınoyu X BoWpAar :y ὑάϑη ZI
yosıurwf aaAwAlano (Lank) TI oddnes Θ453]1 wX OT VW 2191 :X 39 6
ıV uogyung "sodroqn 4ται 943112. ᾿ρχάϑγι *** am oyfoyzopoım UgXAzyu you
sep yospez ı ὑρχϑγᾷ :(bo4 vung ap) xv Lg « mwand [wayd ἡ
X noazrloAsy 39 nor :Yy 39 nonzrloAsy 9. ostoyy aoylg "aoyLg) 5ιοά)γο
usdeıgodydeu Ἢ 1094519 π]ολ W UT amxmank or Ὁ sunyÄg yoseu X
(Z11oy93 € “7 130nd IOpo wfisgıu3 nZ) 31 Θηῖθῷ 100 opuey ure (ZI ‘863
"37 ‘967 'S διϑάϑΥ Lgluvp "I3A) Saguypı nz "2001 "ıea spe "ayasodroqn L em
yoıyjnunzoa Δ ΤΟΝ :sseig [U] sselg 'qıeaA :xyy ΙΌ51390 ἸῸΝ mwSlsgLu3 Z
-Ng9 olglurlodu ıluayumdgap anıringodu doA nosg .SonarmıLlo 9 1090

-DILIO So1I9 "noımdı oL pıqg ano ΔΒΠ 13 "(oonovp ıLmda L) ‘o.o1390
-131L. σιοάου L woisgonudp md Lu ‘asgoduz Ὁ asjoduz anoprloıdun
SumApay, oa 10orinaynod am3g ΤῸΝ 100rllıynog SuXnı doA Lu (9)
"“aovoLo nwıod] alı 513. Suaavg, 02
Sur aoı 1mgo3asA alı Sons Sp 9 “50111Ὁ Spı ıorloolıgodu ἸῸΝ “ὉΠ
-oolLudod.u noAoy SoLnoyvarl nor alXdo alı 113 Spgdaun ana 3101 aoLı
1MAÄovV ı9ı 39 nonodX noı "ıadab no 39 auchdaı 13%: aarl arLoyuL διϑάϑῃ
10001 9 n109q13 5101. IPA CL .m33Y no 'amdoy nluaay7, auı oımd3 aoı
30 1γ1131}} 5000 ἸῸΝ 110 19 Don ano Δ3Π SıLoo (96) "noılmıap 31 Som 91
-1LOYIb noxjaoyıb 31 σφι ιοῦῦβ un 531: ΔΛ ΔΟΧΪ ΤῸΝ .a0X03 aırloang
noılhınıuz 5! ΦΟΟ 39 10 ‘no13ana 5010: 5.γὼ 39 10 'AD1J0gn3 SYIOYDLL
SowasAn3 39 10 ‘Lug3Aarl noınoyu aan 10 am ‘amıanonoddb wAarl δῖον
-HAan 113 amdgan asAoAlınno Ὁ Ποῦ. OYYou 110110 39 113 ‘01009A
-Jıan3 SoLmd3 Soingiu3 510.1.Ο]3γ.}. 39 501. ΟἸ3γ.. .3X03 DONOHOY NO 1X ΟἹ
X20NogloY Q ‘SOVVPA 1039901 91. 3X03 lLazrionaA 39 amınoıoL 33 (Ὁ)
‚Sonnodnı amıAapıL 39 9
ΟΣ
ΘΙ ΟΝ amdgap azrl 9 alı por "ugXAzylı wonpb QL Xıq 39 9 ‘A3Jog>
wonj3 QL Xıg ΔΒΠ 9 am ‘Sory wor madegan] ‘noLlag 39 nonarloÄay
‘nosg nonzrloaaA Δ3Π ΔῸΣ, 39 Sodıwu 'Sogluy Δ3Π Sodılri Sm doA novlg q
'SIOANQ 3g9no aovlugy ano “δοάου 9 399 Slı ıdau LanA u amaıwanA 10x
acpdgnp amımdu amı nımdı mı 1313X 10x 130nb ano aarl 119 (9)
Soryorip Sur mwonou [U] Ssguvpı SoSjsg yon 5031391113 Snonzrlog
nah Snonzrlodriari 39 Snoı ‘SolLpo SuL τορι, ADononoNy Syaor ΔΒ
687 IT LNYWOVAA 8
vv 10AmAnuz !X Ὑ 10oAmAnup x maogl :y pogmuz 92 yosruruıyf
oa) ssejg] n0oAoyY <noAov)> CZ x SoıAndıong (yosrururf SoıXnLo
ng) X SorXnına :(ssejg] SwojAoduns) θ᾽ SwoyXnına FZ a SsoyL5 :x Soyvıb ν
Sogpu £3 VW (ios) sp u :x SnoL5su *JIg mYBIoT d9I9ynıJ Yrur 79T ‘0361
“8814 Ῥ 590) ΟΡ Ῥ ““ΜΙΟΌΝ zuofyog "IA 'JIZ WSJ13Q 10399 10x IdefypsıoA
ἴθ “Ὁ "8 suugnyÄg "ISA ΠΌΟΡ ‘yostwwT 10339 0Jogpa (zZ "7 'I3A) 519164
[1031390] Ww39g por ἀθῖ9 :ssepgt WwJoQ (por) ᾿Ό3139 ἸῸΝ 0% goupeeM FI ὃ
YIBU ΛΟΒΥΘΟΟῸΘ QL :S[OICT ‚QHLVF FYDIOTJOTA :XW ao3y3 61 yosruuuıy <ıLorl
τοῦ ‘“Toypewıpeyy {ΟΠ ΧΟ "bp TEOL 'S ᾿ϑιογ "yoddıry ποταρθα
"3A SuLopang LI ΤΡ awsdjsısyo :ssejgg (1 yoeu) wodıımo J9UpIOM
(pas) asgous FI (av "qaoA) sv UysgluAoyoup aoyvon ΕἸ Χ 500
39 MAY Sepp azrl oorioa ΛΟ por mAoy por οὔφὰ X 0 I ΧΕ :VSp 6
ΧΥ Ὁ :ΟἹ ὃ WA SSEIL SP XV 40 :ssergl Cam) 8. τῷ (3)Sopwng
ΧΟΡ Sopwiong 9 oystoyy por :o0agocr Θ45114. U V (ΕΥ̓ 100 ur g
yoBu 3) Aozı2g0nY x aplı:yvosgoı 9 ΧΥ͂ ano :ΘΣΞΙΘῊ ago 5 7
Χ 1039 Yaooı :X aoLılı & x Sonoııj3dy Y aooı :x aooolh Z
Suuny 10AmAnup ‘SlaogL 10AmAou3 OgImu3 amAÄoY pıg 103913 θά

10 (01) "AOAOY WLOXL3N NOYYY „Up novvo Sodu Lg 3dab χη U cz
asgou3 AMÄoY amı οἵῳ orlugpu 11 acıgı SmolAodırong vor SIo1Xnına
Aamıarlmo ἸῸΝ amıarldAodu 31 amıdıoyyp .113 ‘Slugnauoyıb Sogou ΤῸΝ
Sndnognvou Sosya 10x Sogodidau Usıdb 10x sgvlL.o13 SoLnonomp 5001.
Su .aodıar ΔΛΟΧΒ noAoy MmYprlono [Ὁ MmyIrlon [ῸΣ ΔΘ aloljon
au .10NONoNY 5101. 103139 1UJOQ 1OX 39 139 (6) .03139 13X3 SMLNO 0%
sm 39 pınoı "WwoUSnou3 ΛΟΒΥ3 ἸῸΣ 109000Adan3 AandoX vor A13V369
alıny por moonou nodob ΤῸΝ σά ImLonng .13431019 oAd3 1019139
1M1L9103N1069 101 1.Lorlmo ımıpLodhırlo So 'n1103 SoAan SuLopang SoAgY
399 1OHODONVOULY MOILIO δἰ, Tor 1ogonolLÄoyoup nou3yoX oLNoL
Sodu 3gno “δορί alıXnh alı oa Soolu ἡ SoAov 39 13 (8) 41
"moon 39 aoı ‘wdııyıo aarl Δ, ano ΛΟΙΌΣΙΟ .3g0U3
39 U ‘onıaqg 300d93 IA aarl 9 !lısgluAovomon L Δογγοῦ Lisgusv3 Smı
-o113 ΔῸ ano 509, Xo1l3g01anddo amyıb amı 10x noisgluda3ıo SogIdıou
Suı ἸῸΝ »o1sgon1d 39 UL .awXnı Somly 39 ımAda ‘Sorry 39 1mrloa
‘501110 aarl ımAov ımAda por 1rloa τοὶ τοίου τοὶ orludızXkıu3 aododdiod ΟἹ
Sodnddod Sooldıskıuz aarl 9 ano SoiIp "aa0LXnLongF noısgo1ddn Sm
20139 091dp 39 L ‘aaolsıglu Sooıddn Sm δου (aa) 9 119 noylLg
Ugordgn Soygp yon Lgoxıda Sooroap por Lgopudl md 39 13 (2)
"AOZLNVOLY SP13VNONg
Sur ΔΌΛΒΥΞ, abı [U] “aosısgoap aoıLyo alı 1939 ı9ı por ıuXn] ılıq
ano 13 "SIOVYY 5101. 10x 101600 Tor τοῖς] DON nonooıada noumdgnp .Q
5933. "mogoauz nooolL 39 91. ‘iogoisÄU nooo13dy aa oL ἸῸΝ “Ὁθ0
-3A9 10x 10g03Xdy Sonoooısdx noı oun nao0ol οι Ὅγγ» ‘IOgo3n\
-ma Sonooolı noı οἱ no00o13d4 91. no doA 3a1ndau "Alanya noLDA
SYvIHuon 192] 28 065

Β. FRAGMENT 1] 291
γίνονται" συγγινομένη γὰρ τῆι δόξηι͵

τῆς ψυχῆς ἡ δύναμις τῆς Etrwi-
δῆς ἔθελξε καὶ ἔπεισε καὶ μετέστησεν αὐτὴν γοητείαι. γοητείας δὲ
καὶ μαγείας δισσαὶ τέχναι εὕρηνται, αἵ εἰσι ψυχῆς ἁμαρτήματα καὶ
δόξης ἀπατήματα. (11) ὅσοι δὲ ὅσους περὶ ὅσων καὶ ἔπεισαν καὶ
5 πείθουσι δὲ ψευδῆ λόγον πλάσαντες. εἰ μὲν γὰρ πάντες περὶ πτάντων
εἶχον τῶν (TE) παροιχομένων μνήμην τῶν τε παρόντων ζἔννοιαν»
τῶν τε μελλόντων πρόνοιαν, οὐκ ἂν ὁμοίως ὅμοιος ἦν ὁ λόγος, οἷς τὰ
νῦν γε οὔτε μνησθῆναι τὸ παροιχόμενον οὔτε σκέψασθαι τὸ παρὸν
οὔτε μαντεύσασθαι τὸ μέλλον εὐπόρως ἔχει" ὥστε περὶ τῶν πλείστων
10 οἱ πλεῖστοι τὴν δόξαν σύμβουλον τῆι ψυχῆι παρέχονται. ἡ δὲ δόξα
σφαλερὰ καὶ ἀβέβαιος οὖσα σφαλεραῖς καὶ ἀβεβαίοις εὐτυχίαις περι-
βάλλει τοὺς αὐτῆι χρωμένους. (12) τίς οὖν αἰτία κωλύει καὶ τὴν
Ἑλένην ὕμνος τῖλλϑεν ὁμοίως ἂν οὐ νέαν οὖσαν ὥσπερ εἰ βιατήριον
βία ἡρπάσθη. τὸ γὰρ τῆς Πειθοῦς ἐξῆν ὁ δὲ νοῦς καίτοι εἰ ἀνάγκη
15 ὁ εἰδὼς ἕξει μὲν οὖν, τὴν δὲ δύναμιν τὴν αὐτὴν ἔχει. λόγος γὰρ
1 γίνονται συγγινομένη A: γίγνονται συγγιγνομένη X vgl. $ 16 τῆς

ψυχῆς] vgl. Vahlen KT. Schr. 1 18 2 αὐτὴν A: fehlt X 3 ηὕρηνται
Blass ἁμαρτήματα] ὁρμήματα Immisch, παθήματα Sykutris. Nach εὕρην-
ται erg. Pohlenz Aus Platos Werdezeit S. 40 (ὧν ἡ μὲν φαρμάκοις ἐνεργάζεται
μεταβολάς, αἵ εἰσι σώματος ἀρρωστήματα καὶ σαρκὸς νοσήματα, ,ἡ δὲ λόγοις ἐμπτοιεῖ
καινὰς διανοίας» ai εἰσι κτλ. 4 Immisch versetzt $ 13. 14 hinter $ 10, doch
vgl. Sykutris a. O. S. 141. 5 πείθουσι AX: πείσουσι Blass 6 <re)
Blass <£vvomv) Blass 7 ὅμοιος ἦν (communis esset) A: ὅμοιος ὧν X
οἷς τὰ νῦν γε Diels: el τα νῦν γε Xl: ἢ τα νῦν γε A: ἦ τα νῦν γε ΣΧ: ἐπεὶ
τὰ νῦν γε (vorher δεινὸς ἦν statt ὅμοιος ἦν) Sauppe: ὅμοιος ὧν ὁ λόγος ἠπάτα"
νῦν δὲ (dies mit Dobree) Blass 11 εὐτυχίαις r (Ambros. 218. 230. 436
Paris. 2551), Lex. Vind. 149, 13 N.: ἀτυχίαις AX παραβάλλει Lex. Vind.
12ff. heillos verderbt. Text nach AX, nur daß 14 ἐξῆν A: ἕξειν X
und 15 ὁ εἰδὼς ἕξει μὲν οὖν A: ὄνειδος ἕξει μὲν ouv X abweichen; 14 fehlt .
ὁ δὲ νοῦς Al, Blass: τί οὖν κωλύει καὶ τὴν Ἑλένην ὁμοίως ἐλθεῖν ἄκουσαν
ὥσπερ εἰ βίαι ἡρπάσθη" τὸ γὰρ τῆς πειθοῦς ἔχει μὲν -τοὔνομα ἐναντίον ἀνάγκηι,
τὴν δὲ δύναμιν κτλ.: Paton Class. Rev. 4 (1890) 448 τίς οὖν αἰτία κωλύει
καὶ τὴν Ἑλένην λόγων ἐνθέων ἀκούουσαν ὥσπερ ἐμβατηρίων βίαι ἁρπασθῆναι"
τὸ γὰρ τῆς πειθοῦς ἐπῆν, ὁ δὲ νοῦς ζοὐκέτι παρῆν». Dazu Schol. καίτοι ἧι
ἀνάγκη ὁ εἰδὼς ἔχει μὲν νοῦν, τὴν δὲ δύναμιν οὐ τὴν αὐτὴν ἔχει. Noch un-
wahrscheinlicher Croiset Mel. Graux p. 130. Sinn etwa: τίς οὖν αἰτία
κωλύει ζνομίσαι» καὶ τὴν Ἑλένην ὑπὸ λόγους ἐλθεῖν ὁμοίως ἂν οὐχ ἑκοῦσαν ὥσπερ
εἰ βιατήρων βίαι ἡρπάσθη" τὸ γὰρ τῆς πειθοῦς ἐξῆν ἰδεῖν ὡς κρατεῖ, ἣ ἀνάγκης
εἶδος ἔχει μὲν οὔ, τὴν δὲ δύναμιν τὴν αὐτὴν ἔχει (ἀνάγκης usw. wie Croiset) Diels.
Er wünschte noch die Erwähnung folgender Vorschläge: Radermacher
brieflich : τίς οὖν αἰτία κωλύει (el) καὶ τὴν Ἑλένην ὁ μῦθος ἔθελγεν ὁμοίως ἄκουσαν
ὥσπερ εἰ ληστήρων βίαι ἡρπάσθη" τὸ γὰρ τῆς πειθοῦς ἕξιν μὲν οὐδαμῶς ἔοικεν
ἀνάγκηι, τὴν δὲ δύναμιν τὴν αὐτὴν ἔχει. Pohlenz Nachr.d.@.G@.d. W.1920, 167?
τίς οὖν αἰτία κωλύει καὶ τὴν Ἑλένην (εἰ διὰ λόγων ἐπωιδὰς ὁ πείσας ἐπιστάνμενος
Y aoı (423111923
usgyung g yw) 33 x ΔῸΣ GI XY noXovvp :ı SnorinX ovv2 FI uAnı
ug Ἵ p [Sp X 4119} sv 5μ, 1] X onorlga sy ποίου gI V (eV ὑ)
Δ. ΒΒΌΤΩ 1onoiouL X aovogpıarl :y uoqwy nz uogqerLIyosad aovogpıarlna
Zuejuy wensu Yımı uuwp pun usuuodog ri na Y8IonZ yurayos Aoqleıyog
100 tusıem 45211203 oyyung F yaımp Ip *‘aeıpeasne usgeIsyong 8. SIq Z
509 yosu VNSIoyT (1 9111) θη31121 sp 55Έ8764 SurimaA por <SuoomyA por) II
xy (faoıjdı 42845) “aoııdı :ı (39) aoııdı ΟἹ Ὃ ‘8 Poytpm 'S "IA ἐν
"1100 ἀν ahdadız 6 8% (6761) 6 0044 "TORYT YORE 'S SmoxuLonrAoap
— SnopoxApay "LO Zıyyorı !sjporq »ZI (1161) OL '70RYT SION "M Snopox
-349 :sSnpjy uoyos παθλ SnomdoAp :HZLI "I9B9UL OYeId "T3A« XV Snopox
-Anap τῷ (08) SonYAp amÄoy ayı "ap SnoL Pig !XzV SoamAn amAoy Ὁ "ἂρ
SnoL 8 x 1I99810A Ὅλο ἸῸΝ ovlugp L ἊΨ 05 ı0nanponAdan3 9 SIIAq
Koınadg) amgori g sStuynmgÄg “τῇ KSWwäag 5101, a3) ‘yosruuu ‘13 (γι)
ssejg] ponooodu τ᾽ monoloodu F F ‘16z Iınz wuy [SA FI 61 ὃ nz ἪΡ
X ὥάου ἵν ρου ὧν 5 V (zV SErMon) ϑοιβροουάοαρ g ΧΥ͂ TOgosgpu
:SSBJET Vogoag un SIugunyÄg yowu X al [al x auXnh alı τ alXnd 1
Ὃ 8 yosıuruı]
gzgemz — var Ὁ Ὁ 'ı ‘no aarl 1333 Sogiang ‘UumApap ıl 101por .Sogiang 1333
Snogisu Sur doA 91 .ugopudl nord aoıduılaysg) pıg 13 ὅϑμιος nmononımano ΔῸ
50} οἦο nı3g13 Smarlpalng noAgy noı Suı ou>n alaayg, δἰ. ΤῸΝ 13NNX ὉΜ}Ὸ ΔΩΟ SIL
7761 (8161) LE 7ORRYT Op aa 9s0do4d 9.1n790] Ὁ) umab1.4109 “ΌΤΙ ΘΙ SQIA
-13X3 auıno alı aırloang 39 alı ‘no am ı3X3 Sogjs SlumApap gıau moonong ‚g U
.auaz Snogiau Sur θά. gr .ugopudk od “aoydug wid 1Bdauom amono no3a anoay
(Ss) Smjorio aagylı Somanzrı, !(arsyypgıdau "08) auazyg, auı ıanyX ojLpo ano 51}.
89 (0167 "zdıo]) δου} gug 3Χ3 auıno δία, artwang 99 alı “ogızu I aododpıg)
priong naar 1393 “509313 (ımdaız amay 9 nıa0opdıu τ. ϑάϑυ Δ 13 101P0X „(SoLADD
-ὈΧ ΔῸΣ Sonsgno alL33 (al3o0Hdu 1La3g0131 191 119 A304 Ayrl 180g orlong) Snogisu.
Sur doA oı .ugowudu wog amdluınıd 13 dauom AOonoxY nıagnoVory Smjorio aagyl
AL ΤῸ MLNo “ano nold] 39 PL noo9n ΔΒ Ὁ, 10x ‘134933 SoLorimo 91

noı 3 SnorinX ὥγγὺ Snovv» amanridod amı dmA dauom "aond amı
-orlmo ayı alı Sodıu 513... amapridodb amı 31 L aıgpı SuXnd Sur alıı
“οὐ, Sırloang ποίου noı 31 U 13X3 a0AQY 39 Λριιὸ noL (FI) "AlLONL
su3og Sur δἰ, anoıou novogpıanna Sm SoXpı SurimaA por moLnaa
-139 5po 13 ‘Soyvinp amAoy amboooyıb (39) noLldı .S139X3V 10139 OT
-uvp ano 'Si3bodA ılaXaı 301313 or arhdaı3 aoyXg anvou SoAov 53
510 43 “δόλον amAoy pıqg SnomaAnap SnoL 39 nodaınag .amolıouz
aıonriro SUSog 5.11, 5101. 109031706 γί 10x OLO1LUY DL 104319 00A
-I3n3 9 alıı 1onsrlovady aa alı SUJ9g 119 ΔΌΞΟΩ 5341110 ποίου amÄ
-ovodmaıa3rl amı 5.01. aarl aoımdu aısgori LIX ‘oLsynoda SMug 010 0m1L 4
-nı3 auXnh alı 109 ımAoy τον vono1oodu mgıau UL 9 10 (61) Sal
-DN 13N0%9 Δ: τοίου 191 V013g00NAnnp Sm morsgoisu 39 U ᾿ΒΙΟῸ
δ ΟΣ ΔᾺ Sm SPolsuL ano ΔΒΠ 9 "SionarinololL SIoL 10O3A1DAND ΤῸ
SıonarloAsy 5101. 1nogoagiu 10x 300nApal ‘aaoızuz alı ‘Soojzu 9 alXnh
svı9uon 192] 58 6%
Β. FRAGMENT 1] 293
λόγων οἱ μὲν ἐλύπησαν, οἱ δὲ Erepyav, οἱ δὲ ἐφόβησαν, οἱ δὲ εἰς

θάρσος κατέστησαν τοὺς ἀκούοντας, οἱ δὲ πειθοῖ τινι κακῆι τὴν
ψυχὴν ἐφαρμάκευσαν καὶ ἐξεγοήτευσαν.
(16) καὶ ὅτι μέν, εἰ λόγωι ἐπείσθη, οὐκ ἠδίκησεν ἀλλ᾽ ἠτύχη-
ὅ σεν, εἴρηται" τὴν δέ τετάρτην αἰτίαν τῶι τετάρτωι λόγωι διέξειμι.
εἰ γὰρ ἔρως ἦν ὁ ταῦτα πάντα πράξας, οὐ χαλετῶς διαφεύξεται τὴν
τῆς λεγομένης γεγονέναι ἁμαρτίας αἰτίαν. ἃ γὰρ ὁρῶμεν, ἔχει φύσιν
οὐχ ἣν ἡμεῖς θέλομεν, ἀλλ᾽ ἣν ἕκαστον ἔτυχε" διὰ δὲ τῆς ὄψεως ἡ
Ψυχὴ κἀν τοῖς τρόποις τυποῦται. (16) αὐτίκα γὰρ ὅταν πολέμια
10 σώματα [καὶ] πολέμιον ἐπὶ πολεμίοις ὁπλίσηι κόσμον χαλκοῦ καὶ
σιδήρου, τοῦ μὲν ἀλεξητήριον τοῦ δὲ ὑπροβλήματα, εἰ θεάσεται ἡ
ὄψις, ἐταράχθη καὶ ἐτάραξε τὴν ψυχήν, ὥστε πολλάκις κινδύνου τοῦ
μέλλοντος (Ws) ὄντος φεύγουσιν ἐκπλαγέντες. ἰσχυρὰ γὰρ ἡ συνή-
θεια τοῦ νόμου διὰ τὸν φόβον ἐξωικίσθη τὸν ἀπὸ τῆς ὄψεως, ἥτις
15 ἐλθοῦσα ἐποίησεν ἀμελῆσαι καὶ τοῦ καλοῦ τοῦ διὰ τὸν νόμον κρινο-
μένου καὶ τοῦ ἀγαθοῦ τοῦ διὰ τὴν νίκην γινομένου. (17) ἤδη
δέ τινες ἰδόντες φοβερὰ καὶ τοῦ παρόντος ἐν τῶι παρόντι χρόνωι
φρονήματος ἐξέστησαν: οὕτως ἀπέσβεσε καὶ ἐξήλασεν ὁ φόβος τὸ
νόημα. πολλοὶ δὲ ματαίοις πόνοις καὶ δειναῖς νόσοις καὶ δυσιάτοις
20 μανίαις περιέπεσον᾽ οὕτως εἰκόνας τῶν ὁρωμένων πραγμάτων ἡἧ
ὄψις ἐνέγραψεν ἐν τῶι φρονήματι. καὶ τὰ μὲν δειματοῦντα πολλὰ
μὲν παραλείπεται, ὅμοια δ᾽ ἐστὶ τὰ παραλειπόμενα οἷάπερ (TA) λεγό-
1 ἔτρεψαν A 3 ἐφαρμάκευσαν Kal ἐξεγοήτευσαν X: ἐξεφαρμάκευσαν, Kal

ἐγοήτευσαν A 4ff. vgl. Sykutris a. O. S. 15ff. 4 Aöyoıs Blass
6 πάντα A: fehlt X ἃ Α: καὶ X ἔχει τὴν φύσιν Al: τὴν tilgte ΑΞ:
ἔχει φύσιν fehlt X 8 ἕκαστον Bekker: ἕκας (mit doppeldeut. Komp.)
X: ἕκαστος A 8 ἡ A: fehlt X 10 [kai] Blass ἐπὶ πολεμίοις A: ἐπὶ
πολεμι (so) X ὁπλίση X?: ὁπλίσει AX?’: ὁπλισθῆι Blass 11 ἀλεξιτή-
pıov AX προβλήμαΐξ. εἰ θεάσεται AX : πρόβλημα, τῆι θέαι αὐτῆι verm. Diels:
προβλήματα, εἰ θεάσαιτο τ: πρ., εἰ θεάσηται Sauppe 12 ἐτάραξε aus ἐσπά-
ραξε A® κινδύνου τοῦ μέλλοντος ὄντος AX: verb. Diels: ἀκινδύνου τοῦ
μ. ὄ. τ: κινδύνου μέλλοντος οὐδέπω ὄντος Aldus: τοῦ κινδύνου μέλλοντος
[ὄντος] Blass 13 ἰσχυρὰ γὰρ ἡ AX: ἰσχυρῶς: ἡ γὰρ nach Aldus Blass
συνήθεια Diels, ἐπιλήθεια Immisch: ἀλήθεια AX 14 ἐξωικίσθη Reiske:
εἰσωκίσϑη AX 15 ἀμελῆσαι Bekker: ἀσμενίσαι AX: ἀμνημονῆσαι Reiske
τοῦ (vor διὰ) A®X: fehlt Al 16 νίκην Blass: δίκην AX γινομένου
(ionisch, Reim mit κρινομένου) Diels (vgl. 8 10): γιγνομένου ΑΧ 17 χρόνω
A: fehlt X 19 δὲ AX: δὲ (Kal) Ausgg. ματαίοις πόνοις" Kal δειναῖς
(δεινοῖς ΑἹ: korr. A?) νόσοις A: ματαίαις νόσοις καὶ δεινοῖς πτόνοις X 20 περι-
ἔπεσον ΑΞΧ : περιέπεσαν Al οὕτως (tvapyeis> Blass 21 φρονήματι ΑΧΊ:
νοήματι X τῶν μὲν δειμάτων τὰ πολλὰ μὲν verm. Diels: τὰ μὲν δειματοῦντα,
τὰ πολλὰ μὲν Sykutriss 22 {τὰν τ: fehlt ΑΧ
294 82 [76]. GORGIAS
μενα. (18) ἀλλὰ μὴν οἱ γραφεῖς ὅταν ἐκ πολλῶν χρωμάτων Καὶ

σωμάτων ἕν σῶμα καὶ σχῆμα τελείως ἀπεργάσωνται, τέρπουσι τὴν
ὄψιν: ἡ δὲ τῶν ἀνδριάντων ποίησις καὶ ἡ τῶν ἀγαλμάτων ἐργασία
ϑέαν ἡδεῖαν παρέσχετο τοῖς ὄμμασιν. οὕτω τὰ μὲν λυπεῖν τὰ δὲ
5 ποθεῖν πέφυκε τὴν ὄψιν. πολλὰ δὲ πολλοῖς πολλῶν ἔῤωτα καὶ
πόθον ἐνεργάζεται πραγμάτων καὶ σωμάτων. (49) εἰ οὖν τῶι τοῦ
᾿Αλεξάνδρου σώματι τὸ τῆς Ἑλένης ὄμμα ἡσθὲν προθυμίαν καὶ ἅμιλλαν
ἔρωτος τῆι ψυχῆι παρέδωκε, τί θαυμαστόν; ὃς ei μὲν θεὸς (ὧν ἔχε!»
θεῶν θείαν δύναμιν, πῶς ἂν ὁ ἥσσων εἴη τοῦτον ἀπώσασθαι καὶ
10 ἀμύνασθαι δυνατός; εἰ δ᾽ ἐστὶν ἀνθρώπινον νόσημα καὶ ψυχῆς
ἀγνόημα, οὐχ ὡς ἁμάρτημα μεμπτέον ἀλλ’ ὡς ἀτύχημα νομιστέον"
ἦλθε γάρ, ὡς ἦλθε, τύχης ἀγρεύμασιν, οὐ γνώμης βουλεύμασιν καὶ
ἔρωτος ἀνάγκαις, οὐ τέχνης παρασκευαῖς.
(20) πῶς οὖν χρὴ δίκαιον ἡγήσασθαι τὸν τῆς Ἑλένης μῶμον, ἥτις
1ὅ εἴτ᾽ ἐρασθεῖσα εἴτε λόγωι πεισθεῖσα εἴτε βίαι ἁρπασθεῖσα εἴτε ὑπὸ θείας
ἀνάγκης ἀναγκασθεῖσα ἔπραξεν & ἔπραξε, πάντως διαφεύγει τὴν αἰτίαν;
(21) ἀφεῖλον τῶι λόγωι δύσκλειαν γυναικός, ἐνέμεινα τῶι νόμωι
ὃν ἐθέμην ἐν ἀρχῆι τοῦ λόγου" ἐπειράθην καταλῦσαι μώμον ἀδικίαν
καὶ δόξης ἀμαθίαν, ἐβουλήθην γράψαι τὸν λόγον “Ἑλένης μὲν ἐγκώ-
20 μιον, ἐμὸν δὲ παίγνιον.
ΤΟΥ AYTOY ὙΠῈΡ ΠΑΛΑΜΗΔΟΥΣ ΑΠΌΛΟΓΙΑ
114. (1) Ἡ μὲν κατηγορία καὶ ἡ ἀπολογία κρίσις οὐ περὶ θανά-
του [γίγνεσθαι]: θάνατον μὲν γὰρ ἡ φύσις φανερᾶι τῆι ψήφωι πάντων
4 θέαν Br. Keil: ὅσον AX ((v>60ov Dobree); ὅσον ἡδεῖαν ζθέαν» παρέσχετο
Sykutris 5 ποθεῖν (Troriv> Blass: κηλεῖν verm. Diels πέφυκε] πεποίηκε
Sauppe τὴν: fehlt X 6 ἐνεργάζεται ΣΧ : ἐργάζονται A καὶ σωμάτων A:
fehlt X ὄμμα X: σῶμα A 8 ὃς ΑΞΧ: fehlt At iv ἔχει» Blass,
ähnlich Reiske und Dobree 9 τοῦτον A: τούτων X; danach θεός, θεῶν
θείαν δύναμιν πῶς ἂν ὁ ἧσσων εἴη τούτων ... S. Melikoff (mündlich) 11 [ὡς] ἀ,
Aldus νομιστέον AX: οἰκτιστέον Weidner: (ἄξιον ἐλέου» νομιστέον Reiske
12 ὡς] οἷς Blass τύχης Reiske: ψυχῆς AX, hält Sykutris 16 εἴτ᾽ Χ:
εἴτε (aus. ἦτε 41) AD 16 ἃ ἔπραξε A: fehlt Σ 17 τῶ νόμω ὃν ἐθέμην X:
τῶ μῶμον ον ἐθέμην Al: μώμω ὃν ἐνεθέμην Ad 18 ἐπ’ ἀρχῆι X nach Sykutris
21 Über die Echtheit des Palam. 8. Nestle Philol. 67 (1908) 564ff.
H. Gomperz a. O. S. 9ff. Abfassung vor 411 wegen Antiphon 5, 91 be-
hauptet Maaß Herm. 22 (1887) 579. Jedenfalls ist diese Rede in einem
von der Helene teilweise abweichenden Stile geschrieben. Beziehungen
zu Alkidamas s. Auer de Alcid. declam. Diss. Münst. 1913,51f. Disposition
s. Schwartz de Th-usym. (Rost. 1892) 7ff. EinzigeHs.A Tit. wiseobenA
22 ἡ ἀπολογία tilgte Blass κρίσις A: ἔοικεν Sauppe 23 γίγνεσθαι A:
γίγνεται Aldus: tilgte Diels φανερῶ τῶ At: verb. A? vgl.“Zusatz’ 2.165,16.
59 A 111 7,7. Xenoph. Apol. 27 vgl. 26 (Morr Herm. 61, 1926, 467)
ssejT ὉΣΔῸΣ 96 ΤῊ Θ1[0Ζ IP
1θ6ἢ ΔῸ Ἦς OysIoyy 943114. :IOPUgIpOLLT, ΤῸΝ :zv U τῷ Δ :sppIqT ag
oddneg AILo3 nou ΣΘΣΗΒΙΘῊ AaıLo3 Ὁ Xno :s[oIq] (910 IE oysıoygy <> 61
oddnes 34mA3 39 "Ὁ ‘u :oysIoyy δοάϑΥ οάϑ 9 ρου, ‘u :SSefg] "qIeA ἐν
aagou 39 WAZ "amınoı 1dau FI ΠΟῪ ’ıgy <uapXAnı) Sonmnodarır ZI
ssejg] Anjıpo 3A 9 "401 ssepg—snuwyde4g <Ano) ΒΒΈΤΕ [9] ΟἹ
11, ZIX 'xorf Ten) 13Δ ‘uoqey nz uopueIsad soyeryoddıp ut yuroyos Urio
oyoszuro set "13jpJog "πων HA την a 825 3ΠΟ04 “814 "ISA "snuwgdegg
3A amapJog :y 3Π HLaojpog :sjeiqt ung A amjp3og 6 Fort 4 ΟΙΘΊΘΤΑ
ΟΥ̓ 9: :zV βῆ 4312 Π|0156896 Furoyos (7) ayuoda ' "ap nz zyesueden
"oysıoy [novg] #688 (6761) F9 "wu HONITOW 'S 698 (2661) Δ’ “90,4
Toy FT StuynyAg aoqe 15Λ ‘gg "25 ὃ ydeu ‘sporq aıAndoup Sopoxıg (SoÄov
οὐ oınoXnı Somxig) LIX ς oyyons uodıyounzmme ΘΡΘῚ 8010 419.) 2150]
-ΦΈΤΗΙ YolfyospgF 100 ᾿ΒΒΌΤΕΙ o13n343 (Sir) !pılag pı yorpurgu [οὐβαθάξ I
unApap amAd3 amıaovvarl amı οὐκ. odu „Li ay SoAoy χορ 39 U

‘Soroogodıu Sur τοροβαβά alıXdo noımdu onıL IHA 1393 "AlBLıpdu ΤΟΙ,
1713 Soroangp Sm ‘noımdı ırla aoAoY δου 39 aoınoL 113 (9) 42
‘SıoınoroL aıadızkıuz SIoAdz alugluynogl3 Sonaripang 31:00 δ ar
-pang3 Sısgunnog doA 3190 .amuodı mJısgıuz ara AMo201g Ὁ A13Ä3N
uguyp ano ‘anıdoAlunox alı oL131013 A13X3 Ὁ1 1, MıNo Sonarlolo 39, 13
-aonarloa3A Uri 91 a9 511. 113913 a9 Smug ‚gjo 3gno
‚Smaliousu aoLNoloL
nagno Smbwo ımınora IRA mgionno .ngjo Sybno ‘norl 1300AULLmX 07
SodoAlLiox ἡ (Smgi3) SMbno no ano aa 119 (9) amXnı and
-310rlıdou Lu amdaıoangamıuz amypArongıg ‘ngori SumsApnp Suonodou
SuL ΤΟΝ Sorsguyp 5.1. Sunno ‚dou ıı ur a9 "ımAov τορι, LUmApap a13doup
Διϑ γα auı 39 Ὁ ‘sıours ULaodriz arzluyung Sorntgiusap IHA
9110 !iorlnumpdı SoMovoup Sur 30 101}, !mıız aoLmdu 39 11. !vorkm3dy 91
aago1u. amA3Y 39 amınoı ıdau (F) dluap SoLompx oınoL ὉΙΟ MILNOo
“ἰδ al ag δου Ὁ paıay3 IQ dam ‘aim alı alınoı 3uLugsano
volAdnonmu ἰν 101AX3100N UL ımaagb 30 13 :SonarinodanniL oıanoNgy
noL SıoLnoı Sodu 39 113 “ὋΟΟΥΥΞ, WERL alı 'So3ioL “Ὃ91 1... 13)190
3A So «Xno) IpA smu .dunp [9] alı an SoLo1dy ‘SOogPYNJ, Sur awıonna ΟἹ
ıg aotdoAluıny alı oLızı013 a13X3 wınoı mıno Lnn A ampp3og U
Sıodpddog 5101. ὈΘΌΥΥΞ, auı ar wıaogigodu Sonarlpıoıuz Smbono U
Snao00ngQ. sodoALiox 9 ano aarı 13 (56) "amnoda mapXAnı mA3 a3gno
an ‘amınoL 104 IdpA 31131001 .Soaiguod 10n3rloynog] sgo30LLang 3Π θά
ΔΒΓ wonıXNoup 'Sıarıa Seid) 39 Sur ‘mAz Susıg aarl Sur ‘mA3 9 noLg
‘31131004 Sıarln NOVO aarl NOL AMLAQ AMINOL 39 AMooıg (5) ᾿ΔΙΒΔΛῸΘ
-oup Smpıdg 501110 SuLoIXoro Suı mx amLoldar amgisao 13η U
Alangoup Smyponig LIX 3Π pdarou ‘1Loz Soangam 9 Surlır Sur ΤῸΝ
Somimp Suı 30 ıdau .o1313Ä3 1odarlu dam “amılag amı o10.01bUAh310R
06% ΠῚ. ΤΙ HLNUWOVAH 8

ΠΟΒατΘ44 AM <Soıana) ON» !Soıana :ΘΗΒΙΘΗ͂ (!Sgıana) !5gıana
97 'Z "ISA !ssepg] aa0ınlox3 ΤΖ "Z33sny Ssdnıdori 10 τ os Ssdnıdorl 07
SSBI (am) amyyou SSB[g] Jovvou lı 5:3 !amooırlon3 ΔῸ 9 10091 TION] ΔΒΟΙΠΟΥ3
10A ‘u 0A snuwydagg (SB) 61 SSBIET (ΔῸΣ ano "3ösny Ὀγγοι :Y 08
Sıoyvou 91 ssejgg oanarluasA3A ἐν oaaroaAık GI Ὁ onıax3 :ı ΠΛΟΛΙΒᾺ3 PI
av 935112 εἰν 08 ag gT ΒΒΈΪΕ <a) 43 ΒΒΈΪΕ 'qieA :y 534, Jod
-Urio ZI SSefgT SIoLnoL μι3 ‚ri Lg :oddneg amınoı 3Π3 9. :OySIOg Imınoı 3Π
39 :snuwydoyg SıoLnoL 3rl 39 :(8 "zZ SnoAoy amylyvp SnoL "Jurgu) SnoınoL Xıarl
ΞΟ ΟἹ Y οδΒιϑυβά 6 Y ἀϑηοιολάρ 5 58]9164 Δι. :y ma 5886
Ἰοῦλ]ϑὰ οἌὺχ ἔθ mÄ3 ΟὐΔΙΞΧῸΝ 9 ΟἹ 2 'I3A AoyyOg] ὥροββά [oyusıy Ἢ
Sog [9 9 ΒΒΌΤΙΩ ΔῸ “τουῦ οὖ 94125114 ı τ amjuorriodA sSsSeIgL ὈΪΥ
-3AAndou (dpA) ἐν oyvaAAndou : ΘΗ ΒΙΘῊ Ὀγγβάάρ doA Ὁ ὋὙΩΙ nor dou 3ılr
Sonorhrizu (33 Sodu nonax3 aov3AARp „ılırl “aonıaaa Sodu nori3 „ılırl Soraogv3)> 3Π3 Sodu
nonpa23 ıuri :oddneg sıopue® !,Yy (yuioyos so orMm) norl sılr :„y ἼΔΟΝ norl3
‚Jou 3ılr :ssejgg nori3 ‚dou (nor) aılırn & ΕΝ vogoaaAjA :;Y vogoanA 1
SonanmdX Uri ‘alırionsA3 Sodsnodb ap 9 SonaimdX !nJoynd3 Δ 9 5021,

:orlLg3 ΔῸ 9. no 0033 SnoL ἸῸΝ nogaz SnoL ἸῸΝ orhndyz an 509. IQ 30 93
andov σοι JdoA odaLobrip !.sgvuol3 amda3b 9 Sonıax3 L “Δ ΠῸ5
-393 ΛΟΘΥ333 9 mA3 "as "SIOLNOIOL 5101. 13rlayou δ οἱ. 3A HYNY»
“5031 Ὑγ ᾿ΔΙΞΘῸΥ 1103 ANo Am IQ ‘'PoXoYnd ponmnıL 10x DOYVOoLL Ὀγγ
‘Soımna L Sodarilu aooıron3 39 »da1Lou (HT) "alu aonarlodab QL 11.
nvou a9 ano Solaoyirlox 39 5043 ‘Suvnodıua Sur Ssdnıdori aoolı ΔῸ ΟΖ
τογγοῦι, AMmLAap}ırlon IHA amyyou !ıovvou U !asoırlonz (SB) ΔῸ ‚Q 5091,
ΟΊ ΠΟᾺ L alı ano SıL !SIovvou Ὁ» ᾿ΔΙΒΛῸΘΠῸΥ onorlldX oAıyg amupri
-uAdnoun amypAan 1119 Soxj3 ano „UVP :διοά!γο ano aodaLou "nmanpd
-ΠῸΥ 39 MA3 ‘Snogig aarl Sonı323 “ogarinorouz aıLoyu δἰ, 10011LIX sm
511. 13016 (6) σϑαὺφ alı an aırin Διο, waarlonıA 39 oınoı "nori3 91
do’31 ımA1313 non323 ΟἿ. 31 1orl3 Smıno alı au doA λοι οι.
«Δι, amzın amı Sodogldnd 39 9 “(Λογγὺ aoXj3 doA no) ΔῸ 0Q3
AOBV39P AOL MAZ n0Io .53411. Fıodurg „vv !asvvarla aranaLo1u ıuLogodır
1091. 1orl3 ano 511. !Sondo noda1ou !SıLoru U al ay ano 5.1, "10900339
ΤῸΝ DOANOQ ΔΙ1.0111, SNOLNOL XLarl 39 1393 "aonarlonaA no dauor 'mgoaaaA ΟἹ
o1noL 10X Lg Ὅγγ» (8) amaarloag mogosLundy amı 101311A Snudpri
ndp SoLıdı !Smzalrida ‚gari Ὄγγ» "SnoAov δλωγίιγγ» SnoL asrloolLonAY
δ !ımaorl Sonorl odaLou. !amAÄ3y ἸῸΝ amnony Smu "ımdoddog ΔΌΥΥΞ,
am SIL 141. !aouodı OAL—MmAÄ3 1MA13M9X 10rl3 Son13WpN 1103ANO ΤῸΝ
irlızano ana1oı Lg ΤῸΝ "1Og0313A aoLoAng IMAoY 191 o1NoL LQ Ὀγγὺ (L) ς
"Sornod3b noı n3ay του ammBLorrodA Ὅτῳ mıyaAAn ον 39n0
SoLnogv3 nonı323 Sodu norl3 ΟὟ, (nor) 3111Π Sornonhrizu arl3 Sodıu
non323 „ılri a9 „LIonaA nouodıL oAıL 39 ©Jonoano !SlunarlonaA 50Δ11.
Solononno ri o1nıonzA an Smu 39 10Aoy "aodaLodu 1mogo311A SnoÄoy
SvIH4O0n [92] 238 96%

snuwydogs (amdpddndg> ΟΘΊ wısyıond 9g (1981α) 8998 ᾿ἀϑτάτη [grey
won» Sonadb "3A :ssepgg urlwp :y Uavp ssergt (amX%orl) wiLoıdp 0 ὃ sn®
SS vıo1Az (pı) gg sapiv Luw] #7 onstog (ρου) gg V AamınoL
:oddneg noı gg SNPIV (pm) 3 05 8.088 “1ο.ᾳ "Feld IA ἸΌΟΡ ‘oystog
anajoL ἐν Laıox 61 ΒΙΘΙΩ VLEZ 'IPPByq OYeId LM ῬᾺΘΑΘΙΒΙ ΒΟ 3900
το ano FyproypptA "#7 zZ 'I8A pueddepsyoeu ıorl al 81 ONSIOY XınoL
sy Ὅλο, 4] SSEIgT oıayı :y mıapu ΘΥΒΙΘῊ (Sıapu) G‘LZ'L'UY
Ὁ 9 ΔΙ ΠΘῊ ὋΣ 5 ’qeuy "uox "34 [sıovuo snpIYy a3) :W AlLoF : ΒΊΘΤΩ 43
03 9I 55Έ6|Ag anzdz agdaand 91] TEIomnoL ıLı 77 ‘967 IL ISA yaop
“wamapınd FI SPIq > FL EI ΤἸΘΣΣΘΕ ago arfino :y anono oNSIogl
(pa) ssergt amXıar EI Yaspyi snusydeyg 'qıeA :y xınoL TIEM
yoriz (8) : vw jo? :onstogy non? GI ssejg] a9 CO) TI ssejg] «(ΔῸΣ OI
oysıay 431) 8 Y Aamıag ana :OYSIOy] AamLAadano 9 snuwydags "q19A
aaıındus Y Soıno :ı ὅδριβρ g w asorıpdıl :ı agı amımpdu $ oystog
-q19A ἔν aslodpv3 8 ıV aroua Z ıY (qumyos so oIm) ımgo3naA 1
-p1L 39 9 !Xnamdpddog> amı Ὁ (FI) amavou nrsvıond “amuprlua

-odb Lay ‘wi3Lo1ıdp ‘Soguyu, amupriludX moısdp amaoAodıu “Ὁ...
οἱ 3 9Z
oıLnoun ἸϑΧόχ 510 ‘amınoloL ION AMLNO0OL nOLDANgY [.vVp] an
NW» !nmdoddodg amı L aorin !aanodnı (noı) aodaıo1u (’ırlıza
-pu3 „991 Sodu Sıgmo 1ox) !noL oX313 ὙΥ "SOLOINHN 1ON]3 OLULONON
auıorAar alı 3g9no aıansangaım Snonngaım Sno_oldarl 5.01, XoNlodı
woıaynod οὐρά Sisgno !alrlpangz amıayı pLoıyorl 13 ‘aaLL9du DLNDoL 0%
walugluvnog 3nLoodu ox313 SoniL "3991 10x Uniox 39000 (ET)
ἼΟΠ al ΔΟΙῸΔ
- ον asııpdı oıayı. ılıayı 10x Ὀδ Sminpu OLAMdo ΛΟ ΔῸΣ,
oun Ssıapı ἸῸΣ 10mdo Ὁ.ΔῸΣ, (Saıayı.) 510 13 ‘SIoyuo a3 „103 (Οὐκ.
Aogauoındıo) Sordl 9 doA Sordgun "a9 oL1IonzA »danndb XdY n10019 ΟἹ
SnoX13L NOL AMV3IQ XYYp "amaoynd Lduvyu dnA wınnun (!ay alg
-pdmdb3) anoxno *Soworiiva (pıg) amaXısı ὅπ ‚XVp "amınoL 101dn3
SanorizAu vv» ᾿Διϑά!ολὺ 3100 ΔΙ3ΣΝ 3100 Solmoı Aaorl3 No γὙγ
“amynı mıg odaLou !aoAoAloı3 ano ΔῸ Smu "noLwangp daug .amrin
SONOLLI3dN 1393 113 A0Ar0.013 Snomavou SnoL 1191n0VLg !o1313A3 {ΔῸΣ 500}. ΟἹ
Sı3odu 39 u (751) aonodoAlnor aumApaYy το 31 10A3rloYorlı3X 1no1dag
-NaV3 13 Οὐχ (31) S31A983 !a0LO1ULY ANo Sm 39 SIOVNOQ 'ML3Ä3Y
agıoang ayrin ano SıL ırlızano aıın do Δ3Π Sıodagnayz !amynog U
amdagnav3 aod3Lo1L "amLAoAnDo aYL 1L9noYLg !amaıı !amd3ı3 gar ὈΥΥῸ
‘Sıyodı U Sana Xno vo .amd3ı3 gar u aoııwdua Soıno Οὐκ. aarl 4
amııpdı "nodaımdoup amaarludız Amı 113 ANAIOL OLNOL "O13A13Ä3 O1NDOL
os313 Am aaılodı noulg 1393 "orhndaz ‘amglov ΔΟΘῸΥ3 ‘“aodovz amıno
‚Iouı oıorludX ‘asrloonoxL ‘aarlouız ‘asrogyluano "waarlonsA Un Ὁ.
pon mgozasA anajoı lg Por (TI) :AaYımo up alrinoysbm ΔῸ 11. 39
16% θΠῚ LNYWDOVAA 8
(33714 10X3 ποθτα ΘΌσΌΣΟΥ ΘΙ0581Ό: Sep yon® 190) „Y “Ἃ1ολ τ (guisyos so
Ora) Kg OE WANN :ΘΥΒΙΘΈ molungg ΨΟ (900 : ΒΊΘΤΕ ano Fz SIeId
"qQasA :y Id mınoloL 39 @ı ‚ZIsny LEIONHU OIP I13NWWLOX Ydeu 59ὉΠ
ΛΟΙΒ0 ξ9 9. δῷ. Ψ' 31 :βῖθια IA GG ιτῦ 3: εν 31 08 VW AD ‘spunbon
ano ᾿:ΒΒΌΓΕ [ap] Sopwodop 9200 Ψ' δὲ :snusydegg μῷ 61] τῷ ὁ (1031) y
'gy ΟΣ ur up 9I S[OIqT JOLNo :ΒΒΌΪΕ aLlp ἀθρὸ 3103 :y 81:0 FI
iv (2) ARNO ἐς ν᾽ARgn0 ZI SIOICL 10 Xno por 1009 !ssergg us wuyeu jo Xno
NW? yoBu oton] 'zy 9235 τ yoljgnep j0 Xno NP 6 STEICL 3gn0 ΠΟΙΟῚ
-[otA :oddneg azgno ΒΘΌΪΩ 04290810A ΔΞΠ xıdım 9 ν tu :oddneg
1013 9 8 ὃ [3A arLopu Ἴσαθτι 0900539 ΒΊΘΙΩ (ι|9990) uagab afoyssdung
4018) WOHLE JyoAM :y moonsLon 9 ENSIEg] (Snoinnz) nnonoomgndou Ὁ
ıorl 11. 10X3 aufs ΔῸ Swäno 9 vınoı βοῦν amAnsb aoangapı 1 08€
aonou U nodob maıL 13 ‘aıLoz AguLioy 39 91 (61) 13Adnonmu acrl
-ngtug 513 3gno agou 39 5 .Sıyodu U asXj aoırlagno aroluıs
ano nal amgoAp "anovzbm SnodgX3 39 SnoL ‘anojous Smaox Snov
-}b Δ3Π SnoL .o131]X3 nojıamanoı ΔῸΣ, 39 103 ᾿ΔΒΙΒΟΙ ΜΟῚ ΔῸ 511,
ὈΣ5Λ3 amınoL IpA or !aizLuayd Snoyrsvou U Sonsrioynog διβγβῴῳ οζ
Snoyjb Lg »vNPp (91) "WOBVP6OD 13X3 ano ‘amLolarl amı amang
“ΔΙᾺ 1dsuL Soyd] (9) Sornoroı 39 19 8) 11 ΔΟΙΒ0 89. 91. ᾿ΙΒΟ]ρΦῸΙΩ
Soguyur 39 91 "anvonon alıyg 39 δἰ, "anpodiodon δοήφα doA aarl
ΛΟ, .amumdgap amı 1sgluyu 1051. 'SIosg 5101. “ug τ. “ıarloa ımı ‘Som
you Surogodu 34 9 dpA 1onu "wSodı wınoı ΔῸ 511, pranno [409] 02
SoBwyodop ‚gno alın or (LT) "101600 μι Δωρ ᾧὧμ ‘aAmıyLorllLaz
ΛΟ, gun Sıoryıoriıınz 5101, μι IA alıriorlı1z3 „am Slısgaa aonoXAnı3
50.611, 3gno Sıoınoı 39 Sodu !lrlın oLıonzA a9 Spar Idaay ΘΟΘΌΥΥΞΙ,
Sur 3g ılıogodır „porlıL po Solomon Quup ano .XVp InA Suusdp „up
‚Sorltapdb Soaozrl por 3130UdızXı13 dunp SıoAda Sıoınoroı oxaa3 Surlıı 91
ag ‚gno alri por (9gT) 'oınoı 3101mno ag “ΟΠ IHA 3ıosnno .aılt
Sıarin Ssdnıdon ıdnıdori 39 ı9ı .nojd nonarloXıodou, aoı 1orlogsdon
agıonL odnıdar 'mAzy LgLuyp.g Sm "asgno nıLoaoodır jorig 39 amınoL
ΘΟ Sprlıı Spı SopsusduoyoÄsr fox noLnoyar guy Saranoılıy ΤΟΣ
Swaogl 5101. Ssıaonsynog 10 γὺῷ ‘amnoglı Smaonb 5.11, amı Sanoı ΟἹ
-1}303 10 Xno γὺῷ 'SBLAMADLLOG HYYoLL 10 amıprludX 1oLnoag d9A amy
you .1orlo3g A3gNo 39 acoyyou ‘worlluunma wıdızr asrı ouorllidX oyvp
‚SıoınoLı »olidjeXsu3 Sisgond3 amıprlludX por noınoyu 119 ΔῸ 51..
10113 (ST) :AOLOWIpR QL NOLOJLOdN noL μιᾶρ ‘SopzyLong μι. ΔῸΙΒΥ
-NOg OLIOVZ ΔῸ IPA SL .1090053g or 1IwonaLoLL por Sordeoori Suyvou 9
OLNDL 3A Hp !SsınogigiLap Sojoogodır. Sur aagoı "nlonoomgundaıL
1LnON3 S3110N3 50] Ὑὺρ "auripoang 1ogonopıd Ag „uno ‘ay „ınıoynod
vonLgour 1011393 IPA 5100 !Sonariponıd) { Soopu !Snovwvou ao Ss
‘Snodpddiog ΔΌΥΥΞΙ, vorlorhuwodeon tarlpang 1ojou 39 mA !SjL amomgod
SYIHAUOH [92] 28 865

agjeıpyosıo opfend 518 SONIPpoIg 816 ΕΣ "ydogsuy "A [210A
yamp ı0p ‘88 (ΡΙ61) 69 "snw "wwayy JOydeunopey Snougdı SnoL aoondb
:SSUIL CD ὼΖ.. εὖ 419Δ Ὁ Sonsrlogsu ΒΒΈΪΕ ( δ 97 v οι 3A
Spgjo :sseIg] 50 Sı3/A3y 210 #7 oo] aluriovnog3 (Sonarlyang 19 LNO Sonariovnod
auripangz) : Toy] <> 05 smpiv 'qıoa :y Ldpwap w nıagAnd :oxstogl

apAnd Y mLAGDBUN? :ΘΥΗΒΙΘΕ aposun? Y Lnovogoup :ΘΥΒΙΘῈ (U) amwnd
Ομ 91 „VW 9131 ano Ὁ gıaoıoyulano 91 oystoyy 'Ἃ19Δ ἐν magrud
“3103 II oysıoy 'qıea :y ıımwolvarlodou 01] SHPIV 'αἋτολ ἔν aodaLodı 8
ΕΝ ‘1102 τν moldısXanz ἢ, ΒΊΘΤΩ αὶaLonolınıgp BIO 9 sport <amd3ıoıL)
Snobyı 6 Y anogıgnodu : ΘΗ ΒΙΘΉ Snogigodu F SNPIY [IA] 08€°8°0'%
JONTIOM 'S ‘698 'S Ὃ 8 stuayÄg OyOnT AUT ouysuuy oUyO AYONSIOA
-sdunjlor] !sjerq, TIoy] ydsu (Δ τοῖν 39 σῷ "pLnoLıpdu ngı SIoypAarl asgmı3
aryupgıdau -Sıoyox)> :oddnes “39 209 "AlLo? Soon) yıur oyyny oyonT 8
Sou “μοι, ‘sıou ‘aonodX agı ‘aouoL Anoı "TAaougdı AOL) SIOLNOL
noondb "ΔΩ! ano aarl 8 "Sonariognu. (SoraoXzıarn) noı U amXzıan ἢ
Acag} ὍθΟΙΟ ‘Soagıs InA aarl 13 !amyp93og li Spdıdıp 509913 SısdoAlion 97
norl doA ndaLou "ımjJony SorSpay 500 SıaÄsy 200 Λῷ 5010 'alsgorlo.non
IdoA Δοιϑὺ !SızdoAlu1on noLnoloL am So1NOIOL SOON3LDINL 31.0.2}, 14}.
-vonugXavorg aodoAlLnox ngı Sodı wınoı Ὁ1.3Π 39 norloynog (7%)
-DOLX13939 amaarlldısodu aYyı XIıg 'ogHYVI, ALL moanogodı
<alripanga Sonariovnog any „ıno Sonaripang) alriovnoda Ay „ıno AND 08
aarı 110 τοί 113 ΔῸ ANo AmVogoup 41.1.01}, 39 9 .ΔῸ 511. 10.)9V
-pan amAnd pgıdıou alı U amoaunz Sogianodnı (U) amvogdoup nA
aarı ororludX ımazriludsıog SmaLoyı Sormig| mo 39 5016] “11030g3g
-ndnu. SıodgX3 5101. Snoyıd Snox “ıLoaliousu το oLaoLotULUano naoAd3
A01DL9LOILN 53411:10 ‘IHA Spur .aurisnsıg ay Smıor Siodpgdog 5101. 91
σαι, 39no alrı no (1%) ‘aoıND .ıQ alÄnıong ‘dgap aoLoıX01V
dauo ‘aoınorlz ΤΩ oınoı 10% !nınorhjddoup Snonzrlunousu ıu1309 „113
Snonou 191 1mAaaroXıodou 191435noı "oLaoApıg mosyanong 1Lı01X0p0
a3 ‘Slurlıı 5:1. ΟἸΥΥῸΝ Suı ΔΟΛ3Π.103..03 ‘amıoıdar ayı.amıapu pıaoolvar
-odou !Siodpddiog] 5101, 13 ΔΙΒΛΞΠ ὈγγῸ !amıogaousu ΟΣ AmıL non ΟἹ
013X1319 a9 (Ὁ 511, !SıonarlumglL 5101. DLA00Mg aUNIg !OQYYVJ, alu 513
aodaıou !audX ar mogozuwodı doA 101 !oınoı 1ıaogpdı. iorl 5016] 9
au SoLmIdp ap ano 5001, '3Q9L ἸῸΝ 39 3900330 (0%) "o01d13X313
ΔΙΟΙΞΟΊΣΙ
ΟΣ 5101, ΔῸ VıNoL ‘1103 SONO 1031 1091. 39 Ὁ 'SOQDVVJ,
Suı aluıoyAan alı pgidımu 'Snobpı 'wımdıoı odaı ‘“amaoAodı orlm13p 4
‘Snoyıb ‘So3xoL ‘aAoLnor3 anogIgnodu ὈΘΌΥΥΞ, αἰ. doA Snogigodıu .nov
-ugp ano 'amıındu [IyA] vınoı anojouz agınori3 SWR x x 1OLIBA
-InonpML mI3 aMmıNnoL 39 009 .S3LaoAnsdb only U SaLagılarl 11, SoQd3x
u ‘aıonoLıpdu Ὁ ΚΛ, SaLayıL. oran3 amınoL οὐκ. amooıg 'aısalıoodı
666 ὍΠῚ᾿ ΝΌΤΟΥΜΒ 8

ν᾽ 3. :snpy 3A 09€ oddneg 'qıeA:y
Sana 6% UEPUNIH uoyostuoydne 5118 ssejgg ndangu gZ (IO4Y9g aogne)
‚Z3sny ΘῚΡ ΒΏΡΙΨ 4195 yosay Snoı (SıL) FzZ v daug :ı daum 0z Y 39n0
‚snpjy 3190 97 oddnug mo) a3g:YlgzI εΥ̓͂ opusy we gzugdıo
αν 4119} Adna "gno 39 1orl3 01 ΘΣΗΒΙΘῈ Aaonori no ak ano ν᾽ maorl Aaojo
“au ano :sjorqg aonorl (Uri 31) apjo alı ano ΘΗΒΙΘῊ (λοιΔ nayıL ΤῸΝ
AONONIQ POA) :S[OICT (OVP .nomoxAnnp or) 8 TOM] Pıoangp Smıayı :sserg
D2LOANgP NO) SYu :SNpIy pıoang Us ΔῸ Smu ıy pıpangp Smu ἡ SSBIET
3L ΔῸΣ 9 SSBI 31 30 91 :Y 3XonoL :βίϑθια 3A 30 οἱ Ψ a00 :oysıoy
A001 9 (I8qyuap yone) w noı sV B ττῷ (yumyos se om) 5131
109013019 aoyvorl por SolLdorip So1oAarl 5001. aan 1 ΟΠ] 93 SoLanonodd

3A Snoı ιϑαϊμοούμ, noulg no ‘Snorlinod& 39 13 ‚Sugluyp ano γγν ‘SoAov 08
9 Soanon SnoLlionp IpA ΔΒ 13 'Snorijnod6 U SnoLlionp Sıayırlon Sodgay
Snoboo Snoı nodaıau “wogosgnu noo Xdou ΔῸ .g alrlioynog (97)
:13Ä3V OLDLMTLADAZ HL AMınD am 1dau Sodgny SnoLmo 5001. 500,
AMDAZY Δοάου AQLND AOL SILOH ‘alamMaLoLlL IMLNoIOL ıdgap LIX δορὰ,
101poX "13011100103 AQd3Yobo 10x noLoıgjBnouz nold| noLND 39 AQL 9%
‘30lLyado SnodgX3 9 Snoı 'adıpyg Snovid aarı SnoL am ‚62 ‘SIOIXom
‘Siodadbrinop ‘Sionpangp asdızXıu3 SıoAda n1103 dyA ὉΔῸΝ . ΔΟΙΔῸΝ
“ὉΘΌΥΥΞ, αἰ. anogignodu Sm Sı3Xay 39 nouo 'SıadoAUunox nor n01bo.o
“aorlıdou. por aanı3g por 31. YıaslaXaı a3 Sıld al doA Δ3η nouo "n13X3
aoumdgap agıLno apı 31 n0jo Xno daup “noynorl por noıboo 'DLOLMIL 0%
Anz RL ong amÄoy amazrlldıs ayı pıg nor 39 SooludoALuiny (cz)
5.300 Sur aoızgluyp alıı oı Lanapı ΟΥ̓ “arzyırloa aod3LoLo1U Sorsgluyp
Sur ao39g alıı 3110 ‘AL09g13 SIOL HYYY AlaNaLoLLL 130 10N0)930Q SIOL
31:00 .NVP "Sod3Lmboo AmYyY AL NO IMLNOL 43 A3gNO ION “AmLapıL
31 100119 ΔΟΔΊΟΝ 10.09J0Q 3A 91 δι »yvo ‚Ogo1onND ımaarlonAdı3 91
aoAd3 aoınoloL μι. 19 !azımıg noLyang 1daıL odgan Suorivon '500013 ano
worzglivp alıı “ΟΠ ΟΝ, 1mıpLoLonup SoonsLonu ıUjog ‘aıwıodurivon
amumdgap amıapı Ὁ 'wıl3 ᾿ΔΙΒΉΌΘΟΩ 30 WLOglE (no) AQıLloy ug
91 .aodanob ‘SıadoAluLox Ὁ ognjo ano ano Δ3Π 119 (Fz) "AOLDOANg
amınoı Adna nodalzgno 39 1orl3 ‘aısdns Sodnudorlognah 109 ὈΥΥῸ ΟἹ
Sodnıdpr aonori ({Π 31) ΔοΙο alı ano aarl 100 ζυγγυ .AO1ONADAY VON)
ὌΥΥ "aoıgıpd aonor 3gno “aorgipd Ion HYVP ‘noLonngp ano nonorl no
amazrionaA amı 89. ıdau 'mwalgludnıdor wıwangp Smu τα θά doA
ag DL .1103 a00] ano 89 91. 3Π3 amazrloasA Uri 39. amı ‘Sodnudon
vogosX3dou .Lri “δι ὦ no Sp ‘amazrlonsA ayı 3X 30 οἱ. 1.413 A001 4
5020, 5ι3οἰιΦ (52) "odnıdari wıaXadou ayriı Sodaızgno 3A ana [3113
‚aagudnıdon wrludgAUion 9.1. 10103 Smıno νά nodaıgLonu Ὅλο
-udnıdon ‘mılnob ‘mızgy3 ὅρα “alıo3 SıLog ‘Sw.ononp So1noX3
-ıa1 noL 39 13 .StolLpo Spono 5:01. Sj3 SoXonz ‘amXzıarl 39 13 .539]3
svIH9uon» 192] 28 00€

τῇ amdovyno :zy amAoyypand {Ὁ (134 zoqn) myyonıoyy ur dA wuorl
ρα 9g ΒΙΘῊ [31]
ΘΝ ἃ Ὀπίμοφλοθγ, gg SMPIV "q1oA :y Soplsvou ῬΖ
τῦ (2) agıdou :zy aorlıdou ον nonumdgap Ὁ aonumdgap : ΒΊΘΤΩ aorzıLmdgay
oddneg δου :(m43 Un p "05) v7 ΔῸ E7 aoysıogy (IX) zVv ANon no
αν anox no :oy1sıayy nonori no 7% Y aoonglidaun :oysıoyy agLoıgl daug
τ΄ ἀρροάν :ınamgoAp 61] VW ABg :snuwydagg »Aı3Q ZI Ὁ" uodeıyadydosu
opusyy we (3 πολ ZungjL], yıur) jo τ ΟΠ (yurayos so 9143) 13 : ΒΊΘΤΩ 10rlz
IL IT ἧ ϑ᾽ υλβδρ :s[oIq] VLORB Ὁ. SNPIV noazrludo AUox : y magrludoALnoN
sseIg yaıpurayosıyaa Louyp g pun Δ13}}8 (aoA9Y) SSBIA
ssejg] (ur) 8
nornorig (Ὁ "8 n ὋΡ Ὃξ Χ Ῥ GET XI “06 Zusyog ur york IA) V
μοῦ, snpiv<># vus:ısus ssergg (ΒΛ Δ oqueduy PUYO) 3109
sy anonno g Lamıagsdou) amdzLonarp VOgOFNF „noy3d3X 3109 “NOYG0F WOL3N3QLUF
noVgonoL
nooa 3g190001 lanA 3900 g "τ "498 op ΟἸΠΙ4 194 yonıdg "SoLagsdou
13JHYVP 5.1. 3900 Τῷ "uZooy,L "IA "Typwun opey amgoAp Aam<ıag)
ΔΟΙΧΌΣ
:sporgt amıagdou odu I
amdızXodu ὉΧῸΝ : ΒΒΈΤΕΙ ayı οὐ, ἐν AYıL nodaLodu
———
a
-vpAanDo prigoLo 1ox 31 odıarl “aonmAdo Suriluar 31 pLoriripdA ‘nopong

noı [31] Sonoynd SnoLumdA 31. Snorioa ‘onorluınanosyul 513 aoLo1Äan 9
aodna Soxinlsyou 31 Sı3JpL “ΛΟ ΟΣ 33 ΔΟΛΒΠΌΠΟΟΣΒΣ Por nodoun 33
aorlıdou anorg) norzumdgap aoı aoljouz ay ImA 5.1. "mon “AMLAOYNEN
AOL {ΠΟῪΣ ὈΥΡ AmLAg aya ayı nonori no ‘amumdgap ΛΟ ΔΘ
AYıL vor amalıyvg, agı por acoıin Su1zAdana SoAarl 107 pvp SoLlı
-dorloap aonori no 'aluysgXAaN3 ΔῸ „gMO aurim.onah Δ ano δορί 0X 07
‘a9 .Q miwolb (08) -1D1DAng ımıno SoAoV 9 noXAayz moono%
no noıdogioy Smıno .nzulıdız am. asaLdıs arlızgouy MO3gnNO SodoA
-uiox 9 SoLno ‚ano ὅρα yon ἼΟΧβ Δ131113 norz 1dau Sorin Sodu Lguvp
SoLUuLoNoN ΔῸΜ1Ὸ noıragno ag HA SI3gnO .SolLpo Sluopı Sodiogiox
ori 1103 Sord| SonarioXiodou 9 σου Πᾶν SovzL 513 SuUXdo „up 91
ΞΟ. ΔῸΣ, pıqg ‘aoLoıAarl por nodaınag ΤῸΝ ano az aoımdı (67) "ıorl
agıorgl daug „an a1o9gl3 a3 ABB amgoÄAp amgluyp Amı 11 por
Lanarh μὰ »aıag aonarludoALnox mogomoluAL nomonAoay ὙῸΡ 'Stonzn
-oAay 5101. wolunogb wazqluri “amyon amazrlAodusu jorlz 11. AML aolan
-oun Sorln ag “Δωρ ano worlogg "nord nonzrioXodou no ΧΗ ΟἹ
Δοάου wa Sonngna διῆρ a3 σά ana "oıaoxlıoodı 39 ımaarinodoA
-ULON "ὍΔ ΟΣ! ΔῸ ano narl ımagrludoAL. non (Ur) “39 S3gLuup Δ3η aonogbi13
Δ131113 worloynog norl3 Idau του ιν Ssdgay @ Serin .Q Sodu (87)
'OLNDL 30 ano ΔΒΓ Sodı
-Auınoı noııpo auı aısAnaboup SIogoAp Sıorl3 5101. ὈΥΥΡ SIORON 5100 9
Sıoı no σά (iwrioynod> .norloynog mo Sonaripang Somnonopdu ὈϑΔ
Ho PIoyolL por oypAarl ox pyvalL noo 39 1oolLdoALnoNLAap (12)
Slugnach Su ag wdaLodrip 19 anomno 1Π|3 Soboo no ‘noıdorlu 9 13
‚aoıdorilı Xno ‘Soboo ırlıa ano Δ3Π 13 "amgoAp amıandou οὐ, HOA
108 ΤΠ LNYWOVAA 8
809 | 82 [76]. GORGIAS
λαγῶν εὐπόρους διᾳαλλαγάς, ἀριθμόν τε χρημάτων φύλακα, πυρσούς
τε κρατίστους καὶ ταχίστους ἀγγέλους, πεσσούς τε σχολῆς ἄλυπον
διατριβήν; τίνος οὖν ἕνεκα ταῦθ᾽ ὑμᾶς ὑπέμνησα; (31) δηλῶν
(μὲν) ὅτι τοῖς τοιούτοις τὸν νοῦν προσέχω, σημεῖον δὲ ποιούμενος
ὅ ὅτι τῶν αἰσχρῶν καὶ τῶν κακῶν ἔργων ἀπέχομαι: τὸ γὰρ ἐκείνοις
τὸν νοῦν προσέχοντα τοῖς τοιούτοις προσέχειν ἀδύνατον. ἀξιῶ δέ,
εἰ μηδὲν αὐτὸς ὑμᾶς ἀδικῶ, μηδὲ αὐτὸς ὑφ᾽ ὑμῶν ἀδικηθῆναι.
(32) καὶ γὰρ οὐδὲ τῶν ἄλλων ἐπιτηδευμάτων οὕνεκα ἄξιός εἶμι κακῶς
πάσχειν, οὔθ᾽ ὑπὸ νεωτέρων οὔθ᾽ ὑπὸ πρεσβυτέρων. τοῖς μὲν γὰρ
10 πρεσβυτέροις ἄλυπός εἶμι, τοῖς δὲ νεωτέροις οὐκ ἀνωφελής, τοῖς
εὐτυχοῦσιν οὐ φθονερός, τῶν δυστυχούντων οἰκτίρμων οὔτε πενίας
ὑπερορῶν, οὔτε πλοῦτον ἀρετῆς ἀλλ᾽ ἀρετὴν πλούτου προτιμῶν᾽
οὔτε ἐν βουλαῖς ἄχρηστος οὔτε ἐν μάχαις ἀργός, ποιῶν
τὸ τασσό-
μενον, πειθόμενος τοῖς ἄρχουσιν. ἀλλὰ γὰρ οὐκ ἐμὸν ἐμαυτὸν ἐπαι-
15 νεῖν" ὁ δὲ παρὼν καιρὸς ἠνάγκασε, καὶ ταῦτα κατηγορημένο
ν, πάν--
τῶς ἀπολογήσασθαι.
(88) λοιπὸν. δὲ περὶ ὑμῶν πρὸς ὑμᾶς ἐστί μοι λόγος, ὃν εἰπὼν
παύσομαι τῆς ἀπολογίας. οἶκτος μὲν οὖν καὶ λιταὶ καὶ φίλων
παραί-
τησις ἐν ὄχλωι μὲν οὔσης τῆς κρίσεως χρήσιμα᾽ παρὰ δ᾽
ὑμῖν τοῖς
20 πρώτοις οὖσι τῶν Ἑλλήνων καὶ δοκοῦσιν, οὐ
φίλων βοηθείαις οὐδὲ
λιταῖς οὐδὲ οἴκτοις δεῖ πείθειν ὑμᾶς, ἀλλὰ τῶι σαφεστάτωι
δικαίωι,
διδάξαντα τἀληθές, οὐκ ἀπατήσαντά με δεῖ διαφυγεῖν τὴν αἰτίαν
ταύτην. (34) ὑμᾶς δὲ χρὴ μὴ τοῖς λόγοις μᾶλλον ἢ τοῖς ἔργοις
προσέχειν τὸν νοῦν, μηδὲ τὰς αἰτίας τῶν ἐλέγχων προκρίνειν,
μηδὲ
25 τὸν ὀλίγον χρόνον τοῦ πολλοῦ σοφώτερον ἡγεῖσθαι κριτήν, μηδὲ
τὴν διαβολὴν τῆς πείρας πιστοτέραν νομίζειν. ἅπαντα. γὰρ τοῖς
ἀγαθοῖς ἀνδράσι μεγάλης εὐλαβείας ἁμαρτάνειν, τὰ δὲ ἀνήκεστα
τῶν ἀκεστῶν ἔτι μᾶλλον ταῦτα γὰρ προνοήσασι μὲν δυνατά, μετα-
νοήσασι δὲ ἀνίατα. τῶν δὲ τοιούτων ἐστίν, ὅταν ἄνδρες ἄνδρα περὶ
80 θανάτου κρίνωσιν- ὅπερ ἐστὶ νῦν Trap’ ὑμῖν. (35) εἰ μὲν οὖν
ἦν διὰ τῶν λόγων τὴν ἀλήθειαν τῶν ἔργων καθαράν τε
γενέσθαι
1 διαλλακτάς Reiske 3 δηλῶν Reiske: δῆλον A 4 <uv)> Blass
ὅτι Reiske: ob A προσέχων A: verb. Reiske 5 τὸ γὰρ A: τὸν γὰρ
Aldus 10 ἄλυπος 453: ἄτυπος ΑἹ 11 οὔτε πενίας Reiske: οὐδὲ m. A
12 οὔτε πλοῦτον Reiske: οὐδὲ πλ. ΑὶἪ 13 ἀργῶς A: verb.
Reiske προσ-
τασσόμενον Reiske 15 κατηγορημένον) vgl. $28 17 Aoımösr 18 λιταὶ
r:mA 19 δ᾽ ὑμῖν Aldus: δύναμιν A 22 ἀπατήσαντά, τ in Rasur
.3 Buchst. A? 26 (μὲν) γὰρ Reiske 27 μεγάλης r (vgl. Plato Legg.
730 A): μεγάλοις A 28 ἀκεστῶν Stephanus (vgl. Antiph. 5, 91): ἀνηκέ-
στῶν A δυνατά A (sc. ἰᾶσθαι): ἀδύνατα Sauppe 81 καθαράν γε A:
verb. Diels: καθαρὰν [γε] Aldus: καθαρῶς Sauppe
Β. FRAGMENTE 1la—13 303
τοῖς ἀκούουσι (Kal) φανεράν, εὔπορος ἂν εἴη κρίσις ἤδη ἀπὸ τῶν εἰρη-
μένων ἐπειδὴ δὲ οὐχ οὕτως ἔχει, τὸ μὲν σῶμα τοὐμὸν φυλάξατε,
τὸν δὲ πλείω χρόνον ἐπιμείνατε, μετὰ δὲ τῆς ἀληθείας τὴν κρίσιν
ποιήσατε. ὑμῖν μὲν γὰρ μέγας ὁ κίνδυνος, ἀδίκοις φανεῖσι δόξαν
ὅ τὴν μὲν καταβαλεῖν, τὴν δὲ κτήσασθαι. τοῖς δὲ ἀγαθοῖς ἀνδράσιν
αἱρετώτερος θάνατος δόξης αἰσχρᾶς τὸ μὲν γὰρ τοῦ βίου τέλος, ἣ
δὲ τῶι βίωι νόσος. (36) ἐὰν δὲ ἀδίκως ἀποκτείνητέ με, πολλοῖς γε-
νήσεται φανερόν᾽ ἐγώ τε γὰρ {(οὐκ» ἀγνώς, ὑμῶν τε πᾶσιν Ἕλλησι
γνώριμος ἡ κακότης καὶ φανερά. καὶ τὴν αἰτίαν φανερὰν ἅπασιν
10 ὑμεῖς ἕξετε τῆς ἀδικίας, οὐχ ὁ κατήγορος" ἐν ὑμῖν γὰρ τὸ τέλος ἔνι
τῆς δίκης. ἁμαρτία δ᾽ οὐκ ἂν γένοιτο μείζων ταύτης. οὐ γὰρ μόνον
εἰς ἐμὲ καὶ τοκέας τοὺς ἐμοὺς ἁμαρτήσεσθε δικάσαντες ἀδίκως, ἀλλ᾽
ὑμῖν αὐτοῖς δεινὸν ἄθεον ἄδικον ἄνομον ἔργον συνεπιστήσεσθε πε-
ποιηκότες, ἀπεκτονότες ἄνδρα σύμμαχον, χρήσιμον ὑμῖν, εὐεργέτην
15 τῆς Ἑλλάδος, Ἕλληνες Ἕλληνα, φανερὰν οὐδεμίαν ἀδικίαν οὐδὲ
πιστὴν αἰτίαν ἀπτοδείξαντες.
(37) εἴρηται τὰ παρ᾽ ἐμοῦ, καὶ παύομαι. τὸ γὰρ ὑπομνῆσαι τὰ
διὰ μακρῶν εἰρημένα συντόμως πρὸς μὲν φαύλους δικαστὰς ἔχει
λόγον τοὺς δὲ πρώτους τῶν πρώτων Ἕλληνας Ἑλλήνων οὐκ ἄξιον
20 οὐδ᾽ ἀξιῶσαι μήτε προσέχειν τὸν νοῦν μήτε μεμνῆσθαι τὰ λεχθέντα.
ΤΕΧΝΗ
Vgl. Sıryr. A 3 [s. τι 272, 37], Diopor. A 4, 2 [s. τὶ 273, 5], ScHOoL.
Isocr. 13, 19, Sorart. comm. Herm. Rhet. gr. v 6f. Walz.
12 [12]. Arıstort. Rhet. T 18. 1419b 3 δεῖν ἔφη T. τὴν μὲν
25 σπουδὴν διαφθείρειν τῶν ἐναντίων γέλωτι, τὸν δὲ YE-
λωτα σπουδῆι, ὀρθῶς λέγων.
13 [13]. Diowvs. de comp. verb. 12 p. 84 καιροῦ δὲ οὔτε ῥήτωρ
οὐδεὶς οὔτε φιλόσοφος εἰς τόδε χρόνου τέχνην ὥρισεν οὐδ᾽ ὅσπερ
πρῶτος ἐπεχείρησε περὶ αὐτοῦ γράφειν Γ. ὁ Acovrivos οὐδ᾽ ὅτι
80 λόγου ἄξιον ἔγραψεν.
12. Den Ernst der Gegner muß man durch Gelächter zunichte
machen, ihr Gelächter durch Ernst.
1 <kal> Diels ein, κρίσις, ἤδη A: ἡ κρίσις ἦν Blass 4 vielleicht

δόξαν (ἢ καλὴν ἢ αἰσχρὰν» Diels: τὴν μὲν (οὖσαν) καταβ., τὴν δ᾽ (οὐκ οὖσαν»
κτήσ. Reiske 6 τὸ A: ὁ Aldus 7 τῶ Bio A®: τοῦ βίου Al 8 (οὐκ
ἀγνώς Stephanus: ἁγνὸς A ὑμῶν Diels: ὑμῖν A; ὑμῖν τε πᾶσιν [Ἕλλησι)
Kranz 9 ἅπασαν A: verb. Stephanus 10 ἔνι Diels: ἔχει A: ἐστὶ
Reiske 14 ἀποκτενότες A: verb.r 20 λαχθέντα A 29 οὐδὲν ὅτι Reiske
Ι9ϑαθάς 9η5112 “Ὃ Τ᾽2Π|0} ΛΠ 9g 4511 196. ὈΠΙΔ OTM (AmınyoLoX SnoLojayuL
Sno1L 5 ΔοιΟΧο
τ por 31 Spıaorladı „I ‘G AI UBIPOAOH 13Δ "FGG AX uoIen) 's)
wossoJs) 'ıewe( Ioq HdXm pun yonıpsny "103 1op pdmyX 1ox wıaor
-3d1 451 yypIopjpta !onorlApdu »ı 2IXm por wunorisdı 911 19 Ὃ 2996
“(W) Ο "Torlwoaz oa ὙΧ : IQ "IL Ῥ 'SSH, “"Joyag orlıway por pdmvyX 9Z S[OICT
Sornmolndona ΔῸΣ [or] Soınooladonuz ‘zueiyy 4x0] yoBusp !gFT (9981) IZ
"Sn "ον Ὁ} uolyeA Soıawoladons ἸῸΝ Sopıamolndoruz3 SormoyoxoonorioXmLu
:ssp] Soınmolindonsınx or Smıamolndoruz ‘Soyox SoonoroXmLıL J9WOOY
[a3jorloam] 37 amazrAndusu ılua393 amı daun SmxLdj an Aovoup 4 1319XAnı
“(61 ‘#63 1 'I8A) Suıno ıdau wonzbodA3A λοιποί dnA aa (Buojorf 195881
-I9A1Op) joLb FI ‘OT ΟΟΒῚ 'IBA Z 829 (1881) 77 "wid geem "IRA 1
'494uU1993 joqn pun 489893 yaıppugyos
sorp 4580 np !ossrugeduy oıp pums sojyniq pun (Ztiyız 42po) 1801 “91
"U9IQAUIS In 2990p
pun ueINMUYOS PIOUION UHUIO HTP OINOrT "IOTydTeuryos-Iopear[oggogT 67
"ΔΚ IpA SoyıLliou «50

01 06303 39 ΟΝ ‘Sodısıoa Δ3Π SYdXo10 wınoı
39 no .nıorAndu »ı orlınay 10a (wLaorladı) pImYX “1 aojo '"* τουβδάμ ας
Sıododbouarn 51:01. δῇ aodXnAh 91. noıdeızı 113 por Ὁ ΔΘΟΡῚ — — [91] 91
Spıawolndons 1ox Solamolhxdoımz ἸῸΝ SOADY9HNOD
-nortoXmıu ΔΒ ΠΌΛΟΣ 1 Sm por * * * aLonriong SIoYuig 5101. 31. 13 ΔΙΞ3Υ δἰ, HLoN
woısaAjA 1odpıızı a3 PdXnA 39. Ὁ. FE qSOFL 'E I ΘΕ "zossıay [91] 41]
NALATIHIS NHLNWNILSYHINN SAV 0%
'0300NgO, AOIMgOIH 1X
31. aoXorinondg vaıı UL “513)
”*
ΑΒΜ ΟΣ ῸΣ oaıL pdoLozn amıddo | un 13
‘sodoLoay Amı 3AmAz 10 or 1oa 1oy — !SonoA3A Soorlunp Snoglriovoj|
39 amı ‘auıpahodisano S31A079VoXo ımıy], a3 Sy ‘Soorlap amAoN
ıdau, aonori SonX3L SM300ngOQ, 10X SodoLozn 501. U Υγν. — Ὅολ ΣΟ 41
No 39 aozyıL 1u3 .SordoAlriug 1dau 10x 39 1013Ä3y “ıluaX3ı του ϑΦοσά.
DON 31. POL3Ä3Y SORIg SpL Ida Sm aarl DLOIVor Ὀγγὺ (IJOg-"ıpoeyg)
4 197 'IP9®UI OLVIT [dA amıorllgoun amumgoLanu Ua3Ä Ὀγγου,
39 LIog 'pınoıor mL 1090371ıdou mwıaolıang asgo ‚guri 1oxopgıd Ur
ΛΠ aluxırloLoınao Ὁ.113 ‘Sogou SnoL ano ΒΟ ἢ ΟἹ. 1113 AB0mgodon 01
amnopdh aurluLoruz 511. 13 ΔῸ dauom ‘aonodripvaun alanagıoıu S31A0Q1Q
SuaX3ı SuL O1» »ı Ὀγγ aluaXaı doA no 'amıno dou 1ononpgaor SıoL
oıvonongıig L al 9 SonX319 aarl wı3Xoı daugıg "SnoAoy amyluvvp SnoL
10031933 aoolglım ΔΙ381.}.11}0}3 5101. ΟἸΞΥΙ, Sno 513 ‘alsapgaorIN3 AD009193
SnoxıLuımd3 39 10 ‘SnoxidoLld asrl 10 σά SnoAoy .woj3norlAndıu. μοι 4
-do | ıuLı Sıonsgmu U ak 511. vIorg amıanoadogoırn SnoAgv Snox1101d3
SnoL 103}. amı dnA 10x 9E qgsı 'ge 19 'ydog "LoLsIuy 'sopaw
-sjeg pun ΒΠΘΙΘῊ Im uoWofody UOA 9YONISIOISNJ] USAIHISIITIS
yOsIOIOy ‘UEUTI]F AIP yon® YaIynuULI9A U94IQU92 “ΘΙΠ|097, InZ 1
SsvIBuon» 192] 58 F0€

17 [8]. — — T 17. 1418a 32 ἐν δὲ τοῖς ἐπιδεικτικοῖς δεῖ τὸν λόγον

ἐπεισοδιοῦν ἐπαίνοις, οἷον ᾿Ισοκράτης ποιεῖ᾽ ἀεὶ γάρ τινα εἰσάγει. καὶ ὃ ἔλεγεν T.,
ὅτι οὐχ ὑπολείπει αὐτὸν ὁ λόγος, ταὐτό ἐστιν εἰ γὰρ ᾿Αχιλλέα λέγων Πηλέα
ἐπαινεῖ, εἶτα Αἰακόν, εἶτα τὸν θεόν, ὁμοίως δὲ καὶ ἀνδρίαν, ἣ τὰ καὶ τὰ ποιεῖ ἢ
5 τοιόνδε ἐστίν. Vgl. Β 19.
18 [24]. — Polit. A 13. 1260a 27 πολὺ γὰρ ἄμεινον λέγουσιν οἷ ἐξα-
ριθμοῦντες τὰς ἀρετάς, ὥσπερ Γ., τῶν οὕτως ὁριζομένων.
19. Praro Meno 718 [Menon mit Berufung auf Gorgias 71n] πρῶ-
τον μὲν εἰ βούλει ἀνδρὸς ἀρετήν, ῥάιδιον [n. elmeiv], ὅτι αὕτη ἐστὶν ἀνδρὸς
10 ἀρετή, ἱκανὸν εἶναι τὰ τῆς πόλεως πράττειν καὶ πράττοντα τοὺς μὲν φίλους εὖ
ποιεῖν, τοὺς δ᾽ ἐχθροὺς κακῶς, καὶ αὐτὸν εὐλαβεῖσθαι μηδὲν τοιοῦτον παθεῖν. εἰ δὲ
βούλει γυναικὸς ἀρετήν, οὐ χαλεπὸν διελθεῖν, ὅτι δεῖ αὐτὴν τὴν οἰκίαν εὖ οἰκεῖν,
σώιζουσάν τε τὰ ἔνδον καὶ κατήκοον οὖσαν τοῦ ἀνδρός. καὶ ἄλλη ἐστὶν παιδὸς
ἀρετὴ καὶ θηλείας καὶ ἄρρενος καὶ πρεσβυτέρου ἀνδρός, εἰ μὲν βούλει ἐλευθέρου, εἰ
15 δὲ βούλει δούλου. καὶ ἄλλαι πιάμπολλαι ἀρεταί εἰσιν, ὥστε οὐκ ἀπορία εἰπτεῖν ἀρετῆς
πέρι ὅ τι ἔστιν" καθ᾽ ἑκάστην γὰρ τῶν πράξεων καὶ τῶν ἡλικιῶν πρὸς ἕκαστον
ἔργον ἑκάστωι ἡμῶν ἡ ἀρετή ἐστιν, ὡσαύτως δὲ οἶμαι, ὦ Σώκρατες, καὶ ἡ κακία.
20 [19]. Prur. Cim. c. 10 Γ. μὲν ὁ Λεοντῖνός φησι τὸν Κίμωνα τὰ
χρήματα κτᾶσϑαι μὲν ὡς χρῶιτο, χρῆσθαι δὲ ὡς τιμῶιττο.
20 91 [27]. — de adul. et am. 23 p. 640,ὁ μὲν γὰρ φίλος οὐχ ὥσπερ ἀπε-
φαίνετο Γ. αὑτῶι μὲν ἀξιώσει τὰ δίκαια τὸν φίλον ὑπουργεῖν, ἐκείνωι
δ᾽ αὐτὸς ὑπηρεϊζήσει πολλὰ καὶ τῶν μὴ δικαίων.
22 [25]. --- de mul. virt. p. 242E ἡμῖν δὲ κομψότερος μὲν ὁ Γ. φαίνεται,
κελεύων μὴ τὸ εἶδος ἀλλὰ τὴν δόξαν εἶναι πολλοῖς γνώριμον τῆς
25 γυναικός.
23 [21]. — de glor. Ath. 5 p. 8480 ἤνθησε δ᾽ ἡ Tpaywıdla καὶ διε-
Poren, θαυμαστὸν ἀκρόαμα Kal θέαμα τῶν τότ᾽ ἀνθρώττων γενομένη Kal πταρασχοῦ-
σα τοῖς μύθοις καὶ τοῖς πάθεσιν ἀπάτην, ὡς Γ. φησίν, ἣν ὅ τ᾽ ἀπατήσας δι-
καιότερος τοῦ μὴ ἀπατήσαντος καὶ ὁ ἀπατηθεὶς σοφώτερος τοῦ μὴ
17. Nie geht mir der Redestoff aus.

20. Kimon erwarb sein Geld, damit er es nutze, er nutzte es, da-
mit man ihn schätze.
21. Der Freund wird für sich die Hilfeleistung des Freundes nur in
den rechtmäßigen Dingen verlangen, jenem aber wird er selbst häufig
Dienste tun auch in den nicht rechtmäßigen.
22. Nicht die schöne Gestalt, sondern der gute Ruf der Frau soll
vielen bekannt sein.
23. Die Tragödie bewirkt durch die Darstellung der Sagenstoffe und der
Leidenschaften eine Täuschung, bei der der Täuschende gerechter ist als
der nicht Täuschende und der Getäuschte klüger als der nicht Getäuschte.
3 ταὐτό A. Schol: τοῦτοι. 61. Atyaı.Cl. 4n]5ı.Cl. 9 ἀνδρὸς

ἀρετήν] vgl. Aleid. Odyss. 28 25 vgl. aber Thukyd. ıı 45,2 27ff. vgl.
22 C 1 (I 188, 26). 90, 3, 10 (π 339. 28); Pohlenz Nachr. d. Gött. Ges.
d. Wiss. 1920, 159f., Kranz Stasimon S. 268 28 ἣν Steph.: ἦν ὦ
29 kürzer quom. adul. poet. p. 15D τὴν τραγωιδίαν εἶπεν ἀπάτην, ἣν κτλ.
806 82 [16]. GORGIAS
ἀπατηθέντος. ὁ μὲν γὰρ ἀπατήσας δικαιότερος ὅτι τοῦθ᾽ ὑποσχόμενος πεποίη-
κεν, ὁ δ᾽ ἀπατηθεὶς σοφώτερος" εὐάλωτον γὰρ ὑφ᾽ ἡδονῆς λόγων τὸ μὴ ἀναίσθητον.
24 [22]. Pur. Quaest. conv. vır 10, 2 p. 7168 Γ. εἶπεν ἕν τῶν δρα-
μάτων αὐτοῦ [Aischylos] μεστὸν Ἄρεως εἶναι, τοὺς Ἑπτὰ ἐπὶ Θήβας. Vgl.
5 Aristoph. Ran. 1021.
25 [23]. Procı. Vit. Hom. p. 26, 14 Wil. Ἑλλάνικος [FGrHist. 4 F5
ı 109, 10] δὲ καὶ Δαμάστης [ebd. 5 F 11] καὶ Φερεκύδης [ebd. 3 F 167] eis
Ὀρφέα τὸ γένος ἀνάγουσιν αὐτοῦ [Homers] ... Γ. δὲ ὁ Acovrivos eis Μουσαῖον
αὐτὸν ἀνάγει.
10 26 [26]. — in Hes. Opp. 758 οὐ γὰρ ἁπλῶς ἀληθὲς ὃ ἔλεγε Γ.᾿ ἔλεγε δὲ
τὸ μὲν εἶναι ἀφανὲς μὴ τυχὸν τοῦ δοκεῖν, τὸ δὲ δοκεῖν ἀσθενὲς μὴ
τυχὸν τοῦ εἶναι.
27 [18]. ϑσῃου,. Hom. T zu A 450 [p. 154, 29 Maaß] καὶ Γ. ᾿ἀνεμίσ-
yovro δὲ λιταῖς ἀπειλαὶ καὶ εὐχαῖς οἰμωγαί. Epitaphios?
1ὅ SCHLECHTBEZEUGTES
28 [0]. GRAECO-SyR. SPRÜCHE übers. v. Ryssel [Rhein. Mus. 5l,
1896, 540 n. 34] Gorgias [ ?, syr. Gorgonias] hat gesagt: Die hervorragende
Schönheit von etwas Verborgenem zeigt sich dann, wenn die weisen
Maler es nicht mit ihren erprpbten Farben malen können. Denn ihre
20 viele Arbeit und ihr großes Abmühen legt ein wunderbares Zeugnis
dafür ab, wie herrlich es in seiner Verborgenheit ist. Und wenn die ein-
zelnen Stufen ihrer Arbeit ein Ende erreicht haben, so geben sie ihm
wiederum den Kranz des Sieges, indem sie schweigen. Das aber, was
keine Hand erfaßt und was kein Auge sieht, wie kann die Zunge es aus-
25 sagen oder das Ohr des Zuhörers es vernehmen?
29 [0]. ἄνομοι, Varıc. 743 n. 166 [ed. Sternbach Wien. Stud. x 36]
T. ὁ ῥήτωρ ἔλεγε τοὺς φιλοσοφίας μὲν ἀμελοῦντας, περὶ δὲ τὰ ἐγκύκλια μαθήματα
γινομένους ὁμοίους εἶναι τοῖς μνηστῆρσιν, οἱ Πηνελόπην θέλοντες ταῖς θερατταίναις
αὐτῆς ἐμίγνυντο.
80 80 [0]. --- ἡ. 167 [a. Ο. 37] Γ. τοὺς ῥήτορας ἔφη ὁμοίους εἶναι τοῖς βατρά-
χοις᾽ τοὺς μὲν γὰρ ἐν ὕδατι κελαδεῖν, τοὺς δὲ πρὸς κλεψύδραν.
91 [0]. Sorar. Rhet. gr. vım 23 W. Γ. μύδρον εἶναι λέγων τὸν ἥλιον ...
24. Das Drama des Aischylos ‚Die Sieben gegen Theben‘ ist voll
des Kriegsgottes.
26. Das Sein ist unkenntlich, weil (wenn ?) es ihm nicht gelingt zu
scheinen, das Scheinen unkräftig, weil (wenn?) esihm nicht gelingt zu sein.
27. Und es mischten sich mit Bittflehen Drohungen und mit Ge-
beten Wehklagen.
4. μεστὸν Reiske: μέγιστον Hs. vgl.Pohlenza.O.S.158, Kranz 8.0.

25 erinnert im Endergebnis an B 3 τὰ 282, 16ff. 27 Die zwei Wander-
anekdoten B 29. 30 [s. Sternbach a. O. Gercke z. Plat. Gorg. S. vı 5] passen
auf G. am allerwenigsten 32 Verwechslung m. Anaxag. (59 A 19) liegt
nahe, doch könnte G. wie Eurip. und Kritias Anaxagoras folgen; vgl.
Zeller-Nestle ı 13745. μύδρος διάπυρος im Ionischen üblich, vgl. Hippocr.
ἃ. mul. ıı 134 (vırı 302 L.)
B. FRAGM. 23—31 C. IMIT. 83 [0]. LYKOPHRON 807
C. IMITATION
1. Praro Symp. 194eE—197E. Rede des Agathon auf den Eros, Pa-
rodie des Gorgianischen Stils des Agathon. Vgl. 1980 [Sokr.] καὶ γάρ
με Γοργίου ὁ λόγος ἀνεμίμνηισκεν, ὥστε ἀτεχνῶς τὸ τοῦ Ὁμήρου ἐπεπόνθη"
5 ἐφοβούμην, μή μοι τελευτῶν ὁ ᾿Αγάθων Γοργίου κεφαλὴν δεινοῦ λέγειν ἐν τῶι
λόγωι ἐπὶ τὸν ἐμὸν λόγον πέμψας αὐτόν με λίθον τῆι ἀφωνίαι ποιήσειεν. 1850
Παυσανίου δὲ παυσαμένου (διδάσκουσι γάρ με [Apollodoros] ἴσα λέγειν
οὑτωσὶ οἱ σοφοί) κτλ.
2 [17]. XENoPH. Symp. 2, 26 ἢν δὲ ἡμῖν οἱ παῖδες μικραῖς κύλιξι
10 μικρὰ ἐπιψακάζωσιν, ἵνα καὶ ἐγὼ ἐν Γοργιείοισι ῥήμασιν εἴπτω κτλ.
85 [0]. LYKOPHRON
l. Αβιϑτου. Metaph. H 6 1045b 10 οἱ μὲν μέθεξιν λέγουσι καὶ αἴτιον τί
τῆς μεθέξεως καὶ τί τὸ μετέχειν ἀποροῦσιν" οἱ δὲ συνουσίαν {ψυχῆς}, ὥσπερ
Λυκόφρων φησὶν εἶναι τὴν ἐπιστήμην τοῦ ἐπίστασθαι καὶ ψυχῆς.
15 ΑΥΕ Χ. z. St. οἱ δέ φασι συνουσίαν ψυχῆς, ὥσπερ A. ὁ σοφιστὴς τὴν ἐπιστήμην
λέγων συνουσίαν τοῦ ἐπίστασθαι καὶ ψυχῆς. κάλλιον δ᾽ ἂν καὶ σαφέστερον ἦν,
εἰ οὕτω πῶς εἶχεν ἡ γραφὴ “τὴν ἐπιστήμην τοῦ ἐπίστασθαι συνουσίαν καὶ ψυχῆς".
ἐρωτώμενος γὰρ ὁ Λ., τί τὸ αἴτιον τοῦ τὴν ἐπιστήμην καὶ τὴν ψυχὴν ἕν εἶναι,
ἔλεγεν ὅτι ἡ συνουσία.
20 2, — Pays. A 2. 185b 25 ἐθορυβοῦντο δὲ καὶ οἱ ὕστεροι τῶν ἀρχαίων
(Eleaten, Heraklit), ὅπως μὴ ἅμα γένηται αὐτοῖς τὸ αὐτὸ ἕν καὶ πολλά. διὸ
οἱ μὲν τὸ ἔστι ἀφεῖλον, ὥσπερ Λ., οἱ δὲ τὴν λέξιν μετερρύθμιζον, ὅτι ὁ ἄνθρωπος
οὐ λευκός ἐστιν ἀλλὰ λελεύκωται ... ἵνα μή ποτε τὸ ἔστι προσάπτοντες πολλὰ
εἶναι ποιῶσι τὸ ἕν. Vgl. PLaro Soph. 2518. Damasc. de princ. c.126 ı1,2R.
25 3. — Por. T 9. 1280b 8 γίνεται... ἡ κοινωνία συμμαχία τῶν ἄλλων τόπωι
διαφέρουσα μόνον τῶν ἄποθεν συμμαχιῶν Kal ὁ νόμος συνθήκη Kal, καθάπερ
ἔφη Λ. ὁ σοφιστής, ἐγγυητὴς ἀλλήλοις τῶν δικαίων, ἀλλ᾽ οὐχ οἷος ποιεῖν
ἀγαθοὺς καὶ δικαίους τοὺς πολίτας.
4. — Frac. 91 R. (ὅ:108Β. Flor. ıv 29 p. 710 H.) λέγω δὲ τοῦτο, πότε-
30 ρον τῶν τιμίων ἐστὶ (se. ἡ εὐγένεια) καὶ σπουδαίων ἤ, καθάπερ A. ὁ σοφιστὴς
1. Wissenschaft ist Gemeinschaft zwischen dem Wissen und einer Seele.

2. Lykophron beseitigte die Aussage ‚ist‘.
3. Das Gesetz ist nur der Bürge der gegenseitigen Gerechtsame.
5 ἐν τῶι λόγωι tilgte Usener 10 μικρὰ Ath. xı 504D: πυκνὰ Xen.,

Stob. ııı 19, 18 yopysioıcı Ath. A: yopyıeloıs Xen. Hss.: yopyloıs Stob.
Xenophon gibt hier eine Parodie der Parodie C 1 11 L., vielleicht
Gorgiasschüler (vgl. unten n. 5; Zeller-Nestle ı 1323°), wird passend
hier eingereiht 13 [11 Bonitz 18 zu solcher Frage vgl. τὶ 277, 24
21 vgl. c. 65, 4 τι 69, 30 26 συμμάχων Hss.: verb. Conring 26ff. vgl.
Antiph. B 44 τι 346, 6ff. 30 ὁ σοφ. fehlt A
308 83 [0]. LYKOPHRON 84 [77]. PRODIKOS
ἔγραψε, κενόν τι πάμπαν. ἐκεῖνος γὰρ ἀντιπαραβάλλων ἑτέροις ἀγαθοῖς αὐτήν᾽"

εὐγενείας μὲν οὖν᾽ φησίν ᾿ἀφανὲς τὸ κάλλος, ἐν λόγωι δὲ τὸ σεμνόν᾽,
ὡς πρὸς δόξαν οὖσαν τὴν αἵρεσιν αὐτῆς, κατὰ δ᾽ ἀλήθειαν οὐθὲν διαφέροντας
τοὺς ἀγενεῖς τῶν εὐγενῶν.
5 5. Arıstor. Ruer. T 3. 1406} 34 τὰ δὲ ψυχρὰ ἐν τέτταρσι γίγνεται κατὰ
τὴν λέξιν, ἔν τε τοῖς διπλοῖς ὀνόμασιν, οἷον Λ. τὸν πολυπρόσωπον οὐρανὸν
τῆς μεγαλοκορύφου γῆς καὶ ἀκτὴν δὲ στενόπορον [folgt Gorgias B 15,
Alkidamas fr. 10 Sauppe] . - . μία μὲν οὖν αὕτη αἰτία, μία δὲ τὸ χρῆσθαι
γλώτταις, οἷον A. Ζέρξην πέλωρον ἄνδρα καὶ Σκίρων σίνις ἀνήρ [folgt
10 Alkidamas fr. 14]. Der ebd. 9. 1410a 18 genannte L. wird der Tyrann
von Pherai sein. Vgl. Vahlen Rhein. Mus. 21 (1866) 143 = Kl. Schr. 1156.
6. — Soph. el. 15. 174b 32 ἐπιχειρητέον δ᾽ ἐνίοτε καὶ rpös ἄλλα τοῦ εἰρη-
μένου, ἐκεῖνο ἐκλαβόντες, ἐὰν μὴ πρὸς τὸ κείμενον ἔχηι τις ἐπιχειρεῖν, ὅπερ Λ. ἐποίησε
προβληθέντος λύραν ἐγκωμιάζειν. ALEX. 2. St. (nach einer falschen Er-
15 klärung) ἢ μᾶλλον, ἐπειδὴ ὑπό τινῶν ἠναγκάζετο ἐπαινέσαι τὴν λύραν, εἶτα
μὴ λόγων εὐπόρει πολλῶν, μικρόν τι ἐπαινέσας τὴν αἰσθητὴν ταύτην λύραν ἐπὶ
τὴν οὐράνιον ἀνηνέχθη᾽ ἔστι γὰρ ἐν οὐρανῶι ἄστρον τι ἐξ ἄστρων πολλῶν συγκεί-
μενον λύρα ὀνομαζόμενον, εἰς ἣν πολλοὺς καὶ ἀγαθοὺς λόγους ἐξεῦρεν. Vgl.
Arıstor. Rhet. Β 24. 14018 15. T 17. 14188 291.
20 84 [77]. PRODIKOS
A. LEBEN UND LEHRE
1. Suıp. Πρόδικος Κεῖος ἀπὸ Κέω τῆς νήσου, πόλεως δὲ ᾿Ιουλίδος, φιλό-
σοφος φυσικὸς καὶ σοφιστής, σύγχρονος Δημοκρίτου τοῦ ᾿Αβδηρίτου καὶ Γοργίου,
μαθητὴς Πρωταγόρου τοῦ ᾿Αβδηρίτου. ἐν ᾿Αθήναις κώνειον πιὼν ἀπέθανεν ὡς
25 διαφθείρων τοὺς νέους. Aus ἨΈΒΥΟΗ. Kürzer ScHor. Prar. de rep. θ00ο.
la. Puıtoste. V. Soph. 12 Προδίκου δὲ τοῦ Kelou ὄνομα τοσοῦτον ἐπὶ
σοφίαι ἐγένετο, ὡς καὶ τὸν Γρύλλου [Zevopävra] ἐν Βοιωτοῖς δεθέντα ἀκροᾶσθαι
διαλεγομένου, καθιστάντα ἐγγυητὴν τοῦ σώματος. πρεσβεύων δὲ παρὰ ᾿Αθηναίους
4. L. verglich den Adel mit anderen Gütern und sagte: Des Adels Glanz
hingegen ist etwas gar nicht in Erscheinung Tretendes, auf dem bloßen
Wort beruht seine Vornehmheit.
5. Der vielgesichtige Himmel der hochgipfligen Erde; die schmal-
furtige Küste. Xerxes den Ungeheuren; Skiron der Schädling.
1 καινὸν Hss.: verb. Jacobs 2f. vgl. Antiph. B 44 1 352, B 35ff, Euripid.
fr. 52 N.* dazu Luria Herm. 64 (1929) 495 2 εὐγένεια(-αν) Hss.: verb.
Jacobs φησίν Jacobs: ἧς Hss. 7 μελανοκ. v. |. 9 τὸν πελώριον
QYbZb zum Ausdruck vgl. Aeschyl. Pers. 81ff., Gorgias B5a οἰνὶς
Ac: owns C: σίνις schol.: σίννις (-os) übr. Hss. 23 Γοργίου δὲ καὶ TIpwr-
αγόρου μαθητής Hesych 24 Tod: Konfusion mit Sokrates 27 [Zevo-
φῶντα] Kayser. Die Erzählung läßt sich nicht mit den feststehenden
Daten des xenophontischen Lebens vereinigen. Vermutlich aus einem
"68T (ΤΩ 8970.) ORYT) ϑουιγ081}7
ΤὈΤΠΊΤΙΩΙ 994097 U9803 16. 'S Ὃ Ὁ βθῃθαν pun τῷ Y 08 13ΔΛ ‘99909 μοῦύράν
“6 }} [nodoAngmay, gg Φ881 "ZT UF Ῥ aoyguy [195 {8 Snow
[δϑιουγῷ 85 LET 3101}48 : ΛΑ ΔΟΙΔΒ : ἼΘαΘΩ "dag 510,13 493Π1|9312 guy 50]259 7
me 02 TSG U ὙὍΠΟΗ ὍΟΔΛ uoryegwfg AdosAuy cz “ξ "α [pXdp or 9
VOLNOL AMAOHAIAYID amza amı nodzbrino QL 53 Sm “SIojnorliogauo\y pdo
39 amagızyu ‘Sıopglg »dou oınoısL aarl amypAsn θα Βα Βα ΒΟΥ ΒΙΘΉ 190 uodem
ἃ 9ῸΡ “ὙΠ ‘7 d’peiq Ἵ 4385 "ı9sopryg "uowuregs (BF —z ν᾽ 's) "ydouox
Ἢ "4874 sn® 'JJ87 'Z "var amnadosdu oIm “uouuou9d ΘΘΟΤΒΙΩ UOYoSTYRINOS
augypddıdy, por Sogı3ndZ, agı nonssoyıp Soda13 9 9 “ΛΒΟ3γ313} alılgori auaariodug

Ἢ ag 9 Sm “θά ιϑάϑγ "arolisorioıg amıoıdoo amı nodoAnsony, jo noxıgodjj 98
alıı por apdobaıg ndzımu agı Sodu nojyvoy noı alı 13X31dau [ssneryy 04 “91 "U
souryosoy SIONTYEINOS 500] ρου δου 39 9 1087 A 'NAHLY 'qF
"nonarloag amıprludX 39 aonı383 oLamd3
Spyboooyıdb azrl noınoı Sodnz 319 “tmaıgodıj ımboo ı9ı wınmonsAmAnodır 1noL
-NOL ADINVOY [sauoygsiyuy] 30 ‘udz “Δ3Π ogjo 79 ‘F "duÄg "HdoONaX ἜΤ 08
"maagisoodu ΔΙΟΘῸΧ or SoLnggig ouorl
-UOX moaanz ΔιοΦο SpLa9LIyoup SPIonoAND AMA3X3 SYL ΔΙΟΛΟΘΙ31, SnoLnoL “wı
-AMYnog ΔῸ 19 malsano PXlodu AMLIYolL AMLNDy amıL 110333 510 ‘Sno3a SnoL Aama\
"Hu amı Δ ΟΣ 513 Δ [A103 .1, 5910] ‘Ssdgan m “δο ΟΣ 3 IyA amınoL "SolsYH,
9 5011}, por Solsy 9 11 ΤῸΝ 5οδι ΛΟ 9 31 SojAdo | dauom Snoumdgap alanaqgıou 97
3 „1 5910 SıL 13 “uonj3 ΛΟΥῸΝ 13108 ıorl 3A oınoı jox 1313 agI οᾶν — 'F
"Londgap 5101.0311.030. Por 31 SI0b00 SIOYYY 39 SMOYYolL MXIgod |ORMQ353
ug ar Snoyvou am „oıamong 1onarlonaAAno ΔῸ 510 οὐ 1101, Sanox] napıu. “alsıa
1939 ano ‘por norimarlodu Soasrina nayıL *W0La03g nori3 a3gno 119 SmonA “uonı3 Sanorl
adz 5001. }omgpg Il 1orl ap jo ‘sulıposg ᾧ “39 Sıojag ΞΤ01 “49ΈΘΙ, --- "ug ΟΖ
"009 »ıoorinog aadova wuorlludX amano Sıoza 5101, oa SonarinorolL
51351301113 1010] ΤῸΝ aaolırimognu napır ıuynog ılı a3 1. amA3Y may 33 το! 00rlUg Sonarl
-onıbp SoXAnaz oioınayaL XL dpıp ‘oıLmudp 1mjoorllug 310VyYy ἸῸΝ ΔΒΠ SimpyvolL
Soıno 111 Sodwwı3 Sodaızu 9 (gypıads 'ıyog) Dzgz ou "ddıg — “Ὁ
"oaarloAay pı 137013 Lboop 91
SonaronAıA ıworlisgo ımı a3 511, Sodriog] Suamb 5.1, wılundod alı nıq pyvo ᾿50130
por monj3 Juap 13909 ıorl dnA Soboooyu .noxjgodjj noı Aıanonp amX3 Sadouıy
daupox 139m53 aysgorl 3AMA3 alripangz ano oLnoÄavag am 39 103. “Β 'n uoy
-söy pun serussneg uogeuslT "o1aapobz Sm ‘SIoyyou wor jox Διο
οὐ 1.0 10x
ADIL SIOHgImA a3 5ΟΛΒΠΠΛΥΟΣΞΧ3 Ο113.31.ῸΝ 11.3.11 ANo ΔΒΠ 9 * ** Sosiagau, oLUdX3 ΟἹ
1opırloL Sp ΛΠ noı ΘΟ, sp 1Δ11, juorllimo ΔΒ 39 au .Sosy Ὁ 11 oa od dA ıarl
"ugauz «ΔΟΘΙ8018 3A apvoLap] por Lg azrl por 'FaOgIE "3B40Ag ΟὝΤΩ "ὦ
:SornodpdAoun Smaoyı alıno
Sornmbonsz anııayA noxgodjj noı alıı asrlıojjdunmodoX a9 j1 por "moonaalrida
YXno ψη 300my3Uup ambonaz 3gno ‘algolariaug SpXdp ΔῸΣ mo “aoAoy nonjgodii 9
noL agı “aloadıo SnozyaodH, 39 alı "139199393 Sionogl 10x 3awXAnı3 amıılı dpA
31 amıprludX .„Sodug Sur Suimoı mogolınz SnonsJodu por Sp “amxıo δορὸς amı
23 SnoL ΤῸΝ amza amı Sogjdıouns 5001, Soıno 39 anaaXjay "SonarioAAsgb ndiod
por nooxlıong 10170% amumdgap 4133093 SoLoLmanyı nordLuınsynog 91 53 amgvadou
608 gq7—I ἩΜΗΜΊ ANN NUHIUYT V

310 84 [77]. PRODIKOS
τὸν ἀδελφὸν ᾿Αριγνώτον τοῦ κιθαρωιδοῦ, θέλων ἀπὸ τῆς τῶν δηλωθέντων μο-
χϑηρίας καὶ περὶ τὰ φαῦλα λιχνείας ἐμφανίσαι τὴν τῶν παιδευσάντων διδασκαλίαν.
5. ΑΒΙΒΤΌΡΗ. Nub. 360 (Chor der Wolken; vgl. Av. 692)
οὐ γὰρ ἂν ἄλλωι γ᾽ ὑπακούσαιμεν τῶν νῦν μετεωροσοφιστῶν
5 πλὴν ἢ Προδίκωι" τῶι μὲν σοφίας καὶ γνώμης οὕνεκα, σοὶ δὲ (Sokr.)...
— Teagenistae fr. 490 K.
τοῦτον τὸν ἄνδρ᾽ ἢ βυβλίον διέφθορεν
ἢ Πρόδικος ἢ τῶν ἀδολεσχῶν εἷς γέ τις.
6. Somor. ΑΒΙΒΤΟΡΗ. Nub. 361 διδάσκαλος δὲ ἦν οὗτος (Prod.) καὶ
10 Θηραμένους τοῦ ἐπικαλουμένου Κοθόρνον.
7. Ὅτονυϑ. Halic. Isocr. 1 γενόμενος [Isokr.] δὲ ἀκουστὴς Προδίκου τε τοῦ
Κείον καὶ Γοργίον τοῦ Λεοντίνου καὶ Τεισίου τοῦ Συρακουσίου τῶν τότε μέγιστον
ὄνομα ἐν τοῖς Ἕλλησιν ἐχόντων ἐπὶ σοφίαι, ὡς δέ τινες ἱστοροῦσι, καὶ Θηρα-
μένους τοῦ ῥήτορος, ὃν οἱ τριάκοντα ἀπέκτειναν δημοτικὸν εἶναι δοκοῦντα.
15 8. GELL. xv 20, 4 auditor fuit [Euripides] physice Anazagorae et
Prodici rhetoris.
9. Marogur. V. Thuc. 36 ἐζήλωσε [Thukyd.] δ᾽ ἐπ᾽ ὀλίγον, ὧς φησιν
"AvtuAros, καὶ τὰς Γοργίου τοῦ Λεοντίνου παρισώσεις καὶ τὰς ἀντιθέσεις τῶν
ὀνομάτων, εὐδοκιμούσας κατ᾽ ἐκεῖνο καιροῦ παρὰ τοῖς Ἕλλησι καὶ μέντοι καὶ Προ-
20 δίκου τοῦ Κείου τὴν ἐπὶ τοῖς ὀνόμασιν ἀκριβολογίαν.
10. Quintır. τ 1, 12 horum primi communis locos tractasse dicuntur
Protagoras, Gorgias; adfectus P., Hippias et idem Protagoras et Tihra-
eymachus. ScHOoL. zu ARISTOPH. Av. 692 Tv’ ἀκούσαντες πάντα παρ᾽ ἡμῶν
ὀρθῶς περὶ τῶν μετεώρων... Προδίκωι rap’ ἐμοῦ κλάειν εἴπητε τὸ λοιπόν [folgt
25 1A 12]: ὅτι οὐκ ὀρθῶς Καλλίμαχος τὸν Πρόδικον ἐν τοῖς ῥήτορσι καταλέγει"
σαφῶς γὰρ ἐν τούτοις φιλόσοφος.
11. Praro Oratyl. 3848 (Sokr. spricht) τὸ περὶ τῶν ὀνομάτων οὐ σμικρὸν
τυγχάνει ὃν μάθημα, el μὲν οὖν ἐγὼ ἤδη ἠκηκόη παρὰ Προδίκου τὴν πεντηκον-
τάδραχμον ἐπίδειξιν; ἣν ἀκούσαντι ὑπάρχει περὶ τοῦτο πεπαιδεῦσθαι, ὡς φησιν
80 ἐκεῖνος, οὐδὲν ἂν ἐκώλυέν σε αὐτίκα μάλα εἰδέναι τὴν ἀλήθειαν περὶ ὀνομά-
τῶν ὀρθότητος" νῦν δὲ οὐκ ἀκήκοα, ἀλλὰ τὴν δραχμιαίαν.
12. Arıstor. Rhet. Γ 14. 1416} 12 ὥστε ὅπου ἂν fi καιρός, λεκτέον “καί
μοι προσέχετε τὸν νοῦν’ οὐθὲν γὰρ μᾶλλον ἐμὸν ἢ ὑμέτερον᾽ καὶ ἐρῶ γὰρ ὑμῖν
οἷον οὐδὲ πώποτε ἀκηκόατε δεινον᾽ (ἢ «οὕτω θαυμαστόν᾽) τοῦτο δ᾽ ἐστίν, ὥσπερ
35 ἔφη Π., ὅτε νυστάζοιεν οἱ ἀκροαταί, παρεμβάλλειν τῆς πεντηκονταδράχμον αὐτοῖς.
Vgl. ΟὐἸΝΤΊΣ, ıv 1, 73.
13. Synonymik: PrATo Protag. 337 a—o εἰπόντος δὲ αὐτοῦ ταῦτα, ὁ
Πρόδικος, καλῶς μοι, ἔφη, δοκεῖς λέγειν, ὦ Κριτία" χρὴ γὰρ τοὺς ἐν τοιοῖσδε λόγοις
2 φαῦλα {ζσπουδῆς καὶ» Casaubonus 7 τὸν ἄνδρα τοῦτον Hass.: verb.

G. Hermann 9 vgl. 59 A 22 18 "Αντυλλος] Rıhetor d. Keiserzeit
24 Προδίκω!] hier wie Sokrates als Meteorosophist gefaßt; vgl. 2. 4
25 καταλέγει] in seinen Πίναες 28 ἠκηκόη T: ἀκηκόεν B 80 ἐκώλυσεν B
941. wohl aus einem sokratischen Dislog übernommen 35 παρεμβάλλειν
{τι μέλλειν» unnötig Th. Gomperz 37 vgl. Herm. Mayer Prod. v. Keos
u. ἃ. Anfänge ἃ. Synon. Paderborn 1913 zu A 13ff. vgl. Radermacher
Rhein. Mus. 69 (1914) 87£f. 38 ἔφη T: ἔφης Β τοὺς] τοῖς BT
παραγιγνομένους κοινοὺς μὲν εἶναι ἀμφοῖν τοῖν διαλεγομένοιν ἀκροατάς, ἴσους

δὲ μή. ἔστιν γὰρ οὐ ταὐτόν κοινῆι μὲν γὰρ ἀκοῦσαι δεῖ ἀμφοτέρων, μὴ ἴσον δὲ
νεῖμαι ἑκατέρωι, ἀλλὰ τῶι μὲν σοφωτέρωι πλέον, τῶι δὲ ἀμαθεστέρωι ἔλαττον.
ἐγὼ μὲν καὶ αὐτός, ὦ Πρωταγόρα τε καὶ Σώκρατες, ἀξιῶ ὑμᾶς συγχωρεῖν καὶ ἀλλή-
5 λοις περὶ τῶν λόγων ἀμφισβητεῖν μέν, ἐρίζειν δὲ μή᾽ ἀμφισβητοῦσι μὲν γὰρ
καὶ δι᾽ εὔνοιαν οἱ φίλοι τοῖς φίλοις, ἐρίζουσιν δὲ οἱ διάφοροί τε καὶ ἐχθροὶ ἀλλήλοις.
καὶ οὕτως ἂν καλλίστη ἡμῖν ἡ συνουσία γίγνοιτο" ὑμεῖς τε γὰρ οἱ λέγοντες μάλιστ᾽
ἂν οὕτως ἐν ἡμῖν τοῖς ἀκούουσιν εὐδοκιμοῖτε καὶ οὐκ ἐπαινοῖσθε' εὐδοκιμεῖν
μὲν γὰρ ἔστιν παρὰ ταῖς ψυχαῖς τῶν ἀκουόντων ἄνευ ἀπάτης, ἐπαινεῖσθαι δὲ ἐν
10 λόγωι πολλάκις παρὰ δόξαν ψευδομένων ἡμεῖς T’ αὖ οἱ ἀκούοντες μάλιστ᾽ ἂν
οὕτως εὐφραινοίμεθα, οὐχ ἡδοίμεθα’ εὐφραίνεσθαι μὲν γὰρ ἔστιν μαν-
θάνοντά τι καὶ φρονήσεως μεταλαμβάνοντα αὐτῆι τῆι διανοίαι, ἥδεσθαι δὲ ἐσθί-
οντά τι ἢ ἄλλο ἡδὺ πάσχοντα αὐτῶι τῶι σώματι. ταῦτα οὖν εἰπόντος τοῦ Προ-
δίκου πολλοὶ πάνυ τῶν παρόντων ἀπεδέξαντο. Vgl. A 19.
15 14, — — 3404 [zu Prod.] καὶ γὰρ οὖν καὶ δεῖται τὸ ὑπὲρ Σιμωνίδου
ἐπανόρθωμα τῆς σῆς μουσικῆς, ἧι τό τε βούλεσθαι καὶ ἐπιθυμεῖν διαιρεῖς ὡς
οὐ ταὐτὸν ὄν... Β ταὐτόν σοι δοκεῖ εἶναι τὸ γενέσθαι καὶ τὸ εἶναι ἢ ἄλλο;
ἄλλο νὴ Δί᾽, ἔφη ὁ Πρόδικος. 84] Β τὸ γὰρ δεινόν, φησίν [Prod.]. κακόν ἐστιν
. τί ἔλεγεν, ὦ Πρόδικε, τὸ χαλεπὸν Σιμωνίδης ;κακόν, ἔφη.
20 15. — Meno 7588 τελευτὴν καλεῖς τι; τοιόνδε λέγω οἷον πέρας καὶ
ἔσχατον᾽ πάντα ταῦτα ταὐτόν τι λέγω’ ἴσως δ᾽ ἂν ἡμῖν Π. διαφέροιτο.
16. — Euthyd. 277efif. πρῶτον γάρ, ὥς φησι Π., περὶ ὀνομάτων
ὀρθότητος μαθεῖν δεῖ᾽ ὃ δὴ καὶ ἐνδείκνυσθόν σοι τὼ ξένω (Euthydemos und
Dionysodoros), ὅτι οὐκ ἤιδησθα τὸ μανθάνειν, ὅτι οἱ ἄνθρωποι καλοῦσι μὲν
25 ἐπὶ τῶι τοιῶιδε, ὅταν τις ἐξ ἀρχῆς μηδεμίαν ἔχων ἐπιστήμην περὶ πράγματός τινος
ἔπειτα ὕστερον αὐτοῦ λαμβάνηι τὴν ἐπιστήμην, καλοῦσ, δὲ ταὐτὸν τοῦτο καὶ
ἐπειδὰν ἔχων ἤδη τὴν ἐπιστήμην ταύτηι τῆι ἐπιστήμηι ταὐτὸν τοῦτο πρᾶγμα
ἐπισκοτῆι ἢ πραττόμενον ἢ λεγόμενον. μᾶλλον μὲν αὐτὸ ξυνιέναι καλοῦσιν
ἢ μανθάνειν, ἔστι δ᾽ ὅτε καὶ μανθάνειν.
30 17. — Lach. 1978 ἀλλ᾽, οἶμαι, τὸ ἄφοβον καὶ τὸ ἀνδρεῖον οὐ ταὐτόν
ἐστιν. ἐγὼ δὲ ἀνδρείας μὲν καὶ προμηθείας πάνυ τισὶν ὀλίγοις οἶμαι μετεῖναι, θρα-
σύτητος δὲ καὶ τόλμης καὶ τοῦ ἀφόβου μετὰ ἀπρομηθείας πάνυ πολλοῖς. Vgl.
197} μηδέ γε εἴπηις, ὦ Λάχης" καὶ γάρ μοι δοκεῖς οὐδὲ ἠισθῆισθαι, ὅτι δὴ ταύτην
τὴν σοφίαν παρὰ Δάμωνος τοῦ ἡμετέρου ἑταίρου παρείληφεν, ὁ δὲ Δάμων τῶι
35 Προδίκωι πολλὰ πλησιάζει, ὃς δὴ δοκεῖ τῶν σοφιστῶν κάλλιστα τὰ τοιαῦτα
ὀνόματα διαιρεῖν.
18. — Charmid. 1608.4.8 εἰπτέ μοι, ἦν δ᾽ ἐγώ, οὐ ταὐτὸν καλεῖς τὸ ποιεῖν
καὶ τὸ πράττειν ; οὐ μέντοι, ἔφη οὐδέ γε τὸ ἐργάζεσθαι καὶ τὸ ποιεῖν. ἔμαϑον
γὰρ παρ᾽ Ἡσιόδου, ὃς ἔφη ἔργον [δ᾽ οὐδὲν εἶναι ὄνειδος [Opp. 311]. οἴει
40 οὖν αὐτόν, εἰ τὰ τοιαῦτα ἔργα ἐκάλει καὶ ἐργάζεσθαι καὶ πράττειν, οἷα νῦν δὴ
σὺ ἔλεγες, οὐδενὶ ἂν ὄνειδος φάναι εἶναι σκυτοτομοῦντι ἢ TapıyomwAoüvri ἢ Em’
ku
7 κἀλλιστ᾽ ἂν οὕτως W 11 ἡδοίμεσθα Β 28 »Vor μᾶλλον fehlt

vielleicht xal« Diels; schwerlich 33 οὐδὲ Oxyrh. pap.: οὐδὲ μὴ Hss.:
τοῦδε un Keck δὴ Ox.: fehlt (in μὴ verändert und vorher falsch ein-
geschoben) Hss. 34 παρείληφα Ox. 35 τὰ πολλὰ Ox. 39 [δ oder
[eivaı] Stephanus. »Vielleicht verstand Plato δοὐδὲν (= δὴ οὐδὲν)« Diels
41] ἔλεγες TW: λέγεις B
312 84 [77]. PRODIKOS
οἰκήματος καθημένωι; οὐκ οἴεσθαί γε χρή, ὦ Σώκρατες, ἀλλὰ καὶ ἐκεῖνος οἶμαι
ποίησιν πράξεως καὶ ἐργασίας ἄλλο ἐνόμιζεν, καὶ ποίημα μὲν γίγνεσθαι ὄνειδος
ἐνίοτε, ὅταν μὴ μετὰ τοῦ καλοῦ γίγνηται, ἔργον δὲ οὐδέποτε οὐδὲν ὄνειδος" τὰ
γὰρ καλῶς τε καὶ ὠφελίμως ποιούμενα ἔργα ἐκάλει, καὶ ἐργασίας τε καὶ πράξεις
5 τὰς τοιαύτας ποιήσεις. Vgl. D καὶ γὰρ Προδίκου μυρία τινὰ ἀκήκοα περὶ ὀνο-
μάτων διαιροῦντος.
19. Arıstor. Top. Β 6. 112} 22 ἔτι καὶ εἰ αὐτὸ ἑαυτῶι συμβεβηκὸς ἔθηκεν
ὡς ἕτερον, διὰ τὸ ἕτερον εἶναι ὄνομα, καθάπερ Π. διηιρεῖτο τὰς ἡδονὰς εἰς χαρὰν
καὶ τέρψιν καὶ εὐφροσύνην’ ταῦτα γὰρ πάντα τοῦ αὐτοῦ, τῆς ἡδονῆς, ὀνό-
10 ματά ἐστιν. ALEx. z. 4. St. 181, 2 TI. δὲ ἐπειρᾶτο ἑκάστωι τῶν ὀνομάτων
τούτων ἴδιόν τι σημαινόμενον ὑποτάσσειν, ὥσπερ καὶ οἱ ἀπὸ τῆς Στοᾶς, χαρὰν
μὲν λέγοντες εὔλογον ἔπαρσιν, ἡδονὴν δὲ ἄλογον ἔπαρσιν, τέρψιν δὲ τὴν δι᾽ ὥτων
ἡδονήν, εὐφροσύνην δὲ τὴν διὰ λόγων. νομοθετούντων δέ ἐστι τοῦτο, ἀλλ᾽ οὐδὲν
ὑγιὲς λεγόντων.
15 20. PLaro Phaedr. 267 Β [nach 82 A 25] ταῦτα δὲ ἀκούων ποτέ μου
Π. ἐγέλασεν καὶ μόνος αὐτὸς ηὑρηκέναι ἔφη ὧν δεῖ λόγων τέχνην δεῖν δὲ οὔτε
μακρῶν οὔτε βραχέων ἀλλὰ μετρίων.
B. FRAGMENTE
TIPOAIKOY WPAI
20 1. Schon. Arısrtora. Nub. 361 φέρεται δὲ καὶ Προδίκου βιβλίον
ἐπιγραφόμενον Ὧραι, ἐν ὧι πεποίηκε τὸν Ἡρακλέα τῆι ᾿Αρετῆι καὶ
τῆι Κακίαι συντυγχάνοντα καὶ καλούσης ἑκατέρας ἐπὶ τὰ ἤθη τὰ
αὑτῆς, προσκλῖναι τῆι ᾿Αρετῆι τὸν Ἡρακλέα καὶ τοὺς ἐκείνης ἱδρώτας
προκρῖναι τῶν προσκαίρων τῆς κακίας ἡδονῶν. PLAT. Sympos.
8 vgl. τὶ 311, 11. 314, 11. 16 τέχνηι Stephanus δεῖν Paris. 1808:
δεινὰ BT. Vgl. τὶ 261, 39 20 »Aus Plato (rm 313, 1ff.) und Xenophon
(1,21) geht hervor, daß P. eine Epideixis über Herakles zu halten pflegte,
aber ob dies σύγγραμμα (s. unten 313, 4) ein ἀνέκδοτον geblieben oder nicht,
steht nicht fest. Aus B 2 scheint die Nichtveröffentlichung zu folgen.
Der Stil ist sicher xenophontisch, ‘wie dieser selbst sagt ὃ 34. "Wpau
„Jugend des Herakles‘‘ deutet Welcker Rhein. Mus. 1 (1833) 578 gewiß
falsch. Andere „Über die Natur und die Jahreszeiten‘, „Über die ver-
schiedenen Lebensalter‘ unwahrscheinlich. Besser vermutet Böttiger,
die Schrift habe drei λόγοι enthalten. Der Titel erinnert an ‘Hpodötou
Μοῦσαι, Φιλολάου Βάκχαι, Δημοκρίτου ᾿Αμαλθείης κέρας, von denen der erste
sicher alexandrinische Fiktion ist. So könnte das jedenfalls in den al.
Bibliotheken vorhanden gewesene Buch *"Wpaı eine aus Xen. geflossene
Bearbeitung sein. Denn das Referat προσκλῖναι τῆι ᾿Αρετῆι (Z. 23) geht
über Xen. hinaus. Außer Β 1 sind alle Erwähnungen der Epideixis ledig-
lich Resonanz von B 2. Vgl. Rabe Rhein. Mus. 64 (1909) 581ff. Alpers
Hercules in bivio Diss. Gött. 1912. Zur Epideixis selbst vgl. Hesiod.
Opp. 287ff., Soph. Κρίσις (Πάριδος) fr. 334 N?.« Diels
ἸΘΣΠΉΣΗ ΘΤΡ
"Ὁ “τὶ ᾿ϑοουιθοιο “solLıoıg ἼΒΟΙΟΙΩ ‘SI3JpIg :’q0I4g “ss 'aqn lozıg :7 ἰι03 39
ἐν lolsg !sporqt ıUo3 139 17 "IpnA “ryosam [813] :'ss ‘(vw auıoygl
9 μι 1968) 'qogg μι8 :sppıq ‘779 (8681) 8} "nm wuyy aoypsuLlopeyg
(en „ Ἵ 'dwAg om ospe) ılua ZAWG loliou τῷ Sloliou :*qogg
“ΧῊΨ Sonaripoliou τς ν᾽ αἀοηῷ ‘zy Suıno 0% Zıyosapg ABu1oxoıdau
“Θ᾽ Ὁ113113 [aımoroıu3 61 ss 02dn :αοηῷ Ὅσῳ L 91 ΘΙΠΌΒΑΤΗ A0o
noX3 1 ψψῆφο [oruXo uuswgıep [ΔΙ8Χ090] 909΄Ὶ1Ὶ 'q098 41Π91 3: GI
τῷ 'Ifpta pun Ο alasririndgaı ῬῚ (2)τν 1Loddogox : Ὁ 1LuLodogon : ψ ΤΙ 'qoas
“ν᾽ ı1.lıordogon Ὁ "qoag 11ULgısdogon ᾿ΒΒῊ orl9o :*q098 orlimdX ZI
“"SSFJ woaajodu :*qoggt woazıoodır II "1038 ‘*AXAMA wd3Loug 01 n 34
-ydLI [JyoM 10A3rloaaA “τ ν' 1onarlonık 8 Y 'q04g 1034 10 Lau 12 "qo04g ‘®
noı dan ΤΡ ıdau < ΟΤΡ (9161) 98 "yo “1οην 61 "OT O7ISON 'T8A F
11 ‘ıluo3 139 Sonarlnou1oxo Ὀγγν SILaodb amuprlAodu 39n0 amrlavou.

no InA δϑὴ noımdu (7%) BOMDIg Sodi319 amu3VoX 39 amı
‘1303 SoLoN3ÄY Sonagno amaudaL Δ3Π amL ἸῸΝ ‘30 mJ9 A0QQ aluLommd Ἰῶ G
ἸῸΝ 31 auLoigl alıı ıluz Sonsrigoliou auyıd 3Π3 ano ana "ıuumpdı noıd
AOL 113 AQQ9 aojou. oıanodoup ‘SıayapdH, m 30 MdO, -AlBıLla ION
13W0odH, 191 aurlodgoodu alasaroynog) τοορρῷ nod3ı3 9 alı ‘aouodı
AOLND AQL 1013] amorsgud nsgoodu ΔΒΓ alıı ‘SnozywodH, noL aodaı
-poroliyu o1aonzdz 9 5.0 (gg) "ABU3Ngoup apıno Suınoz alıı 518 por 07
39 SINpYvou “130 alıımo SOVVY 511. 13 ἸῸΝ 39 alBuoxoru3 “aluınoza
arlog 39 1OIOWULONDDOLEN .Iournpyoıg ndm L oLoyorl ΔῸ Su 53 39
oıU903 ‘onarloLusumap A13X3 ouorlrio 39 pı ‘woaj3 Smaondb Suı aödaı
-ogdo nıznoq 310m orluXo 39 οἱ, iogosnpob [aısx0g] Soıag noı aodaı
-odgnd3 mon 31 amdaLonnay 310m orlmdX Δ3Π 91. 39 Δἰι 3" ΟἹ ΟΟΥΥῸΣΙΞΝ 91
‘oılUıovoup ἸῸΝ 31 amındoonyou 513 ΔΒΓ auaarirodgaı aod3ı3 9 alı
“ılanay 39 ı1Ugo3 “luanoodbmo »riuXo 39 91. ‘1I0gjo wıoririo 39 Ὁ.
“Lu o1adıogion orladX Δ3Π 01 alasrlurlooxsa 130n6 aoıdagnav3 108 11391 31
Lusduns aod3ı3 Δ3Π δἰ, ‘SowyAan 1onzıoodu Sormoank ong Imıno 104
-Laod 108 (zZ) -moLlundı amgo amı aod3Lo1u vıanodoup 1ogolugox ΟἹ
aoyXnoL 513 oLaogV333 ‘Somox pıg ALL 3113 aoldl aoı 1u3 loLaorhadı
aogo δι. .ıg δἰ, 3113 διορογίις 1onarlonAıA Ssdompdxoıno Lau
1034 10 τῷ. a3 ‘onordn alıdllı 513 amgpou 23 1313 ‘%oayaodH, dA 10Ub
"porlluariari mA3 0.09 'amAay Su 399 "ioı3apoboun SuLadp Sur 1031}, 5091.
-1009 "OLNANBg113 SIOLOI3YıL ΤῸΝ Lg daug ‘SnosywodH, 1031. 1091. 11ῸΠ 4
-ripdAAno τοῦς 43 SObo0 9 39 "|| OA FE—IZ ‘IT IL "wo 'HAONAX "ὦ
"a0FEg 'FB9oIg 'LVIg "IPA 11 SoLolLvad
9 dauom ‘nabydAAno naUgYAoYoLoN Snonmu3 AMmYYYD ΤῸΝ Aarl Snozya
-odH, Spıoıdoo SnoLoldX Snoı 1ogooAhano mo ıaynod 39 13 a 221 ἃ
618 I HLNYUWNDVAAH I ὋὧὋδ- 81 HUHYT Υ

ἐν gaoıygyund :’q094S 2Π|91 por IE
ΒΒῊ 139 Swıino :[ıg] "qogg Swıno 139 08 τα 'q09S Φ alA alı 97
ὁ βιγ 011 “ΘΒ 1039 :*q09g 1039 10 0% ΦΩ͂ Aaopmox a *ssH “ΠΟ 1o0aar
-Hjıdoxoun :yowquoggAM 1onsmojınmoun ZT Ψ 1 Sowwang 8 "qog4s ss]
ıqn Aaoı :'Zıew 4 οἱ 9 ss] 'ıqn Smyaoıo ἐν Smayou ΣῊ SmanpuLo Q
"qo4g 4119} Supgok gOgoy {δ Ὁ αν mwıl:gog wu en
EI ‘9 II "wo yY9rU S[OITT AOL1O Ὁ ΒΒΈ "IqN AOJLLO :*Q098 ΔΙΊΧΕ AOL 1
auLu3voX 500 ‘SıavapdH, ὦ ‘Sısonag, .Soxigodj| 1oLb Sm “43.1.13 o.onoglov

-o1uN Dmoy L por (65) σοι Vox Sıongu ano no3LoparnA 10x orimo
91 40310193 aıaduun ıurlmaA ılı ‘1oa3 So.Loang 13Ynog 110rlmo 1021. 10
39 13 .a0o3LUNop 1090LdX Simıno 139 Smug vor aozılgori amaarloLo1u3 08
amı ὈΟΔΙ, 31 pıno SoaXzı Spxinzvou 5.0.1, 'nogonodı3X SnodgX3 SnoL
von anodagnay3 SnoYIb 31 SnoL 1ogoXAng 13Vnog Tor 1og033no Suorido
norizyoi ΤΟ 3113 “aozılUyarlın3 amıprlunoog amı. ‘10903711noYAL A139
1310 amupnlunnog Ομ 3113 ‘aogınaundag auA alı ‘aısdab Snonogbr
Snoudon 100 ı3\nog] aUA 3113 ‘also n3 AO310C131L OQYOYYJ, δἰ, 00903) 97
-orinog ıLı3dp 113 51015.0 SUoH1L SOQPYYJ, Sur gun 3113 ‘aozılvadn
aıyou alı wgoxniı Sıarıingıua Smayou Soniı oun 3113 “aozLlUıa3Ädana
Snoyıdb Snoı 10H 0XULDAP SI3y3g3 amyıb ΟἿ 3113 'Snosg 5001. ΔΟ3: 3.030
‘13ynog 100 maps Smayı Snosg SnoL 3113 γγὺ ‘SIoumdgap A1L000Q1Q
1039 10 513γ371113 ἸῸΝ NOAGlL N3AY A3QNO AMYVON ION AMIOAPD AaMLAg 0%
dnA amı (87) 'Sorsguyp „ar morloolıAlLıg wıno XL ΔῸΟ303109 1039
10 dan vvp ‘Suaogl, Sıomioodu 30 39 molLınuns ano "monlanb
a0d31L03U3dU.01Q SIOHOAH „u3 10% mod3LorlıLa3 MVOLL 113 3713 Τοῦ 10903434
auımAd3 nogoAp amarl3o 101 AmyoA amı 30 ΔῸ daobo 'ololLpdı A099
3713 Sodu alıı 13 'myluLNg am 33 oonogorioLon ΤῸ 1301}, ıuı a3 auo alı 91
arondb alı 10 30 Spıanoliansk SnoL wıngıa ‘SıaywodH, ὦ ‘30 SodıL
oa mA3 ἸῸΝ] „313 Vonogvaoodıu Lan‘ ndaı3 L ımınoı a3 vor (17)
"ΔΟΡῸΣ 1ONOYorlono 1onarloyıamoun 3Π Saıanooın 39 10 'aolnorliog
-ὯΞ 3Π 10noVox “ιὦ3 “1oyıd 1orl3 Δ3Π 10 .39 U !alLo3 11, 100 39 orlong
“udz 'WoanA Mm, -oınoı Soonoxp SuvandH, o 0X (05) "mX3adou οὐ ΟἹ
ΛῸΙΟΛΟΞ3 ALONDOAND 10rl3 5101, 109013V36m InA asgoXoLanı "1OAIgdEN 11.
τ. aoıwang am aago SonarloXs1mp Sonagno ‘130UdX no SıoLnoL 10110)
-DAI3 10YYY 10 ΔῸ 510 γγν ‘wgosy1dou wınoı ıuXndh ıuı 1ox ήτο
19L OLANOIMUIDYOL ION PLAanonolL QL 113 MAYAn 30 lin Sodob no
‘'pLnDL 10103 am ὧν SmaapıLo oıhoun 511. του ιλβά 3101 39 193 (CZ) 4
"SIOAYXAnLı AMLAYL AMINOL PLOLMAOLD ΔῸ 5021. 1OX 'SIOQN3GON
ὉΔΟΥ͂ ΔῸ Sau ΤῸΝ ‘Slisgandbns an „Loivorl amvırlo SIoxiginuL
39 1011 ‘Slisgol Sonsrnoıup lı Sonsrionwodboo (am) amnıır 1 Suisgb
-d31 Soonoxo lL amgı ΔῸ 1.1. u ‘Sıodna aaoLou U ao1ııo lı aonarloıdoX31 ΔῸ
SOMIAOXMa [22] #8 FIE

ss] Xıdı- τΓἀοῷ mdiarulyyno 08 4 2159: doA 67
asopmwuyog myloodu 87 "goag ᾿ΞΒῊ "ıqn aonıu- :;Yy aoumdgap 1%
aoyuyny ıonsrodadb 77 qoas “ss ἀπ ὑ- :x βρη 91 OW
Suıno(3)o £1 ΟἸΈΒΖ2ΒΒΩ "QIOA :’94098 “2 Saolıou ΣΤᾺ Sioliou :ggy Sıaıouı IT
"094g ΒΒ S1359- :*wepg Ujponsxondou 01 "waT/) 4191 5ΌΔΙΥΟΙ 501, ἸῸΝ
"WEI 5ΔΙΟΟΙ : ᾿ΒΒΉ “᾿ἀοηῷ Sparmdıo 6 "woIg “΄ἀοηῷ *°ssH (ἐ τῷ ᾿'ἀοης 13-}
Upnzuondou 8 "wog “᾿558Ὲ} δύδλμι :’qogg Slıu SUUBUNILL SopolLoMg
:*g098 “ss 16 Snoliouorho :og Si31o11oho ἢ, "SSH ‘'Q048 4]y2J : 420 I 'ZLIU
"woIlg we) “ΖΑΉΟΙΝ PX τ wolAıg pun mwolasu 9 "ss 'ıqn
MWORYUNUrZ ἸΝ GOIS WORXNULAA :X Ἰοὺ
μι Π3. 9 N ΠπΠΘῚ 4099 ς
Soryıb 39 LLoIdo ‘amAd3 SoXoririno ımrlzyou a3 amı 39 opodag] “amaoı

ıLaludız a3 ayı odıaLulyyno 39 LgoARp “5:1. 3.10 SıLyLondou 39 Sluaarl ᾿ς
-n3 ‘SIWLOMLOSG ama1o Joynd 39 {11.011}, “51.1.14 Χ831. SoAdsano dA asrl
LıluoAnp sanl.oodır. 510 SIoumdgap ndou 10x 51030 pdol. [ῸΣ AMmLAYLL
o101yor 39 worlarliL "moLaaÄıA norlz SIdmX norzumdgap .ıno ΔΟΙ30 3100
novoa 39 noAd3 .SIognARp 5101, Sıoumdgap 39 ırlızano ‘S1osg ΔΒΓ ırlızano
39 οὐβ (ς9) oaarlzgoup SoduA ΟἹ, 513 ὈΞΥῸΧ 39 Ὁ1, ‘SaLaorlodg gg
-οῖς ıLluıoaa ıuı a3 oaglı aarı Ὁ1 “ionarloandog SıonarloLındı 39 5101
“onarloanXo1o SıonanAodusu aan 5101, ‘Sıamdau SmduA το 1odun
-Xno 39 Smaouıuz "onsrlobadı SoLluLosn pıg 10dvıLıy Δ3Π Smaoup “0.
-LonD SIoXnh 5101. 10n3rlonaA 390 10da1ndosdu ‘1.013 1010ANg9 a1Loorlmo
5101, 531:.ΛῈλ0 Aaarl 1034 10 !ioalB asıaolıriyoL NnooXIıg NOoo noL amaodb n3 ΔῸ 0g
511. Lu !asıaoandous SonıL ıluaarlosg ΔῸ 9. 511. ‘si3ona3Lo1uL 11 ılLonoAay
100 19 51: 'MOR3Q3L novox Δολοβ Suınoso 3101um1U dA A3Qgno
«901 30 Sororlosg noLojglı amıayı noı ΤῸΝ ‘3 Soonlap ‘SULND3O
noamu3 ‘Sororlononp noLojqQu AmıAYU 39 NOL .1370rlıı9 AMmgoARY
amumdgap 39 gun 'worhıddzup ΔΒΠ acpag »3 ©ono 89 Soronpgp (18) ST
"DONOYMIONOLEA A0oLOLMmrILOLIX oL SodzrL 9 Sur wonoyidgn Soıana
ΔΒ Sur ‘Snovıd Suınoz 5001, Sıanaqgioa dnA mıno .UnarimdX 109dgnY
5101, 1310anA 10x UaarimaoXuri oıapı “5137 Δ 1090339 noL odıL
p10Ig0d6bp 9 Ὁ .Sıaringiuz nonun Sılıou 11. 9 a13X3 asglın OL 919 DYVY
AlBAolL QL X1Q IRA no .13yonznondou Sıoaıya 510... odgodoun Ὁ, 10x ΟἹ
Sonya SpL ION ὈΥΥ Spmovon Sparkmdıo 5.01, aonorl no 'Smaql Sılomau
-NHON 39 oA “51311.}) ©onozgıdau wAagıX Snodag noL ἸῸΝ 13Y9N3N 0001.
Sısyaınyou 31 Snonio ‘Sılıu Sazglı 39 ὉΔῚ ‘LuaarimanXUur Sı3101L07h9
‘SıuApb SmzgL aar Dal Por "oononyu auAıg 89 aıdu ‘oono1go3 alaızı. aarl
aıdı. oooyuriurz amıaypıu moouringıuz aıdu ὈΥΥῸ ‘Sıaaarloap noringıus 6
amzglı amı alıı 39no 511}. !nonov3g3 ΔΙ:
1 ΟΜ, ox313 amınoL asglr
©g0j0 nglı 3. L ᾿5:3Χ8 aogoAp no 89 11. “aorlıyı m, .4315 Lady, U
por (08) 30 039 anjnorlimgns alıı 113 aogg noısXodg] por noıgiod 30
Az !ioıızÄlıg Lıno 100 LanA L Soanoodbna Spı 1113 ΛΟ amdworl 103
GIE LNYWOVIA 8
5431 Sur gı (Ἰρϑαθας 21 ‘oPg Tıı "“491}1} 'ıpueusp yosu oayagur gg "dg
LI6T “Ζ᾽ ἽΨΙ 7 ΘΙΊΒΟΝ IE "q048 101g : "SSH Ι3)019 : ΣΙΝ BOIg "4048
mgonolun ZI (X Levsig aoı9) "SSH 419} :'qo9g 9 6 "40948 “ΧΤΕ 53.
-AOLLIVOUD Ὁ oyonp WwıAaoX3up % "SSH '3 Aarl 'ı :*qoIg Sıorl3 SıoL 1
᾿ΠΤΘΔΙΘΙΕ 19. yuuou wmopyog = wusoyg “(910 δτταταΈ) 1 =)

vuzo]yg UONFRS UP UT 99995019%) Itjeunioqn wesyorof3 pun oyuueiqIoA
sep ΘΕ ΟΒΈΘΙΝ sap ınyeN 9700 1060, Afaıyag 1auras ur guuau soyıpoaT *F
691 V 89 18 ‘OF Il LE V ῬΡ.ΘΛ a9Lmo ΔῸ 1013 aodAn vor aodXnh

U 11. ΟΥ̓ am 5ΟΛΒΠΟΔΙῸΣ 39n0o SIsgno 10x "WOL3JJOoIgP n1013Andh 3101 08
-Lgomuo SıoL ἸῸΝ 10n0d3AX 31 5101, SoLolyu 10x Sormo nı103 SorinX
SodAn por SodXnh 9 “1) 13yprlong awaazyd Q ‘aoodX alı aoanay οἱ
‘orlA3yd aonsrojoriong amumdgap amıapımy Sodu OL 3X HLNoL XYYp
ΓΒΘΙ Ψ] AmLpYL] ἸῸΝ DoLNasısga3 5ΟΔΛῸΣ! ΔῸΙΠΟΙ ΟΛΙῸΣ noLnoL SodgnpL
100riono 5101. a3 9 alı δ! ΟΥγῸ 5101. ΟἹ
Ὁ. ὉΙῸΝ orlAodı. 9.1. 101431 gg
13:1. γηὼ ‘LUX 50)0313 ΔΒΓ 13534 ι{11. nogXaybau ou pdou ὉΠ ἀγὼ
amyprlono SıornX 5101. a3 aoasnluıumdaun ao0jo 10% ΔοΟΔ8η
-nox33AnDo QL 11orripdA noumdgan Sm3on&d 103] 191 a3 .Q 1]
[uynyf gzg AX "SA ‘'aufoH] 961 I) 6 Π| 'oIsÄyd .τλ op '“πΥὉ Ὑ
"wuy τα τῷ Ψ ὍΤΕ II ἼδΛ 02
θά ημ05 29 21. 0551} 29 WNAIL DANIDU 9} «ἰϑθι129 sp ϑηυητοαζτιι9} wınus
und anbsınbsnun wnıonb ;.mnbor pyııopqy 24067047 90 ‘oruopad
“ΡΥ oymuhsnıy,z ap ‘095 Orpoug op pınb 5521 “8 II “4810 op ὍΙΟ
(av rg 15Δ :ampoH Τῷ ‘#9: 28} I) '6 I "wege op ᾿ΝΕΊΥΩ 'g
ZMIZAD Id3ll 91
"ana οὐ UL διοοπίο διοῦϑιοἰϑγ 3 113 SorkmaA 5.1.

10131 30Lrloox3 .alonagiou 5ΛΟΞΥΝΌΘΗ, Suıady, „un alı Soxigodj]
111g Smu Mmıno (FE) ἽΟΘΟΙ ΣΝ nonorliwgns auLpLoLoIdowor
auı ımaarloolunounıg 110333 δΙΞΥ ΘΗ, AMmgoAY am31oL ou m ‘100
HLNDIOL ἼΟΛΟΥΥΣΘ lonarlnoarin ΔΛΟΛΟΟΧ 139 aoı Surllari Ὁ1.3Π ὈΥΥ Ὁ ΛΙΒΝ ΟἹ
1ΟΠ11.Ὸ Sugliy Ὁ13Π no ‘Sovzı aonarladusu οα, τὰ 0γ8 LQ 39 ADL19 .a1Lo1dıouL
39 101Π11. ‘Sıovib 39 του ‘S31ag 51030 aarl τογ!ὦ 373 τῷ “531Λ0.,
-ındı. moınogl Soonodou Spı 39 na *WoLalarlar amsIodu amınyou amı
ΔΒΓ Sazgl ἸῸΝ .1oLnoyvpAnp 510 11, amaa amı 5101, 100311003A 39 10
‘“aonodıwX Sıonmouz amdaındosdu amı 5101. 1034 ΔΒΓ 10 10% "alaLıodı g
OLAO3Q PL 10X193rl AOLNOL ὉΪΩ 3100 1OLAOHXD AOLNO 531 ΛΟ ]3γ 0 Ὁ
3100 ἸῸΝ ‘SıogXorlo 5101. L amıglL nıLosdpu SIoLNo 9 Sonun "AMLNo
momolringıu3 a9 5093 IA 101N0X319 .SLONDOVOLYD AMLOML ΤΌΣ AMLIO
anrApdup 10x aarl ojsql Sıovıd 5103 SIoL 39 1103 (69) "SoAmnioN
SOoMIqdOAd ILL] #8 IIE


5. PsıtLopem. de piet. c. 9, 7 p. 75 G. Tlepoaios δὲ δῆλός ἐστιν...
ἀφανίζων τὸ δαιμόνιον ἢ μηθὲν ὑπὲρ αὐτοῦ γινώσκων, ὅταν ἐν τῶι Περὶ θεῶν μὴ
ἀπίθανα λέγηι φαίνεσθαι τὰ περὶ (τοῦδ τὰ τρέφοντα καὶ ὠφελοῦντα θεοὺς νενο-
5 μίσθαι καὶ τετειμῆσθαι πρῶτον ὑπὸ Προδίκου γεγραμμένα, μετὰ δὲ ταῦτα τοὺς
εὑρόντας ἢ τροφὰς ἢ σκέπας ἢ τὰς ἄλλας τέχνας ὡς Δήμητρα καὶ Διόνυσον καὶ
τοὺς... [Vgl. Μιν. Fer. Oct. 21, 2] Cıc. d. ἢ. deor. ı 37, 118 quid?
P. Cius, quı ea quae prodessent hominum vitae deorum in numero habita
esse dixit, quam tandem religionem reliquit? 15,38 Persaeus ... e08 esse
10 habitos deos, a quibus aliqua magna utilitas ad vitae cultum esset inventa,
ipsasque res utiles et salutares deorum esse vocabulis nuncupatas. [Vgl.
auch 72B7 τι 243, 8ff.] Sext. adv. math. ıx 18 [vgl. oben τὶ 103, 1f.]
Π. δὲ ὁ Κεῖος ἥλιον, φησί, καὶ σελήνην Kal ποταμοὺς Kal κρήνας Kal καϑόλου
πάντα τὰ ὠφελοῦντα τὸν βίον ἡμῶν οἱ παλαιοὶ θεοὺς ἐνόμισαν διὰ τὴν ἀπ᾽
15 αὐτῶν ὠφέλεϊαν, καθάπερ Αἰγύπτιοι τὸν Νεῖϊλον᾽, καὶ διὰ τοῦτο τὸν μὲν ἄρτον
Δήμητραν νομισθῆναι, τὸν δὲ οἶνον Διόνυσον, τὸ δὲ ὕδωρ Ποσειδῶνα, τὸ δὲ πῦρ
Ἥφαιστον καὶ ἤδη τῶν εὐχρηστούντων ἕκαστον. 51 μὴ εἶναι δὲ [sc. θεόν] οἱ
ἐπικληθέντες ἄθεοι, καθάπερ Εὐήμερος... καὶ Διαγόρας ὁ Μήλιος καὶ Π. ὁ Κεῖος
καὶ Θεόδωρος... 52 Π. δὲ τὸ ὠφελοῦν τὸν βίον ὑπειλῆφθαι θεόν, ὡς ἥλιον καὶ
90 σελήνην καὶ ποταμοὺς καὶ λίμνας καὶ λειμῶνας καὶ καρποὺς καὶ “τᾶν τὸ τοιουτῶδες.
Tuemist. Or. 30 p. 422 Dind. πλησιάζομεν ἤδη ταῖς τελεταῖς καὶ τὴν Προ-
δίκου σοφίαν τοῖς λόγοις ἐγκαταμίξομεν, ὃς ἱερουργίαν πᾶσαν ἀνθρώπον καὶ
μυδτήρια καὶ τελετὰς τῶν γεωργίας καλῶν ἐξάτττει, νομίζων Kal θεῶν ἔννοιαν
ἐντεῦθεν εἰς ἀνθρώπους ἐλθεῖν καὶ πᾶσαν εὐσέβειαν * * * ἐγγυώμενος.
%5 6. Praro Euthyd. 3050 οὗτοι γάρ εἰσιν μέν, ὦ Κρίτων, οὗς ἔφη Π. μεθό-
ρια φιλοσόφου τε ἀνδρὸς καὶ πολιτικοῦ, οἴονται δ᾽ εἶναι πάντων σοφώ-
τατοι ἀνθρώπων .. . σοφοὶ δὲ ἡγοῦνται εἶναι πάνυ, εἰκότως" μετρίως μὲν γὰρ
φιλοσοφίας ἔχειν, μετρίως δὲ πολιτικῶν.
6. Die Sophisten sind Zwischenstücke zwischen dem Philosophen

und dem Politiker.
ὔἅὔἅϑτ͵)ϑηο:εἅκν. αεε͵ι͵κκ“ ἷΊπο«τπῖκττι,:ο͵Ἱοκτοτιτ
κ..ϑ.ϑϑΔϑὕΔΝ.ὕἅμμνμ ἙΣδπ οι ---α--
L————
se. ἐγκώμιον Πρωτέως τοῦ κυνὸς dem Prodikos eine Schrift ᾿Εγκώμιον πενίας
Προδίκου τοῦ Κείου zuschreiben, die Aristophanes im Plutos benutzt hätte.
Vgl. W. Meyer Laudes inoptae Diss. Gött. 1915, 15
3 un... davakeynı Pap.: erg. Diels Herm. 13 (1878) 1 4 {τοῦν fehlt
Pap.: erg. Diels 5 μετὰ δὲ ταῦτα κτλ. nimmt Th. Gomperz (Gr. Denk.
14 357) für Prodikos, H. Gomperz (Sophist. u. Rhet. S. 113) nur für Per-
saios in Anspruch; vgl. auch Nestle Philol. 67 (1908) 556 8 Cius
Marsus: chivis Hess. 10 habitatos B! magna AC: aliqua magna B,
wahrscheinlich richtig, vgl. de fin. ı 10, 32 11 nuncupates B' 20 καὶ
λίμνας Laur. 85, 16: fehlt übr. Hess. 21f. Ein ἔπαινος γεωργίας darf
für Pr. aus Th. nicht erschlossen werden (Welcker). Vgl. dagegen Kalb-
fleisch Festschr. Th. Gomperz (Wien 1902) 9417. 24 Lücke Diels; ἐγ-
γενέσθαι verm. Kalbfl. 25 μεθόρια d. Neutrum auffallend. Aristid. 28,84
sagt imitierend ἄνδρα οὐ μεθόριον ῥήτορος καὶ στρατηγοῦ
318 84 [77]. PRODIKOS
7. StoB. ıv 20, 65 Προδίκου.
ἐπιθυμίαν μὲν διπλασιασθεῖσαν ἔρωτα εἶναι, ἔρωτα δὲ διπλα-
σιασθέντα μανίαν γίγνεσθαι.
ZWEIFELHAFTES
5 8. [PLatTo] Eryxias 397 Ὁ Εἴ, τουτονὶ μὲν τὸν λόγον, ἔφην ἐγώ, πρώιην
ἐν Λυκείωι ἀνὴρ σοφὸς λέγων, Πρόδικος ὁ Κεῖος, ἐδόκει τοῖς παροῦσι φλυαρεῖν
οὕτως, ὥστε μηδένα δύνασθαι πεῖσαι ζῶν παρόντων, ὡς ἀληθῆ λέγει"...
ἠρώτα
γὰρ αὐτὸν τὸ μειράκιον, πῶς οἴεται κακὸν εἶναι τὸ πλουτεῖν καὶ ὅπως ἀγαθόν᾽"
ὁ δ᾽ ὑπολαμβάνων, ὥσπερ καὶ σὺ νῦν δή, ἔφη, τοῖς μὲν καλοῖς κἀγαϑοῖς
τῶν
10 ἀνθρώπων καὶ τοῖς ἐπισταμένοις, ὅπου δεῖ χρῆσθαι τοῖς χρήμασι, τούτοις
μὲν
«ἀγαθόν, τοῖς δὲ μοχθηροῖς καὶ ἀνεπιστήμοσι κακόν. ἔχει δ᾽, ἔφη, καὶ τἄλλα
πρά-
γματα οὕτω πάντα ὁποῖοι γὰρ ἄν τινες ὦσιν οἱ χρώμενοι, τοιαῦτα καὶ τὰ πρά-
γμβατα αὐτοῖς ἀνάγκη εἶναι.
9. [Prarto] Axiochos 366 zff. [Sokr. spricht] ᾿Αξίοχε, σύ γε οὐκ ἔτυμά
15 μοι μαρτυρεῖς, οἴει δὲ καθάπερ ᾿Αθηναίων ἡ πληθύς, ἐπειδὴ ζητητικός εἶμι
τῶν
πραγμάτων, ἐπιστήμονά του εἶναί με. ἐγὼ δὲ εὐξαίμην ἂν τὰ κοινὰ ταῦτα
εἰδέναι᾽ τοσοῦτον ἀποδέω τῶν περιττῶν. (0) καὶ ταῦτα δέ, ἃ λέγω, Προδίκου
ἐστὶ τοῦ σοφοῦ ἀπηχήματα, τὰ μὲν διμοίρου ἐωνημένα τὰ δὲ δυοῖν δραχμαῖν τὰ δὲ
τετραδράχμου. προῖκα γὰρ ἁνὴρ οὗτος οὐδένα διδάσκει" διὰ παντὸς δὲ ἔθος ἐστὶν
20 αὐτῶι φωνεῖν τὸ ᾿Επιχάρμειον [23 B 30] ‘& δὲ χεὶρ τὰν χεῖρα νίζει, δός τι καὶ
λάβοις τί Ka’. πρώιην γοῦν παρὰ Καλλίαι τῶι Ἱππονίκου ποιούμενος ἐπίδειξιν
τοσάδε τοῦ ζῆν κατεῖπεν, ὥστε ἔγωγε μὲν παρὰ ἀκαρῆ διέγραψα τὸν βίον καὶ
ἐξ
ἐκείνου θανατᾶι μου ἡ ψυχή, ᾿Αξίοχε.
t. Begierde verdoppelt ist Leidenschaft, Leidenschaft verdoppelt

wird Raserei.
5 Welcher Bericht oder welches Apophthegma Anlaß zu der Fiktion

gab, ist nicht mehr zu ersehen. Das Thema ist vom 5. Jahrh. ab viel-
fach behandelt. Vgl. 68 B 171—173.c. 90,1. Plato Euthydem. p. 279 Εἴ.
14 Axiochos Ausg. v. Immisch Philol. St. z. Plato τ 91 σύ ye V:
σὺ δὲ.Α (Ὁ) οὐχ ἕτοιμα Α 16 εὐξάμην Α 20 vile V 21 λάβοις
τί κα Diels: λάβε τι. καὶ AV: λάβοις τι yp- AV, Stob. fl. ım 10, 84: λάβοις
τί κα. καὶ C. F. Hermann 23 »Die weitere Ausführung ist wahrschein-
lich nicht aus Prodikos, denn der Inhalt ist modern und aus der
akade-
mischen, kynischen und epikureischen Literatur entlehnt. Über Bezie-
hung zu Krantor vgl. nach Buresch Consol. hist. p. 57 H. Gomperz Sophist.
u. Rhet. S. 109. Ferner ist p. 366 Ὁ ΕΥ̓͂. = Krates bei Teles p. 38, 4 Hense,
Ρ. 369B ἤκουσα δέ ποτε καὶ τοῦ Προδίκου λέγοντος ὅτι ὁ θάνατος οὔτε περὶ
τοὺς ζῶντάς ἐστιν οὔτε περὶ τοὺς μετηλλαχότας κτλ. = Epicur. ep. 3, 125
p- 61, 5 Usen. u. ö., p. 3678 = Bion bei Teles p. 10, 14 und Βίας Ῥ. 3688
sieht aus wie eine fälschende Korrektur des in der Vorlage zitierten Bion.
Denn der Inhalt des Kap. ist Bionisch s. Heinze-Kießling zu Horaz ı 1, 16
und von der ähnlichen Behauptung Herod. vor 152 verschieden. Prodikos
wird für den Pessimismus vielleicht nur als Keier herangezogen. Vgl.
Strabo x 6 p.486. Menandır. fr. 613 K. Günstiger urteilt Th. Gomperz
Griech. Denk. I! 487« Diels
B. FRAGM. 7—11. 85 [78]. THRASYMACHOS A. 1—4 319
FALSCHES
10. PrurT. de sanit. 8 p. 1260 κομψῶς γὰρ ἔοικε καὶ Πρόδικος εἰπεῖν, ὅτι
τῶν ἡδυσμάτων ἄριστόν ἐστι τὸ πῦρ.
11. Gar. de meth. med. x 474 K. καὶ δὴ καὶ τὸ γάλα κάλλιστον μέν, εἰ ἐξ
αὐτῶν τῶν θηλῶν ἐπισπῶιτό τις, ὥσπερ Εὐρυφῶν καὶ Ἡρόδοτος καὶ Πρόδικος
5 ἀξιοῦσιν.
8 [78]. THRASYMACHOS
A. LEBEN UND LEHRE
1. Sup. Θρασύμαχος Χαλκηδόνιος σοφιστὴς τῆς ἐν Βιθυνίαι Χαλκηδόνος
(ὃς πρῶτος περίοδον καὶ κῶλον κατέδειξε καὶ τὸν νῦν τῆς ῥητορικῆς τρόπον εἰση-
10 γήσατο, μαθητὴς [1] Πλάτωνος τοῦ φιλοσόφου καὶ ᾿Ισοκράτους τοῦ ῥήτορος)
ἔγραψε συμβουλευτικούς, τέχνην ῥητορικήν, παίγνια, ἀφορμὰς
ῥητορικάς.
2. Arıstor. Soph. el. 33. 183b 29 οἱ δὲ νῦν εὐδοκιμοῦντες πταραλαβόντες
παρὰ πολλῶν οἷον ἐκ διαδοχῆς κατὰ μέρος προαγαγόντων οὕτως ηὐξήκασι, Teiolas
15 μὲν μετὰ τοὺς πρώτους, Θρασύμαχος δὲ μετὰ Τεισίαν, Θεόδωρος δὲ μετὰ τοῦτον
καὶ πολλοὶ πολλὰ συνενηνόχασι μέρη.
3. Dıonys. Lys. 6 μετὰ ταύτας ἀρετὴν εὑρίσκω παρὰ Λυσίαι πάνυ θαυ-
μαστήν, ἧς Θεόφραστος [περὶ λέξ. fr. 3 Schmidt] μέν φησιν ἄρξαι Θρασύμαχον,
ἐγὼ δ᾽ ἡγοῦμαι Λυσίαν" καὶ γὰρ τοῖς χρόνοις οὗτος ἐκείνου προέχειν ἔμοιγε δοκεῖ"
20 λέγω δ᾽ ὡς ἐν ἀκμῆι κοινῆι βίου γενομένων ἀμφοῖν"... τίς δ᾽ ἐστὶν ἥν φημι ἀρετήν;
ἡ συστρέφουσα τὰ νοήματα καὶ στρογγύλως ἐκφέρουσα λέξις, οἰκεία πάνυ καὶ
ἀναγκαία τοῖς δικανικοῖς λόγοις καὶ παντὶ ἀληθεῖ ἀγῶνι.
4. ΑΒΙΒΤΟΡΗ. Daetales [aufgeführt 427] fr. 198, 5ff. [aus Gal. gloss.
Hipp. xıx 66 K. Dialog zwischen Sohn und Vater]
25 N μὴν ἴσως σὺ καταπλιγήσει τῶι χρόνωι.
--- τὸ καταπλιγήσει τοῦτο παρὰ τῶν ῥητόρων.
— ἀποβήσεταί σοι ταῦτα ποῖ τὰ ῥήματα;
--- παρ᾽ ᾿Αλκιβιάδου τοῦτο τἀποβήσεται.
— τί δ᾽ ὑποτεκμαίρει καὶ κακῶς ἄνδρας λέγεις
2 Der richtige Autorname Euenos [fr. 10 B.] steht de adul. et am. 2

p. 504; Quaest. Platon. x 3, 2; Quaest. conviv. vr 1, 2 4 Hier wie
xvıı B 98ff. ist Ἡρόδικος richtig. Vgl. Anon. Lond. (Suppl. Arist. ııı 1)
9,20 p. 14 Anm., p. 115a 14 7 vgl. E. Schwartz de Thras. Ch. Rost.
Sommer-Ind. 1892; Zeller-Nestle ı 1321? 8 Χαλκηδόνιος AT: Καλχη-
öövıos übr. Hss. Χαλκηδόνος A: Καρχηδόνος F: Καλχηδόνιος VM 9 νῦν]
vgl. τὶ 321, 21 10 μαθητὴς Hss.: καθηγητὴς Diels; eher: μαθητὴς (ὧν
Τεισίου, καθηγητὴς δὲν Kranz Vgl. ıı 321, 23ff. 11 παίγνια] vgl. Gorg.
Hel. Schluß (82 B 11 $ 21) 13 vgl. 31 A 19 14 προαγαγόντων
BC: παραγαγόντων A: προαγαγόντες f 19 προέχειν] Dion. setzt näm-
lich des Lysias Geburt falsch 459 29 κακοὺς Hss.: verb. Elmsley
320 85 [78]. THRASYMACHOS
καλοκἀγαθεῖν ἀσκοῦντας; — οἴμ᾽, ὦ Θρασύμαχε,
τίς τοῦτο τῶν ξυνηγόρων τερθρεύεται;
5. Arıstort. Rhet. T 11. 1413a 7 καὶ τὸ τὸν Νικήρατον φάναι Φιλοκτήτην
εἶναι δεδηγμένον ὑπὸ Πράτυος, ὥσπερ εἴκασεν ©. ἰδὼν τὸν Νικήρατον ἡττημένον
5 ὑπὸ Πράτυος ῥαψωιδοῦντα, κομῶντα δὲ καὶ αὐχμηρὸν ἔτι.
6. — — B 23. 1400b 19 ὡς Κόνων Θρασύβουλον θρασύβουλον ἐκάλει
καὶ Ἡρόδικος Θρασύμαχον ᾿ἀεὶ θρασύμαχος el’ καὶ Πῶλον ᾿ἀεὶ σὺ πῶλος el’.
7. Iuv. vıı 208 paenituit multos vanae sterilisque cathedrae sicut Thar-
symachi [|?] probat exitus. SCHOL. rhetoris apud Athenas qui suspendio
10 perit.
8. ATHEN. x 454 F Νεοπτόλεμος δὲ ὁ Παριανὸς ἐν τῶι Περὶ ἐπιγραμμάτων
ἐν Χαλκηδόνι φησὶν ἐπὶ τοῦ Θρασυμάχου τοῦ σοφιστοῦ μνήματος ἐπιγεγράφθαι
τόδε τὸ ἐπίγραμμα"
τοὔνομα θῆτα ῥῶ ἄλφα σὰν μῦ ἄλφα χεῖ οὗ σάν.
15 πατρὶς XoAkndwv* ἡ δὲ τέχνη σοφίη.
9. Cıc. de orat. ııı 32, 128 [Prodikos, Thras., Protagoras, 5. 84 Β 3]
quorum unus quisque plurimum temporibus illis etiam de natura rerum
et disseruit et scripsit.
10. PLarto de rep. ı 3368 καὶ ὁ ©. πολλάκις μὲν καὶ διαλεγομένων ἡμῶν
20 μεταξὺ ὥρμα ἀντιλαμβάνεσθαι τοῦ λόγου, ἔπειτα ὑπὸ τῶν παρακαθημένων διε-
κωλύετο βουλομένων διακοῦσαι τὸν λόγον᾽ ὡς δὲ διεπταυσάμεθα καὶ ἐγὼ ταῦτ᾽
εἶπον, οὐκέτι ἡσυχίαν ἦγεν, ἀλλὰ συστρέψας ἑαυτὸν ὥσπερ θηρίον ἧκεν ἐφ᾽ ἡμᾶς ὡς
διαρπασόμενος, καὶ ἐγώ τε καὶ ὁ Πολέμαρχος δείσαντες διετττοήθημεν. ὁ δ᾽ εἰς τὸ
μέσον φθεγξάμενος “τίς, ἔφη, ὑμᾶς πάλαι φλυαρία ἔχει, ὦ Σώκρατες᾽ κτλ. Vgl.
25 3886 [B 6a].
11 [8]. Arıstor. Rhet. T 8. 1409a 2 λείπεται δὲ παιάν, ὧι ἐχρῶντο
μὲν ἀπὸ Θρασυμάχου ἀρξάμενοι, οὐκ εἶχον δὲ λέγειν τίς ἦν.
12. Cıc. Orat. 13, 40 Isocrates .... cum concisus οἱ Th. minutis numeris
videretur et Gorgias, qui tamen primi traduntur arte quadam verba vinzxisse,
1 καλοκἀγαθεῖν Bergk: καλοκἀγαθεῖον oder -ὥὧν Hiss.: καλοκἀγαθίαν

Stephanus 2 τούτων Hss.: verb. Brunck τερθρεύεται Bergk: τηρεύεται
oder τερύεται Hess. Der Vater ruft Thrasymachos als den Vater der
neuen Mode zu Hilfe, um den forensischen Autor des Wortes καλο-
κἀγαθεῖν festzustellen. — Kratinos fr. 185 verspottet in der Πυτίνη (423
aufgef.) die Τέχνη, die den vielbenutzten Anfang empfiehlt τὴν μὲν παρα-
σκευὴν ἴσως γιγνώσκετε. Clem. Str. vı 20 [ıı 438, 14 St.] vergleicht dazu
Andokides 1, 1 u. a. Redner. War dies die Techne des Thrasymachos?
Vgl. B 3—7a; Wilamowitz Hom. Unt. S. 31219 3 Nikeratos von
Heraklea, Nebenbuhler des Antimachos, gekrönt von Lysander, Plut.
Lys. 18 7 Ἡρόδικος] ἡρόδικος ὁ Ac: vielleicht ὁ (ZnAupßpiavös) Diels:
Πρόδικος Spengel ohne Grund 8 Tharsymachi Ritschl: lisimachi P?
(in Rasur): *ysimachi P! (thrasimachi n. Owen P!): thersimachi oder
ihresimachi übr. Hss., daher Thrasymachi vulg.; verm. ist ein Rhetor
der jüngsten Zeit zu verstehen 14 μῦ] un Hss. 26 παιάν] παι-
δείαν Ac 21 μὲν Ac: μὲν ὡς ἐν ἀπορρήτω ΘΙ: tilgte Vietorius. Wohl
Scholion zum Schluß τίς ἦν] ὡς ἐν ἀπορρήτωι ζῶν»
A9pugporız 511, δα ΙΥΥΞ ἸῸΣ 13 : “ΘῈ Sır Luioy ἃ :'sn-"pey o9pes pun
[uoyag Ἢ you 58, κυ, lg 13 67 ϑατιαχς "qI9A : ᾿ΒΒΉ Snonamo33goup 87
᾿ΒΒῊ SoinpgluayoX Tg ϑιπιαῖάῷ Ὁ391 5οῦββϑγ : ᾿ΒΒῈ δοῦβϑγ :('Juvg Ὃ Ὃ "8
IA) 5Ι]ΘΙΩ 5ι:.33γ 61 ΒΙΘΙΩ »(USgOLIYOSIOA 481 3 ἀθΡῸ Q IOPO 49τπ|οθιθ
-NZz wINIWPOOIT Yangf UIO 451 41{010]]01λ} 35 oıydıd παθ ΔΛ uessep 9448
Soyıdripj] "ping yOoBN "IOgeNT 9409NULIOA 9 422025 Υ "UIOS JOuTofy Iydru ouol
uuey “(IT ἃ Τὰ [6281 8514] "pou2 as Turwxojoooıg "ze 391) ‘Toyog) 451
y1917uro41de (IyongF 4) uerusdoret UOA wNIPP9IIA. snutgso A 590 owuoydT OTp
sp goqy« 'ourıd pe 9 [gd 5191 amıydıd [eındıd 61 youLd (9) 51
zy1eAyog [Snosuınaynodrino ἃ] 9 AIWzT SoragalayoX : τ δοιλοο χγΥοΣ 9
ΔοηϊοιιΟΧ 91. oıno 10x Smu n3 IA ἸὉ ΔΘ. ΔΟΙϑ Sugnouo ΔΙ3ΞΧ3 08€
aasıo3 a1oadiwodu auı aluıno ‘Sorlıooan Sur Smıag alı 511, uAlu ug 13
‘Sı33v noXprinopdg ano aa L "SnoaaroJi3goup no1Lyad SONZNORLON
Snoıagıu3 5.91, 10% aoMoyıyvor auı L Soıamolxop noıızdaı orlıoLdX
vox 01oMAoapı U Snonagoorluy m33 50 411. Snod3ı3 amdgay amı ΔΙ3603
aonoXUurp doA amınoL .SomLOdAmZ 9 amLpV[ |39 amboooyıdb ‘o1313Ä3 9Z
Somalgy, 9 Suipdyoo], aa amdoıld mwomimyaL noL S3LaoXoouny
nvolL no 10% S3LaorhadgoAap 10x ἸΟΛΒΠΌΞ3ΟΣΒ 9 10 "A13Ä3V X ano “511.
SoyvYp 3113 ‘[ypruyag F ἋΣ 33V u] SoLonddosg 1oı3]0 Sm ‘al, Soraog
-UXvoyY 9 Ὁ 3113 ‘aorloox wınoXdoun ana noı 513 δ οί ΟἹ ΣΝ ἸῸΝ
Sonaripooridp Somdu Δ3Π ο al .[Lııy pun pduLono yaıpweu] aıang 03
amı amınoL 33 Solsgano ἸῸΝ 31 Lisa UL δίῳ Sı3ay (1161. [uses —
"WIOPBY 9 ‘zer “Ἃ 6 "ygsowocqr 'SANoIq [291 IL "y 'O oddnes z] 1
(ZVI3LIVOL [4311
HLNYNOVAH 8
"amdorld amyv» amı ἸῸΝ 91

Sodoılud noı noXprinondg τὰ Snowpdx0oo], “nojoo], “nogIgnsinog amı 33 aUAova7,
“acoyudıdg Snonsgoorluy amı x3 amıprioag auAoyxZ, ‘95 oyNdıd amoomy_ 1 noyjerto]]
amı alrlonıu3 "Suroidoo SpojıorludX Sorynoj, (9) Sonizoung "alas ῬΙ
“aoyley
-YD ALONOLLPYVOIg Sopaurndg Sur 10dULmodoX 5101, 1009 ΔΎ. 10%3 alu ΔῸ 511. 0]
ΛΟΥΟΣΖ 1dau. Por nojLidy} 103... 10%, 91N0 39 Ὁ.. ‘SnoÄoy 3μιογϑγοι ano [Snoxuunaynog
-rino {1] 39 Snoxiaoxıg ‘SIONLLNIBQgRU3 ΤῸΝ SıoxibodAonX3L 5101. ΔΒ A1ILOZ 39 501, “IOL3Y
-nog @ Smuıuıdau por SmymAAodıo a3 ΤῸΝ 31 nladna Sonı3qg ἸῸΝ SoLusy ἸῸΝ Aarl
SOIRHEX 39 9 * * * AmıLıym.noN Sı3$pano nodurig, ΘῸΝ 501. 9 SoVImZ Por δ3 mınoN
-DIIL ΛΟ, 9 31 SoyLıdy Somwalgy, 9 Sumpdanyoy !ΤῸΝ SoinpgluXyoy 9 SoXnrinondg tor G
Sorononriod, 9 31 amdıLay, 0131343 am ‘alnıdoLld amıanorop noramAnaz δἰ. Sodu
por SnoÄoy amaannodıwodu Sıadıdıp SnoL 39 amı 0% '98ST 'SANOICT "EL
"SDI7U27U98 94974x9 suuawnu snqworjow 79 SIq490 94PIDJLpP ınqrısur
snuntd ‘snpungos «μοῖρ pm m sims Dau “οιηορ βου wand sopıpkonyT,
1143 1 να I 97177 HUHYHT AND ΝΗῚ 'V

ΘΣΒΙΘΉ ΔΒΑ ὉΠ 5313 ἀθθθθῃ ϑουοχνόϑιον : ΟΡ ΌΒΤΡΟΙαἢ
ποιεάβητιθ zus? gyoTu ΧΘ69 sem, “Ὑ 2.2) ΟΡΘΒ4 ΟἹ] Joyoeuıepey γποι613
-I9A “don nz 5 ἜὙΠΙΘΡΈΥ [89] :3πιαῳ Lg IT ΒΒΈΕ Snouno (ande)
Spdodrino 39 Spı ‘alsnomp Soaygu Slı (Sojnduns ayrl SpL) 3Lop :sjorer "319 'ssH
100 uoyOnT ΟΤΡ 6 '8 "Zsny 'ssp Sıodzımaa :(o9peg) WMZu 1o10daLmsa 4
sddneg [amıprndodu ayı por] 5 ger [nowwu noı] “90-ῬΒΉ uesgjme
ıoppalgy, Ssdgay Ὁ sem “ss m :Zamqjig ıomalep © ς (137 “4681 Ὃ “8
ἀΘΡΌΒΒΑ Joyum 918 “0890 092908 Ἰθηθάςᾳς 404 “6681 "sag "zug "MO
ΔΘ.) USYELNOWIET pun usyoLsdtg uoyosImz ΘΡΒΗ “ZeLızy AHUJOSTOTEYOCL
:8M90 UOlMenNIg SPOLIEIENnKL Oydsıznomnquufg Zmajis (wolg> 5948
38 5 Oonelog (la) ΒΒῈ 39 Sp ‚Sogrioang zeddineg So 9 aripang 1
edsLLy] ταί unu Mozsuspelg 190 94895 IA gep Iemz pun, :gIoquedue?
-I9 4 910 YOnued sum ‘uroN "IA UoWyoU yYors ne 486195 210 31) ΠΟΘΙ τος
pun 28η:0Ύ 1 Tele UEISpuUB AP Amy pjnyog emp pun 4gejıqn
us3ne7T ueätgergeg uedunpusg τι9}} 8 109: nz ıodug] yoou 486795 yors
0m ‘sI Arpinpsdisqn ἀθρὸ Zruurszdumgs uuep ‘uopsı nz yondusdum
ΠῚ UUEP SO 487 OS ‘IST ΤΙΘΌΠΘΙΘΙΩΘῊ Iop uIePUos ‘sjfernz 5900 Yyoru
008 ‘199904 1900 719 FydTu 99swuN[yog-SBP UOAUA ‘uossnw (UEYIBUL
-ypanp) 989[98 1θ0Ὁ osstudterg UEyoTyOn[dun οἷ “USIQU 5028. 590
ζαθατῃἢ 518 OIopuR ne) I8AZ IIM gep “800; Yredsodmne 4107 oyeds os eure
IN} 1043309) oIp 1908 unu sun %(L 'USJ94[BAIIA ST ΘΉΠ 091 ne Jeuıg
usp ueIeyyy srp pun usdusAz UEPFY USYOMJUOFFO ταῦ! Yyaru assrugey
“ΘΛ 910 [lem ‘uodlomyos nz IBM 49}}8ΊΒΙΘΑ USISFUMP uep 59 5]8 ‘Yıoyad
-u8 2197 19}18 ἀϑαοί 0228 101 ‘Toueygy IyT ‘yonleıy syyosuna yoL "I
ONNSSVAIYHASLVVIS πὰ AHaN
ak IRA διγ “5010 Spı 1301 Xooun Sonn SnYNnX 108

31. Suynogıua amdzı3 Suı ἸῸΝ Sıoasrioynod 5101. 1353do
113 AQLNDy ΔΙΒΔΟΔ
ΟΠ 53 SıL0o9 'nıı03 SonwımdaLdox U
SorlLgoyoap IA U «διϑάϑΥ Lg ὑχάρδρ "amıazglvarııa
amı XXX» ‘SuXnı Shı 3gluri ı0aj3 Ada amsg ‘ur oıo1Äan ΟἹ
RL amınoı ἸῸΝ ‘Snoıno (aı3Xomu) Sododrlno 39 501. 'aı3
-norp Smayou Sur (amıaoXdp naar amd3ı3) 3100 'amrlog
9 ΔΟΔΟΟΧ οὐϑρβάν Sarlu aoınoooL 513 9. ἰ(413..3 .amıag
-n3Lodı1u3 aıyou alı Smgdo amdsındosdu awı Ina nıanad
-OAP AMLAHIONARAD ano amıprAndu 31 amı "101003 1Lm3A 4
5101. LIX3u9 anuımıo oxyalh "[amıprlAodu amı 105] noımy
τ, NOL noAodX noı nonj323 a13XooLarl "1ojnalgy, © 43Πη
auriounod3, .sg91 amAoy ammdoAlunug amı Sons 53 orlAısgodou
“wıldXa 1z0lıynog <ılı) το ano Sm 9. 1aripang "Sodanoxz nabuyis
SOHOVWASVAHL [82] 98 GE
B. FRAGMENT I 323
ὁ παρελθὼν χρόνος καὶ ἀντὶ μὲν εἰρήνης ἐν πολέμωι

γενέσθαι καὶ διὰ κινδύνων (ἐλθεῖν εἰς τόνδε τὸν χρόνον,
τὴν μὲν παρελθοῦσαν ἡμέραν ἀγαπῶσι, τὴν δ᾽ ἐπιοῦσαν
δεδιόσι, ἀντὶ δ᾽ ὁμονοίας εἰς ἔχθραν καὶ ταραχὰς πρὸς
ὅ ἀλλήλους ἀφικέσθαι. καὶ τοὺς μὲν ἄλλους τὸ πλῆθος τῶν
ἀγαθῶν ὑβρίζειν τε ποιεῖ καὶ στασιάζειν, ἡμεῖς δὲ μετὰ
μὲν τῶν ἀγαθῶν ἐσωφρονοῦμεν, ἐν δὲ τοῖς κακοῖς ἐμά-
νημεν, ἃ τοὺς ἄλλους σωφρονίζειν εἴωθεν. τί δῆτα μέλλοι
τις ἂν (ἃ) γιγνώσκει εἰπεῖν, ὅτωι γὲ {γέγονεν λυπεῖσθαι
10 ἐπὶ τοῖς παροῦσι καὶ νομίζειν ἔχειν τι τοιοῦτον, ὡς μη-
δὲν ἔτι τοιοῦτον ἔσται; πρῶτον μὲν οὖν τοὺς διαφερο-
μένους πρὸς ἀλλήλους καὶ τῶν ῥητόρων καὶ τῶν ἄλλων
ἀποδείξω γ᾽ ἐν τῶι λέγειν πεπονθότας πρὸς ἀλλήλους,
ὅπερ ἀνάγκη τοὺς ἄνεν γνώμης φιλονικοῦντας πάσχειν"
15 οἰόμενοι γὰρ ἐναντία λέγειν ἀλλήλοις, οὐκ αἰσθάνονται
τὰ αὐτὰ πράττοντες οὐδὲ τὸν τῶν ἑτέρων λόγον ἐν τῶι
σφετέρωι λόγωι ἐνόντα. σκέψασθε γὰρ ἐξ ἀρχῆς, ἃ ζητοῦ-
angekommen »ind und bis auf diesen Augenblick ständig Gefahren

(durchgemacht haben) — wobei wir über den vergangenen Tag froh
sind und vor dem herannahenden uns fürchten — und daß wu. statt
der bürgerlichen Eintracht Feindschaft und wirre Streitigkeiten mit
einander erreicht haben. Die anderen Leute bringt die Fülle der Glücks-
güter zu Ausschreitung und Bürgerkrieg, wir aber waren im Besitz dieser
Glücksgüter besonnen; dagegen im Unglück wurden wir toll, das doch
die anderen in der Regel besonnen werden läßt. Warum sollte man also
auszusprechen zögern, (was) man erkennt, wenn einem Trauer über die
gegenwärtige Lage und Glaube “zuteil geworden ist), ein Mittel zu wissen,
daß ein solcher Zustand aufhört? Zuerst werde ich also an den mit-
einander Hadernden unter den politischen Rednern und den übrigen
in meiner Rede darlegen, daß es ihnen miteinander gegangen ist, wie es
notwendigerweise solchen geht, die ohne Einsicht um den Einfluß streiten.
Denn in dem Glauben, das Gegenteil voneinander zu sagen, merken sie
nicht, daß sie dasselbe tun und daß der anderen Partei Rede in ihrer
1 καὶ tilgte Sauppe; statt dessen καὶ ζαἰσχρὸν» Diels 2 «ἐλθεῖν»

Diels; notwendig? 9 <A) γιγνώσκει Diels: γιγνώσκειν Hss.: γιγνώσκων
Blass <yeyove) Diels: ζὑπάρχει» Blass 10 ὧι Pearson ΟἿ. Rev. 23, 48
13 γ᾽ ἐν τῶι λέγειν Diels: γε προλέγων Hss.: γε παρὰ λόγον Usener
17 σφετέρωι Cobet: ἑτέρῳ Hss.
394 ᾿ 88 [18]. THRASYMACHOS
σιν ἑκάτεροι. πρῶτον μὲν ἡ πάτριος πολιτεία ταραχὴν
αὐτοῖς παρέχει ῥάιϊιστη γνωσθῆναι καὶ κοινοτάτη τοῖς
πολίταις οὖσα πᾶσιν. ὁπόσα μὲν οὖν ἐπέκεινα τῆς ἡἧἡμε-
τέρας γνώμης ἐστίν, ἀκούειν ἀνάγκη λόγων τῶν παλαιο-
δτέρων, ὁπόσα δ᾽ αὐτοὶ ἐπεῖδον οἱ πρεσβύτεροι, ταῦτα δὲ
παρὰ τῶν εἰδότων πυνθάνεσθαι .. .᾽ τοιαύτη μὲν οὖν τις ἡ
Θρασυμάχειος ἑρμηνεία, μέση τοῖν δυεῖν καὶ εὔκρατος καὶ eis ἀμφοτέ-
ρους τοὺς χαρακτῆρας ἐπίκαιρον ἀφετήριον.
ὙΠῈΡ ΛΑΡΙΣΑΙΩ͂Ν
10 2 [1]. Cuem. Stromvı 16 [π 435, 16 St.] καὶ μὴν ἐν Τηλέφωι
[aufgef. 438] εἰπόντος Εὐριπίδου “Ἕλληνες ὄντες βαρβάροις δουλεύ-
σομεν; [fr. 719 N.2] ©. ἐν τῶι ὑπὲρ Λαρισαίων λέγει: “Αρχε-
λάωι δουλεύσομεν Ἕλληνες ὄντες βαρβάρωι;᾽
ΜΕΓΑΛΗ͂ ΤΕΧΝΗ
15 8 .[4]. ScHoL. ΑΒΙΒΘΤΟΡΗ. Av. 880 τὰ αὐτὰ τοῖς Θεοπόμπον
[fr. 115 über die Einschließung der Chier in das Gebet der Athener
zu Anfang des pelop. Krieges] καὶ ©. φησιν ἐν τῆι Meyarnı
τέχνηι.
eigenen Rede enthalten ist. Betrachtet doch einmal von Anfang an,
was jede der beiden Parteien erstrebt. Erstens stiftet bei ihnen die
‚altererbte Staatsverfassung‘ Verwirrung, die doch so sehr leicht zu
verstehen ist und allen Staatsbürgern in ganz gleichem Grade angehört.
Soviel nun davon jenseits unserer eigenen Erfahrung liegt, dafür muß
man die Erzählungen aus der Vergangenheit hören; soviel die Älteren
von uns selbst erlebten, das dagegen muß man von ihnen als den Wissen-
den erfahren ... .“
FÜR DIE LARISÄER
2. Sollen wir Archelaos als Sklaven dienen, Hellenen einem Barbaren ?
1 πρῶτον μὲν] das ἔπειτα fehlt 2 ῥάιστη Sylburg: ῥάστην Hess.

3 ἐπέκεινα BReiske: ἐκείνων Hass. 4 γνώμης] μνήμης Sauppe λόγων
Diels: λέγειν Hss.; ἀκούοντας ἀνάγκη λέγειν τῶν π. Blass 9 Diese
Musterrede bezieht sich auf die Zeit 404—399. Die Realien hat Herodes
Atticus Περὶ πολιτείας [v 658 Bekk.] benutzt. Köhler Berl. Sitz. Ber.
1893, 505. Vgl. W. Schmid Rhein. Mus. 59 (1904) 512 14 Der Titel
scheint eine kleinere Techne desselben Verf. vorauszusetzen.
Β. FRAGMENTE 1-—7 325
Zu der Techne gehören außer den ᾿Αφορμαὶ ῥητορικαὶ [s.11319, 11]

die folgenden mit Spezialtiteln angeführten Frr.
4 [3]. ATHEN. x 4164 ©. δ᾽ ὁ Χαλκηδόνιος ἔν τινι τῶν
προοιμίων τὸν Τιμοκρέοντά φησιν ὡς μέγαν βασιλέα ἀφικόμενον
ὅ καὶ ξενιζόμενον παρ᾽ αὐτῶι πολλὰ ἐμφορεῖσθαι. πυθομένου δὲ τοῦ
βασιλέως ὅ τι ἀπὸ τούτων ἐργάζοιτο εἶπε Περσῶν ἀναριθμήτους
συγκόψειν. καὶ τῆι ὑστεραίαι πολλοὺς καθ᾽ ἕνα νικήσας μετὰ τοῦτο
ἐχειρονόμησε. πυνθανομένου δὲ τὴν πρόφασιν ὑπολείπεσθαι ἔφη
τοσαύτας, εἰ προσίοι τις, πληγάς.
10 ὄ[7|. Arıstor. Rhet. Γ 1. 14048 13 ἐγκεχειρήκασιν δὲ ἐπ᾽
ὀλίγον περὶ αὐτῆς [näml. τῆς ὑποκριτικῆς] εἰττεῖν τινες, οἷον ©. ἐν
τοῖς Ἔλεοῖς,
6 [5]. Praro Phaedr. 267 c [vgl. π 262, 7] τῶν γε μὴν
οἰκτρογόων ἐπὶ γῆρας καὶ πενίαν ἑλκομένων λόγων κεκρατηκέναι
1ὅ τέχνηι μοι φαίνεται τὸ τοῦ Χαλκηδονίου σθένος. ὀργίσαι τε αὖ
πολλοὺς ἅμα δεινὸς ἁνὴρ γέγονε καὶ πάλιν ὠργισμένοις ἐπά τ-
Swv κηλεῖν, ὡς ἔφη᾽ διαβάλλειν τε καὶ ἀπολύσασθαι διαβολὰς ὅθεν
δὴ κράτιστος. HERMIAS Ζ. d. St. p. 239, 18 Couvreur ὁ γὰρ Χαλ-
κηδόνιος, τουτέστιν ὁ ©., ταῦτα ἐδίδαξεν, ὡς δεῖ εἰς οἶκτον ἐγεῖραι
20 τὸν δικαστὴν καὶ ἐπισπᾶσθαι ἔλεον, γῆρας, πενίαν, τέκνα ἀποδυρό-
μενον καὶ τὰ ὅμοια.
6a. — de rep. 3380 φημὶ .. ἐγὼ [Thrasym.] εἶναι τὸ δίκαιον
οὐκ ἄλλο τι ἢ τὸ τοῦ κρείττονος ξυμφέρον.
7 [6]. PLurT. Quaest. conv. 12, 3 p. 616 ἢ δεῖ [bei der Tischord-
25 nung] καθάπερ ὑπόθεσιν μελετῶντα συγκριτικὴν τοὺς ᾿Αριστοτέλους
6. Thrasymachos war fähig, wie er sagte, eine Masse in Leidenschaft

zu bringen und die leidenschaftlich Erregten wieder durch Besprechung
zu besänftigen.
ba. Das Gerechte ist nichts anderes als der Vorteil des Stärkeren.
3 Vermutlich das προοίμιον zur Μεγάλη τέχνη, in dem sich Thr. mit
dem rhodischen Athleten in bezug auf sein σθένος (Z. 15) und seine
Monstrekünste (ὑπερβάλλοντες λόγοι B 7) mit dem vielgewandten Meister-
ringer vergleicht. 8 ὑπολείπεσθαι Sauppe: ἀπολείπεσθαι Hss. 12 Die
Ἔλεοι nach -Ed. Schwartz a. O. eine theoretisch eingeleitete Sammlung
von ἐπίλογοι, die das Mitleid anregen sollten. Vgl. dazu auch Quint.
ım 3,4 und ııı 1,12 (τι 266, 12) 13ff. über den Rhythmus vgl. Norden
Ant. Kunstpr.° 8.43 14 olktpoyöwv] im Stile dieser ganzen Stelle, nicht
speziell Thrasym. parodierend 15 τέχνην Schwartz Καλχηδονίου Her-
werden 15£. vgl. Thucyd. ıı 65,9 17f. ὅθεν δεῖ BT: verb. Paris. 1808
920 85 [18]. THRASYMACHOS
Τόπους [ΓΕ] ἢ τοὺς Θρασυμάχου Ὑπερβάλλοντας ἔχειν TIPO-

χείρους οὐδὲν τῶν χρησίμων διαπραττόμενον, ἀλλὰ τὴν κενὴν δόξαν
ἐκ τῆς ἀγορᾶς καὶ τῶν θεάτρων εἰς τὰ συμπόσια μετάγοντα.
78. PeiLopem. Rhet. u 49 [Suppl. ed. Sudhaus Lps. 1895
5 8. 42] καὶ Μητρόδωρος [fr. 20ff. A. Körte Jahrb. f. cl. Phil. .
Suppl. 17 (1880) 548] δὲ ἐν τῶι πρώτωι Περὶ ποημάτων ἱκανῶς ἔοικεν
παρεμφαίνειν τὸ τὴν σοφιστικὴν ῥητορικὴν τέχνην ὑπάρχεϊν ...
εἰπζεῖνν μὲν ἐζν πλλήθει πεζρὶ τῶν πλήθζει» χρησίμων ἱκανζόν,
τὴν δὲ Θρασυμάχου τέλχνην ἢ ἄζλλου» ὁτοζυδήποτ᾽» αὐτῶν οὐ
10 μζαθόδνντας ... Θρασύμαχον καὶ ἄλλους οὐκ ὀλίγους τῶν δοκούντων
τὰς τοιαύτας ἔχειν λόγων πολιτικῶν ἢ ῥητορικῶν οὐθζέν, ὧγν φ(α)-
σιν ἔχειν τὰς τέχνας, συντελοῦντας.
AUS UNBESTIMMTER SCHRIFT

8. Hermıas z. Plat. Phaedr. p. 239, 21 Couvr. [zu σθένος p. 2670
15 s. B 6] ἔγραψεν [Thr.] ἐν λόγωι ἑαυτοῦ τοιοῦτόν τι, ὅτι οἱ θεοὶ οὐχ ὁρῶσι
τὰ ἀνθρώπινα οὐ γὰρ ἂν τὸ μέγιστον τῶν ἐν ἀνθρώποις ἀγαθῶν
παρεῖδον τὴν δικαιοσύνην ὁρῶμεν γὰρ τοὺς ἀνθρώπους ταύτηι μὴ
χρωμένους.
86 [79]. HIPPIAS
20 A. LEBEN UND LEHRE
1. Sud. Ἱππίας Διοπείθους ᾿Ηλεῖος, σοφιστὴς καὶ φιλόσοφος, μαθητὴς
Ἡγησιδάμου, ὃς τέλος ὡρίζετο τὴν αὐτάρκειαν. ἔγραψε πολλά.
2. Pmrossrar. V. Soph. ı 11, lff. ‘1. δὲ ὁ σοφιστὴς ὁ ᾿Ηλεῖος τὸ μὲν
μνημονικὸν οὕτω TI καὶ γηράσκων ἔρρωτο, ὡς καὶ πεντήκοντα ὀνομάτων ἀκούσας
25 ἅπαξ ἀπομνημονεύειν αὐτὰ καθ᾽ ἣν ἤκουσε τάξιν, ἐσήγετο δὲ ἐς τὰς διαλέξεις
γεωμετρίαν, ἀστρονομίαν, μουσικήν, ῥυθμούς" (2) διελέγετο δὲ καὶ περὶ
ζωγραφίας καὶ περὶ ἀγαλματοποιίας (3) ταῦτα ἑτέρωθι" ἐν Λακεδαίμονι δὲ
γένη τε διήιϊει πόλεων (?) καὶ ἀποικίας καὶ ἔργα, ἐπειδὴ ol Λακεδαιμόνιοι διὰ τὸ
8. Die Götter haben das menschliche Treiben nicht im Auge; denn

sonst hätten sie nicht das größte unter den Gütern der Menschen außer
acht gelassen, die Gerechtigkeit; denn wir sehen die Menschen diese
nicht anwenden.
4ff. Das meiste ist von Sudhaus ergänzt 16ff. vgl. Nestle Philot.
67 (1908) 559 22 Ἡγησιδάμου] unbekannt; vgl. ᾿Αγησίδαμος ı 446, 17:
Ἱπποδάμον [s. c. 39] Apelt Beitr. z. Gesch. d. gr. Phil. 8. 382 αὐτάρ-
κεῖαν] aus A 32 herausgesponnen. Vgl. auch Norden Herm. 40 (1905) 523
24 Quelle A 11 (untenı 329, 2) 28 καὶ πόλεων ἀποικίας verm. Diels;
vgl. τι 328, 38.39: ἡρώων st. πόλεων Wendland
86 [79]. HIPPIAS A. LEBEN UND LEHRE 1--Δ 8927
βούλεσθαι ἄρχειν τῆι ἰδέαι ταύτηι ἔχαιρον. (4) ἔστιν δὲ αὐτῶι Kal Τρωικὸς
διάλογος [Β 5], οὗ λόγος" ὁ Νέστωρ ἐν Τροίαι ἁλούσηι ὑποτίθεται Νεοτττολέμω’
τῶι ᾿Αχιλλέως, ἃ χρὴ ἐπιτηδεύοντα ἄνδρα ἀγαθὸν φαίνεσθαι. (5) πλεῖστα δὲ
Ἑλλήνων πρεσβεύσας ὑπὲρ τῆς Ἤλιδος οὐδαμοῦ κατέλυσε τὴν ἑαυτοῦ δόξαν
5 δημηγορῶν τε καὶ διαλεγόμενος, ἀλλὰ καὶ χρήματα πλεῖστα ἐξέλεξε καὶ φυλαῖς
ἐνεγράφη πόλεων μικρῶν τε καὶ μειζόνων. (6) παρῆλθε καὶ εἰς τὴν Ἰνυκὸν ὑπὲρ
χρημάτων, τὸ δὲ πολίχνιον τοῦτο Σικελικοί εἰσιν, οὺς ὁ Πλάτων (Ev) τῶι Γοργίαι
ἐπισκώπττει. (7) εὐδοκιμῶν δὲ καὶ τὸν ἄλλον χρόνον ἔθελγε τὴν Ἑλλάδα ἐν
᾿Ολυμπῖαι λόγοις ποικίλοις καὶ πτεφροντισμένοις εὖ. (8) ἡρμήνευε δὲ οὐκ ἐλλιπῶς
10 ἀλλὰ περιττῶς καὶ κατὰ φύσιν, ἐς ὀλίγα καταφεύγων τῶν ἐκ ποιητικῆς ὀνόματα.
3. [Pıur.] Vit. x or. 4 p. 8384 ἐγένετο δ᾽ αὐτῶι [Isokrates] καὶ παῖς
.᾿Αφαρεὺς πρεσβύτηι ὄντι ἐκ Πλαθάνης τῆς Ἱπτπίου τοῦ ῥήτορος ποιητός, τῶν δὲ
τῆς γυναικὸς τριῶν παίδων ὁ νεώτατος. 839 B καὶ νέον μὲν ὄντα μὴ γῆμαι, γηρά-
σαντα δ᾽ ἑταίραι συνεῖναι ἧι ὄνομα ἦν Λαγίσκη .. . ἔπειτα Πλαθάνην τὴν Ἱππίου
15 τοῦ ῥήτορος γυναῖκα ἠγάγετο τρεῖς παῖδας ἔχουσαν, ὧν τὸν ᾿Αφαρέα, ὡς προεί-
ρηται, ἐποιήσατο. HAarPocR. ᾿Αφαρεύς. οὗτος Ἱπτπίου μὲν ἦν υἱός, ἐνομίζετο δὲ
᾿Ισοκράτους. Zosım. V. Isocr. p. 253, 4 Westerm. γυναῖκα δ᾽ ἠγάγετο
Πλαθάνην τινά, Ἱππίου τοῦ ῥήτορος ἀπογεννωμένην.
4. PLAaTo Apol. 19 E καὶ τοῦτό γέ μοι δοκεῖ καλὸν εἶναι, εἴ τις οἷός τ᾽ εἴη
20 παιδεύειν ἀνθρώπους ὥσπερ Γοργίας τε ὁ Λεοντῖνας καὶ Πρόδικος ὁ Κεῖος καὶ Ἵ.
ὁ ᾿Ηλεῖος. Vgl. 84 A 4. ΄
5. ATHEN. v218c ὁ δὲ Πλάτων καὶ τὸν ᾿Ηλεῖον Ἱπτίίαν συμπαρόν τα ποιεῖ
[ἐν] τῶι Πρωταγόραι [vgl. C 1] μετά τινων ἰδίων πολιτῶν, οὗς οὐκ εἰκὸς ἐν ᾿Αθή-
vaıs ἀσφαλῶς διατρίβειν πρρὸ τοῦ τὰς ἐνιαυσίας ἐπὶ ᾿Ισάρχου [τοῦ] ᾿Ελαφηβολιῶνος
25 [423] συντελεσθῆναι σπονδάς. Vgl. 80 A 11.
5a. ΧΈΝΟΡΗ. Symp. 4, 62 [s. oben 84 A 4a] οἶδα μέν, ἔφη, oe [An-
tisthenes] Καλλίαν τουτονὶ προαγωγεύσαντα τῶι σοφῶι TIpodikwı . . ., οἶδα
δέ σε Ἱππίαι τῶι ᾿Ηλείωι, Trap’ οὗ οὗτος καὶ τὸ μνημονικὸν ἔμαθεν.
6. Praro Hipp. mai. 281 A [Sokr., Hipp.] Ἱππίας ὁ καλός τε καὶ σοφός,
30 ὡς διὰ χρόνου ἡμῖν κατῆρας εἰς τὰς ᾿Αθήνας. — Οὐ γὰρ σχολή, ὦ Σώκρατες. ἡ γὰρ
Ἦλις ὅταν τι δέηται διαπράξασθαι πρός τινα τῶν πόλεων, ἀεὶ ἐπὶ πρῶτον ἐμὲ
ἔρχεται τῶν πολιτῶν αἱρουμένη πρεσβευτήν, ἡγουμένη δικαστὴν καὶ ἄγγελον ἱκα-
νώτατον εἶναι τῶν λόγων, ol ἂν παρὰ τῶν πόλεων ἑκάστων λέγωνται. πτολλάκις
μὲν οὖν καὶ εἰς ἄλλας πόλεις ἐπρέσβευσα, πλεῖστα δὲ καὶ περὶ πλείστων καὶ με-
35 γίστων εἰς τὴν Λακεδαίμονα᾽ διὸ δή, ὃ σὺ ἐρωτᾶις, οὐ θαμίζω εἰς τούσδε τοὺς
τόπους.
7. — — 2820 E [Hippias spricht] ἀφικόμενος δέ ποτε εἰς Σικελίαν Πρω-
ταγόρου [8. 80 Α 9] αὐτόθι ἐπιδημοῦντος καὶ εὐδοκιμοῦντος καὶ πρεσβυτέρου
2 οὗ Diels: οὐ Hss. vgl. die Quelle A 9 3 φαίνεσθαι] γίνεσθαι Fried-

länder nach A 9 (τ 328, 19) 4 πρεσβεύσας] Quelle A 6 6 ’Ivuröv]
Quelle A 7 7 (ἐν) Diels : [τῷ Γοργίᾳ] Kayser. Die Stelle wohl 493 A
[oben ı 413, 17] 9 ’OAuyumiaı] Quelle A 12 12 ᾿Αφαρεὺς] trag. Dichter
tätig 368—341, Wilhelm Urk. dr. Auff. S. 40 Ἱππίου] Identität mit
dem Elier bestritten; s. Blass Att. Ber. ıı 711 13 παίδων (Av) Reiske
23 [ἐν] Wilamowitz oös Musurus: ὡς Hs. 24 [τοῦ] Musurus 32 δι-
καστὴν] διαιτητὴν Burges: δοκιμαστὴν Naber; ἀκροατὴν Richards Cl. Rev.
15, 298; δίκαζιόν τε κριστὴν Pearson ebend. 23, 49; διαλλακτὴν Diels
0 ὲ8 5
soay,z 80980uBy ὌΘΡΙΟΝ "I3A "FILE (98: “Ζ161 Δ od eTiedey)
ΠΡ Ὅ9Ι15 4014 Oyelg "BA 6% aoumu serddirgf sep uosıog [song
-n3 33 2339 (9061) 07 “ΗΘ uepıon ‘gg “6 51 Ἵ 1005] 13. 8΄]΄Ὕ STOIA
-unleA 11 9 [aQ 6 Ζάθαος ımaodX naygu ML Avou por : ἢ nvou I
nn
511. a9 “Διολούμοχ no 1omngriingamy 119 ‘X SpslXnınu Ὅμμι @ ‘ya ὯΝ —
"HLNDIoL HL Dıapı wongalLaysriarag por 31. vonmilugorlariaz wrioomApnk Snono 19 07
βάλ 10m "wLnmodap oLorglı SO} AoxormXdp 5... Suoyu augdgluyyno por ‘Sıayoı
jo anolugoj1n3 a0ınXdp HL δῷ ‘AM3H]N10L0N AML TOR amumdgap amı OR
ammdk 31 ayı ‘suodinz ᾧ “amaaA ayı 103}} — "orojdna Xno ©A3 lgıauz
*3uj3 10 SOLO " ΔΙΟΔΟΔΙΌΣ3 Or wvoLnmodip noo Smzgl Ὁ nı103 ΔΙ 11, Ὀγγν, —
& amuyrirodA yon nenoridp πθοάῳ “amyou [0511 — !amıaoridy por aarignd por gE
amdoyyno por Smariyang amıyrrodA ar jdau “aysdınıg amumdgap WERLDNLF
nınLosdidy no Ὁ oamiz nılg Ὀγγν, — "07y Ya Horagi ΔΟΥΎΟΙ] — "nonzrinnag
-u13 N00 μοροθχηλ ΔΛ τίου aA jdau aLonozg od ΔΟΥΥΟΙ] — "WWLAOLONLF ἸΟΥΎΟΙ,
amı 5013 Sm 3A amajanz acgigıdo 900 13.1.3 Sorlogng -— *SaLAONoN? aLonodoX
1. SoydıarloaA ydau Ὀγγν, — "WOLnoXgnp 900 3A YınoıL «Δροοολ 900 — Οὗ
< Lgx.ı nıaydno ἊΣ Por 81, Ὁ 2.Ὁ HL [Cal 91 *DORLONLF OLOINNPA MOD OA 19
Lg aoylıg L ojou [1ou84.redg 0170] Sauaonory anonodıoX por “oyıLıl, Ὁ “amsg Sodır
30 4g τ 1ononwuz [serddıg] pun seyeızog] 8'993 θαι ddIH — ἼΠ
"DIOLNGO, 39 NOLOLMILOdL
-nyou ‘odoLoan 3q norwımdon “amamloxıdy anjodı 518 amı DINNIXY, ndgay as 9Z
aoLoıdy waptluonsu aodung, IyA χηιὁ [ddr] oF9E ται dam — 01
.noınpri
-uuy, 9 Somgng nor dA Uguagz „Som XI3y por γον, OYy ἸῸΝ ἸΟ ΒΟ ΟΌΘΙΩ
| nonpdı.0ogIa® ımı 43 andy aluyydı Sp wananısgıuz ou [usysy ur] 399943
yon alripjisgaug [eyredg un] 1513 por Lg acınoı "oyomAyır ax arlırlaa oyyourigu 0%
ımıno Sonarizguroun por ΟΟΣΟΙ͂Ν ἡ AlLoF δοάϑγ (9 mınnı par ‚oLionzA δου στη
-Dogna am 5034 Soonsgluuiug 511. a9 Ὁ “onorinsgluuiug HVON 1103 YOU ‘orıody vdoLo
-3N SorlaygLuosy 119 “οάογ 9 ιϑάϑῃ “av xyodı I hgraug [Ὁ $ 5 v 134] noAon
noL 51: sgpıoL WXdp por 1103 10Π 39 orlluXogdır .ıonriong 5101. por Sonarijwvorg M3
SOyvo por “Sonarijaulno SOAHN δουρί, δον jdau ıorl dpA 1103 "aznsgluiug ΟἹ
aoan agı. IX 9 amızag molripiognlu 199110 SoXdonz Por δώγοχ amıyrınsgluuuuz
3A ydau “Sauodanz Ὁ ΟΝ pri pa woy [serddrgg] v98Z Ἴδαι ᾿ἀάτε — "6
"AOXnL3n3
noLnorlg Aggno 518 1naLıjsdt arommar jasgno Wogosjjpnmip AaropjurnvO, vorlAdu
IoA no 33 v gpg ° ' * ᾿Ἱπιολρό διοίμι οὐ! Snoydamz alu 3g ana “wımda 511. ΔῸ 1.9 ΟἹ
wnagrloynog ımı nonarignıdxoup por “le Δολθ ΟΞ οΞΟῸ1., ΔΙ3130μι5. Sp Θ΄ Ay δῷ
woLuynog Sı ΔῸ 1.9 mıno/ay por ngınorlz mX3doa aadaz Q1 58. SogiVH, 33 n3goN0
ΛΟΟΙΔῸΣ ap “ἰξ wiurnyO, pı δον “adnAhanu amalyyg, ayı δἰ, 518 az] SRUrnNO,
B ΦΠΩΩΞ © “alyjorou paıag ay dpA por [serddig]] ο 8958 “τιται "ddr οὐν τᾷ "8
6 W Z8 “5 1Π0911, "amLoıdoo amı ısynod SpaLono ongano Snoyup 1 wgopAde 4
ouoriludX οὐβγαι arg worljo 11 aogaXo por "mogXluyuaunz por 31, alsjprinog SoLjyal
SNONNY SNOL {ON ΔΟΛΙΞΧ3 3LOM "ORGF duo το... amd3b 3gonjo acpgyz oLnoL Pol ‚soarl
100x738 1 nozyur noxnaj, nodyurlo napı nojdemX aA Soaz 33 por “alriponAdp Sparl aQLoN
yon oınoxkrasu I} nozyar nayır ımAapdX 1mAıg nz ap Sodanaa ἄγοι, [tx] soıag
SVIAddIH [62] 98 858

αὐτοῖς ἀπὸ Σόλωνος τοὺς ἄρχοντας τοὺς ἡμετέρους καταλέγηι" el δὲ μή, πρά-
Ὑματ᾽ ἂν εἶχες ἐκμανθάνων. --- Πόθεν, ὦ Σώκρατες ; ἅπαξ ἀκούσας πεντήκοντα
ὀνόματα ἀπομνημονεύσω. --- ᾿Αληθῆ λέγεις, ἀλλ᾽ ἐγὼ οὐκ ἐνενόησα, ὅτι τὸ μνη-
μονικὸν ἔχεις" ὥστ᾽ ἐννοῶ ὅτι εἰκότως σοι χαίρουσιν ol Λακεδαιμόνιοι ἅτε πολλὰ
δ εἰδότι, καὶ χρῶνται ὥσπερ ταῖς πρεσβύτισιν οἱ παῖδες πρὸς τὸ ἡδέως μυθολο-
γῆσαι.
12. — Hipp. min. 368 Β πάντως δὲ πλείστας τέχνας πάντων σοφώτατος εἶ
ἀνθρώπων, ὡς ἐγώ ποτέ σου ἤκουον μεγαλαυχουμένου πολλὴν σοφίαν καὶ ζηλωτὴν
σαυτοῦ διεξιόντος ἐν ἀγορᾶι ἐπὶ ταῖς τραπέζαις. ἔφησθα δὲ ἀφικέσθαι ποτὲ εἰς
10 Ὀλυμπίαν ἃ εἶχες περὶ τὸ σῶμα ἅπαντα σαυτοῦ ἔργα ἔχων" πρῶτον
μὲν δακτύλιον (ἐντεῦθεν γὰρ ἤρχου) ὃν εἶχες σαυτοῦ ἔχειν ἔργον ὡς ἐπιστάμενος
δακτυλίους γλύφειν καὶ ἄλλην σφραγῖδα σὸν ἔργον, καὶ στλεγγίδα καὶ λήκυθον ἃ
τὸ
αὐτὸς εἰργάσω" ἔπειτα ὑποδήματα ἃ εἶχες ἔφησθα αὐτὸς σκυτοτομῆσαι καὶ
ἱμάτιον ὑφῆναι καὶ τὸν χιτωνίσκον καὶ ὅ γε πᾶσιν ἔδοξεν ἀτοπώτατο ν καὶ σοφίας
εἶχες, εἶναι
15 πλείστης ἐπίδειγμα [ἐπειδὴ], τὴν ζώνην ἔφησθα τοῦ χιτωνίσκου, ἣν
μὲν οἷαι αἱ Περσικαὶ τῶν πολυτελῶν, ταύτην δὲ αὐτὸς πλέξαι᾽ πρὸς δὲ τούτοις
ποιήματα ἔχων ἐλθεῖν καὶ ἔπη καὶ τραγω!ιδίας καὶ διθυράμβους καὶ
πολλοὺς λόγους καὶ παντοδαποὺς συγκειμένους" καὶ
καταλογάδην
τῶν
περὶ τῶν τεχνῶν δή, ὧν ἄρτι ἐγὼ ἔλεγον, ἐπιστήμων ἀφικέσθαι διαφερόντως
καὶ ἁρμονιῶ ν καὶ γραμμάτ ων ὀρθότητο ς, καὶ
90 ἄλλων καὶ περὶ ῥυθμῶν
τό γε μνη-
ἄλλα ἔτι πρὸς τούτοις πανυ πολλά, ὡς ἐγὼ δοκῶ μνημονεύειν" καίτοι
ἐν ὧι σὺ οἴει λαμπρότα τος εἶναι.
μονικὸν ἐπελαθόμην σου, ὡς ἔοικε, τέχνημα,
Vgl. 80 A 26 (m 261, 41).
13. ArTHEN. xı 506 ἐν δὲ τῶι Μενεξένωι οὐ μόνον Ἱ. ὁ Ἠλεῖος χλευάζεται,
ς ᾿Αντιφῶν καὶ ὁ μουσικὸς Λάμπρος. ι
95 ἀλλὰ καὶ ὁ Ῥαμνούσιο
Ἱππίαν
14. XEnorH. Mem.ıv 4, 5ff. οἶδα δέ ποτε autöv[Sokrates] καὶ πρὸς
περὶ τοῦ δικαίου τοιάδε διαλεχθέντ α. διὰ χρόνου γὰρ ἀφικόμενο ς ὁ
τὸν Ἠλεῖον
τινας, ὡς θαυμαστὸ ν εἴη τό,
Ἱππίας ᾿Αθήναζε παρεγένετο τῶι Σωκράτει λέγοντι πρός
ί τινα ἢ τέκτονα ἢ χαλκέα ἢ ἱππέα, μὴ ἀπορεῖν,
εἰ μέν τις βούλοιτο σκυτέα διδάξασθα
βοῦν τῶι βουλομένωι
30 ὅποι ἂν πέμψας τούτου τύχοι" φασὶ δέ τινες καὶ ἵππον καὶ
δικαίους ποιήσασθαι πάντα μεστὰ εἶναι τῶν διδαξόντ ων᾽ ἐὰν, δέ τις βούληται ἢ
ὅποι ἂν ἐλθὼν
αὐτὸς μαθεῖν τὸ δίκαιον ἢ υἱὸν ἢ οἰκέτην διδάξασθαι, μὴ εἰδέναι
τύχοι τούτου. (6) καὶ ὁ μὲν Ἱ. ἀκούσας ταῦτα ὥσπερ ἐπισκώπτων αὐτόν" Ἔτι
σου ἤκουσα;
γὰρ σύ, ἔφη, ὦ Σώκρατες, ἐκεῖνα τὰ αὐτὰ λέγεις ἃ ἐγὼ πάλαι ποτέ
35 καὶ ὁ Σωκράτης" Ὃ δέ γε τούτου δεινότερον, ἔφη, ὦ Ἱππία, οὐ μόνον ἀεὶ τὰ
ς εἶναι περὶ
αὐτὰ λέγω, ἀλλὰ καὶ περὶ τῶν αὐτῶν" σὺ δ᾽ ἴσως διὰ τὸ πολυμαθὴ
λέγεις. ᾿Αμέλει, ἔφη, πειρῶμαι καινόν τι λέγειν
τῶν αὐτῶν οὐδέποτε τὰ αὐτὰ
Πότερον, ἔφη, καὶ περὶ ὧν ἐπίστασ αι ; οἷον περὶ γραμμάτ ων ἐάν τις
ἀεί. (7)
μὲν πρότερον , ἄλλα δὲ νῦν πειρᾶι
ἔρηταί σε, πόσα καὶ ποῖα Σωκράτους ἐστίν, ἄλλα
ἐρωτῶσιν , εἰ τὰ δὶς πέντε δέκα ἐστίν, οὐ τὰ αὐτὰ
40 λέγειν ;ἢ περὶ ἀριθμῶν τοῖς
ἔφη, ὦ Σώκρατες, ὥσπερ σύ,
νῦν ἃ καὶ πρότερον ἀποκρίνει; Περὶ μὲν τούτων,
EEE
ἐπιδεικνὺς Schanz 24 An der Stelle, wo Platon
15 [ἐπειδὴ] Ast:
fehlt wie auch
Lampros und Antiphon erwähnt p. 236A [vgl. τι 334, 21],
des Hippias 30 ὅπη Stob. S[MA]
sonst in dem Dialoge die Erwähnung
Hss. ποῖ Stob. 35 entlehn t aus Plato
32 εἰδέναι Stob.: εἶναι
Gorg. 4908 39 vgl. Plato Alcib. ı 1134 (Friedl änder)
330 86 [79]. HIPPIAS
καὶ ἐγὼ del τὰ αὐτὰ λέγω" περὶ μέντοι τοῦ δικαίου πάνυ οἶμαι νῦν ἔχειν εἰπεῖν,
πρὸς ἃ οὔτε σὺ οὔτ᾽ ἂν ἄλλος οὐδεὶς δύναιτ᾽ ἀντειπεῖν.
15. Tertvrz. Apolog. 46 [in einer Aufzählung der Schandtaten
heidnischer Philosophen] Hippias dum civitati insidias disponit occi-
ditur.
16. Ammıan. MaRoeLr. 16, 5, 8 8ὲ itaque. verum est quod scriptores
varii memorant, Cyrum regem et Simonidem lyrieum et Hippiam Eleum
sophistarum acerrimum ideo valuisse memoria, quod epotis quibusdam
remediis id impetrarunt ... Vgl. A 5a. 11. 12.
10 B. FRAGMENTE,
IMMOY EAETEIA
1. Paus. v 25, 4 [Untergang des messenischen Knabenchores
auf der Fahrt nach Rhegion] τότε δὲ ἐπὶ τῆι ἀπωλείαι τῶν παίδων
οἱ Μεσσήνιοι πένθος ἦγον, καὶ ἄλλα τέ σφισιν ἐς τιμὴν αὐτῶν ἐξευ-
15 ρέθη καὶ εἰκόνας ἐς Ὀλυμπίαν ἀνέθεσαν χαλκᾶς, σὺν δὲ αὐτοῖς τὸν
διδάσκαλον τοῦ χοροῦ καὶ τὸν αὐλητήν. τὸ μὲν δὴ ἐπίγραμμα ἐδή-
λου τὸ ἀρχαῖον ἀναθήματα εἶναι τῴν ἐν πορθμῶι Μεσσηνίων χρόνωι
δὲ ὕστερον Ἵ. ὁ λεγόμενος ὑπὸ Ἑλλήνων γενέσθαι σοφὸς τὰ ἐλεγεῖα
ἐπ᾽ αὐτοῖς ἐποίησεν’ ἔργα δέ εἰσιν ᾿Ηλείου Κάλωνος αἱ εἰκόνες.
20 EONWN ONOMAZIAI
2 [FGrHist. 6F1 ı 156, 34]. Schon. Arorı. ım 1179 [hinter
2B1j] ‘1. δὲ ὁ Ἠλεῖος ἐν Ἐθνῶν ὀνομασίαις φησὶν ἔθνος τι
καλεῖσθαι Σπαρτοὺς καὶ ὁμοίως ᾿Ατρόμητος.
OAYMTIIONIKWN ΑΝΑΓΡΑΦΗ
25 ὃ [2]. Prurt. Num, 1 τοὺς μὲν οὖν χρόνους ἐξακριβῶσαι χαλε-
πόν ἐστι καὶ μάλιστα τοὺς ἐκ τῶν Ὀλυμπιονικῶν ἀναγομένους,
ὧν τὴν ἀναγραφὴν ὀψέ φασιν Ἱππίαν ἐκδοῦναι τὸν Ἠλεῖον ἀπ᾽
οὐδενὸς ὁρμώμενον ἀναγκαίου πρὸς πίστιν.
2 ἀντειπεῖν Zeune: ἂν εἰπεῖν Hss.: εἰπεῖν Stob. 4 Hippias] Verwechs-

lung Tertullians. Gemeint ist der Peisistratide insidias vulg.: ccthy-
dias A; Text zweifelhaft 18 τὰ ἐλεγεῖα] ,,4. ἢ. das Epigramm‘“‘ Wil.*
19 Der Hermes desselben Bildhauers für den Rheginer Glaukias [Paus.
v 27,8] ist nach der Schrift der Basis etwa 420-—-410 errichtet (Ditten-
berger) 5. Loewy Inschr. gr. Bildh. S.28n.33 20 vielleicht Teiltitel der
Συναγωγή ΒΨ 4 22 ᾿Ηλεῖος C. Müller: Δήλιος Hs. 23 ’Atp. sonst un-
bekannt 24 vgl. A. Körte Herm. 39 (1904) 230
A. LEHRE 15—16. Β. FRAGMENTE 1-6 991
ZYNATWTH
4 [3]. ArTHEN. xım 608 F ἐπὶ κάλλει δὲ... διαβόητοι γεγόνασι
γυναῖκες. Θαργηλία ἡ Μιλησία, ἥτις καὶ τεσσαρεσκαίδεκα ἀνδράσιν
ἐγαμήθη, οὖσα καὶ τὸ εἶδος πτάνυ καλὴ καὶ σοφή, ὥς φησιν Ἵ. ὁ
5 σοφιστὴς ἐν τῶι ἐπιγραφομένωι Συναγωγή. HEsycH. Θαργηλία᾽"
Ἔστιν ἡ Θαργηλία Μιλησία μὲν τὸ γένος, εὐπρεπὴς δὲ τὴν ὄψιν καὶ
τἄλλα σοφή, ὥστε στρατηγεῖν πόλεις καὶ δυνάστας. διὸ καὶ πλείστοις
ἐγήματο τῶν διασημοτάτων.᾽
ΤΡΩΙΚΟΣ (ΔΙΑΛΟΓΟΣ)
10 5 Puaro Hipp. mai. 286A [A 9]. Vgl. A2 u 327,1.

6 [4]. Crem. Strom. vı 15 [m 434, 19 St.] φέρε ἄντικρυς μαρτυροῦντα
ἡμῖν Ἱππίαν τὸν σοφιστὴν τὸν ᾿Ηλεῖον, ὃς τὸν αὐτὸν περὶ τοῦ προκειμένου μοι
σκέμματος ἧκεν λόγον, παραστησώμεθα ὧδέ πῶς λέγοντα᾽
15 τούτων ἴσως εἴρηται τὰ μὲν Ὀρφεῖ, τὰ δὲ Μουσαίωι κατὰ βραχὺ
ἄλλωι ἀλλαχοῦ, τὰ δὲ Ἡσιόδωι τὰ δὲ Ὁμήρωι, τὰ δὲ τοῖς ἄλλοις τῶν
ποιητῶν, τὰ δὲ ἐν συγγραφαῖς τὰ μὲν Ἕλλησι τὰ δὲ βαρβάροις" ἐγὼ
δὲ ἐκ πάντων τούτων τὰ μέγιστα καὶ ὁμόφυλα συνθεὶς τοῦτον Kal-
νὸν καὶ πολυειδῆ τὸν λόγον ποιήσομαι.
6. Hiervon findet sich vielleicht das eine bei Orpheus gesagt, das
andere bei Musaios, in aller Kürze, dieses hier, jenes da, das andere bei
Hesiod, anderes bei Homer, das andere wieder bei den übrigen Dichtern,
und wieder anderes in den Prosaschriften teils bei Hellenen, teils bei
Nichthellenen. Ich habe aus all diesem das Größte und Verwandte
zusammengestellt und werde daraus diese neuartige, vielgestaltige
Schrift machen.
1 ἱτῶν ἐνδόξων γυναικῶν᾽ ergänzte (Z. 5) C. Mueller; ‘der Sitten der

Völker’ Ed. Meyer Theopomps Hellenika S. 243, 3 3 Θαργηλία] vgl.
Suid. 5. v., Plut. Per. 24, Philostr. Ep. 73 (Aeschin. Socr. fr. 6 p. 44
Krauss), Jacoby Kommentar zu F 3 6 nach Diels wörtliches Frag-
ment aus Hipp., doch vgl. Jacoby a. O., Wilamowitz Platon ı1? 25! (»Es
widerspricht ἔστιν. Der transitive Gebrauch von στρατηγεῖν ist hier wohl
deshalb angewandt, weil der Genitiv (πόλεων) einen falschen Sinn gäbe.
Polybios sagt in diesem Sinne καταστρατηγεῖν τινα. Ähnlich ist κρατεῖν
τινος und τινα nuanciert.« Diels) 7 πλείστην Hs.: verb. Küster 13 <elsy
τὸν αὐτὸν Stählin 14 ἧκεν Diels: ἥκειν Hs.: ἥκει Stählin 15 Ἐν. ἃ.
Συναγωγὴ (ΤῊ. Gomperz)? [κατὰ βραχὺ] Gomperz l15ff. zur Reihen-
folge der Autoren vgl. 1A 5.68 B 16. 82 B25 16 ἄλλως Geel; ἄλλωι
Era) ἀλλαχοῦ stellt n. βαρβάροις (17) Gomperz 17 τὰ δὲ συγγραφεῦσι
Gomperz 18 τὰ μάλιστα ὁμόφυλα Nauck: τὰ μέγιστα (ἐκλεξάμενος) Kal
{τὰ μάλισταΣ ὁμόφυλα Gomperz
(use serddipf sne Zunuyopyumg
— yosfeF S[PIT y9eu — uswyaU 167 'S 20Po.4aH] 299 uayaımusyjoA. AIY
pun 91259Ν7) pusjoyıspaım 41oAydııdg 50478 uro ΘΠΒ “31 ‘GI *TOOST “4 ‘61
ΒΔ ‘U OT IA 'porog osuoge gg ζᾷξ 'Z 13Δ Suvogeng {0315 69 ‘03 "213
yosu Iopo ΘΞΒΤΙΘῊ {μοι 103}15 9z oysıoygy amıÄlunodıo :rT amınodıo 91
82 "ἃ "τι ἃ 'TBA ΟΡ ΧῚ 08 "ELIA '40POI0H [ὍΛΟ], 1 ızquzg
‚Zunpume]IoA OIP 451 soyorpumoyun SBAAT "LI
-uogpwydo Fyoru [OL "AOL [169 "ἃ 'q04NO ΤΟΘῚ ("ssnI) "wrwsgyoruoguN
sap "usmorf 4PeIsurof 09] ΤΊ “5 ἼΟΟ ‘EI "u "Toaouıag "aaavg 61
"[aodung, agı 1006 1wa3noAaA "Turgu]
aovoriny Sododz, por no 9 Ἵ, 'TIM 2 Ὃξ 'd "wog raswor "ara [81] 91
“moap Shandp Uri 91 pıg SLvog 98
-oıg Sur 1103 mdzromosg mono SoAdnoxox Sıddn L 310m “anonoLuzya aoıyıb alı
orllın ag noLoIdy 101P0% „amLusyı amı dam Sıorloa 5101, 13 wLunod/3A amıno
non 511. oderlın 39no 119 ‘amfprlono Smıno ‘“nıvogaıg Lk aıı03 aoaı3qQ 110
“old 1,, ᾿αἰϑγυρθοι {μον ıdayı> nor 33 noXdpınoyjj ΟἹ ‘FF — — +1
εδιοροάῃ ος
SIoJdLOYNY 5101, ἸῸΝ ὌγΥ» ΟΛΙΞ55 dauom ἸὈΣΔΟΡΧῸ SIomox 510191 5101. Λολοὴ doA
NO .WOLANONDN jod3nogb [0 AMYNY AYL HYLLIg ΤῸΝ "SIogoAp 5101, Amıo “ΛΟΧΙΘῸ 39
aaı “5: 9 ΠΟ η1.. ılaogb Sıowox 5101. 511. ΔῸΣ “nomoxıg ΔΒ agı .„Snonpgb 104]3 ong
WAY"), ᾿διϑγψρθοιο «noL 1031) noL χ8 noXdyınoyjj gg ‘gg II 'aorg 7
"anaaorllarl 1, Sb “ayH, (03 [Βα αὉ}] 99 auyydı ge ‘, "won — [21] CI 8%
"augAdo 39 Ἴ, ‘old alsygorluy ["ayog 6 17] Sıoarl), a3 Sodogayı| agı 9 39
[SOXxIIyg sep aoygnurzor4g] alımoı 987 ἼἜΠΠ44 "anıg "ToHog [11] FI
[map Sogpı, "Twuwu] pıuz [68 ‘78 106 IE ἽΞΙΗ 1.1] Sugrsdao
vor 39 "1, [81] I 5 088] geum 25 ‘69€ “ἃ ZLI 'Lvay "IoHog '[6] EI
"Sornoglov ρου an$og wıdısrımsA 0%
113 Sp naolidoıoy 5ΟΙΞΥΗ, 9 11, por moLananorllari Sugnouo SordısrlmaA ıdau Su
Sonartprodz Sp Sodyagp nolliou noı nodoXıolız 9 Sondaripy [sofeyL] aoınoı
39 pıarl [81] ‘86 1 uogo 5] ἼΡΘΙΑ IT “99 'd "yon ur mooug [8] 51
" amsıodıo aodızurla amyyou ΤῸΝ mogoanaA 10LUb noLmıLmN
-ırlayou. Suroidoo 9 az Ἵ, aoAdnomny agı 39 agıno gz ὍΛ 'uaıg [2] II 91
"Sluasgoorluy por Sugignanog px
ΛΌΧΟΥ 1 SP aarinodz alalgononodou oınoı 39 Sıarlı .wamldis aomb w3bndA
-Ano ὍΔ, Hay, por ayyuuj, auxlgodou "qorf ZIE '[09 "HOINAUHT Ὁ]
"nogo3naA SnoıLnoL nojsLolly jdau Sonı ὁ SnousyoX .amaluddn | amı
Qup nonnndnı agı τοὺ 39 moalignadoAnoodu "[Fg 0] ‚onorluyug amıodd »Lvıo ΟἹ
-ng a013X3, 513, .nonandnı no por [old wzyıood no13X7, aoLoımronodou amıayı
aoı anoA Sodurig, "old SuLoıdon 9 1, daupgox “SnonadX noXpyıXdy, SnoL pLox
“ΒΟΛΒΘΟΘΌΙΩ Sonuyyg, 5001. 513 σου προ noı 3gnoı 3101 9ο ‘SaunonsdoAnnodu
Snonapdnı Sısyıond amaımd] amı odu 5501. poılıou aodurg, ‚gari 10 aLomgagusu
1 39 aoıgı ["purct IT ‘zT τι '[oyog] A Ἢ 'poO 'Haog 'HioaaH '19])6 9
"Bvox [edommy pun uoısy *jurgu] Snodjsul Spı ΛΟ] ΔΒ (Ως
apı Suumdnz por Sojoy, guy Ἵ, ΟΔΖ 194. "SANOIA 2 ἜΣ ΒΩ [01] 8
(089 Ὁ ΤΎ ΤΙ
ΒΙΓΨ 590 eyypÄsT 1900 ἸΙΟΔΛ 59] ΒΓ, 590 oayor] ΘΤΡ τθατὶ Fz 1 ΘΟΙΩ 15] "Ὁ
SYIdA4IH 162] 98 699

Β. FRAGMENTE 7—21. Ο. IMITATION 1 990
ZWEIFELHAFTES
20. Arıstor. Poet. 25. 1461a 21 κατὰ δὲ mpoowıdlav [näml. ὁρῶντα δεῖ
διαλύειν] ὥσπερ ‘I. EAvev ὁ Θάσιος τὸ δίδομεν δέ ol’ καὶ τὸ μὲν οὗ καταπύθεται
ὄμβρω!᾽. Soph. el. 4. 166b 1 παρὰ δὲ τὴν προσωιδίαν ἐν μὲν τοῖς ἄνευ γραφῆς
5 διαλεκτικοῖς οὐ ῥάιδιον ποιῆσαι λόγον, ἐν δὲ τοῖς γεγραμμένοις καὶ ποιήμασι μᾶλλον
οἷον καὶ τὸν Ὅμηρον ἔνιοι διορθοῦνται πρὸς τοὺς ἐλέγχοντας ὡς ἀτόπως εἰρηκότα
“τὸ μὲν, οὐ καταπύθεται ὄμβρωι᾽ [Ψ 328]. λύουσι γὰρ αὐτὸ τῆι προσωιδίαι
λέγοντες τὸ DU ὀξύτερον" καὶ τὸ περὶ τὸ ἐνύπνιον τοῦ ᾿Αγαμέμνονος, ὅτι οὐκ
αὐτὸς ὁ Ζεὺς εἶπεν δίδομεν δέ οἱ εὖχος ἀρέσθαι᾽ [B 15], ἀλλὰ τῶι ἐνυπνίωι
10 ἐνετέλλετο διδόναι.
91. Procr. in Eucl. p. 272, 3 Friedl. Νικομήδης μὲν γὰρ ἐκ τῶν κογ-
χοειδῶν γραμμῶν, ὧν καὶ τὴν γένεσιν καὶ τὴν τάξιν καὶ τὰ συμπτώματα παραδέ-
δωκεν, αὐτὸς εὑρετὴς ὧν τῆς ἰδιότητος αὐτῶν πᾶσαν εὐθύγραμμον γωνίαν ἐτριχο-
τόμησεν. ἕτεροι δὲ ἐκ τῶν Ἱππίου καὶ Νικομήδους τετραγωνιζουσῶν πεποιήκασι
15 τὸ αὐτὸ μικταῖς καὶ οὗτοι χρησάμενοι γραμμαῖς ταῖς τετραγωνιζούσαις.
C. IMITATION
1. Prato Protag. 337 cff. μετὰ δὲ τὸν Πρόδικον Ἱ. ὁ σοφὸς εἶπεν" Ὦ
ἄνδρες, ἔφη, οἱ παρόντες, ἡγοῦμαι ἐγὼ ὑμᾶς συγγενεῖς τε καὶ οἰκείους καὶ πολίτας
ἅπαντας εἶναι φύσει, οὐ νόμωι᾽ τὸ γὰρ ὅμοιον τῶι ὁμοίωι φύσει συγγενές ἐστιν,
90 ὁ δὲ νόμος τύραννος ὧν τῶν ἀνθρώπων πολλὰ παρὰ τὴν φύσιν βιάζεται. ὑμᾶς
οὖν αἰσχρὸν τὴν μὲν φύσιν τῶν πραγμάτων εἰδέναι, σοφωτάτους δὲ ὄντας τῶν
Ἑλλήνων καὶ κατ᾽ αὐτὸ τοῦτο νῦν συνεληλυθότας τῆς τε Ἑλλάδος εἰς αὐτὸ τὸ
πρυτανεῖον τῆς σοφίας καὶ αὐτῆς τῆς πόλεως εἰς τὸν μέγιστον καὶ ὀλβιώτατον
οἶκον τόνδε μηδὲν τούτου τοῦ ἀξιώματος ἄξιον ἀποφήνασθαι, ἀλλ᾽ ὥσπερ τοὺς
25 φαυλοτάτους τῶν ἀνθρώπων διαφέρεσθαι ἀλλήλοις. ἐγὼ μὲν οὖν καὶ δέομαι καὶ
συμβουλεύω, ὦ Πρωταγόρα τε καὶ Σώκρατες, συμβῆναι ὑμᾶς ὥσπερ ὑπὸ διαιτη-
τῶν ἡμῶν συμβιβαζόντων εἰς τὸ μέσον καὶ μήτε σὲ τὸ ἀκριβὲς τοῦτο εἶδος τῶν
διαλόγων ζητεῖν τὸ κατὰ βραχὺ λίαν, εἰ μὴ ἡδὺ Πρωταγόραι, ἀλλ᾽ ἐφεῖναι καὶ
χαλάσαι τὰς ἡνίας τοῖς λόγοις, ἵνα μεγαλοπρεπέστεροι καὶ εὐσχημονέστεροι ὑμῖν
Re
ἃἅθο.ςὦθρ.ϑβϑθὄϑγ.ᾷϑ
τ ..Χ.0.0....0.......Ὁθἅὃἥσὅσ1ς...
3 Θάσιος Hss. und [Alex.] ἃ. 1. Mich. Ephes. in Soph. el. 33, 27: ᾿Ηλεῖος
wahrscheinlich Osann 7. 8 Hipp. akzentuierte also οὗ; vgl. J. Wacker-
nagel Beitr. z. gr. Akz. (Basel 1893) 5. 9if. 9 statt Τρώεσσι δὲ κήδε᾽
ἐφῆττται unserer Hss. las Ar. aus ® 297 δίδομεν κτλ. Hipp. akzentuierte
also διδόμεν. Vgl. [Alex.] in Soph. el. 35, 4 14 Identität mit dem
Sophisten von Blass bestritten Fleckeisens Jahrb. f. cl. Phil. 106 (1872) 28;
Apelt Beitr. z. Gesch. d. gr. Phil. 8. 379. Dagegen Tannery Hist. d.|.
science Hell. 8. 246; Allman Greek geom. S. 191, 379. Zur Sache Björnbo
Pauly-Wiss. R.-E. VIII 1707ff. Heiberg bei Gercke-N orden Einl. in d.
Altertumsw. 1? 416. Frank Plato u.d. sog. Pythagor. ὃ. 236 171. vgl.
Dümmler Kl. Schr. ı 205 18 ἡμᾶς Heindorf 23 eis τὸ ΒΤ; was
richtig ist, wenn ὀλβιώτατον, {τὸν» gelesen wird 29 ἡμῖν apogr.
9394 87 [80]. ANTIPHON DER SOPHIST
φαίνωνται, μήτ᾽ αὖ Πρωταγόραν πάντα κάλων ἐκτείναντα, ουρίαι ἐφέντα, φεύγειν

els τὸ πέλαγος τῶν λόγων, ἀποκρύψαντα γῆν, ἀλλὰ μέσον τι ἀμφοτέρους τεμεῖν.
ὡς οὖν ποιήσετε, καὶ πείθεσθέ μοι ῥαβδοῦχον καὶ ἐπιστάτην καὶ πρύτανιν ἑλέσθαι,
ὃς ὑμῖν φυλάξει τὸ μέτριον μῆκος τῶν λόγων ἑκατέρου.

A. LEBEN UND SCHRIFTEN
1. Sup. ᾿Αντιφῶν ᾿Αθηναῖος τερατοσκόπος καὶ ἐποτποιὸς καὶ σοφιστής" ἐκα-
λεῖτο δὲ Λογομάγειρος.
᾿Αντιφῶν ᾿Αθηναῖος ὀνειροκρίτης: Περὶ κρίσεως ὀνείρων [Β 78—81]
10 ἔγραψεν.
2. Hermoc. de id.B 399, 18R. περὶ δὲ ᾿Αντιφῶντος λέγοντας ἀνάγκη προει-
πεῖν, ὅτι καθάπερ ἄλλοι τέ φασιν οὐκ ὀλίγοι καὶ Δίδυμος ὁ γραμματικός, πρὸς δὲ
καὶ ἀπὸ ἱστορίας φαίνεται, πλείους μὲν γεγόνασιν ᾿Αντιφῶντες, δύο δὲ οἱ σοφιστεύ-
σαντες, ὧν καὶ λόγον ἀνάγκη ποιήσασθαι. ὧν εἷς μέν ἐστιν ὁ ῥήτωρ, οὗπερ οἱ
15 φονικοὶ φέρονται λόγοι καὶ <ol> δημηγορικοὶ καὶ ὅσοι τούτοις ὅμοιοι, ἕτερος δὲ
ὁ καὶ τερατοσκόπος καὶ ὀνειροκρίτης λεγόμενος γενέσθαι, οὗπερ ol τε Περὶ
τῆς ἀληθείας [Β 1—44] εἶναι λέγονται λόγοι καὶ ὁ Περὶ ὁμονοίας [Β 44a—7 1]
[καὶ οἱ δημηγορικοὶ] καὶ ὁ Πολιτικός [B 72---Π 7]. ἐγὼ δὲ ἕνεκα μὲν τοῦ δια-
φορου τῶν ἐν τοῖς λόγοις τούτοις ἰδεῶν πείθομαι δύο τοὺς ᾿Αντιφῶντας γενέσθαι
20 (πολὺ γὰρ ὡς ὄντως τὸ παραλλάττον τῶν ἐπιγραφομένων τῆς ᾿Αληθείας λόγων
πρὸς τοὺς λοιπούς), ἕνεκα δὲ τοῦ καὶ παρὰ Πλάτωνι [Menex. p. 286 A] καὶ παρ᾽
ἄλλοις ἱστορουμένου πάλιν οὐ πείθομαι. Θουκυδίδην γὰρ ᾿Αντιφῶντος εἶναι τοῦ
EEE
3 momoate Madvig πίθεσθε Naber Hibeh-Pap. 13 (2. Jahrh.
v. Chr.) eninält eine Rede (Anrede ὦ ἄνδρες Ἕλληνες) gegen die behauptete
ethische Wirkung der Musik, die Blass mit einer olympischen Rede [A 8]
des Hippias identifiziert und auf dieer in Verbindung mit A 11 {1τπ| 328, 35)
auch B 6 bezieht: vage Hypothese (wie Hippias als Quelle Herodots
ıı 38 bei Dümmler Academic. S. 249; vgl. Crönert Herm. 44, 1909, 508
und Nestle Philol. 67, 1908, 568) 5 Das Problem der Verteilung der
Schriften auf den „Sophisten‘ und den „Redner“ A. behandelten zuletzt
Stenzel Pauly-Wiss. R.-E. Suppl. ıv 33£f.; Luria Riv. di Ποῖ.n. 8. 4
(1926) 218ff., Altheim Klio 20 (1926) 257ff; Aly Philol. Suppl. xxr, 3
(1929) 105£f.; Wilamowitz Glaube d. Hell. um 2111. Vgl. auch Literaturang.
zu B44 7 καὶ ἐποποιὸς] davon sonst keine Spur 11 Varianten von
Pa (Paris. 1983), Pc (Paris. 2977), Va (Vatic. 107), ς (6 geringere Hass.)
H. Rabes 15 ol Ausgaben: fehlt Hss.. nach δημηγορικοὶ hat Va
καὶ ὁ πολιτικὸς: fehlt Pac c 17 εἶναι Pao s: fehlt Va ὁ (vor Περὶ) Pa:
ol Pc: fehlt Va 18 [καὶ ol önunyopikol] tilgte Sauppe, Randverber-
serung wegen fehlenden Artikels zu Z. 15; dies zeigt auch die ver-
änderte Stellung Laur. 60, 27 (Lb) καὶ ol δημηγορικοὶ καὶ ὁ περὶ ὁμονοίας
21 Plato a. O. μουσικὴν μὲν ὑπὸ Λάμπρου παιδευθείς, ῥητορικὴν δὲ ὑπ᾽ ᾽Αντι-
φῶντος τοῦ Ῥαμνουσίου
"ssyz απὶ (1)L- ἐκ
᾿ϑ: τ, OF ᾧ momapdriov 58 "sspy Lııo ΤΠ nz ΖΛ. 4 MBLLo
το zz Φ οιδοο Ig (94 )ΌΛ 1103 δίμιρου, 91] 94 σουϊμ οὐ οιο Sur
(30y) ea ἃ] :owg un pen IT OMU BA 84. 3. 01] BARIRS :064 8: 0
oA 1onarloAay Smıno 10Aoy [9153 g ed ᾿ϑαθτα "Toyog a0nb aluıjdaodısao or AQ
amdıLay Sovv» [λιν L Sse[gT 109xLLoOI1Q F BA PA :0981 39 7
WERNE EEE σον τον EEE Ὁ --
1nagno wonj3 ΔοιϑῸ noydnAdp amsjrion mwolınpi Am τ᾿. OVWY Lu aopıyo alı L aoımprij
3A 91 τοῦθ "ıanıpdı. noıdnAdp Spjononno Slı anoA onzgno ‚m3RomaAık o1noL OF
SOLND ἸῸΝ 1orl 30 SIMOg „ANOLLDOMUO ‚gNO 39 aoboo “ΠΟΛ ΛΞ ΔΟΙΌΣΙΟ 30 101. mA
453} Ὀνίου mM, -43}1}5 13: λους ı9ı δολβηφάϑγοιῃ aybıLay, 9 3101 30. ΔΊΎΩΙ, (IT)
"noLojındx δός mıyınAda nojsg μον MıyLnAA? 9. οι, *n01L011LHdN A0139
aa Ὁ. Tor ‘nojag NOL MıpınAd3 amıo)Xov3 5m .9. QL 5413 AOI3g 1090139 Sonaglun
aarl 91. mjjrion 39 mAZ .woajs aoıayzınyou por albndı ımazrlojo Moporliogna αἰ, og
“amdınny, © ‘Sox1o3 (OT) “+ SoınoXadon anXoı 39 noLılı “noo lı nori3 So1A0J9.03
paısıAn ag aoııl So 51:3) γοθᾧ norl apıuoyg δἰ. U ‘vorlovnog Uri ΔῸ τῷ τοροϑάϑγοιο
ράσο ano ıLaonpgrioy Uri 3g jori3 “ΔιοοθῸν aagom ΔῸ τῷ „d3 oLNoL 10903)9Adauy
A1Lo? apiorAnay noıdnAdp auononpgriov azri 5101. 119 nodaıaı. (6) "δοιαὶ norinoL
mwolgoıh aguayıoX jı ogariahmmoıuz ano 101 "43 dauop al) U ogozvz Ay ΔΙΒΔΌθομ (8
aovvorl 30 vorloruzu. 3109 “Δ! Smdorap Smıno ar woagdlyızun “amdıLay, ᾧ “orl
S13207 (Ὁ) .31.13 oınoı Sodu Sumpdamz 9 por "monj3 SOYWXOYgIg SOjAorlIDgonnN
3yinon ‘Sıaolgorg Smingano SnoL no ΤῸΝ MınNo ᾿ΔΙΟΛΟΙΛΑλΙΒΟΟΣΡ AMLNDOZ Spılrir
Sprlgorl Sno1 Ἰογοχουοῖο 10 amAdz Δογγ 4091, for dauom ano B "ALS 13101. aoıglı
wos 31. aodanmıdagnaya Snonzrluumsn por 13apodens Snonzrimıx por Ὁ “Sısapdriov no 02
3A pıorludX alrı por (9) "SI3V3L019 AMmı)Xp por 31, Soıluggunap ‘SongpriıaX or 31
Snodag g1No 91 puup “noynob aonpri no woozjeril ΔΟΙ ὉΠ} por SoLmıoynod HL SıaayıL
pLou ῬΟΧᾺ ıuıLo 31 D}Lıo „aızajarl Sonarimımorg 1uLLH1LO3g Qu SOYNOg 53 19 ‚gno sm 50},
-no anoA SıL5 "Wonpinoysyouyp Sojbonoyıd 511, pjLamapı Sıog ΟΠ] 39. no „nogo3nA1A
waLdX Snodaıosnorlingna Spunnodosoyıd Snoı alrlıp ag mA Sauodamz M, (6) 0%
«3001. 393V3 AMLNo amıapdou 13194497 1021, aAmgy300du ΤῸ οὐ, NOLNO SHLOXLD
-nonno Snoı Sonzrioynogl a1ou ambınay, HA 9 "aııyodou In LgXaysıg alıoıdon
aoı vıamdılay, Sodıu Ὁ mon noıno’ ,Q ΔΟΙΒῸ "FIT ‘9 I 'weM 'HAONAX '$
“aarlogzv nojLidy 1dau Sngna
aoLNoL Hıarl 10x Q1Q .SpjLidy 9 por Sluumoı 1103 503g} Suu 39 SAAg "δωρὺγρ Sp 3A 91
Suono alırl no “azri Suazrionıob Sur alıyu Sorluonsg 3gno Sp ΔῸ 9 alpob dgap ımı
11.031.3Π nounı nonigluyp ‚gno ıL 3X Snogl Δαἢ no "amdpoX 1030m01dou Sioı por allg
-AanD Δἴ, pıox 39 Suyarlıua por "pyvou Ὁ. δον ΔΙ1.03 ΤῸΝ Δοάου agı 13XAno or
φιῳ ‘Sopanıdana SImX 39 ızyvwpgıdan por "mon Sorluuoduyano mddau Uri por 310m
“SnXodı 1ox 1353v ılı 39 Sovluhn “Soramdo δορϑάϑη Sodu or 1103 noAgY 31 noxıaori ΟΤ
-οὐἱϑὸ noı Lg Q “ΔῸΣ, 91. mıaapodau amaonpbouyp 1Ω 191 ΠΝ δου 31 5101, SoxAo
-d3un pox 30 Soarlao “1103 pıoıml Δ3Π SouLıyou H1oAgy 10n319AaN 1013 Sojsguvy, Suı
10 dauno “amdıray, 500 313 9 O, ZI ‘IOF ἃ uuspog "SorambıLay, no}onoarlod,
noı ıdau 4310, 'nJousr 91, narlodbz Sm dpA noLoısyu „alsg\Vaıg nod3noxz 1dau SıdmX
UsApap “acngyaLarl ON13X3 39 9 ‘oLnoL narl 9 Sodanpnz SIdeaX ‘ong pox 31:13 ‘SonaripolLdX 9
AMLHHLULOSIQ δογίγυ» A01NO0OL 103913 λοάο ong ‘oLsn3Ä3 ambıLay, 9 513 3113
kp δ no "worlogpau no aıypu ‘“amAox Soysgluyy, Suı amı 13913 1091. mıonlama
-1ON3X ΤΟΝ nongrloıdmXE1 ımyVou 30 augIgnanog Aagı ‘joxınodb 10 a1oj3 dauno ‘aon13X3
Smg noLonoarlod, Aarl ΔΟΣ por ‘amıagÄsy amyvou mnonp aluılgori nojlonoariod,
968 δ 1 NYLAITIHOS ANA NYUIHTI Ὑ

ἂν μὴ ὅτι προῖκα δοίης, ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἔλαττον τῆς ἀξίας λαβών. (12) δῆλον δὴ
ὅτι εἰ καὶ τὴν συνουσίαν ὦιου τινὸς ἀξίαν εἶναι, καὶ ταύτης ἂν οὐκ ἔλαττον τῆς
ἀξίας ἀργύριον ἐπράττου. δίκαιος μὲν οὖν ἂν εἴης, ὅτι οὐκ ἐξαττατᾶις ἐττὶ πλεο-
νεξίαι, σοφὸς δὲ οὐκ ἄν, μηδενός γε ἄξια ἐπιστάμενος. (18) ὁ δὲ Σωκράτης
5 πρὸς ταῦτα εἶπεν" "W ᾿Αντιφῶν, παρ᾽ ἡμῖν νομίζεται τὴν ὥραν καὶ τὴν σοφίαν
ὁμοίως μὲν καλόν, ὁμοίως δὲ αἰσχρὸν διατίθεσθαι εἶναι. τήν τε γὰρ ὥραν ἐὰν
μέν τις ἀργυρίου πωλῆι τῶι βουλομένωι, πόρνον αὐτὸν ἀποκαλοῦσιν, ἐὰν δέ τις;
ὃν ἂν γνῶι καλόν τε κἀγαθὸν ἐραστὴν ὄντα, τοῦτον φίλον ἑαυτῶι ποιῆται, σώ-
φρονα νομίζομεν καὶ τὴν σοφίαν ὡσαύτως τοὺς μὲν ἀργυρίου τῶι βουλομένωι
10 πωλοῦντας σοφιστὰς ὥσπερ πόρνους ἀποκαλοῦσιν, ὅστις δέ, ὃν ἂν γνῶι εὐφυᾷ ὄντα,
διδάσκων, ὅ τι ἂν ἔχηι ἀγαθόν, φίλον ποιεῖται, τοῦτον νομίζομεν, ἃ τῶι καλῶι
κἀγαθῶι πολίτηι προσήκει, ταῦτα ποιεῖν. (14) ἐγὼ δ᾽ οὖν καὶ αὐτός, ὦ ᾽Αντι-
φῶν, ὥσπερ ἄλλος τις ἢ ἵππτωι ἀγαθῶι ἢ κυνὶ ἢ ὄρνιθι ἥδεται, οὕτω καὶ ἔτι μᾶλλον
ἥδομαι φίλοις ἀγαθοῖς, καὶ ἐάν τι ἔχω ἀγαθόν, διδάσκω, καὶ ἄλλοις συνίστημι
15 παρ᾽ ὧν ἂν ἡγῶμαι ὠφελήσεσθαί τι αὐτοὺς εἰς ἀρετήν καὶ τοὺς θησαυροὺς τῶν
πάλαι σοφῶν ἀνδρῶν, οὺς ἐκεῖνοι κατέλιπον ἐν βιβλίοις γράψαντες, ἀνελίττων
κοινῆι σὺν τοῖς φίλοις διέρχομαι. καὶ ἄν τι ὁρῶμεν ἀγαθόν, ἐκλεγόμεθα καὶ μέγα
νομίζομεν κέρδος, ἐὰν ἀλλήλοις φίλοι γιγνώμεθα. ἐμοὶ μὲν δὴ ταῦτα ἀκούοντι
ἐδόκει αὐτός τε μακάριος εἶναι καὶ τοὺς ἀκούοντας ἐπὶ καλοκἀγαθίαν ἄγειν.
20 (15) καὶ πάλιν ποτὲ τοῦ ᾿Αντιφῶντος ἐρομένου αὐτόν, πῶς ἄλλους μὲν ἡγοῖτο
πολιτικοὺς ποιεῖν, αὐτὸς δ᾽ οὐ πράττοι τὰ πολιτικά, εἴπερ ἐπίσταιτο" Ποτέρως δ᾽
ἄν, ἔφη, ὦ ᾿Αντιφῶν, μᾶλλον τὰ πολιτικὰ πράττοιμι, εἰ μόνος αὐτὰ πράττοιμι ἢ
εἰ ἐπιμελοίμην τοῦ ὡς πλείστους ἱκανοὺς εἶναι πράττειν αὐτά;
4. ATHEN. xv 678 Εὶ Ε ἐκδόντος γὰρ τούτου [der Peripatetiker Adrastos]
25 πέντε μὲν βιβλία Περὶ τῶν παρὰ Θεοφράστωι ἐν τοῖς Περὶ ἠθῶν καθ᾽ ἱστορίαν καὶ
λέξιν ζητουμένων, ἕκτον δὲ περὶ τῶν ἐν τοῖς ᾿Ηθικοῖς Νικομαχείοις ᾿Αριστοτέλους,
ἐννοίας ἀμφιλαφεῖς πταραϑεμένου περὶ τοῦ παρὰ ᾿Αντιφῶντι τῶι τραγωιδιοποιῶι
[Nauck Fer p. 792] Πληξίπτπου καὶ πλεῖστα ὅσα καὶ περὶ αὐτοῦ τοῦ ᾿Αντιφῶν-
τος εἰπόντος, σφετερισάμενος [Hephaistion] καὶ ταῦτα ἐπέγραψέν τι βιβλίον Περὶ
90 τοῦ παρὰ Ζενοφῶντι ἐν τοῖς ᾿Απτομνημονεύμασιν ᾿Αντιφῶντος, οὐδὲν ἴδιον προσεξ-
ευρών.
5. Dıoc. τὶ 46 τούτωι [Sokrates] τις, καθά φησιν ᾿Αριστοτέλης ἐν τρίτωι
Περὶ ποιητικῆς [fr. 75 Rose], ἐφιλονίκει ᾿Αντίλοχος Λήμνιος καὶ ᾿Α. ὁ τερατο-
σκόπος.
35 6. [Prur.] Vit. x orat. 1 p. 833 c [Antiphon der Rhamnusier] λέγεται
δὲ τραγωιδίας συνθεῖναι ἰδίαι Kal σὺν Διονυσίωι τῶι τυράννωι᾽ ἔτι δ᾽ ὧν πρὸς τῆι
ποιήσει τέχνην ἀλυπίας συνεστήσατο, ὥσπερ τοῖς νοσοῦσιν ἡ παρὰ τῶν ἰατρῶν
8 ποιεῖται PRXZ Stob.A 10 [ὥσπερ πόρνους] Ruhnken 11 ποιῆται

BXY Stob. Md: ἑαυτῶι ποιῆται A 15 ὠφεληθήσεσθαι AY 21 πράττει
AMORXZ: -oı übr. Hss. Stob. 27 ἀμφιλαφῶς Hs.: verb. Kaibel
Arist. Rhet. B 2. 1379b 15 ὥσπερ ὁ ᾿Αντιφῶντος Πλήξιππος τῶι Μελεάγρωι.
Diese Stelle hatte also Adrastos in seinem Ethikkommentar beiläufig
herangezogen 33 ἀντιόλοχος P? (Avrıöokov Hss. vır 49) 35 Ver-
wechslung mit dem Tragiker (Ruhnken Opp. τ 179ff.) 37 Die τέχνη
ἀλυπίας wird gewöhnlich auf den Sophjsten bezogen. Bignone Stud. stil.
su Antifonte (Rendic. d. Ist. Lombard. 52 fasc. 16—18 [1919] p. 34) will
die von Plato Phileb. 43p erwähnte Theorie ὡς ἥδιστον πάντων ἐστὶν dAU-
A. LEBEN U. SCHRIFTEN 8--9. Β. FRAGM. 1 337
θεραπεία ὑπάρχει" ἐν Κορίνθωι τε κατεσκευασμένος οἴκημά τι παρὰ τὴν ἀγορὰν

προέγραψεν, ὅτι δύναται τοὺς λυπουμένους διὰ λόγων θεραπεύειν, καὶ πυνθανό-
μενος τὰς αἰτίας πταρεμυθεῖτο τοὺς κάμνοντας. νομίζων δὲ τὴν τέχνην ἐλάττω ἢ
καθ᾽ αὑτὸν εἶναι ἐπὶ ῥητορικὴν ἀπετράπη. εἰσὶ δ᾽ ol καὶ τὸ Γλαύκου τοῦ “Pnyivou
5 Περὶ ποιητῶν βιβλίον [FHG τι 23] εἰς ᾿Αντιφῶντα ἀναφέρουσι. Prrnosme. V.
soph. I 15, 2 πιθανώτατος δὲ ὁ ’A. [der Rhamnusier, wie auch Ph. glaubt]
γενόμενος Kal πρροσρηθεὶς Νέστωρ ἐπὶ τῶι περὶ παντὸς εἰττὼν ἂν πεῖσαι νηπενθεῖς
ἀκροάσεις ἐπήγγειλεν, ὡς οὐδὲν οὕτω δεινὸν ἐρούντων ἄχος, ὃ μὴ ἐξελεῖν τῆς
γνώμης. Vgl. die Τέχναι ῥητορικαὶ B 3.
10 7. Lucıan. V. hist. τὶ 33 (’Oveipwv νῆσος) καὶ πλησίον ναοὶ δύο ᾿Απάτης
καὶ ᾿Αληθείας" ἔνθα καὶ τὸ ἄδυτόν ἐστιν αὐτοῖς καὶ τὸ μαντεῖον, οὗ προειστήκει
προφητεύων ᾿Α. ὁ τῶν ὀνείρων ὑποκριτὴς ταύτης παρὰ τοῦ Ὕπνου λαχὼν τῆς
τιμῆς.
8. CLEM. Str. vır 24 [1 17, 18 St.] χαρίεν τὸ τοὺ ᾿Αντιφῶντος" οἰωνισα-
15 μένου τινός, ὅτι κατέφαγεν ὗς τὰ δελφάκια, θεασάμενος αὐτὴν ὑπὸ λιμοῦ διὰ μικρο-
Ψυχίαν τοῦ τρέφοντος 'κατισχναμένην᾽ χαῖρε, εἶπεν, ἐπὶ τῶι σημείωι, ὅτι οὕτω
πεινῶσα τὰ σὰ οὐκ ἔφαγεν τέκνα."
9. GwomoL. ΨΊΝΘΟΒ. 50 p. 14 Wachsm. ’A. ἐρωτηθείς, τί ἐστι μαντική,
εἶπεν ᾿ἀνθρώπου φρονίμου εἰκασμός.᾽ λέγεται δὲ τραγωιδίας συνθεῖναι καὶ ἰδίαι
20 καὶ σὺν Διονυσίωι τῶι τυράννωι.
B. FRAGMENTE
ANTIOWNTOZ AAHGEIAZ AB
A. Erkenntnistheorie und Prinzipienlehre
1 [81 a Blass Antiphont. or. p. 130; 99a Sauppe Oratt. att. τι 147].
25 GaL. in Hipp. de med. off. xvmB656K. nach Kritias 88 Β 40:
ὥσπερ καὶ ὁ ’A. Ev τῶι προτέρωι τῆς ᾿Αληθείας οὕτω λέγων"
Vorbemerkung: Nur die inhaltlich bedeutsamen Fragmente sind

übersetzt.
ANTIPHONS ZWEI BÜCHER ÜBER DIE WAHRHEIT
1. Antiphon stellt die Sinneswahrnehmungen der Erkenntniskraft gegen-
über, wenn er sagt: Hast du aber diese Dinge erkannt, so wirst du wissen,
πῶς διατελεῖν τὸν βίον auf A. zurückführen. Haltlos ist die These Altweggs
a. 0. 8.39, die τέχνη ἀλυπίας sei identisch mit Περὶ ὁμονοίας B 4öff. Doch
kann die Notiz aus irgend einer uns nicht erhaltenen Stelle jener Schrift
more Alexandrinorum herausgesponnen sein. Eine besondere Schrift
scheint wenig glaublich παρὰ Plut.: κατὰ Phot.
7 νηπενθεῖς] vgl. Hom. 5 221 19 vgl. Eur. fr. 963 λέγεται] bezieht
sich auf den Tragiker. Vgl. zu ıı 336, 35 26 »Text der einzigen Hs.
P(aris.) gr. 1849 5. xıv, daraus M(arc.) gr. 279 s. xv: ἐν τῶ προτέρω (so!)
τῆς ἀληθείας ἐν τῶι λέγον (Rey P) τοῦ τάδε (so!) γνοὺς εἰς Ev TE οὐδὲν αὐτῶ
3ΙΘΟΙΘΉ 1591] amzaXsı amı [1013
ΔΟλϑηΠΆΊ8935 :Zıeduox) "yL 08913. (οἷ, :Β]Θ16 { > :snutarog 1913 :'ssyy Lg
U ncaglAıagag ZI VW Δφὴ ΔῊΠ gu Σ᾿ Ὀχλοῦ ag pı OT ΒΙΘΙΩ Ruoıgcworl
Lg 912 ug g 2 S[oIdT ἐλ wage [Iimımo ΒΊΘΙΓ (ΔΩ. 1
1877 '5 S9prusumg YpPIeyuledg SISPUE
zus 10pora κ᾽ 3100 nınıodweri da 1aho am 8100 Amıno azgno wıaoı3 SnonA
39 ὈΣΔῸ ἔχ ΠΛΛ ᾿(θηϑτρίθμθοδ uyr ueded "Ὁ orp ‘ogeudner FOyızqrogun
pun oyummg ΘΤΡ σ9Ρ0 ‘[Jos UIOS SBIOZBIOIT NO1LND Ἰθα 041) „" * "τῷ 3190 Ἰῷσὴὺ
aggno 8: ng, „taomAA 8093. NOL<No) .amAzy mıno :gg "ἃ Ὃ "e spnyg euoudig
“rn ago Loy) ngno au δὲ „Spa Snon 9, .agpı nou ιϑάθγ τῷ δὲ :(β9:
UB yorjorig) 5910 Ὑ γ641|910085 Z (888 IT—97 9195 Ἴ 41 08 13Δ 1011, umz
*sjorgg »oisglyy, 1941, 290 pun ΟἹ "4 °F 8: yone πο18 uorepyIe Yyundpuusg
UOYOSIIBSTO IIOP SnYyY "USPIOM NZ I249503ENBI0A SNonÄ 39 XLNaL I0OA 02488
wısp ur sjpsjuopel Yutoyos uurg zosorey (98 Ἵ A 8 “τατος, uoyostopruewıeg
ut »8u99 RoßoT uap anf 983 80} 77αι ἽΠΙΨ "6 'T) SIEIqL SnonA agpı «δϑὰν 10Äoy
191 13 :JomuLIeA SnonAk 3991 noL δοάϑῃ 191 13 ἃ UI Zusjuy wop yosu 9948
aoynıT 'sperq, "qrsa :zıedwon amaomaAıA nııy ‚Jap ἡ 1oroamAık Urak
an 9.00 nıluuadworl do ᾿ϑή9 ano 31:00. .KHLnog ΘῸΣ) QLNO azgno 29 δὲ “BomaA
1901101 MAOY 31. 163 :sAgurog] amaomaAıA nılunadworl 9 1omaAıA UrmaA ay aLno
xıluodaorl Bde ıachg ano 31:20. .Hıno aggno 31 Δ „1013013 Snon IgOLNoL “ὥάογ 31
103 ‚Sopsgluup “5. “u “ur 'ı a3 soddneg amaomakıA [pıluodwor] 9 1mionaAıA InanA
ago 81:00 nıluadaor <amdo 9) Bde tag ano 81:00 .guno 92, aggno aL nz 1anmnA
29 πὸ „HAHN Dıodıu Spysguyy, Sur 1dau Bu a3 :EnLIegIeyg) amitomakık nılı
-odworl 9 1mtomaAıA UrmaA alzıno nılıadaorl Hdo 1shg amaıno Hıno A3gno 32. 13 513
SnonA 39 χης ὥλογυ ὧς δὲ SorsgLuwp Su dau bımdu hı a3 snurel] "amropaAık
αϑϑιοη ο 1momaAıA ὑπῳλά. am3ıno (1 08) = οὐχοή ande (2 το 1900) 1ahg amyıno
ia 94038
:pufp SpueuueyIy 259219Δ 190 Juues]IO YeıgstuyuueyIy 100 Yu SA
‘woP UOA yoou ‘Ineyos odny wep Yu (opueneyag) Ys0JloA IHp SEA
‘wop U0A ΟΡΘᾺ (5) 481 seujszurg SeA9e (5 2510.) 190) uyr τῇ} syyoru gap
worljo "Wwıydo Xno 503913 50Λ11 23 3X lı alı03 sırlsgno por 'amzaXaı
amı (Loy ‘amzay amı) Lg amazmlAogıgag ‘anajoı τοιϑηοοδιά
ΟΞ ΟΟΔΙΑ 310 τοιοῦ 8100 wıAgz url 39 pı "wımiomaıA por 31 JoL
-Οὐο 13:0 mıNn93 ΔΒ HL PN? .noınNoloıL oınoL 11. ano {Π Smuo Ὑ 01
"ΔΊ2.03 50 1oolon ılırimaA por 1139] aroıorivog6g por LE 34 9 'oınaz
Uri sıaoloa Hıno 511. ΔῸ Smug ‘gjo ano 'oLnaz »ı dauom oınaz Il
21 a9} A 1103 ἰ οὐ 15 “Διο. Sp asısyaAAoup Sonaripolusg
alono 511, ay ὯΔ}. amıngaa Ir 3A amı [513 .ao3 Ur wogomAl 1.
A193 τς n0oA0YY IRA ON .0.0N03 ano ojrisgno ton LaXzı noairlno 9
azd 91 τοῦ kg wog Ir ‘or EL LOMO = z’duog 81 ‘96 'd]
z 9.18 op "anoaaıf uedodeq "namromaAık nınıodanrn 9 1310
-naAıA ıuraaA Δῷ 3190 ιν <amdo 9) ı9da 139
AD 81:00 1@ınD (ag) azgno 11 a3 ıl.oj3 SnoaÄ 39 XOLNDL
LSIH4AOS AHa NOHAILNY [08] 28 866

Β. FRAGMENTE 1---9 339
δ᾽ ἔγωγε καὶ τὰ ὀνόματα αὐτὰς διὰ τὰ εἴδεα λαβεῖν: ἄλογον γὰρ.

ἀπὸ τῶν ὀνομάτων ἡγεῖσθαι τὰ εἴδεα βλαστάνειν καὶ ἀδύνατον: τὰ
μὲν γὰρ ὀνόματα [φύσεως] νομοθετήματά ἐστιν, τὰ δὲ εἴδεα οὐ νο-
μοθετήματα, ἀλλὰ βλαστήματα.
5 . 2 [81b Β., 990 5.1. Gar. in Hipp. de med. off. a. O. [nach B 1]
Kal’ πᾶσι γὰρ ἀνθρώποις ἡ γνώμη τοῦ σώματος ἡγεῖται
καὶ εἰς ὑγίειαν καὶ νόσον καὶ εἰς τὰ ἄλλα πάντα:
3 [102 Β., 120 S.]. Ῥοιασχ vı 148 ᾿ἀπαρασκεύωι γνώ-
μηι᾽ ἐν τοῖς Περὶ ἀληθείας ᾿Α. εἶπεν, ἀπαρασκεύαστον δὲ ἐν
10 ταῖς ῥητορικαῖς Τέχναις (δοκοῦσι δ᾽ οὐ γνήσιαι). Vgl. Α 6. Β 98
(it 369, 26 Anm.).
4 [86 B., 104 5.1]. Harpocrk. ἄοπτα: ἀντὶ τοῦ ἀόρατα καὶ
οὐκ ὀφθέντα, ἀλλὰ δόξαντα ὁρᾶσθαι ᾿Α. ᾿Αληθείας &. Auch
PoLL. τὶ 58.
15 5 [87B., 106 5.1. — ἀπαθῆ: ἀντὶ τοῦ τὰ μὴ ὡς ἀληθῶς γεγο-
νότα πάθη ᾿᾽Α. ᾿Αληθείας a.
6 [161 B., 165a 5.1. PoLL. πὶ 58 διοπτεύειν Κριτίας [88 B 53]
‚kai ’A., ᾽Α. δὲ καὶ εἴσοπτοι.
ἡ [174 Β., 178 5.1]. — — 57 ’A. δὲ καὶ τὸ ὀψόμενον εἶπε καὶ
20 τῆι ὄψει [B 1] οἷον τοῖς ὀφθαλμοῖς καὶ ὀπτὴρ [d. Rhamn., d.
caed. Her. 27] καὶ ἄοπτα [Β 4].
8 [173 B., 177 8.]. — — 76 ἡ γὰρ ὀδμὴ καὶ εὐοδμία δοκεῖ μὲν
τοῖς πολλοῖς εἶναι καλὰ τὰ ὀνόματα, ἔστι δὲ ποιητικά, ἐν δὲ τοῖς
καταλογάδην ἰωνικὰ καὶ αἰολικά᾽ παρὰ μόνωι δ᾽ ᾿Αντιφῶντι ὀδμὰς
25 καὶ εὐοδμίαν εὕροι τις ἄν.
9 [105a Β.]. Ar. τ 22,6 (Ὁ. 318) ’A. καὶ Κριτόλαος νόημα ἢ
μέτρον τὸν χρόνον, οὐχ ὑπόστασιν.
2. Denn bei allen Menschen hat die Erkenntnis die Führung über den
Körper ebenso in Hinsicht auf Gesundheit und Krankheit wie auf alles
andere.
9, Gedanke oder Maß ist die Zeit, nicht Substanz.
1 αὐτῆς M 3 φύσεως (so A) tilgse Diels N. Jahrb.f.Ph. 18 (1910) 7:

umgestellt nach βλαστήματα Gomperz 6 ἡγεῖται vulg.: ἡρεῖται Μ : αἰειται Ῥ.
7 ὑγείαν Ῥ 10 γνήσιαι] ἀ. Β. vom Rhamnusier, den Poll. nicht scheidet
22 vgl. Aly a. O. S. 155157 26 ἀντιφῶν F (Text): ἀντιφάνης P Text,
F mrg., Photius 26f. vgl. Luria Quell. u. Stud. zur Gesch. d. Math.
B 2 (1933) 164 27 ἢ μέτρον P: ἡμέτερον F
10 [80 B., 98 8S.]. Sud. ἀδέητος: ὁ μηδενὸς δεόμενος Kal πάντα

ἔχων. "A. Eva ᾿Αληθείας: διὰ τοῦτο οὐδενὸς δεῖται οὐδὲ
προσδέχεται οὐδενός τι, ἀλλ᾽ ἄπειρος καὶ ἀδέητος᾽. Vgl.
HARPOOR. 8. v.
δ 11 [89 B., 107 8.]. HarPpocrR. δεήσεις: ἀντὶ τοῦ ἐνδείας
"A. ᾿Αληθείας &.
‚12 [98 B., 117 5.1]. Orıc. c. Cels. τν 25 κἂν Δημοσθένης τις οὖν
ὁ ῥήτωρ ἦι μετὰ τῆς παραπλησίας ἐκείνωι κακίας καὶ τῶν ἀπὸ κακίας
αὐτῶι πεπραγμένων, κἂν "A. ἄλλος ῥήτωρ νομιζόμενος εἶναι καὶ τὴν
10 πρόνοιαν ἀναιρῶν ἐν τοῖς ἐπιγεγραμμένοις Περὶ ἀληθείας παρα-
πλησίως τῆι Κέλσου ἐπιγραφῆι, οὐδὲν ἧττόν εἰσιν οὗτοι σκώληκες
ἐν βορβόρου γωνίαι τοῦ τῆς ἀμαθίας" καὶ ἀγνοίας καλινδούμενοι.
13 [103 B.]. Arıstort. Phys. A 2. 185a 14 ἅμα δ᾽ οὐδὲ λύειν
ἅπαντα προσήκει, ἀλλ᾽ ἢ ὅσα ἐκ τῶν ἀρχῶν τις ἐπιδεικνὺς ψεύδεται,
15 ὅσα δὲ μή, οὔ οἷον τὸν τετραγωνισμὸν τὸν μὲν διὰ τῶν τμημάτων
γεωμετρικοῦ διαλῦσαι, τὸν δ᾽ ᾿Αντιφῶντος οὐ γεωμετρικοῦ. Vgl.
Soph. el. 11. 172a 7. Smmpr. Phys. 54, 12 τὸν γὰρ τετραγω-
νισμὸν τοῦ κύκλου πολλῶν ζητούντων (τοῦτο δὲ ἦν TO κύκλωι ἴσον
τετράγωνον θέσθαι) καὶ "A. ἐνόμισεν εὑρίσκειν καὶ ἹἹπππτοκράτης ὁ Χῖος
20 [c. 42, 3] ψευσθέντες. ἀλλὰ τὸ μὲν ᾿Αντιφῶντος ψεῦδος διὰ τὸ μὴ ἀπὸ
γεωμετρικῶν ἀρχῶν ὡρμῆσθαι, ὡς μαθησόμεθα, οὐκ ἔστι γεωμετρικοῦ
λύειν...
10. Deshalb bedarf Gott nichts und nimmt auch von niemandem etwas
an, sondern er ist grenzenlos und bedürfnislos.
2 δεῖται] näml. ὁ θεός. So nach Ruhnken, Sauppe, Wilamowitz Herakl.?

τι 277, Norden Agnost. Theos ὃ. 13f., dagegen F. Dümmler Kl. Schr.
1 1771: ves kann auch auf die Welt gehen; in diesem Falle polemisch gegen
den halbaußerweltlichen νοῦς des Anazxagoras«. Anders wieder A. Dies
(brieflich an Diels): »Je regarde le fr. 10 comme une suite logique du
fr. 1. O’est le νοῦς qui est sujet. Je crois que fr. 1 et fr. 10 paraphrasent
la pens6e exprim6e au fr. 12 d’Anaxagore (τ 37, 18). Anaxagore (12) νοῦς
δέ ἐστιν ἄπειρον Kal αὐτοκρατές, καὶ μέμεικται οὐδενὶ χρήματι, Antiphon (10)
ἄπειρος καὶ ἀδέητος... διὰ τοῦτο οὐδενὸς δεῖται οὐδὲ προσδέχεται οὐδενός τι,
Anax. (12) μόνος αὐτὸς ἐπ᾽ ἐωυτοῦ ἐστιν, Antiph. (1) ὁ νοῦς εἷς ἕν τε οὐδὲν
(ἄλλον κτλ. Plusieurs traits rappellent nettement Anaxagore, p. 6. 59 A 38
(π 14, 33) = 87 B 13 (πὶ 341, 1); 59 Β 4 (u 34, 17)= 87 B 24 (πὶ 343, 12);
59 Β 12 (τι 38, 11f.)= 87 Β 28 (τι 343, 10).«e οὐδὲ Bernhardy: οὔτε Suid.
3 ἄπειρος Suid.: ἄπτηρος Sauppe: εὔπορος Ruhnken; aber vgl. 28 B 8,82. 33
9 ῥήτωρ richtig die Hs.: τοῦ ῥήτορος Norden 10 ἀναιρῶν christliche
Folgerung 13ff. vgl. Sonderausgabe von F. Rudio (zitiert zu τ 396, 11).
Aly 8. Ο. 5.142. Luria a. O. S. 1271.
Ip ἀθαῃ (ΒΡ "AX) osuoydiy τι94 1 9]9Ὁ0 usydsıpnl sep YloM uIo sep
“SM ySIylıg SOp "SW USFYOITJueFFol0Aun woule sny 95 Τὺ 2Π91 :TIM
ab :sporqt (noı) Al GE WaLom : καὶ 91 Sp :(gg “Ζ 13) sporqt 91219 07
sapdrioy SudızrlmaA 9 nosgoun δὲ! ‘Soıanodımay alrioL aodızuy

‚u3 auı (noı) al 39 oınoı "wojsdadıdaı ıuı a0ono anızgna npdnayıL 98
αἰ. noamÄıdı nowınayaL noL n1300Yr1dıod3
81.0.1), H131m amıou SU33b3 O1LNoL 10% noyana
noı woısdadıdau ılı Sodu SpLoinno Say
-31000] ΔΟΟ313 amdnayu amı SuLopn3 „b3
ΙῸΣΝ noyana AaoıL 513 aodnayuooı nonmÄıdıL 08
ambndAAz So “δἰισιϑηοβά. ο δἰϑάϑΥ 10%3
ag ΧΟ 89 mıamdılay, Sodu z Ῥ 'sAyq
"LSINAH], "nonmApdı3L 531.13011. A001 ἸΟΥᾺ
τ Tor og3rlao3 ΘΔ Ὸ noyorldod3 ımyanaı
1051, AOAMÄnYolL 91, 10H01310UN A001 QL 03
pıg ‘asrlogpvsdon [FI I 'pong]] StopXıoız 5101. 13 Sp “iogosg 1onarl
-pang aonmApdızı A001 ImamAnyou 89 jıamı "mojsdabıdau noyain
noı ılı 10nooorldod3 wıluodxmo Ὁ podnsyu jo no “myanı 1091.
a3 1MUHdL 191 IMınoL aonmAnyou 11, P0g.030L60dAA3 nogauıu3 noL
noazrimanıLog 3101 H131m AamIol 139 OLNoL 0X nonmAnvou nonar 0%
-HbndAAZ 91 AMPpLOPYLLIg ΤῸΝ Sorsgna SnaAnzyıuz3 ΤΟΝ nonsrinodA3AA3
noı nonmAÄnxagwoxNg NoL Spdnayu 5.01, amarlzı aoApY aıyvpıL AoLND
AQL XLox oX "nonarlobodAAz 9.1. 131013 nonmÄpNagıoNNg ‘nmızgna
amaznludılıg ayı wıodzu Hı 1u3 Sopsgna ‘amızdadıdau ayı oLaoLulıda
ἸΌΟΙΒΟΧΡ Spgdo Sodu 0 Ὁ ‚gor ‘amyarllıo amı oup SnaAnzyıu3 ΤῸΝ 41
amAy Spgdo Sodıu awızdabıdau alı 813 Surlor Sur Qump amarlaı oX1q
amdnayıL nNoAmÄDLıNg NOL AL AULOPN3 ‘aogogarl aluıno alı px AND
Smıno Por "nonmAnpıno nonarnodAsAA3 οἱ,
orluXo noyg 89 91. ‘amızgna amı Op ἊΣ
oamAıdı mdoLızı 1ogomA Sm “Solsgna 01
noamAndı3ı noı amrirodA amı oLodau Ὁ.
113 aanaAnsysu3 Surioı Sur op Ὁ113113
"noyama noL orluriı alıno ‚gon 91. ULooN3
aoarlaı3 ὌΧΙ 119noylug τὸ ‘SpririodA 34
Spgdo Sodu Soisdadıdau Spı [113 Surloı Sur g
gun Aamarlzı oXıg amdnayu nonmAndıaL
noL aYı aULopy3 oLıau3 "nonarrlodA3AA3
91 nonmAndısı 10Xnı 13 39 mL03 "amnarloang 1090369 AA3 amı
aonmAnyou anınD 513 a0ıdmX 11 βήνοσ 343 noyana SohpdA 'y. 39 ο
[Ὁ25 8107 HLNYIWOVAI 8

eddnseg puuy
seo M ueygostzuoydiguy sep Zunssuy osoret FI 8 “τῷ "donya
puın g ‘9,3 Ἰάτπῷ “ἃ ogusımeA oygooryos Ayrignd :"ssEL aorloa ZT
‘',u9y949soq ZuejwnsıeIyy Iep 9IA ΘΡΒα
-ΘὉ 9ΤΌ [yoAos ueyofeA sn® “(2 joytyredwogy =) usyoIleL ouaf“
ται S°y 210ΛΛ Sep Joustq IFT 'S Ὃ 5 BLM] 4Ππ04 ‘(„uoydiyuy ‘soq “τι 415
-0WSLL “ποΟΊ8]4 Ioqn SOJUBSSHISFUF‘‘ ULIBP) 218 1219 SOHIOLYF SEP INYBIPpen®
“2/08
KNU UIOPUOS “ΘΠ[91862295 SULEN ENEIEP HPMA O8 ‘SUUNMEZ 9497 ΘΖΟῊ
wı stumey ΘῊΡ pım opıma usqeidteA ofjegsygeg] eure ueur uuoM 47
‘fjogsodıep FydoLyos uayunppaHd HUQYOR
O[OTA “ΠΌΛΙ 980 Θ8} 9FJOIg USdNNgU τὰθρ πολ gggopqyue 1948 "1
wrlıgon nor μὰ ΛΠ Ὗ, 4 “ΟΡ IA "mag 03

ΝΥ ᾿αϑθηγίμβοσι, por LUgopdidsnp nojo 1 ϑι}} novup noı um Ὁ
SOJ39UYYy, 11—y, Jou :ısalLap "aooaavH [Ὁ E01 “4 98] 61
ὍΘΙ τὸ Tod BA 9 Sojsgluyvy, ν, onarl
-Hııodu 1 onarlgÄay SIUpYNOoAL Ko DL Asgmay noı 11Ap 1} onarld]01333
(ΔΎΟ NOL [LAY :VA3NHJ1gOLXAY "a00aavH [Ὁ Ζ01 4 Ῥ8] 81 08
mLadu Sojsguyy, 43 ν. Smıno "amjoıgodby
nor up :Surygoddy, FI Ὁ ἃ -- — [sgor “8 88] 21
‘Soraonlug noL [Lay ἵν,
:Soraonh6p 97 ‘087 'd IA ΧΘΊ ἜΣΒΕ NV ΓΘ 09T “48 9SLl 91
NOYNZ ὈΥΥΡ ‘Layya oLıonzA any ano 'oLıonzA Soidra οἵ
novn3 noı amgaulo lı ἸῸΝ alayyı sıs3ndoLaoa SıL 13
'S9X3ano ©onoXopu voınvı 1anarloıqg or U aluapız
aneno anjono 9 nlıı ‘alaXzı alı Por aroagpıg norloa ὉΔῸΝ alıı ‘aoX
-Ipun Soxlugadrino pıoa Δ3Πη QL 50 ‘“aoynz Ὀγγν ala 10g03n3A ΔῸ
No "AOLOONd 1OABnY 31.09 amg3ulo L arloang 10dax por alayya 01
sı3s3ndoL»a SıL 13 119 "Y, aloud 39 Δοιϑηήϊιο ‘SonVoX ἡ 9 Soramıdany
“aoun3 91. Sıonb SLayya aojo ‘HLnoz ‚ger noLoırgnddy ImLopN3 aoXdypu.
-nA3 aoLmdı. 92. ἸῸΛ]8 510143 amıaa 30nb ΔῸΣ xjono L ἸῸΝ Sıonb ἃ 4
13209 6 866Ὶ Ἵ A 'SÄyA Loisiay "1onpgomp ‚guri Lysgaodug Uri por
313017, 11031n0L “.Αἰ} 1021. a3, nor [1ny „oL1oa3A σοι
6. 73 * "amgg
-31Uuo ἃ ἸῸΝ," .Ὁ 5 )3θίιγν, 'ν, ᾿5οι 68 — ΤῸ ΤΟΙ͂ “8 88] 41
Ὁ 130019 5ΟΣῸΣΝ ὉΥῸΣΝ ἸῸΝ an Ὄγγοι. Sundodp 39
no13gmarnA .Ὁ Sojsgluyy, Ὑς σοίχιοιο 201, μι3 Διολοάϑγ 109039
-Ὅἱο sorlud Q1 IHA por " "* :Suosgpig ᾿ΒΟΟΔΈΨΗ ΤῸ 001 “8 78] HI
LSIH4dOS YHad NOHALLNYV 108] 28 67%
Β. FRAGMENTE 14---2ι 343
20 [90 B., 108 5.1. — ἐπαλλάξεις: ἀντὶ τοῦ συναλλαγὰς ἢ

μίξεις ᾽Α. ᾿Αληθείας a.
21 [91 Β., 109 5.1. --- ὀριγνηθῆναι: ἀντὶ τοῦ ἐπιθυμῆσαι "A.
᾿Αληθείας α.
δ B. Physik, Anthropologie, Ethik

22 [97 B., 116 5.1]. Harrocr. [vgl. Psor. A Reitzenst. 37, 18]
ἀειεστώ: ’A. ἐν ᾿Αληθείας δευτέρωι τὴν ἀιδιότητα Kal τὸ ἐπὶ
τῶν αὐτῶν ἀεὶ ἑστάναι, ὥσπερ καὶ εὐεστὼ ἡ εὐδαιμονία καλεῖται
[vgl. 68 A 167. Β 4]
10 23 [94B., 113 8.]. — διάστασις" ’A. ᾿Αληθείας PB. “mepi τῆς
νῦν κρατούσης διαστάσεως᾽ ἀντὶ τοῦ διακοσμήσεως τῶν ὅλων.
24 [144 B., 147 5.1. — ἀδιάστατον: τὸ μήπω διεστηκὸς μηδὲ
διακεκριμένον ᾿Α. εἶπεν. PHor. A p. 81,17 Reitz. ἀδιάστατον: ὡς
᾿Αντιφῶν (3) καὶ τὸ οἰκοδόμημα ἀδιάστατον᾽.
15 24a [160 B., 165 5.1. Sun. διάθεσις: ... ’A. δὲ τῆι διαθέσει
[vgl. B 63] ἐχρήσατο ἐπὶ γνώμης ἢ διανοίας: ὁ αὐτὸς καὶ ἐπὶ
τοῦ διαθεῖναι λόγον, τουτέστιν ἐπὶ τοῦ ἐξαγγεῖλαί τι. ἐν τῶι
B τῆς ᾿Αληθείας ὁ αὐτὸς κέχρηται καὶ ἐπὶ τῆς διακοσμήσεως.
[Vgl. Β 291.
20 9 [96 Β.. 114 5.1. Harpoor. divwı: ἀντὶ τοῦ δινήσει ᾽Α. ᾿Αλη-
θείας β.
26 [1082 B.]. Αἴὖτ. τὸ 20, 15 (Ὁ. 351) (περὶ οὐσίας ἡλίου) ᾿Α. πῦρ
ἐπινεμόμενον μὲν τὸν περὶ τὴν γῆν ὑγρὸν ἀέρα, ἀνατολὰς δὲ καὶ
δύσεις ποιούμενον τῶι τὸν μὲν ἐπικαιόμενον ἀεὶ προλείπειν, τοῦ δ᾽
25 ὑπονοτιζομένου πάλιν ἀντέχεσθαι.
27 [104aB., 121 5.1. — τὶ 28, 4 (Ὁ. 358) ’A. ἰδιοφεγγῆ μὲν
τὴν σελήνην, τὸ δὲ ἀποκρυπτόμενον περὶ αὐτὴν ὑπὸ τῆς προσβολῆς
22. Τοῦ ουγίσο Stillstand des Seienden. Dagegen: 98. Über den augen-
blicklich herrschenden Zustand des Alls. 34. Das noch nicht Ausein-
andergetretene des Grundstoffes. 348. Die Anordnung des Weltalis.
25. Durch Umschwung.
7 tv ᾿Αλ. δευτέρωι Diogen. b. Phot.: fehlt Harpocr. 13. 14 ὡς ’Avrı-

φῶν Schwartz: ὡς Ζενοφῶν Phot., der die Glosse des Harp. vorher 31, ὅ
richtig gibt; Zuweisung also sehr fraglich, zumal die Bedeutung des
Wortes verschieden ist (Kranz) 20 δείνωι und δεινήσει Harp.
τοῦ ἡλίου ἀμαυροῦσθαι, πεφυκότος τοῦ ἰσχυροτέρου πυρὸς TO ἀσθε-

νέστερον ἀμαυροῦν: ὃ δὴ συμβαίνειν καὶ περὶ τὰ ἄλλα ἄστρα.
98 [104b Β.1]. Aür. τὸ 29, 3 (Ὁ. 359) (περὶ ἐκλείψεως σελήνης)
᾿Αλκμαίων [24 A 4], Ἡράκλειτος [22 A 12], "A. κατὰ τὴν τοῦ oKagoeı-
5 δοῦς στροφὴν καὶ τὰς περικλίσεις.
29 [92 Β., 110 S.]. GAL. in Epid. ım 32 [xvır A 681 Κ.] οὕτω
δὲ καὶ rap’ ᾿Αντιφῶντι κατὰ τὸ δεύτερον τῆς ᾿Αληθείας ἔστιν
εὑρεῖν γεγραμμένην τὴν προσηγορίαν [näml. εἰλούμενον] ἐν τῆιδε
τῆι ῥήσει [Entstehung des Hagels]' ὅταν οὖν γένωνται ἐν
10 τῶι ἀέρι ὄμβροι τε καὶ πνεύματα ὑπεναντία ἀλλήλοις,
τότε συστρέφεται τὸ ὕδωρ καὶ πυκνοῦται κατὰ πολλά"
ὅτι δ᾽ ἂν τῶν ξυμπιπτόντων κρατηθῆι, τοῦτ᾽ ἐπυκνώθη
καὶ συνεστράφη ὑπό τε τοῦ πνεύματος εἰλούμενον καὶ
ὑπὸ τῆς βίας᾽. καὶ γὰρ καὶ οὗτος τὸ κατακλειόμενον ἢ συνειλού-
15 μενον εἰς ἑαυτὸ φαίνεται δηλῶν διὰ τῆς εἰλούμενον φωνῆς.
30 [93a Β., 111 3.1. Harroor. γρυπάνιον: ’A. ᾿Αληθείας β᾽
ἱκαῖον γὰρ τὴν γῆν καὶ συντῆκον γρυπάνιον᾽ ποιεῖ᾽.
31 [93b Β., 111} 5.1. Erym. Gen. γρυπανίζειν: σείεσθαι τὴν
γῆν παλλομένην καὶ ὥσπερ ῥυσοῦσθαι ἀπὸ σεισμοῦ: οὕτως ᾿Α.
20ι 32 [105B.]. Aär. τπ 16, 4 (Ὁ. 381 περὶ θαλάσσης πῶς συνέστη
καὶ πῶς ἐστι πικρά) ᾿Α. ἱδρῶτα [vgl. 81 B55] τοῦ {πρῶτον
ὑγροῦ ἐξατμισθέντος ὑπὸ τοῦ» θερμοῦ, ἐξ οὗ τὸ περιλειφθὲν ὑγρὸν
ἀπεκρίθη Kai θάλασσα ἐπωνομάσθη» τῶι καθεψηθῆναι παραλυ-
29. Wenn nun in der Luft Regen und einander etwas entgegengesetzte
Winde entstehen, dann zieht sich das Wasser an vielen Stellen zusammen
und verdichtet sich; was nun bei dem Zusammenstoß überwältigt wird,
das wird verdichtet und zieht sich zusammen, durch den Wind und seine
Gewalt zu Hagel zusammengeballt.
30. Denn das Feuer, das die Erde brennen und schmelzen läßt, macht
sie gekrümmt. 31. Die Erde krümmt sich beim Erdbeben.
.1 πυρὸς Plut.: fehlt Stob. 4 vgl. Frank Plato u. d. sog. Pythagor.

Ss. 1881 12 κρατήσῃ Gal. edd.: verb. Sauppe 17 καῖον] sc. τὸ πῦρ
21f. <> Diels 22 περιλειφθὲν AB, Eus.: περιληφθὲν C 23 <>) Diels
(Bignone Studi stil. su Ant. a. O. p. 29 nicht überzeugend) παραλυ-
κίσασα ΑΒ, Eus.: παρακυλίσασα Ο: παραλυκίσαν Corr. Voss. Das ἅπαξ
εἰρημένον wohl Antiphontisch (Theophr. sagt ἁλμᾶν); vgl. καθαλμυρίζειν
(salsum esse)
κίσασα, ὅπερ ἐπὶ παντὸς ἱδρῶτος συμβαίνει. Vgl. auch 59A 90.
64 A 17.
33 [96 B., 115 S.]. HARPoCR. πεφοριῶσθαι: ... ὅτι γὰρ καὶ ἐπ᾽
ἀνθρωπῶὼν τάσσουσι τὴν Popivnv, δῆλον ποιεῖ ᾿Α. ἐν B ’AAn-
5 θείας.
34 [p. 160 n. B.]. Porr. m 41 κεφαλαλγία καὶ καρηβαρία ...
καὶ καρηβαρικὸν ποτὸν ἢ βρῶμα. τὸ δὲ τοῦτο ποιεῖν καροῦν
"A. φησίν.
35 [p. 160 π. B.]. — ıı 215 ἔναιμον, καὶ ἐναιμῶδες παρὰ
10 ᾿Αντιφῶντι.
86 [p. 150 n.B.]. — τὶ 223 καὶ ’A. δ᾽ εἴρηκεν: “ἐν ὧι τὸ
ἔμβρυον αὐξάνεταί τε καὶ τρέφεται, καλεῖται χόριον᾽.
37 [a. Ο. B.]. — ıı 224 ἐπίπλους ὀνομάζεται" ᾿Α. δ᾽ ἀὐτὸν καὶ
ἀρρενικῶς καὶ οὐδετέρως καλεῖ.
1 88 [148 Β., 1518.]. — τι 7 καὶ ἄμβλωσις ὡς Λυσίας [fr. 24 S.]
καὶ ἄμβλωμα ὡς ᾿Α.
39 [10] Β.]. — τα 61 ’A. δ᾽ ἐν τοῖς Περὶ ἀληθείας καὶ
ἀνάπηρα εἴρηκεν.
40 [168 Β., 162 3.1. Porr. vır 169 ᾽Α. βάψιν χαλκοῦ καὶ
20 σιδήρου.
41 [169 Β., 163 5.1. — νὰ 189 ἀμήχανοι, ἀμηχανία, βιομή-
χανοι ὡς ’A.
42 [179 Β., 188 5.1. — ıx 53 ἡ μὲν γὰρ ᾿Α---τος ταλάντωσις
τὸ βάρος δηλοῖ.
25 48 [1008., 119 5.]. Harpocr. ἄβιος: τὸν ἄβιον ᾿Α. ἐπὶ τοῦ
πολὺν βίον κεκτημένου ἔταξεν, ὡς Ὅμηρος (A 155) ἄξυλον ὕλην λέγει
τὴν πολύξυλον. Hes. ἄβιος: πλούσιος ὡς ’A. ἐν ᾿Αληθείαι.
32. Das Meer ist Schweiß .. .; es ist durch Erhitzung salzig geworden,
was bei jeder Schweißabsonderung vorkommt.
36. Das, worin die Leibesfrucht wächst und genährt wird, heißt
‘lederne Haut’
3 genauer ἐπ᾽ ἀνθρωπείου δέρματος Harp. 5. v. φορίνης 4 B περὶ

ἀλ. Β 6 Das Fr. kann auch zu B 76 gehören 27 πολὺν τὸν βίον
κεκτ. τάττει D
44 [vgl. 99B., 1188.]. Oxyen. Par. xı n. 1364ed. H(unt).

Fragment A
Col. 1 (1—33 H.)
EEE )θον ἄνθρωπος μά-
EEE )η Aıota[d] ἑαντῶι
ΠΥ RL EINE >uE 15 ξυμφερόντως
Bear sah γ)νευ δικαιοσύνηι, ei
Dee μι μετὰ μὲν μαρ-
. . .) δικαιοσύνη τύρων τοὺς νό-
οὖ»)ν τὰ τῆς πό- μους μεγάζλογυς
λεωὺ)ς νόμιμα, 80 ἄγοι, μονούμε-
tv) ἧι ἂν πολι- νος δὲ μαρτύ-
10 τεύηταί τις, μὴ ρῶν τὰ τῆς φύ-
παραβαίνειν. τς σεῶς" τὰ μὲν γὰρ
χρῶιτ᾽ ἄν οὖν τῶν νόμων
44, (Col. 1) Gerechtigkeit besteht darin, die gesetzlichen Vorschriften

des Staates, in dem man Bürger ist, nicht zu übertreten. Es wird also
ein Mensch für sich am meisten Nutzen bei der Anwendung der Ge-
rechtigkeit haben, wenn er vor Zeugen die Gesetze hoch hält, allein und
ohne Zeugen dagegen die @ebote der Natur; denn die der Gesetze sind
1 Vgl. Diels Berl. Sitz.-Ber.1916,; 931; Intern. Monatsschr. 11(1916)81ff.;

v. Arnim, Frankfurter Universitätsreden 5, 25. Okt. 1916; K. Schmidt,
@ött. gel. Anz. 1918, 95ff.; B. Brugi, Rend. d. Acc. d. Lincei 2b, 3ff.;
E. Bignone, Nuova Riv. stor. 1 fasc. 3 (1917) 460ff.; A. Croiset, Rev. d.
Et. gr. 30 (1917) 1ff.; Bignone, Rendic. R. Ist. Lombard. 52 (1919) fasc.
13—15 p. 564ff. (Übersetzung des fr.); Studi stilistiei su A., ebenda
fasc. 16—18 p. 1ff.; Riv. di fil. που. ser. 1 (1923) 145ff. 8091. Lurie
ebd. 4 (1926) 218, 5 (1927) 80; Pfister Philol. Woch. 45 (1925) 201; Altheim
Klio 20 (1926) 257£f.; Aly Philol. Suppl. xxı, 3 (1929) 104ff.; Wila-
mowitz Platon 13 84ff; Mewaldt Genethliakon Sehmid S. 69ff; Stenzel
Paul.-Wiss. R.-E. Suppl. ıv 35ff. Andere Literatur in den Anm, zum
Text erwähnt. — Im Gegensatz zu der das Verständnis zuweilen hindern-
den Interpunktion des Papyrus ist hier die übliche moderne eingesetzt.
Selbstverständliche Ergänzungen sind nicht notiert.
A 1,7 erg. Diels (δ᾽ ἦγν Schöne Rhein. Mus. 73, 1920, 140); 5ff. will
lesen τίθημι ὅτι δικαιοσύνη πάντα (τὰ erg. H.) τῆς πόλεως νόμιμα A. Körte
Arch. f. Pap. 7 (1924) 166. Die von Antiphon hier besprochene (so rich-
tig Aly a. Ο. 8. 133) Definition gibt Xenoph. Mem. Iv 4, 12 dem Sokrates
im Gespräch mit Hippias; vgl. Pfister a. Ο. Sp. 201 20 vgl. Harpocr.
ἄγει: ᾿Αντιφῶν δ᾽ ἐν τῶι Περὶ ἀληθείας φησί ᾿τοὺς νόμους μεγάλους ἄγοι᾽ ἀντὶ τοῦ
ἡγοῖτο (vgl. Passow-ÜOrönert 5. v.)
ypruyog Ἢ ὈΣ348 AMLApıL
:ougyog Ἢ Agu {μι9) :ΒΙΘΤΕ "3.0 : ( anasgamı89 τῷ 3Aaagamı39 74 ΤΩ 8 84
86 5θρτπουπαθ 15Λ ἫΤΟ τὰ τὐρυγ :τὰ {go 9. ἃ 3: :Ἢ 1 51
(95 ‘Log πὸ g ποαῃάογδη (05 “(888 m) 19 Serddig 18Δ "FOL Ζητλλοῦα
“BTL “4194. an τᾷ (105) Snontligonn 5. « 4510} Ὧι -Ano 8--͵Ἱ “δ Υ͂
x Br] wıs(gang 9%
usdunurwmsogqsyyooyy {ΘΙ {01 2Ζ29595 τιθηθτοτα op rem “μ19180θιὉ0 uerLa

UISSOP UN ΠΘΌΤθυ92}Π UT IST ΘϑΌΠΩ 195010 ΘΠ ΠΟΒΘ SIT "NOyLyeM ne
u1opuos ‘Zunurop[ 1961016. ne ποτα Fynıoq ΘΡΌΠΟΣ 190 uuop {105012 syyoru
wm ‘uoyIoweg 59 9Π8 uusMm ‘pun Iodurıod syyaru um ΠΟΘ ΠΏ sep ‘Iqrorg
πθϑαοαχθλ uEyosusy] uoffe IOA 59 uuoM sr up inf ‘Yyons τπιθ 2} ΒΑΘ 519 Δ
NZ NONYONSON 910 IOpIM 927989 USUSSYOBAISA Fun JUL IMYEN ἸΙΟΔ 190
sure uododep ıoy 'FyaTU os ‘uEdI0OqIeA FydTu USUYT 59 461016. :FUOYOSIAA
91 θα): pun spueyog πολ ‘IqTOJq πθϑϑαοαχθλ UIOIBqUTSIOA ΘΙ 859. uuoM
481 2112 106 UOYFLIYyOSIOA UEYoTzZ49503 orp ospe zo (5) "equremoA
ayoru ‘ussyomad usdadep ıInyeN Iop Ip ‘ussyoemad Iyoru ‘YIBquToIsA
PUIs 9299894) 190 arp pun !Zrpusmgou usdddep InyeN 190 910 *yarLınaıyyra
ΛΟ ΣΙ. aor apa ‘ıoılUypıd

τοῦ ὉΔῸΝ ΔΩ͂Σ ΛΟΙΌΔΔΩ 91. ndvu
pyvou »ı 119 ‘Sıh 11. ΔῸ3 amınd
-320 ἃ amınoL 2X 97 -rin3 ı30nd ılı 39
3A33gAYLÄSMLJAHUL3g AOL .NO 9 ΔΩΘΟΥΟΙ
1103 'awı3g9Lvyp (ἴρ un .ıoınoyvLu
ὈΥΥ '1OL3LULDOYd -Ὁ 5017.) 10x
- ΔΌΘΟΩ οἷο dvA no SuanXo10 10x
.aoJ13rl A3QNO 07 Sopranol Aovorlo
"ALOMQL S3LAYLU Snoı ılUgp\v Aapı3q
3L 93 'aoNoX QL amamgpdou orırl
AOLLOY3 A3QNO το ano nı να.
‘ılgpv Snoumdg asguAovon
-ΔῸ Solapı 31 91 (oyXn(o] wıa3g
(Ἢ 998) 7 19
-uAovono aloar
-uAovorlo (Xno »ı -9a Aamı (azrl
-and Sma3<ond SLı pL ἸῸΝ .nına(Ana
3Q Ὅ1 ‘al1103 1 -Ὁ Sm3ond (SLuı
-and no »<(1A3g 08 39 pı 'o13(g]13 97
LIE I V #7 INYNOVAUI 6
πολεμίως τῆι γὰρ ἐπί τε τοῖς ὀ-

80 φύσει κεῖται" νε- φθαλμ[ι]οῖς, ἃ δεῖ
νο(μοΣ)θζέγ»τηται
Col. 3 (67—99 H.)

αὐτοὺς ὁρᾶν Kal ὧν μή. {οὐ μὲν)ν οὖν
ἃ οὐ δεῖ’ καὶ ἐπὶ οὐδὲν τῆι φύσει
τοῖς ὠσίν, ἃ δεῖ αὖ- 20 φιλιώτερα οὐδ᾽ οἰ-
τὰ ἀκούειν καὶ κειότερα, ἀφ᾽ ὧν
δὰ οὐ δεῖ: καὶ ἐπὶ τῆι οἱ νόμοι ἀποτρέ-
γλώττηι, ἅ τε πουσι τοὺς ἀνζθ)ρώ-
δεῖ αὐτὴν λέγειν πῴουςν,
καὶ ἃ οὐ δεῖ" καὶ ἐ- ἢ ἐφ᾽ ἃ (mpo)Tpe-
πὶ ταῖς χερσίν, 25 πουσιν(.) τ(ὸ δ᾽ αὖ
Ι0ἅ τε δεῖ αὐτὰς δρᾶν ζῆν ἐστι τῆς φύ-
καὶ ἃ οὐ δεῖ" καὶ σεως καὶ τὸ ἀπο-
ἐπὶ τοῖς ποσίν, ἐ- θανεῖν, καὶ τὸ
po’ ἅ τε dei αὐτοὺς μὲν ζῆν αὐτοῖς
ἱέναι καὶ ἐφ᾽ ἃ οὐ 80 ἐστιν ἀπὸ τῶν
15 δεῖ: καὶ ἐπὶ τῶι νῶι, ξυμφερόντων,
ὧν τε δεῖ αὐτὸν πὸ δὲ ἀποθανεῖν
ἐπιθυμεῖν καὶ | ἀπὸ τῶν μὴ Eun-
feindlich zur Natur stehen. Es sind ja Gesetze aufgestellt für die Augen,
was (3) sie sehen dürfen und was nicht; und für die Ohren, was sie hören
dürfen und was nicht; und für die Zunge, was sie sagen darf und was
nicht; und für die Hände, was sie tun dürfen und was nicht; und für die
Füße, wozu sie schreiten dürfen und wozu nicht; und für den Sinn,
wessen er begehren darf und wessen nicht. Dabei sind wahrlich die Ver-
bote der Gesetze an die Menschen und ihre Gebote beide genau ebenso
wenig naturfreundlich oder -gemäß. Dagegen das Leben untersteht
der Natur und auch das Sterben, und zwar kommt das Leben ihnen von
dem Zuträglichen, das Sterben dagegen von dem nicht Zuträglichen.
33ff. vgl. Xenoph. Mem. ıv 4, 13 (Aly)

A 3, 2 oudsıs P 18 (οὐ u&yv οὖν Diels: (obyK οὖν Wil.: ζἔστιον οὖν H.
23 überschießende Zeile. Schrieb P! etwa ανδρας ? 24 ἢ will H. Gom-
perz vor ἀφ᾽ ὧν (21) versetzen; unmöglicher Satzbau! Richtig deutet
Arnim «προντρέπουσιν H.: <&myrtpemouoıv H. Schöne; doch vgl. Xen.
Mem. ı 1,4; 4,1 25 τζ(ὸ δ᾽ αὖ Diels: τζὸ γὰρ H.: πζάλιν τὸ (oder
εἶτα dgl.) Wil.
77 "Ζ 1911 ΟΒθα ἢ ᾿22Ζ295Π ΖΡ (2 ‘H9E I) 89 6
ποηάτφατ sem ‘SYWOx ΘΙΠΠῸ "FFIT ‘9 ἼΟΩ OA δούς pun aısXopu 19 Y
wmuy y98Uu OYUBp
Ὁ 02 ἫἪ « 44PTU,993[0F 10 ποθ, 06 ἫἪ 1.959] nz map ΦΠΠΌΤΘΙΘΙΔ, 6%
ououdıgg Διϑυζ γα 1310Ang)p 119 LZ uoedoquedoyy "via 119 <ıauzdıluuz
Sorlon 39 9 | ‚smaond Sur ΤῸ ,)4--β0ς ταττι τσ 13101 o)ınoL :uoedoquedoy
norgı 13X3 o)ınoL F7 30T I'TOQ 4 13Δ anaıoı nz 7% ἃ (‘ayosoZıaoqn) 31
: Ἢ 3A 01 Ἢ yoLıgs n τᾷ 419Δ Ὁ UT O :7q OLanoanAyo 01 '6 ΒΊΘΤΩ
ἐ -ογϑυβζϑαη ἐσαττιαν -ἸΟΦΒᾺ !zıny nz 13} F ἃ gun :gou Ho mEFYV
yone ‘UMÖn9ZI] USUTDS Tom osuage :FWurFur 407, 190 uw Isqpw yyoru
pun 4ıy9AM {015 ΠΟΘ 5911924119 959 1aA (6) yon (4499193 251 Ζ29591)
wop yoeN) ° * ποϑύπα 9591 uoA ΘΟ 98. Π7 ınyeN (Ip 4920) UOA Sep
451 (5) yoop pun "uozynu u1opuos ‘uodrpeyos 4yoru e[ gnwoyomseanz 2101}
-Iye q ὈΓΒΌΩ 'offoAgSM] Sep spe ΘΙΈΔΑ Toyarsganz spusqn.igag Sep 480
‘IyeA JyaTu yon 451 osfe !oyornadyIy Sep 518 Φ19010} Iyawı ınyeN 910 ΘΌ 9
-ZIOWUYOS SEP {{8Ρ — Zunssermmy uodtyyarı I9p yowu suogsdTtuemn — Iyem
qyoru unu 251 sp} 1011 ‘myeN 910 yoınp uedodep OMos “nyrN 190 [98597
“st 92908934897 9249894) AIPp yaımp 59 omos ‘st oyonseımnz seq (Ὁ)
Snoxox 10x Snon | .andag noı 10m<XdyY

-3rloa1ı3A SnoLg 101no Uri ἸῸΝ 101
ax 53Δ1110 10 -amannp 531409
(Ἢ F91—2E1) 4 ID
pıLanouny Ὁ. 13 1
-DU an S(3A111p -aod36rin3 39 91
por .mwLac tt" -ῷο ΔῸ ANOoXNO .DL
"yY1o τοὺς tt 08 -noaımwdona κα U
a ἐπὲ aovvar aıond
ee auı arolayag ımA
eh τὸν -ovV 3A ımgdo wualn]oa 01
979} 95 "SG -NÄNP 1. AanoN
am>ınoL »ıaod3b -no "ndagnav3 50)30
-nn3 ı30n&b ılı
en τῷ Suı gun 9. Ὁ.
AnajoL mL ᾿διϑγβὦ ‘1103 Sm3ondb οἰ.
-D ΟΥΥΡ 139 AI3LAU ὉΠ Οϑ9 vaarg
-ὌΥΘ no wıaod og -131 amrloa
-3örin3 139Lvp Λα Qun Δ3Π nLı
το)... σολ v1 (.O)1LA0Q pLaoda3brina 3Q
-L ρα LU aoyven Ὁ. 'amıaodad
(Ἢ 181001) # ἼΟΩ
678 0—3 V #7 LNYWOVAI A
ὄντας eis αὐτοὺς τῶ ἥδεσθαι, ἐξὸν

εὖ ποιῶσιν: καὶ οἱ πλείω, καὶ κακῶς
κατόμνυσθαι πάσχειν, ἐξὸν
10 διδόντες ἑἕἑτέ- μὴ πάσχειν.
ροις, αὐτοὶ δὲ μὴ 2δ εἰ μὲν οὖν τις
κατομνύμε- τοῖς τοιαῦτα προσ-
vol.) καὶ τούτων ἱδεμένοις ἐπικού-
τῶν εἰρημένων pnoıs ἐγίγνε-
1ὅ πόλλ᾽ ἄν τις εὕ- το παρὰ τῶν νό-
poı πολέμια τῆι 30 uwv, τοῖς δὲ μὴ
φύσει" ἔνι τ᾽ ἐν αὐὖ- προσϊεμένοις, ἀλ-
τοῖς [Ὁ] ἀλγύνεσθαί A’ ἐναντιουμέ-
τε μᾶλλον, ἐξὸν νοις ἐλάττωσις,
20 ἥττω[!]], καὶ ἐἔλάτ-
Col. 6 (165—197 H.)
οὐκ ἀνζόνητον ἂν τὰ τοιαῦτα τὸ ECK
[Ν] ἣν τῴζὸ τοῖς νό- νόμου δίκαιον
μοις πεῖζσμα: νῦν οὐχ ἱκανὸν ἐπι-
δὲ φαίνεζται τοῖς κουρεῖν: ὅ γε πρῶ-
5 προσϊεμζένοις 10τον μὲν ἐπιτρέ-
wenn sie ihn mißhandeln, Gutes tut; ferner die, welche der Gegenpartei
den Eid verstatten, ohne ihn selbst zu verwenden. Unter den eben ge-
nannten Handlungen kann man vieles finden, was der Natur feindlich ist.
Und bei ihnen ist die Folge, daß man mehr Schmerz erleidet wo weniger
möglich wäre und weniger Freude empfindet wo mehr möglich wäre und
Schlimmes erduldet wo nichts nötig wäre. Wenn nun denen, die solche
Grundsätze sich aneignen, eine Unterstützung von seiten der Gesetze zuteil
würde und denen, die sie sich nicht aneignen sondern sich widersetzen, ein
Schade, (6) so wäre der Gehorsam gegen die Gesetze nicht unvorteilhaft.
In Wirklichkeit aber zeigt sich, daß denen, die solche Grundsätze sich
aneignen, .das aus dem Gesetz stammende Recht nicht genügend zu
17 τῇ P2: γε Pl: δ᾽ ἐν Regenbogen. Das auspunktierte δ 18 scheint

diese Korrektur vorzunehmen 20 ἧττον Arnim; die Übersetzung folgt
hier Arnim 26. 31 προσϊεμένοις H. vgl. Col. 6, 5: προϊεμένοις P
A 6, 1 Diels: οὐκ ἀνζωφελὲς ἂν H. Zu alv vgl. Philod. Rhet. τε 268, 21
δ, λοιπὸν ἂν ein. Diese Abteilung verwarf P®, der v Z. 2 tilgte (und es
vermutlich Z. 1 Ende anfügte, was nicht erhalten ist) 2 τζὸ τοῖς vo-
H.not.: τζοῖς vö- H. Text 3 Diels: πείδθεσθαι᾽ νῦν H. (zu lang)
B. FRAGMENT 44, A ὅ--ὖἶ 90]
πει τῶι πάσχον- τῶι πεπονθότι

τι παθεῖν καὶ τῶι Δ ἢ τῶι δεδρακό-
δρῶντι δρᾶσαι" 25 τι πεῖζσλαι γὰρ 5cel
καὶ οὔτε ἐνταῦ- αὐτὸςν τορὺς τῴζμω-
15 da διεκώλυε τὸν ρζ(ήσοντλ)ας, ὡς E-
πάσχοντα μὴ παθεν, (Kal) δύνα-
παθεῖν, οὔτε τὸν σθαι ἀπ΄ῴαιτλεῖ δί-
δρῶντα δρᾶσαι. 80 κην (ἑλεῖν. ταὺὐύ-
εἴς τε τὴν τιμω- πὰ δὲ καταλεί-
20 ρίαν ἀναφερό- πεταζι καὶ τῶι δρά-
μενον οὐδὲν σαντίῴι ἀγρνεῖθαι
ἰδιώτερον ἐπὶ
Col. 7 (198—231 H.)
(EAOVEVWI . . . .) Di ren we &-)
2—4 fehlen στιν μᾶλῴζλον..
Hilfe kommt. Zunächst läßt es ja das Leiden des Leidenden und die
Tat des Täters ruhig geschehen und war zu diesem Zeitpunkt nicht im-
stande, das Leiden des Leidenden und die Tat des Täters zu verhindern.
Bringt man den Fall dann zur gerichtlichen Ahndung, so hat der Leidende
vor dem Täter gar nichts Besonderes voraus. Denn er muß die zur Ahn-
dung Berufenen erst davon überzeugen, daß er Unrecht erlitten hat, und
wünscht erst die Fähigkeit zu erlangen, den Prozeß zu gewinnen. Die-
selben Mittel aber verbleiben auch dem Täter, wenn er zu leugnen
(7) (unternimmt) ... .
17 οὔτε Diels: οὐδὲ P 18 <un) δρᾶσαι K. Schmidt 24 zur

Diskussion über die stichometrische Angabe vgl. Aly a. O. 5. 117
25 me’. aıyap«- (so Facs. T. V)P.: mepaıyopa H. (Text) (»Ich sehe nach e
den Kopf eines mit linkem Ansatz versehenen, oben verdickten Iota,
wie es diese Schrift sonst oft zeigt. Dann ist Raum für einen Buch-
staben vor a« Diels): πεῖσαι γὰρ δεῖ|αὐτὸν τοὺς K. Schmidt, Bignone
26 &.To0..vor.. P (nach H.): royVs Tı<uo)p<oüvryos H. not., aber im Text
gibt er die Lücke zwischen p und ας (Z. 27) auf 5 Buchstaben an: erg.
Diels 29 σθαι" Die Interpunktion sehr undeutlich (nach d. Facs.) und
keinesfalls richtig. Vgl. B Columne I 22 Arlaıtyei Regenbogen:
alr<iaoyeı Diels (vgl. Antiph. Or. Her. 25. 89; chor. 6): απ. .. εἰ H. (Text);
‘am and ay are equally possible’ H. not. 30 ἑλεῖν Diels: (Exeiyv oder
<alpeiyv Bignone
A 7,1 erg. beispielsweise Diels, unnötig nach K. Schmidt 2ff. Sinn
vielleicht: der Angeklagte kann den Spieß umdrehen und zum Ankläger
werden, und dann kommt es darauf an, wer von beiden die stärkste Peitho
entwickelt 5. 6 (Kal τοῦτο δεινόν» ἐστιν μάλζιστα, ὅτι Bignone: {σχολὴ
ὅσηπερ τῴῶι Ka- καὶ Kon. ,%

tnyopoüv‘rın τῆς δυνας
κατηγορίας δεσα
10 πειθὼ ἀζςφμύνειν οὐδ
τῶι τε πεζπονθό- οτος τ var ἐν-
τι καὶ τῶ(ι δεδρα- τεῦθεν
κότι (.) ylycveraı ὡς ες
γὰρ ν(ίκη καὶ ῥή- τῶι
Ἰδσι Κα δεϊδun ἃ ed
Fragment B
Col. 1 (232—266 H.)
1—4 nur Endbuchstaben 2... πλ)είστων
GET τ΄ Τὸ mine »pav]
πα τ μτἢ ματα 19. 2.03%
5 δἰ
u ἴδ ων δητῆς ἐκ ὼ κα κς αν
SEEN »nAou° € aa ὦ re IR
are LER ie WOeVveE 18—30 leer
10... . τεδκμαίρε- 31—34 nur Endbuchstaben
σθαι dE) παρέχει 35 (τοὺς ἐκ καλῶν TTATE-)
ERTL ER Tas
Col. 2 (266—299 H.)

pwv ἐπῴαιδού- 5 οὔτε ἐπῴαιδούμε-
μεθά τε κ(ζαὶ σεβόμεθα, θα οὔτε σεβόμφ(εϑα.
τοὺς δὲ (ἐκ μὴ κα- “ἐν τούτωςι δὲ
λοῦ οἴκζου ὄντας πρὸς ἀλλήζλους
(1) Die von vornehmen Vätern abstammen, (2) achten und verehren
wir, die dagegen nicht aus vornehmem Hause sind, achten und verehren
wir nicht. Hierbei verhalten wir uns zueinander wie Barbaren, denn von
δ᾽ αὐτῶι πρὸς ἀπολογίαν Eyoriv μᾶλζλον ἢ» ὅσηπερ τζῶι καστηγοροῦνζτι Trpös)

> „m 9
κατηγορίζαν, ἡ δὲν πειθὼ ἀςδιαφόρως» τῶι τε πεζπονθόντι (γίγνεται ἀπὸ τέχ-

vns> Arnim 91. Karnyop<ias Evi) πειθώ, dc’ ἴσης» Bignone: κατη-
γορ(ική, Ton) πειθὼ ἀφμυντικὴν K. Schmidt 18. δεδρακότι yly/veran’)
ἡ (ergänzt) γὰρ νίκη K. Schmidt
B 1,11 erg. H. Schöne 35 Wilamowitz: <(mö-Jpwv H.!: γενναίων
matt)pwv Bignone: {τοὺς μὲν ἐξ εὐπόγρων K.Schmidt 35ff. vgl. c. 83, 4.
Luria Aegyptus 5 (1924) 326if. Herm. 64 (1929) 491ff. gegen Wilamowitz
ebd. 62 (1927) 288£.
B 2, 3 Wil.: ἐκ μὴ φαύλου H. 7 Wil.: γὰρ; ἘΠ.
Β. FRAGMENT 44,4Α 78 1--. I 909
βεβαρβαρώ {με- καὶ ἐν {πᾶσι τού-

10θα, ἐπεὶ φύσει τοις οὔτε βζάρβα-
πάντα πάντες 25 pos ἀφώρισται
ὁμοίως TTEQUKa- [Ὁ] ἡμῶν o<Vdeis
μεν καὶ βάρβα- οὔτε Ἕλλην) ἀ-
poı καὶ Ἕλληνες | ναπνέομεν
1ὅ εἶναι. σκοπεῖν | τε γὰρ eis τὸν ἀ-
"δὲ παρέχει τὰ 30 Epla) ἅπαντες
τῶν φύσει (Öövrwv κατὰ τὸ στόμα
ἀναγκαίζων κ)αὶ Karla) τὰς ῥῖ-
πᾶσιν ἀνζθρώ- νας κ(αὶ ἐσθίο-
20 ποις πῴορίσαι HE)V χ(ζερσὶν ἅ-
τε κατζὰ ταὐτὰ δῦ ζπαντεςῖ.. ...)
δυναςφτὰ πᾶσι,
Aus einem anderen Buche der ᾿Αληθεία (die Schrift und Schrift-
anordnung ist verschieden von Pap. 1364) werden in Oxyrh. Pap.
XV 120 (Pap. 1797) folgende 2 Kolumnen veröffentlicht (Kommen-
tar Aly a. Ο. S. 137ff.):
Col. I
AT »τοῦ δικαίου τος τὸ» μαρτυρεῖν
omovö)alou δοκοῦν- ἐν ἀλλ λήλοις τἀληθῆ
Natur sind wir alle in allen Beziehungen gleich geschaffen, Barbaren wie
Hellenen. Das läßt eine Betrachtung der allen Menschen von Natur
(in gleicher Weise?) notwendigen Dinge erkennen. Zu erwerben sind
diese allen auf dieselbe Art möglich (?), und in allen diesen ist weder ein
Barbar von uns geschieden noch ein Hellene. Atmen wir doch alle
insgesamt durch Mund und Nase in die Luft aus und (essen wir doch
alle mit Hilfe der Hände? ...
(I) Wenn das Recht ernst genommen wird ?), so gilt das Bezeugen
der Wahrheit unter (oder für) einander als gerecht und ebensosehr als
10ff. vgl. 86 C 1 (II 333, 17ff.) 17 <övrov H.: ζὁμοίως H. Fränkel

20—23 Diels 20 πορίσαι (näml. τἀναγκαῖα) Diels: m oder y liest H.:
πιζεφύκασίς» Wil.: πιζαρεῖναι ὅ-»τε τὰ ζαὐτὰν δύναζται τἀντὸςν καὶ ἐκζτὸς αὐντοῖς
Bignone: t<pös βρῶσίν» τε κατὰ τζαὐτά εἰσιν δυνάῴζμεις τινὲς» καὶ ἔκῴφκρισιν
αὐντοῖς K. Schmidt 21 τ ΑΒΗ P: κατὰ τζαῦταν Wil. 22 δύναζσθαι
ταὐτὸν» Wil. 28 ἐν Wil.: ἐκ Ἡ. 33ff. Diels: <(&xmvtonev> H. Schöne
I, 1 Versuch den Gedanken nach vorn zu ergänzen bei Luria a. O.
1927, 81. Zur Deutung vgl. Pfister a. O. Sp. 203 (vgl. Plat. Prot. 337
Xenoph. Mem. ıv 4, 141.) 2 <omouöyalou] αἱ ist wahrscheinlicher als v;
«ἀξιεπαίδνου verm. Murray 4 ἐπ᾿ H. Fränkel
yospe7 gIme3 “ἘΠ puodsız (40)64. agL) nano 97
Ὃ 8 JIOUGIZ FUDIEFLOA 88 Ὃ IL’IOWENL "UOX 11 AIOA noNja 2968 912
“Ἢ ἰροζλο 83 Ὃ 8 μίθαρυρ ὁρά ποθῶ gg 48T UOyESNZUB uoyolez
-suorygyundıeguf spe I7syfertemz a yosu gung ΘΌΤΙΟΙΗ 190 gep ‘us 4613
a0 "Ἢ aA 1Loyang .aCodanon Sp) :ΒΊΘΙΓΙ (asp ὈΣ)843 δζῷ aodaLon) ZZ Ἴζ
FH 'SZ6L 19410 MU9Z "4049 πιθάρια WHOIMIGDLACH :puıs uemdsyzLIyog
yoou Ὁ ποτε gap ‘Iqldus 190 “Ἢ IRGOMÄIG)Y :SjorgT τοθοιβαζιορ A)Y IE "0%
Ἢ 8 Sp) :zyaourepm <por 99 ὈΠῸΣ <s[oice Corp po) 07 ΒΙ916
Kauop) ἀθρὸ dKaup) FoToppera ε Ἢ Θζ ΚΑpor) ΖΔ οταΒ}1λὴ (βιβλ) ZI
uuoA one ‘PNA 4893 τὰ πόὸλ 19 [Tem “τι0}9)5Έ 951 USP ΠΌΣΠΡ ΒΘ Π0708
AOP9LA AIYEFIO 286705 19 pum “3Ώ}Π12 Β0Π0105 ‘Ing 2Ποθαπ ΤΠΘῚ 183 286]98
wmyt 100 ‘uasoTp 19 98} ‘nz 2Π θῇ ἘΘΊΘΊΒΕΙΘΩ weP 19 2301 yaınpep
ΟΒΙΥ 9ΏΠΙΖ yyparuf) ὙΠῸ 188 10 wIEP “το8890 uodom 719719Δ τ|9497
ἀθ00 pfex) pun PA 411921τ|10Δ. ΘγΘΊΒΈ]ΘΕ Βταϑιοζ SEP yaınp 190 uodessne
-u9dn9Z 1ΘΌ 195 uOdoA Ep ‘yaorrugu yompep ‘(;) eydessne 10 sea ‘sep ıny
ὌΘΡΙΘΙ19 USPeyag IHPpoIm 1oygds Isqfes puri uoänynz uopeypg eLApuedN
uIopus woute “23Ώ929α NOUITEM 9TP 19 uuoA yone ‘odnez op al {πι|τϊ ostoA
_ -I0ÖTpuaAgoN] ΘΡΙΘ119 Uspeypog pun 4yssruf) FJyaru usu uuea “uoänmz
uspeyog pun Yyporuf) mEUTDN :29190 Fyoaıod el ep ‘uros Yyosıod ποτα
‘any sep IA “ἽΠΙΈΣ ΠΟῸΡ ῬΌΩ᾽ "ueydsuop] 190 OYFeyoser) 910 ıny yonzynu
-DI DL NOLND un (101130 ‘aodaıon) 199013319

καῇ 119 '‘Sorazlgludnı τ MR ἀρ (orig 108 οὗ
-IorloLox noL Qu{n 101 A13X19D SM (ΔΟΥΥῸ
-1311Q2 Ὁ. SOLND '13X{1Q 98 Sarro “ıludnıdad Lug
-D NOLNDZ DHLAN(ON -ἰγνρ ΔῸΣ 'nıalnod
-199 ANO 119 '13X1199 -nıdor δου IdXA (Ua
aoasıinodnıdan -Αρλὺ .A1LOF ΔΟΙΌΚΙ9 41
“ὉΔῸΣ AQL 1IMLNOL aaınD nonsrınox
ano ΔΒ Δ .13X19(P 08 τον Ur wazcgln
ΔΒΩΔΟ AQ AOLNOL X1{Q a1ssıgy Un 91 dsuj313
aoıno 4 »ıorludX "AmıolL 9 10103 (SO1ON
L AIONYY9UuD 103 -19 no ANAJOL (OLNOL ΟἹ
Sonannodnıdoroı »ıornaqlu<ııı3
-DA 9 11 ΚΞ) )ΟΊΥῸ XL 03 amımdgan (Aamı Xı
-azgLdny dor ρος, 513 aoııl <a3gno
-ND UN PL DIg τῷ 063 aorlıoudX 109 (10113
‘A313 ὈΧ)343 AD 10137/1oAa A{o10NX]Q9
LSIH4OS UHad NOHAILNY [08] 28 12.19

B. FRAGMENT 44, I—II 3b5
Col. II
ληθῆ μαρτυρζ(ή- 20 δὲν ἀδικεῖν μη-
σας: καὶ οὐ μόνῴον δὲ αὐτὸν ἀδικεῖσθαι (?).
τῶι μίσει, ἀλλὰ (Kal ἀλ»)λ᾽ ἀνάγκη ἐστὶν
ὅτι δεῖ αὐτὸν τὸςν N) τὰ ἕτερα αὐτῶν
δ αἰῶνα. πάντα φυ- δρίκαια εἶναι ἢ ἀμ-
λάττεσθαι τοῦτοφςφν 2ὅ φότερα ἄδικα. φαί-
οὗ KATENAPTUP(N- νεται δὲ καὶ τὸ δικά-
σεν ὡς ὑπάρχει ζειν καὶ τὸ κρίνειν
γ᾽ αὐτῶι ἐχθρὸς τοιοζςῦ- καὶ τὸ διαζι τᾶν ὅπως
10 τος, οἷος καὶ λέγειν ἂν περαίνηται οὐ
καὶ δρᾶν εἴ τι δύν(αι- 80 δίκαια ὄντα τὸ γὰρ
το κακὸν αὐτόν. Kai- ἄγδλλους ὠφελοῦν ἄλ-
τοι ταῦτα φαίνεται Ao)us βλάπτει: ἐν δὲ
οὐ σμικρὰ ὄντα τά- τούγ»τωι οἱ μὲν ὠφελού-
15 δικήματα, οὔτε μενοδι οὐκ ἀδικοῦ
ῳ-
ἃ αὐτὸς ἀδικεῖται 35 ται, οἷ» δὲ βλαπτόμεζνοι
οὔτε ἃ ἀδικεῖ’ οὐ γὰρ ἀδικογῦνταζι... ας.
Ἵ. οἷόν τε ταῦτά, τε δί-
καια εἶναι καὶ τὸ μη- ΠΗ ΟἿΣ
er die (II) Wahrheit bezeugt hat. Und nicht nur durch den Haß, sondern
auch weil er sein ganzes Leben hindurch vor dem auf der Hut sein muß,
den er durch das Zeugnis belastete. So steht denn für ihn ein Feind
bereit, der ihm durch Wort und Tat, wenn er kann, Schlimmes antun
möchte. Wahrlich, das erscheint nicht als geringes Unrecht, was er da
selbst erleiden und was er zufügen kann. Es ist ja gar nicht möglich,
daß dies gerecht ist und zugleich die Forderung, kein Unrecht zu tun
und auch selbst kein Unrecht zu ertragen (?). Vielmehr ist entweder
nur das eine davon gerecht oder beides ungerecht. Es erscheint aber
auch das Richten und Urteilen und das Durchhalten bis zur Entscheidung
als nicht gerecht; denn was den einen nützt, schadet den anderen, und
darin erleiden die Nutzen Empfangenden kein Unrecht, aber die Ge-
schädigten erleiden Unrecht...
II, 18 τὰἀυτα Pap., den Akzent scheint “[. am Rand als fraglich zu
bezeichnen; die Akzente und Interpunktion, die hier und da erscheinen,
rühren vom Korrektor her 21 Man erwartet μηδὲν αὐτὸν ἀδικούμενον
entsprechend Col. I 12ff. (Kranz)
ΒΗ 43 :weH un 67 ΒΗ »uorllon 97
03 "ds Ὃ '® aogsıyq 'I8A "1772 ONSUTONL "qIoA :'spy moLaonadom
-1113 oyaurom [Snoxo] £z "SH nonor 9 :Π]ΠΒΗ nojorlg 0% oddnes
"qI9A :'sspT SodaımsıLoıdoo Ὁ ἪΡ ‘SI6L 99 ᾿ΒΒῚ6, SWEDAb 91.192}1]
ur Ὀϊολοῆςρ 2970, pınd JOULBIy Ἢ 8061 9584 7 "ὦ “2900: "ydızup ap 3Iom
"AV 'M 8061 Ἴ19Ε ΒΒ "7 Spjonorig 103} “ 90 Agooup Ἢ "HOLT LP Ἢ
"7098.49 Ζ91ΔΛΟΥΠΈΤΙΛΑ ΠΟ 1 ‘HFE 6 ‘FEE ΤΙ NZ 190 Jogne 13Λ 1941 SIY I
"ss ®SSIT 1Θ᾽Ν ὍΠΗ '409SUV Ὃς“ ς “Δ 1005] Ἢ 560}

"ydogmg oyeld 'GEZ '0987 4 89 "TJOWAT ᾿ᾧ "AOLNOF Sodır Sori3volL ΤῸΝ 08
1103 SoLlrigp1op Sonsriodab SUS9g SUNYY „um 310YV9 1ox διοήοιάου
5101, ΒΟ:ΟῸ 39 9 .Suduyu 1103 Suanoodboro Sma3olonnıg amaarmııa
Suıno 139 Sur 1u3 ΔΒΠ 9 ΤῸΝ .137910RLoXIg SonarloyıÄoy Xiorlonp 1oX
aoınoz Sodu 39 amnorlmaAoXıg ‘agınoz Sodu 130n0rlg Sonarimadadna
SunaaA Spin nor Sonorlion 511. dpA aarı Sona „bn „alanoorimakorig gg
aoınoz Sodu noLopN3 Sonz δἰ, ΤῸΝ 13X31dau 39 113 .SMLNDom Sorg!
ΟΣ 31 Spnion 1013n3domu3 Sooyu Solsa3AAno τὸ 31 Sıaonb ‘[Snox1o]
Snorgl Box SoLapL. SnoAoYYno 31 SnonIoX SnoNlo 10x SI3YOLL 1113 aagN31LA3
ano lg ooısguridoby .aabluyisano ıLınoz a3 aLoma3 ΤΟΝ 31. ΔΟΙΔΟΣΔΊΟΝ
noa noı nojorlo alAmAnano ‘Wwgonaxızga3 Woı3YNog oriono 91. O1N0 08
daupgox oıonorlo UL [ST ‘gg 1ι 4046 Soroaorlg ıday] "day ΠΕΡ] 130
-UNo Sooyoox Sonjo „No LisgnaLıyou na Sıyou 19 ΠΟ SoIonorlo 39 N3AY
‚1oLAonÄIA τῸ 1:01.
ΟΒΛΟΠΙΌΘ8 ἸῸΝ 31 PoLwıodnXo1 SıayouL [Ὁ amıaon
-arirl3 AYLIVou amı dnA SıoLnoı "wıamgjsu Sıorlon 5101. oa Υὺ1
-amqlL SıoLnDo 5101. ὉΔῚ ‚gno "wıamdio SpLliou Snoıno SnoL Smuo ‚QNo 91
moHamuz Spıluyno Snoıno SnoL Smuo 900 ‘WwLIyou 10 A1LOMAIdN
SnodoX Snoıno 5001. Smug Xno 10g031A1A vınoı MA 9 1orljo .aoınoL
aondo aoL 1onomaro noXoınou Por ‘alaolionorig Imanarlo SOLIVolL
SnoL 101131 Sorlon 199VVJ, ıuLı 13 noXoıaou ΤῸΝ ‘a13onorlo SWOLIVOLL
5101. ΤῸ: ΛΟ ΒΥ ΟΟ, Ssdgay 10101d9 10 0X 10Lonod3A 31 jo Son ΟἹ
ΑΒ SINDLDOIBSYLL TON 1OAB ALO3VOIL SIOL 13909 AOgOAY 31 aoLolÄan 3X
piongrio por alr! OYVP 91 ΔΙ "WON "HAONEX Ἴ19Δ 1921, umz
"SIOBV 5101. aMmiggu amı nıolyu
-pdouL oaarlonaaurid3 aUgY9LO1LP XL ΤῸΝ 1007lono SıoxıLlıou Lasanoıgaluz
ΙῸΝ o1V3AAnup 31 larl3o 10b0009Yıb 10x Yoduroy 31 WoMovormaA τῷ 4
a3 ‘Swıonorlo Sur dauı, 9 39 SomoımyLoıboo ‘aarl 100313 1OX 39
10X1101b00 ‘1wL131da SuaX3ı 33 91 anıL por Suronig U 510 a3 ‘Snow
aarl 1ONLAONIQ NOLNDO .Q 10AoY F ‘GT I'ydog 'A "UISONHI "EFF
ZVIONOWO Id3ll
LSIH40S ἘΠῸ NOHAILNY [08] 28 908

B. FRAGMENTE 44a—49 357
45 [117 B., 95 8.]. HArPocRAT. Σκιάποδες: ’A. ἐν τῶι Περὶ

ὁμονοίας. ἔθνος ἐστὶ Λιβυκόν.
46 [116 B., 94 5.1. ---Μακροκέφαλοι: ’A. ἐν τῶι Περὶ ὁμο-
νοίας. ἔθνος ἐστὶν οὕτω καλούμενον.
ὅ 47 [118B., 90 8.]. — ὑπὸ γῆν οἰκοῦντες (λέγοι ἂν τοὺς ὑπὸ
Σκύλακος ἐν τῶι Περίπλωι [fr. 2 Issberner p. 5] λεγομένους Τρω-
γλοδύτας καὶ τοὺς ὑπὸ Ἡσιόδου ἐν Ὑ Καταλόγου [fr. 60 Rz.?] Ka-
τουδαίους ὀνομαζομένους): ᾿Α. ἐν τῶι Περὶ ὁμονοίας.
48 [108 B., 86 5.1. Pmor. θεειδέστατον: θεοῦ ἰδέαν ἔχον. ehe
10 δὲ ’A. ἐν τῶι Περὶ ὁμονοίας οὕτως: ᾿άνθρωπος, ὅς φησι μὲν
πάντων θηρίων θεειδέστατον γενέσθαι ...
49 [131 B., 180 3.1. Stop. ıv 22, τι, 66 [vgl. ım 6, 46] H. ’Avrı-
φῶντος. φέρε δὴ προελθέτω ὁ βίος eis τὸ πρόσθεν Kal
γάμων καὶ γυναικὸς ἐπιθυμησάτω. αὕτῃ ἡ ἡμέρα, αὕτη
15 ἡ νὺξ καινοῦ δαίμονος ἄρχει, καινοῦ πότμου. μέγας γὰρ
ἀγὼν γάμος ἀνθρώπωι. εἰ γὰρ τύχοι μὴ ἐπιτηδεία γενο-
-------.
ÜBER DEN GEMEINSINN

45—47. Es gibt oder gab Schattenfüßler, Großköpfe, auch Menschen,
die unter der Erde wohnen.
48. Der Mensch, der zwar behauptet, von allen Geschöpfen als das
gottgestaltigste geschaffen zu sein, (aber nicht danach handelt.
49. Schilderung der Kindheit und Jugend; dann: Wohlan denn, das
Leben rücke weiter vor und begehre nach Ehe und Weib! Dieser Tag,
diese Nacht ist Anfang eines neuen Gotteswillens, eines neuen Ge-
schicks. Denn ein gewagtes Spiel ist die Ehe für den Menschen. Denn
1 fr. 45—47 »Schilderung der Barbarei, in der ein großer Teil der
Menschheit sein Dasein verbringt« Diels, doch ist auch ganz andere Ver-
wendung dieser märchenhaften Völker denkbar (vgl. E. Jacoby a. O.
S. 8301.) 9 θεαιδέστατον Phot., Suid., Bekk. Lex., Eust.: verb. Syl-
burg; der Fehler stammt aus ἃ. Quelle; unrichtig Aly a. O. S. 152153
10 μὲν fehlt Phot., Eust. 11 θεαιδέστατος Phot., Suid., Eust.: verb.
Sauppe 13 προελθέτω so die Hss.: προσελθέτω Tr. 14 [καὶ γυναικὸς]
Herwerden, der in καινοῦ δαίμονος ἄρχει, καινοῦ πότμου" δεινὸς γὰρ ἀγὼν
γάμος ἀνθρώπωι ein tragisches Zitat sieht [vgl. Nauck? fr! ad. 542]. »Für
das letzte ist die Quelle vielmehr Eur. Med. 235 (nicht umgekehrt wie
Dümmler Akad. S. 171 und Altwegg a. O. 5. 66 vermuteten). Über den
Rhythmus Jacoby a. O. S. 65f.« Diels; dazu vgl. B 62 m. Anm. ἐπι-
θυμησάτω] wollen schwerlich richtig auf eine Person beziehen Wilamowitz
Herm. 15 (1880) 515 u.a. 16 ἐπιτήδεια γενόμενα Blass (vgl. 11 58, 6): ἔπι-
nöd ἡ γαμουμένη Sauppe: ἐπιτηδείαν ἀγόμενος Wilamowitz
Ὃ Ὁ 'q04g moLnonsdoung amıno ambo 33 0 CF ‘9 ΠῚ ὍΟ4Ω 1103
[110303 6 809 opouyg ogeIq 181 8 Vaomıms omg WEI 1RQ
VL SSBIT Mgoza3A :(0T—8 ‘F9E 01 ‘EHE LI 13Δ Uoryeurwouuy) "SSH
ὠροϑάϑυ 9 87 ‘F06I “ΠΟΙ 5510 "quaa "doa yhyasay ap ΛΚ "IA DLoXAN
-DU DO90X12 ofoffeied Sep 924n4s sndwo], sep [i0g03A9 9 ΒΙΘΙΩ 31
ANOXOQ : "SSH PLANONOQ F "SSH iwgolunsx : ΒΊΘΤΩ mogoLı>3 10x "IE Ὃ "8
Ägoosp 10q ὙΠΈΠΙΛΑ ‚89 enpıgny sur Ὁ anbsnubıp (amyurffp) enp.www pıngoy
soubrp (Snoxjd) sousffo, :ΒαΟΟΒΡ 11390053 Por OLA00Y3F : ΒΊΘΤΩ »(ἽΠΙΨ Ἵ 3»
Ἃ 30 (Δ 2.) Soınozau 00, Soanonodb 201) uopungoq Zıp.ımAa Zıyrosusdod ydıs
ἘΘ448Π| wedlngIg pun InwIg« [oLa3zgmı3p por pıawomıJp Ὁ (19 'S sıopu®)
IE 'S 'O "8 ΔαοοΒρ »uUsIpPUBAMI9 A OIP« “314 Ο1ὰ Yyoru “ΒΊΘΙΩ »9EZT 3ν "yosoy
"I3A o4noJoyY 9Tp« Snovjd SnoL Z sqooep Snoyjb Snoı <a) 43:19 5τ
yosıyopuÄs® 1θὰ} puIs *uoZoLIe jourlounF OIP HyofoM ‘uoyuwpen) ΘΙΩ "FI
aderg eIp yony ΠΟΘ ΠῚ pun uszIowyog usuyT τ|93}0} 59 UISPuos “urayfe
yors ıny Jyoru USWWON USMOYYOTwyouUYy oIp uuop !oyomziouyog sep
yane OygN 190 Ur ΟΡ θαι 251 Yuyom auuyausduy sep Om ‘urIep opw.ıad
Isqy ;uuep] uodunl uoure ıny feunz sorsging ΒΌΛΛ καὶἈΘΖΙΘῊ WIEUIOS
yowu qIoM UIO SIE UETOSUST UP 10} SOToWysuUaduYy uusp 59 4618 seqM
'ojsärjsundgof[y sep opıom uoypordseq ‘ueyooıds uodTNIBAIopIA UIOA
ΠΌΤ UHTfoM IM ‘uuop uejyoM 'YAynFuIoY, UZIOWYOS unu pun 926 Π0}2
U9gI9MI9 NZ UEPNOLT UeW WEP UOA ‘sand {ΘΙ 0]05 SOuTs ZySOFT 190
yon® 196Ὁ ZLIOTMYOS !IeA UoNeyeS Fıpıma my uew UHUSP uoA pun 9228}
uoypeyos Zıpımm my Ifprposıpunmıaf “90 ueu θὴρ “uoyosuayy oyuuusod
0197 “oyuursod yaIsfd ‘uoyoeu UHPUTaT nz yoIs uejpueAmIoy 910 :Zunp
-I9yag 970 ZLIemyog ὁ uaduejue oder] uayoryonjdun I0s0Tp ur uuep τιθτα
[08 sem ‘IsI9MI9 J9uS1993 Jydru 5718YOIS nDı 91} ΠῸΡ “2311 7015 so uuoMm
.1090341Andpou 10Nn0oY393 amıprlluny amypAsrn 33 1onoglu

19091 10% 101600 109 S3AWÄRn 101N0101 10 10x 10X1a
-oIHNAL ἸῸΝ 1DX1A0L1LNNYO 1X 1313 ἼΟΔΟΙ, ΤῸΝ 1O1LNY 510.
-NO ALDONOHNOVOXND .XYp "imLaonsdour3 amıno Aambo 11301
ano Ioaogl dA 10 .aodluuny 91 ἸῸΝ no AaojoluyiL 110343
'ngl 91 wga3 ‘ımınoL 3X 39 IQLınD ımı a3 !1m3a 1X 31
SOYvn aodsınanyA 39 11 !SoiringoLox SoxioanAk ımumdg
-ΔῸ acıglu IRA 11 'nınLoısglııua aAmLamu XL M9O3A3Y
‘asimAzy »ıoxAıyvou Ὁ. un ‘ug 3d3b 10903An Spunvg
ı09g00ı2 Spaogl XPLanoxrog ‘aoınoıoı »rlLın 1090Lı23
ΙῸΝ 3Q AQUL3VORX .OLA3HMIIP 10X PLADOMIIZP 'SOLAo3AlL
001 SpLanoaodb »οι 'ıwolıou SnodgX3 Snoyıd SnoL ‘vu
-Houx3 ΔΒΠ 1oUL3vVoX !iogolLdX ındoorno ıuı LIX 1ı “0Δ3η
LSIH40S ἘΠῸ NOHAILNY 109] 28 869

Β. FRAGMENT 49 909
τιμαὶ γάρ, ἄθλα, δελέατα, ἃ ὁ θεὸς ἔδωκεν ἀνθρώποις,

μεγάλων πόνων καὶ ἱδρώτων εἰς ἀνάγκας καθιστᾶσιν. ἐγὼ
γάρ, εἴ μοι γένοιτο σῶμα ἕτερον τοιοῦτον {ἐπιμελὲς ὃν»
οἷον ἐγὼ ἐμαυτῶι, οὐκ ἂν δυναίμην ζῆν, οὕτως ἐμαυτῶι:
ὅ πολλὰ πράγματα παρέχων ὑπέρ τε τῆς ὑγιείας τοῦ σώ-
ματος ὑπέρ τε τοῦ καθ᾽ ἡμέραν βίου ἐς τὴν ξυλλογὴν
ὑπέρ τε δόξης καὶ σωφροσύνης καὶ εὐκλείας καὶ τοῦ εὖ
ἀκούειν: τί οὖν, εἴ μοι γένοιτο σῶμα ἕτερον τοιοῦτον,
ὅ γέ μοι οὕτως ἐπιμελὲς εἴη; οὐκ οὖν δῆλον, ὅτι γυνὴ
10 ἀνδρί, ἐὰν ἧι καταθυμία, οὐδὲν ἐλάττους τὰς φιλότητας
παρέχεται καὶ τὰς ὀδύνας ἢ αὐτὸς αὑτῶι ὑπέρ τε τῆς
ὑγιείας δισσῶν σωμάτων ὑπέρ τε τοῦ βίου τῆς συλλο-
γῆς [καὶ] ὑπέρ τε τῆς σωφροσύνης καὶ τῆς εὐκλείας; φέρε
in Olympia und Delphi und andere derartige Wettkämpfe, auch Kennt-

nisse und Annehmlichkeiten jeder Art pflegen ja aus großen schmerz-
vollen Dingen zu entstehen. Ehren, Kampfpreise, Genüsse, die die
Gottheit den Menschen gibt, führen ja zum notwendigen Aufwand
großer Mühen und vielen Schweißes. Ich jedenfalls würde, wenn mir
noch ein anderer Leib zuteil würde gerade so (sorgebedürftig) wie ich
mir selbst bin, gar nicht zu leben vermögen: wo ich mir selbst schon so
viele mühevolle Arbeit mache um die Gesundheit des Leibes, um den
Erwerb des täglichen Lebensunterhalts, um Ruf, Ehrbarkeit, den guten
Namen und daß man Gutes von mir spricht. Wie nun, wenn mir noch
ein anderer Leib zuteil würde, der mir so sorgebedürftig wäre? Ist es
denn nicht klar, daß eine Frau dem Manne, wenn sie nach seinem Herzen
ist, nicht geringere Freuden und Schmerzen gewährt als er sich selbst —
nun um die Gesundheit zweier Leiber, um den Erwerb ihres Lebens-
1 τιμαὶ γὰρ SMA: τιμαὶ γὰρ καὶ A? Sauppe: τιμαὶ γὰρ ἃς ἄϑλων δελέατα
ὁ θεὸς Valckenaer, aber δελέατα entspricht ἡδοναὶ (τι 358, 13) (‚„‚ohne Zusatz
leer‘‘ Wil.*) 2 »Mit demFolgenden vgl. Eur. Alec. 874ff. Hippol. 258 u.a.
Altwegg a. O. S. 61, aber an Entlehnung des einen oder andern ist nicht
zu denken, 5. Jacoby a. Ὁ. S. 35. Noch weniger darf zu 360, 1 Med. 1090ff.
herangezogen werden. Vgl.68B275ff.« Diels; andeıs (Zeller-)Nestle ı 14551
3<) Diels; ei μοι... ἐμαυτῷ (3. 4) tilgte Meineke 4 ἐγὼ [ἐμαυτῷ]
Wilamowitz 5 ὑγείας Hss. 6 [ἐς τὴν ξυλλογὴν] falsch Sauppe. Vgl.
Jacoby a. O. S. 57 7 καὶ τοῦ εὖ ἀκούειν tilgte Mein.; vielleicht ἐς τὸ εὖ
ἀκούειν ἢ Diels 8 τί οὖν SM: τί αν A 9 μοι] N (»so, wohl aus ΓῪΥ
entstellt« Diels, der danach γυνὴ in den Text setzte) ὃ: μ᾽ M: un A:
μοι Gesner, Wil.* 9 γυνὴ] »Wiederholung archaisch, vgl. Jacoby a. O.
S. 61« Diels 11 ὀδύνας Trine.: ὠδῖνας SMA 13 [καὶ] Sauppe
δὴ καὶ παῖδες yeveodwoav: φροντίδων ἤδη πάντα πλέα

καὶ ἐξοίχεται τὸ νεοτήσιον σκίρτημα ἐκ τῆς γνώμης
καὶ (TO) πρόσωπον οὐκέτι τὸ αὐτό.
50 [188 Β., 1832 Κ.]. StoB. ıv 34, 63 ᾿Α---τος. τὸ ζῆν ἔοικε
σι φρουρᾶι ἐφημέρωι τό τε μῆκος τοῦ βίου ἡμέραι μιᾶι,
ὡς ἔπος εἰπεῖν, ἧι ἀναβλέψαντες πρὸς τὸ φῶς παρεγγυ-
ὥμεν τοῖς ἐπιγιγνομένοις ἑτέροις.
51 [132 Β., 131 51] — — 34, 56 ’A—Tos. εὐκατηγόρη-
τος πᾶς ὁ βίος θαυμαστῶς, ὦ μακάριε, [Kai] οὐδὲν ἔχων
περιττὸν οὐδὲ μέγα καὶ σεμνόν, ἀλλὰ πάντα σμικρὰ καὶ
ἀσθενῆ καὶ ὀλιγοχρόνια καὶ ἀναμεμειγμένα λύπαις με-
γάλαις.
unterhalts, um ihre Ehrbarkeit und ihren guten Namen ? — Doch weiter

noch, Kinder sollen geboren werden: voller Sorgen ist nun alles, es ver-
schwindet die jugendliche Sprungkraft aus dem Geist und das Antlitz
ist nicht mehr dasselbe.
50. Das Leben gleicht einer eintägigen Wacht und die Länge des Lebens
einem einzigen Tage geradezu, an dem wir zum Licht aufschauen, um
dann der nachfolgenden Generation Platz zur Ablösung zu machen.
dl. Das ganze Leben ist leicht anzuklagen, wunder wie sehr, mein
Bester, denn es enthält nichts Überschwängliches, nichts Großes und
Erhabenes, sondern nur Kleines, Schwaches, Kurzdauerndes und mit
großen Schmerzen Verbundenes.
3 {τὸ Sauppe 5 [τό Te... μιᾷ] Sauppe, um ἣν (Ζ. 6 Anm.) auf

φρουρᾶι beziehen zu können. »Vielleicht ist μοίραι statt ἡμέραι zu lesen
(uni excubiarum vigiliae vgl. Eur. Rhes. 5 m. Schol.)« Diels, von Wil.*
abgelehnt. ppoupä&nach Kranz absichtlich doppeldeutig: 1. = Gefängnis (so
Buresch nach Plato Phaedo 628, ähnlich Nestle) 2. = Wache (wegen topey-
γυᾶν, so Diels, Jacoby a. Ο. S.38f.; vgl. Aeschyl.fr. 265 N.?, Psalm 90, 4)
6n SA: rn M: ἣν Tr. Sauppe ἀναβλέψαντες πρὸς τ. φ.] vgl. Plato de
rep. 519c; will Bignone Studi a. O.p. 19 fassen 815} εἰξίηλο sguardo alla luce
(Soph. Oed. R. 1183. Ai. 856. Ant. 800 Menand. fr. 481 K.) 8 ἀντι-
φῶντος Trine.: ἀντιφάνης SMA. Hense verm. schwerlich richtig, daß die
Verse des Antiphanes mit dem folgenden Lemma eines Prosaikers aus-
gefallen seien. Doch s. B 64. 93b 9 βίος θαυμαστῶς ὦ μακάριε Hss.:
θαυμαστῶς ὡς ὦ μακάριε Sauppe, (Kal 6) θαυμαστῶς ὡς μακάριος Diels, doch
schützen Wilamowitz Platon τῷ 85° und Bignone Studi a. Ο. p. 19 die
(unpersönlich gedachte) Anrede mit Recht; zu θαυμαστῶς vergleicht Wil.*
Plat. Teegg. 6338 am Ende. Die Sentenz stimmt zu dem sonstigen Pessi-
mismus dieser Schrift. Vgl. B 43. 50. 52 u.a.; 68 B 285 ἔχει Wila-
mowitz: vel dele kai Wil.* 10 πάντα so alle Hss.
᾿ΘΘΉ 10u
sssejgt 1019 GT 9 ΠΠ9: {Π98]. 14 419} waakgo "por gT 5184

gpyoy oaıL Ζ1 199 'sıreg 'yyuy »oıaodou ayrl agı :"ssp, Az XınodnUu AOL
εξ « 89 ἼΔΟΙ 5886 « 'a6zz "yoruddıy "4814 "3A [Wgozgonp 1
E
aan BARS ARE R Su σον
pun un], wesorp 196. uyT Θ19}Π0 6096 1ΘΙΘΡΙΙΒ {ΠῚ} "OMPUSSIT SO 97370998
-I9A pun 4101} 59 19 Inn os pun ‘LA uopey weursy pun 251 yosınaı
-ται oTp ‘Ay 190 UOA ἀθῦτθ IeAM UIOPUOS “ΠΌΤ ΘΉΠΟΛ 1968 1901 "uUayTe]
nz uosurz a® wur so 4864 pun qI1eAIo Ῥ]ΘὉ) [LA uUR ἸΘιΘ ΡῈ τη aM
‘Tewuio yes UUB UI :709mo7 08 91} "oyydryasoy) Θ1ΠΘ 89 η615 unN 6
ὍΠΕΡ 102
opusqropqaoa usuyt orp 4193 uossopıeyun pun !odıyıgaueded sep Fyoru
“Π969] NZ UAG9T KOIEPURB τπ0 ‘uUPyIEIOAQ.IOA JO TOTA Aw Ὁ018 UIPPUOS
“uogaf yyoru usgeT odryıgmuodod sep oıp ‘uoyosuom 4618 SH "88
"U9WUBU YOSTOLY
usuodto WOIYT UOA 9IS UUHM SE ‘ZIOWYOG UAUTO 918. ἸΘΟῸΤ UOYOABIAIOA
pun uswYyouyLIo,T wog 196 8ὝΠΙΈΣ UOJJEISIOA IOULUN INU YOIS 918 UBUL OIM
‘apnaıf our uodopyonmz ‘usdelg—yoıs ‘usredg ‘uayeqıy wIeq IBMZ
uogqry 1968 OIopuR (Fuapuamıaa Pa 4yr urob 91} “uayosuoyy 1η1 sy "84
φημι so 4618
sep ‘USJOYIEPAIM nZ ΠΘΑΘῚ sep [ordsygaig um Inz uouts oLMm ΦΌΟΓ "68
oLNoL amgarloLox 511. ἸῸΝ ἂρ 1019 0139319 9 amda3db "013g

-ur διϑγβῳ Uri 10x 31 a1310119 5010 Δ vv» ‘asolvzgl
ANO „Q,9 -1MA9L [113 10.013A0g 10 911393 NYou nonsrnodınay
aoıdnAd» nodaı3 odgay Juan amgı δὴ Sm 'SoAou 511 39
1103 'Sor—y, [61 ὋΡ ΔΙ Wa] og 9ı —— Ts “4. 871] 74. 91
LLE TA
1013%X10 SonpdX 9 Soasriouisyodou 1MmLnoL Δ8 ἸῸΝ .OL
-aodvu. aoı no "1oasrlgomıd aoıd oanıı aod3ı3 Sp ıLgnouo
ıUyvou 1014079N3X200IV1L XYYP ‘n109) no aoıd Δ3Π wıaod
πᾶν AQL jo Saaıı 4043 'Soı—Yy, 0891 —— ΤΞ “ἜΠΗ 994} 01
Noaarlnod
-1ı0b» amadno amı ou d31L0m a1ıonoAyvRp 1043ImdX 10% 39
SsLanodındp "ıogosglu A31309Xx13 an 511. Lg Ὁ]0 ı01n0oglU
SaLasgıLoodu 109 S3LaNoIMmLIDYXL 19x 10A3rl9g136 10x ayıı
ı0narlo7oAd3 89 10 "Sor—y, 68 ὍΤΙ mm aoıs [Ss “4 9701] 88 94
"amasrlonaılau. amı Spdoboıan
23 39 101 11013 arg ımdaıodu 1091. 113 SoLnmolionnLar oagıg] aagmay
noL 11A9 A1103 XNo noId AQL aoLıı3U d310@ 39 1090390AY,
‚Sp}onorlg [03}} ν, :1090390A49 "unoauyH [Ὁ 78 “8 901] 3%
198 #967 HLNUNDOVAH Ὁ

ΠῚ 'gogg wılynog ΣΔῚ qogg woıavnod FI ΠῚ 'Q0I4g ADLQ :AL "q0Ig
ον :oddneg ımıo 51 Ὁ Ὃ Λαοοθρ [8A !yoneN 13X3 :10foyoong
noLsuzyd : ᾿ΒΒῊ wısıupvd FI ΕΑ AOLLONZ :WS AO000\3 EI {ν mıno
:WS MIO ZI 2Som :gWV Do [ıgıno 6 τ Aonsronyouyp 100 : IM
aonarinovoup jo τῷ aonaroyvoup 10 "SSH ἸῸΝ : ΒΒΈΤΩ 5m nodısy 'YuYy
sne AIOTNOU 410 ΛΔ Sep [LLauolıoıdoXY g MasrooudX , AWıYy oısdad
-OVNMAY νῷ o13dndovmun oddnes oyZj14 :oyourom Lg :'ssyf 39 9
ug wnyyorsyg Inu ΤΌΠΟΙ ταῦτ 19 wEpUur — [IM τιθα93. soynz) done]

40 HUUBT] WEUIO 4201) uUOM uuo(] "Fydru I9PO πθαρῖ[93 maus so 386
‘uopeyag IodTueM You Iyou I9poMm us 49Ρ019] ueIep ‘pıım usyonvIgad
yoou Fey 2 {00 8169} 4yaru usw SEA uU] „"ILSN]IOA ΘΠΟΌς 1ours Isodurd
np ποτα 4240 yon® oqnej3 ıoyep !gyaewsd uUOABP yon8ıgor) uauroy
ΤῸ el np 2880 “ΘΟ 92 Ip 59 spe yone uuog“ ἼΙΘ39] nz 9η97 sqjesorp
uw UI UEUTO MU ΘΟ ΧΑ 19 ‘UHIOLIEA Fydru 195 pun y9ou wur 91oy
-93 so ‘usqne]d nz UIOPUOS ‘uaydeu nz 910g HUN YoIS “wur 4911 1968
10 'uedurwdod uUEI0]IEA 183 pun zue? pfex) sep wur 195 unu uuep ‘os
uosoMmad Iperodun uIOPuos “ΘΑἘΠ τι82923 ua]feJor) UEWEN wyı 19 ep “τ
an9ı 89 pun 4119}95 aqBy 19 : ΟΠ] ΌΏ uIes doqn 19 99depy “ΘΉΠΟΔΑ uoyrof
wg ΠΟΛ spewep 190 ‘sgoudodeq Jewurs uuep] wep 19 SIy "yypeıqesnz
-®p ΒΘΙΘΡῸΒ Y9OU 9278 pun τιθα 995 1192] 119 ὑπ} 59 aıgA uuep uuop
‘oyyey uoyorjod Fyoru oyyIg] ΘΊΠΟΒ 1118 wrouel so 19 JIaM ‘yone τπ0}18 10 Δ “0113
-uf) Sep Joqn Iqn.ıoq snersqn unu IeA IF "JyDTU 59 19 pur “weyury ‘ogey
YIURASAFNE PJoX) SEP Iop ‘Top Mo 1010yeds nz spy 210} yarpunoy so wyeu
'amXondnu naoınoyu amıprludX ‘ıdgap τάφοις Ὁθολν41

ıo13ynog Smvsıawu Ur 5939 9 dvA ımı9 "1013119
vJ
ΛΟΟΟῸΥΒ 3100 AO3YUL 31N0 A39no ımınn SoLao ur L SoLao
‘wı301UdX 3g9Uri o1wolLdX3 ἢ 511. dA ımıo „Soasglr
109030310 3Jırloa ana 8000 asg9 τῶι mdX3 ‘100 alu
319 .gno νά Smıayu, "aoıdmX HLnD QL 513 ΔΟΘΙ͂Υ ΔΟΛΒΠ30 ΟῚ
-HLON '10A3Ymvoun Ur ἸῸΝ 194]3 IMLND A13)1rloa XYVY
‘aısyıaoddb lin 3n3V3X13 aoıno 90 'aoıdnAd» 91. Anoaaroy
-oup 10 Smıanu Sm HııanolıoıdoXp vv» 'ımasrnooıdoX
no ı3v3rloıarl 10 1190 10x 31dorlu33 τὲ ‘apdodrino alı
o13dndoymunp 1ma3rloy1ı3a0g 3191191 1dgam τῷ 39 σοί 4
-anun ‘asdsb30oodu aod3ı3 ἸῸΝ al a0Iımo 10x IMLNDO An 9
‘ımazrlosg 1091. 30LdX3 ano 119 ἸῸΝ ὈΥΥῸ 31 HL ındodrino
ıLı ano amAyxıdau "Soansrizggnıox 9 »ıonldX »ı λοι
-n3 Xno amgv3 ımaodX 39 ımdaıon .oL3YIj36n PLAanoıol
LSIH40S θΠῸ NOHAILNY [08] 28 698

᾿ΒΒῊ AM9A IOpo Δορὰ LI (zueiyy) "wou2
SNISTIOR “305 SEP UOYSNSFUF Sep ımy Jordstogg soyoroLıye] 10: OAYDLIds
uro “23192 wınIgop] sep oIm “yıomız Ὁ IT aoasınyy "qIOA :'SSEL AWBAXO
SSBIT "qQIOA : "SSH aısÄjsu3 6 sppıq eddnes yowu <> {ΣῈ oa 'pmg
sne 319 : 4ΟΤ4 41y9J (ὉΔῚ OA) aBaxg 7 ΠῚ Ὡ amdanoxz ΣΔῚ Ὁ amdaı
-.obrp g eddneg (Ge) τ 45 Sowon aıznodb : AL “45: διβλοὐὺφ δγοχ I
ut 1998 “ποτὰ IBM? UTOSUSYySLOSEH) wep ur pun) "Iypeıgedge ΘΈΑ

UOUNS ΠΟΛ UUIg UP az opusyadıoa uoyosInzep oTp 370 uoyps yuy
ap — 419302 1968 19 pueıyem ‘19 410d0z ‘oyypınz 19 pusIyem uual]
-"UOUUOSOA IOY9 451 100 ‘JLA Jydru 19 sem ‘uoFBIyuoARp SBp ‘IILA UOYDTOLIE
19 SEA 37Π9119Δ 19 Jep yampep ϑηποοτα 19 ‘oyypd.ıny Toqep pun ‘unynzu®
ΒΘ, ΠΟΘΙ ΠΟ wuyT um ‘Yysdnz ΤΙΘΊΒΤ[0Ὲ ΝΥ UaUIes nu uodadep am ' * ' 86
"yoqıy
ınz Jydru uunp uayoZ as uuoep ‘nl ‘,4807 τ|9 uopne 1 Noyyuerzy‘ 28
-IOpneZ ‘YLWOoy uppueg wnz Iogqe so uueMm ‘FURIPIOA yoıs gnfyos
-Jurf ταθῖποβ Ju pum 351 uyny odunz 190 Au ueIyeJox) USPUEYyEIBI0AAg
you pun uspuedaruıey 196 IeMZ Tom ‘yoM ΤΌΟΡ 451 1948 edtay “98
‘ey un? nz sIyoTu uIopnez Om ‘uropnez ( you fıunp unpr "99
‘YyoTzYU9 Θῖπθ SEP WU 19 (ep ‘yoınpep odurq, Topıeq 19
gqneıag uop — OB ULB ΤΙΘΣΤΙΘΩ {91 Π091 me 1908 {ΠῚ ‘Yaıyeaad per)
109»... 39 a3 ‘aıLıo3a3 00 10g90LAa3A3A 191 ΔΒ a3 ἸῸΝ «αὐτὴ

-ἰγ890 amı anoa Δ. 3h3d1ı03uUY9 SonodX μουβϑῇ nıg 9 Sıa
-Ὀγγ ΟΣ, ‘ıayvar 39 τῷ a3 .ı3Xvan “ısaporlısg dYA τῷ a3 'Sod
-310340I6mo “ρα βλάβαι ı3939 Ur Ὁ amınoı amıdorp gI
ıwolLıou 13939 Ὁ Ur fısayorlıag amohıou SYanı aojoluyu
AQL 1113 am} 89 S1109 Sor—\Y, 99 Ὁζ — — [5 "a6zIl 89
aı3odıu 1.3 1oLaonsdoung doA no "1.608
aro1oyı3g Sooga, "SolapdıLay,81 8 m’ aorg [Ὁ "TI 971] 48
‘reyfpfoaaz "aorlo 103} nz ΟἹ
Zunsteanzg ‚ı3ax9 ıldou ag noAd3 9 91. ‘1341313 Δι3γ30
1901 10% 1013anondg ıLıımyA ılı Sıoangaıa 5101, 10noYvan
103 Δ3Π 10n01R9 (u3) 13 ‘(U13) ΔῸ ‚95002, .'y, "mogoisgodb noı
voX nogob μοι μι γὼ “1norlong τῷ. o1LamolLdX3 Soringiod ΤῸΝ Sol
-13g Πι3 ano Ssdouhd jo por "ΔΘ. "ars [Ὁ 881 “4 681] 99 “4
‚a13ar9 AaoAd3 A3Qgno Pal A13AX9, .Sp10oAnong
Suı 1063}} ı9ı a3 'y, 'noug :oA "IOHd [5.88 “6011] 49
"HAZ “ΤΡ 48 IH 19 amd3Lodrip Sonarloy
᾿ἀοϑαν 18Λ a30oLd3103
-369 aod3ı3 oı 'Spoliou wılazu (39) aıBaoddb SYYoX noL
898 8979 HLNYHWDVAH 8

(z’TIM)
oddneg noug :'ss noıg 681 "IL 4179} Ammon agıı zT 4884 εξ om
Tıav3g ΟἹ yosıyuoydızum 451 Zunjoy.oparq ΘΤΡ :Osuorf 9YFI14 :ssefg] ıyring
J0A o97J098 ὉΠ Xodoun 987 4 89 “98 4 σζ 13Δ [igring ıgı 6 puezeıs
-rugopour oddneg [agınoz SoLno] amooxdärz g Sıyoıaun “oddneg ovvY
: LOJOYOONT SOYNY :AqOOBP Ἢ "qIOA :'SSIT ϑογγῷ 9 SEIT ἡ (ATYBaogı)
anolLaybz ΔῸ (0938 “IT IT {2190
-ἀΘ ΠῚ 'I3A) oyourom SnoL :'SSH 5101 C
S 1Bnodbmo no 4. : 7, Baodbmo no Ὁ .ıq ΣΒαΑΟΟΌΡ Waoddmo no ‘no 2 Z
UOABTNIO anoa agı τού. οι UOA ΘΒΑΤΠ 518 nogoznaA (o1NoL) 10ı3X3ga3 IM
Ὃ se auoudig !aofoypongg (Uri) (μι Δ1343 J9yIOA 'Z10) ΒΊΘΙΩ (gı won) I
n
519 λλ19 TJOAIYONZ 518 YOIS 19 Θ19 ‘o9yey Iqeyod uspurmıgn
nz 10 sea ‘sjyoru ΒΓ 451 ΒΡ uusp {usuuoseq Jyoru 251 I9p 81 Yıynıoq
yoou 4ıyodoq Aopam θηΠΟΘ] ΠΟ 1900 Super] sep uedosep IM "68
"U9IOSSOT SOP 47248 ΘχΘ) ΠΟΘ] ΠΟΘ Sep Π1ΔΔ AP “fm uosTomIo
3|18}95 gorquedny uopol uszIo weures 1968 yoıs IM "uUsuumed nz
459[98 yoıs Ioqn Zarg pun puwy1sgg ‘Fey FydounsA pun ywwegsuodedyue
TIOATOT UI 9A UOISIYT uoyorgoITqusäne SU9ZIOH ΒΘΌΤΟΒ yoıs om spe
uoprsymeq ἀΘ 51}0011 puwweru [yoM ΠΌΟΡ UURN SOUUTTL UeIopuR saure 419}
-UOUUOSOT 91 486795 ‘09319Z YorInop ΠΟῚΒ 9IM “Θ15 1102}Π19 Sep “ΠΘΘΊΟΔΑ
-I9 NZ {ΘΒ [ΟΝ ΘΑ τπΙ920 10}. als sem pun “42Ζ1Π4503 ΣΟΠΙΘΌΩ soreq
-Toyun ur πιθϑιπι α 0} oyojos uoyos ΒΓ uogey ofara ἐΒ092}}}) ΒΈΛΑ49 spam
-Iojfe Fyoru purs uodunupjog "USUUOSOA 4yoru 251 100 “uEpIo]Lo nz soyoTos
YOoP ouyo “unyuR SEYyooLyog uogsyoRN usulos EpIoMm 19 ‘Jqnej? uodod
"ep 1oM ᾿Θθ 0505 yyoru yon® 80 «ep “19. ΠΌΤ 301} orp Bar u13oz wep
1013X3dvıL no1rlooN
agınaoz Soınn Soolımdy noıg ‚903 dA no .amdbmo 1103
ano ‘oıLohlh 3ılr solLringsu3 31ılrı amanı amı amdX
29 ΔΩ͂Σ 89 SILog “501.-ν͵ 19 ‘gIT'aoıg ΓΘ ῬΖῚ “4 051] 68
ΔΟΛΔΟΔΙΒηῸ ΔΩ͂Σ 1149 ΟἸΝῸΣΝ Ὁ. 13939 "orludX ogı
-odvu ἸΩΤΔΘ 191 1090001d0X 13γ30 39 SQ 'noLnnz SoLnn
uglangl ΔΌΣΙΔ 10x 31 a1310da ΔΟΙΛῸΒ SoLno 13009(d&n3
Siwaogl orLdXndou 5101. noring noı SiLog U ‘asıaaıda 511.
aad3ıLogdo noyyYx an ano Sodgap 39 alanoodbmo "1oLnD
anolapbsap pınoı S3Laogou ‘aızolıou 5Ὸγ3.., 5101. anorg
-093 ,9 Ὁ ‘'Spdodrino 5λου
3 δ 513 ΔΟΥῸ 631} SagjıLya 10...
τροῖο IRA Snoyvou .aoHnAR NoXpıanu no 9 5391:π|γ3 13Δ
-od6mo no ‘no 9 109030131. 'SYADN SOW31L SnoLl 101310 Δ3Π
al30pdg 39 SıLo9 '10903413A (Uri 91 10x) 1013X3gA3 nıayyan
LSIHI0OS θἘΠῸ NOHAILNY [09] 28 798

60 [134 B., 133 S.]. — u 31, 39 p. 208, 13 W. ᾿Α-τος. Tpö-

τον, οἶμαι, τῶν ἐν ἀνθρώποις ἐστὶ παίδευσις: ὅταν γάρ
τις πράγματος κἂν ὁτουοῦν τὴν ἀρχὴν ὀρθῶς ποιήσηται,
εἰκὸς καὶ τὴν τελευτὴν ὀρθῶς γίγνεσθαι: καὶ γὰρ τῆι
δ γῆι οἷον τις τὸ σπέρμα ἐναρόσηι, τοιαῦτα καὶ τὰ
ἄν
ἔκφορα δεῖ προσδοκᾶν. καὶ ἐν νέωι σώματι ὅταν τις τὴν
παίδευσιν γενναίαν ἐναρόσηι, ζῆι τοῦτο καὶ θάλλει διὰ
παντὸς τοῦ βίου, καὶ αὐτὸ οὔτε ὄμβρος οὔτε ἀνομβρία
ἀφαιρεῖται.
10 61 [18 B., 184 5.1]. — — 31, 40 τοῦ αὐτοῦ. ἀναρχίας δ᾽
οὐδὲν κάκιον ἀνθρώποις" ταῦτα γινώσκοντες οἱ πρόσϑεν
ἄνθρωποι ἀπὸ τῆς ἀρχῆς εἴθιζον τοὺς παῖδας ἄρχεσθαι
καὶ τὸ κελευόμενον ποιεῖν, ἵνα μὴ ἐξανδρούμενοι εἰς με-
γάλην μεταβολὴν ἰόντες ἐκπλήσσοιντο.
16 62 [0]. ------ 31,41 οἵωι τις ἂν τὸ πλεῖστον τῆς ἡμέ-
ρας συνῆι, τοιοῦτον ἀνάγκη γενέσθαι καὶ αὐτὸν τοὺς
τρόπους.
60. Das Erste, glaube ich, unter den menschlichen Dingen ist die
Erziehung. Wenn man nämlich von irgend einer beliebigen Sache den
Anfang richtig macht, so ist es wahrscheinlich, daß auch das Ende
richtig wird. Was für einen Samen man in die Erde sät, dementsprechend
ist ja auch die Ernte, die man erwarten darf. Und wenn man in einen
jungen Leib hinein die echte Bildung sät, so lebt das und sproßt das
ganze Leben hindurch und weder Regen noch Regenlosigkeit kann es
vernichten.
61. Preis des Gehorsams.„ Etwas Schlimmeres als Ungehorsam da-
gegen gibt es nicht für die Menschen. Weil die früheren Menschen das
erkannten, gewöhnten sie die Kinder vom ersten Anfang an den Ersten
zu gehorchen und das Anbefohlene zu tun, auf daß sie nicht vor den
Kopf geschlagen würden, wenn sie, Mann geworden, in einen großen
Schicksalswechsel eintreten müßten.
62. Wie der ist, mit welchem man den größten Teil des Tages zu
sammen ist, so wird man notwendigerweise auch selbst in seiner Art.
nn
1ff. B 60 und 61 willwegen des Gegensatzes zu B 44 (τι 346, 16ff.) dem
Redner, und zwar ἃ. Schrift Tloırıkös, zuweisen Luria Herm. 61 (1926) 344ff.
4ff. vgl. 68 Β 182. 80 B 11. Plato Theaet. 167 8. Hipp. Lex. 3 1v 640,6L.
10 nach Soph. Antig. 672. Vgl. 58 D 3 (1469, 15) 12 ἀρχῆς] πρώτης
die Figur verwischend Meineke 15 ohne Lemma anschließend anB6l;
Spengel hielt 62 für verdorbene Menanderverse (probabile Wil.*)
63 [107 B., 85 8.]. HARPooR. διάθεσις:... ἀντὶ τοῦ διοίκησις ὁ

αὐτὸς [der Redner Antiphon!] ἐν τῶι Περὶ ὁμονοίας: ᾿ἀλλὰ
εἰδότες τὴν διάθεσιν ἀκούουσιν.
64 [135aB.]. Exc. Vınpop. 44 [Stob. ıv 293, 17 Meineke;
δ vgl. H. Schenkl Floril. duo τι. 62 (Wien 1888 8. 11)] ᾿Αντιφῶν αἱ
νέαι φιλίαι ἀναγκαῖαι μέν, αἱ δὲ παλαιαὶ ἀναγκαιότεραι.
65 [109 Β., 87 5.1. Sup. θωπεία ’A. ἐν τῶι Περὶ ὁμονοίας"
πολλοὶ δ᾽ ἔχοντες φίλους οὐ γινώσκουσιν, ἀλλ᾽ ἑταίρους
ποιοῦνται θῶὥῶπας πλούτου καὶ τύχης κόλακας:
10 66 [136 B., 136 5.1. πεμ. Strom. vı 19 [m 438,9 St.] ’A. ὁ
ῥήτωρ λέγει: "ynpotpopla γὰρ προσέοικε παιδοτροφία!ι᾽.
67 [111 Β,, 89 5.1. Harpoor. ἀθεώρητος; ἀντὶ τοῦ ἀθέατος
παρ᾽ ᾿Α--τὶ ἐν τῶι Περὶ ὁμονοίας.
67a [112 B., U 5.1. --- ἀνδρεία: ἡ τῶν ἀνδρῶν ἡλικία. ᾿Α. ἐν
15 τῶι Περὶ ὁμονοίας.
68 [118 Β., 91 5.1. --- αὐλιζόμενοι: ἀντὶ τοῦ κοιμώμενοι A.
Περὶ ὁμονοίας.
69 [114 B., 92 3.1. — βαλβίς: ’A. Περὶ ὁμονοίας: ἡ ἀρχή
Erym. Gen. βαλβίς: ... καὶ βαλβῖσιν ἀντὶ τοῦ ταῖς ἀρχαῖς.
20 170 [116 Β,, 98 5.1. — εὐηνιώτατα: ᾿Α. ἐν τῶι Περὶ ὁμο-
νοίας. εὐήνιος ὁ πρᾶος καὶ" μέτριος καὶ μὴ ταραχώδης. ἡἣ μετα-
φορὰ ἀπὸ τῶν ἵππων.
71 [119B., 91 5.]. — φηλώματα: ’A. ἐν τῶι Περὶ ὁμο-
νοίας ἐξαπάτας" φηλοῦν γὰρ τὸ ἐξαπατᾶν.
25 TOAITIKOZ
12 [122 B., 81 5.1. Anrtıatt. Bekk. An. 78, 20 ἀπειθαρχία:
"A. Πολιτικῶι.
63. Aber wenn sie die Einteilung wissen, dann hören sie.
64. Die jungen Freundschaften sind zwar eng, aber die alten enger.
65. Doch viele, die Freunde haben, erkennen das nicht, sondern sie
machen zu ihren Gefährten Bewunderer ihres Reichtums und ihres
Glückes Schmeichler.
00. Greisenpflege ähnelt ja Kinderpflege.
2 Zusammenhang nicht erkennbar. Vgl. Altwegg a. 0.8.48 3 Auf

B 63 folgt nach einem Phrynichoszitat B 14 ὃ ἀντιφάνης Hs.: verb.
Meineke 21 ὁ Ὦ: ἐστι AB 25 Autorschaft zwischen dem Redner und
dem Sophisten strittig; vgl. Wilamowitz Herm. 11 (1876) 295ff. Glaube
d. Hell. ıı 218 A., Luria Herm. 61 (1926) 344
73 [120 B., 798.]. ArTHEN. x 428 Α καταριστᾶν δὲ εἴρηκέν Ev

τῶι Πολιτικῶι ’A. οὕτως: ὅτε δή τις πράγματα τὰ ἑαυτοῦ
ἢ τὰ τῶν φίλων Kartnpiotnkev.
74 [128 Β., 82 8.]. Harpoor. εὐσύμβολος: ἀντὶ τοῦ ῥαιδίως
5 καὶ εὖ συμβάλλων, τουτέστιν ἀγαθὸς συμβάλλειν. ᾿Α. Πολιτικῶι.
75 [124 Β., 88 5.1. --- ἡμιολιασμός: "A. Πολιτικῶι διπλασι-
ασμοῦ καὶ ἡμιολιασμοῦ᾽ ἀντὶ τοῦ τὸ ἡμιόλιον (δοῦναι, ἐν
τοῖς λογισμοῖς.
76 [121 Β., 80 5.1. Priısc. 18, 230 «lv [Griechen] καταμελεῖν
10 τούτων καὶ ταῦτα. Antiphon ἐν τῶι Πολιτικῶι: μήτε φιλοπό-
τὴν κληθῆναι καὶ δοκεῖν τὰ πράγματα καταμελεῖν ὑπὸ
οἴνου ἡσσώμενον.
77 [137 Β., 144 5.1. Prur. Anton. 28 ἀναλίσκειν καὶ καθηδυπα-

θεῖν τὸ πολυτελέστατον, ὡς ’A. εἶπεν, ἀνάλωμα, τὸν χρόνον.
15 Vgl. B 53a.
ΠΈΡΙ KPISEWE ONEIPWN. Vgl. 8714 1. 23B55.

78 [Sauppe de Antiph. Gott. 1867 p. 18]. Arremın. 1 14 p. 109,
10H. σηπία. αὕτη δὲ μόνη καὶ τοὺς ἀποδρᾶναι πειρωμένους
ὠφελεῖ διὰ τὸν θολόν, ὧι χρωμένη πολλάκις φεύγει. μέμνηται δὲ
20 τούτου τοῦ ὀνείρου καὶ ᾿Α. ὁ ᾿Αθηναῖος.
STAATSREDE
72—76. Unfähigkeit, der Behörde zu gehorchen. — Wenn dann
jemand sein eigenes Vermögen oder das seiner Freunde verfrühstückt
hat... — Einer der gut kombinieren kann ... — Verdopplung und
Veranderthalbfachung in den Berechnungen (Argumenten). — Man soll
auch nicht ein Trunkenbold heißen und den Anschein erwecken, als ver-
nachlässige man seine Geschäfte, weil man dem Weine unterliegt.
ἡ, Der kostbarste Stoff für den Verbrauch: die Zeit.

————
a
2 ὅτε δή τις Kaibel: ὅτ᾽ ἄν τις Hs.: ὅτι δὴ τὰ Meineke: ὃς δὴ τὰ Sauppe
8 ἢ τὰ] καὶ τὰ Ο. Müller 6 πολιτικῶν B 7 ἡμιολιασμοῦ Schneider:
ἡμιολίστου Hss. τὸ ἡμιόλιον Sauppe: τοῦ (oder τοῦ τῶν) ἡμιολίων Ἐ55.
δοῦναι fehlt Η55. (τὰ ἡμιόλια δοῦναι Epit.): θεῖναι» Sauppe 13 »Zu-
weisung zum Politikos unsicher« Diels; mit Recht von Wil.* abgelehnt
17 Gegen die Versuche Lurias, aus Artemidor weitere Rückschlüsse auf
Antiphon zu machen, wendet sich mit Recht Latte @nomon 5 (1929) 155ff.
18 πειρωμένους L: βουλομένους Υ : προηιρημένους Hercher 19 φεύγει Hss.:
διαφεύγει Hercher
19 [5. ἃ. Ο. Ῥ. 17]. Cıc. de div. 120, 39 somnia, de quibus disputans

Chrysippus multis et minutis somniis colligendis facit idem, quod
Antipater, ea conquirens quae Antiphontis interpretatione explicata
declarant illo quidem acumen interpretis, sed exemplis grandioribus
5 decuit εὐ. 51, 116 hic magna quaedam ezxoritur neque ea naturalis,
sed artificiosa somniorum Antiphonis interpretatio eodemque modo et
oraclorum et vaticinationum. sunt enim explanatores, ut grammatici
poetarum.
80 [S. p. 17]. — — τὶ 70, 144 ipsorum. interpretum coniecturae
10 nonne magıs ingenia declarani eorum quam vim consensumque na-
turae? cursor ad Olympia proficisci cogitans visus est in somnis curru
quadrigarum vehi. mane ad coniectorem, at ille: “vinces, ingquit;
id enim celeritas significat et vis equorum.’ "post idem ad Antiphon-
tem, ıs autem “vincare, inquit, necesse est: an non intellegis quattuor
15 anfe te cucurrisse?’ ecce alius cursor (aique horum somniorum et
talıum (interpretationum) plenus est Chrysippi liber, plenus Anti-
patri), sed ad cursorem redeo: ad interpretem detulit aquilam se in
somnis visum esse factum; at ille: ‘vicisti, ista enim avi volat nulla
vehementius. huic aeque idem Antipho: ‘baro, inquit, vietum te
20 esse non vides? vista enim avis insectans alias avis et agitans semper
ipsa postrema est.
81 [S. p. 18]. Senec. Controv. ıı, 1,33 Otho Iunius . . . edidit
qurdem quattuor libros Colorum, quos belle Gallio noster ‘Antiphontis
libros’ vocabat: tantum in illis somniorum est.
25 81a [0]. Merampus Περὶ παλμῶν 18. 19 [Diels Beitr. z.
Zuckungsl. I, Abh. d. Berl. Ak. 1907] (18) ὀφθαλμὸς δεξιὸς ἐὰν
ἅλληται, κατὰ Φημονόην καὶ Αἰγυπτίους καὶ ᾿Αντιφῶντα ἐχθροὺς
ὑποχειρίους ἕξει" ἄγει δὲ καὶ ἀποδήμους. (19) ὀφθαλμοῦ δεξιοῦ
τὸ ἄνω βλέφαρον ἐὰν ἅλληται, ἐπίκτησιν τπτάντως δηλοῖ, κατὰ δὲ
80 ᾿Αντιφῶντα πρᾶξιν καὶ ὑγείαν, δούλωι ἐπιβουλήν, χήραι ἀποδημίαν.
6, antiphonis Hss., wie Cicero wohl auch Ζ. 3. 13 flektierte 7 vati-

cinationum sunt expl. nach Ernesti Christ enim <harum rerum) Lam-
binus [ui grammatici poetarum] Christ 11 somnis] d. 1. somniis
16 <interpretationum) Dies 18 avis Hss.: verb. Lambinus 19 aeöte
idem H. Schöne: equidem A: est quidem B: eidem Lamb. 20 alias
[avis] Sauppe 25 Das Zitat kann durch Poseidonios vermittelt und
echt sein; dann würde das Traumbuch auch die Palmomantik als An-
hang enthalten haben. Wahrscheinlicher aber ist der in dieser Sphäre
berühmte Name dekorativ herangezogen wie Phemonoe (27) 28 ἄγει]
ἄξει oder ἐπανάξει Diels: ἀνάγει Triller
ZWISCHEN DEM REDNER UND DEM SOPHISTEN

STRITTIGE FRAGMENTE
82 [180 B., 184 5.1. Aneon. BERK. Antiattic. 114, 38 τελεσθῆναι:
τὸ ἀναλωθῆναι. ’A.
δ 83 [143 B., 146 3.1. --- Lex. vı p. 345, 26 ἀδυναμία ἐρεῖς ὡς Δημοσθένης
καὶ ἀδυνασία ὡς ’A. καὶ Θουκυδίδης [ντι 8, 2. va 8, 41.
84 [147 B., 150 5.1. — p. 367, 31 ἀκόλουθα ’A. τὰ ἑπόμενα καὶ σύμφωνα.
85 [150 B., 153 5.1. — p. 418, 6 ἀπάλαμνον: ἀμήχανον. οὕτως ’A.
86 [152 B., 155 5.1. — p. 419, 18 ἀπεγένετο: ἀντὶ τοῦ ἀπέθανεν.
10 οὕτως ’A. καὶ Θουκυδίδης [τι 34,2 u ὅ.].
87 [146 B., 149 5.1. Harrocr. ἀκαρῆ: ἀντὶ τοῦ μικρὸν ἢ οὐδὲν παρ᾽
᾿Αντιφῶντι.
88 [157 B., 161 5.1. — βάσανος: ’A., λίθος οὕτω καλεῖται, ἧι τὸ χρυσίον
παρατριβόμενον δοκιμάζεται.
15 89 [163 B., 166 5.1. — δυσάνιος: ’A. ὁ ἐπὶ παντὶ ἀνιώμενος, κἂν μἱκρὸν
καὶ εὐκαταφρόνητον ἦι. Vgl. 88 Β 42.
90 [164 Β., 167 5.1. — εἰσφρήσειν: εἰσάξειν, εἰσδέξεσθαι. ’A.
91 [166 Β., 168 8.1. -- ἐμ βραχεῖ ἀντὶ τοῦ ἁπλῶς καὶ ἐν κεφαλαίωι ’A.
92 [170 Β., 174 5.1. Morrıs 203, 2 Bekk. λιθουργοὺς Θουκυδίδης
20 [ıv 69, 2 u. ὅ.], λιθοκόπους ’A.
93 [0]. PartLop. de po@m. ο. 187, 3 [V. H.? νι; Th. Gomperz Wien.
Sitz. Ber. 123, νι, 49] ἐπειδήπερ ἐκ τῶν προαναλογισθέντων συνεθεωρεῖτο Kal
οὐκ ἐξητασμένον οὕτως (Av), ὥσπερ εἰ μηθὲν ἐτύχομεμ πρὸς ἑτέρους εὑρίσκοντες
{περὶ τοῦ» ὑπὸ γραμμάτων ἁπλῶν καὶ συνθέτων οἰκειοῦσθαι tiv ἀκοήν, εὔδηλος ἡ
25 τῶν ἄλλων φληναφία φαίνεται τῶν ἢ ταὐτὰ τέρπειν καὶ ὀχλεῖν ἢ διάφορα
κατηξιωκότων ὡς καί τινος τῶν ἀρχαίων ᾿Αντιφῶντος, εἴτ᾽ οὖν ῥητορικὸς εἴτε καὶ
φιλάσοφος ἠβούλετ᾽ εἶναι.
93a [0]. Pror. A’p. 66, 4 Reitz. ἀκοινώνητος Πλάτων ἐν Νόμων © [768 8]
καὶ ἀκοινώνητα. καὶ ’A. δὲ καὶ Εὐριπίδης [Andr. 470].
30 99} [0]. — Ῥ. 87, 25 R. ἀμαρτυρήτως: ἀμαρτύρως" οὕτως ’A. Sup.
ἀμαρτυρήτους: ἀντὶ τοῦ ἀμαρτύρους οὕτως ᾿Αντιφάνης (sic).
94 [18] Β., 185 5.1]. ῬΗοτ. τίμιον: ἀντὶ τοῦ ἔντιμον. οὕτως ’A.
95 [171 Ἔ., 175 5.1. Porz. ı 34 μεθέορτοὶϊ ἡμέραι κατὰ ᾿Α---τα..
96 [176 Β., 179 5.1. — τ 98 καλείσθω δὲ κυβερνήτης ... καὶ κατ᾽ ’A— Ta
35 ὁ ποδοχῶν ἢ μᾶλλον κατ᾽ ἐμὲ ὁ ποδηγῶν.
11 ἀκαρῆ] ἄκαρ ἘΠ u. Phot. A ὅ8,18 Β. 18 ἐν βραχεῖ wider ἃ. Alphabet

Hss.: ἔμβραχυ N? 23 <fv> a. E. ἃ. Z. erg. Diels 24 {περὶ τοῦ» Diels
25 φλην(αφία. φραίνεται erg. Gomperz ταὐτὰ] näml. γράμματα 26 ρητο-
pıkous Pap.: verb. Gomperz. Er denkt bei diesem Zitat (das auf die Er-
örterung der Stelle über die τραχεῖα oder λεία λέξις und deren Verschmelzung
Bezug hat) an das Buch des Glaukos Περὶ τῶν ἀρχαίων ποιητῶν Kal μου-
oıköv, das manche dem A. zuschreiben [87 A 6]; die Τέχναι des Rhamnu-
siers [B 3] sind wohl wahrscheinlicher 91 ᾿Αντιφάνης] ᾿Αντιφῶν bereits
Hemsterhuis 35 ποδόχος AV
910 87 [80.] ANTIPHON DER SOPHIST
97 [141 B.]. Porr. τε 109 ἀγλωττίαν δὲ ’A. εἴρηκεν.

98 [149 B., 152 3.1. — ıı 120 ’A. δὲ ἀντιλογούμενοι.
99 [151 B., 154 8.1. — — ’A. δὲ ἀπαρτιλογία ὥσπερ καὶ Ἡρόδοτος
[vır 29]. Dagegen Harrocr. ἀπαρτιλογία Λυσίας ἐν τῶι πρὸς ᾿Αρέσανδρον
6 [fr. 23 O. Α.1ὸ 177] καὶ Ἡρόδοτος ἀντὶ τοῦ ἀπηρτισμένος καὶ πλήρης ἀριθμός.
100 [172 Β., 176 3.1. — ıı 128 κακολόγος, κακήγορος καὶ ὡς ’A. ἧἡδυ-
λόγος καὶ μετριολόγος.
101 [168 B., 171 5.1. — τι 228 ’A. ἐπινόημα.
102 [145 B., 148 8.1. — τῷ 230 ἀθυμοῦσιν ὡς ’A.
10 103 [182 B., 143 8.]. — ταὶ 113 χρηματίζειν καὶ ὡς ’A. φιλοχρηματεῖν.
104 [142 B., 145 S.]. — ıv 9 ἀνεπιστημοσύνη, ἄγνοια, ἀγνωσία. ᾿Α.
δ᾽ ἐπὶ τούτου καὶ ἀγνωμοσύνην λέγει.
105 [162 B.]. — — δοκησίσοφος, ὡς ’A. ἔφη.
106 [178 B., 182 5.1. —ıv 167 σνμμετρίας ᾿᾽Α. ... καὶ δνσμέτρητον Α.
15 1062 [142 Β., 145 3.]. — v 145 ἀγνοῶν. ᾿Α. δὲ καὶ ἀγνώμων λέγει.
Vgl. Β 104.
107 [155 Β., 145 Κ.]. — v 441 καὶ τὸ πρᾶγμα ἀναισθησία, ἀχαριστία,
ἀδικία, ἀγνωμοσύνη καὶ ὧς ’A. ἀποστέρῃησις.
108 [175 B., 141 5.1. — vı 163 ’A. δὲ καὶ ἐξαλᾶσθαι πανοικεσίαι ἔφη.
20 109 [169 B., 173 S.]. — vı 169 κακόνους ὡς ᾿Α.
110 [167 B., 170 8.]. — vı 183 ’A. δὲ ἐπιθύμημα.
111 [153 B., 156 S.]. — va 68 ἐπὶ δὲ τοῦ ἀπολογουμένου ἀπελογήσατο,
ἀπελύθη ὡς ’A.
112 [166 B., 169 3.1. — vıı 108 καὶ ἐν ταῖς σιτοδοσίαις ἐγίνοντο σίτον
25 ἐπιγραφεῖς, ὡς ᾿Α.
113 [177 Β., 180 S.]. — ıx 26 πολιτοκοπεῖν παρ᾽ ᾿Α--τι.
114 [140 Β., 140 S.]. Lesson. p. 180 Valck. Κλαζομένιον [nämlich
σχῆμα] ὡς τὸ πορεύομαι σὺν ἀγῶνι ἀντὶ τοῦ εἰς ἀγῶνα ... ὡς τὸ σὺν πατρίδι
ἔβη ἀντὶ τοῦ εἰς τὴν πατρίδα᾽ οὕτως ’A.
80 115 [154 B.]. Svın. ἀπόκριναι: ... καὶ ἀπόκρισις ἡ ἀπολογία. οὕτως
Λυσίας [fr. 806 Ο. A. τὶ 214a 23] καὶ ᾿Α. Vgl. Harrocor. ἀπόκρισις.
116 [138 Β., 136 5.1. — ἀπολαχεῖν: . .. ᾽Α." ὁπότ᾽ ἄνθρωποι βού-
λοιντο χρήματα διαλαγχάνειν.
117 [183 B., 187 S.]. — χρημάτων:.... κεῖται δὲ ἡ λέξις καὶ ἐπὶ πρά-
35 γματος ἢ προσώπου ἢ λόγον ὡς ’A.
118. ΑΤΉΒΝ. xıv 6608 ᾿Αντιφῶν [1] ἐν τῶι Περὶ γεωργικῶν.
1 vgl. Luria Aegyptus 5 (1924) 326ff. 9 ἀθύμους ἘΚ 19 ἐξελη-

λάσθαι Sauppe 32 ὁπόταν Hss.: verb. Bernhardy. Gehört wohl dem
Redner κατὰ Φιλίνου fr. 65 B. 36 lies ᾿Ανδροτίων mit Kaibel
em --..
ΒΙ916
{>09 Syamodnı I aoıdıpıLaz AlLOF A9YoX ΩΡ "piyaıy ἼΌΟΒΙ "JA 68 SSH
SuAnd : Aopyuogf SuNno 83 "SSI] OLB1OU3 : ΘΒ ΑΘΎΓ 13j0u3 #7 ss] 'ıqn
4Π|91 : Jenny “Yefeg “"UOXQ ἊΣ 0% 68 [85 625 "ygsourelt 'I3A TEULIOF
-ΒΘΖ2Ώ959}) [Aomalgy, aoı 8 6018 2 "4bodososT Aeuydary "T8A zZ
por do norLidyy aızyogoodu ımydmX <aoydmX) 39 Smi3ganoy 91. or 'noÄoy noL (j

moı3njobnıg DLOrIong HNLLLY, 91 10/Ann amayıny daLom vv» “(aodogddog Δι32}511.1
IL 13 aoyoaodıaup IHA 91) Smyndaz 3gno "δου ano 31. pınojpuLıp “ısgl
Solovoup 13 aonarloLmogox Saalsg ΠΟΛ Scanony wınnoAoynXodg pox wdgny noı do
"n00N0X3 Διο ὉΔῸΝ por aluazrlızaAno amıpımıdna amı 23 ‚XVp wLorlong Sluaurlıou
23 ἊΣ 53 noonoAnsbmıox 3gno “ΛΟ ογολῆβο Ugwmgriodngig alı no SonoLmanaı gg
31 pooluAoyonrlao amripaAnyou ἸῸΝ Ἢ 9 SpjnorlAog noÄoy noı ΔΌ391 39 δίμ,
‚Joyno jo dauom “wgosAAsgb
amogpg ıuıımyA ılı 10Jdıovvp “30. το. SoAoy 9 130LLAovorlo Url doA 3 «Διο νΥΞ,
5101. mwalugopgnouo noLık wıorlojLaodb HL por Sodgnp noı »ıboo U 1ox 13800 ıorl
Ὁ ΔῈ "olayjB Spgdo ano am dzun “aBangoup (9 Sayor nmumdgap wazgluri mgapb gg
‚31019 39 [02 .o1woldX3 ıgyaaodnı ılı ı0jboıaz Lgiauz “alınayar Δι odou
nogoznaA SogoAp Jump 510113 9 13209 "aorlug agı Suyno Qup δοκίμιον το “aovnog
τδ [ΦΠρ ayı gun ano ΔΒ 3noggup "JowwLı3g ΔΌΜΟΝ L aoyvorl Smdogbarg Snov
-nL139 ls ΔῸ Ἢ oınoı ımaarnoringaz 3109 ‘SoLaonpLdorig amumdgap oLoiayu 50)
‘Snopalgy, 9 amyupdorg ‘Suopup Sojuodxorlug ayrl Sonsrionungon 10x SıoLwang gZ
1393 5101, SonarioAswmıg SOfXdoAıyg Spı 13,015 δου 4 Sodaundog ‘noınoL asrl
ıayarlu 39 9 "oLl3louz Sıonyo ‚dou SojLidy 9 nıSıagju3 SoJbon noınoz 5.11, waııL 13
“ansypıLıda QL 53 ἸῸΝ ΔῸ 9. nowogzuarl “nonıLnosy agı momdo ΔΌμίσο | 53 SıayoıL
Snojjarl por podxırl mopVoLı39 13 a0jo}AdoAz γγρ “anoyarlı So}6oo 1oVoLL39 39n0
Sarlg ‚XP "Wısapgnouo ımnıo ΔΒ palanodnı XL 0x “δου Οὐχ por oXmdaAp 510 07
‚do “δ θοῆς 9 SIOWOLL3Q “ILNOZHg NOLNIDF ‚63 AL IMLYLONONIQ ON 31. IMLHL
-nbon a0L&bgooyıdanno Lg wıowyu τῷ “aoıno mwalgmiorio Uri noxopnoddnz ımı
ΛΠ BLHINMT AO1LOLY ΟΛΙΞΥΟΝ Mo IdpA or "wınoı nıaıdorip Smaond nopwor no Uri
91, AOJLjO Sıoyyou 5101, pdou 1o/ndoıg ay ano “[z/guc] as3du Sıopoalgy, Damyoz
pıarl SO amdabonp 9 augpumdy 53 ‘amnaalrida Soroysyu 39 SorlmaA ‘Sonzrinsg GI
-musu al ag Ὁ. ΟἹ 80 [313 .nosdjo ΛΟ] 53 Smınyu wAmApdouna LgLu oLnagpum
IpA Ὁ. .noıno ionzdogbasdou Soyyırlo ılayaz δια, por SopoLısg gun AaLonoroyb
5101, SoAoy 9 ΔῸ oLmddz “ugXluun 3gpı 53 am Sornagpoup aarl 13 por "orlong mopuon
μι3 am ‘amımyurng woısapob adıorlz amumdgap SoLoımpa “oolsgmasmız SLV3Ar
amupdgap ayı Suı Lgaoboup Lxury, u Sorogoyuri Sp “aanodripvaanz Sıoaorliog ΟἹ
“300 5101, NOLHLY 31 Sonorinsynog o1ayvpdadsun oınompıdı 5001. mojnobioırl ox 39
ıLlıorio ‘oL1033g wınoAnsb aoponlgy, aQı 511, 13 "θυ, 58 amınany ΔΟΝΙΔΟΣΝῸΨ
aoriaygu o113dıudp SOogpyv3, Sur το}, ponlıo 91 ampoalgy, amı sannyl; 9 Sno “UXjsı
pı nodgapony xıg 89. ısdıugon pda} mı 39 nogignodu “solammoy3 aarl Sodurlov
[3.3 up ‘(mogomodap amınoXdp Snorion ὉΔῸΝ ayı zgurn Sp ‘Sonzriduuz 11, wıno ς
Sorlug noınnz ‚on por ay IA UysgnvoLox) Somor muno “norlug ἀρὰ, ammalgy,
agı 30n\zıoX az 13 Sluoidoo 9 39 Sojuidy 9I ı "ydos A "᾿ΒΙΒΟΊΊΙΗΣ "I
NALATIHOS ANA NAEH Ὑ

SVILIYM 118] 88
18 ITNALAIUHOS ANN NHYHAHT 'V 'SVILIUM [19] 88
ΘΙΘΤΩ (So1oL
-Οὐδοῷ NZ WIIOYT 518) SooLmygp Por ΦΠΌΤΘΙΠΘΙΔ “ΤΠ S'X 329 ΌΓ1Θ Δ Δί οί
-py 5922τὰρ τπὸ {ZyOM 2Π1|91: Sowoıgmid pox Εἰ Somimmsddn ZUON
47Π|91 31 6% Φ 21{Π|91 Sornımxnob ON 12 ᾿ΘΒῊ 'IqN 50. Ὁ. ΟΜΙΞΛΟΥ͂Υ,Ν.
:(opnH) δ "ja "ydogstuy 15λ Ὁ φυσνομιιϑγοι 27 sogermÄjog 10 1| 451
ἀΟΘΌΓΤαν 190 Jropurq 'M ἀπὶ 9411945 SodoAluıox 9 Ldz ‘A ιϑωρόχουζ HUN? οζ
vw oasıp 21 4 2jono : ML ©Mlo 8 τὰ por Suaguusıdau 9 sddısnodg
ΔΘ 11 “ΒΠΟ Δ 10459Myag ‘suogsty ΘΠ 001, 451 "ἃ [BSlamıoy 5
aodunou σου Δβο ἸῸΝ 13 γγῷ (67) + -SıonanmdX ıuanoomaxıg L Δογγοη

vorrlonp Sioumdgap alano 1353 anyvoLı3g 51 amAndb az 5Όμ ΟΝ, 3: 3 ΚΟΥ Ὁ
‚g nonpax3 «ΔΙ ΟΝ ΔΟΙΠΛΘ18 aywor Uri ayı ımXpririno mazimdX ımapaız augopa
.ng3 “aluLıolano 1319I1mZ az 503 “δ ΘΟ λυ, por Lg 5110 τὸὰ (#7) ἀρ αν, {5Ὲ
-ἰἰρχϑόῳ Snoydamz oxanz dauam “paiLiyou κα. Δ 31.013 Sno1ydAmTZ 31100 GE
«οἴου Snans wong augopolAL amazrionkıAAno ayı 3noLıj3dX oLolXyı dnA 5m
‚aumpSoduz am 93 alugo3a343 9 γί (91) "1090313 A MINLOLOKTIOAG AMLAYIL
DON 1OGO3LLIWÄL AMLNDy IQ OLADIL 31 @nzroynog ‘ampoalgy, amıapu ΟΣ ΟΠ,
-oyıb 130nb mınoL adgay mı Lg dA aarl augozaadz (FI) "WorlooluAlıg o1313/3 509
Διοι no} ononnD LLYIAmZ Sodır 39 alıı „norlooluAoyoupy ano “aluıyoliouz aryou αἰ, 08
ΟὐΔΙ3Ὰ3 ΔΟΥΘᾺ ıL Δ9Π 13 “9 Ag (ET) 'Somwıgmig por SomwıoLoıdgn por 31 SpuoLo
-3Lndap amıapıL mojuodyorlug ılı a3 amı mo 39 Sugpıdınyy. ‘“o13n3Ä3 SoLoLmaLnob
por SoLoLg1D1g Por 31, SHLoLojLusya amıapı 1O}XImAıyg ılı a3 amı IpA am SoyLıdy
“Auıyolıouz aıyou alı Hwox oLosyu Sugpidınyy, por 31 SojLıdy @azrlonaA σον
no ıaıpdamz ‘SodoAlıoa 9 3A (ι(Φ3 ‚UVP 'IFZI ‘7 I 'qulowe '"HdAONAX '7 0%
"SmaoA3A γ aYı 513 SOLND
por 39 a0nanapdnı3 «δι Δ} Δὲ 99 Soboopyıd ‘Siobgooyıd δὲ azrl Suroigj OL13\0N7
por ‘amıononno ambgooyıb or 89 orsıul ‘Smaond SHdgp por SoyonanaA asrl alı Ἢ
39 9. '4g 'p 'z "ToHog "Suupisg wLorypri ılu 39 mAF ‘amız mınonlasaz ayı Lo
SnAAz agg3Xo ‘udz Sp “[usuuwık] sop IoYBAgoımy 190] Soyudy a19ı 6 InA 03
aarı al „Sodgap noza no δοάου SmoxlLap agımyou mopdd mAF vIg''' oasroınobl
nmumdgap Sedogb por nonadX gun Smaygu Sur »Adz pımymu Li „golı γα οὐ
-nog joX oVpAan 119 amd3A 9 Sorlu Sodu mo asnsaorllarlaup Sp 4318. ΔΟΣΜΙΟΝ,
aodaızrlı agı nou anjuıdy 39 Sodu .ızoliou ılı a3 Some por noXoyvou 13A3Y
daupgon ‘nouupuodu nor nogumdy aırilı Soyyb mdggbo por Sormio ano azrl au 91
‚ub3 ‚ou amy9Z Soıwımboo pıuz amı 9 50 ‘Snogluyp alın 3A Jowupınou noloLy
aarl owpri noAgy Ssuodamz ᾧ Lg 3noxy [yyprads “411}} a 07 "aarloÄ3V AM Lad
aluıaıgy Soasgno aarloy ‚giuı jo Sarayır nou 39 anyLıdy v ΟΖ "WILL ΟΊ 'E
"a9d3 noyuidy ıuaıııy, εἰμ, [uooapeuy] dyA 30Uriugauz
0ET ποις "HOSAY "TOHOg "arnlı 1WLOg3godou Lasrlopırloxsndz ayılıou amYYou O1
AOYYY „un oX SonmyoZ gun oa Sornozdaony, gun oX nogjumdy noL nolLıdy
L oo aırin pımdıznı. οὐρά. a1 L (soprunieyg “2 ἍΣΟΩ) I LEI "aoıdaay 39 aoriz
“aon noyag nodzısrlk.noı Sonmanoy |nor agı algıridox [yyprıds seryiuyy]) a ῬΟΤ
"ULIBU) "LVIZ 'SOAmY9Z guy 5018 “ΔΟΟΥ 1 SonmLojdy, por 58 “uapııyıday | BOX
Sugmidox no “amsmoy_| por mınompıdı ayı 9 5110} no ‘SodXoıoyypy MO 5011 100 64
no ‘Sugnumdy δοώγϑου alı dpA noınoı "Somalgy, wamy9Z 53 aadabany SonzA
91 δι suamıojj U) Suagıusıdap) por Sonmıojdy, ΔΟΟΥ I III ΘΟΙΩ "7
"odno L nodnb3) noı dauom ‘aoızy or 39 ngl “azri aodaLozuıyvg orinzau ποίου noL
39 91 “ΛΑ nojuidy wyiBAAnup 9 SmJogodou ‘walglringaz azrl Smlogodou QL
SYILIMM [18] 88 618

A. LEBEN UND SCHRIFTEN 1-—10 313
ποιῶν ἐκείνους φαῦλα πράττοντας ὁρῶν ἐπήινει, δικαίως ἂν ἐπιτιμῶττο. Κριτίαν

μὲν. τοίνυν αἰσθανόμενος ἐρῶντα Εὐθυδήμου καὶ πειρῶντα χρῆσθαι, καθάπερ ol
πρὸς τἀφροδίσια τῶν σωμάτων ἀπολαύοντες, ἀπέτρεπε φάσκων ἀνελεύθερόν τε
εἶναι καὶ οὐ πρέπον ἀνδρὶ καλῶι κἀγαθῶι τὸν ἐρώμενον, ὧι βούλεται πολλοῦ ἄξιος
5 φαίνεσθαι, προσαιτεῖν ὥσπερ τοὺς πττωχοὺς ἱκετεύοντα καὶ δεόμενον προσδοῦναι,
καὶ ταῦτα μηδενὸς ἀγαθοῦ. (30) τοῦ δὲ Κριτίου τοῖς τοιούτοις οὐχ ὑπακούον-
τος οὐδὲ ἀποτρεπομένου, λέγεται τὸν Σωκράτην ἄλλων τε πολλῶν παρόντων καὶ
τοῦ Εὐθυδήμου εἰπεῖν ὅτι ὑικὸν αὐτῶι δοκοίη πάσχειν ὁ Κριτίας, ἐπιθυμῶν Εὐθυ-
δήμωι προσκνῆσθαι ὥσπερ τὰ ὕδια τοῖς λίθοις. (31) ἐξ ὧν δὴ καὶ ἐμίσει τὸν Σω-
10 κράτη ὁ Κριτίας, ὥστε καὶ ὅτε τῶν τριάκοντα ὧν νομοθέτης μετὰ Χαρικλέους ἐγέ-
νετο, ἀπεμνημόνευσεν αὐτῷϑι καὶ ἐν τοῖς νόμοις ἔγραψε λόγων τέχνην μὴ διδάσκειν.
5. Anpoc. 1 47 φέρε δή, καὶ τὰ ὀνόματα ὑμῖν ἀναγνώσομαι τῶν ἀνδρῶν
ὧν ἀπέγραψεν ... Κριτίας ἀνεψιὸς καὶ οὗτος τοῦ πατρός [Leugoras]‘ αἱ μητέρες
ἀδελφαί. 68 ἐσώθη δέ γε ὁ πατήρ, ὁ κηδεστής, ἀνεψιοὶ τρεῖς, τῶν ἄλλων συγ-
1ὅ γενῶν ἑπτὰ μέλλοντες ἀποθανεῖσθαι ἀδίκως, οἵ νῦν ὁρῶσι τοῦ ἡλίου τὸ φῶς δι᾽ ἐμέ.
6. [DEMosTH.] 58, 67 ᾿Αριστοκράτης μὲν ὁ Σκελίου.... πολλὰ καὶ καλὰ δια-
πραξάμενος ἔργα πολεμούσης τῆς πόλεως Λακεδαιμονίοις κατασκάψας τὴν ᾿Ηετιώ-
verav, εἰς ἣν Λακεδαιμονίους ἤμελλον οἱ περὶ Κριτίαν ὑποδέχεσθαι [411], καθεῖλε
μὲν τὸ ἐπιτείχισμα, κατήγαγε δὲ τὸν δῆμον. Vgl. Thuc. vııı 92.
20 7. Lycurg. Leocr. 118 ψηφίζεται ὁ δῆμος Κριτίου εἰπόντος τὸν μὲν νεκρὸν
[Phrynichos, ermordet 411] κρίνειν προδοσίας, κἂν δόξηι προδότης ὧν ἐν τῆι
χώραι τεθάφθαι, τά γε ὀστᾶ αὐτοῦ ἀνορύξαι καὶ ἐξορίσαι ἔξω τῆς ᾿Αττικῆς.
8. Arıstor. Rhet. A 15. 1375b 32 καὶ Κλεοφῶν κατὰ Κριτίου τοῖς Σόλωνος
ἐλεγείοις ἐχρήσατο λέγων, ὅτι πάλαι ἀσελγὴς ἡ οἰκία᾽ οὐ γὰρ ἄν ποτε ἐποίησε
25 Σόλων “εἰπεῖν μοι Κριτίαι πυρρότριχι πατρὸς ἀκούειν᾽ [fr. 18 Diehl].
9. Xen. Hell. τὶ 3, 1. 2 τῶι δ᾽ ἐπιόντι ἔτει [4043]... ἔδοξε τῶι δήμωι
τριάκοντα ἄνδρας ἑλέσθαι ol τοὺς πατρίους νόμους συγγράψουσι, καθ᾽ οὗς πολι-
τεύσουσι. καὶ ἡιρέθησαν οἷδε. Πολυχάρης, Κριτίας κτλ.
10. — — 3, 15 τῶι μὲν οὖν πρώτωι χρόνωι ὁ K. τῶι Θηραμένει ὁμογνώμων
30 τε καὶ φίλος ἦν" ἐπεὶ δὲ αὐτὸς μὲν προπετὴς ἦν ἐπὶ τὸ πολλοὺς ἀποκτείνειν, ἅτε
καὶ φυγὼν ὑπὸ τοῦ δήμου [407], ὁ δὲ Θηραμένης ἀντέκοτττε, λέγων κτλ. 18 ἐκ
τούτου μέντοι Κ. καὶ οἱ ἄλλοι τριάκοντα ἤδη φοβούμενοι καὶ οὐχ ἥκιστα τὸν
Θηραμένην, μὴ συρρνείησαν πρὸς αὐτὸν οἱ πολῖται, καταλέγουσι τρισχιλίους τοὺς
μεθέξοντας δὴ τῶν πραγμάτων. 36 [Rede des Theramenes] οὐ μέντοι θαυμάζω
35 γε τὸ Κριτίαν παρανενομικέναι᾽ ὅτε γὰρ ταῦτα ἦν [Arginusenprozeß], οὐ παρὼν
ἐτύγχανεν, ἀλλ᾽ ἐν Θετταλίαι μετὰ Προμηθέως δημοκρατίαν κατεσκεύαζε καὶ τοὺς
πενέστας ὥπλιζεν ἐπὶ τοὺς δεσπότας.
1 ἐπετιμθᾶτο ΒΗΦ 2 »vielleicht ist χρῆσθαι... ἀπολαύοντες Glossem

zu meıpövra« Diels 9 προσκνῆσθαι B: προσκνήσασθαι A, Phot. Suid.
13 ἀπέγραψεν] Diokleides im Hermokopidenprozeß 415 τοῦ πατρὸς
tilgte Blass 16 ᾿Αριστοκράτης] Kirchner P.A. 1904 25 μοι Κριτία!)
τῶι Κριτία! paraphrasierend Schol. 81, 17, »wertlos wie εἰπέμεναι Κριτίαι
mrg. D (Renaissanceconjectur)« Diels, doch vgl. Diehl z. St. 27 [τοὺς
πατρίους] falsch Nauck 91 ὑπὸ Köppen: ἀπὸ Hss. 35 παρανενομι-
κέναι K. E. A. Schmidt: παρανενομηκέναι Hess. 36 κατεσκεύαζε ΒΜ:
κατασκευάζων CF
374 88 [81]. KRITIAS
11. Lys. 12, 43 ἐπειδὴ δὲ ἡ ναυμαχία [Aigospotamoi] καὶ ἡ συμφορὰ
τῆι πόλει ἐγένετο, δημοκρατίας ἔτι οὔσης, ὅθεν τῆς στάσεως ἦρξαν, πέντε ἄνδρες
ἔφοροι κατέστησαν ὑπὸ τῶν καλουμένων ἑταίρων, συναγωγεῖς μὲν τῶν πολιτῶν,
ἄρχοντες δὲ τῶν συνωμοτῶν, ἐναντία δὲ τῶι ὑμετέρωι πλήθει πράττοντες ὧν
5 ᾿Ερατοσθένης καὶ K. ἦσαν. οὗτοι δὲ φυλάρχους τε ἐπὶ τὰς φυλὰς κατέστησαν καὶ
ὅτι δέοι χειροτονεῖσθαι καὶ οὕστινας χρείη ἄρχειν πιαρήγγελλον καὶ εἴ τι ἄλλο πράτ-
τειν βούλοιντο κύριοι ἦσαν.
12. Xen. Hell. ıı 4, 8 ἐκ δὲ τούτου [Thrasybuls Angriff von Phyle]
ol τριάκοντα οὐκέτι νομίζοντες ἀσφαλῆ σφίσι τὰ πράγματα ἐβουλήθησαν ᾿Ελευσῖνα
10 ἐξιδιώσασθαι, ὥστε εἶναι σφίσι καταφυγήν, εἰ δεήσειε. καὶ παραγγείλαντες τοῖς
ἱππεῦσιν ἦλθον εἰς ᾿Ελευσῖνα K. τε καὶ οἱ ἄλλοι τῶν τριάκοντα (Gefangennahme
der Eleusinier). 10 ἐκ δὲ τούτου λαβὼν ὁ Θρασύβουλος τοὺς ἀπὸ Φυλῆς περὶ
χιλίους ἤδη συνειλεγμένους, ἀφικνεῖται τῆς νυκτὸς εἰς τὸν Πειραιᾶ... 11 οἱ δὲ
ἀπὸ Φυλῆς... συνεσπειράθησαν ἐπὶ τὴν Μουνιχίαν... 19 ἀπέθανον δ᾽ ἐνταῦθα
15 τῶν μὲν τριάκοντα Κ. τε καὶ Ἱπτπόμαχος [Mai 403] ...
13. SckoL. ΔΈΒΟΗΙΝ. ı 39 p. 261 Schultz δεῖγμα δὲ τῆς τῶν A πολι-
τείας καὶ τόδε ἐστίν" Κριτίου γὰρ ἑνὸς τῶν A ἀποθανόντος ἐπέστησαν τῶι μνήματι
᾿Ολιγαρχίαν δᾶιδα κατέχουσαν καὶ ὑφάττουσαν Δημοκρατίαν, καὶ ἐπέγραψαν τάδε"
μνῆμα τόδ᾽ ἐστ᾽ ἀνδρῶν ἀγαθῶν, ol τὸν κατάρατον
20 δῆμον ᾿Αθηναίων ὀλίγον χρόνον ὕβριος ἔσχον.
14. Arıstor. Rhet. Γ 16. 1416} 26 οἱ πολλοὶ οὐδὲν δέονται διηγήσεως
οἷον εἰ θέλεις ᾿Αχιλλέα ἐπαινεῖν (ἴσασι γὰρ πάντες τὰς πράξεις), ἀλλὰ χρῆσθαι
αὐταῖς δεῖ. ἐὰν δὲ Κριτίαν, δεῖ" οὐ γὰρ πολλοὶ ἴσασιν.
15. ATHEN. ıv 184 "9 Χαμαϊιλέων γοῦν ὁ Ἡρακλεώτης ἐν τῶι ἐπιγραφο-
25 μένωι Προτρεπτικῶι Λακεδαιμονίους φησὶ καὶ Θηβαίους πάντας αὐλεῖν μανθάνειν
Ἡρακλεώτας τε τοὺς ἐν τῶι Πόντωι καθ᾽ ἑαυτὸν ἔτι, ᾿Αθηναίων τε τοὺς ἐπιφανε-
στάτους Καλλίαν τε τὸν Ἱππονίκου καὶ Κριτίαν τὸν Καλλαίσχρου.
16. [Plut.] V. X orat. 1, 1 p. 832 DE ὅσους μέντοι ἔχομεν ἐπὶ τὸ πα-
λαιότατον ἀναφέροντες ἀπομνημονεῦσαι τὴν ἰδέαν τῶν λόγων ταύτην μεταχει-
80 ρισαμένους, τούτους εὕροι τις ἂν ἐπιβεβληκότας ᾿Αντιφῶντι [dem Rhamnusier]
πρεσβύτηι ἤδη ὄντι οἷον ᾿Αλκιβιάδην, Κριτίαν, Λυσίαν, ᾿Αρχῖνον.
17. Cıc. de orat. ıı 23, 93 consecuti sunt hos [die Redner Perikles,
Alkibiades, Thukydides] Critias, T’heramenes, Lysias: mulia Lysiae
scripta sunt, non nulla Critiae; de Theramene audimus; omnes etiam tum
35 retinebant illum Pericli sucum, sed erant paulo uberiore filo. PHILOSTRAT.
Ep. 73 K. δὲ καὶ Θουκυδίδης οὐκ ἀγνοοῦνται τὸ μεγαλόγνωμον Kal τὴν ὀφρὺν
παρ᾽ αὐτοῦ [Gorgias] κεκτημένοι, μεταποιοῦντες δὲ αὐτὸ ἐς τὸ οἰκεῖον ὁ μὲν ὑπ᾽
εὐγλωττίας ὁ δὲ ὑπὸ ῥώμης.
18. Dıonys. Lys. 2 καθαρός ἐστι [Lysias] τὴν ἑρμηνείαν πάνυ καὶ τῆς
40 ᾿Αττικῆς γλώττης ἄριστος κανών, οὐ τῆς ἀρχαίας ἧι κέχρηται Πλάτων τε καὶ
Θουκυδίδης, ἀλλὰ τῆς κατ᾽ ἐκεῖνον τὸν χρόνον ἐπιχωριαζούσης, ὡς ἔστι τεκμή-
4 ἡμετέρω Hss.: verb. Stephanus 5 φρουράρχους C. F. Hermann

φυλὰς Taylor: φυλακὰς Hs.: [ἐπὶ τὰς φυλακὰς] Boblenz 6 χρείη Bekker:
χρὴ Hs. 10 δεήσειε ΒΜ: δεήσοι CF 11 ἱππεῦσιν] ᾿Ελευσινίοις Classen:
ὅπλοις Hermann 18 καὶ ἐπέγραψαν Vat.: ἐπέγραψε Laur. 19 ἀνδρῶν]
also galt das Grab auch dem Hippomachos; vgl. auch Preger Insc. Graee.
metr. p.217 29 τὴν ἰδέαν τ. λ. ταύτην] näml. δικανικῶν 31 ἀρχίνοον Hss.
BOT 'S ὥς! 'n οψα ας! zy1mourefıM "I3A ἸΌΟΡ “ΘΙ.
ΘΙ ΘΙ 30 ΔῸΣ FE
8 ‘oT 5. IE "WA “sopfopedug ἀπθαηθιλ "dopyg Ῥ Ὀππηαατ [Διο 97
()Ὼ9ρητῳ uapouiaT) eA ιϑγγρθιόβι, :οϑα 1ovwpdıdan ΒΛ SpmıLaoboup 9
‘puvsa3 ΒΌΠΘΗ {0811 5097, Jey uoaıyeuy uagns πΘΡ “02 {0079 gsurs
Ἐ͵ΌΒΤΟ ΛΑ, AOparuoneIT 1900 ΠῚ (:uunp “92 91(1 4910puD Bunyypzfny) Ἵ
ΦΦΗΘΙΘΗΘ HHOSIOMIH ANN HHOSTALHNVXHH

"222199.19η1} Purs 2ruawubosT UWUDSIMAPIq Y9rJı1Dyur ap ann :bunyaawaqso A
‘asAlanp QYYNJ, 513 503] VoLaoısdanay, angUu 95

SYQIm (101, ὉΣΔΌΞ3Υ,, ΔΟΥ3Π Am13X10AnÄ 39 AQL
«3001, Ἢ SoLolLmda 9
won ρου 0031. ano 13/34 "SomorloLo YIg MILD AJomıu am3dywAay, 3101 j3po amarln
Soboo 9 ag [8501] α 009 ᾿ἃ x ΝΗ [yore 8 “(2681) vor 211
ἘΠ ΧΉΤΗ 0€
HLNYHNDVAH HHOSLLAOA 8
[yosug 8. 11 τα =] .orllga 1103 agıgdosıdau Sıoumdgap "δου Φ ‘dyA

orijo, "alXndh δἰ, wong askayz οὐρά. ori „oraompidı amı 518. 9 Ὁ [ZI ‘68 134]
61T ‘6 "weoold "uw ep “ΔΟΊΗ "and Soworlyo nor alı nıqg aıaXdoun 9
oınoı ‘Sarnoapdriovoun nomwıgızno SuUXnh mogosapgop 91 “Ἢ daupgon “on 95
alıXndh alkı jurgu] orlpo 9 ıodaı3 4. q00F ὦ y wwruB op "πο ΘΙ “67
‘Snodı3rnra Spj3Lıyoyj alyı
1L ογγὸ monzbodAaA zgluri mınompıdı amı dpA aoı .ızAay Sodgangayy, So “10Δ]3
ouoriripdAAno wasriodab HL por no “aluLıoıboo 1ma3aoA3A anjLıdy aovvp 1or 39 1on&b
"nganodsborg 139N0 “βάϑγ ὍΔ, aovvy por L “oLwopodyl Snompdamz por So “ὍΛΛΟΣ 0%
-HIdL amı ma AOL 3113 anjııdy [gg "u nz] g ‘6g wurus op ᾿ΦΟΊΙΓΗΩ "7%
"nonsrnmdoıdau ΤῸΝ aonarinovarlp 500931.
amalvv3, ugu 53 aaıno asAwAldou por ızaluıa1300(dUu Pox VOLLIdy] 39 1091. “SIolovou 5101,
ἴον, IpA as onısmzoodu [ΒΘΡΟΧΘῊΠ] FI ‘T u ‘ydos ‘A "aLsorLIHg "IZ
"alazgoızay, ἸῸΝ nodXopoyvoy] aoL 31 anjııdy [πος Ῥ 941
souryosey “uoydouox ‘sepıpAyny], ‘Toupay OT ‘uoyeIq] ‘ ' * aoLoıdy διουΦ
prlAıagpdou ΤῸΝ SorlgpLo Por SongnoN ποίου noxıLıy ΤΟΝ nodogon pox 39 Snonidxiva
[0A Ῥ ΑἸΤΟῚ ᾿ἃ 891 "IqIgg "'yoyq] "Isıydos "ıwdesıg "HOINAUHZT '0Z
"pınoıoL 009 mojsyadp L ΤῸ] 3Χ131113 aojo wıLdX ı1 ndgodo
no aLoagıs Snogy ΔῸΣ δου 9 510. "SnoglLuyp noı oınoL pıoy ΤῸΝ ΔΙΞΧ31.3Π 3109 ΟἹ
ΝῺ “trnoXz aronsgluuz δἰ, Lboo por Smdonoodu wınmdılay, AQL ὉΔῸΝ 39n0
IMrlo9X ImıMoloL ı9ı 1wıLdX Smyup Xno Sorlo 50) 13 no am 39 Slvyarlıu3 "agnog
ML ΤῸΝ 31 agaıglyp QL por Sıoyrıoodu SıoxıdoAlruy 5101, 43 wıoıyorl por
noXoyvou 39 13X3 .Suaduns por 1393Äarl ıyı orig Sluboo por mon Lom “amaıda
“nalg “toyypdıdau 319 “por ΔΙΞ9γ alı 39 Sodasımdogon ‘Smpsıuoboump amAay pyYolL mL Φ
por aonAg Sodu Sonzridug por ınamdinay, ı91 Sojolyınodou aarl Sonriao Soıno
por dpA 1103 "nojuidy ıday) oqexf 97. ἼΟΡ g SIOpI op SEANTHOMANAH 61
[6 9 ἼΦἘ 11 1960] 0g ᾿ΘΈΒΤ
ἼΖΛ ᾿διοάχρο διουγ [Ex nojLidy 5101. τὸχ διοάοΥ. nogplogny, 31 510. 1og.ond
ας TOVAA 8 86-1ὶ NYLAIUHOS ANN NHAHT Ὑ

το]Ζηῖῳ U9ZIOSIOA 9 ‘9 Zıyyprıun
oyfoMm EYOn’J 91Ρ ut 0g sninsnp 'QI9A : ᾿ΒΒῊ SOXIVmIO 61 87 3 :999
38T 87 noAdz 5,3 :ggg aoAdg 85. “ἃ 4791 ıno3 „I TPqreyy alınoı
apıgıou alı 1103 EI 'ZI ΒΊΘΙΩ Lbodo 1opo (zZ ‘z 4 derbzı uossop 44898
“omday nz wossofn) 518 Syobndox Yuroyosıe “451 ZIpugIs[jfoA zyeg 100 uusMm
: [0q1817<Lasrioyvog) a1L00399woA noyriodg “spobndox (zy1mouregM kyluan)novlan
"71 ὁ 1 15Δ [nodyııon g Ὁ gen ἐν 13)jg08 γ᾽ 3l1LopVA ἢ PIOW
ΟἹ ‘6 F ὃ 'NRICH "IA, ΒΙ916 3:00 [no uueunepg "Ὁ noı [noo ὃ
**"gFFLIIOAN UIOPUR Ip Fyowıg pun Noyuoyog ur 1op ‘yosqızig (}}251 uodeΛΑ

A9P yone {uofjegsurg ossoyoser) uordor], 190 τι 1917 spe «τῶν sep 'yıom
-2ΒΈΠῪ ΘΠ ΌΠ171912 Sep ᾿ΘΡΙΓΒΓΙ wOYOSTTTZIg Sn® 210 1848 ΒΟΟ ΒΊΟΥ 196] "6
"uafıomaq)
uordor], (sur 590) uopuesneig] 590 ΠΟΛ “42215 soqeyyoyy sop ΘΖ Ἃς
1ῸΡ ne τιο0 ΠΌΟΤ ‘sOZIn] 590 19} 007, 910 ‘oqlayag orp pun ueyodog Θαρ0
ayargma ‘uosmoy ΟΡ “τιαθῖθἢ" oyaıyyagu pun puoplo419A ury Β21|001
yoru yunıynz uap ‘Yary9s uoypoy Ip yoınp sqgungyusyag 190 uIOyoog
uop UT FyosturnaA ur 2101 Iosse y\ Odure] 08 “Π96.1928 IOpo ulogye ΠΡ τ
Ogqar] Ip pAIM S[eWoIN "SOPIA] ‘JIOAPNEAF ‘puogar] 1919] arp 1908 "PJoygq®
uodugfyuojoL Tusp ‘uonerzy ıny joygrusduniggy>g ‘odrox) umoq 1922 1Ό1ΖΙ9 7
Br * * 0%
SoLo1Lmda 31 ıLAYıLDg 13YVPX δὁογϑλιζ SoXg 9. Ὁ.}8

.ng3rpLo1gnN 891. AMmÄnLDoY 53 AOLOXND AO
‘aoAd3 Sausduna 'SpaogX 1103 Suyanız 13 SogoıLoX
[oT A] sonnodnıL 9 Ἢ mL nor
-npdA Ἂν mıno :oAoyj3ayp [45.920Ὲ 8 ‘EL V 2014] 61 “688 1 ῬΟΘΕΨ οΤ
IA ἜΣΗΙ 'ΧΘΊ θ3ΠΟΙΘῸΝ " * * SogoLıox, .amınoL Ὁ Sı043A3x7J,
5101, 13 nodXopoyyoy 9 nolub Ἢ So “amymız amınodaa amıpdı auınoı pıgiou
11.03 Uxıyanız Sıoadna amgypıLıon ayı ἃ ΔΒ aoımdıu. a 999 AxX "Sorlodza πολιν, 9
SmıAg ıoLjanlouz por "aoımuodı '" "Sogwııon, [3 3γ ΟΝ nuorlpig; Smayou
5...οὐρῇ 33 91 "ugu] Saıgo 89 Ἢ 8.86 'dr'ydo namıy Tartalla ΟἹ
v1313V3 AOlLIdA
+ n100399X0Kh nomodg Sıodndonx Sıoyludn nogyıLoX ΟἹ

ıUyı90x 1010039 μι8 duıpAng nonvoX Lg Z3A1L09\1
‘aıomusıdrp 10doX Sızylıg 5003: 9 SogtXnaawıu
aarima 91ı33q 113 Sı30910Jdu ılumaurloupıg 5101. 4
Διο ΧΊΩΝ aoasınakıanrno ımajo dmgn ΔῸ „103
“1 113ΔῸ0 39no 101309dUA Suıoyıd noo 3101 nog
aounyp ‘angl ‘aoLıddadovıd aoyouıLap ΔΥῸ
'orinauodaul amaıoanA "orloıg3d3 amjoourno
SYILIaM [18] 88 915

Β. POETISCHE FRAGMENTE 1--4 377
5 Θεσσαλικὸς δὲ θρόνος, γυίων τρυφερωτάτῃ ἕδρα"

εὐναίουν δὲ λέχους (ESoya) κάλλος ἔχει
Μίλητός τε Χίος τ᾽ ἔναλος πόλις Οἰνοπίωνος.
Τυρσηνὴ δὲ κρατεῖ χρυσότυπος φιάλη
5 Kal πᾶς χαλκὸς ὅτις κοσμεῖ δόμον Ev τινι χρείαι.
Ι0 Φοίνικες δ᾽ εὗρον γράμματ᾽ ἀλεξίλογα᾽
Θήβη δ᾽ ἁρματόεντα δίφρον συνεπήξατο πρώτη,
φορτηγοὺς δ᾽ ἀκάτους Κᾶρες ἁλὸς ταμίαι.
τὸν δὲ τροχὸν γαίας τε καμίνου τ᾽ ἔκγονον εὗρεν
10 κλεινότατον κέραμον, χρήσιμον οἰκονόμον,
1Ιὅ ἡ τὸ καλὸν Μαραθῶνι καταστήσασα τρόπαιον.
3 [38 B.]. Man. THEODOR. de metr. vı 589, 20 Keil metrum
dactylicum hexametrum inventum primitus ab Orpheo Ü. asserit.
Vgl. oben π 146, 1 m. Anm.
15 ΕΙΣ AAKIBIAAHN
4 [3B., 2D.]. Hermasst. 2, 3 (περὶ συνεκφωνήσεως) ἢ δύο βραχεῖαι
εἰς μίαν βραχεῖαν, ὅπερ ἐν τοῖς ἄλλοις εὑρίσκεται μέτροις... ἐν δὲ τοῖς ἔπεσι σπα-
νίως᾽ ὥσπερ Κ. ἐν τῆι εἰς ᾿Αλκιβιάδην ἐλεγείαι οὐκ ὦιετο ἐγχωρεῖν τοῦ
᾿Αλκιβιάδου τὸ ὄνομα᾽ φησὶ γάρ᾽
20 καὶ νῦν Κλεινίου υἱὸν ᾿Αθηναῖον στεφανώσω
᾿Αλκιβιάδην νέοισιν ὑμνήσας τρόποις"
Thessalisch ist der Sessel, der der Glieder üppigster Sitz ist; des Ruhe-
bettes (besondere) Schönheit schafft Milet und Chios, die meerumflossene
Stadt Oinopions; Tyrsenisch ist die goldgetriebene Schale, die den Sieg
erringt, und alles Erz, welches schmückt das Haus bei allerlei Brauch;
(10) die Phoenikier erfanden die Buchstaben als Helfer der Gedanken;
Thebe fügte als erste den Wagenkorb zusammen, die lastentragenden
Kähne aber die Karer, des Meeres Verwalter. Aber das Töpferrad und der
Erde und des Ofens Sprößling, das hochberühmte Tongeschirr, nützlich
im Dienste des Hauses, erfand sie, die das schöne Siegeszeichen in
Marathon errichtet hat.
4. Und jetzt werd’ ich des Kleinias Sohn den Athener bekränzen —
In neuen Weisen preisen Alkibiades — Denn dem elegischen Maß der
een
1 yuw Hss.: verb. Musurus 2 ζἔξοχαν Musur.; κἀλλ(εϊ KUd)os
Kalinka 5 ὅτις Musur.: ὅστις Hss. 6 γράμματ᾽ ἀλεξίλογα Hss., Lex.
Bekk. (Gedankenhelfer): ἀεξίλογα Meineke: (γράμματα) λεξίλογα (τὰ τὴν
λέξιν λέγοντα) Schweighäuser: δεξίλογα Dobree 9 γαίης E τ᾽ ἔκγονον
Musurus: τὲ γόνον Hss. 11 μαραθῶνι E: μαραθῶνος C 18 ὥσπερ)
ὥστε Denig 20 ἀθηναίου ΑἹ
818. 88 [81]. KRITIAS
οὐ γάρ πως ἦν τοὔνομ᾽ ἐφαρμόζειν ἐλεγείω:τ:

νῦν δ᾽ ἐν ἰαμβείωι κείσεται οὐκ ἀμέτρως.
5 [4B., 3D.]. Pıur. Aleib. 33 τὸ μὲν οὖν ψήφισμα τῆς καθόδου πρό-
τερον ἐκεκύρωτο Κριτίου τοῦ Καλλαίσχρου γράψαντος, ὡς αὐτὸς ἐν ταῖς Ἐλε-
5 γείαις πεποίηκεν ὑπομιμνήισκων τὸν ᾿Αλκιβιάδην τῆς χάριτος ἐν τούτοις"
γνώμη δ᾽ ἥ σε κατήγαγ᾽, ἐγὼ ταύτην ἐν ἅπασιν
εἶπον καὶ γράψας τοὔργον ἔδρασα τόδε.
σφραγὶς δ᾽ ἡμετέρης γλώττης ἐπὶ Tolodecı κεῖται.
Vgl. Β 75.
10 ΠΟΛΙΤΕΙ͂ΑΙ EMMETPOI, Vgl. A 22.

TMOAITEIA AAKEAAIMONI@N. Vgl. B 32—37.
6 [2 Β., 4D.]. Artuen. x 432 D προπόσεις δὲ τὰς γινομένας ἐν τοῖς
συμποσίοις Λακεδαιμονίοις οὐκ Av ἔθος ποιεῖν οὐδὲ φιλοτησίας διὰ τούτων πρὸς
ἀλλήλους ποιεῖσθαι. δηλοῖ δὲ ταῦτα Κ. ἐν τοῖς ᾿Ἐλεγείοις"
15 καὶ τόδ᾽ ἔθος Σπάρτηι μελέτημά τε κείμενόν ἐστι
πίνειν τὴν αὐτὴν οἰνοφόρον κύλικα,
μηδ᾽ ἀποδωρεῖσθαι προπόσεις ὀνομαστὶ λέγοντα
μηδ᾽ ἐπὶ δεξιτερὰν χεῖρα κύκλωι θιάσον
6 ἡ ᾿ *
20 ἄγγεα Λυδὴ χεὶρ eüp’ ᾿Ασιατογενής
καὶ προπόσεις ὀρέγειν ἐπὶ δεξιὰ καὶ προκαλεῖσθαι
ἐξονομακλήδην, ὧι προπιεῖν ἐθέλει.
Name nimmer sich fügte — Jetzt im iaımbischen Maß ruht er und passet
hinein.
b. (An Alkibiades.) Der Beschluß, der dich in die Heimat zurück-
führte, — den habe ich vor allen vertreten, habe ihn eingereicht und so
dieses Werk vollbracht. Das Siegel meiner Zunge ruht auf diesen seinen
Worten. |
6. Auch diese Sitte und Übung ist in Sparta stehend, immer den
gleichen Becher zu trinken, der einem den Wein bringt, nicht den Becher
weiterzuschenken zum Zutrunk, indem man einen Namen ruft, und nicht
nach der rechten Seite im Kreise des Schwarmes (ihn weiterzugeben,
wie es in Athen Sitie ist). Große Trinkgefäße dagegen erfand die Ly-
dische Hand, die Asiatisch geborene, und auch zum Zutrunk aus ihnen
zu reizen rechtsherum und mit Namen aufzurufen, wem man zutrinken
nen
6 κατήγαγ᾽ vgl. Thuc. vu 97, 3 (Frühj. 411) 8 γλώσσης Schäfer
19 ‘intereidit haec sententia: contra apud Athenienses hoc moris est’
Kaibel, vgl. B 33 20 ἄγγε᾽ ἃ Dobree; ἄγγε᾽ ἃ δὴ ταχύχειρ [B 55] Bergk
22 προπιεῖν C: προπολεῖν A ἐθέληι Hartung
τ ΑΘΡΙΘΙΠΟΩ XLıauz [oınouy LI [Π916 4π1913
-I0A 982 I 89 291 (8061 ΒΡ 61 19.164} yparıegeiq Ὑ Lg (9 Ρ9ῃ8
-τιθτοϑτλλΖ ΘΌτ|0) 411945 EZ pun σῷ "AA ueyosinz FL Tqetce FgotopBıoA
φεζ 8959 SSH MoBAn ET SSH (aAoAouy) nıaAypup any ΘΟΕ aaÄy
SOLAHLL 'SSPL XgpLOY. :snfedurg ogjung 8 IV Stohy :;09 SuLoly 9
uuwwIeg Ὁ orig :’ssg Mo g SSH] AlonoyyaL : men AlononY 31 I
1998 Iqnıyoq ‘yoquoäny uep ınzy ΤΌΔΑΖ OLLIO gepj SEP θα} ταϑῆοθς
ENB UENWLINNZ SEP UUOLL — "NOUyUSUUOSOF 100 “NEyZTWWOLT 190 uLIeq
-ydeN ınz pun ‘Moypumser) 190 ‘ST SIsyarneLjIa op usyongqIe4g usp
{|192201) υ90 uUOA Ep “π| nz pun ‘usynm 190 usyey wep ‘ofejyog umz
pun (07) seypoiydy usyIoq uop nz yone ΠΟΙΒ 59 230} UQYOS ‘zog, wep
pun 938199 wep ‘yorrzinu Iedıoyy wep 751 USNULL], ΒΘΉΠ0708 ung '1870%[
-%) wodlggur pun adunz eIp uulsyory nz pun uaIynyuy Sunugog
A9ISIey nz τππὼ UHP 9Π8 gep ‘TeTLAos mu ueyUL odundunp Joruowep
ΟΥΘῚ Iop Ieqy "ZunpusAmydsIoA HPUSIGIBIEZENBT YydLIq UTIoy pun
“uoso A ΒΘΒΟΠΘ3ΠΖ us ΠΘΑΌΤ 1ΘΌΘΙΩ 916 "UEPIOMHZ PUOFUEAMYOS 451 2519.)
Iop ‘U9ZIOH, ὕπθ0 5Π8 ZUNIOUULIF 910 Izjtwuyos πΘΕΒΘ919ΛῚ. ἼΘΑΘΝ Jopusqnı
«ΣΌΠᾺ Ἐ018 42408 ΘΞΏΨ 58Ρ 10Δ !1odıoyy usıyT yone uSyoBAyos 018 pun u9PoY
usyongey nz (01) uodunz orp 918 τΙ9501 EyUnLT, WETTER yosu τ] "IA
ΔΟΛΔΟΟΧ VLınDuYy AQL 513 ONouny 1000Khd3L

ὉΠ ΟΧ
ndou διβϑοριιοῦ, amaıyna aodıan oı daun σά 19
.nolb armır 31 SLS3 ΟῚ
alanood6mz »aoı3/X Suidaonz alı 10%
awı31Aı, Sıiorlag amsg 31 aluıyıonudsı δὶ, Sodu
'paarıy amıanon agı *ıwıooridu aoaun 9 Sodı οἷ
Sunygoddy, Ada 513 .9 Ssmwox .31 130Lı3x 31 ıurmaA
Sornıv3dm ı Jıonmo Sısou 39 (Δ 10. 01
DLMOX3A 31 agıdızr AR 00oYYA alanooddoyıdb 31 53
Aa13Ag SORLAPXL DXYJiuNz ΔΟΟῸΥ! 513 n3d6 310m
*AOLNODOL 10N0A1L 1092 39 AMJaorlıngsanYy 1081
unpung Sudgıdıorjo 9 13.1 J11L.01313 δορὶ!
A1LONOX3 AOLOBYOXNn 9 Ssarlg "nwıyndoadnu 39 Snou.
'angyundu alanoorllarn ı33Lıa3 9. SıLoly
‘137163 Sonoyvdrp SavX» πῆρ .g Sodu .arıonoXnsL
aodsıodnnny ı Hrlmo 'Snognn SnodXojo 5138 01
ALONONY 31 SODOOMYÄ AM30HUL AMLNOIOL ον 113
6LE 977 ΠΝ ΜΟΥ “1 HHOSILHOA 8

380 88 [81]. KRITIAS
25 ἣ Λακεδαιμονίων δὲ δίαιθ᾽ ὁμαλῶς διάκειται,
ἔσθειν καὶ πίνειν σύμμετρα πρὸς τὸ φρονεῖν
καὶ τὸ πονεῖν εἶναι δυνατούς: οὐκ ἔστ᾽ ἀπότακτος
ἡμέρα οἰνῶσαι σῶμ᾽ ἀμέτροισι πότοις.
δ 7L[36B.,5D.]. ϑσποι,. Eurır. Hipp. 264 ἑνὸς τῶν ἑπτὰ σοφῶν ἐστιν
ἀπόφθεγμα τὸ ἱμηδὲν ἄγαν᾽, ὅπερ Χίλωνι ἀνατιθέασιν, ὡς Κ. Dioc. ı 41
[s. 161, 12] ohne Autornamen:
ἦν Λακεδαιμόνιος, Χίλων σοφός, ὃς τάδ᾽ ἔλεξε:
μηδὲν ἄγαν: καιρῶι πάντα πρόσεστι καλά.
Ι0 8[5B. 6D.]. Prur. Cim. 10 [nach 82 Β 20] K. δὲ τῶν τριάκοντα
γενόμενος ἐν τοῖς ᾿Ελεγείοις εὔχεται
πλοῦτον μὲν Σκοπαδῶν, μεγαλοφροσύνην δὲ Κίμωνος,
νίκας δ᾽ ᾿Αρκεσίλα τοῦ Λακεδαιμονίον.
9 [6B., 7D.]. So. τι 29, 11 Κριτίου"
15 ἐκ μελέτης πλείους ἢ φύσεως ἀγαθοί.
DRAMEN
10. Vıra Eur. p. 135, 33 τούτων [Dramen des Euripides]
νοθεύεται τρία: Τέννης, Ῥαδάμανθυς, Tleıpidoos. Vgl. unten
S. 383, 18f. Als Satyrstück fügte Σίσυφος hinzu Wilamowitz
20 (Analect. Eurip. Ὁ. 166).
auf die ganze Zeit gesehen. Der Lakedämonier Lebensweise ist ebenmäßig
geordnet: essen und trinken soviel wie dasrechte Maß ist, um zum Denken
und Arbeiten Kraft zu haben; da ist kein Tag abgesondert, um einmal
den Leib durch unmäßigen Trunk unter Wein zu setzen.
ἡ. Es war ein Lakedämonier, Chilon der Weise, der dies sprach:
„Nichts im Übermaß! zur rechten Zeit nur ist alles Schöne zur Stelle.“
8. Ich wünsche mir den Reichtum der Skopaden, die große Gesinnung
Kimons, die Siege des Arkesilas aus Lakedämon.
9. Durch Übung sind mehr Leute tüchtig als von Natur.
2 ἐσθίειν A: verb. Musur. φρονεῖν Bach: φανέν A 3 ἀπότακτος

ἡμέρα CO: ἀπότακτον ἡμεραι (so) A 13 ᾿Αρκεσίλα Westermann aus
Paus. vı 2, 1: ἀγησίλα oder ἀγεσιλάου Hss. 15 n<’Kk> Morel 23B33
vergleicht Diehl, 68 B 242 Kranz 17 über die Zuweisung an Kritias
vgl. Wilamowitz N. Jahrb. 11 (1908) 57. Herm. 62 (19%7) 291f. 18 Τέννης
Elsmley: γέννης Hss. Περίθοος Wilamowitz Hom. Unters. S. 324
B. POETISCHE FRAGMENTE 6—15 981
TENNH2
11. Eponym von Tenedos vgl. Konon 28 [Phot. 126 p. 135b 19B.].
12 [Evr. fr. 695, τοῦ p. 578 Nauck?] Stos. ııı 2, 15 Εὐριπίδης Τέννηι.
φεῦ: οὐδὲν δίκαιόν ἐστιν Ev τῶι νῦν γένει.
5 PAAAMANOYZ
12a 5. ‘Zusätze’!
13 [660 N.]. Anrıarr. BEKK. p. 94, 1 ἐξαιρεῖν ἀντὶ τοῦ ἀφαιρεῖν. Εὐρι-
rlöns δὲ “"Padanavdui‘
οὐδεὶς γὰρ ἡμᾶς ζὅστις» ἐξαιρήσεται...
Ι0. 14[658N.]. Stra. vom p. 356 Εὐριπίδης... ἐν 'Ραδαμάνθυϊ᾽'
οἱ γῆν ἔχουσ᾽ Εὐβοΐδα πρόσχωρον πόλιν...
15 [659 N.]. Stop. ıı 8, 12. ıv 20, τι, 61 Εὐριπίδου ἱἹΡαδάμανθυς"
ἔρωτες ἡμῖν εἰσὶ παντοῖοι βίον"
ὁ μὲν γὰρ εὐγένειαν ἱμείρει λαβεῖν,
15 τῶι δ᾽ οὐχὶ τούτου φροντίς, ἀλλὰ χρημάτων
πολλῶν κεκλῆσθαι βούλεται πάτωρ δόμοις"
δἄλλωι δ᾽ ἀρέσκει μηδὲν ὑγιὲς ἐκ φρενῶν
λέγοντι πείθειν τοὺς πέλας τόλμηι κακῆ!"
οἱ δ᾽ αἰσχρὰ κέρδη πρόσθε τοῦ καλοῦ βροτῶν
20 ζητοῦσιν: οὕτω βίοτος ἀνθρώπων πλάνη.
AUS DRAMEN: TENNES

12. Ach, nichts Gerechtes lebt im heutigen Geschlecht.
RHADAMANTHYS
13. Denn niemand ist, der uns entreißen wird...
14. Die das Euböische Land innehaben, die benachbarte Stadt...
15. Sehnsüchte gibt es für uns nach allerlei im Leben. Der eine be-
gehrt, Adel zu erlangen, dem andern steht danach nicht der Sinn, sondern
er will vieler Schätze Herr im Hause heißen; einem andern gefällt
es, mit dem Aussprechen heilloser Gedanken seine Nächsten zu ge-
winnen in böser Kühnheit; wieder andere von den Sterblichen suchen
häßliche Gewinne statt des Schönen: so ist das Leben der Menschen
ἐξαίρειν und ἀπαίρειν Hs 9 <öorısy van Dam; Deutung v. Morel

12 Ραδάμανθυς fehlt Stob. 60]. 14 ἱμείρει flor. SM: ἱμέρει A: ἱμείρεται ecl.
16 πάτωρ Dindorf: πατὴρ Stob. ecl. (tr) u. flor. (IV), Schol. Eur. Or. 1197
(wo auch καλεῖσθαι βούλομαι) δόμοις flor.: δ᾽ ὅμως eel.: δόμων Schol.
Eur. 18 λέγοντα ecl.
382 88 [81]. KRITIAS
ἐγὼ {δὲ τούτων οὐδενὸς χρήιζω τυχεῖν,
10 δόξαν δὲ βουλοίμην ἂν εὐκλείας ἔχειν.
ΠΕΙΡΙΘΟΟΣ
158 s. 'ΖυβᾶύΖζο᾽ !
5 16. Iom. Dıacon. zu Hermoc. ed. Rabe [aus Vatic. gr. 2228 s. zıv,
Rhein. Mus. 63 (1908)] 5. 144f. Ger=Gor. CoRInTH.zu Hermog. B 445, 7
Rebe (καὶ Εὐριπίδης "Zeus, ὡς λέλεκται᾽ ἀναφορά, 'τῆς ἀληθείας ὕπο᾽
βεβαίωσις): οὗτος ὁ στίχος ἐν δυσὶν εὕρηται δράμασιν Εὐριπίδου, ἔν reτῶι λεγομένωι
Πειρίθωι καὶ ἐν τῆι Σοφῆι Μελανίπτπηι. ὧν καὶ τὰς ὑποθέσεις καὶ τὰ χωρία οὐκ ἄκαι-
10 ρον ἐκθεῖναι τοῖς ἀσπαζομένοις τὴν πολυμάθειαν. ἡ μὲν οὖν τοῦ Πειρίθου ὑπόθεσίς
ἔστιν αὕτη᾽ Πειρίθους ἐπὶ τῆι Περσεφόνης μνηστείαι μετὰ Θησέως εἰς Αιδον καταβὰς
τιμωρίας ἔτυχε τῆς πρεπούσης" αὐτὸς μὲν γὰρ ἐπὶ πέτρας ἀκινήτωι καϑέδραι
πεδηθεὶς δρακόντων ἐφρουρεῖτο χάσμασιν, Θησεὺς δὲ τὸν φίλον ἐγκαταλιπεῖν
αἰσχρὸν ἡγούμενος βίου εἵλετο τὴν ἐν "Aıdou ζωήν. ἐπὶ τὸν Κέρβερον δὲ Ἡρακλῆς
16 ἀποσταλεὶς ὑπὸ Εὐρυσθέως τοῦ μὲν θηρίου βίαι περιεγένετο, τοὺς δὲ περὶ Θησέα
χάριτι τῶν χθονίων θεῶν τῆς παρούσης ἀνάγκης ἐξέλυσεν, μιᾶι πράξει καὶ τὸν
ἀνθιστάμενον χειρωσάμενος καὶ Trapk θεῶν χάριν λαβὼν καὶ δυστυχοῦντας ἐλεήσας
φίλους. εἰσάγεται γοῦν ἐν τούτωι τῶ! δράματι Αἰακὸς πρὸς Ἡρακλέα λέγων"
ἔα, τί χρῆμα; δέρκομαι σπουδῆι τινα
20 δεῦρ᾽ ἐγκονοῦντα καὶ μάλ᾽ εὐτόλμωι φρενί.
Irrsal. Ich aber wünsche von alldiesem nichts zu erlangen, sondern den
Ruf edlen Ruhmes möchte ich haben.
PEIRITHOOS
16. Aiakos (im Hades): Ha, was ist das? Ich schaue, wie mit Eifer
jemand hierher eilt und mit sehr hochgemutem Sinn. Fremdling, zu
Le SE.
1. 2 fehlt flor. 1 {δὲν Grotius 5 Zugrunde gelegt ist Johannes
(Gregor. nach Graevens Apparat Vatic. gr. 105 £.402a und Escor. I—ını
10 £.257b ist kürzer. Diese Varianten sind nicht angemerkt). Walz vıı
1312 gab das Stück nach Vindob. und Monac., wo es heißt: οὗτος ὁ στίχος
ἐν δυσὶν εὕρηται δράμασιν Εὐριπίδου, Ev τε τῶι λεγομένωι Πειρίθωι καὶ ἐν τῆι
Σοφῆι Μελανίππηι" ἐν μὲν γὰρ τῶι Π. παρεισάγεται Ἡρακλῆς ἐν ἄιδου κατελθὼν
κατὰ κέλευσιν Εὐρυσθέως καὶ ὑπὸ τοῦ Αἰακοῦ ἐρωτώμενος ὅστις ἐστὶ καὶ ἀπο-
κρινόμενος “ἐμοὶ Εὐρυσθέως. Folgt Melenippe fr. 481 (vgl. zu τὲ 383, 8)
dann ἡ ἐν τῶι δράματι Πειρίθωι ἱστορία“ Πειρίθους... φίλους [dies fehlt
Monac.) 8 οὗτος bis χάσμασιν (13) weggeschnitten Ese. 11 ἐπὶ τὴν
π΄. μνηστείαν Vind., Vat. 2228: verb. Diels ἄδεου Var. 105 12 μὲν
fehlt Vind. ἀκινήτου Vind. 14 βίου Laur. 56, 1 (Graeven): βίον
beide Vat., Esc.: fehlt Vind.: ἑκών Nauck elAeto,Nauck: εἶχε Has.
δὲ τὸν Κέρβερον Var. 105, Esc. 15 θηρίου beide Vat., Esc.: xepß£pou᾿
Vind. βίαι fehlt Esc. 16 μιᾷ πράξει Vat. 2228, Vind. 17 παρὰ]
περὶ Vind. ἠλέησε Esc., Vind. 18 γοῦν Vat. 2228, οὖν Vat. Esc.
(εἰσάγεται ..... αὐτὸν 8. 383, 3 fehlt übr. Hss.) 19 ἕα Var. 2228, Eso.:
εἴα Vat. 105
B. POETISCHE FRAGMENTE 14-17 389
εἰπεῖν δίκαιον, ὦ ξέν(ε), ὅστις ὧν τόπους

4 εἰς τούσδε χρίμπτηι καὶ καθ᾽ ἥντιν᾽ αἰτίαν.
εἶτα Ἡρακλῆς πρὸς αὐτόν [tar p. 547, Eur. fr. 591 ΝΡ,7"
δ οὐδεὶς ὄκνος πάντ᾽ ἐκκαλύψασθαι λόγον᾽
ἐμοὶ πατρὶς μὲν Ἄργος, ὄνομα δ᾽ Ἡρακλῆς,
θεῶν δὲ πάντων πατρὸς ἐξέφυν Διός"
ἐμῆι γὰρ ἦλθε μητρὶ κεδνὸν εἰς λέχος
Ζεύς, ὡς λέλεκται τῆς ἀληθείας ὕπο.
10 ἥκω δὲ δεῦρο πρὸς βίαν, Εὐρυσθέως
10 ἀρχαῖς ὑπείκων, ὅς μ᾽ ἔπεμψί(ε) Ἅιδου κύνα
ἄγειν κελεύων ζῶντα πρὸς Μυκηνίδας
πύλας, ἰδεῖν μὲν οὐ θέλων, ἄθλον δέ μοι
ἀνήνυτον τόνδ᾽ ὦιετ᾽ ἐξηυρηκέναι.
15 τοιόνδ᾽ ἰχνεύων πρᾶγος Εὐρώπης κύκλωι
15 ᾿Ασίας τε πάσης ἐς μυχοὺς ἐλήλυθα.
17 [17 B., Eur. fr. 592 Ν.]. Athen. xı 496 A πλημοχόη. .. χρῶνται
δὲ (τῶι σκεύει) ἐν ᾽Ελευσῖνι τῆι τελευταίαι τῶν μυστηρίων ἡμέραι, ἣν καὶ ἀπ᾽ αὐτοῦ
προσαγορεύουσι Πλημοχόας.... μνημονεύει αὐτῶν καὶ ὁ τὸν Πειρίθουν γράψας
εἴτε Κριτίας ἐστὶν ὁ τύραννος ἢ Εὐριπίδης λέγων οὕτως"
sagen ziemt, wer du bist, der du in diese Gegend dich einschleichst, und
aus welchem Grunde dw kommst. Herakles: Kein Zaudern hält zurück,
den Gedanken ganz im Wort zu enthüllen. Ich habe zum Vaterlande
Argos, als Name Herakles, von aller Götter Vater ward ich erzeugt,
von Zeus. Denn zu meiner Mutter hehrem Lager kam Zeus, wie gesagt
ist von derWahrheit. (10) Ich komme hierher gezwungen, des Eurystheus
Herrschaft mich fügend, der mich fortschickte mit dem Befehl, des Hades
Hund lebendig zu den Mykenischen Toren zu bringen. Sehen wollte
er ihn gar nicht, aber einen nicht zu gewinnenden Kampf glaubte er
für mich hier ausfindig gemacht zu haben. Solcher Arbeit nachspürend
bin ich ringsherum in ganz Europens und Asiens Winkel gelangt.
2 χρίπτη Esc., Vat. 105 3 Vat. 2228: fehlt sonst 6 θεῶν

Reiske: θεοῦ Hss. δὲ fehlt Vat. 2228 πατρὸς πάντων Vat. 105
7 ἐμοὶ Vat. 105 κεδνὸν eis λέχος Dobree: κεδνῆ πρὸς λέχος Vat. 2228,
Vind.! κεδνῆ (ohne πρὸς λέχος) Vat. 105, Esc. 8 Eingangsvers der
Μελανίππη σοφή vgl. Wilamowitz Kl. Schrift. I 449 9 fehlt Vat.
105, Esc. 10—15 Vat. 2228: fehlt sonst 13 ἀνήνυστον Vat. 2228:
verb. Rabe τόνδ᾽ ὥὦιετ᾽ ἐξηυρηκέναι Stahl (Rhein. Mus. 63, 1908, 626),
Wilamowitz (Herm. 62, 1927, 291): τὸν δῶκεν (δέδωκεν Rabe) ἐξηνυ-
κέναι Hs. 14 εὐρώπην Vat. 2228: verb. Rabe 19 λέγων] über den
Chor der eleusinischen Mysten am Plemochoentage
won) Inddrio :a 189 “ἃ
IIx 'snm ımdriod :Sodrind Sordago "A 8 "yoAsof “ἂν “mm 'foyag “ıkaeg
md 95. ἀν "Toyog odgpo amag amımyu [injdago a3 Ὁ Fropug
ondoıno :pIM 41 ΌΓ 19 yosıer aoAdnomllüg soqe om Ὁ zZ Ba {(Ζὶ 665)
yYOSIOIOHBXBUB Aanoa yaıugu [Undoino az UPPIEAMION "Ivy '[oyag 508
ıonodnoddb : wein ıonodur 91 (zueiy) 451 gyooun ΒΘΖΙ A zz uuom
nu (ZI1MoWBIIM) ὁ USB τιθτ 1075 sop Zunuywmarı (oypstauay4ne) 94810
[101ındy 9T ZIuUgIorT ‚Aruaan,] 9} 80.8 290 γιοφρμα 91, [Suduyvu 9] zyımouı
“ὍΠΛΑ Ὁ :zr dung 'Iddng wıury "A gdıpıogaoa "spp A :zyIBAyOS 1 FI
ἽΠΘ4Ό0 Χ 91 [rdnodsx ayı „ smuognesey) ΘΛ ΒΕ asrim3Xoodu αὶ
en
VATOMAFS[OWUTEH
ouodeıodsen>yY Sep oydrzgıy aoıyı Zunayag uspusdomneg yoıs puyos
up u ueIny usIggsdumgtaz 910 pun “ῬαθαΒα93 4256195 ydıs “ΠΕΡ 4912
OWOLK WOPpUuegToNF ὅ1λλ9 UOA ΠΟλαθαῃ pun yonpnunısun “az Orc] 7
"ΠΟ ΘΙΟΒ Ὁ τιθϑτολος, τπθτατποα]
gun yyedspıg uop ur ogefoäyinyy osorp (ΤΟ 190) ra gep μιν 21
“ganz vwunz aıond amıayu ımdrnd
101d39}0 a3 ἀρ. ‘Lundboıno ἀρ. 30 0Z
(amdıo])g F° ' ΔΒ agı 1 yaoryız ΟΡῚ “ἃ (xı 'deq
ΧΟ) "TOM "HA 'HALVg !Z Ἵ UOAOINIZ 5860 IQ "Aa nz pun EFT AL "TIoay
"IOHOg) "ı3nadoXıdrip ' " ' 30, .sgimAndı 3901. jox ["dımsp] Soıno 9 πῇ
Dog 1020} 13}} ıpı 39 δὲ [9g ῬῚ “ΟΡ ul ΟΤ] --- — [NEE “Ἔ 91] 61
ἼΟΘΟΙΒΟΛ aoLlapıp DAmjo 5.01 39 noıLyad 0%
‘ndyobo Slanyup por monj3 agrl moıwang Soygu amXopıu. Uri 9 30 SOYLY,
Δογοα, 10NodULL AO013LAYXYLY, AQOLG
Ὁ amAndaıu Sıoayyvıunam 510.
101209 ἃ 1oringIQg ‘agıLnoz SoLnD
amıaıı ı9Lıob Suduyu ıLorinad 91
1mpA3p „ı 1031, SonodX 31 5Ό ΠΣ
"amazrloXd3 amıayu noıno 19. 1X noazrnoyomdau 31 noıno Sm “ΔΟΥΟἪ,
amdnodb aoıLayyıy, AgıL porn, 1ogjdıay) Suguidng "awıy aoXzıdau OL OYY
‘Sonogy Sodzu por ıL ΔΟΙΞΠ [10 10daıman 10 5.0 Xno jolwwmı. 10 doA aovou GLI 'AY
"HaOLSIaYy "IOHOS 'Aaoyou "ΘΠ ΟΣ, .aolb ponoAoyorond nıgimAndı U 01
por norljo "ıoylug norlogx agılgopo agı nongdX nonzriodad agıno „Lox noL 108 noyan
nomogım) noL XIg por 13X3 märly SoAndzıu nxsgmg Ὀγγ» "alıyyou ALOMmAAUu3
anoylg riigdnodsx ayı wrloag ΟΣ, 39. 1ι3γ303 “widpobonril ong Ὁ. “aoyworl d3u9 “3113
ıapodriz (53411, poLnoynog Sp Snoıxdy ong Spı 3113. “ΛΟὉ aodaıyn3 noAnd3Lu033
‘nLorvpAp oalaX3 QondX Ὁ. jox alrl joa "Sıoyvou SıoL ΛΟΛΒΠΟΙΞΥ3ΝΜΟΔ ΤῸΝ nonam 4
“Πλόχϑχοιρ noL norlopx noılon noı pı ıanalri waarinodo1.o} noLmdın SoAp δἰ. μι8
BL Yı amınoı jdau ["I8 81 ‘EHE II] GE A "gg mag [N #69 “Ὃ 91] 91
aanm3Xodu Smorludns ΠΟῸΧ
ao1aogX 513 ον, SooXorluyu ὉΔῚ
SVILIAM [18] 88 788

Β. POETISCHE FRAGMENTE 17—23 385
ὃν πέρι μὲν φῶς, πέρι δ᾽ ὀρφναία

νὺξ αἰολόχρως ἄκριτός τ᾽ ἄστρων
ὅ ὄχλος ἐνδελεχῶς ἀμφιχορεύει.
ἐνταῦθα γὰρ τὸν μὲν αὐτοφυῆ τὸν δημιουργὸν νοῦν εἴρηκεν, τὰ δ᾽ ἑξῆς
5 ἐπὶ τοῦ κόσμου τάσσεται, ἐν ὧι καὶ αἱ ἐναντιότητες φωτός τε καὶ σκότους.
20 [10 Β., 595 Ν.]. Prur. de amic. mult. 7 p. 960 ἔνιοι τῶν φίλων
οὐθὲν ἀπολαύσαντες εὐτυχούντων συναπόλλυνταὶ δυστυχοῦσι. καὶ τοῦτο μάλιστα
πάσχουσιν οἱ φιλόσοφοι καὶ χαρίεντες, ὡς Θησεὺς τῶι Πειρίθωι κολαζομένωι καὶ
δεδεμένωι
10 αἰδοῦς ἀχαλκεύτοισιν ἔζευκται πέδαις.
91 [18 Β., 598 N.]. Srto. τί 8, 4 Εὐριπίδου Πειρίθωι᾽
ὁ πρῶτος εἰπὼν οὐκ ἀγνμνάστωι φρενί
ἔρριψεν, ὅστις τόνδ᾽ ἐκαίνισεν λόγον,
ὡς τοῖσιν εὖ φρονοῦσι συμμαχεῖ τύχη.
15 22 [12 B., 597 N.] — τὶ 37, 15 Πειρίθου.
τρόπος δὲ χρηστὸς ἀσφαλέστερος νόμον'
τὸν μὲν γὰρ οὐδεὶς ἂν διαστρέψαι ποτέ
ῥήτωρ δύναιτο, τὸν δ᾽ ἄνω τε καὶ κάτω
λόγοις ταράσσων πολλάκις λυμαίνεται.
20 23 [14 B., 596 N.]. — ıv 53, 23 Εὐριπίδου Πειρίθωι"
οὐκ οὖν τὸ un ζῆν κρεῖσσόν ἐστ᾽ ἢ ζῆν κακῶς;
19. Ich. rufe ἘΣ dich, der du dich selbst erzeugst, der du in den Äther-
Schwung aller.Dinge Wesen mitverflochten hast, um den das Licht, um
den die finstere Nacht mit ihrer schimmernden Decke und die zahllose
Sternenschar unablässig im Reigen sich dreht.
20. Theseus ist an Peirithoos mit der Ehrfurcht ungeschmiedeten
Fesseln gebunden.
21. Nicht aus ungeübtem Geiste warf der Mann den Gedanken hin,
der da zum ersten Male aussprach, daß den Wohlverständigen im Kampfe
das Glück hilft.
22. Ein wackrer Sinn steht sicherer als das Gesetz; denn jenen kann
niemals ein Redner verdrehen, dieses aber zerrt er mit seinen Worten
hin und her und so schändet er es oft.
23. Nicht wahr? Nicht leben ist besser als elend leben.
5 αἱ Eus.: fehlt Clem. 8 φιλόσοφοι]---στοργοιῖ Sauppe 10 πέδαις

Plut. 482. 533: πόδας Plut. 96 12 ὁ πρῶτος εἰττὼν] Verkürzung des
Stob., 5. Wilamowitz Anal. Eur. p.165 14 τύχη Menand. monost. 462:
ψυχή Stob. 16ff. vgl. Wilamowitz Herm. 64 (1929) 464; A 4 (τ
373, 11)
980 88 [81]. KRITIAS
24 Aus dem Peirithoos stammen nach Welcker Eur. fr. inc. 865
φήμη τὸν ἐσθλὸν κἀν μυχοῖς δείκνυσι γῆς, 936 οὔκ ἀλλ᾽ ἔτ᾽ ἔμπτνουν
᾿Αίδης μ᾽ ἐδέξατο, nach Wilamowitz 964 [s. oben τι 14, 5] und ῬΗΟΥ.
A S. 91, 13 ἀμήτορος: Εὐριπίδης: “Ἄφιδνε Γαίας vie τῆς ἀμήτορος᾽
5 ΣΙΣΥΦΟΣ ZATYPIKOZ
25 [9 B., 1 p. 770N.]. Sexr. ıx δά καὶ K. δὲ εἷς τῶν ἐν ᾿Αθήναις τυραν-
νησάντων δοκεῖ ἐκ τοῦ τάγματος τῶν ἀθέων ὑπάρχειν φάμενος, ὅτι ol παλαιοὶ
νομοθέται ἐπίσκοτπτόν τινα τῶν ἀνθρωπίνων κατορθωμάτων καὶ ἁμαρτημάτων
ἔπλασαν τὸν θεὸν ὑπὲρ τοῦ μηδένα λάθραι τὸν πλησίον ἀδικεῖν, εὐλαβούμενον
10 τὴν ὑπὸ τῶν θεῶν τιμωρίαν. ἔχει δὲ rap’ αὐτῶι τὸ ῥητὸν οὕτως" Av... γένος".
Akt. τ 7, 2 (D. 298) καὶ Εὐριπίδης δὲ ὁ τραγωιδοποιὸς ἀποκαλύψασθαι μὲν οὐκ
ἠθέλησε δεδοικὸις τὸν Ἄρειον πάγον, ἐνέφηνε δὲ τοῦτον τὸν τρόπον᾽ τὸν γὰρ
Σίσυφον εἰσήγαγε προστάτην ταύτης τῆς δόξης καὶ συνηγόρησεν αὐτοῦ ταύτηι
τῆι γνώμηι" “ἦν γὰρ χρόνος, φησίν, ὅτ᾽... ὑπηρέτης [1.2]. ἔπειτά φησι τὴν
15 ἀνομίαν λυθῆναι νόμων εἰσαγωγῆι" ἐπεὶ γὰρ ὁ νόμος τὰ φανερὰ τῶν ἀδικη-
μάτων εἴργειν ἠδύνατο, κρύφα δὲ ἠδίκουν πολλοί, τότε τις σοφὸς ἀνὴρ ἐπέστησεν.
ὡς δεῖ ψευδεῖ λόγωι τυφλῶσαι τὴν ἀλήθειαν καὶ πεῖσαι τοὺς ἀνθρώπους, ὡς ἔστι...
βίωι, ὃς ταῦτ᾽ ἀκούει καὶ βλέπει φρονεῖ τ᾽ ἄγαν᾽ [17. 18.]. 16, 7 (D. 294)
ὅθεν καὶ Εὐριπίδης φησί᾽ τό τ᾽ ἀστερωπὸν οὐρανοῦ σέλας χρόνον...
20 σοφοῦ᾽ [33. 34].
ἦν χρόνος, ὅτ᾽ ἦν ἄτακτος ἀνθρώπων Bios
καὶ θηριώδης ἰσχύος θ᾽ ὑπηρέτης,
ὅτ᾽ οὐδὲν ἄθλον οὔτε τοῖς ἐσθλοῖσιν Av
οὔτ᾽ αὖ κόλασμα τοῖς κακοῖς ἐγίγνετο.
25 δκἄπειτά μοι δοκοῦσιν ἄνθρωποι νόμους
θέσθαι κολαστάς, ἵνα δίκη τύραννος ἧι
(ὁμῶς ἁπάντων» τήν θ᾽ ὕβριν δούλην ἔχηι
SISYPHOS, SATYRSPIEL
25. Es gab eine Zeit, da war der Menschen Leben ungeordnet und
tierhaft und der Stärke untertan, da gab es keinen Preis für die Edlen
noch auch ward Züchtigung den Schlechten zuteil. Und dann scheinen
mir die Menschen Gesetze aufgestellt zu haben als Züchtiger, auf daß
das Recht Herrscherin sei (zugleich von allen ἘΣ und die Frevelei zur
3 s. Wilamowitz Berl. Sitz.‘ Ber. 1907, 7 5 Ein gleichnamiges

Satyrdrama des Euripides (aufgef. 415) zitiert Ael. V. H. ıı 8
15 ἐπεὶ γὰρ] ἐπεὶ δ᾽ ἄρα Diels (Dox.) τὰ {μὲν φανερὰ Herwerden 21ff.vgl.
Orph. Frag. p. 303 Kern; 68B 5 (nm 135, 33); Moschion fr. 6 TGF
Ῥ. 813 N.? (Norden Agnostos Theos S. 370£.). — Sprecher ist Sisyphos
selbst, vgl. Z. 13; Wilamowitz Glaube d. Hell. τὰ 216 22 θ᾽ fehlt N
23 ἄεθλον Hss.: verb. Barnes 27 ) Diels: (ytvous βροτείου» Grotius:
{τήν τ᾽ ἰσχὺν ἄγχηι!ι» Mekler ”? ἔχη δούλην Hss.: verb. ed. Gen.
yonen Wıo ΔῸΣ : N
LAıo :’Ssp UAıo ano 91 UUBULION <QL) GI ᾿ΒΒΉ WL3NONP :uuUBu
-ION Iwı30noXp ΖαΘαΌΙΟΏ ΔΙΒΩΥᾺ aagXaV ag 91. an 1010100 lg Sp !y Ἢ u
no ‚63 :AAHWIN Ay agu no ‚sn :uuwuntoN ΔῸΣ Sg FI ΘΌΙΠ22ΒΤΙ OLawuy
aX3ano τ 1401.) mıayı Ὁ}, amXzoodu :zıedwuon) "UL Xınoı a1 amXzdou
:ypodyy ıyınoz 9 amX3oodu 61 YORE 139 „L.:'4X0g ἸῸΝ 31 ον M0Ay 1
ypruyog “Ὁ "I ma mL (81 ‘98E IT 8) '9Qy puesoiseiydered aoAy 1
jaodb 13usydg por ıanonp ınoı So 51 ΉΤΟ.) (IL) 6 6L Oeuom
"qdoA :ΒΒΉ amdna3? 2 KTYOGM Snosg woayak :uropfooM 5089. (am3g) :SHT
aroyorLluag SQ 39 :Ν (05) aroıoLlagluoorg ἡ aurimaA nz oyueLIeA 518 ΒΙΘΤΩ͂
[oamaA] uusurton (Smıag) ’ı "u : ΒΤ 41) (SOVNY) 511. Soaanu Ν 'Isyong
d9IA UOA ONONTF :F “688 11 139Δ Iodum <(aoımdu) 9 ὨΟΒΩ <(onıgy) "dus
:UOSIOLT (XYvou) nooondu3 F sspf noAlLup :uuwurton aoAdıaup 6
SEA udLaAyog u 1Θ6 8 np uuaM ἹΠΙΈΣ UONBUOS HURIEH) sopfe “u9Igy

ousyooadser) τιϑ ὉΠ 6107 doyun 59Π8 1900 (05) ‘pusden yas ur ussoM
yorzy993 ‘(;) pueroye3 486195 yoıs ‘gew.ieqy) wI pusyuep ‘puoyes pun
PUSIOY 925191) wop Yu *puoduwıd u9g9T woysnFuBdIoAaun Ur ‘uowre(] Ute
451 SA, :UIO OYOSTpAITIOq(N) SEP 19 oyıyny 5Π8 ospe Dundaj4uqgn Aesorp ΠΟΛ
"UO4UORP I9po usypeıds 1900 1|9784 SEMIE ποτ 06.190} WI 918 uUEM yon®
“01 ΠΟΘΙ ΠΟΘ ΘΤΡ ΠῚ} TS ®p [oygrumpsıyog τἀπὸ gep ne “uopunzıo uoyorf
-Q1948| U9P 42ΠΟ. }(19,20) ) ΘΤΡ uueN] Aodnjyuoyuepa3 pun 19} [05 ure
(gsıonz) 480 ‘mw yumyos “ὋΡ ‘uodurdaq 94908 τιϑτ 3 19ΛῪ WI 1968
ors (HT) “ΠΘΈ 9596. nz uoyeyyfemar) Ὄ9110 “Π|9}1ΘΡ
ΤΠ 918 9249894) 9IP IBMZ SIE
uue(f 3αϊθιθλ Inu yoIs 1900 ‘Iopal opıma 421781η594ᾳ pun) 'oqey uraepyg
'ΛΟΛῸΣΝ Sıunaynog τα ıUAıo ano 39 ΔῸβ

1wı30Lang ΔΙ391 ΔῸΣ, 39 aoasrmdg {9.1) 91
‘10130n0ox» SıoLodd a3 a3gX3vY ο1 ΔῸΣ, 50 0%
‘amdobdb anı3g aıondb 1oX 'nınoLı 31 amX300dı
anAR ı amaodb ‘amuz3yd ἸῸΝ amnoxp 1, 1moAa
“84. δογγὺρ 1MmL1969 amrıng 1103 50
‘oıwolıAU.o13 ΔΟΙ30 91. ano ABHN3LA3 01
(11) 10maodd6b L aıomAay U aıomoopdu 91
10099 vY ΔῸΣ ‘1010XnN 5101, ὉΠ139 1.1. {18
Smuo *‘aıadna33 ΔιοιουίΔθ 5089 (AM39)
[ὉΔΩ ΔΑ]
Juan alurimaA Soboo 10% 511. Sonanu (aoLmdı.) Ur)
13309 1orl pınoXıalı ‘a0ooonduz3 9 10dgm\

'ı01d aı300»du Ur »wAd3 Snoın» aoAdızım ΟἹ
ıorroa 10 as Lanpdripı ἰ1913.1.3. .1.13.}.3
1oaxıdoro33 Sır 13 9 oLnoınlL)Y3
L8E 2273 HLNYHWOVAIA HHOSILYOA 8

ΡῬϑ Ὁ "2 RA [ImAov ıoıL 91 ΘΛΌΧΞΒΏΤΥ SNoXjoLo |nodob osyfpurom
aa0oUıo3 Zıdzu : sporcT Aasolsozıdau : ᾿ΒΒΈΓ aaoluLozıdau FHNOUTOM SnojoL :"SsH
39 SnoLNOIOL :SNIIOIK) 390NOI0L 97 snL4oIN woLanadouoy FI EABLISNN
13Xd310 :uropfooM Ιϑθγμο uePIPMIOH Sodnwpig : ΠΟΤΌΝ noyvL [SodaLop ET
40. nonadX ZI Θ᾽ Sowgo "dno “χορ AQL II L ΖΦ 8 yospez
ypıyos "9 Ἢ Soond 3g1310% 01 ᾿ΒΒῊ Sıaolaou :eABıdsıyı Siaolao 8
"SSET AMAY :SN140IN) AmA3ay SMIIOIN asısgLuyung "SSp] pıoiyprii :dnoJ, ΔῸ
«οι 9 ᾿ΒΒῊ PO UOSIELT AlSj0A 9 (LT 988 π|Ὲ 290 Soomydnı :(M
vohnvor) "3xag Sorhnvor Ὁ ΜΌΤΙΈΝ noLoıgdm :ypruyag “Ὁ "ἢ aoLoıdan
ypruyag Ὁ *T ıoL priÄngig € ΘΛΈΧΖΒΤΠΙ SnoAgY 511. 390n01 zıodwon)
(LAD) 110343 !UUBULIOFT "Ὁ) (SIOLNOL) :UUBULION (S1039) : Ξ]ΊΘΙΩ (A0AY) %
9UuT9 NIYIYOH) 190 ΘΡΘῺῊΪ Ioutos ur 19 OIP yaınp ‘U9Y99IY9S ΘῈ Ό70Β 19 9111925
usyosuspy 9Ip wın sdurı pun 'uwoygeIsy opıy ınz uodoyy oyyonoy
100 oM UOA pun ppueA sumsodusuuog 590 Asse] Spuefyeıs OTp OM
“YIOAIUNg SIUQYAS ‘SIOISTOUINTE UASTAA SOP ‘NOZ 190 'neqspowurg τιΘ 319}}8
-UI948 U9P pun 95099319uUUo1] FIBq4y9ıny sep pun wYBuIyeA 9ZyTgL OTp
10 OA ‘u9gO 2100 Pq[OMaH) uspuoyaIp yaIs mp sne ‘uogq9T Stosymur ἀπ1
ıny ὌΘΉΤΗ 970 pun (08) ueWWoy usyorqLeIg usp o4sduy orp “ΘἩΠΙΌΣ19
19 HM ‘IIUOA “ΘΠ UONI9IYISIO USISIEW WEB USYOSUSJL 970 Junuusuag
ὈΟΒΒΘΡ 10 WEUTO UB I9440%) OTp 19 929885 1968 USYUyoA sy "puoffny.dsA
yoyıyeM 90 OoM WweyosLIsusn] ur ‘ul τιθα 19] 190 94spu9y9oT 910
19 oJıyny USPay uosoIp AI ‚uouyt ur (yregs nz) yyunuloı ΟΤΡ 451 unfop
{ΠῚΘΡ :UI99I0%) UOP UTOS πθϑαοαχθλ Fydru sep PıtA 08 ‘sugpd sO4y9aTyOS
ABOINIMLON IMÄOY 1ML 31 συ Sno 19

'Snodgob Sıoumdgan aa0olLıo3ıdau 39 Snojoı gı
oıanadounxz Soddrio aLA 513 SodAn 99
Sodann 1ı3X1310 Sod31Lop Soduroy 31 a399 98
‘noboo SonoLY3L OrIVINIOL ΔΟΥῸΣ NnoAngdx
‘Sor3zg nonandno aaumdasıop ı oı ‘Suıaodg
oLorluunın 39 ὉΔΙ39 ‘SoonNOo A3Q131L0X ΟἹ
Sspundıop Δι 'Sododiıdau 3g9dsaun Suı 23
od ımdmuımvyoL τῷ. Sı30Uung SpL 10X 08
Sıorodda Swıao Snododb SnoL maA3 dau A399
‘“amAay Snoumdgap AasJULvu333 ay Loiıvypn
oa ‘ Hnmıa3 Snos3g Snoı 310063 9 a1310A
ımAoy anızgluyp δα δου ı3an3Äh
oLnoLAUL.o13 noLoıqglU amıorlAng1g 97
amA3N SnoAgoY SnoL 390n01L 110343 (anAn)
anoaodb dnA 91 .Snosg SnoL ı30Ly 1Xno το.
SYILIAM [18] 88 | 888

Β. POETISCHE FRAGMENTE 38---28 989
τὸν δαίμον(α) οὕζτος»Σ κἀν πρέποντι χωρίωι,

40 τὴν ἀνομίαν τε τοῖς νόμοις κατέσβεσεν.
καὶ ὀλίγα προσδιελθὼν ἐπιφέρει "
οὕτω δὲ πρῶτον οἴομαι πεῖσαί τινα
5 θνητοὺς νομίζειν δαιμόνων εἶναι γένος.
AUS UNBESTIMMTEN DRAMEN

26 [22 Β., 2N.]. Stop. ı 8, 11:
μετὰ τὴν σκιὰν τάχιστα γηράσκει χρόνος.
27 [20 B., 3N.]. — ın 14, 2 Κριτίου. Vgl. Β 15a (‘Zusätze’).
10 ὅστις δὲ τοῖς φίλοισι πάντα πρὸς χάριν
πράσσων ὁμιλεῖ, τὴν παραυτίχ᾽ ἡδονήν
ἔχθραν καθίστησ᾽ εἰς τὸν ὕστερον χρόνον.
28 [19 B., 4.Ν.)....--ὕ..0-.οὔὖδὲ 115 οὐ;
δεινὸν δ᾽ ὅταν τις μὴ φρονῶν δοκῆι φρονεῖν.
schöne Wohnung gab und an einem geziemenden Ort, (40) und er löschte
die Gesetzlosigkeit durch die Satzungen (?).... So, denke ich, hat
zuerst einer die Sterblichen dazu bestimmt, zu glauben, es gebe das
Geschlecht der Götter.
AUS UNBESTIMMTEN DRAMEN

26. Nach dem Schatten altert am schnellsten die Zeit.
27. Auch Freunden muß man widerstehen können;) wer dagegen den
Freunden alles zu Gefallen tut im Verkehre mit ihnen, wandelt die augen-
blickliche Freude für die spätere Zeit einmal in Feindschaft.
28. Schlimm aber, wenn einer, der unverständig ist, für verständig
gilt.
1 δαίμον᾽ οὕὔζτος» κἀν Diels: δαίμονα οὐκ ἐν Hss.: δαίμονα καὶ ἐν ed.
Gen.: δαίμον᾽ οἰκοῦντ᾽ ἐν Pierson 2 νόμοις Hss.: φόβοις Schmidt:
βροτοῖς ? Diels 4 τινας N 5 δαιμόνων εἶναι NLE: εἶναι δαιμόνων ς
7 Stob. fügt n. 11 ohne Lemma ann. 10 Κριτίου. Ὁ χρόνος ἁπάσης ἐστὶν
ὀργῆς φάρμακον. Da:dieser Vers nicht tragisch ist, hat Meineke das Lemmain
Kparivou geändert [vgl. τι 390, 15 Anm.], dagegen Wachsmuth das Lemma
um eine Zeile verschoben. Auch der folgende anonyme Vers (n. 12)
πάλιν χρόνωι τἀρχαῖα καινὰ γίγνεται kommt für Kr. in Betracht 14 um-
gekehrt Aesch. Prom. 385 κέρδιστον εὖ φρονοῦντα μὴ φρονεῖν δοκεῖν
800 88 [81]: KRITIAS
29 [21 Β., 5N.]. 5108. ıv 33, 10 Κ-ου.
σοφῆς δὲ πενίας σκαιότητα πλουσίαν
κρεῖσσον σύνοικόν ἐστιν ἐν δόμοις ἔχειν;
Vgl. Β 94 Anm.
5 PROSAISCHE FRAGMENTE
<MOAITEIA AOHNAIWN)
30. Hierher gehören vielleicht B 53—73.
TOAITEIA ΘΕΤΤΑΛΩ͂Ν
31 [30 Bach, 7 Müller rau τὶ 69]. ArHEN. xıv 662F ᾿ὁμο-
10 Aoyoüvraı δ᾽ οἱ Θετταλοὶ πολυτελέστατοι τῶν "EAAN-
νῶν γεγενῆσθαι περί τε τὰς ἐσθῆτας καὶ τὴν δίαιταν.
ὅπερ αὐτοῖς αἴτιον ἐγένετο καὶ τοῦ κατὰ τῆς Ἑλλάδος
ἐπαγαγεῖν τοὺς Πέρσας, ἐζηλωκόσι τὴν τούτων τρυφὴν
καὶ πολυτέλειαν᾽. ἱστορεῖ δὲ περὶ τῆς πολυτελείας αὐτῶν καὶ
16 Κ. ἐν τῆι Πολιτείαι αὐτῶν.
TIOAITEIA AAKEAAIMONIWN
32 [23 Bach, 1 Müller race. u 68]. Cem. Str. vı 9 [πὶ 428,
12 St.] πάλιν Εὐριπίδου ποιήσαντος “ἐκ γὰρ πατρὸς καὶ μητρὸς
29. Doch statt kluger Armut reiche Töpelhaftigkeit als Mitwohner

im Hause zu haben, ist das vorteilhafter?
STAATSVERFASSUNG DER THESSALER

3l. Nach allgemeiner Ansicht aber haben sich die Thessaler zu den
verschwenderischsten aller Hellenen entwickelt ebenso hinsichtlich der
Kleidung wie der Lebensweise. Das wurde für sie auch die Ursache,
die Perser gegen Griechenland herbeizuholen, da sie deren Üppigkeit
und Verschwendung voll Eifer nachahmten.
3 interpung. Diels 9 ebenda xıı 527 A ὡμολόγηνται δ᾽ οἱ Θετταλοί,

ὡς καὶ K. φησί, πάντων Ἑλλήνων πολυτελέστατοι γεγενῆσθαι περί τε τὴν δίαιταν
καὶ τὴν ἐσθῆτα’ ὅπερ αὐτοῖς αἴτιον ἐγένετο κατὰ τῆς Ἑλλάδος ἐπαγαγεῖν τοὺς
Πέρσας ζηλώσαντας τὴν τούτων τρυφὴν καὶ πολυτέλειαν 11 τὰς ἐσθῆτας]
besser τὴν ἐσθῆτα 527 15 Κριτίας Casaub.: κρατῖνος Hs. 16 zur
Charakteristik der Tendenz vgl. Xen. Hell. τὶ 3, 34 [Rede ἃ. Krit. g.
Theramenes] καλλίστη μὲν γὰρ δήπου δοκεῖ πολιτεία εἶναι ἡ Λακεδαιμονίων.
Vgl. auch B 6. 7
ἐκπονουμένων σκληρὰς διαίτας οἱ γόνοι βελτίονες᾽ [fr. 525, 4. 5],

K. γράφει"
ἄρχομαι δέ τοι ἀπὸ γενετῆς ἀνθρώπου: πῶς ἂν βέλ-
τιστος τὸ σῶμα γένοιτο καὶ ἰσχυρότατος; εἰ ὁ φυτεύων
5 γυμνάζοιτο καὶ ἐσθίοι ἐρρωμένως καὶ ταλαιπωροίη τὸ
σῶμα καὶ ἡ μήτηρ τοῦ παιδίου τοῦ μέλλοντος ἔσεσθαι
ἰσχύοι τὸ σῶμα καὶ γυμνάζοιτο.
33 [24 Β., 2 Μ.1. Arten. ΧΙ 468 Ε τρόποι εἰσὶ πόσεων κατὰ
πόλεις ἴδιοι, ὡς K. παρίστησιν ἐν τῆι Λακεδαιμονίων Πολιτείαι
10 διὰ τούτων “ὁ μὲν Χῖος καὶ Θάσιος ἐκ μεγάλων κυλίκων ἐπὶ
δεξιά, ὁ δ᾽ ᾿Αττικὸς ἐκ μικρῶν ἐπὶ δεξιά, ὁ δὲ Θετταλικὸς
ἐκπτώματα προπίνει ὅτωι ἂν βούλωνται μεγάλα. Λακεδαι-
μόνιοι δὲ τὴν παρ᾽ αὑτῶι ἕκαστος πίνει, ὁ δὲ παῖς ὁ οἶνο-
χόος (Emiysi) ὅσον Av ἀποπίηι.
15 84 [25 B,3 M.]. -- — 483» K. δ᾽ ἐν Λακεδαιμονίων
πολιτείαι γράφει οὕτως: χωρὶς δὲ τούτων τὰ σμικρότατα
ἐς τὴν δίαιταν, ὑποδήματα ἄριστα Λακωνικὰ Kal)
ἱμάτια φορεῖν ἥδιστα καὶ χρησιμώτατα κώθων Λακω-
STAATSVERFASSUNG DER LAKEDÄMONIER

32. Ich beginne natürlich mit der Entstehung des Menschen. Wie
kann er körperlich am tüchtigsten werden und am stärksten ? Wenn der
Erzeuger Gymnastik treibt, kräftig ißt und sich körperlich abhärtet
und die Mutter des zukünftigen Kindes körperlich stark ist und Gym-
nastik treibt.
33. Der Chier und Thasier trinkt aus großen Bechern rechts herum,
‘der Attiker aus kleinen rechts herum, der Thessaler kommt mit großen
Trinkgefäßen jedem beliebigen vor; bei den Lakedämoniern dagegen
hat jeder seinen eigenen Becher zum Trinken neben sich und der Schenk-
knabe gießt zu, soviel man abgetrunken hat.
34. Abgesehen hiervon die geringfügigsten Dinge für den täglichen
Gebrauch: was die Schuhe betrifft, so sind am besten die Lakonischen,
ebenso diese Gewänder am angenehmsten zu tragen und am zweck-
mäßigsten; der Lakonische Becher ist das geeignetste Trinkgefäß für
1 ἐκπονουμένων Clem.: ὅστις ἐκπονεῖ Stob. τὰ 31, 21. ıv 22,96

γόνοι Stob.: πόνοι Clem. 3 Anfang imitiert von Xen. d. r. p. Lac.
1,4. Vgl. Plut. Lyc. 14; Philostr. Gymn. 28ff. 12 βούλωνταιA:
βούληται ἘΠ 14 (ἐπιχεῖς Meineke 17 (καὶ Kaibel 18 κώθων
Casaub.: καθ᾽ ὧν Hs.
LAdnounld, Ὀσροθη3 gg IA "Tod 13Δ Ppqreyy Ὁ ϑηλοῦχ [Ὁ 73},
-odı 91 "usydogg "q19A : ᾿ΘΒῊ nonsrloXolodu ZI snuwyda4g "q19A : 811
azu3vVoun 4 "SB "PH 'QI9A :'SE] AOVOgYLON 519 (T »A9NLLMLLDdLO
— nopıLodıo 513 aıLo3 apısgluıuz *os« [aoımdu 7 : 319o0u ‘sp {δ 5
"YOSI], USNONOqTESZUOWUSUN wop pun 9|Π9252296

usgopeqıwadsoryy) 190 “Tyungg; USNFNSOqIBSSITT wep pun 97[[f04899°7
τιθ29η196 1ὈΘΘΊΘΙΠΠΝ 42P mw sImuabsnn] uayo9svuowppayao] ψοιογθιθ.4 "88
‚meyagpon.mz yoIS ur Norygonutoru/) OTp 19 980 O8
“IOPUBY] ΘΏ191α. TOY9agL 195010 yey uuep ‘Ist Ieqy4ydIs yarzgnap nzIfe Jyaru
NONZISSALT 9170 gJep ‘OS[E 4281 94819 Sep :95T 1Π91 2:01 sep ‘uoyuLI? IOsse A
410 {π|ὰϊ (gepjog 10: ᾿τιθα 719 yaı a) 3951 TOydoqusyepfog 104499
u 19 umreM ᾿1Π939812 NZ I0O4SIUIOT, WI ΤΙ92592 0190] we pun Snzpfog τι90
109 10vLg Sm 'pıgiwu Sodyobo pıg Lımoıor L por alı Sogj3 Sma0lıXdo
110 103 39 WOMIT * * * oıXpriodind.o pı amAp Sıomorliogawoy ‘1006
‘3701ImX3U3 Por alsyou Mmıno agmwyou 5003 alı por [; amıgıou. 1031 97
uogong sne] gg ‘09T ἃ 9218 9 nz 'Hıvasay [19 “8 66] 98
"1O]3L1YOU
AmIAaorıogarnny ılı a3 ΔιουΦ Ἢ ‚SuAdnoiolyiıpy Layva, .Aamag3
ION AM3YOL Ομ 39 novvar ‘aonaronıA 10dna 511, ΔῸ ano amıprlono
amıdna gup aorloınorluXo noınoıoL Δ. 119 SoxinoririodA 9 A103 07
39 n130nAp .(geyzsowÄpıe weurs yaeu) SızÄAdnomny "a0odayH
SuAdsoısaudg, 273updı on SlLAdnoıx Layya ‘SLAdnoıo
-uviw soddıg 10x SuLAdnoroluviıy Laıva, .101311VoJ] amyaor
-109320,y τ... a3 31 Ἢ ΠΟΘΡ IX παν [we “4 835] 488
ΔΟΘΩΟΣ ΟΗΩ "ISA moıanowon Ssamd 91
-ΠῸ SodınX δ... 10x dauom podnayu Δβροσ31 ῸΣ3 10 Soamgmx 39 ΩΟ1
.[orousa Tweu] aonıamwoy Aamgmax 16 IA 'JJoT ᾿Δολβήφδια, OL
110rloLo ı91L 37ojoLyu3 aodsımdogor 1omdriy 5101, nonzrloXo1oodu
por Soınz SornoLuoxoodu nodayog noı ΤῸΝ ‘I09dX ılı ο1.31..ΛΟ 310
arho δἰ, wınnoumong X AMıyHgn amı vaarloaıı SmporAnnp dA ΟἹ
XL .'y 10Lb Sm ‘Sorzıodıo Spı Sodu Ὁ ΟΙΥῸΣ 1arlmogns ΟΣ ΔΟΣῸΜ
ς amgma or ‘oııAdnomlugz Sıoıno ‚dou wıoiLyad) “3100,
109 10ddıg Yoa Saduramya wınoı oıondonn ΤῸΝ amnaao amı 0dı3X
-odu xı ἸῸΝ og [4 95] Δ΄ 6.DAT "Lada „Tmıno a3 aodngax
no QL 13113VounNn amX3 amgmx ἡ Spamgrig nıj3 .orlou 90149
1043 Δογί ΣΝ amıy ur οι. ano Δ3Π aoımdu ᾿ΔΟΟΌΘῸΝ
no aıszaıı dmgn UxApap Sınpyvou (ıuımıımdıo .momy
-ug) ‘aorıLmıLwdıo XxX3n3 39 NO .ImIYnA a3 noLDLmd
-obn3 10X nanı3ındıo 513 Aoı»ıo1ı3qLııu3 ormuna SoxıA
SYILIAMM [18] 88 608

B. PROSAISCHE FRAGMENTE 34—37 393
ὁ οὕτω γράψας: θερμαῦστρὶς ὄρχησις διὰ ποδῶν σύντονος. φησὶ

γοῦν Κ. οὕτω: ᾿ἀναπηδήσαντες εἰς ὕψος πρὸ τοῦ κατενε-
χθῆναι ἐπὶ γῆν παραλλαγὰς πολλὰς τοῖς ποσὶν ἐποίουν,
ὃ δὴ θερμαῦστρίζειν ἔλεγον.᾽ Vgl. ΑΤἸΉΞΕΝ. xıv 629D.
5 87 [0]. Lisan. Or. 25, 63 (m 567 Förster) οἱ Λακεδαιμόνιοι
οἱ κατὰ τῶν εἱλώτων ἐξουσίαν σφίσιν αὐτοῖς ἀνοίγοντες φόνου,
καὶ περὶ ὧν Κ. φησίν, ὡς μάλιστα δοῦλοί τε ἐν Λακεδαίμονι καὶ
ἐλεύθεροι. τί δ᾽ ἄλλο γε ἢ ὅπερ αὐτὸς ὁ Κ. φησίν, ὡς ἀπιστίας
εἵνεκα τῆς πρὸς τοὺς εἵλωτας τούτους ἐξαιρεῖ μὲν Σπαρ-
10 τιάτης οἴκοι τῆς ἀσπίδος τὸν πόρπακα. τοῦτο δὲ οὐκ
ἔχων ἐπὶ τῆς στρατείας ποιεῖν διὰ τὸ δεῖν πολλάκις
ὀξύτητος, τὸ δόρυ ἔχων ἀεὶ περιέρχεται, ὡς κρείττων γε
ταύτηι τοῦ εἵλωτος ἐσόμενος, ἢν ἀπὸ μόνης νεωτερίζηι
τῆς ἀσπίδος. μεμηχάνηνται δὴ καὶ κλεῖδας, ἃς οἴονται τῆς
15 παρ᾽ ἐκείνων ἐπιβουλῆς ἰσχυροτέρας εἶναι. (64) ταυτὶ δ᾽
ἂν εἴη συνοικούντων τε φόβωι καὶ μηδ᾽ ἀναπνεῖν ἐωμένων ὑπὸ τῶν ἐν
ταῖς ἐλπίσι δεινῶν. οὗς οὖν ἀριστοποιουμένους καὶ καθεύδοντας καὶ
ἐπ᾽ ἄλλο τι βαδίζοντας τὸ δεῖμα τῶν οἰκετῶν ὁπλίζει, ττῶς ἂν οὗτοί γε,
ὦ παῖ Καλλαίσχρου, καθαρᾶς ἀπολαύσειαν τῆς ἐλευθερίας, οἷς ἐπέ-
90 θεντο μὲν μετὰ τοῦ Ποσειδῶνος οἱ δοῦλοι, δεῖγμα δὲ ἐξενηνόχεσαν,
ὡς ἐν ὁμοίοις καιροῖς ὅμοια δράσουσιν. ὥσπερ οὖν οἱ βασιλεῖς αὖ-
τοῖς οὐ μάλα ἦσαν ἐλεύθεροι τοῖς ἐφόροις δεδομένου δῆσαί τε βασιλέα
36. Die früheren Lakedämonier sprangen in die Höhe und bevor sie
wieder auf die Erde herabkamen, machten sie mit den Beinen viele
Verschränkungen, was sie ‘den Zangentanz ausführen’ nannten.
37. In Lakedämon sind Sklaven und Freie am meisten voneinander
geschieden. — Aus Mißtrauen gegen diese Heloten nimmt der Spartiat
zuhaus ihnen den Riemen aus dem Schilde; da er dies aber im Felde
nicht tun kann, weil hier oft rasches Handeln nötig ist, so geht er immer
mit dem Speer in der Hand umher, in der Meinung, auf diese Weise dem
Heloten überlegen zu sein, wenn er etwa mit dem Schilde allein meutern
sollte. Sie haben sich auch einen Verschluß ersonnen, der, wie sie
glauben, einen von jener Seite kommenden Einbruch abwehren kann.
Le
7f. Diels faßte μάλιστα... ἐλεύθεροι als originalen Wortlaut, doch

vgl. das Folgende 14 κλεῖδας] vgl. Aristoph. Thesm. 421 20 Ποσει-
δῶνος] Erdbeben in Sparta 468 (Thuc. ı 100ff. 5. Wilamowitz Arist. u.
Ath. ıı 295) 22 δεδομένον Cobet
804 88 [81]. KRITIAS
καὶ κτεῖναι, οὕτω σύμπαντες οἱ Σπαρτιᾶται τὴν ἐλευθερίαν ἀφήιρηντο
συζῶντες ἔχθει τῶι παρὰ τῶν οἰκετῶν.
Vgl. ferner B 60 (m 398,24 Anm.).
AUS UNBESTIMMTER TIOAITEIA

5 38 (B. p. 89]. Por. vor 59 τὰς δὲ ἀναξυρίδας Kal σκελέας
καλοῦσιν" τὸ μὲν ὄνομα Kal παρὰ Kpıriaı ἔστιν ἐν ταῖς Πολι-
τείαις.
ΑΦΟΡΙΣΜΩΝ AB...
39 [99 Β.]. GAL. comment. in Hippocr. de office. 1ı1 (ἃ καὶ
10 τῆι ὄψει Kal τῆι ἁφῆι καὶ τῆι ἀκοῆι Kal τῆι ῥινὶ καὶ τῆι yAwoonı Kai
τῆι γνώμηι ἔστιν αἰσθέσθαι) xvou Β 654 K. ἔστι δὲ ἡ τοιαύτη τῆς
αἰσθήσεως ἐξήγησις τοῦ σημαινομένου [näml. τοῦ αἰσθέσθαι] Στωική.
διὸ καὶ (ὁ) τοῦ Κυΐντου μαθητὴς Αἰφικιανὸς αὐτὴν προσήκατο τὴν
Στωιϊικὴν ἀσπαζόμενος φιλοσοφίαν. . . 655, 7 συγκεχρῆσθαι γάρ
15 φησι τῆι τοῦ ᾿αἰσθέσθαι᾽ φωνῆι τὸν ἹἹππτοκράτην κατὰ τῆς γνώμης". .
656, 2 μέμνηται δὲ καὶ περὶ τοῦ τῆς γνώμης᾽ ὀνόματος εἰττὼν ὡς
ἐπὶ τῶν παλαιῶν ἐν ἴσωι τῶι ἱνοῦ᾽ ἢ "Sıavolas’, εἰ μὴ καὶ ᾿ἐννοήσεως᾽,
ἐλέγετο. πολλῶν οὖν ὄντων εἰς τοῦτο μαρτυρίων ὀλίγα παραθήσομαι.
K. μὲν ἐν τῶι πρώτωι ᾿Αφορισμῶι τάδε γράφει" μήτε ἃ
20 τῶι ἄλλωι σώματι αἰσθάνεται μηδὲ ἃ τῆι γνώμηι γιγνώ-
σκει.
καὶ πάλιν" “γιγνώσκουσιν οἱ ἄνθρωποι εἰθισμένοι ὑγιταί-
νεῖν τῆι γνώμηι
ABGRENZUNGEN (MEHRERE BÜCHER)

39. Weder was der Mensch mit dem übrigen Körper wahrnimmt
und auch nicht was er mit der Erkenntniskraft erkennt. — Es erkennen
die Menschen, die in der Regel (?) gesund an ihrer Erkenntniskraft sind.
9 über die Hss. P und M vgl. zu ıı 337, 26 11 τῆς αἰσθήσεως so P

12 σημαινομένου (comp.) P: daraus σημείου M, daraus Σιμίου Kühn Στωικὴ
Diels: otwıxoü P: τοῦ στ. Ausgg. 13 <ö) Diels Kuivrouv Diels:
κύντου P Algıkıovös Diels (s. Müller Gal. ser. m. 11 p. LXIV): gıkıavös P
17 τῶι νοῦ ἢ Diels: τόνω 8 P: ἐστὶ τῷ Ausgg. εἰ μὴ P: εἴτε Ausgg.
ἐννοήσεως Ausgg.: ἀγνοήσεως P 19 ᾿Αφορισμῶν Wilamowitz Arist. u.
Ath. ı 175 19. 20 ἃ τῶι Charter.: αὐτῶ PM 22 εἰθισμένοι Diels:
ἔθει ὁ μὲν (εἰ und o in Korr.) P: ei τις μὲν Chart. ὑγιαίνειν (comp.) P:
ὑγιαίνει Chart. Vgl. 87 B 2; Gomperz Apologie d. Heilk.: S. 81.
B. PROSAISCHE FRAGMENTE 37—42 39
OMIAIWN AB
40 [40 B.}. GAL. a. O. [nach γνώμηι 394, 23] καὶ ἐν Ὁμιλιῶν
προτέρωι ‘el δ᾽ αὐτὸς ἀσκήσειας, ὅπως γνώμηι Eoni
ἱκανός, ἥκιστα ἂν οὕτως ὑπ᾽ αὐτῶν ἂν ἀδικηθείης᾽ καὶ
5 πολλάκις ἐν τῶι αὐτῶι καὶ ἐν τῶι δευτέρωι δὲ τῶν Ὅμι-
λιῶν ἀντιδιαιρῶν ταῖς αἰσθήσεσι τὴν γνώμην πολλάκις εἴρηκεν
ὥσπερ καὶ ὁ ᾿Αντιφῶν κτλ. [87 Β 1].
41 [0]. HeRoD. π΄. μον. λέξ. p. 40, 14 τὸ δὲ παρὰ Κριτίαι ἂν
ταῖς “Ὁμιλίαις “ὀρσότης᾽ ἀντὶ τοῦ ὁρμή παράσημον.
10 418 [0]. PLato Charm. 106] Β ἄρτι γὰρ ἀνεμνήσθην, ὃ ἤδη του
ἤκουσα λέγοντος, ὅτι σωφροσύνη ἂν εἴη τὰ ἑαυτοῦ πράττειν
(vgl. 162 A).
ΠΈΡΙ ΦΎΣΕΩΣ EPWTOZ H APETWN

42 [37 B.]. Gau. Lex. Hippoer. xıx 94K. (zu Epid. m 17, 11
15 [mt 134 L.] γυνὴ Δυσήνιος) δυσανίης: K. Ev τῶι Περὶ φύσεως
ἔρωτος ἢ ἀρετῶν οὕτως ἐξηγεῖται τοὔνομα᾽ δυσάνιος δέ ἐστιν,
‚GESPRÄCHE (ZWEI BÜCHER)

40. Wenn dü dich aber selbst übst, daß du tüchtig wirst in der Kraft
zu erkennen, so wirst du wohl am wenigsten von ihnen (? den Sinnes-
wahrnehmungen ?) geschädigt werden.
41a. Besonnenheit heißt: sein eigenes Geschäft treiben.
ÜBER DIE NATUR DER LEIDENSCHAFT ODER DIE TUGENDEN

42. Dagegen ein ‘Finsterer’ ist, wer sich über die kleinen Dinge
grämt und über die großen mehr oder längere Zeit als die anderen
Menschen.
3 Diels: γνώμῃ σῆ P: γνώμῃ ἢ Chart. ἱκανός Ausgg.: ἱκανῶς P

4 αὐτῶν Diels (näml. τῶν αἰσθήσεων): ἀΐ P: αὐτοῦ M, Ausgg. ἀδικηθείης
Ausgg.: ἀδικὴ PM ὅ καὶ ἐν τῶι δευτέρωι (ohne δὲ) Ausgg.: καὶ ἐν τῶ y’ ΤΡ:
δὲ statt τὲ (was korrigiert scheint) Kalbfleisch; ἐν τῶι τρίτωι ist durch
προτέρωι Z. 3 ausgeschlossen 10 vgl. Pohlenz Aus Platos Werdezeit
S. 51 Wilamowitz Platon τι 63. Zwar leugnet Kr. die Autorschaft ab
(161 c), aber 162c bestätigt, daß dies aus Kr. stammt. An münd-
liche Äußerung dachte Schleiermacher. Weitere unsichere Vermutungen
z. d. Frag. äußert Mewaldt Genethliakon Schmid ὃ. 851. 14 vgl.
Wilamowitz Hippol. S. 193. Aristot. u. Ath. ı 175 13 und 16 ἀρετῶν)
ἐρώτων Franz 16 δυσάνιος Diels vgl. 87 B 89: δυσανίως L(aur. 74, 3)?
M(are. v 15): δυσήνιος L!
896 88 [81]. KRITIAS
ὅστις ἐπὶ τοῖς σμικροῖς ἀνιᾶται καὶ ἐπὶ τοῖς μεγάλοις
μᾶλλον ἢ οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι ἢ πλείω χρόνον. Vgl. Β 48.
AHMHTOPIKA TIPOOIMIA
43. HerMmoc. d. id B 401, 25 R. oben τὶ 375, 3.
5 AUS UNBESTIMMTEN PROSASCHRIFTEN

44 [35 B., 12 M.]. Arr. V. H. x 13 αἰτιᾶται K. ᾿Αρχίλοχον»
ὅτι κάκιστα ἑαυτὸν εἶπεν. “el γὰρ μή, φησίν, ἐκεῖνος τοιαύτην
δόξαν ὑπὲρ ἑαυτοῦ εἰς τοὺς Ἕλληνας ἐξήνεγκεν, οὐκ ἂν
ἐπυθόμεθα ἡμεῖς οὔτε ὅτι ᾿Ενιποῦς υἱὸς ἦν τῆς δούλης
10 οὔθ᾽ ὅτι καταλιπὼν Πάρον διὰ πενίαν καὶ ἀπορίαν ἦλθεν
εἰς Θάσον οὔθ᾽ ὅτι ἐλθὼν τοῖς ἐνταῦθα ἐχθρὸς ἐγένετο
οὐδὲ μὴν ὅτι ὁμοίως τοὺς φίλους καὶ τοὺς ἐχθροὺς κακῶς
ἔλεγε. πρὸς δὲ τούτοις, ἢ δ᾽ ὅς, οὔτε ὅτι μοιχὸς ἦν, ἤιδει-
μεν ἄν, εἰ μὴ παρ᾽ αὐτοῦ μαθόντες, οὔτε ὅτι λάγνος καὶ
15 ὑβριστής, καὶ τὸ ἔτι τούτων αἴσχιστον, ὅτι τὴν ἀσπίδα
ἀπέβαλεν. οὐκ ἀγαθὸς ἄρα ἦν ὁ ᾿Αρχίλοχος μάρτυς
ἑαυτῶι τοιοῦτον κλέος ἀπολιπὼν καὶ τοιαύτην ἑαυτῶι
φήμην᾽. ταῦτα οὐκ ἐγὼ ᾿Αρχίλοχον αἰτιῶμαι, ἀλλὰ Κ.
45 [31 B.,8M.]. — — x 17 λέγει K. Θεμιστοκλέα τὸν Νεοκλέους
20 πρὶν ἢ ἄρξασθαι πολιτεύεσθαι τρία τάλαντα ἔχειν τὴν οὐσίαν
τὴν πατρώιαν: ἐπεὶ δὲ τῶν κοινῶν προέστη, εἶτα ἔφυγε καὶ
ἐδημεύθη αὐτοῦ ἡ οὐσία, κατεφωράθη ἑκατὸν ταλάντων πλείω
44. Kritias macht Archilochos den Vorwurf, daß er sich selbst geschmäht
hat. Wenn der nämlich, sagt er, nicht eine solche Meinung über sich
bei den Hellenen verbreitet hätte, hätten wir gar nicht erfahren,
daß er der Sklavin Enipo Sohn war, noch daß er Paros aus Armut
und Not verließ und nach Thasos ging, noch daß er nach seiner Ankunft
sich mit den Leuten dort verfeindete, noch gar, daß er Freund und Feind
in gleicher Weise zu schmähen pflegte. Außerdem wüßten wir weder,
daß er ein Wüstling war, wenn wir es nicht von ihm erfahren hätten,
noch daß er wollüstig und frech war, noch was noch schändlicher als
dies und das Schändlichste ist, daß er seinen Schild verlor. Also wahr-
lich kein guter Zeuge war Archilochos sich selbst, da er sich solchen Ruf
hinterließ und solche Kunde.
un nun een .
12 οὔτε μὴν Hercher 15 αἴσχιον Hercher 18 auch Ael. x 15
(Töchter des Aristeides) schreibt Wilamowitz Kr. zu
Β. PROSAISCHE FRAGMENTE 42---49 397
οὐσίαν ἔχων. ὁμοίως δὲ Kal Κλέωνα πρὸ τοῦ παρελθεῖν ἐπὶ τὰ κοινὰ
μηδὲν τῶν οἰκείων ἐλεύθερον εἶναι, μετὰ δὲ TTEVTTIKOVTA ταλάντων τὸν
οἶκον ἀπέλιπέν.
46 [0]. ΔΒΙΒΊΤΟ. Ars rhet. τὶ 15 Schm. [über Xenoph. Symp. Anf.
5 ἀλλ᾽ ἔμοι γε δοκεῖ] εἰ δὲ ἀπὸ ὀνόματος ἤρξατο αὐτῶι (ὁ) λόγος ἀπο-
φαντικοῦ οἷον (δοκεῖ δ᾽ ἔμοι Ye’, σκληρότερος ἂν ἐγένετο ὁ λόγος
καὶ μᾶλλον Κριτίου ἔδοξεν ἂν εἶναι ἤ τινος τῶν τοιούτων.
47 [0]. — --- 50 [über Xen. Symp. 1, 4 μᾶλλον τοῖσδε ὡς el
στρατηγοῖς καὶ ἱπτπάρχοις καὶ σπουδάρχαις] εἰ δὲ σὺ τὸ ἐναντίον
10 συλλαβὼν ἔλεγες ὡσεὶ “ὅσοι μὲν τοὺς τοιούτους ἐγλέγονται, οὺς ἂν
ὁρῶσιν ἀρχαῖς τε καὶ τιμαῖς καὶ τοιαύταις δυνάμεσι πλέον τι τῶν
ἄλλων ὑπεραίροντας, οὔ μοι δοκοῦσιν ὀρθῶς ποιεῖν᾽, Κριτίου μᾶλλον ὁ
τοιοῦτος τρόπος ἔδοξεν (Av) εἶναι ἤ τινος τῶν ἀρχαίων σοφιστῶν.
48 [38 B.]. Dıo Curysosr. 21, 3 [m 267 Arn.] ἢ οὐκ οἶσθα
15 Κριτίαν τὸν τῶν τριάκοντα, ὅτι κάλλιστον ἔφη εἶδος Ev τοῖς
ἄρρεσι τὸ θῆλν, ἐν δ᾽ αὖ ταῖς θηλείαις τοὐναντίον;
οὐκοῦν δικαίως ᾿Αθηναῖοι νομοθέτην αὐτὸν εἵλοντο ἐπί γε τῶι μετα-
γράψαι τοὺς παλαιοὺς νόμους, ὃς οὐδένα αὐτῶν ἔλιπεν. Vgl. Α 4
(πα 379,11}.
90 490]. Pseupovionxs. Ars rhet. [3. Jahrh. n. Chr.] 6 τι 277, 10
Us.-Rad. ἀνθρώπωι γὰρ γενομένωι κατὰ τὸν τοῦ Καλλαίσχρου τὸν
τῶν τριάκοντα ἱβέβαιον μὲν οὐδέν, εἰ μὴ τό τε καταθανεῖν
γενομένωι καὶ ζῶντι μὴ οἷόν τε ἐκτὸς ἄτης βαίνειν...
48. Die schönste Form ist unter den männlichen Wesen die weibliche,
unter den weiblichen wiederum die entgegengesetzte.
49. Fest steht zwar nichts als der Tod für den Geborenen und für den
Lebenden daß er nicht außerhalb des Verhängnisses seinen Weg nimmt,
(aber .. -
a
1 Κλέωνι Perizonius (Wil.*) 2 εἶναι] σχεῖν ἢ Diels 5 ὁ fehlt PV
8 τοῖσδε ὡς εἰ Hss.: τοιοῖσδε ζὥσπερ ὑμῖν) ἢ Spengel : Xen. εἰ ἀνδράσιν
ἐκκεκαθαρμένοις τὰς ψυχὰς ὥσπερ ὑμῖν ὁ ἀνδρὼν κεκοσμημένος εἴη μᾶλλον ἢ εἰ στρ.;
Arist. verkürzt den Satz, also genügt μᾶλλον τοῖσδε ἢ εἰ στρ. (Normann)
10 &yAtyovroı Th. Gomperz (Hipp. ἃ. arte? 8. 96): el λέγονται PV: ἐκλέγ.
GT; συλλέγονται Spengel, εἶναι λέγονται Ald. 18 (ἂν» Spengel 18 ἔλιπεν)
in seinen Schriften 21 τὸν τῶν Schott: τοῦ τῶν P 22 εἰ μὴ τό τε
καταϑανεῖν Diels (daß καταθανεῖν poetisch ist, notiert Wil.*): μὴ "ὅτι καὶ
τὸ θανεῖν P; das εἰ steht in der Hs. nach ζῶντι. Usener vermutete Zitat
aus einem Drama des Kr. βέβαιον οὐδέν ἐστιν el μὴ κατθανεῖν θνητῶι γεγῶτι,
ζῶντι δ᾽ οὐκ ἄτης ἄτερ οἷόν τε βαίνειν
Θαρ ΟΣ Ἢ wa 3Κ SnoLo
τἰσχ [91 μι9} 91 μιϑ :ΒΊΘΙ( δου „us ab aoog Ἵ "p ayınng A gap SRUNBB
aD4g omos« ZY1MOULBIEM [Qı 813] 3A 91 μι3 gg AOdoup "Mm Pando groM
PU94JOS SBP FUTOYISIO ΠΘΡΙΘΑ Toq !U9SS0]JEZ ZT ὍΛ "InIq IEeydıyıoA you
pun (v ΤΡῚ ᾿α ΔῚ uoygY) Zp5 τὸ ΗΔ 8 Ἢ “podıny, syoIBoBoıqT Furoyos
Ομ "vo 190 sny, τῷ. W 1ororlXodg ἢ 1opomXodgıg 0g DE SnaWlov 91
us ΘΉΤΗ un uoy4Yy sepIojsLIog oyeryıedg op yorı (07 “668 LI nz 's) uogqoq
ΙΗ ΟΡ yD8N 8 STOICT 1A Ay 1991 amygny]j ayı ἼΠΘΙΔ δ sopow [aprl
-DBlol 5 AOSÄBY ὝΠΙΟΛ amdzıou ΡΟΝ no : ΒΊΘΙΩ ayLoidoo amı "Tora Z
"iwaj3 SnoLolLodX [oı μι3] 3A HL 1u3,

.atoUb mol 39 Ἢ 'SIoLNo „u3 01 ‘aonlı SNOLNO „113 OL ‘SMOLNO „LoN OL
SIOLNDO „UF ALOF A009 ‘Sodzr amıno ΟῚ, por 961 --- — [4189] 59 08
Ἢ γὼ ‘1090
-Ldodsunıg 1 ΤΠ mogonmaygmonig Ῥ0Ὶ — --- [4 59] 89
᾿ἸΒάϑυ nou Soıno 9 nıadnıdorlognash οἱ
por .noug 910 ano Snıdprlognan 9 1ox 10I—y pdou το δι }8Ssdnı
-Iprlognsh dpA ap jo 501] 91 — — ΤΝ 6 “419119 970
‘na0nrloam a1arloaoho [ῸΣ Διβλολήο 39 οἱ
‘ud aısamho por Spjamho or 39 Ἢ 85 —— [4 09] 09
᾿ϑάϑγ Ἢ
aajıL 031 1Ὸ03.,, 91. 89 109.037] AmgMmALL3 IE ΙΔ — [4 ız] 69
1o1oırlXodgıg oı—y Pdoun 991 --- --- [6 6Ρ] se 0%
"ALBWON 1310309 5010
-1m00d.ıu Spgim ΔΟΟΌΘΙΝ Sodu 5.01. 10—Y F9 ΔΙ --- [᾿ς 5}} 24
wjdwund Ἢ Sp por 911 ım — [4 2}] 998
sp dı3XnXnı 9Ὁ1 — — [zone sg “4 9}] ee
ρα 9 9 SnsAoy por my 39 pdou gr —— Tasche 91
9 4. 28] aydıray, por Ἢ aısnaLuoig gg m "od [gr Fr] ge
"AQLINUO AMYYoL Ὁ.1.3Π SıANog
-Log| ΔΙΒΟΥ353 norlug aoı vınoopunap SoLnodzbrino AMIAOTIIOQEWO\/
noL aodarlag ımda3ıon a3 διοίιϑ Sogıdımu Sur δἰ, Ἢ τοῖν Haorlıy
Suıdpuz Sur orlungdd 91 oalgluou ΡΟΣ nogo1aX 193 Ὑγ “δολίου, 501. ΟἹ
8|ι3 AOYoL}LAp ΔΙΎΟΙ, ἸΌΔῸοἱΔὺ ‚gun Διβρίμος ἢ nonarodnıdorioıg 10x
ΔΟΣΛΟΛΥΟΝ 89 noıypıdg, 91 wm "ara [6 “a 28] 38
δον AamIgnj| AQL 191, .313
Sorhad1omap Ἢ ὈγγῸ 'S3VaLn3 DON AOMON OLNOL .AMIAN]| Δ, 11mAry
191 ΔΟΙΟ ZeM FSF Δ ΘΠ Zoueg ur 'aanvıg [gerlıe 8
"moAaj3 aorioıou ımdung, oda
Ξ3ΥΥΞΠ3 aomylg orinog Leisu3 %oıasgolarlıuz Idıou 191 ano nonor
9 nodurig, pvp 'amdaımu 33 ano alıLoıdoo Aagı nojLıdy; yon Lg doA
go "7 61 d ἃ 'ydog A wusomug [m IT “4 HE] 08
SYILIAM [18] 88 868
Β. PROSAISCHE FRAGMENTE 50—75 399
64 [54 B.]. — vu 78 οἱ δὲ τὰς ἐσθῆτας πιπράσκοντες ἱματιο-

πῶλαι Κ--ἰου τῶι ὀνόματι χρησαμένου.
65 [55 Β., 7N.]. — — 91 [vgl. m 196] ἃ δὲ ποδεῖα Κα, καλεῖ,
εἴτε πίλους αὐτὰ οἰητέον εἴτε περιειλήματα ποδῶν, ταῦτα πέλλυτρα
5 καλεῖ ἐν Φρυξὶν Αἰσχύλος [fr. 259 N.].
66 [56 B.]. — — 108 δακτυλιογλύφοι" τὸ ὄνομα παρὰ Κ--ἰἝαι.
67 [67 Β.1. --- --- 154 χορδοπώλης, ὡς Κ. λέγει.
68 [58 B.]. — — 177 μυρεψός. Κ. γὰρ οὕτως ὠνόμασεν.
69 [59 B.]. — — 179 κεκρυφαλοπλόκος, ὡς K. ἔφη.
10 70 [60. 61 B.]. — — 196. 197 τὰ δ᾽ ἐφεξῆς τὰ μὲν πλεῖστα K.
λέγει, πολλοὶ δὲ καὶ τῶν μᾶλλον αὐτοῦ κεκριμένων τὴν εὐφωνίαν᾽
χαλκοπῶλαι, σιδηῤῥοπῶλαι, λαχανοπῶλαι,... τυροπῶλαι,
οὐ συρμαιοπῶλαι, στυππειοπῶλαι, ἐριοπῶλαι, λιβανω-
τοπῶλαι, . . . ῥιϊοπῶλαι, σιλφιοπῶλαι, καυλοπῶλαι,
15 σκευοπῶλαι, σπερμολόγοι, σπερματοπῶλαι, χυτροπῶ-
λαι,. . .-φαρμακοπῶλαι,.... βελονοπῶλαι, . . . πινακοτπῶλαι
. τούτους δ᾽ ὀρνιθοκαπήλους Κ. καλεῖ κτλ.
71 [62 Β.]. — vu 25 Κ. δὲ ἀποδικάσαι ἔφη τὴν δίκην τὸ
ἀπολῦσαι ἢ νικῶσαν ἀποφῆναι, ὡς ἂν ἡμεῖς ἀποψηφίσασθαι. ὁ δ᾽
90 αὐτὸς καὶ διαδικάζειν τὸ δι᾽ ὅλου τοῦ ἔτους δικάζειν.
72 [68 B.]. — ---τχ 17 ἀστυνόμος καὶ παρὰ Κ--ἰίαι ὁ ἀστύτριψ.
73 [64 B., 6 N.]. ------ 161 καὶ ἡ παρ᾽ Εὐριπίδηι [fr. 1100] εὐπαι-
δευσία καὶ ἡ παρὰ Κ--ἰαι εὐξυνεσία.
UNECHTE ODER UNSICHERE FRAGMENTE

925 74. Die Sprüche in Ryssels graeco-syr. Sammlung [Rhein. Mus. 5l,
1896, 531ff.]n. 4. 11. 15sind in der Form des Namens unsicher und haben
im Inhalte nichts mit dem Sophisten zu tun.
75. Prar. de rep. II 368 A οὐ κακῶς εἰς ὑμᾶς, & παῖδες ἐκείνου τοῦ
ἀνδρός, τὴν ἀρχὴν τῶν ἐλεγείων ἐποίησεν ὁ Γλαύκωνος ἐραστής, εὐδοκιμήσαντας
80 περὶ τὴν Μεγαροῖ' μάχην, εἰττών"
παῖδες ᾿Αρίστωνος κλεινοῦ θεῖον γένος ἀνδρός.
11. αὐτοῦ Kühn: αὐτῶι Hss. 18 ἀποδικῆσαι 5 20 Dadie Bedeutung

von διαδικάζειν aus [Xenoph.] de rep. Ath. 3, 6 erhellt, schloß Böckh
der
Staatshaush. ἃ. Ath. τ8 390 Anm. daraus auf Kritias als Verfasser
pseudoxenoph. Schrift 28 παῖδες ἐκ. τ. &.] ihr geistigen Söhne des
Thrasymachos, näml. Glaukos und Adeimantos 29 Γλαύκωνος ἐραστής]
Kritias nach der unsicheren Vermutung von Schleiermacher 30 Meya-
poi] 409 ?, vgl. Diod. zıı 656 31 ’Aplorwvos] Platons Vater
400 89 [82]. ANONYMUS IAMBLICHI
89 [82]. ANONYMUS IAMBLICHI

1. p. 95, 13 Pistelli. (1) ὅ τι ἄν τις ἐθέληι ἐξεργάσασθαι εἰς τέλος τὸ βέλ-
τιστον, ἐάν τε σοφίαν ἐάν τε ἀνδρείαν ἐάν τε εὐγλωσσίαν ἐάν τε ἀρετὴν ἢ τὴν
σύμπασαν ἢ μέρος τι αὐτῆς, ἐκ τῶνδε οἷόν τε εἶναι κατεργάσασθαι. (2) φῦναι
5 μὲν πρῶτον δεῖν, καὶ τοῦτο μὲν τῆι τύχηι ἀποδεδόσθαι, τὰ δὲ ἐπ᾽ αὐτῶι ἤδη τῶι
ἀνθρώπωι τάδε εἶναι, ἐπιθυμητὴν γενέσθαι τῶν καλῶν καὶ ἀγαϑῶν φιλόπονόν τε
καὶ πρωιαίτατα μανθάνοντα καὶ πολὺν χρόνον αὐτοῖς συνδιατελοῦντα.
(3) εἰ δέ
τι ἀπέσται τούτων καὶ ἕν, οὐχ οἷον τέ ἐστιν οὐδὲν ἐς τέλος τὸ ἄκρον ἐξεργάσα-
σθαι, ἔχοντος δὲ ἅπαντα ταῦτα, ἀνυπέρβλητον γίγνεται τοῦτο, ὅ τι ἂν
ἀσκῆι τις
10 τῶν ἀνθρώπων.
2. p. 96,1. (1) ἐξ οὗ ἄν τις βούληται δόξαν παρὰ τοῖς ἀνθρώποις λαβεῖν
καὶ τοιοῦτος φαίνεσθαι, οἷος ἂν Ai, αὐτίκα δεῖ νέον τε ἄρξασθαι καὶ ἐπιχρῆσθαι
αὐτῶι ὁμαλῶς ἀεὶ καὶ μὴ ἄλλοτε ἄλλως. (2) συγχρονισθὲν μὲν γὰρ ἕκαστον
τούτων καὶ αὐτίκα᾽ τε ἀρξάμενον καὶ συναυξηθὲν εἰς τέλος λαμβάνει βέβαιον τὴν
15 δόξαν καὶ τὸ κλέος διὰ τάδε, ὅτι πιστεύεταί τε ἤδη ἀνενδοιάστως, καὶ ὁ φθόνος
τῶν ἀνθρώπων οὐ προσγίγνεται, δι᾽ ὃν τὰ μὲν οὐκ αὔξουσιν οὐδ᾽ εὐλόγως μηνύ-
ουσι, τὰ δὲ καταψεύδονται μεμφόμενοι παρὰ τὸ δίκαιον. (3) οὐ γὰρ ἡδὺ τοῖς
ἀνθρώποις ἄλλον τινὰ τιμᾶν (αὐτοὶ γὰρ στερίσκεσθαί τινος ἡγοῦνται), χειρωθέντες
δὲ ὑπὸ τῆς ἀνάγκης αὐτῆς καὶ κατὰ σμικρὸν ἐκ πολλοῦ ἐπαχθέντες ἐπαινέται
καὶ
20 ἄκοντες ὅμως γίγνονται. (4) ἅμα δὲ καὶ οὐκ ἀμφιβάλλουσιν, εἰ [τε] ἄρα τοι-
rn
1 »Im Protreptikos des Iamblichos c. 20 hat Blass (Kieler Univ.
Progr. 27. Jan. 1889) ansehnliche, wenig veränderte, in der Regel
nur
in die indirekte Rede umgesetzte Eklogen einer ethisch-politische
n
Schrift aus der Zeit des Peloponnesischen Krieges gefunden. Der
Stil
ist der der damals in Sophistenkreisen üblichen ionisierenden
Atthis
(Thukydides). Die Anschauungen berühren sich mit der zeitgenössischen
Literatur, auch der ionischen (Protagoras und Demokrit). Doch
kann
keiner der bekannten Schriftsteller als Verfasser in Anspruch
genommen
werden. Die Ionier sind schon durch den Dialekt, Antiphon, dessen
Περὶ
ἀληθείας (Blass) und Περὶ ὁμονοίας (Th. Gomperz) mit diesem
Fraktat in
Verbindung gebracht worden sind, ist schon durch den Stil
absolut
ausgeschlossen (Vgl. Wilamowitz Aristot. u. Ath.ı 17 3; K. Töpfer
Die
sog. Fragmente d. Soph. Antiphon, Gymn.-Progr. Arnau 1902, Gmunden
Progr. 1907), durch den nichtkynischen Inhalt Antisthenes (Joel
Der
echte u. der Xen. Sokr. ıı 679 und Altwegg Iuvenes dum sumus,
Basel 1907 :
δ΄. 60); Wilamowitz Platon τ8 581 hält Kritias als Verf.
für ‘nicht un-
möglich’. Vgl. auch Nestle Philol. 67 (1908) 575; Bitterauf Philol. 68
(1909) 500, Bl. f. Gymn. Schulw. 46 (1910) 321; H. Gomperz Sophistik
u. Rhet. S. 79« Diels. Vgl. jetzt auch Roller Unters. z. An. Iambl.
Diss. Tüb. 1931 mit Übersetzung und durchgehendem Komment
ar
4 vgl. 80 B 3; Hippocr. d. leg. 2. ıv 638 L.; Isocr. Soph.
17; Plat.
Phaedr. 269 o 5 δεῖν (ἀγαθὸν) H. Fränkel 8 οὐδὲν Kaibel: οὐδὲ Hs.
llff. vgl. Jaeger Berl. Sitz. Ber. 1932, 549 13 ἐγχρονισθὲν Wila-
mowitz Herm. 64 (1929) 478 14 καὶ (nach τούτων) tilgte Töpfer τὴν
δόξαν καὶ τὸ κλέος] vgl. τι 359, 6f. 20 εἴτε Hs.: Te tilgte Diels
1, 1—4, 2 401
οὔτος ἄνθρωπός ἐστιν, οἷος φαίνεται, ἢ ἐνεδρεύει καὶ θηρεύεται τὴν δόξαν ἐπὶ
ἀπάτηϊ, καὶ ἃ ποιεῖ, ταῦτα καλλωπίζεται ὑπαγόμενος τοὺς ἀνθρώπους" ἐν ἐκείνωι
δὲ τῶι τρόπωι, ὧι ἐγὼ προεῖπον, ἀσκηθεῖσα ἡ ἀρετὴ πίστιν ἐμποιεῖ περὶ ἑαυτῆς
καὶ εὔκλειαν, (δ) ἑαλωκότες γὰρ ἤδη κατὰ τὸ ἰσχυρὸν οἱ ἄνθρωποι οὔτε τῶι
5 φθόνωι ἔτι δύνανται χρῆσθαι οὔτε ἀπατᾶσϑαι ἔτι οἴονται. (6) ἔτι δὲ καὶ ὁ
χρόνος συνὼν μὲν ἑκάστωι ἔργωι καὶ πράγματι πολὺς καὶ διὰ μακροῦ κρατύνει
τὸ ἀσκούμενον, ὁ δὲ ὀλίγος χρόνος οὐ δύναται τοῦτο ἀπεργάζεσθαι. (7) καὶ
τέχνην μὲν ἄν τις τὴν κατὰ λόγους πυθόμενος καὶ μαθὼν οὐ χείρων τοῦ διδά-
σκοντος ἂν γένοιτο ἐν ὀλίγωι χρόνωι, ἀρετὴ δὲ ἥτις ἐξ ἔργων πολλῶν συνίσταται,
10 ταύτην δὲ οὐχ οἷόν τε ὀψὲ ἀρξαμένωι οὐδὲ ὀλιγοχρονίως ἐπὶ τέλος ἀγαγεῖν, ἀλλὰ
συντραφῆναί τε αὐτῆι δεῖ καὶ συναυξηθῆναι τῶν μὲν εἰργόμενον κακῶν καὶ λόγων
καὶ ἠθῶν, τὰ δ᾽ ἐπιτηδεύοντα Kal κατεργαζόμενον σὺν πολλῶι χρόνωι καὶ ἐπιμε-
λείαι. (8) ἅμα δέ τις καὶ τῆι ἐξ ὀλίγου χρόνου εὐδοξίαι προσγίγνεται βλάβη
τοιάδε᾽ τοὺς γὰρ ἐξαπιναίως καὶ ἐξ ὀλίγου χρόνου ἢ πλουσίους ἢ σοφοὺς ἢ ἀγα-
15 θοὺς ἢ ἀνδρείους γενομένους οὐκ ἀποδέχονται ἡδέως οἱ ἄνθρωποι.
3. p. 97, 16. (1) ὅταν τις ὀρεχθείς τινος τούτων κατεργασάμενος ἔχηι αὐτὸ
εἰς τέλος, ἐάν τε εὐγλωσσίαν ἐάν τε σοφίαν ἐάν τε ἰσχύν, τούτωι εἰς ἀγαθὰ καὶ
νόμιμα καταχρῆσθαι δεῖ" εἰ δὲ εἰς ἄδικά τε καὶ ἄνομα χρήσεται τις τῶι ὑπάρχοντι
ἀγαθῶι, πάντων κάκιστον (εἶναι) τὸ τοιοῦτον καὶ ἀπεῖναι κρεῖσσον αὐτὸ ἢ παρεῖναι.
20 (2) καὶ ὥσπερ ἀγαθὸς τελέως ὁ τούτων τι ἔχων γίγνεται εἰς τὰ ἀγαθὰ αὐτοῖς κατα-
χρώμενος, οὕτω πάλιν πάγκακὸς [τελέως] ὁ εἰς τὰ πονηρὰ χρώμενος. (9) τόν
τε αὖ ἀρετῆς ὀρεγόμενον τῆς συμπάσης σκεπτέον (εἶναι), ἐκ τίνος ἂν λόγου ἢ ἔργου
ἄριστος. ein‘ τοιοῦτος δ᾽ ἂν εἴη ὁ πλείστοις ὠφέλιμος ὧν. (4) εἰ μέν τις χρή-
ματα διδοὺς εὐεργετήσει τοὺς πλησίον, ἀναγκασθήσεται κακὸς εἶναι πάλιν αὖ
25 συλλέγων τὰ χρήματα᾽ ἔπειτα οὐκ ἂν οὕτω ἄφθονα συναγάγοι, ὥστε μὴ ἐπιλείπειν
διδόντα καὶ δωρούμενον᾽ εἶτα αὕτη αὖθις δευτέρα κακία προσγίγνεται μετὰ τὴν
συναγωγὴν τῶν χρημάτων, ἐὰν ἐκ πλουσίου πένης γένηται καὶ ἐκ κεκτημένου
μηδὲν ἔχων. (5) πῶς ἂν οὖν δή τις μὴ χρήματα νεμων ἀλλὰ ἄλλωι δή τινι τρόπωι
εὐποιητικὸς ἂν εἴη ἀνθρώπων, καὶ ταῦτα μὴ συν κακίαι ἀλλὰ σὺν ἀρετῆι; καὶ
30 προσέτι δωρούμενος πῶς ἂν ἔχοι τὴν δόσιν ἀνέκλειτττον; (6) ὧδε οὖν ἔσται
τοῦτο, εἰ τοῖς νόμοις τε καὶ τῶι δικαίωι ἐπικουροίη᾽ τοῦτο γὰρ τάς τε πόλεις καὶ
τοὺς ἀνθρώπους τὸ συνοικίζον καὶ τὸ συνέχον (εἶναι).
4. p. 98, 17. (1) καὶ μὴν ἐγκρατέστατόν γε δεῖ εἶναι πάντα ἄνδρα διαφε-
ρόντως᾽ τοιοῦτος δ᾽ ἂν μάλιστα εἴη, εἰ τῶν χρημάτων κρείσσων εἴη πρὸς ἃ πάντες
35 διαφθείρονται, καὶ τὴς ψυχῆς ἀφειδὴς ἐπὶ τοῖς δικαίοις ἐσπουδακὼς καὶ τὴν ἀρετὴν
μεταδιώκων᾽ πρὸς ταῦτα γὰρ δύο οἱ πλεῖστοι ἀκρατεῖς εἰσι. (2) διὰ τοιοῦτον
1 ἄνθρωπος Hs. 10 οὐδὲ Wendland: οὔτε Hs.; {οῦτε» ὀψὲ ἀρξ. οὔτε
Vitelli 11 [κακῶν] Diels ı. Aufl. 12 χρόνω!] πόνωι Wilamowitz
16 τούτων Töpfer: τοῦτο Hs.: [τοῦτο] Blass 21 [τελέως] Diels 23 [ö]
Friedländer μὲν ζοὖν» Blass 25 nicht ἐπιλιπεῖν (Blass)! 27 KEKTT-
μένου] prägnant 30ff. vgl. Eur. Hiket. 312 31 Zmikoupoin] vgl.
τι 403, 4. Hierdurch erledigt sich die Vermutung von Blass εἰ τοὺς
νόμους τε (μεγάλους ἄγοιν kalnach 87B44c. A 1,18 32 [εἶναι] Wilamowitz
a. O.; vgl. aber Roller a. O. S. 31 34 ein εἰ Diels: εἴ τις
Hs.; (ein), ei τις Kießling τῶν {τὲ unnütz Blass 35 ἐπί (Te)
Wilamowitz
“TEAM 'ΒΒΌΙΕ mmdnXor 08 10 98 serddr ἐρασος 691
"17 I8purg yosu [ansyıoodnz 67 ΒΙΘΙ( (ΔῸΣ δῷ ΒΗ PX :sjorq
AN ΤΡΟΡ ΤΙ Ἴ3Δ ΤΌΟΡ ‘sseigg (pı) onorluaXaL 9z FF «1 uoydıyuy uo293
-sp 1 Ὁ SBIod84o1g 'I3A oylerueyuepen) uepusuumdogq Adoıy dop nz +7
"59 387 "2109 “4814 sSopyujeyy usdodep "8A 1Z 1ı3Apanu3 Διο ADono
ΒΡ por ao1oaypgp αἷμ, 39 μι 5 ‘00T "TqLUBL 'I3A [40005 139 JOPUBIPOLLH
[Suıno ınp aoıwapgp] uedodep 601 ‘9 "1005 "8A !6z 4 37 AINBIoH yoeu
zyaouspM < > SSBIT LOKOFUIy 0% OT I 28 Ba [amupriur
ngiuz GI uuswyurag [1 ΤῸΝ] πο πα [u] 81 UUBUIYULIET ΔΟΣΟΙΝῸΝ
* ZYAOWBILM 10 418 ΔΟΡΟΛΌΘ» {Π Cnor) por Sioumdgay ag nommpa SoduA [ar] ἃ,
*S[OICT <QL Por noıpaog noL) por Sıoumdgap 4019 Π91Δ LI ssegT (ab) 91
98 5. ἼΘΠΟῚ +90 411 goyrersoq ("any "ynızy os) ılısdo yosu
S9ZIYBsqy SOPp ONZIIqOTT 61 107JdQ], wıasju3 daupo :TpjogsTT voLaısa
m wg KOT AL 28 "WA [lonomenludXoyid g zyınowepsy χη U
Δι.οὐ (AO) τῷ oınoı *sjoreg LXnh L auıoz 405 τῷ o1goı 4yproppora :aoJdgL,
χρᾷ (ΩΣ auıoz 10} himınor :Zurggpory ıuXnA ılı 1103 ΟΣ U gumor 1
SoniLaprlogp ΤῸΝ Sunddaun por Sugoup por 31 Sooony wımdX noı Soımdıy “amX3
agapıoı and SLXdp 33 511, guionzA ig ag 5 (7) mımoı mgosgagaz »dnXoy 08
νά Bond .pıno any walıonıar ıuriogno pox Sıoumdgap 5101. nıanayıondra aonox
-J9 Q1 por norlon 31, a9ı δου ΚΔ 501, Anajoı Soımoı pıg “(Suryoıg mag por Su
Slayanz vogosaAyk mıno {ΔῸΣ aan) δου ὄν. möjar) 31 a9j0 Xno wogonLiıg
ΤῸΪΠΟΛῸ AHA SNOLNDO 10173 30 SIoyluyvp ano “alınoı Sodu wuorluaXsı pı ΤῸΝ wıldaa
sıoıno 1m) ᾧ 39. wonu ‘Ssınongs ımudpap ılı Snoyuyyp Sodu 39 nogyluno “a5 97
3 ΘῸΝ 1010ANgP 101 mdgay 10 ayrl aoondz dyA 3 "Ldipyg| por a1 opmor “moıanAyA
SIogoAp 5101, mjLamayı oıapu Suuno 53 [or ‘1103 pionpig ἃ Luno dpA Lupıodunon
«ΔΌ ΎΙ39. ABNORDUN acorlga amı 39 91. ‘wong alıado mogo1sAL moyjsaosyu ılı 113 OL
Sonypda QL 7gno “139. auridg moyganosyu μι8 ano anajoı 113 1) 4 ὍΟΙ ἃ 9
'ΔΌΘΟΟΣ 30 Por nonazp noMoyns Suono Suıluag jıap «Sozpi) wogosusv 07
Suıno ınp aoıoapgp Uri HYyp “wojswiong ju3 ayzıomıdau aluınoı “amuorluringuuz
por 31 amAoy amdlaoı. zısgluano por ὑγράϑη 1103 Lau njgorip [U] por “wong aoıoa
"pop {Π por Sioumdgap ag nomıpn SoduA 31 91 ımoaarloanslıri τοῦαὶ τορι, 13Xdyun 30
13u3 (Z) ‚SuXnA δι, ımnzrlogısb ı9ı kyvou <auyAay UrinaAAno ‘nonodX aaıLıoy
AOL IMıpAogp ἸῸΝ mon 31 ımduAp 1onpgoump ρου „un Uri 13 ımumdgap ı9ı GT
3Xdhun ai 15 “1ῷ “upsgorau 511. Ay 399 89 SopXnrhoyid Idau por (1) 1 6 ἃ Ὁ
Lısdo noıno ılı Xyvp “wındug Aan$og alıı ımaarlısmıdan 1rlops 1mjdıovvp
ano Sorgo ‘SogoAp Sogluup dlimp aııoz 99 SıLog (9) oınoion pı 513 WoLsyVpd
ἼΔΟ 119 *oLanolou noyyou 1dau wuorludX pı Sp .ıq “WOlBLomang jo por 1oyL5 10 or
sorlıLovib SnoylLyvp Sodu po “agrlornorlludX agı μι8 Snoumdgap Snoı norido33 oaarl ΟἹ
-Ldisodu κα, L aooolı Xno dauy Δι1.03 39 Xııy γγῷ poX (9) "wı3Ä3do noınovd
δον, dLuap Sou ‘ıoorllıdX 5101, mogoludX 10mX3 wınoı 53 Smug “amıayı ὈΣ3Λ3 ano Lg
amınoL (F) "10orlıdX 5101. 39 po ‘SpoXnnh 51:01. 39 po “aLoorimo 5101, ayrl po ἸΌΣΛΙΞΧᾺ
-dau mp ‘Spdobrino no Soyvy ‘“amgoundızı “amyımıjo Snoıpaog ‘Spiondnu ‘SoLno
-101 501. Ὄγυ» ‘(wgonSpynd por 1103 walglueloyns por doA as Sornoı) Sol 4
AN aorion amı 33 SpL no “ἸὈΙΠΙ15 1opaLı033 po ‘SoduA 95. “Iooon po foınoı
1103 (9 μ' (6) ‘Snoıno 13dJob daup “ὌΧ3Δ13 3919ı 39 LonoLorlludXoyıd «11 λοΦ
-3dıano ıl noısgluano por Sum) Suı aoıyıb τῳ διὸ aronogou por moLnogjab ano
Suınoı .UXndh U “aııoz LmS U oınoı 119 “aarl LonoXnhoyıd „anonoXopı vınoL 11. 30
IHOTITIWVI SNAWANONY [59] 68 607

ΒΙΘΤΩ aonarlodad23 66 ΒΊΘΤΩ τπαθλ (wand uon Bupfdwausban np uabunu
-FoH usppunsbagiyom uw) yuz [ılı TE "Sp 5039} : ΖΩΙΔΛΟΌ ΤΌΤΕ MA SY3gY 08
ἼΡΘια (789 (7ἼΟΤΟ05 “A "Β ᾿ΒΘῊΉ 139Δ) auLomdgnod :.. 11. SSBIgL SponLın093 : ᾿ΒΈΠ
ὉΔΙ1053 6% "IPOILY ‚FeIyOS = ἀΠΘΌΠΘΙΔ "yvyoıan, ἐ ΒΙΘΤΩ͂ »nLaoX3g00du 10113
aodzri alıı (4194) auıyıonAnıo Lg [Suxuuvou 08] SuAoyworsrnz ‚ano [FI ‘FOR
"I3A] WoLNoLogoN SIoponımo53 1ogodri3 Ano pox :"TfeTA 59 gery sTeuTsLIg sop “πρὸ
ὁ 'puj«e “ΒΗ A3:JIM upgzg ıluXnrılı'osfilumo ΖΦ 1010} ur (po)
PAIG6T 297-83 I 89 'MINOWeA 'I3A 'dey 'pnz 1] :οχάρ, vdobogdu
:s[orqt sun unf sobuzyoım <a) wdarodu wızaAıA !,'TIM 08 Yaoıdundıeyur
gnydS FI "SH :aoydo τολοιάϑη gr «0707, (13 (ag) {Π04516 <h> ZI
syoıpqwuws] ZunzinyıoA FI—II 0701, "vu 91 nıwn 8 aopu]
ἜΘ „Lonoxog “ureu, (19140,7,) Yxog gyyeırp [aımog 9 ΒΊΘΙΩ 5010 :'SH
Ὃ δ΄ PUOT[BIFME ΒΊΘΤΩ yoBu ΔΙΏ8(Τ !uogun puayonp yars [ornoangoun Z
"nooolı ‚g Sıonzrinorloana *iogo3Xd3u3 aoyworl aarl Lonorlonp oLnoL ἸῸΝ “ALOMYNOQ ἸῸΝ
αἰιφοῦ οὐ ΣΝ 513 nonsriodsbıug aorisygu nojjdou,sioumdgap 510, oıo1darl PX QL
por (9) "map aojıpo moyrloans alıı amıayı am “SoLnojjbnonmap Sıonlnogoodiuna
por SIoLoJuns aLojuyg amgoAp ısıhluyınnp ılıı 39 Snongu SnoL ‘Snonzrinorou SUm5
Suı oAd3 pı da Snounyp ayrl SoggLnodb ‘Scagp HYVp “Wogo3X3goodu 0a aodarllı 08
αἰ, KalıomaA norı δίμιογοι SuAoyvwoıar 33 ‚gno 1OgODLOINON oALıLp3 Snogodriz
ur por “asXoyu wınwıoL mdar3 noıno „um 39 SnonzronAıA ‘noıno 5185 1og03Xd3
Spramarıdari wunyg por as Snodgdp “Sıoumdgap nıL03 ammor orinoumap daug
“anonoj nonun agı mo 31 5:13 (6) alıoyglı 39 amAda ‘ion alıyıosglo ngjLnodb
IpA δῇ amuprldodu „monwano ılıoyql 39 εἰμ. “uoyrionna ılı a3 Snoumdgap SnoL gZ
ogXpyyLup Suipıosglup ΔΒ Sur 59 Sogzuaodd (7) "aorluopAdz Sum Sur wAdz
ἊΣ, 39 53 mogoanAyA noAdp nuorlApdu χα, Δ3Π 513 aoploana alı pıg Sıoumdgap SıoL
aongdX no 31 ἄρ᾿ (5) wıanAjK Soyrloana Suı 33 dauy “arLopu por 31 nojgıarlıua
αἰ, pıg amıanoXnına AYL 23 mogoisdnonnuz SolanoXnLong no a1 SnoL “imınaynodı
“ap por vogolicX εἰμι sVobop SpıanoXnına dpA 31 SnoL „moLamadadgna wıwımdod οΖ
-sodu Sıoumdgap 5102, Soyrloana Sur 23 “url por pogoAp 31 po “aoıd agı 10x wuorllidX
»ı 513 po 39 moXnı po por (7) 1midolz 1} pyvou ΔῸ ‚gno SuunoL 39 naay “onarl
"noyana Scortg 1310053 τ. OAINO por ap3 ΔΒΠ mıno por * Limo 53 τουβαάμ ouorllıdX
DL IRA ὉΔΙΟΝ „1103 HınoL amgoAp amypÄar amyı por “Solnwurno SnoL Snoumdg |
“ap SnoL Xonoyadn oypAarl Soprloana Suı 33 τοιβαάμίάβ Lımdu aa Sıroyu 1) 91
"(mdsıodu “wızadyA daup ‘anoylg Sojrloans Sur pı 39 ogarimSdp "Sorrlonp
Sur 33 mınonAyA wogdpyd orludXodou ὀρ τοζμοιάϑην .noLomipx 39 ofrlony U
“vorgg por ılaron por ls noLoıdg zojrloans azrl (U) 119 por “διογίιγγ» no1adabnıg
4009 ‘Soon por 31 Soloana Sur jdau oınoı ΤΟΝ ΔΟΙΘῸ 39 ΔΙΞΒΘῸΠ) IT TOT “ἃ “2
"nonsrlojımo Δία]. alıı pıg por norlga noı a1 Ὁ ΟἹ
‘y03 Soda ig daug ‘Sompda 1. gıno por moLsnpob mıno (9) "Spdanp nounoıoL
noı mogozasÄıdan por ΔῸ nogozwogdaun ıaripang u ılaXaı 1 Soguyu 91, por amır
-oans AYınoz alıı XIg SOLA3gOLODLON Snorlsyou ıLanb ımınoroL 191 Snoumdgan
Sonoun SnoL ΔῸ dnA nı0Q (Ὁ) ᾿ἸΟΛΒΠΌΙΩ ΔῸ ANO 39 SMYNY ‘SoLNOIOL Q 01105
190 ΔῸ Az Mmıno “wıanodnoxiuz SIOoLNoL 91 por 31 Pınoı 113 SonsrindX ınXoy 4
νι. por amanıody pınoı Por ἸΟΡΟΣΙΟ 1021. jor amXoririno Sıorlon Δ3Π 5101. “o11lonzA
ag ano Sp “13 511. Spınoioı por dpA 13 (8) .wusio Sorno Sagdo alırl no “(wong
aaıpgp Nogopang XLaoangoun lıri ıorloa 191 aoınoıoı dA agı) σου τ] 33ΛΟϑγαι,
ıuı ju3 QL a01rlonz amıdp 511, ay Sog ımınoroL ı9ı “alıXnh alı por orlmo a1 οἱ.
807 a Ar 3 ;
ΘΙ25Θ ΝΥ You!
-19 (ΘΙ ῬΖΘΙ "9900 'N9H9 Ῥ ᾿ΜΟΌΝ ΦαΘΊΟΩ 13Δ) amrioa .03}} snwÄAuouy
uspusı1oya3 yane Jueyusewwmesnz U9SOIP ur ἸΘΡ uy Ζ8 Ὃ ‘8 zy1Mow
-SJIM ὦ 4280 uadöny 10A soIsÄuoldg 19 640, IE 61.# 'S ὋὋ 8 ZUMOWBTIM
ἍΜ ΠῸΡ Ἵ y9mp S9I4X9L sop Zunzinyy uw ‘speret <oıdıpuı HL) 39 AojLaoanoL
1000 Xıdıyu HL BAMIO :TJJOgLA AojıavanoL :Z1yy9TL YOITIEAYUOS Ὀμιλολ, 08
‘SH 1BNWOLON : ΔΙ] ΠΟΘ. 1B0NyoLoX 17 789 "Ὁ. Ὃ ‘8 100 'T8A
zy1aoureJfIM [o}Xdonor] Gz ΒΙΘΙΩ 4 AMmponıımo33 GI noaun ὋΒ [aLuXog
-oun EI 39090) *'qI9A SE] WwApLoIgoN 17 99901 "qIoA ΒΗ 1LorlA
-odıu ΟἹ 207JdoL puojerds anonouzd alun/v por 31 augpvd> njınmapı 9
᾿ΙΒΔΌΘΔῸΥ AMIL
-mdgap amı Snoya3 oınoL nonarionÄıAk por οἱ .ay asıaoluXdonorl SpLoIgoN D191L10Y
“3013 39 Ὀμιλολ.. οί οι, Lisgluang ay ano aa pınoı SonarlonsA Sıomıoy Sıoı Sororlg 08
por 39 Sonmdpo (01) .amyvou pdou am 513 amumdgap amı Snoguyu noL ndou
oınoı alaolıyno 13vvan 13 “mogoansA nonıLapriogp ‘wıaoldındp wıaodabrino ΤῸΝ
ΛΟΔΙΟᾺ 1091L AOL norloa AQL ἸῸΝ 130NYpıoX ΔΌΣ! δἰ, So “aoınoı ndgny agı doA
139 (GT) *SoLaodzbrino ıagluyu ımı noL So11390m33 norioa noı Uri 13 ‘upoLoıdau ojXdoa
-ori on3 513 δΟγγῸ an doA Smu .aummynd or amınoL anyauLodııu3 δια, διϑθωχοι 9%
ΔΒ 513 Lg 3191 “ung ἃ por Sorloa 31 9 “ılujyaz Snogluyu noL 33 ong Ὁ1, nınoı
ano anıo (FI) au) Sung por amrloa nany Snoumdgay 31 190 dwA no „1oı3aAjA
OLNOL 3191 ‘WoLamupdı ΔῸΣ 813 53: ΔΛῸ ΜΠ IA amgızu3 .Δ11..03 σού “50533Λ
ὌΞΥ", ΤῸΝ 31, 5) ΠΟΔῸ 33 l} mogosaAıA 59Δ11, λουγὺ 33 aoanodnı U γιοὺς woLız Al
σά 55.090 (ET) ᾿Ιολϑήφϑιάου oınoı δῶρο ano “ΛΟΛΔ ΘΔ, 501.4301.Ο 1Ὁ noL οι 0%
501.
ΛΒ0 ΟἹ Ὁ]ὈΥγ ‘SoLng 5ΛΟ 1} Snoıno ano 5}
30 3γ3 Suı 10g0310jdaLo Snoumdgay
5021. ΤῸΝ ΙΌὈΘΟῸΣΟΙΘῸΝ 59Δ11, NOYYY 33 Δολλοῦρα, “wıaoyvpdrino δορῦρ Uri 1009
“amumdgap amı 5311, 39 ἸΌΧΛΟΙΟ "Sojrloap ᾧ[! SonıL ΛΟΥΥῸ 33 ano “aoLNoIOL ΒΟᾺ 31
AOLNODOL ΔΟΝῸΝ “Sıanodnı (ιν por 39 τουϑαμ (ZI) ᾿Ιβϑαιοθομ vıanuny namldısodı
HL ONON ὈΥΥῸ DL ἸῸΝ 31 Hınoı Soplonp 5.11, 23 dauy «Διά Snopanıo33 amwor GI
Sorlluari 13 noumdgay agı awonooLu ἸῸΝ aogdlobri3 aLodaAaay 31 alı “aonorljagaz
ὈγΥ» alXogoun alıı awısgl SıonzrioXdaup nonun agı 58 3100 map SogiLnodb SpL
Soygl AaoodoAludAz sıno por (II) SIovuLywp Soyınonsynogiusıap ΤῸΝ AlBV3101Q
31, Snoasrinogoyna dauo9 ἰῷ ‘amylyvp 33 501. Spynogıız pıq 139 τ ΔῸΣ ΟΒΘῸΝ 13npod
-rino LoorlÄpdu 31 a3 .ısapodrino 3101 “wılakıAX asgoodu Uri ap3 ἸῸΝ ‘SorLpo Suuno OI
SuL Ομ SIoYLo nj3210 UL ἸῸΝ ΤΌΣ 33 aoyyarl Δ300033 Sorlaygu 31 9 (01) 003
-13rl9 OR MOLLY Δί, pıg VOLBanLodN ὈΥΥ VOLIBHMUND Ano oyXnıLong 31 L ‘oL3naY
-nodıu3 ‚vvp wojrlonp ılı ΔΒ aı103 SLyobon ano wyXnına doA 31 L ‚aronoısduun
Ὁ ΕΛΌΔΌ, 513 PogoAY jo por nodnovb po voXnı 31 jo (6) "Δ pyvou por mp3 "WoızaAyA
DIAYLLO SMLNo ΤῸΝ “loLAanonıoN no ‚NV? ALOnofjdnmnLgounp ΔῸ3137 ἸῸΝ ΔῸΟΠ IQ 6
vouorludX 31 91 ΔΛ ano ‚Nvp amıpriAndu “noıyıosglup noL IoLAanovarlıuz ΤῸΝ LOL
-nonAyA wAd3 pı Sodu 1011 mdgay 10 noLcadu Δ3Π Ἰογοχοὺ (8) "41.1.03 3991 o.Lnonpod|
ΟΜ ὈΣῸΝ Sojrlonyp SuL 33 9 pı .imı3nAjA Suıno 53 amuayoX amı LXndwdou por
εἰ εἰμ, wuorludnoxuz dauy ‘ogoAp nojrloana ıuı ΔΒ ALLO3 HYYol. 39 DVNY {OR (2)
91—9°, IHOITIWVI SNWANONYV '[g8] 68 ΤΟΥ͂

90 [88] ΔΙΣΣΟΙ ΛΟΓΟΙ 1, 1---8 405
90 [85]. ΔΙΣΣΟΙ ΛΟΓΟΙ (DIALEXEIS)

1.Tlepl ἀγαθῶ Kal κακῶ
(1) Δισσοὶ λόγοι λέγονται ἐν τᾶι Ἑλλάδι ὑπὸ τῶν φιλοσοφούντων περὶ τῶ
ἀγαθῶ καὶ τῶ κακῶ. τοὶ μὲν γὰρ λέγοντι, ὡς ἄλλο μέν ἐστι τὸ ἀγαθόν, ἄλλο δὲ
5 τὸ κακόν" τοὶ δέ, ὡς τὸ αὐτό ἐστι, καὶ τοῖς μὲν ἀγαθὸν εἴη, τοῖς δὲ κακόν, καὶ
τῶι αὐτῶι ἀνθρώπωι τοτὲ μὲν ἀγαθόν, τοτὲ δὲ κακόν, (2) ἐγὼ δὲ καὶ αὐτὸς
τοῖσδε ποτιτίθεμαι᾽ σκέψομαι δὲ ἐκ τῶ ἀνθρωπίνω βίω, ὧι ἐπιμελὲς βρώσιός τε
καὶ πόσιος καὶ ἀφροδισίων᾽ ταῦτα γὰρ ἀσθενοῦντι μὲν κακόν, ὑγιαίνοντι δὲ καὶ
δεομένωι ἀγαθόν. (3) καὶ ἀκρασία τοίνυν τούτων τοῖς μὲν ἀκρατέσι κακόν, τοῖς
1 νΔισσοὶ λόγοι (nach dem Anfang Ζ. 3 u. ὅ.) ist die hinter den Sextus-
hss. ohne Titel und Autorname überlieferte Schrift, die H. Stephanus
willkürlich Διαλέξεις betitelte. Sie scheint aus der Niederschrift von
Schulvorträgen (vgl. 4, 4 5. 412, δ) entstanden, die um 400 (8. 406, 14) ein
dorisch schreibender, namentlich von Protagoras beeinflußter Sophist
hielt (E. Jacoby de Antiph. ὃ. 43, H. Gomperz Sophist. u. Rhet.
S. 139ff.). Der Dialekt läßt sich bis jetzt nicht lokalisieren, da sich
das charakteristische πωλεῦντι (part. dat. plur.) u. ähnl. nirgends ge-
funden hat. Daher schwebt (auch abgesehen von 5, 5) Kyrene (Schule
des Aristippos) in der Luft (Wilamowitz Kultur d. @egenw. I 8° 66.
Platon Il? 432). Pohlenz Aus Platos Werdezeit S. 72{f. hält die Schrift für
eine Nachschrift aus einem Kolleg des Hippias, bes. wegen der Mnemo-
technik ὃ 9. C. Höeg Mem. de la Soc. de Linguist. de Paris 22, 111
denkt an Kos (Das Charakteristikum -τὶ des dat. plur. part., das Höeg
in der messenischen Inschr. Kern Inschr. v. Magnesia 43, 10 wiederfinden
will [νομίζοντι], ist Steinmetzversehen, wie ἐπαγγελλόντοις Z. 30. 32 zeigt).
Der talentlose Verfasser ist unbekannt. Apparat nach E. Weber Philol.-
hist. Beitr. C. Wachsmuth überr. Lpz. 1897 und Triebers Nachlaß (früher
im" Besitz von Wilamowitz; jetzt unbekannten Besitzes). Haupthss.
(nach Trieber, vgl. jedoch Mutschmann Rhein. Mus. 64, 1909, 244 und
Kochalsky de Sexti adv. log. ll. qu. crit., Marb. 1911): 1. Krasse E (Par.
1964); τι. Klasse A (Par. 1963 geschr. von Nic. Sophianus; seine Dialekt-
berichtigungen beruhen auf halbgelehrter Konjektur; vgl. Mutschmann
Sext. I p. νι), H (Vesont. F 19), W (Mare. el. ıv 26), K (Regiomont.
16b 12), F (Laur. 85, 24), B (Paris. 1965), C (Paris. 2081), V (Marc. 262).
Hinzufügte ich P (Phillips. Berol. 1518, geschr. 1542 von (©. B. Zanetti in
Venedig). Der verwitterte, zum Teil willkürlich veränderte Dialekt ist
nicht mehr herstellbar, das Ganze wird gegen den Schluß immer mehr
Exzerpt.« Diels. Weitere Literatur hierzu Zeller-Nestle ı 1333; Pedersen
᾿Αντίδωρον Wackernagelfestschr. S. 111 2 Titel fehlt E zum Inhalt
vgl. Protag. 80 A 22 3 Δισσοὶ λόγοι] vgl. Eur. Antiop. fr. 189 ἐκ
παντὸς ἄν τις πράγματος δισσῶν λόγων ἀγῶνα θεῖτ᾽ ἄν, εἰ λέγειν εἴη σοφός u.
Protagoras B 6a τᾶ!] τῆι Hss.: τῷ, übergeschr. ἡ E (vgl. S. 408, 21)
5 τοὶ] τοῖς P [ein] Wilamowitz (im folg. abgekürzt Wil.); ‘doch vgl.
412, 13° Friedländer 7 ὧι Wil.: ὧν Hss. ἐπιμελής, H 8 κακόν
Ἐπ: κακά ἐστιν übr. Hss. 9 ἀγαθόν E: ἀγαθά übr.
406 90 [83]. ΔΙΣΣΟΙ AOTOI
δὲ πωλεῦντι ταῦτα Kal μισθαρνέοντι ἀγαθόν. νόσος τοίνυν τοῖς μὲν ἀσθϑενεῦντι
κακόν, τοῖς δὲ ἰατροῖς ἀγαϑόν. ὁ τοίνυν θάνατος τοῖς μὲν ἀποθανοῦσι κακόν, τοῖς
δ᾽ ἐνταφιοπώλαις καὶ τυμβοποιοῖς ἀγαθόν. (4) γεωργία τε καλῶς ἐξενείκασα
τὼς καρπὼς τοῖς μὲν γεωργοῖς ἀγαθόν, τοῖς δὲ ἐμπόροις κακόν. τὰς τοίνυν ὁλκάδας
5 συντρίβεσθαι καὶ παραϑραύεσθαι τῶι μὲν ναυκλήρωι κακόν, τοῖς δὲ vauıraryois
ἀγαθόν. (5) ἔτι «δὲν τὸν σίδαρον κατέσθεσθαι καὶ ἀμβλύνεσθαι καὶ συντρίβε-
σθαι τοῖς μὲν ἄλλοις κακόν, τῶι δὲ χαλκῆι ἀγαθόν. καὶ μὰν τὸν κέραμον παρα-
θραύεσθαι τοῖς μὲν ἄλλοις κακόν, τοῖς δὲ κεραμεῦσιν ἀγαθόν. τὰ δὲ ὑποδήματα
κατατρίβεσθαι καὶ διαρρήγνυόθαι τοῖς μὲν ἄλλοις κακόν, τῶι δὲ σκυτῆι ἀγαθόν.
10 (6) ἐν τοίνυν τοῖς ἀγῶσι τοῖς γυμνικοῖς καὶ τοῖς μωσικοῖς καὶ τοῖς πολεμικοῖς"
αὐτίκα ἐν τῶι γυμνικῶι τῶι σταδιοδρόμωι d νίκα τῶι μὲν νικῶντι ἀγαθόν, τοῖς δὲ
ἡσσαμένοις κακόν. (7) καττωὐτὸ δὲ καὶ τοὶ παλαισταὶ καὶ πύκται καὶ τοὶ
ἄλλοι πάντες μωσικοί" αὐτίκα (ἁ νίκαν ἁ κιθαρωιδίας τῶι μὲν νικῶντι ἀγαθόν, τοῖς
δὲ ἡσσαμένοις κακόν. (8) Ev τε τῶι πολέμωι (καὶ τὰ νεώτατα πρῶτον ἐρῶ) &
16 τῶν Λακεδαιμονίων νίκα, ἂν ἐνίκων ᾿Αθηναίως καὶ τὼς συμμάχως, Λακεδαιμονίοις
μὲν ἀγαθόν, ᾿Αθηναίοις δὲ καὶ τοῖς συμμάχοις κακόν᾽ & τε νίκα, ἂν τοὶ Ἕλλανες
τὸν Πέρσαν ἐνίκασαν, τοῖς μὲν Ἕλλασιν ἀγαϑόν, τοῖς δὲ βαρβάροις κακόν. (9) ἁ
τοίνυν τοῦ Ἰλίου αἵρεσις τοῖς μὲν ᾿Αχαιοῖς ἀγαϑόν, τοῖς δὲ Τρωσὶ κακόν. καδδὲ
ταὐτὸνκαὶ τὰ τῶν Θηβαίων καὶ τὰ τῶν ᾿Αργείων ihn. (10) καὶ & τῶν Κεν-
20 ταύρων καὶ Λαπιθᾶν μάχα τοῖς μὲν Λαπίθαις ἀγαθόν, τοῖς δὲ Κενταύροις κακόν.
᾿ καὶ μὰν καὶ & τῶν θεῶν καὶ Γιγάντων λεγομένα μάχα καὶ νίκα τοῖς μὲν θεοῖς ἀγα-
ϑόν, τοῖς δὲ Γίγασι κακόν. — (11) ἄλλος δὲ λόγος λέγεται, ὡς ἄλλο μὲν τἀγα-
θὸν εἴη, ἄλλο δὲ τὸ κακόν; διαφέρον ὥσπερ καὶ τῶνυμα, οὕτω καὶ τὸ πρᾶγμα.
ἐγὼ δὲ καὶ οὐτὸς τοῦτον διαιρεῦμαι τὸν τρόπον" δοκῶ γὰρ οὐδὲ διάδαλόν (κ᾽
25 ἦμεν, ποῖον ἀγαθὸν καὶ ποῖον κακόν, αἱ τὸ αὐτὸ καὶ μὴ ἄλλο ἑκάτερον kin‘ καὶ
γὰρ θαυμαστόν κ᾽ εἴη. (12) οἶμαι δὲ οὐδέ κ᾿ αὐτὸν ἔχεν ἀποκρίνασθαι, αἴ τις
[αὐτὸν] ἔροιτο τὸν ταῦτα λέγοντα’ “εἶπον δή μοι, ἤδη τύ τι τοὶ γονέες ἀγαθὸν
1 τοῖς δὲ πωλεῦντι ... ἀσθενεῦντι κακόν E: fehlt übr. Hss,. πωλεῦντι]

sonst unerhörte Form (vgl. zu 8. 405, 1), die hier durchgeführt er-
scheint 5 περιθραύεσθαι E νανκλήρω!] so die Hoss. 6 {δὲν Vossie-
nus 10 γυμναστικοῖς Hss: verb. Blass πολεμικοῖς ζκαττωντόν Trieber
11 viell! τῶν σταδιοδρόμων ἢ Diels 12 καττωυτὸ Matthaeus de Varis
(Vatic. gr. 1338): καὶ τοῦτο Hss. τῶι παλαιστᾶι καὶ πύκται καὶ τοῖς ἄλλοις
πᾶσιν (ἔν τε τῶι» μωσικῶι ἀἁ νίκα Wil. ἃ. so Diels, nur ἄλλοις ἔν τε ζτῶ!»
18 ἁ κιθαρωιδίας Diels: ἁ κιθαρῳδία Hiss. außer E, der ὁ κιθαρωδὸς hat:
τῶι κιθαρωιδῶι Wil. 14 πολεμικῶι (nach Ζ. 10) Trieber τὰ νεώτατα
Koen: τᾶϊ νεότητι oder τὰ νεώτατοι (νεότατι) Hss.: τὰ νεωστὶ North ἀἁἀ τῶν
Koen: αὐτῶν Hss. 15 ἂν Weber: ἐν &ı Hass. 16 ᾿Αθηναίοις δὲ καὶ fehlt
E, dafür τοῖς δὲ συμμάχοις τοὶ] τε Ρ 190 πάθη {τοῖς μὲν Θηβαίοις
ἀγαθὸν τοῖς δ᾽ ᾿Αργείοις κακόν» überflüssig Blass 20 λαπιθᾶν Has: ἁ
λαπιθᾶν nur BA 21 [καὶ νίκα] Wil. 24 αὐτὸς EKP: αὐτὸ übr. Hass.
οὐδὲ E: οὐ übr. Hass. (κ᾽ Blass; vielleicht οὐδέ κα δᾶλον Diels (κα
nötig? vgl. S. 411, 1; zu 409, 4) 25 εἴη Hss. außer Av E: ἧς Wil.:
26 ἔχεν E: ἔσχεν oder ἔσχον übr. Hass. 27 [αὐτὸν] Diels: αὐτὸν αὐτὸν
BV; [αὖ] τὸν αὐτὸν (vgl. 8.409, 171.) Friedländer τύ τι τοὶ γονέες ἀγαθὸν
ἐποίησαν W. Schulze: τι τὼς γονέας ἀγ. ἐποίησας ΕΒΟΥ͂ : τι τοὺς γονέας Ay.
ἐποίησας übr. Hoss.
1, 3—2, 5 407
ἐποίησαν ;’ φαίη κα΄ “καὶ πολλὰ καὶ μεγάλα. “TU ἄρα κακὰ Kal μεγάλα καὶ πολλὰ
τούτοις ὀφείλεις, αἴπτερ τωὐτόν ἐστι τὸ ἀγαθὸν τῶι κακῶι. (18) τί δέ, τὼς συγ-
γενέας ἤδη τι ἀγαθὸν ἐποίησας:᾿ “ἱζφκαὶ πολλὰ καὶ μεγάλον. “τὼς ἄρα συγγενέας
κακὸν ἐποίεις. τί δέ, τὼς ἐχθρὼς ἤδη κακὸν ἐποίησας ;’ “αὶ πολλὰ καὶ (μεγάλον.
5 ἱμέγιστα ἄρα ἀγαθὰ ἐποίησας. — (14) ἄγε δή nor καὶ τόδε ἀπόκριναι. ἄλλο τι
ἢ τὼς πτωχὼς οἰκτίρεις, ὅτι πολλὰ καὶ κακὰ ἔχοντι, (καὶ πολιν εὐδαιμονίζεις,
ὅτι πολλὰ καὶ ἀγαθὰ πράσσοντι, αἴπερ τωὐτὸ κακὸν καὶ ἀγαθόν; (15) τὸν δὲ
βασιλῇ τὸν μέγαν οὐδὲν κωλύει ὁμοίως διακεῖσθαι τοῖς πττωχοῖς. τὰ γὰρ πολλὰ
καὶ μεγάλα ἀγαθὰ αὐτῶι πολλὰ κακὰ καὶ μεγάλα ἐστίν, αἴ γα τωὐτόν ἐστιν ἀγαθὸν
10 καὶ κακόν. καὶ τάδε μὲν περὶ τῶ παντὸς εἰρήσθω. (16) εἶμι δὲ καὶ καθ᾽ ἕκαστον
ἀρξάμενος ἀπὸ τῶ ἐσθίεν καὶ πῖνεν καὶ ἀφροδισιάζεν. ταῦτα γὰρ τοῖς ἀσθενεῦντι
{ποιὲν κακόν, καὶ πάλιν» ταῦτα ποιὲν ἀγαθόν ἐστιν αὐτοῖς, αἵπερ τωὐτόν ἐστιν
ἀγαϑὸν καὶ κακόν" καὶ τοῖς νοσέοντι κακόν ἐστι τὸ νοσεῖν καὶ ἀγαθόν, αἴπερ τωὐ-
τόν ἐστι τὸ ἀγαθὸν τῶι κακῶι. (17) καδδὲ τόδε καὶ τἄλλα πάντα, τὰ ἐν τῶι
16 ἔμπροσθεν λόγωι εἴρηται. καὶ οὐ λέγω, τί ἐστι τὸ ἀγαθόν, ἀλλὰ τοῦτο πειρῶμαι
διδάσκειν, ὧς οὐ τωὐτὸν εἴη τὸ κακὸν καὶ τἀγαθόν, ἀλλ᾽ (ἄλλον ἑκάτερον.
2. Περὶ καλοῦ καὶ αἰσχροῦ

(1) λέγονται δὲ καὶ περὶ τῶ καλῶ καὶ {τῶν αἰσχρῶ δισσοὶ λόγοι. τοὶ μὲν
γάρ φαντι, ἄλλο μὲν ἦμεν τὸ καλόν, ἄλλο δὲ τὸ αἰσχρόν, διαφέρον, ὥσπερ καὶ
90 τῶὥνυμα, οὕτω καὶ τὸ σῶμα τοὶ δὲ τωὐτὸ καλὸν καὶ αἰσχρόν. (2) κἀγὼ πει-
ρασεῦμαι, τόνδε τὸν τρόπον ἐξαγεύμενος. αὐτίκα γὰρ παιδὶ ὡραίωι ἐραστᾶι μὲν
[χρηστῶ!] χαρίζεσθαι καλόν, μὴ ἐραστᾶι δὲ [καλῶ!] αἰσχρόν. (3) καὶ τὰς γυ-
ναῖκας λοῦσθαι ἔνδοι καλόν, ἐν παλαίστραι δὲ αἰσχρόν (ἀλλὰ τοῖς ἀνδράσιν ἐν
παλαίστραι καὶ ἐν γυμνασίωι καλόν). (4) καὶ συνίμεν τῶι ἀνδρὶ ἐν ἁσυχίαι μὲν
95 καλόν, ὅπου τοίχοις κρυφθήσεται᾽ ἔξω δὲ αἰσχρόν, ὅπου τις ὄψεται. (5) καὶ τῶι
μὲν αὐτᾶς συνίμεν ἀνδρὶ καλόν, ἀλλοτρίωι δὲ αἴσχιστον. καὶ τῶι γ᾽ ἀνδρὶ τᾶι
1 τὺ] τὸ E: σὺ A κακὰ [καὶ] Wil. 2 und 4 τί δαί E 3< δ Diels,

sonst wäre das Imperfekt ἐποίεις (4) unmotiviert 4 ἤδη κακὸν E: ἤδη
κακῶς übr. Hss.: ἤδη {τι} κακὸν überflüssig Trieber καὶ πολλὰ καὶ μέγιστα
ἄρα E: καὶ πολλὰ καὶ μέγαλα ἄρα übr. Hss.: beides verband Diels 6 πολλὰ
καὶ κακὰ ἔχοντι Diels : πολλὰ καὶ μεγάλα ἔχοντι Hss.: πολλὰ καὶ μεγάλα κακὰ
ἔχοντι North «καὶ Schanz: {πῶς οὐ τὼς πτωχώς» Wil. 7 πολλὰ καὶ
{(μεγάλαΣ ἀγαθὰ Weber 8 βασιλῆ E: βασιλῆα übr. Hss. πολλὰ καὶ
μεγάλα κακά Wil. 9 αἴ γα Diels: αἴκα Hess. 10 τῶ παντὸς Hss. :
τῶν πάντων Wil. καὶ (ἐπὶ τὰν καϑ᾽ Blass 11 τῶ EK: τῶν übr. Hss.
ἐσθίειν E: ἐσθίεν übr.: ἔσθειν Wil. ταῦτα γὰρ Mullach: τοῦτο γὰρ Hss.:
οὕτω γὰρ Wil. 12 {ποιὲν κακόν, καὶ πάλιν» Blass ταῦτα ποιὲν E: ταῦτα
“ποιεῦν übr. Hss.: ταῦτα ποιέονσι Wil. 106 [εἴη] W. Schulze, doch 5. 5. 405,5
<> Blass (vgl. 5. 406, 25.409, 13f.); hieis Diels für unr., der deutete ‘beides
ist sowohl gut wie schlecht’ u. auf 80 A 22 verwies 17 Titel fehlt E
18 {τῶ Trieber 20 σῶμα Hess. : πρᾶγμα Stephanus vgl. S. 411, 11u.ö.
πειρασεῦμαι A: πειρασοῦμαι übr. Hss. 21 τοῦτον τὸν τρόπον H πεαιδὶ
Wil.: παιδίῳ Hess. 22 [χρηστῶ!] Wil. nach xpnotöı wiederh. μὲν die
Hss. außer E ἐραστᾶι de μὴ καλῶι Rohde [καλῶ] Wil. 23 ἔνδοι
Vahlen: ἔνιοι ἘΠ: ἔνδον übr. Hess. 26 αἴσχιστον EAHWKF: αἰσχρόν
BCV τῶι γε Hss.
408 90 [88]. ΔΙΣΣΟΙ ΛΟΓΟΙ
μὲν ἑαυτῶ γυναικὶ συνίμεν καλόν, ἀλλοτρίαϊ δὲ αἰσχρόν. (6) καὶ κοσμεῖσθαι καὶ
ψιμυθίωι χρίεσθαι καὶ χρυσία περιάτπτεσθαι, τῶι μὲν ἀνὸρὶ αἰσχρόν, τᾶι δὲ γυναικὶ
καλόν. (7) καὶ τὼς μὲν φίλως εὖ ποιὲν καλόν, τὼς δὲ ἐχθρὼς αἰσχρόν. καὶ τὼς
μὲν πολεμίως φεύγεν αἰσχρόν, τὼς δὲ ἐν σταδίωι ἀνταγωνιστὰς καλόν. (8) καὶ
5 τὼς μὲν φίλως καὶ τὼς πολίτας φονεύεν αἰσχρόν, τὼς δὲ πολεμίως καλόν. καὶ
τάδε μὲν περὶ πάντων. (9) εἶμι δ᾽ (ἐφ᾽) ἃ ταὶ πόλιές τε αἰσχρὰ ἅγηνται
καὶ τὰ ἔθνεα. αὐτίκα Λακεδαιμονίοις τὰς κόρας γυμνάζεσθαι (Kal) ἀχειριδώτως
καὶ ἀχίτωνας παρέρπεν καλόν" Ἴωσι δὲ αἰσχρόν. (10) καὶ {τοῖς μὲν) τὼς παῖδας
μὴ μανθάνειν μωσικὰ καὶ γράμματα καλόν Ἴωσι δ᾽ αἰσχρὸν μὴ ἐπίστασθαι ταῦτα
10 πάντα. (11) Θεσσαλοῖσι δὲ καλὸν τὼς ἵπτπως ἐκ τᾷς ἀγέλας λαβόντι αὐτῶι δα-
μάσαι καὶ τὼς ὀρέας᾽ βῶν τε λαβόντι αὐτῶι σφάξαι καὶ ἐκδεῖραι καὶ κατακόψαι,
ἐν Σικελίαι δὲ αἰσχρὸν καὶ δώλων ἔργα. (12) Μακεδόσι δὲ καλὸν δοκεῖ ἦμεν
τὰς κόρας, πρὶν ἀνδρὶ γάμασθαι, ἐρᾶσθαι καὶ ἀνδρὶ συγγίνεσθαι, ἐπεὶ δέ κα
γάμηται, αἰσχρόν: Ἕλλασι δ᾽ ἄμφω αἰσχρόν. (18) τοῖς δὲ Θραιξὶ κόσμος τὰς
15 κόρας στίζεσθαι᾽ τοῖς δ᾽ ἄλλοις τιμωρία τὰ στίγματα τοῖς ἀδικέοντι. τοὶ δὲ Σκύθαι
καλὸν νομίζοντι, ὅς (κ᾽) ἄνδρα κατακανὼν ἐκδείρας τὰν κεφαλὰν τὸ μὲν κόμιον
πρὸ τοῦ ἵππου φορῆι, τὸ δ᾽ ὀστέον χρυσώσας (Ti) καὶ ἀργυρώσας πίνηι ἐξ αὐτοῦ
καὶ σπένδηι τοῖς θεοῖς" ἐν δὲ τοῖς Ἕλλασιν ουδέ κ᾿ ἐς τὰν αὐτὰν οἰκίαν συνεισ-
ελθεῖν βούλοιτό τις τῶι ταῦτα ποιήσαντι... (14) Μασσαγέται δὲ τὼς γονέας
20 κατακόψαντες κατέσθοντι, καὶ τάφος κάλλιστος δοκεῖ ἦμεν ἐν τοῖς τέκνοις τεθάφθαι"
ἐν δὲ τᾶι Ἑλλάδι αἴ τις ταῦτα ποιήσαι, ἐξελαθεὶς ἐκ τῆς Ἑλλάδος κακώς κα ἀπο-
θάνοι ὡς αἰσχρὰ καὶ δεινὰ ποιέων. (15, τοὶ δὲ Τιερσαι κοσμεῖσθαι τε ὥσπερ
τὰς γυναῖκας καὶ τὼς ἄνδρας καλὸν νομίζοντι, καὶ τᾶι θυγατρὶ καὶ τᾶι ματρὶ καὶ τᾶι
ἀδελφᾶι συνίμεν᾽ τοὶ δὲ Ἕλλανες καὶ αἰσχρὰ καὶ παράνομα. (16) Λυδοῖς τοίνυν τὰς
25 κόρας πορνευθείσας καὶ ἀργύριον ἐνεργάσασθαι καὶ οὕτως γάμασθαι καλὸν δοκεῖ
ἦμεν, ἐν δὲ τοῖς Ἕλλασιν οὐδείς κα θέλοι γᾶμαι. (17) Αἰγύπτιοί τε οὐ ταὐτὰ
νομίζοντι καλὰ τοῖς ἄλλοις" τῆιδε μὲν γὰρ γυναῖκας ὑφαίνειν καὶ <Epıa) ἐργά-
ζεσθαι καλόν, ἀλλὰ τηνεῖ τὼς ἄνδρας, τὰς δὲ γυναῖκας πράσσεν, ἅπερ τῆιδε τοὶ
1 αὐτῶ Wil. 4 ἀνταγωνιστὰς Orelli: ἀγωνιστάς Hess. 6 «ἐφ᾽»

Stephanus [τὲ] Wil. ἅγηνται] präsentisch wie bei Herodot 7<kaly>Wil.
8 «τοῖς μὲν» Diels: {τήνοις) Wil. 9 μωσικὰν nach Par. 1967 Ausgg.
10 θεσσαλοῖσι so Hss.; vgl. Eurip. Elect. 815 τὼς ἘΣ; τὰς übr. Hiss.
αὐτῶι Blass: αὐτώς Hss.: αὐτοῖς hier wie Z. 11 verm. Diels 11 ros E:
τὰς übr. Hss. αὐτῶι Blass.: αὐτώς Hss. 13 [ἀνδρὶ] Wil. 13, 14 δὲ
καὶ yaneitaı Hss.: verb. Wil. 15 τοῖς δ᾽... ἀδικέοντι fehlt P τιμωρίαν
E (die übr. Hss. fehlen hier): verb. Weber Σκύθαι] vgl. Herod. ıv 26.
64. 65; Plat. Euthyd. 299 E 16 (κ᾽ Blass; vgl. aber 411, 1
κατακανὼν Blass: κατκτανὼν E: κτανών übr. Hass. προκόμιον Blass
17 πρὸ] πρὸ P φορεῖ Hss. <n» Diels: ἢ statt καὶ Wil. πίνῃ E:
πίνει übr. Hss. 18 σπένδει Hess. 19 βούλοιτό τις Blass: βούλοιτ᾽ ἄν
τις Hess. τῶι ταῦτα Diels: τοιαῦτα Hss.; verteidigt Friedländer
20 über die Sitte vgl. Herod. ı 216. τπὶ 99; Aly Philol. 85 (1930) 42ff.
κατέσθονται E κάκιστος E 21 τᾶι A: τῶι übr. Hss.. oi E: ἄν übr.
Hss. ποιήσαι Wil.: ποιήσῃ Hss. ἐκ τῆς Ἑλλάδος tilgte Wil. κακῶς
κα Wil.: κακὰ Hss. 22 [te] Diels 25 Evepyrioaodaı Hss.: verb. Weber
26 γαμᾶν Hss.: verb. Blass 27 ἄλλοις] Ἕλλασι Valckenaer (Tüs>
γυναῖκας Wil. <&pıa» Valckenaer =:
2, b—27 409
ἄνδρες. τὸν παλὸν δεύειν ταῖς χερσί, τὸν δὲ σῖτον τοῖς ποσί, τήνοις καλόν, ἀλλ᾽
ἁμὶν τὸ ἐναντίον. (18) οἶμαι δ᾽, αἴ τις τὰ αἰσχρὰ ἐς ἕν κελεύοι συνενεῖκαι πτάντας
ἀνθρώπως, ἃ ἕκαστοι νομίζοντι, καὶ πάλιν ἐξ ἀθρόων τούτων τὰ καλὰ λαβέν, ἃ
ἕκαστοι ἅγηνται, οὐδὲ ἕν (Ka) καλλειφθῆμεν, ἀλλὰ πάντας πάντα διαλαβέν. οὐ
ὃ γὰρ πάντες ταὐτὰ νομίζοντι. (19) παρεξοῦμαι δὲ καὶ ποίημά τι [TGF 844
adesp. 26]7᾽
καὶ γὰρ τὸν ἄλλον ὧδε θνητοῖσιν νόμον
ὄψηι διαιρῶν" οὐδὲν ἦν πάντηι καλόν,
οὐδ᾽ αἰσχρόν, ἀλλὰ ταὔτ᾽ ἐποίησεν λαβών
10 ὁ καιρὸς αἰσχρὰ καὶ διαλλάξας καλά.
(20) ὡς δὲ τὸ σύνολον εἶτται, πάντα καιρῶι μὲν καλά ἐντι, ἐν ἀκαιρίαι δ᾽ αἰσχρά.
τί ὧν διεπραξάμην ; ἔφαν ἀποδείξειν ταὐτὰ αἰσχρὰ καὶ καλὰ ἐόντα, καὶ ἀπέδειξα
ἐν τούτοις πᾶσι. --- (21) λέγεται δὲ καὶ περὶ τῶ αἰσχρῶ καὶ (τῶν καλῶ, ὡς ἄλλο
ἑκάτερον εἴη. ἐπεὶ αἴ τις ἐρωτάσαι τὼς λέγοντας, ὡς τὸ αὐτὸ πρᾶγμα αἰσχρὸν καὶ
15 καλόν ἐστιν, αἴ ποκά τι αὐτοῖς καλὸν ἔργασται, (Kal) αἰσχρὸν ὁμολογησοῦντι,
αἴπερ τωὐτὸν καὶ τὸ αἰσχρὸν καὶ τὸ καλόν. (22) καὶ αἴ τινά γα καλὸν οἴδαντι
ἄνδρα, τοῦτον καὶ αἰσχρὸν τὸν αὐτόν᾽ καὶ αἴ τινά γα λευκόν, καὶ μέλανα τοῦτον
τὸν αὐτόν. καὶ καλόν γ᾽ ἐστὶ τὼς θεὼς σέβεσθαι, καὶ αἰσχρὸν αὖ τὼς θεὼς σέβε-
σθαι, αἴπερ τωὐτὸν αἰσχρὸν καὶ καλόν ἐστι. (23) καὶ τάδε μὲν περὶ ἁπάντων
20 εἰρήσθω por" τρέψομαι δὲ ἐπὶ τὸν λόγον αὐτῶν, ὃν λέγοντι. (24) αἱ γὰρ τὰν
γυναῖκα καλόν ἐστι κοσμεῖσθαι, τὰν γυναῖκα (Kal) αἰσχρὸν κοσμεῖσθαι, αἴπερ
τωὐτὸν αἰσχρὸν καὶ καλόν" καὶ τἄλλα κατὰ τωὐτόν. (26) ἐν Λακεδαίμονί ἐστι
καλὸν τὰς παῖδας γυμνάζεσθαι, ἐν Λακεδαίμονί ἐστιν αἰσχρὸν τὰς παῖδας γυμνά-
ζεσθαι, καὶ τἄλλα οὕτως. (26) λέγοντι δέ, ὡς αἴ τινες τὰ αἰσχρὰ ἐκ τῶν ἐθνέων
25 πάντοθεν συνενείκαιεν, ἔπειτα συγκαλέσαντες κελεύοιεν, ἅ τις καλὰ νομίζοι, λαμ-
βάνεν, πάντα κα ἐν καλῶι ἀπενειχθῆμεν. ἐγὼ θαυμάζω, αἱ τὰ αἰσχρὰ συνενεχθέντα
καλὰ ἐσεῖται, καὶ οὐχ οἷάπερ ἦνθεν. (27) αἱ, γοῦν ἵππως ἢ βῶς ἢ ὄϊς ἢ ἀνθρώ-
πῶς ἄγαγον, οὐκ ἄλλο τί κα ἀπᾶγον᾽ ἐπεὶ οὐδ᾽ αἱ χρυσὸν ἤνεικαν, χαλκόν
1 δὲ E: fehlt übr. Hss. 2 αἵ Wil.: ἄν Hss. καλὰ (so Z. 2 Hss.)

und αἰσχρὰ (Z. 3) vertauschte North vgl. $26 und Herodot. ııı 38. vır152
3 τούτων Weber: τοι Hss.: [τοι] Wil. 4 οὐδὲ ἕν Diels: οὐδὲν Hss. {κὰν
Weber; Einschaltung hält hier und ἃ. ἃ. St. für unnötig Höeg a. O.
καλλειφθῆμεν Εἰ : καλυφθεῖμεν oder καλυφθῆμεν übr. Hss.: κα ληφθῆμεν Matithaeus
de Varis 7—10 die Verse halten Valkenaer u. a. für Euripideisch
7 τιν᾽ ἄλλον τόνδε unnütz Nauck 8 διαιρῶν philosophisch zergliedernd
(vgl. 22 B 1): διαθρῶν Valckenaer ἦν Nauck: ἂν Hss.: ὃν Cobet καλόν]
κακόν E 9 ταῦτ᾽ Hss: verb. Valckenaer: πάντ᾽ Wil. 11 εἶπται ἘΣ:
εἶπεν übr. Hss. καλὰ vor μὲν wiederh. E [ἐν] Wil. 12 ἐόντα F:
ὄντα übr. Hss. 13 (τῶν Blass 15 <kal> Wil. 16 τινά τα καλὸν El
18 καὶ Diels: καὶ Ἠ88. αὖ Wil.: ἄρ Hss. (ἄρα BVCP?) 18. 19 τὼς
.. σέβεσθαι Wiederholung wie Z. 23. 24 19 περὶ] πρὸς E 21 <kal)
Diels 23 ἐν Λακεδ. ... γυμνάζεσθαι fehlt P 24 λέγοντι ἘΣ: λέγονται
übr. Hss. 25 συγκαλεσεῦντες (oder- οὔντες) Hss.: verb. Schanz νομίζοι
E: νομίζεν übr. Hss. 26 κα Orelli: καὶ Hss. ἐγὼ δὲ Blass: κἠγὼ
Trieber;; 5. S. 415, 10 28 ἄγασον Et ἀπᾶγον] ἀπάγον BOV: οπάγαγον
übr. Hss. οὐδ᾽ ol... οὐδ᾽ al North: οὐδ᾽ al... οὐδ᾽ ἂν E: οὐδὲ... οὐδὲ
übr. Hss.
[ἀπτήνεικαν)], οὐδ᾽ αἱ ἄργυρον ἤνεικαν, μόλιβδόν κα ἀπέφερον. (28) ἀντὶ δ᾽ ἄρα

τῶν αἰσχρῶν καλὰ ἀπάγοντι; φέρε δή, αἱ ἄρα τις αἰσχρὸν (ἄνδρον ἄγαγε, τοῦτον
δ᾽ αὖ κα καλὸν ἀπᾶγε; ποιητὰς δὲ μάρτυρας ἐπάγονται, (ol) ποτὶ ἁδονάν, οὐ
ποτὶ ἀλάθειαν ποιεῦντι.
δ ὃ. Περὶ δικαίου καὶ ἀδίκου

(1) δισσοὶ δὲ λόγοι λέγονται καὶ περὶ τῶ δικαίω καὶ τῶ ἀδίκω. καὶ τοὶ μὲν᾽
ἄλλο ἧμεν τὸ δίκαιον, ἄλλο δὲ τὸ ἄδικον" τοὶ δὲ τωὐτὸ δίκαιον καὶ ἄδικον" καὶ
ἐγὼ τούτωι πειρασοῦμαι τιμωρέν. (2) καὶ πρῶτον μὲν ψεύδεσθαι ὡς δίκαιόν
ἐστι λεξῶ καὶ ἐξαπτατᾶν. τὼς μὲν πολεμίως ταῦτα ποιὲν (KaAdv καὶ δίκαιον, τὼς
10 δὲ φίλως») αἰσχρὸν καὶ πονηρὸν ἂν ἐξείποιεν᾽ {πῶς δὲ τὼς πολεμίως,» τὼς δὲ
φιλτάτως οὔ; αὐτίκα τὼς γονέας" αἱ γὰρ δέοι τὸν πατέρα ἢ τὰν ματέρα φάρμα-
κον πιὲν ἢ φαγέν, καὶ μὴ θέλοι, οὐ δίκαιόν ἐστι καὶ ἐν τῶι ῥοφήματι καὶ ἐν τῶι
ποτῶι δόμεν καὶ μὴ φάμεν ἐνῆμεν; (3) οὐκῶν δίκαιον» ἤδη ψεύδεσθαι καὶ
ἐξαπατᾶν τὼς γονέας. καὶ κλέτττεν μὰν τὰ τῶν φίλων καὶ βιῆσθαι τὼς φιλτάτως
15 δίκαιον. (4) αὐτίκα αἴ τις λυπηθείς τι τῶν οἰκηΐων καὶ ἀχθεσθεὶς μέλλοι αὑτὸν
διαφθείρεν ἢ ξίφει ἢ σχοινίωι ἢ ἄλλωι τινί, δίκαιόν ἐστι ταῦτα κλέψαι, αἱ δύναιτο,
αἱ δὲ ὑστερίξαι καὶ ἔχοντα καταλάβοι, ἀφελέσθαι βίαι ; (5) ἀνδραποδίξασθαι δὲ
πῶς οὐ δίκαιον τὼς πολεμίως (Kal) αἴ τις δύναιτο ἑλὼν πόλιν ὅλαν ἀποδόσθαι;
τοιχωρυχὲν δὲ τὰ τῶν πολιτῶν κοινὰ οἰκήματα δίκαιον φαίνεται. αἱ γὰρ ὁ πατὴρ
20 ἐπὶ θανάτωι, κατεστασιασμένος ὑπὸ τῶν ἐχθρῶν, δεδεμένος εἴη, ἄρα οὐ δίκαιον
διορύξαντα κλέψαι καὶ σῶσαι τὸν πατέρα; (6) ἐπιορκὲν δέ" αἴ τὶς ὑττὸ τῶν
πολεμίων λαφθεὶς ὑποδέξαιτο ὀμνύων F μὰν ἀφεθεὶς τὰν πόλιν προδώσεν, ἄρα
οὗτος δίκαιά (Ka) ποιήσαι εὐορκήσας; (7) ἐγὼ μὲν γὰρ οὐ δοκῶ" ἀλλὰ μᾶλλον
τὰν πόλιν καὶ τὼς φίλως καὶ τὰ ἱερὰ σώσαι {κα τὰν πατρώϊα ἐπιορκήσας. ἤδη
25 ἄρα δίκαιον καὶ τὸ ἐπιορκεῖν. καὶ τὸ ἱεροσυλέν᾽ (8) τὰ μὲν ἴδια τῶν πόλεων
ἐῶ" τὰ δὲ κοινὰ τᾶς Ἑλλάδος, τὰ ἐκ Δελφῶν καὶ τὰ ἐξ ᾿Ολυμπίας, μέλλοντος τῶ
βαρβάρω τὰν Ἑλλάδα λαβεῖν καὶ τᾶς σωτηρίας ἐν χρήμασιν ἐούσας, οὐ δίκαιον
λαβὲν καὶ χρῆσθαι ἐς τὸν πόλεμον; (9) φονεύεν δὲ τὼς φιλτάτως δίκαιον ἐπεὶ
καὶ ᾿Ορέστας καὶ ᾿Αλκμαίων᾽ καὶ ὁ θεὸς ἔχρησε δίκαια αὐτὼς ποιῆσαι. (10) ἐπὶ
30 δὲ τὰς τέχνας τρέψομαι καὶ τὰ τῶν ποιητῶν. ἐν γὰρ τραγωιδοποιίαι καὶ ζω-
1 [ἀπήνεικαν] Wil. ἄργυρον Blass: ἀργύριον Hss. 2 ἀπάγοντι Wil.:

ἀπαγαγόντι Hss. <ävöpa) Diels, vgl. S. 409, 27; 411, 14; φέρε δή verlangt
ein konkretes Beispiel ἀπάγαγε P τοῦτον Hss.: τοῦτο zwei Ox-
forder Apogr. von W: τωὐτὸν Wil. 3 δ᾽ αὖ κα Diels (δ᾽ archaisch):
δ᾽ ἂν καὶ EBC: ἂν καὶ ἅν. Hss.: ἄρα καὶ Wil. ἀπᾶγε; Diels: ἀπάγαγε Hss.:
ἀπάγει; Wil. (οἵδ North 4 ποτ᾽ Ηβ5. ἢ ποιεῦντι A: ποιοῦντι übr. Hss.
5 der Inhalt des c. 3 deckt sich mit Xenoph. Mem. ıv 2, 14 (Trieber
Herm. 26, 1891, 218) 6 τῶ ἀδίκω A: περὶ τῶ dölkw übr. Hess.
7 τωνυτὸν A 8 τοῦτο ΒΟΥ 9 ἐστι] ἔστι καὶ ἔστι E < δ Diels
10 &vfalsch mös... πολεμίως» Diels 12 ἢ Schanz: καὶ Hss. ἐστι]
evri A καὶ... καὶ] viell. fi... ἢ Diels 13 οὐκοῦν Hss., nur ὄκων P
(δίκαιον Diels 15 αἱ [τις] λυπηθείς τις Wil. καὶ] ἢ Wil. 16 δύνατο P
17 ἀνδραποδίξασθαι δὲ πῶς οὐ δίκαιον [τὼς πολεμίως], Wil. 18 <kal) Diels
22 ἄρα] ala E 23 οὕτως El (ka) Matthaei ποιησεῖ Wil. [γὰρ]
Wil. 24 owoas Schanz (ka Diels, τὰν Blass 29 αὐτῶ Hss.
30 vgl. Gorgias 82 B 23 m. Anm.
2, 27—4, 2 411
ypaglaı ὅστις (Ka) πλεῖστα ἐξαπατῆι ὅμοια τοῖς ἀληθινοῖς ποιέων, οὗτος ἄριστος.
(11) θέλω δὲ καὶ ποιημάτων παλαιοτέρων μαρτύριον ἐπαγαγέσθαι. Κλεοβουλίνης
[fr. 2 Anth. Ilyr. ı 47 Diehl]°
ἄνδρ᾽ εἶδον κλέπτοντα καὶ ἐξαπατῶντα βιαίως,
καὶ τὸ βίαι ῥέξαι τοῦτο δικαιότατον.
(12) ἦν πάλαι ταῦτα Αἰσχύλον δὲ ταῦτα [fr. 301. 3027’
ἀπάτης δικαίας οὐκ ἀποστατεῖ θεός,
(καί)
Ψευδῶν δὲ καιρὸν ἔσθ᾽ ὅπου τιμᾶι θεός.
ı0 (13) λέγεται δὲ Kal τῶιδε ἀντίος λόγος, ὡς ἄλλο τὸ δίκαιον καὶ τὸ ἄδικόν ἐστιν,
διαφέρον ὥσπερ καὶ τὥνυμα, οὕτω καὶ τὸ πρᾶγμα. ἐπεὶ αἴ τις ἐρωτάσαι τὼς
λέγοντας, ὡς τὸ αὐτό ἐστιν ἄδικον καὶ δίκαιον, αἱ ἤδη τι δίκαιον περὶ τὼς γονέας
ἔπραξαν, ὁμολογησοῦντι. καὶ ἄδικον ἄρα. τὸ γὰρ αὐτὸ ἄδικον καὶ δίκαιον ὁμο-
λογέοντι ἦμεν. (14) φέρε ἄλλο δή᾽ αἴ τινα γινώσκεις δίκαιον ἄνδρα, καὶ ἄδικον
15 ἄρα τὸν αὐτόν, καὶ μέγαν τοίνυν καὶ μικρὸν κατὰ τωὐτόν. καὶ (al) λέγοιτο πολλὰ
ἀδικήσας ἀποθανέτω᾽, ἀποθανέτω (Kal πολλὰ καὶ δίκαια δια) πραξάμενος. (15) καὶ
περὶ μὲν τούτων ἅλις. εἶμι δὲ ἐφ᾽ ἃ λέγοντες ἀξιόοντι τὸ αὐτὸ καὶ δίκαιον καὶ ἄδικον
ἀποδεικνύεν. (16) τὸ γὰρ κλέπτεν τὰ τῶν πολεμίων δίκαιον, καὶ ἄδικον ἀποδει-
κνύεν τοῦτο αὐτό, αἴ κ᾿ ἀληθὴς ὁ τήνων λόγος, καὶ τἄλλα καττωύτό. (17) τέ-
90 Χνας δὲ ἐπάγονται, ἐν αἷς οὐκ ἔστι τὸ δίκαιον καὶ τὸ ἄδικον. καὶ τοὶ ποιηταὶ οὐ
[το] ποτὶ ἀλάθειαν, ἀλλὰ ποτὶ τὰς ἁδονὰς τῶν ἀνθρώπων τὰ ποιήματα ποιέοντι.
4, Περὶ ἀλαθέος καὶ ψεύδεος

(1) λέγονται δὲ καὶ περὶ τῶ ψεύδεος καὶ τῶ ἀλαθέος δισσοὶ λόγοι, ὧν ὁ μέν
φατι, ἄλλον μὲν τὸν ψεύσταν ἦμεν λόγον, ἄλλον δὲ τὸν ἀλαθῆ᾽ τοὶ δὲ τὸν αὐτὸν
25 αὖ. (2) κἀγὼ τόνδε λέγω᾽ πρῶτον μέν, ὅτι τοῖς αὐτοῖς ὀνόμασι λέγονται"
1 <xa) Blass; nötig? vgl. S. 408, 16 2 zur Lösung des Rätsels vgl.
Nestle Philol. 67 (1908) 580 4 βιαίως Matth. ἃ. Varis: βία" ὡς Hess.
6 ἐν πάλαι Wil. (vgl. 22 C 1,24; Plato Gorg. 456 ἢ E) also ταῦτα sc. γίγνεται,
aber dann auch [Αἰσχύλον δὲ ταῦτα] Wil. 7 ἀποστατεῖ] ἀπὸ (Zeilen-
ende) E 8 <kal> Diels 9 ὅποι τιμῇ Hss. 12 αἱ ἤδη Wil.: αἴ κα
δή Hss.: ai ποκα δή Blass 18 ὁμολογησοῦντι Matth. d. Var.: ὁμολο-
γοσοῦντι ἘΠ: ὁμολογοῦντι übr. Hss. 14 ἄλλο δή Diels: ἄλλον δὲ Hss.
γινώσκη Hss.: verb. Diels 15 κατὰ τωὐτόν A: κατὰ ταυτόν EWKF:
κατ᾽ αὐτόν H: τὰ κατ᾽ αὐτόν ΒΥ al) Friedländer λέγοιτο Kranz: τοι Hss.
ἀποθανέτω ἀποθανέτω nur BV; καίτοι πολλὰ ἀδικήσας ἀποθανέτω, ἀπο-
θανέτω {πολλὰ καὶ δίκαια διαδ πραξάμενος Blass «καὶ ... dia) Diels: {ὁ
πολλὰ καὶ δίκαια τὸν» πατέρα (ζἐργαγξάμενος Wil. 18 τὸ γὰρ κλέτπτεν ...
ἀποδεινκνύεν wiederholt P ἀποδεικνύεν Hss.: {κ᾽ ἀπεδείκνυεν Wil.: tilgte
Blass τοῦτ᾽ αὐτό Hss. : τοῦτο τωὐτό Diels (vgl. S. 412, 13. 14) 19 αἴ κ᾿
αἴ γ᾽ Blass fs) ὁ Wil. 20. οὐτο E: καὶ τὸ A: cYyreübr. Hss.: οὐ [τὸ]
Schanz: οὔ τι Trieber: οὔτοι Weber 21 ποτ᾽ Hss.? 23 ο. 4—9
fehlen E ἀληθείας Hss.: verb. Diels zum Inhalt vgl. Plato Euthy-
dem. 283ff. 23 τῷ ἀλαθέος Diels: τᾶς ἀληθείας A: τῶ ἀληθείας (so) übr.
Hess. 24 ὁ δὲ Wil. 25 viell. λέγοντι Diels
ΒΒΈΪΕ ya Ca) ΒΒ Us :s[orce 1143 TIM forapu "τ τ uno] 9z
ἼΓΛΑ vwoLalgpx YOBU IWLASIHLON ΤῸΝ pZ SSBIT YLMOL (5m SaaıL 39 1110/3y) ΤΖ
UNION ONynNT 0% ᾿ΒΒῊ OoLAMoAdN :zuByog 1Lnonjda 91 ῬῬΡΙ Ὁ
201 Ἢ "ydos' zıaduor) "Ἢ πιο ΖΘ θα 7 IoyıoA (ΟΝ) :ΒΙ9ΤΩ {81 oa ***
Amıno) dogarı], (ΛΟ ΠΟΛ) :aoqoyM <ıraonda PoLowNıg 101) noLonach 21
SJOICT (μμλοάϑυ 91 ὍΠΙΟΝ τοάογ το... 39 ΔῈ 91 zuuyag 5... 53θῸγ»
°"SSF] H ϑ3θογ» : UNION 58μ. Lgowp SSBIET (PO) PX :°SSET ἸῸΝ :s[orce por FI
v oınmajdxoup :zuwyog [oLwardioup] g‘g0F 8. yYoop “JM μιδλὴ [Up 61
AA ΠΠ|9}9 1 ΤᾺ Ῥήλλφα (por dauom orlAgdu 91) :sporeg GorlAodu "τ"
dauom) ΤΊ (TEM) # 9. nz gaoyod (ay1o3 * dauop) 8 YMON 580 —
:9nd "ΒΒῊ Sugowp *ssp (05) oıonrl 9 ἃ ᾿πιοάϑγ “ΠΛᾺ [oa] τοῦ, jau3 :*sspf
ON IOL 1313 :ΒΊΘΤΩ [OL oLlaU3 9. 39 ἽἼΠΘΙΔ : 88}1 3A 'SSIT 9 8. σῷ :TIM
ΛΟ δ Ῥ 'I3A yDop ‘sporer moLlazAsA Uri pun woLlazAaA po ΠΟΊΑ ‘ IOQ9LKL,
aa yo : ᾿ΒΒῊ A po :spıqr A wg snusydegg SıadoAluuoy : ΒΒῊ (τοίου 9
98) 13doAluıos Z 2 'z osuoge “sspy wılazA :ssejgg woLlazAsA sseIgl
(on) "ss Ian 9 '""ay:yp '''p 45UOS O8uU0g9 "TIM Oo 1
m ϑῬῬϑΝῬΝὋὋἪὋ)Ἑ ἮΙ
(1300) no por Soumdgay Soıno 9 1395 por (5) [8 zZ uogo 8] καὶ αὶ "aodaındod
por aodaLobnox or dp agınmı .amLAapYoL ong amı aodaLobnox yon ‘Spar Su
aodaındog 1103 AgLnDVpL 91 (Ὁ) „oınpu pınoı 1113 OHA mıno "nodanobnox fox
aodaındog por ΛΟΟΟῸΥ3 Yox nozyaL ΟΝ 1103 agılırı por aojar por orlAodıu gıno 91 9%
por ΔῸΠ pox (6) "HLAMOLLON OYVYL [OR “VOLAENPLON FOX LLAOALL POX 1LAON03 ΤΟᾺ
moLalgpX PLroL ıLaoplou por "OLAPLL OVVYL [OX Inu. pox nolLı jox aoumdgay ΤᾺ
agA pınoı 11n0$prlong Δ3Π nonodu por (zZ) "1LA0009dU ἸῸΝ 1110A3y por 5130
“ὉΠ 101 ΤῸΝ [oboo 101. pox Ssuanonodbmo 101. Pox 1onarlonuorl 101 pınoL, (1) 'q
" 1adabnıg aoyg 89. o1noı "Lgowp ‘SHoVPp HL 39 0%

© ‘aarlı aoLonsch “wanısrarony Sognah 91 as ı9 “oıno por 39 ı1103Aovorlo (6)
.(anoorlAypdu Sıor 1Laadyu dpA no) 11aonda 11 9 “SpLomug 500. Sıgmo (SIL PX 39
- wonLmd3 (8) orlAgdu 91, Pyyp Yorinapı ayımo) ıad3borg amıno "aoonar 30
MılnaAp “KıraoAzy) noAoy noı Lgovp SonorlApdu wı azrl mazrlonaA 119 wınoı 1110X
Ν OAOY ὡἱ 99 8 (L) "apımo agı moLonach por 3gj0 Lgovp odgap waıı jo tor 91
"OLNDL PLN mı Οὐ Lana por “aoldnıdorlaz U asıya orou Sjı Lgoyp μοὶ "SoLno
Some 9 SoLonah por “[ormonidxoup] Sugovp 9 po .Lis ong 119 aovogq “Soonah
am po „aLoz Sodargu ‘iLnoAay joıno ng ‘Slıgoyp por Solonah Lys SoAoy Soıno 9
Sp ‘SwınoÄzy δῷ: worımdz 5. dpA po .CorAndu gı por dauom) orinapı amd
„„borg Slgowp 9 39 Sovup ‘SoAoy Sononah 9 Us Sovvp Sp por 39 moısAay (9) OT
*(a}103 *amd3A τὸν ἴδ or Sorojmosa
vor Spou por foıno gı Soumdgay por dauop) Sugoyp ‘S3govp QL 99 moLo “alLo3
Spıonarh ‘Sognarh gı ıldou 1001. ΔΒΠ moLQ ‘SoApy SoLno 9 119 “am Λογο (9) Π8
porn jau3 ‘mA3 Sonori 39 Sugovp “aarlnodz Saıayu ar gLno a ‘mp SoLonr, asrlıok
-3U po ıonarllıgox 5.133 101, oLıau3 (Ὁ) "ıraonda Lgoyp por noLonah por δοάου 4
AgınD AQL VIduLooNIg 3A Hı [or "SoAoy Sounm mazrinoAoyoup HL or "SoLonarh
‘oranzd3 Url 39 po .SoAoy 9 Sugowp ‘noAdoı oıan3X3 A τὸ .mı aoyynooda} 13doA
ΠΣ oxpumo (8) ᾿ὅοάου Soumo 9 Sugnacı “wılazAaA {{Π 3g po ‘SoAoy 9 5ιιθουρ
“mwılazAaA mıno ‘SoAoy 9 wıluday (or) Sp aarl po “glg SoAoy δου ‘3q Ὁ11313
|O.IOV 10221V [59] 06 88

4, 2—b, 15 413
καὶ ταὐτὰ ἔστι καὶ οὐκ ἔστι" τὰ γὰρ τῆιδ᾽ ἐόντα ἐν τᾶι Λιβύαι οὐκ ἔστιν, οὐδέ
γε τὰ ἐν Λιβύαι ἐν Κύπρωι. καὶ τἄλλα κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον. οὐκῶν καὶ ἐντὶ
τὰ πράγματα καὶ οὐκ ἐντί.᾽ (6) τοὶ τῆνα λέγοντες, τὼς μαινομένως καὶ {τὼς
σθαι καὶ λέγεν,
σωφρονοῦντας Kal) τὼς σοφὼς καὶ τὼς ἀμαθεῖς τωὐτὰ διαπράσσε
5 καὶ τᾶλλα {τὰν ἑπόμενα τῶι λόγωι, οὐκ ὀρθῶς λέγοντι. (7) αἱ γάρ τις αὐτὼς
διαφέρει μανία σωφροσύνη ς καὶ σοφία ἀμαθίης, φαντί" ἱναί᾽΄. (8) εὖ
ἐρωτάσαι, αἱ
οὐκῶν αἱ ταὐτὰ
γὰρ καὶ ἐξ ὧν πράσσοντι ἑκάτεροι δᾶλοί ἐντι, ὡς ὁμολογησοῦντι.
καὶ τοὶ μαινόμενοι σοφοί, καὶ πάντα συν-
πράσσοντι, καὶ τοὶ σοφοὶ μαίνονται,
ταράσσονται. (89) καὶ ἐπακτέος ὁ λόγος, πότερον ὧν ἐν δέοντι τοὶ σωφρονοῦν-
ὅταν τις
10 τες λέγοντι ἢ τοὶ μαινόμενοι. ἀλλὰ γάρ φαντι, ὡς ταὐτὰ μὲν λέγοντι,
αὐτὼς ἐρωτῆι᾽ ἀλλὰ τοὶ μὲν σοφοὶ ἐν τῶι δέοντι, τοὶ δὲ μαινόμενοι ἄι οὐ δεῖ.
μὴ δεῖ, ὥστε
(10) καὶ τοῦτο λέγοντες δοκοῦντι μικρὸν ποτιθῆναι {τὸν ἄι δεῖ καὶ
μηκέτι τὸ αὐτὸ ἦμεν. (11) ἐγὼ δὲ οὐ πράγματος τοσοῦτον ποτιτεθέντος AAAOI-
“Γλαῦκος καὶ
οὔσθαι δοκῶ τὰ πράγματα, ἀλλ᾽ ἁρμονίας διαλλαγείσας" ὥσπερ
(12) ταῦ-
15 ᾿γλαυκός᾽ καὶ “Ζάνθος᾽ καὶ 'ξανθός᾽ καὶ “Ζοῦθος᾽ καὶ “ξουθός᾽.
ς ῥηθέντα.
τα μὲν τὴν ἁρμονίαν ἀλλάξαντα διήνεικαν, τὰ δὲ μακρῶς καὶ βραχυτέρω
τα᾽ ἱκάρτος᾽
᾿“Τύρος᾽ καὶ ἱτυρός᾽, ᾿σάκος᾽ καὶ 'σακός᾽, ἅτερα δὲ γράμματα διαλλάξαν
καὶ “νόος. (18) ἐπεὶ ὧν οὐκ ἀφαιρεθέντ ος οὐδενὸς τοσοῦτον
καὶ ἱκρατός᾽, ᾿ὄνος᾽
ἐστιν. (14) αἴ
διαφέρει, τί δή, αἴ τίς τι ποτιτίθητι ἢ ἀφαιρεῖ; καὶ τοῦτο δείξω οἷόν
δέκα οὐδὲ ἕν εἴη, καὶ
90 τις ἀπὸ τῶν δέκα ἕν ἀφέλοι (ἢ τοῖς δέκα ἕν ποτθείην, οὔ κ᾿ ἔτι
(15) τὸ δὲ τὸν αὐτὸν ἄνθρωπον καὶ ἦμεν καὶ μὴ ἧμεν, ἐρωτῶ"
τἄλλα KATTWUTO.
{τὸ τὶ Kal) τὰ πάντα
“τὶ ἢ τὰ πάντα ἔστιν ;᾿ οὐκῶν αἴ τις μὴ φαίη ἦμεν, ψεύδεται,
εἰπὼν ταὐτά. πάντα ὧν πή! ἐστι.
κατταυτά Hss.; vgl. zu Ζ. 22; weiteres 8.
1 καὶ ταὐτὰ Mullach:
Wortindex s. v. αὐτός τῆιδε] Europa, Gegens. Afrika und Asien; vgl.
26 (1891) 219 ἔστιν] ἐντὶ AH 2 καὶ ἔστι τὰ πράγματα
Trieber Herm.
3 τοὶ τῆνα Diels: τοῖ τινες Hss.: τοὶ τοίνυν Mullach
καὶ οὐκ ἔστι Wil.
τὼς ... λέγεν (4) tilgte Diels 1. Aufl. nach τὼς fügt am Rande
entstellt) {τὼς
τεμνομένως καὶ P? (aus der Variante Te naıvoptvos καὶ
4 τωυτὰ A: ταὐτὰ übr. Hss.. ὅ {τὰν Blass
σωφρονοῦντας kai) Schanz
ἐν γάρ τις αὐτὸς ΒΟ 6 ἐρωτάσας Hss.:
ἑπόμενα A: ἐπόμνα übr. Hss.
ἀμαθίης so Hss. [ναί] Diels εὖ] etwa οὐ mit
verb. Fabricius
Frage? Diels 7 αἱ North: καὶ Hss. 9 ἐπακτέος ὁ λόγος (vgl. 5. 411, 20)
Wil. :ἐπ᾽ ἄρτεος ὁ λόγος AHWP: ἐπ᾽ ἄργεος ὁ λ. KF: ἐπ᾽ ἄγεος BCV : ἔτι ἅτε-
ρος λόγος Koen πότερον KF: καὶ πότερον ΒΟΥ͂ :πρότερον ΑἩ :etwa πότε-
ἐν τῶι δέοντι Koen 10 ὅκα
poı? Diels ὧν Wil.: οἷον Hss.: [οἷον] Koen
Wil. 12 ποτιθέμε ν Matthae i: ποττιθέμ εν Blass
τις αὐτὼς ἐρωτῆι nach φαντί
ἦμεν] ἦι Wil. δὲ] μὰν Wil.
{τὸν Diels (οὐχ) ὥστε Blass: ὥστε ζοὐν Wil.
ὅσον πράγματ ος ποτιτεθέ ντος A:
ποσούτω Ἠδ5.: verb. Wil., attisch οὐχ
14 ἁρμονίας ] Tonverh ältnis 17 Τύρος καὶ
προστεθέντος übr. Hss.
σακός] σάκκος Hss. 18 κρατός Wil:
τῦρος σάκος καὶ σᾶκος akzentuierte Wil.
19 τι ποτιτίθητι Diels: ἢ ποτιτιθεῖ τι Hss. vgl. Arist. Soph.
κράτος Hss.
29 20 <A... ποτθείη » Diels 21 καττοῦτο
el. 22. 178a 29; 31. 181b
22 τὶ ἢ τὰ πάντα Hss. »ist er in bezug auf einen Teil
Hss.: verb. Meibom
τι ἢ Blass {τὸ τὶ καὶ» Diels: Pole-
oder auf das Ganze ?«. Falsch ζἄλλον
Β 498 εἶμέν τε καὶ οὐκ εἶμεν. Der Mensch versch windet
mik gegen Heraklit 22
Die Existenz ist also
beständig κατὰ μέρη, aber nicht κατὰ τίάντα (λόγον).
23 εἰπόντες P ταὐτά Diels: ταῦτα Hess.
relativ zu verstehen (πῆι)
ΒΙΘΤΕ [oraoAsy "τ" agı] 185 'ssH πο "yUYION NO 9ς
"ıqn δἰιοϑη Ὁ noom 925 ΘΡΌΈΟΣΙ ΔΟΟΞη :'ssy
"SSH NO : ΒΊΘΙΩ mıno FZ "SSH 55ΠῸ Pino :sserg
53Π001 ANo Τῷ ᾿ΒΒῈΓ 1ojjrlox : "TrM wosron 8 ζ AD orig [rip 17 SEIT,
10,8 {μαῇ faozyu 101. j1laa) "TIoTA S'TIM egopusgsuseg τοῦ **-
ıo1y aoayu 101 ıL Oz 101 : SSH
"TIM [px] :zıedwon oy :"sspg pox ΣΒΙΘΙΩ x 91
"SSH 79 79 :ΒΊ911 9 1ῷ ᾿Β8}7 511: :zueyog ın 21 TM [01]
(SaLaogorl> amıoıdoo zueyag [amdboo]
sserg
Ig τῶν "8A ΟΝ 314
πητὰ
wopenb [ıoı 91 ᾿ΒΒῊ WOIPgIg :'TLM 3309793 "TIM 1L ΔΒ : SS 1103
:ΒΊΘΙΩ 511, SB 91 TIM w3pgig rl :sspg ὕϑροιο rl :ΒΊΘΤΩ 3$0gjg3 Url
GEF gl UODIT ZUMOWEILM Ὃ 8ZE "I0IT 048]4 13Δ
[LJeI
[Souispinvol FL ΛΑ
Jogorı] LapXAnı yosu oyonT "ss 1319XAnı II ΡΖ uodom
BP YOOU I041BMIO UBUL SOYPAORQIQ 9 "08 SoLno jo
"SSL POX Ὁ SoLnoxopgig
:S[OIT Por ἊΝ Ὁ, (2 3190u) amopgıg 01 snusydeyg "qıeA :'ss 103. 6 II
UoDlT IOPUBIPOLILT "ISA yY9op !oznyog " M 'Pu@
: '58} δῶγ) Smu por 10309193
2 RL AGO DL L ἜΛΑ AQLMo ınoL :'SSEL "ıqn οὐ οὐδοῦ 08 Aaıno
Sn Δ AP SSH “aan ΔῸ 04 . pw Ὁ "SSH 5}. :snusydegg 119
(81 ὃ IA) Aoroyg Syaox} :*sspt "aan Soam :37 SonmwNx
Z ἃ ΠΟ I
agı Limımdz aoıno 5... dyA 33 (zZ) SsLaojplon wınoı"oLouygd no “wogosnyA
ndypya up SpXdp Spı (Οὐχ Sm “amınnodoAuriog amı
53411, 90 1110A3X (I) “ἃ
"S133j39019 jo τοδί, ıorl HAmdXoup ano γύρ “Δι.08

agınagıg δῷ 'mAzy no por „aonzri por 5Ογ3:. 0X auXdp S13X3
por “SoAoyο ı1orl POLY3V3V 97
MıNo (EI) Sarlooy ano Soyprongıg Spı ΒΟῸΣ 'porinag pı narlonyg
anri MmıNo ὋΝ
10jjA
ὍὌΥ "ozjrox agılı asgoalı 511, po or τοῦ μοι, “δολουᾧ SOgPYNI
, ἀφῴων “ἰοῦ,
13Δ 011, por worhrlauoup 5003} 53 ΛΟΊΘ ΟΣ, aonarlonaA Sngns
511, 10 „2gamı 23 mıanA
“mogoanA orig SoazrioLo1u3 γυρ ig ΔΙΒΔΟΘΔῸΠ pLorlna
g pı 1103 apıoıu Uri ımı 30
yo (στ) 'Soduorl pdou 39 9 Sodıou pdou ar 9 'ΛΟΟΟῸΥ3 του; “aozyu
1011 τὰ. 0%
amıNoL por „aarlonpgaori ouorinamı por dauam „do amgor
OAINO ‘pYvou pı ΤΌ 301.
-Ipano Soygind “SonarionsA oA Sundbns ‘o1an3X3 Sonny awıoıd
on pdou amgor Ur
SıL hg ı9 ‘Sıondb 1ox 11, 39 1103 (IT) ‚SaLaogorl ΔΟΘῸΠ3 ano jovvou ouorirpdA
IpA por .mınonyk joboo amLoıdon [auboo] pdou 101
Ur po ‘39 aoıLdoıaı (01)
"WOIPGIg 1103 aoLmang 119 aoıdorisaL 3309j93 SıL Sp 9. po
.noılrioo no ‘3909193 GI
url Sır ag po pox (6) "AzIouL Solapidgap non aoıL SOLISYANVOL] 3909193 “noLıdı
ἴθ gr saalı τοιϑθφζορη}} por joiadoAngony, 39 μ. [U] (8) Sayısdy on an}6oo li
NY 1LAONORgIg }oLoıdono 101. pri 81. “onzriÄsgsgoup 10YPXOY
QIQ [1.43 no οὐχ Sm
“mzı3g9uy nodzınag apı 39 Sodı. "aajjdogin SpLoidogix
pox luapXAnı SonsripLouuz
SOLO ΤῸΝ ἊΣ HL “amlopgıg nuorirpdA SMYPAOKgIg Spı dpA
miromnıA „noAov aoı ΟἹ
sga9ı joa Lguna wıdpa 39 mA (2) "DoLalnzA3A MAoY 10159 SioLoıboo 1onarl
-onaAAno no joyyou 119 “39 yıurlau (9) "aagluyzbm Aa3gno SaLapgvz SpLoiboo
pdou Spar Lgl 119 99. wıdpısı (9) “δουγ)ῷ Sau ou AYZOGIGF AOaXzL amıno npı
Ssdgay joboo 10n3r1lonaA ἸΘΌΟΥΥΞ, 191 43 101 Sm 39 nıJdı
(F) ΒΟΌΣ ΘΟ 5.91, 500
δὰ vonzrläsgagoup ἊΣ Jovoxopgig “δῷ agımagıg po “Sp 39 oyva (6) "ὍΣ lg 9
ag ὉΠ ᾿ΔΙΞΧΒ 113 agıno oınoı ‘Slyogodon. IOYWY ıL po “13 a1 a9jo Xno So
(2)
„BOLAMIX 10357390119 390101 S3LnOAzy ὉΣ 2, 80 101, "agLlgorl 31n0
[113 ΔΟΙΙΌΘΙΟ 3100
ὈΛΒΟ ΤῸΝ mIdoo od 119 „Sonio 3100 Sugowp ‚uno SoAoy
511, 39 vo1aÄ3y (1)
aaıaagıg 10 ‘Spıadp Spı ἸῸΝ Sojdon Spı 103}}
ὁ
IOJOV ᾿οζξιν [69] 06 1267

6,1—8,6 415
ταῦτα λέγοντα, τί δὴ σὺ τοῖς οἰκέταις οὐκ ἀπὸ κλήρω τὰ ἔργα προστάσσεις,

ὅπως ὁ μὲν ζευγηλάτας, αἴ κ᾿ ὀψοποιὸς λάχηι, ὀψοποιῆι, ὁ δὲ ὀψοποιὸς ζευγη-
λατῆι, καὶ τἄλλα καττωὐτό ; (3) καὶ πῶς οὐ καὶ τὼς χαλκῆας καὶ τὼς σκυ-
τῆας συναγαγόντες καὶ τέκτονας καὶ χρυσοχόας διεκλαρώσαμεν καὶ ἠναγκάσαμεν,
5 ἅν x’ ἕκαστος λάχηι τέχναν ἐργάζεσθαι, ἀλλὰ μὴ ἃν ἐπίσταται; (4) τωὐτὸν
δὲ καὶ ἐν ἀγῶσι τᾶς μωσικᾶς διακλαρῶσαι τὼς ἀγωνιστὰς καὶ ὅ τι χ᾽ ἕκαστος
[κα] λάχηι, ἀγωνίζεσθαι" αὐλητὰς κιθαριξεῖ τυχὸν καὶ κιθαρωιδὸς αὐλήσει" καὶ
ἐν τῶι πολέμωι [τὼς] τοξότας καὶ [τὼς] ὁπλίτας ἱππασεῖται, ὁ δὲ ἱττπτεὺς το-
ξεύσει, ὥστε πάντες ἃ οὐκ ἐπίστανται οὐδὲ δύνανται, [οὐδὲ] πραξοῦντι.
10 (5) λέγοντι δὲ καὶ ἀγαθὸν ἦμεν καὶ δαμοτικὸν κάρτα ἐγὼ ἥκιστα νομίζω δαμοτι-
κόν. ἐντὶ γὰρ ἐν ταῖς πόλεσι μισόδαμοι ἄνθρωποι, ὧν αἴ κα τύχηι ὁ κύαμος, ἀπο-
λοῦντι τὸν δᾶμον. (6) ἀλλὰ χρὴ τὸν δᾶμον αὐτὸν ὁρῶντα αἱρεῖσθαι πιάντὰς
τὼς εὔνως αὐτῶι, καὶ τὼς ἐπιταδείως στραταγέν, ἁτέρως δὲ νομοφυλακὲν καὶ
τἄλλα.
1 8. (1) <Tö αὐτῶν» ἀνδρὸς καὶ τᾶς αὐτᾶς τέχνας νομίζω κατὰ βραχύ τε δύ-
νασθαι διαλέγεσθαι, καὶ (Tv) ἀλάθειαν τῶν πραγμάτων ἐπίστασθαι, καὶ δικάζεν
ἐπίστασθαι ὀρθῶς, καὶ δαμαγορεῖν οἷόν τ᾽ ἦμεν, καὶ λόγων τέχνας ἐπίστασθαι,
καὶ περὶ φύσιος τῶν ἁπάντων ὧς τε ἔχει καὶ ὡς ἐγένετο, διδάσκεν. (2) καὶ πρῶ-
: τον μὲν ὁ περὶ φύσιος τῶν ἁπάντων εἰδώς, πῶς οὐ δυνασεῖται περὶ πάντων ὀρ-
20 θῶς καὶ {τὰν πόλιν διδάσκενν πράσσεν; (8) ἔτι δὲ ὁ τὰς τέχνας τῶν λόγων
εἰδὼς ἐπιστασεῖται καὶ περὶ πάντων ὀρθῶς λέγεν. (4) δεῖ γὰρ τὸν μέλλοντα
ὀρθῶς λέγειν, περὶ ὧν ἐπίσταται, περὶ τούτων λέγεν. πάντ᾽ ὧν [γὰρ] ἐπιστα-
σεῖται. (5) πάντων μὲν γὰρ τῶν λόγων τὰς τέχνας ἐπίσταται, τοὶ δὲ λόγοι
πάντες περὶ πάντων τῶν ἐζόντων ἐντί;. (6) δεῖ δὲ ἐπίστασθαι τὸν μέλλοντα
25 ὀρθῶς λέγεν, πεοὶ ὅτων κα λέγηι, (τὰ πράγματον, καὶ τὰ μὲν ἀγαθὰ ὀρθῶς δι-
1 οἰκέται A προστάσσης Hss. 2 ὀψοποιῆι Matthaeus ἃ. Varis:

ὀψοποιᾶι Hss. 3 κατὰ τοῦτο Hss. καὶ fehlt BC zu οὐ καὶ (Text) am
Rande ὁ χαλκεὺς οὐ ἘΞ 5 &v.x’ North: ἀνασχ᾽ Hess. 7 [ka] Blass: καὶ
Vossianus κιθαριξεῖ Wil.: κιθαριζέτω Hss. κιθαρωδὸν Β 8 [τὼς] beide
Male Wil. 9 [οὐδὲ] Schanz (τάδε Morel): οὐδὲν (fooov) Trieber: etwa (al)
οὐ dei? Diels vgl. S. 413, 11; 416, 3 10 καὶ ἀγαθὸν KF: ἀγαθὸν übr.
Hss. δαμοτικὸν] Soyparırdv A ἐγὼ {δ᾽ Blass, doch vgl. S. 409, 26
14 τἄλλα (Karrwurö) Schanz 15 {τῶ αὐτῶ Blass: Lücke von
8—10 Buchst. Hss. καὶ Blass: κατὰ Hss. κατὰ βραχὺ] vgl. 80 A 7;
8606 1 16 διαλέγεσθαι North: καὶ (p. comp.) ἀλέγεσθαι P: καὶ λέγεσθαι
übr. Hss. ζὕτὰν» Wil. δικάζεν ἐπίστασθαι Wil: (vgl. S. 416, 4): διδασκά-
σασθαι Hss. 18 ἐγένετο BCV: ἐγίνετο übr. Hss. 19 περὶ φύσιος τῶν
ἁπάντων] vgl. Hippias 86 C 1 (rm 353, 20f.) 20 καὶ {τὰν πόλιν διδάσκεν»
nach Z. 25f. Diels: {δικάζεν» καὶ Heidel. Vgl. H. Gomperz Soph. u. Rhet.
S. 148 δὲ] δὴ P 22 πάντ᾽ ὧν [γὰρ] Diels: πάντων γὰρ Hss.
24 πάντες Hss.: πάντως Diels (1. Aufl.): [πάντες] Wil. τῶν fehlt B
ἐζόντων Zvri) Orelli: &.... (Lücke von 4 Buchstaben P) Hess. 25 καὶ
λέγοι Hss.: verb. Blass {τὰ mp&ynara) Diels nach Κ΄. 416, 7: Lücke
von 4—5 Buchstaben Hess. τὰ ἀγαϑὰ μὲν ΒΟΥ
δάσκεν τὴν. πόλιν πράσσεν, τὰ δὲ κακά τως κωλύειν. (7) εἰδὼς δὲ ταῦτα εἰδήσει
καὶ τὰ ἅτερα τούτων᾽ πάντα γὰρ ἐπιστασεῖται" ἔστι γὰρ ταὐτὰ τῶν πάντων τῆνα,
(ὁ) δὲ ποτὶ τωὐτὸν τὰ δέοντα πράξει, αἱ χρή. (8) καὶ μὲν ἐπίσταται αὐλέν, ἀὶ
δυνασεῖται αὐλέν, αἴ κα δέηι τοῦτο πράσσεν. (9) τὸν δὲ δικάζεσθαι ἐπιστάμενον.
5 δεῖ τὸ δίκαιον ἐπίστασθαι ὀρθῶς" περὶ γὰρ τοῦτο ταὶ δίκαι. εἰδὼς δὲ τοῦτο, εἰδή-
σε! καὶ τὸ ὑπεναντίον αὐτῶι καὶ τὰ (τούτων» ἅτερα. (10) δεῖ δὲ αὐτὸν καὶ τὼς
νόμως ἐπίστασθαι πάντας" αἱ τοίνυν τὰ πράγματα μὴ ἐπιστασεῖται, οὐδὲ τὼς
νόμως. (11) τὸν γὰρ ἐν μωσικᾶι νόμον ὡυτὸς ἐπίσταται, ὅσπερ καὶ μωσικάν,
ὃς δὲ μὴ μωσικάν, οὐδὲ τὸν νόμον. (12) ὅς ya {(μὰν» τὰν ἀλάθειαν τῶν πρα-
10 γμάτων ἐπίσταται, εὐπετὴς ὁ λόγος, ὅτι πάντα ἐπίσταται" (13) ὡς δὲ (καὶ.
κατὰ» βραχὺ (διαλέγεσθαι δύναται, αἴ καὺ δέηι νιν ἐρωτώμενον ἀποκρίνεσθαι,
περὶ πάντων" οὐκῶν δεῖ νιν πάντ᾽ ἐπίστασθαι.
9. (1) μέγιστον δὲ καὶ κάλλιστον ἐξεύρημα εὕρηται μνάμα καὶ ἐς πάντα χρή:
σιμον, ἐς τὰν σοφίαν τε καὶ ἐς τὸν βίον. (2) ἔστι δὲ τοῦτο {πρᾶτον ἐὰν προσέ-
15 xnıs τὸν νοῦν, διὰ τούτων παρελθοῦσα ἁ γνώμα μᾶλλον αἰσθησεῖται. (3) δεύ-
τερον δὲ μελετᾶν, αἴ κα ἀκούσηις" τῶι γὰρ πολλάκις ταὐτὰ ἀκοῦσαι καὶ εἶπαι
ἐς μνάμαν παρεγένετο σύνολον ὃ ἔμαθες. (4) τρίτον αἴ κα ἀκούσηις ἐπὶ τὰ οἶδας
καταθέσθαι, οἷον τόδε δεῖ μεμνᾶσθαι Χρύσιππον, κατθέμεν ἐπὶ τὸν χρυσὸν καὶ
τὸν ἵπτπον. (5) ἄλλο" Πυριλάμπη κατϑέμεν ἐπὶ (TO) πῦρ καὶ τὸ λάμπειν. τάδε
20 μὲν περὶ τῶν ὀνυμάτων᾽ (6) τὰ δὲ πράγματα οὕτως" περὶ ἀνδρείας ἐπὶ τὸν
[Ἄρη καὶ τὸν ᾿Αχιλλῆα, περὶ χαλκείας δὲ ἐπὶ τὸν Ἥφαιστον, περὶ δειλίας ἐπὶ τὸν
’Emeiöv...
a Ὸς 55
1 τὼς Hss. (τῶς -- τεῶς -- ἀμωσγέπως Ἱ vgl. τοὶ S. 414, 16): παντῶς Blass:
ὀρθῶς Trieber ταῦτα Diels: γεαὐτὰ Hss. 2 γὰρ] ἄρα Blass τῆνα
A (se. τὰ πράγματα): κεῖνα übr. Hass. 3 <ö) Diels πρασσεῖται. χρὴ
AHP: παρασσεῖται. χρὴ übr. Hss.: verb. Diels (αἱ χρή Wil.) καὶ Diels:
κἂν Hss.: καὶ αἱ Blass dl(= del) Diels: al Hss.: &ı Weber „Hiegegen
wendet sich der Musiker des Hibehpapyrus (s. meine Vorsokr.3 8. 253)“
Nestle 4 ἐπιστάμενον] ἐπιμένον BVC! 5 τοῦτο Wil.: τούτω A: τούτων
übr, Hss. ταὶ δίκαι Blass: τὰ δίκαια Hss. RE TEPEIK
AFKWP: τὼς νόμως ...... τερεία BCV: verb. Trieber: πάντα τὰ ἅτερα
Wil. δὲ Kal αὐτὸν καὶ ΒΟΥ 8 ὡυτὸς Diels: τίς Hss.: [τίς] Wil.
9 (μὰν) Wil. 10 εὐπετὴς Meibom: ἀπετής Hss. ὡς δὲ (Kal κατὰν Diels:
ὃς δὲ Hss.: ποδδὲ Wil. 11 «διαλέγεσθαι δύναται Blass, αἴ Ka) Diels
δέηι Diels: δεῖ Hss. ἐρωτώμενος P 13 δὲ] δὴ ΒΟΥ εὕρηται...
βίον Wil. (außerdem φιλοσοφίαν st. τὰν σοφίαν): εὕρηται ἐς τὸν βίον μνάμα
καὶ ἐς πάντα χρήσιμον ἐς φιλοσοφίαν τε καὶ σοφίαν Hss. 14 <mpätov)
Schanz, größere Lücke Wil. ἐὰν Hss.: αἴ κα Blass 15 {τὰν διὰ u.
τούτω mit Orelli D.els παρελθοῦσα Hss.: παρελθόντα & Wil. nach
αἰσθησεῖται folgt das von Diels nach Z. 17 versetzte σύνολον ὃ ἔμαϑες
im
den Hess. 16 δευτέραν Hss.: verb. North αἴ κα Hss.: & ka Blass
τῶι γὰρ Schanz: τὸ γὰρ Has. ταῦτα Hess. 17 αἴ κα Hss.: & κα
Blass ἐπὶ τὰ] ἔπειτα Ἠ585. 19 {τὸν Blass 21 ἐπὶ fehlt beide
Male A Schluß ἐλλιπὲς οὕτω καὶ τὸ ἀντίγραφον ὡς ὁρᾶτε A: σημείωσαι
ὅτι τὸ ἐπίλοιπον οὐχ εὑρέθη übr. Hss.
INHALT DES ZWEITEN BANDES
B. DIE FRAGMENTE DER PHILOSOPHEN DES SECHSTEN
UND FÜNFTEN JAHRHUNDERTS UND UNMITTELBARER
NACHFOLGER
FORTSETZUNG
Seite Kap. Seite
Kap.
59. Anaxagoras 5 Abderiten
60. Archelaos . 44 69. Nessas. 230
61. Metrodoros v. RR ol 49 70. Metrodoros von Chios 231
62. Kleidemos . 50 71. Diogenes von Smyrna 235
63. Idaios öl 72. Anaxarchos ; 235
64. Diogenes von Apollonie 51 73. Hekataios von Abe 240
65. Kratylos. 69 74. Apollodoros . 246
66. Antisthenes dr Hara- 75. Nausiphanes . . 246
kliteer 70 76. Diotimos . 250
6778. Abderiten 77. Bion von Abdrrey, . 261
. 251
67. Leukippos . . 70 7 DDR
68. Demokritos. . 81
C. ÄLTERE SOPHISTIK
Seite Seite
Kap.
79. Name und BRORR ; . 252 . Thrasymachos . . 319
80. Protagoras . 253 . Hippias . . 326
81. Xeniades x, 2 . Antiphon der ΠΑΛῈ ΕΝ . 334
82. Gorgias . : . 271 . Kritias } . 371
83. Lykophron. . 307 . Anonymus Taraklicht N . 400
84. Prodikos. . 308 . Δισσοὶ λόγοι (Dialexeis) . 405
KONKORDANZ
DER KAPITELZAHLEN DER (1.)—4. UND DER 5. (6.) AUFLAGE
4. Auflage 6. Auflage 4. Auflage 6. Auflage
1. Thales. 11 33. Eurytos . 45
2. Anaximandros . 12 34. Archippos. Ds Opsimon 46
3. Anaximenes . 13 35. Archytas δ ἧς ee
4. Pythagoras 14 35a. Okkelos 48
5. Kerkops 15 36. Timaios . 49
6. Petron 16 37. Hiketas . 50
7. Brotinos 17 38. Ekphantos 51
8. Hippasos Ν 18 39. Xenophilos 52
9, Kalliphon und Demoksdes 19 40. Diokles usw. . “ *,.:08
10. Parmiskos . 20 41. Proros. Amyklas. Rlei-
ll. Xenophanes . 21 nias s 54
12. Herakleitos 22 42. Damon u. Phintias 55
13. Epicharmos 23 43. Simos. Myonides. Eu-
14. Alkmaion . 24 Dhranor . u: 56
15. Ikkos . 25 44. Lykon. 57
16. Paron.. 26 45. Pythagoreische Sohıla 58
17. Ameinias 27 46. Anaxagoras 59
18. Parmenides 28 47. Archelaos . ; 60
19. Zenon 29 48. Metrodoros v. Lampsakes 61
20. Melissos . 1 30 49. Kleidemos. 62
21. Empedokles . 31 50. Idaios 63
22. Menestor 32 51. Diogenes v. Apollonie, 64
23. Xuthos . 33 52. Kratylos. 65
24. Boidas ἃ φ 34 53. Antisthenesd. Häraklitser 66
248. Thrasyalkes. 35 54. Leukippos . 67
25. Ion von Chios . 36 δῦ. Demokritos 68
25a. Damon 37 656. Nessas 69
26. Hippon . 38 57. Metrodoros v. Chios 70
27. Phaleas und Hipnodanos 39 58. Diogenes v. Smyrna . 71
28. Polykleitos. ee 81. 59. Anaxarchos 72
29. Oinopides . 41 60. Hekataios v. Abders N 73
30. Hippokr. v. Chios. Aischy- 61. Apollodoros . 74
los h a RR 42 62. Nausiphanes . 75
31. Theodoros . 43 63. Diotimos 76
32. Philolaos 44 64. Bion v. Abdera 77
ZUSÄTZE UND BERICHTIGUNGEN 419
4. Auflage 6. Auflage 4, Auflage 6. Auflage

θδ. ἜΒΟΙΟΝ ἡ πα ὧν ὡἱ τ rer ΧΕΙ 8, PROLAROFEE ὡς 5.5, «- (80
66. Orpheus . 1-1. 30, ΟΘΠΙΒΗΘΗ ᾿ς ᾿ς, ee 181
67. Musaios . 2.1. 10. RIOEBEEE eu u ee 8.
68. Epimenides . 3 |— Lykophron. . . .... 83
68a. Hesiodos . . #1 ἢ Prodikos: : 55 au 84
69. Phokos 5 | 78. Thrasymachos . . x .. 8
70. Kleostratos i 6 79. Hippias . . . ον, 86
71. Pherekydes v.. Byron ; 7 | 80. Antiphon d. Sopkikt ne
72. Theagenes . . 8 | 81. Kritias . . . er BB
73. Akusilaos . . 9 | 82. Anonymus Tamblieht cn ᾽ν
73a. Die sieben Wein 10 | 83. Δισσοὶ λόγοι (Dialexeis) . 90
73b. Name u. Begriff d. So-
phistik \ er 1 “on
NACHTRAG ZUM ZWEITEN BAND

59. ANAXAGORAS: Zu diesem Kapitel im allg. s. jetzt Ὁ. Gigon, Philc!.
91 (1936) Lff.; O. Jöhrens, Die Fragmente des A., Gött. Diss. 1939 (besonders
fruchtbar); W. Broecker, Die Lehre des A., Kantstudien 1942/3 S. 176ff.;
D. Ciurnelli, La Filosofia di A., Padova 1947; J. Zafiropulo, A. de Clazomöne,
Paris 1948; M. Cleve, The Philosophy of A., New York 1949 und zu den drei !-
zuletzt genannten H. Fränkel, Class. Philol. 45 (1950) 187 ff. [die Notiz im Nach-
trag zu Zenon ob. 1 497 Z.31f. ist zu streichen]; G. Vlastos, The Physical Theory
of A., Philos. Rev. 59 (1950) 31ff.; ders. über Cleves Buch ebd. S. 124ff.; F. Solm-
sen, Tissues and the soul ebd. ὃ. 441ff.
S. 5, 7ff. Zu νοῦς, νοεῖν, νόημα hier und im ganzen Kap. vgl. Stenzel, Antike 10
1 (1925) 247ff. und die zu I 135, ff. zitierten Arbeiten von K. v. Fritz, obwohl
er nur den voranaxagoreischen Sprachgebrauch behandelt — 24 Frag. 150
Wehrli. — 8.6, 1 Zu πόλος s. Tieche, Mus. Helv. 2 (1945) 78 — 23 Anm σὺν
γραφαῖς A. Rüstow — 26 vgl. Tiöche ebd. 7880, — S.7, 10 Frag. 82 Wehrli. —
S.8,44 Füge hinzu: Diog. Laert. II 45 ἀμφότεροι δ᾽ ἤκουσαν ᾿Αναξαγόρου, 15
καὶ οὗτος (Sokrates, wohl erschlossen aus Plato Phaedo p. 97 D; vgl. auch 37 A 7)
καὶ Εὐριπίδης. --- S.9,38 Jetzt FGrHist. 65F8. — S.10,5 Vgl. Plut. de
vit. aer. al. 831 F— 10. 13 nerewpoAoyla in übertragenem Sinne, „erhabene
Beredtsamkeit‘‘, so richtig Wilamowitz, Griech. Lesebuch, Erläuterg. II 230,
vgl. Kranz, Philol. 96 (1944) 193f.; aus 13f. geht hervor, daß A. ausführliche 20
begriffliche Erörterungen (pVois) über Geist und Ungeist gemacht hat, denn
die von Burnet aufgenommene Lesart διανοίας statt ἀνοίας ist sicherlich unrich-
tig, vgl. A 57 (II 20, 39). Die so geringen erhaltenen wortgetreuen Fragmente
geben natürlich eine völlig unzureichende Vorstellung vom Ganzen — 35 vgl.
auch Plutarchs Erzählung von der Sonnenfinsterniserklärung Perikl. c. 35; 25
Cicero de rep. I 16,25. — S.12,29 Aus Theophrast zitiert von Joh. Diaconus
HermogenesKommentar bei H. Rabe, Rhein. Mus. 63 (1908) 137. — 8.18, 17
27°
420 NACHTRAG ZUM ZWEITEN BAND
Setze den Text so fort: οὗτοι γὰρ κρίνουσι τοῖς ἐκτός, τούτων αἰσθόμενοι μόνοι
— 37 vgl. Plut. de tranqu. an. 1; Iambl. Vita Pyth. 196. — 8.15, 11 Die
Lehre des A. vorgelesen und kritisiert 75 A7 (Il 247,16) — 22 Anm. ἐνόντων
p. 155, 25: ὄντων p. 27, 7 gehört vielmehr zu Z. 19. — S. 17, 13 Zu τοῖς δ᾽ ἔργοις
5 ὕστερος s. ob. Nachtrag zul 283,25 — 17 lies den Text nach der Überlieferung
so: πῦρ Kal γῆν καὶ τὰ σύστοιχα τούτοις στοιχεῖα ... — 8.18, 36 Anm. Setze
zu: σὰρξ fehlt Plut. — 8.20, 38 Zu δῖνος vgl. Eur. Alc. 245; 64 (1; die Ato-
misten (s. Wortindex 8. v.). — 8. 23,22 Vgl. H. Strohm, Philol. Suppl. 28, 1
(1936) 15%. — S. 24, 33 Zu ψευδοφανῆ: ψευδοφαῆ 5. ob. Nachtrag zu I 246, 6
10 — 35 zur Sonnenfinsternis vgl. A 42 (II 16, 25) sowie ob. Nachtrag zu S. 10, 35
— 38 Anm. μὲν fehlt E, tilgte wohl richtig früher Diels; γινομένης Plut., besser —
S. 25, 15 In dem genannten Scholion wird der (auf Experiment beruhende) Ver-
gleich καθάπερ ἐσόττρων ἀντιλαμτόντων ἀλλήλοις verwendet, der A. und De-
mokrit zugeschrieben wird — 16 vgl. dagegen A 12 — 25 vgl. Aristoph. Nub.
15 403ff. — S.26,2 Füge zu Seneca Nat. quaest. IV b 3,6 A. .... grando nihil
aliud est quam suspensa glacies, nix [in Madvig] pruina pendens [congelatio
Madvig]. illud enim iam diximus, quod inter rorem et aquam interest, hoc inter
pruinam et glaciem, nec non inter nivem et grandinem interesse. — 5 zu
αἰτιολογεῖσθαι vgl. oben A47 (II 19, 9ff. 27ff.) — 6 vgl. Aristot. Meteor.
20 T2. 372215 —35 [et quidam non] Gercke zuletzt — 35ff. danach Goethe,
Faust, Klass. Walpurgisnacht v. 7865ff. — S.29, 2ff. Vgl. aber auch Wort-
index 8. ν. αἴσθησις. --- 5, 82, 5ff. Vgl. durchgehend die Interpretationen von
Ο. Jöhrens in der ob. S. 419,2 zitierten Dissert. — 11 Olymp. in Plat. Gorg.
p- 76, 2 Norvin zitiert (nach verwirrter Textstelle) ἦν ἄρα ὁμοῦ πάντα χρήματα.
25 — 8.833,15 [τὸ] μὴ οὐκ εἶναι Kranz und P. Friedländer. — S. 84, 10 Anm.
Vgl. aber aueh Gigon, Ursprung d. griech. Philos. S. 173 Anm. 77 — 19ff.
„(Kal τοῦ ἀραίου καὶ τοῦ πυκνοῦ» wird irgendwo einzufügen sein, nach S. 38, 15ff.
vgl. B15“ P. Friedländer. — S. 37, 81. Hierzu (und zu S.43, 10ff.) verweist
Ο. Becker auf Aristot. Met. A 9. 991a 14 (M 5. 1079® 18) οὕτω μὲν γὰρ ἂν ἴσως
30 αἴτια δόξειεν εἶναι (scil. τὰ εἴδη) ὡς τὸ λευκὸν μεμιγμένον (μεμιγμένωι O. Becker)
τῶι λευκῶι ἀλλ᾽ οὗτος μὲν ὁ λόγος λίαν εὐκίνητος, ὃν ᾿Αναξαγόρας μὲν πρῶτος,
Εὔδοξος δ᾽ ὕστερον καὶ ἄλλοι τινὲς ἔλεγον. Vgl. dazu Cherniss ἃ. Ο. S. 2379 —
18 zu ἄπειρον vgl. Jaeger, Theology S. 241 not. 34. — 8.38, 3 Übers. ,,γνώμη
auch ‚Entscheidung über‘ vgl. z. B. Soph. Phil. 837‘ P. Friedländer. — S. 40, 21
35 νομίζουσιν ist zwar nicht „gleich‘‘ καλοῖεν S. 41,2, wie Heinimann, Nomos u.
Physis S. 49 sagt, trotzdem ist es besser, in Anlehnung an Dielsens Übersetzung
statt „Meinung“ vielmehr „(Sprach)brauch“ zu setzen. — 8. 41, 12ff. Frag. 20
ist hier zu streichen und vielmehr unter die von Hesiods ‘Astronomie’ oder
“Astrologie” einzureihen (also in cap. 4138, 16), wohin es nicht nur seinem Inhalt
40 nach allein paßt, denn S. 42, 36 ist sogar der Name Hesiod in der hebräischen
Umschrift Esiosodos noch klar zu erkennen, wie mir der Hebraist H. J. Kraus-
Bonn nachweist. Hesiod entsprechend kommt Galen S. 43, 2 dann auf Homer
zu sprechen. Sonderabhandlung hierüber in Vorbereitung. — 8.48, 15 Der
Begriff Wesens-,‚schau‘‘ in Husserls „Phänomeno“-logie dürfte von dem Anaxa-
45 goreischen Grundsatz nicht unabhängig sein. — S.44,23 Füge zu: 25 [0].
Schol. in Apoll. Rhod. IV 814 Wendel ᾿Αναξαγόρας (Zevayöpas Morel) φησίν,
ὅτι ταῖς ἀληθείαις τὸν ᾿Αχιλλέα ὡς θεὸν τετιμήκασιν οἱ περὶ τὴν Λακωνικὴν
οἰκοῦντες.
NACHTRAG ZUM ZWEITEN BAND 421
60. ARCHELAOS: S. 45, 11f. Vgl. Nachtrag zu I 88, 31; Lucret. V 811ff.
nebst Baileys Ausgabe, intr. note p. 1454; von hier bis in die mittelalterliche
Legende weiter wirkend, vgl. z.B. Th. Mann, Der Eryählte 8. 235f. — 30
Frag. 52b Wehrli — 32 Frag. 11 Blumenthal; FGrHist. 392 F9; Jacoby,
Class. Quart. 41 (1947) 10. In der Angabe des Diog. Laert. II 19 über Sokrates ! nn
ἀκούσας δὲ ᾿Αναξαγόρου κατά τινας ... μετὰ τὴν ἐκείνου καταδίκην διήκουσεν
᾿Αρχελάου τοῦ φυσικοῦ, οὗ καὶ παιδικὰ γενέσθαι φησὶν ᾿Αριστόξενος (Frag.ö2a
Wehrli) ist nur der Inhalt des Relativsatzes Aristoxenisch. wie Suda a. Ὁ. be-
stätıgt, die chronologische Angabe der anonymen Quelle ist wertlos. — ὃ, 47, 21
Anm. ἐμψυχρίας Meineke — 23 vgl. Philo de aet. mundi 14 VI 87, 11 Cohn. 10
61. METRODOROS V. LAMPSAKOS: 5. 49, 16:6. Vgl. Kranz, Kosmos
u. Mensch (s. Nachtrag zu I 95,17 5. 488, 4lff.) 5. 1688. — 23 vgl. jetzt
7. Heidmann, Papyrus 1676 der Herc. Bibl. (Philodem. Περὶ ποιημάτων, Diss.
Bonn. 1937, fr. II. XI, p. 7).
62. KLEIDEMOS: S.50,10. Vgl. 13 A17 (I 94, δ); Cherniss a. Ὁ. 15
S. 139500,
64. DIOGENES V. APOLLONIA: Im allgemeinen vgl. H. Diller, D. philo-
sophiegesch. Stellung des D. v. A., Herm. 76 (1941) 359 ff. (bes. d. Verhältnis zu
Herakleitos u. Melissos); W. Jaeger, Theology, bes. S. 243ff.; G. Rudberg, Zum
Stil des Ὁ. v. A., Symbol. Osl. 22 (1943) 1ff.; ders., In comment. Aristot. fon- 20
tesque eorum adnot., Miscell. Mercati 4 (Studi e Testi 124) 1946, S. 48ff.
S. 52,1 Frag. 91 Wehrli — 32 καὶ οὗτος [nämlich wie Anaximenes]. —
S. 54,27 Vgl. Ennius Frag. inc. 43 p. 236 Vahlen? — 28 vgl. P. Friedländer,
Platon I 250. — 8.56, 14 Zur Sache vergleicht Hippoer. ἃ. morb. sacro 16,
zum Terminus Dio Chrys. 12, 30 Nestle. — 5. 57,5 Die Auffassung, daß die 25
Schallwahrnehmung auf einem a&r implantatus beruhe, hat bis auf Cotugnos
Entdeckung der Labyrinthflüssigkeit gegolten (1760), nach St. v. Stein, D.
Lehren v. d. Funktionen der einz. Teile d. Ohrlab. (1894) — 9 füge ein: 22a.
GALEN. on medical experience (TI. τ. ἰατρ. ἐμπειρίας). First edit. of the Arabic
version ... by R. Walzer (Oxford 1944, repr. 1946/7) cap. XIII 4 (p. 109 W.) 30
‚ was it that this was unanimously asserted among the elder physicians, not
only by Hippocrates, but also by all those who came after him, Diogenes, Diocles,
Praxagoras, Philotimos and Erasistratos? For all of these acknowledge that
what they know concerning medical practice they know by means of the logos
in conjunetion with experience. In partieular, Diogenes and Diocles argue at 35
length that there is no way of ascertaining the ultimate disposal of food and
drink except by experience. This was a matter on which Hippocrates had al-
ready pronounced a definite judgement by stating that it was one of the things
which are to be ascertained by experience. Literaturverweise dazu bei Walzer
$,159 — 31 Anm. füge zu: αὐτοῖς Hss.: verb. Beck. — S.60ff. Zu B3.5 40
vgl. Stenzel, Antike 1 (1925) 263; zu Β 4. ὅ vgl. Cherniss a. O. 5. 542° u.ö. —
5, ΘΙ, 5ff. Vgl. Jaeger, Theology a. 0. — 8.62, 3ff. Erstes Auftreten des
Leibnizschen Prineipium identitatis indiscernibilium! — S. 68, 81, Nach
Deichgräbers Ausgabe (1935) sind folgende Varianten zu wählen: καὶ τὰ ἐόντα
καὶ τὰ μέλλοντα ἔσεσθαι --- ἐταράχθη πάντα --- καὶ ὀνομῆναί μοι αὐτὸ δοκέουσιν 45
οἱ παλαιοὶ αἰθέρα.
65. 66. KRATYLOS. ANTISTHENES: Für die Herakliteer vgl. Nach-
trag zu Herakleitos ob. 1 491, 27ff. — 8.70, 12 Füge hinzu: 2a. [ARISTOT.]
Probl. 13, 6. 908% 28 διὰ τί, ἐάν τις σκόροδα φάγηι,τὸοὖρον ὄζει, ἄλλων δὲ ἐχόντων
ἰσχυρὰν ὀσμὴν οὐκ ὄζει ἐδεσθέντων; πότερον, ὥσπερ τινὲς τῶν ἡρακλειτι
ζόντων
φασὶν ὅτι ἀναθυμιᾶται, ὥσπερ ἐν τῶι ὅλωι, καὶ ἐν τῶι σώματι, εἶτα
πάλιν ψυχθὲν
συνίσταται ἐκεὶ μὲν ὑγρόν, ἐνταῦθα δὲ οὖρον, ἡ ἐκ τῆς τροφῆς ἀναθυμίασι
ς, ἐξ οὗ
5 ἐγένετο αὕτη συμμειγνυμένῃ, ποιεῖ τὴν ὀσμήν; Vgl. 22 A 5, zum Vergleich
zwischen
Kosmos u. Leib 5. den Nachtrag zu unt. 5. 153, 14.
67. LEUKIPPOS: Zu allen Atomisten vgl. V.E. Alfieri, Gli Atomisti
(Bari 1936) ;Cherniss a. O. S. 415ff.; W. Schmid (-Ο. Stählin), Gesch.
ἃ, griech.
Literatur V Bd. 2,2 (1948) $. 224ff.
10 S. 70, 28 Anm. τούτων hat nach A. Biedls Angabe tatsächlich
Hs. B —
30ff. wäre δίνην besser als echtes Leukippwort stets zu sperren.
— $.74,5
Anm. Nach εἶναι tilgte als Schreiberversehn [ravtnv γὰρ] Diels.
— S. 75,2
Nach 14, 3 fülle aus: οἱ ἀττὸ Λευκίττπτου (τὰ ἄτομα πολυσχήμονα),
mit versetztem
Lemma. — 5. 77,4 Anm. lies: ἀτόμων Heeren: ἄστρων
FP EHTTETTÄEYHEVOV
15 F(?) P: verb. Meineke — 12 statt ἀτόμων, wie Usener
liest, ist σωμάτων der
Hss. beizubehalten, vgl. Wortindex III 419a 16ff.,
insbes, Text ob. Ζ. 7 —
13 Anm. τε Usener: δὲ Hss. — 16 Anm, τε Diels: δὲ Has.
(richti3).
g — 8.79, 4
Vgl. 59 B21 (ob. 8.43, 81) — 26 Ζήνων [1128 Arnim].
— $.80, 19 Füge
zu: vgl. auch 75 A7 (II 247, 18).
20 68. DEMOKRITOS: Im allgem. s. Cherniss ἃ. Ὁ. 8. 415f.; G. Vlastos,
Ethics and Physics in D., Philos. Rev. δά (1945) 578ff.,
55 (1946) 53ff.; K.
v. Fritz, Philosophie u. sprachl. Ausdruck bei D., Plato
u. Aristot., New York,
Stechert, 1939; H. Weiß, D.’s theory of cognition, Class.
Quart. 1938, 471.
(mir bisher nicht erreichbar); J. Bidez, Eos ou Platon
et l’Orient, cap. 15:
25 Platon et D&mocrite (Bruxelles 1945).
S. 82,15 Frag. 93 Wehrli — 38 Frag. 131 Wehrli. — S. 84, 18 δίνης auch
hier wie immer zu sperren. — 8.85, 26 Πλάτων [Thea:t. 169£f.]
— 33 lies
[καὶ] u. vgl. II 255, 18 Anm. — 5. 91,10 Anm. Zu Περὶ λογικῶν
ἢ (dies oben
im Text ausgefallen) κανών (vgl. B10b II 140, 3) bemerkte A. Biedl brieflich:
30 „Langerbeck, Doxis Epirhysm., Neue philnlog. Unters.
10, 1935, 116 übersieht,
daß nicht nur F, sondern auch die zur Kontrolle dieser,
allerdings, wie bekannt,
manchmal recht willkürlichen Hs. heranzuziehende a-Grupp
e (hier vertreten
durch den Leidensis s. XV med., den Urgroßvater der ed.
princeps bei Froben)
περὶ λογικῶν bietet‘. — S. 92, 12 Anm. Schriften D.’s erwähnt
auch Philodem.
35 Πρὸς τοὺς [σοφιστάς3] ed. Sbordone (Napoli 1947)
Fr. d* (ρ. 30) 18 (p. 75). —
S. 98, 27 Statt αὐταῖς gibt Heiberg versehentlich αὐτοῖς;
dagegen 30 lies mit
ihm τὰς εἰρημένας. --- S. 94, 18 Metaph. Η 2. 1042b 12ff.
— S. 95,27 Anm.
Aötius schrieb τὸ κενόν, vgl. Doxogr. Anm. — S. 97, 33 Zu den Stellen
aus Diog. v. Oin. vgl. hier wie sonst jetzt d. Ausg. von A.
Grilli in Alfieri-Unter-
40 steiner, Studi di Filos. Greca (Bari 1950) S. 345ff.,
Literaturübers. 5. 359, —
S. 98, 20 nr. 54 fehlt von jeher — 21 Anm. zu Mochos
a. O. vgl. auch J. Levy,
La legende de Pyth. en Palestine (1927) 8.22. — 8.102,2
8 Zu ergänzen nach
Augustin. ad Dioscor. ep. 128, 28 (Usener Epicurea
Frag. 352 p. 237). Vgl.
auch Alfieri in Alfieri-Untersteiner a. 0. S. 85ff. —
8.103, 15 (sowie zu B 166.
45 191). Vgl. H. Herter, Rhein. Jahrb. f. Volkskunde
1950, 122. 124. 140 — 23 vgl.
Aristot. Περὶ τῆς καθ᾽ ὕπνον μαντικῆς 2. 464° ff. u.
dazu Luria, Compt. rend.
de l’Ac. des Sciences de PURSS 1929, 140! (Nestle); auch Palm, Stud. zu Hipp.
Περὶ διαίτης, Tüb. Diss. 1933, 52#£,: J aeger, Theology S.
249 not. 36. — S. 104, 12
Vgl. auch 68 C2 — 31 zu homines vgl. B34 m. Nachtr. — S.105, 3 Anm.

τοὺς κόσμους Meineke — 36 Anm. ἀνάγκη FP: verb. Canter. — 5. 106, 9 Füge zu:
Aristot. Meteorol. A 6, 11. 343b 26 φησὶ (Demokrit) ὦφθαι διαλυομένων τῶν
κομητῶν ἀστέρας τινάς. τοῦτο δ᾽ οὐχ ὁτὲ μὲν ἔδει γίγνεσθαι ὁτὲ δ᾽ οὔ, ἀλλ᾽ ἀεί
— 15 ergänze die Stelle nach vorn: nova haec caelestium (sc. cometarum) 5
observatio est et nuper in Graeciam invecta. Richtig ausgedeutet von Boll-Bezold,
Sternglaube u. -deutg.? S. 121, während E. Frank, Plat. u. ἃ. sog. Pythagor.
S.202 den Zusammenhang der Stelle nicht beachtet hat. Zum ganzen vgl.
59 A 81, dasauch von D. gilt. — S. 107, 15 aqua] daher Aet. III 15, 1 (Ὁ. 379, 8).
— 8.109, 10 Vgl. auch Metaph. T5. 1009b 11 (P. Friedländer) — 21 vgl. 10
Wortindex s. ν. σφαῖρα. --- 8.110,37 „von ὅλως δὲ angeht die Beziehg. aufPlatons
Theaetet‘“ P. Friedländer. — S. 111, 16 füge ein: Plato [Theaet. p. 169ff.]. —
S. 112, 27 Anm. ὑποφαίνουσι PF: ἀποφαίνονται Diels; ob richtig? — 32 Anm.
vgl. ob. I 307, 11 m. Anm. — S8.115,5 Zum Bild vgl. Aeschylus Prom. 789
Wil. — 8.123, 10 Vgl. Palm an der ob. zu S. 103, 23 nachgetr. Stelle — 24 15
Anm. ζωιογονοῦντα Galen. (?): verb. Diels — 32 Anm. vgl. Doxogr. Proleg.
Ρ. 1ὅ — S. 124, 26 Vgl. Palm a. O. 8.35. — 8. 129, 36 Füge zu: 171. GALEN.
in der ob. zu 8. 57,9 nachgetragenen Schrift cap. IX 5 (p. 99 Walzer) ... we
find that of the bulk of mankind each individual by making use of his frequent
observations gains knowledge not attained by another; for as Demokritos says, 20
experience and vicissitudes have taught men this, and it is from their wealth of
experience that men have learned to perform the things they do. Vgl. dazu 68 B
5,1 (136,9). 5,2. 144. 154; Walzer vergleicht überdies Plato de rep. 373 AB;
Aristot. Metaph. Al. 9804 2; Diog. Oinoand. p.16 Will. — S. 132,16 Vgl.
Heinimann, Nomos u. Physis S. 201f. — S. 188, 3ff. Übersetzg. l. statt „„durch 25
seinen Glauben‘: „durch sein Wähnen‘“‘, statt „seiner Kraft‘: „dem Möglichen‘“;
zur Formulierung vgl. Soph. Oed. R. 1191f. Umgekehrt verbindet τῶι δοκεῖν
mit κατατίθεσθαι — „mit seinem Erwarten herabgeht‘‘ P. Friedländer — 14 zu
ἀθαμβίη vgl. Wortindex s: v. und Alfieri in ἃ; ob. Nachtrag zu 5. 102, 28 angef.
Abh. 5.89 Anm. — 8.134, 14ff. Zur Diskussion dieses Problems vgl. Nestle, 30
Einleitg. zur Ausg. v. Platos Protagoras S. 23ff.; H. Dahlmann, De philos. Graec.
sent. ad loquellae orig. pert., Leipz. Diss. 1928, 23ff.; F. Jacoby, FGrHist. 264
nebst Kommentar S. 31. 85; G. Vlastos, Am. Journ. of Philol. 67 (1946) 51ff.
mit weiteren Lit.angaben. Zur Erdentstehg. s. auch Hippocr. de carn. 3 (zitiert
ob. 8. 77,3 Anm.). — 8.136, 9 Zu πεῖρα s. ob. Nachtrag zu S. 129, 36. — 35
S. 138, 10ff. ist vielmehr mit Gaisford so zu lesen, wie G. Freymuth feststellte:
... βίου ἐκείνου μετέστρεψαν διαγωγὴν Kal εἱμαρμένην, ὡς εἴποι τις᾽ κἀκ τῆς
χρήσεως τοῦ πυρὸς αἱ τέχναι προσεφευρέθησαν, δι᾽ ὧν ὁ βίος κοσμεῖται ... —
28ff. vgl. Α 112, — S8.140,3 vgl. Nachtr. zu ob. S. 91, 10 Anm. — 8.146, 13
Hierüber zuletzt F. Wehrli, Phyllobolia (Basel 1946) S. 117. und dazu Cherniss- 40
Fontenrose, Am. Journ. of Philol. 71 (1950) 83ff. — 17ff. vgl. S. Tolstaja-
Melikowa, Bull. de l’Ac. ἃ. Science. de ’URSS 1926, 12 p. 1l15lff. — 18 „vgl.
Lucrezens Sprachtheorie u. poetische Praxis“ P. Friedländer (s. desselben
Pattern of sound and atomistie theory, Am. Journ. of Phil. 62, 1941, 16ff.) —
20 Anm. jetzt Τὰ XI 2, 205 Ab p. 98. — S. 151, 2 Anm. lies: ἄμβην richtig als 45
“Umgang’ gedeutet... — 11 zu λόγιος (vgl. B 299) 5. F. Jacoby, Atthis S. 389
n.5 nicht fruchtbar G. Pfligersdorfer, Wien. Stud. 61/2 (1943—7) 5ff. —
S. 132, 1ff. Zum Verhältnis von Ethik u. Medizin bei 1). 5. Wehrli, Mus. Helv. 8
(1951) 5öf. — 8.153,12 Lies 177,9 — 14 füge zu: Α 114 a.E.; Procl. in
Tim. p. 348 A (III 355 D).; Phot. Bibl. 249 p. 440, 33. Vgl. die I 488, 39ff.
nachgetragene Literatur sowie H. Hommel, Rhein. Mus. 92 (1943) 56ff. —
S.165, 7 Vgl. die mit ἦλθον beginnenden dreigliedrigen Sprüche bei Aristot.
5 Rhet. III12. 1413b 29ff.; Terent. Phorm. 103. Caesar (Plut. Caesar c. 50;
Reg. apophth. p. 206 E) hat nur die sprichwörtliche Redensart umgebildet;
vgl. unt. Nachtr. zu S. 382,4 a.E. — 16 Anm. ‚Aber ἀρχόμενος und Ton des
Spruches beweisen, daß er jedenfalls den Anfang eines Buches gebildet hat“,
P. Friedländer. — S. 168, 1 Jetzt in den Text der Schrift eingesetzt bei Walzer
10 a. Ὁ. (vgl. ob. Nachtr. zu S. 57,9) p. 113. — 5,171, 4 „„Plut. nimmt es positiv,
mit Ton auf ἔργου, im Gegensatz zu Platon‘, P. Friedländer. — S. 175, 18ff.
Umgekehrt Plato Tim. p. 86 E. — S.177,3ff. Vgl. Plato Tim. p.52E. —
5.178, 3 Zu τὰ ξυμπάντα vgl. 59 Bl (II 32, 15) 4 (11 35,4) — S.180, 6.Anm.
o%XTe) Meineke. — 8.181,7 Zu αἰδώς vgl. hier und sonst v. Erffa, Αἰδώς
15 u. verwandte Begr. ... von Homer bis D., Leipz. Diss. 1937 (Philolog. Suppl.
30, 2). — 8.187, 7 ζωῆς ζἐπιθυμοῦντες» ὀρέγονται γήραος Pasquali; dann wäre
der folgende Spruch nur Erläuterung dazu. — 8.188, 2 πικρὴ νὺξ F. Müller
Herm. 75 (1940) 99'. — 8.189, ὃ σοφίη ἄθαμβος ἀζταραδξίη πάντων τιμιωτάτη
<E)oVoc versucht Ῥ, Friedländer — 14 vgl. Herakleitos 22 Β 25 u. allgem. dazu
20 Norden, Antike Kunstprosa $.22f. — S.190, 16 Übers. lies „der richtigen
Gelegenheit“. — 8.193, 14 Vgl. Kritias 88 Β9 — 20 ἀνιηρόν vgl. Plut. d.
tranqu. an. 2 p. 466 A. — 8.194, 15 Die Echtheit des Spruches ist zweifellos;
zum Gedanken vgl. Nestle, Vom Myth. z. Logos? S. 3812, zur rhythmischen
Form vgl. Α 84, — 8.200,12 Vgl. Plato Gorg. 483 D. — S. 207, 17ff. Vgl.
25 jetzt FGrHist. 263 nebst Kommentar. — S.208,3 Anm. Zu Akikaros vgl.
auch Stummer, 1). kritische Wert der Ahikartexte (München 1914). — 85. 209
Anm. Ζ. 7 füge zu: Joel, Gesch. ἃ. ant. Philosophie S. 593; Ed. Meyer, Gesch.
d. Altert. V ὃ 910. — S. 210, 14ff. Vgl. Nachtrag zu 3. 207,17 — 5. 215, 13ff.
Vgl. Orph. Fragm. 251. 261 Kern, anders Krüger, Herm. 73 (1938) 128. —
80 δ, 222, 22 Zu 181 vgl. Plat. Alec. mai. p. 133. — $. 226, 3 ὠτακουστεῖ b (cod.
Palat.): — εἴν cet., worauf Fr. Zimmermann aufmerksam macht — 13 Anm.
Zu Gregor. Naz. Migne 37, ep. 178 (292 A) gibt B. Wyss, Phyllobolia S. 155
wenig Wahrscheinliches. — 8.227,12 Vgl. c.19,3 (I 112, 23).
70. METRODOROS VON CHIOS: 5.231,35 Anm. lies ἄπειρος Hess.
35 ὁ κόσμος Stob.: ὁ μὲν κόσμος Plut.: (öde) ὁ κόσμος Usener. — S. 232,2 Anm.
Vgl. Diels Dox. Ρ. 51; anders Wachsmuth ad 1. — 37 θερείων Doehner. —
S. 233,5 Anm. „utique scribendum ὑττονοστεῖν“ recte Diels Dox. a. O.
72. ANAXARCHOS: S. 240,1 zitiert von [Philol.] oben I 419, 10.
73. HEKATAIOS V. ABDERA: Zu diesem Kapitel vgl. jetzt FGrHist. 264
40 nebst Kommentar. — S. 242ff. Über das Verhältnis Hekat. v. Abd.: Hekataios
v. Milet sehr originell F. Dornseiff, Echtheitsfragen antik-griechischer Lit.
(1939) S. 52ff. — S. 243, 37 Anm. lies &voApa FP.
75. NAUSIPHANES: S. 247, 13 Vgl. jetzt Philodem. Πρὸς τοὺς [σοφιστάς1]
ed. Sbordone, Napoli 1947, p. 78f. 128f., der liest statt T<pO) τοῦ σοφιστεῦσαι
45 vielmehr doch wieder mit Crönert per’ αὐτοῦ σοφιστεῦσαι und am Schluß
πραγματευζσομένους).
78. BOLOS: S. 251, 28 füge zu: FGrHist. 263 Kommentar S. 25ff.
79£f. Zur Sophistik vgl. Nestle, Vom Mythos z. Logos S.249 ff. nebst Zusätzen
Sophistes,
S. 575ff.; ders. Griech. Studien (1948) S.430ff.; Ἐς Dupr£el, Les
14, 1. Neuchätel, Ed. du Griffon, 1948 (mir noch nicht zugänglich );
Bibl. Seient.
S. 121 ff. u. daselbst
Alfieri-Untersteiner, Studi di Filosof. Greca (Bari 1950)
d. Griech.
M. Buccelato, Sulla retorıca sofistica S. 181 ff.; Ed. Schwartz, Ethik
οι
(1951) 5. 73ff. nebst S. 233ff. Zu allem Rhetorischen s. Artium scriptores

Ak. d.
(Reste der voraristotel. Rhetorik) hersg. v. L. Radermacher, Oesterr.
Wiss., Phil.-hist. Kl., Sitz.-Ber. 227, 3 (1951).
80. PROTAGORAS: S.255, 17 Füge zu: la. PLUTARCH. sogen. Lamprias®
wozu 10
katalog (Bernardakis VII 476) nr. 141 Πρωταγόρου Περὶ τῶν πρώτων,
377b 43ff. —
9. K. Ziegler, Plutarchos (1949) Sp. 63. 283. Vgl. Wortindex III
— 8ff. vgl.
5, 259, 4 Vgl. L. Alfonsi, Annali della Scuola di Pisa (1947) 193
104. — 5.. 260, 12 Vgl. Olympiod. in Plat. Gorg. p. 70, 20
Cherniss a. Ὁ. 8.166 n.
Nestle, Griech Studien S, 536f. — 38 Platotext würde besser fort-
Norvin;
Empir. Pyrrh. 15
gesetzt (vgl. Nestle, Vom Myth. z. Log. S. 275%). Vgl. auch Sext.
5 Füge zu: Dagegen Plato Legg. IV p. 7160 — 9 Anm.
hyp. 1 53ff. — 5. 263,
A. Neumann, Class. Philol. 33 (1938) 368ff. — S.265, 13 Aristoxenus
vgl.
Περὶ ποιημ.) nach
Frag.67 Wehrli. — S. 266, 25 Zuzufügen als 7a. (Philodem.
zu ob. 8.49, 23 nachgetr. Diss. 90]. I (p. 128). τὸ τὸ
J.Heidmann in der
, ὅπερ ἐπὶ τῆς μα- 20
πρζάγματα μὲν ἄγνωστα εἴναζι», τὰς δὲ λέξεις οὐκ ἀρεστάςς»
Xenoph.
ζθηματικῆς» Πρωταγόρας λέγει». --- 8.270, 4 Anm. vgl. auch ἀρθροῦν
Mem. I 4, 12 — 8 vgl. Jaeger, Theology S. 248 not. 25.
o passim;
82, GORGIAS: zum Kapitel s. G. Calogero, Studi sull’ Eleatism
76 (1941) 393ff.; F. Wehrli, Phyllobo lia (Basel 1946) 9ff. und
E. Bux, Herm.
95
dazu Cherniss-Fontenrose, Am. Journ. of Philol. 71 (1950) 83f.
δεῖ εἰδέναι, ὅτι
S. 277, 16 füge zu: 22a. Olymp. in Plat. Gorg. p. 46, 11 Norv.
πρὸς αὐτόν, ὅτι καὶ
εἰς τὸ "Apyos ἀπῆλθεν o Γ., Kal οὕτως ἀπεχθῶς εἶχον ἐκεῖνοι
ς παρ᾽ αὐτῶι. --- S.279,19 Vgl. Ο. Gigon, Herm. 71
ποινῆι ὑπέβαλον τοὺς φοιτῶντα
186 ff. — S. 288, 6 Über den Wert von [Aristot. ] de MXG. 5. 6 5. Calogero
(1936)
ἃ. Vors. müßte 30
a. 0. 5. 161#f., Gigon a. O. 5. 188ff.; ein Neudruck der Fragm.
zu Sextus berücksi chtigen. — 8. 288,1 Anm. Zum
de MXG. als Parallele
2361, — S.292,7
rafyvıov-Charakter s. auch J. Huizinga, Homo ludens 5.
12ff. zum Verhältn is Rhetorik : Heilkund e
Vgl. P. Friedländer, Platon I 125 —
A 6 (II 336, 37ff.), Plato Lach. p. 185 E, Protag: p. 312ff.,
8. auch Antiphon
Electr. 196 ver- 35
Theaet. p. 167 ff. (Protagoras spricht!). — S.293,6 Soph.
21ff. Vgl. K. Deichgrä ber, Rhein. Mus. 89
gleicht P. Friedländer. — 8. 294,
— S. 301, 22 Das Überliefe rte rechtfert igt L. Raderma cher ebd. 90
(1940) 52ff.
8. νυ. — 5. 308, 24 Vgl. Olymp.
(1941) 175 — 23 zu ἀνθρώπινον vgl. Wortindex
Gorgiaszitat, Friedländer
in Plat. Gorg. p. 103, 6 Nor. (p. 2, 10 N. ist kein
2478 irrt). — 5. 805,7 „nach Platons Menon‘“ Friedländer — 28 vgl. 40
Platon II
ung: Bl u. ὃ sprechen für „weil“.
22 ΟἹ (I 188, 26). — 5. 306, 111. Übersetz
S. 307, 12 Vgl. Cherniss a. Ὁ. 8. 246 n. 118 — 26f.
83. LYKOPHRON:
vgl. Epicur. Kup. δόξαι 31 (p. 78, 8 Usener).
84. PRODIKOS: 5. 311, 18 κακόν zu sperren. — S. 312, 20 Anm. Vgl.
auch Athen. XII p.510D ; Nestle, Griech. Stud. 5. 403f£. — 8.8316, 31 Anm. 48
Eurip. Bacch. 274ff., auch
Stellenreg. s. v. Genethlius. — S. 8317, 15f. Vgl.
Jaeger, Theology S. 249.
85. THRASYMACHOS: S. 822, 7 τοσοῦτον] τοιοῦτον Wilamowitz, Glaube

ἃ, Hell. 1 3641. — 8. 324, 15 FGrHist. 115 F 104. — S. 325, 18 Vgl. auch in
d. Fortsetzung 269 D. 271 A.C (οἱ νῦν γράφοντες ... τέχνας λόγων πανοῦργοί
εἰσιν ..., εἰδότες ψυχῆς πέρι παγκάλως).
5 86. HIPPIAS: S. 328, 10 Lies: mai. 346 A — 19 ὑπτοτιθέμενος] also Νέστο-
ρος ὑποθῆκαι. — 5, 880, 4 ᾿Ιχθύας statt Hippias erweist vielmehr als richtige
Lesart H. Emonds, Rhein. Mus. 86 (1937) 184. — S. 331, 161, Vgl. jetzt die
kühnen Schlußfolgerungen von Snell, Philol. 96 (1944) 170ff. (nur in wenigen
Exemplaren erhalten). — 8.332, 1 Vgl. Cherniss a. 0. 8.296 ἡ. 26.
10 87. ANTIPHON: Allgemein (u. bes. für Bl u. 44) vgl. E. Bignone, Studi
sull pensiero antico (Napoli 1938) I—III nebst Anhängen und dazu Ὁ. Regen-
bogen, Gnomon 16 (1940) 97£f.
S. 334,5 Anm. Dazu vgl. jetzt auch P. v.d. Mühll, Mus. Helv. 5 (1948)
1ff.; G. Zuntz, ebd. 6 (1949) 100. — S. 386, 37 Vgl. Nestle, V. Myth. z. Log.?
15 8. 379f. 578. — S.837,7 Vgl. 82 B14 (II 304, 18). — 8.340, 2 vgl. 21 A 32.
ΟἹ (I 122,25. 139,7) — 13 Anm. füge zu: Heath, A Manuel of Greek Math.
S. 122ff. 140ff. — S. 844, 16 Füge hinzu 29a. Galen über die medizin. Namen
(arabisch und deutsch, Meyerhof-Schacht Abh. d. Berl. Ak. 1931, 3 S. 34, 9ff.)
zitiert aus Antiphon, und zwar aus dem ‚zweiten Buch von seinen Büchern über
20 die Wahrheit‘ folgende Worte: ‚Von diesen Dingen habe ich dir gesagt,
daß die
Galle sie hervorrief, weil sie sich in den Händen und Füßen befand; diejenige
(Galle) aber, welche bis zum Fleische vordrang, erzeugte, wenn ihre Menge groß
war, chronische Fieber; denn wenn sie bis zum Fleische gelangt, so entsteht
darin durch sie eine Verderbnis in seiner Substanz selbst und es schwillt an;
25 die unnatürliche Wärme kommt also von dieser Stelle; ihr Andauern und
Kon-
tinuierlichwerden aber kommt von der Galle her, wenn sie im Fleische reichlich
vorhanden ist und sich nicht schnell verzieht und vermindert, sondern bleibt,
indem sie neben der unnatürlichen Wärme weiterbesteht.“ (Hierin heißt die
unnatürliche Wärme θέρμη). ---ὀ „Alles von ihnen (nämlich den Gallen),
was
30 bis zum Fleische vordringt, erzeugt heftige, lang andauernde Fieber.‘ — „Wenn
in die Blutgefäße mehr hineinfließt, als sie vertragen; so öffnen sie sich,
und
deshalb entsteht durch sie eine φλεγμονή. Und wenn eine φλεγμονή daraus ent-
steht und dem von ihr Befallenen Schmerzen zu verursachen beginnt und sich
das einwurzelt, so nennt man diese Krankheit Gicht.“ Zu „dir“ ob.Z.20
vgl.
35 11 338, 1. 360, 9. — S. 346, 1 Anm. Zur Literatur füge auch hinzu: Heinimann,
Nomos u. Physis S. 133ff.; Ph. Merlan, Class. Philol. 45 (1950) 161ff.; Kranz,
Rhein. Mus. 94 (1951) 222ff. — S. 347, col. 2,24, πάντως = hauptsächl
ich“
Friedländer. — 25ff. vgl. Plato Gorg. p. 482 E. — S.852, B col. 1, 35ff.
Zu
dem damals oft erörterten Problem der εὐγένεια vgl. c. 83, 4 (II 308, 2 m. Anm.);
40 dazu Euripid. Alexandr. Frag. 40f. Snell nebst $. 39ff. seiner Ausg.
(Hermes,
Einzelschr. 5). — S. 360,5 Anm. Vgl. Friedländer, Platon II 322; H.
Fränkel,
Transact. of the Amer. Phil. Ass. 77 (1946) 131ff. — S. 361, 2 Vgl. aber
Herakl.
B52 (I 162,5). — 8.365, 10 Vgl. Wortindex s. v. ἀναρχία. --- S. 8367,15
füge zu: und Diog. Laert. V 40 (von Theophrast).
45 88. KRITIAS: S. 378, 22 mpoTroAeiv verteidigt P. Maas, Byzant. Zeitschr.
96 (1935) 303. — 8.381,6 12a. Hypothesisschluß erhalten auf Pap., ver-
öffentlicht von Gallavotti, Riv. di phil.n.s.11 (1933) 179 vgl. Körte, Arch. f. Pap.
11 (1935) 258 «Πορλυδεύκους ἀνηιρέθη Hovonaxrioas. <"P)adandvduos δ᾽ ἐπὶ μὲν
τῆι νίκηι (χλαίζργοντος, ἐπὶ δὲ ταῖς θυγατράσιν ἀζλγλοῦντος "Aprtenis ἐπιφανεῖσα

πζροσέ»ταξε τὴν μὲν Ἑλένην ἀζμφοτέροις» τοῖς ἀδελφοῖς τοῖς τεθνζηκόσι τὰς) τιμὰς
καταστήσασθαι, {τὰς Buya)repas δ᾽ αὐτοῦ θεὰς ἔφη γενζέσεσθαι. -“--- S. 882, 4
15a. Pap. Oxyrh. 17, 36ff. Fünf Bruchstücke des Pap. 2078 mit Resten von
85 Versen, veröffentlicht von H(unt), vgl. K(örte) Arch.f.Pap. 10 (1932) 50ff.; 5
Morel, Bursians Jahresber. 59 (1933) 159f. 1. Wohl aus dem Prolog, Sprecher
Peirithoos (K.). Von Vers 1—5 nur die Anfänge erhalten (1) ἔσφηλα (2) ὑφ
(3) κατελ (4) ἐλθὼν (5) Ἕλλην (6) βωμῶ
7 θεὸς δὲ μανία
ἔπεμψεν ἄτηζν᾽ καὶ γὰρ ἐσχηκώς ποτε 10
Νεφέλην γυναῖκζα βάξιν ὕβρεως πλέαν
10 ἔσπειρεν εἰς τοὺς Θεζσσαλούς, ὡς δὴ Κρόνου
θυγατρὶ μίσγοιτ᾽ ἐ
τοίων δὲ κόμτπωφςν
ποινὰς θεοῖς ἔτεισεν 15
μανίας τροχῶ! περὶ
15 οἰστρηζλλάτοισιν ὥιχζετο
ἄπυστος» ἀνθρώποιζσιν᾽ οὐδέ νιν τάφος
ἔκρυψεν, ἀλλὰ Βορεζάδων
διεσπαζρ)άχθη σιν μ 20
πατὴςζρ ἁδμαρτὼν εἰς θεζοὺς
20 ἐγὼ {δ᾽ ἐκδείνου πζήγματ᾽...
Hierin die Ergänzungen von H., nur 17 von K.; 15 hat Pap. ὡχ oder wA.
2.3. Gespräch Herakles—Theseus. Von Vers 22—23 nur die Schlüsse erhalten,
in 23 ὃν πόνου. 25
ΡΝ σοῖτο . . re... ἡδὺ v<ü>v δοκεῖ.
Θησ. 25 οὔτοι. . .) τος, Ἡράκλεις, (ot) μέμψομαι,
μένειν δὲ χρ)ή, πιστὸν γὰρ ἄνδρα καὶ φίλον
αἰσχρὸν προδοῦναι δυσζμε)νῶς εἰλημμένον.
“Hp. σαυτῶι Te,> Θησεῦ, τῆι τ᾽ ᾿Αθηναίων πόζλει 30
πρέποντ᾽ ἔλεξας" τοῖσι δυστυχοῦσι γὰρ
30 ἀεί ποτ᾽ el σὺ σύμμαχος" σκῆψιν {δ᾽ ἐμγοὶ
ἀεικές ἐστ᾽ ἔχοντα πρὸς πάτραν μολεῖν.
Εὐρυσθέα γὰρ πῶς δοκεῖς ἂν ἄσμενον,
ἔμ᾽ εἰ πύθοιτο ταῦτα συμπράξαντά σοι, 35
λέξειν ἂν ὡς ἄκραντος ἤθληται πόνος;
Θησ. 35 ἀλλ᾽ οὗ σὺ χρήιζεις πζανταχῆ γ᾽ ἐμὴν ἔχεις
εὔνοιαν οὐκ ἔμπλζηκτον ἀλλ᾽ ἐλευθέρως
ἐχθροῖσί τ᾽ ἐχθρὰζν καὶ φίλοισιν εὐμενῆ.
πρόσθεν σ᾽ ἐμοὶ τ΄. . 22er εἰ λόγος. 40
Akyols 6 ΟΝ ας4 0 a ὡς ὦ ὦ na a ἃ ους λόγους.
Die Ergänzungen von H., nur 25 οὔτοι und 26. 30 von K. Aus diesem Ge-
spräch wird auch 88 B27 stammen. In den übrigen Versen noch kein Zu-
sammenhang erkennbar; V.47 bringt den Versschluß πᾶς ζἀδνέρριπται κύβος
(vgl. Aristoph. fr. 673 K. Menand. fr. 65, 4K.). Caesars Wort beim Rubikon- 45
übergang war also nicht Menanderzitat, sondern sprichwörtliche Redensart
(vgl. ob. Nachtr. zu $. 165,7). — 8. 384,18 Vgl. H. Hommel, Mikrokosmos,
Rhein. Mus. 92 (1944) 76; Tiöche, Mus. Helv. 2 (1945) 70£.—S. 387, 13 Zu
προσέχων vgl. Nestle, Phil. Woch. 56 (1936) 1305, zum ganzen Gedanken
Xenoph. Mem. I 1,19. 4, 18. — S. 388, 5ff. Vgl. Lucret. V 1188ff. — 11 vgl.
Plato epigr. 4 Diehl. — S.398 „Auch Herodes Att. Περὶ πολιτείας (vgl. ob.
5 S. 324,9 Anm.) dem Kritias zugeschrieben von Wade-Gary, Class. Quart. 39
(1945) 19ff.‘“ Friedländer.
89. ANONYMUS IAMBLICHI: S. 400, 1 Anm. Füge zu: vgl. auch R. Ca-
diou und Q. Catandella, Rev. Et. Grecques 63 (1950) 6öff. T4ff.
90. DISSOI LOGOI: S. öff. Vgl.z.d. Kapitel Kranz, Herm. 72 (1937) 223 ff.
10 — 8.406, 23 ὄνομα: πρᾶγμα, diese Antithese dann bei Aristot., z. B. Metaph.
T4. 1006b 22. — S. 414, 2 καινός: ἀλαθής vgl. Gorg. Blla (II 300, 291.) —
27 vgl. auch Xenoph. Mem. 1 2,9. — S. 416, 13f. ist die Lesart der Hs. einzu-
setzen. Zum Gedanken vgl. auch Aristoph. Vesp. 1280ff.; Xenoph. Memor. I
2, 19£f. 1119,
Abschluß 1. November 1951.

Die Fragmente Der - Text

Hochgeladen von

Dokumentinformationen

Originaltitel

Copyright

Verfügbare Formate

Dieses Dokument teilen

Dokument teilen oder einbetten

Freigabeoptionen

Stufen Sie dieses Dokument als nützlich ein?

Sind diese Inhalte unangemessen?

Copyright:

Verfügbare Formate

Die Fragmente Der - Text

Hochgeladen von

Copyright:

Verfügbare Formate

DIE FRAGMENTE

NEUNTE AUFLAGE HERAUSGEGEBEN VON

7 νοῦς so ΒΡ (F!fehlthier) 13 γε] τε Β 14 παρεχώρησε τοῖς οἰκείοις

phanes 398ff. (wie die Flohsprünge u. a. dieses Stückes im Prometheus 34)

9 {περὶν τ. 9. Friedländer 151. Text nach Jacoby 18 vgl. unten zu

8. Sımpr. Phys. 25, 19 [31 A 7 ı 283, 26] ᾿Εμπεδοκλῆς ὁ ᾿Ακραγαντῖνος

1 ἀπεναντία Coraes: ἄπαντα Hss.: ἀπάιϊιδοντα Valckenser 2 ἀνῆκεν

18. Pur. Nie. 23 ὁ γὰρ πρῶτος σαφέστατόν τε πάντων Kal θαρραλεώτατον

1 τε Reiske: γε Hss.. 9 Die Epoche scheint sich ursprünglich auf die

APOPHTHEGMATIK. Vgl. A 18$ 10. 13.

21 τῆσδ᾽ Nauck 23 πῇ Hss.: fi

SCHRIFT. Vgl. A186.

41 FI HUIHUT 09-98 LAIIHOS "BHE-8£E DIHLHAOAYV'V

Snoazrtoyyodp Sodhgauo 1309 δόλιο Soınonmpgoısr 39 SnoL 'noyl noL oun

γίνεσθαι ἐκτῆς κινήσεως τοῦ πόλου. (11) ἀνέμους δὲ γίνεσθαι λεπττυνομένου

3 < ). Usener; ἀποφαινομένων Ο ἐμπίπτοντος B: ἐκπίτπτοντος LO

6I 87-67 MAHMT 'V

2 αἰτίαν δ᾽ ἔχει] man hat Grund von H. anzunehmen »Anax. scheint

3 Στωικοὶ] vgl. Simpl. Phys. 333, 5 6 vgl. Theiler Zur Gesch. d.

1 πάντα τὸν Eus., Stob.: τ. π. Hss. 14 φαίνεσθαι korrupt: ὑφίεσθαι

16 vgl. Diller Herm. 67 (1932) 36 30 distillare Hss.: verb. Kroll und

36 et quidam non Φ: fehlt δ: ei quidem non Gercke (unicam cau-

τοῦ λεπτοτάτου ἐξατμισθέντος εἰς ἁλυκίδα καὶ πικρίαν τὸ λοιπὸν ὑποστῆναι.

1 λεπτοτάτου Gomperz Apol.d. Heilk.? 5. 145: λιπαροῦ Hss.: λεπτοτέρου

1 δὴ Stephan.: δεῖ Hss. 3 φησὶν Diels: ἐστὶν Hss.: ἐναντία Wachtler:

2 [vel ut] die Variante zu et tilgte Davis 6 omnia tenebris circum-

1 vgl. Ruelle Annuaire de l’Assoc. p. l’encour. d. Et. gr. 1879 18 vgl.

3 vgl. Aeschyl. fr. 44 N. Luer. τι 991ff. Kranz Herm. θά (1929) 497

FRAGMENTE ÜBER DIE NATUR

3 frigus] also Ψυχρότης; die gr. Übers. ὑγρότης lechineon G! (beste

2 [2]. — — 155, 30 [nach B 1] καὶ μετ᾽ ὀλίγον: kai γὰρ

ΛΟ. oa nodurovy noL 1032 nodXnh noı 10a nordsg noı 0%

SYUOOVYXVNY 'I9#] 69 129

᾿μοβι τιθαθίπθ5 UOP UI HIM πιθαθ 60.1.5. up ur aduopy ΘΈΟΙΟ]3

10000943 10X 31. 10071311 5101. 0%

"UOABP SOUDRF[OL A UT sn®

AOIOVOAL "Y, 39 9 ΘΠ IIG6 IAXXX "UODAUH) NI "I0HOS [0] 01 45

-LIX Soasglri 310m ‘oaanlAıarlaririno 1, aoLND aanYm33 ΔῸ

10% aorldag 91. nodXnAh noı gun 10x Aagaanı 91 noindp

ἀπὸ τοῦ ζοφεροῦ τὸ λαμπρὸν καὶ ἀπὸ τοῦ διεροῦ τὸ

καὶ νῦν ἐστιν ἵνα

5 auf οὐδενί folgt p. 165, 14 ἑτέρωι ἀπείρων ὄντων 6 ὅτων Diels:

das andere alles ist, in der umgebenden (noch ungeschiedenen) Vielheit

νεται οὐδὲ ἀπόλλυται, ἀλλ᾽ ἀπὸ ἐόντων χρημάτων συμ-

handenen Dingen mischt es sich und es scheidet sich wieder. Und so

81, 31 B 50 vergleicht Capelle a. Ο. S. 197% 9 flow T: fehlt B

der Aufgang der Kimah (Plejaden) und der Anfang des

15 ὄψις... φαινόμενα N: fehlt ἃ. übr. Hss. Vgl. Kochalsky de Sexti

Klugheit und Geschicklichkeit, und so zeideln und melken wir und

4 über ὄρνιθος γάλα s. Wackernagel Sprachl. Unters. z. Homer 8. 1651

gr νι ΟΡ 6. 4 Δούζῃ [ὅθ 8 wogrepy soppunaz aodAn : 558}

-wolrlugoup ımpyaXdy, ano aorlpz

Gy &£-1I V SOVIHHIYV 76755 1 SVAIODVXVNV

3 nach cod. Patm. 5. xı (Knopf Z. f. wiss. T’heol. 43, 628) 7 MiX-

la. Die Kälte ist ein Band (der Erde?).

61 [48]... METRODOROS VON LAMPSAKOS

1 Hierax b. Stob. ım 10, 77 H. ᾿Αρχέλαος ὁ φυσικὸς geht den Verf. d.

6. SykxceLtus Chron. 1406. ı p. 282, 19 Dind. ἑρμηνεύουσι δὲ ol ᾿Ανα-

6 ἔρρεν πολυεργὸς wohl bessere Variante bei Orion Etymol. 163, 23

35 64 [51]. DIOGENES VON APOLLONIA

4 man] z. B. Zeller-Nestle ı 337 38 ἀπαλλοθέμιτος ΒΡ 40 Toüryv]natür-

6 ἠρεισμένην (ἠρισμένην) BP!F: ἐρηρεισμένην Φ: ἠρηρεισμένην ἘΣ 10 αὖ-

δυσκίνητον καὶ δυσμετάβλητον οὖσαν οὐ πάνυ τι ἠξίωσαν ἀρχὴν ὑποθέσθαι: καὶ